1.

Definicja i podział źródeł historycznych:

 Definicja: wszystko, skąd można czerpać wiedzę o przeszłości – wszelkie informacje z przeszłości o działalności człowieka

 Podział źródeł historycznych:

● Źródła opisowe (biblioteki):

 Dzieła historiograficzne:

1) roczniki – jedne ze starszych form, jedynie najważniejsze dla twórcy wydarzenia, podział na lata, powstawały
w klasztorach, na marginesach tablic paschalnych Rocznik Świętokrzyski (I poł. XII w.)

2) Dzieła hagiograficzne – żywoty świętych (św. Wojciecha, św. Stanisława)

3) Biografie – osoby świeckie pisały o sobie dopiero pod koniec średniowiecza

4) Kroniki – najwyższa forma dziejopisarstwa w średniowieczu; zwarty ciągły opis wydarzeń, np.: Kronika Galla
Anonima, Wincentego Kadłubka, Kroniki Śląskie, „Roczniki” Długosza.

 Dzieła prywatno – wspomnieniowe:

1) Źródła pamiętnikarskie, wspomnienia, relacje – wspomnienia o własnym życiu i działalności (dobrze

rozwinięta w XIX)

2) Źródła publicystyczne – rozwinięte po wynalezieniu druki (gazety, czasopisma)

3) Korespondencja prywatna – listy, wiadomości

● Źródła dokumentowe i aktowe (archiwa):

 Dokument – utrwalony na piśmie ślad istniejącego stanu prawnego lub faktycznego (albo zmiana dokonana w tym
stanie) w jakimś określonym czasie

 Akta to dokumenty dot. jakiejś sprawy- w ich skład oprócz dokumentów mogą wchodzić nie tylko dokumenty, ale
też cały materiał sprawy

 Czyli – Każdy dokument jest aktem, ale nie każdy akt może być dokumentem.

2. Metoda historyczna i jej rodzaje:

 Definicja metody historycznej – sposób działania badacza w celu ustalenia faktów historycznych.

● Rodzaje metod naukowych:

 Genealogia – pokrewieństwo (XIX w.)

 opisowa (XIX w.)

 pragmatyczna – wyciąganie wniosków (XIX w.)

 synchronistyczna – porównywanie wydarzeń w wielu miejscach w tym samym czasie (XIX w.)

 kartograficzna – wpływ warunków na społeczeństwo

 genetyczna – budowanie genezy

 ewolucyjna – rozwój, ewolucja społeczeństw

 statystyczna – obliczenia, dane

 indukcja – wyciąganie wniosków prosto ze źródła (większa pewność)

 dedukcja – wyciąganie wniosków z wiedzy pozaźródłowej (literatura)

 bezpośrednia – ustalenie faktu na podstawie źródła (skonfrontować, jeśli jest sprzeczne z dotychczasową
historiografią)

 Pośrednia – oparcie się na źródle i wiedzy pozaźródłowej

 filologiczna – rozpoznawanie języka i interpretacja jego znaczenia (wiedza językoznawcza)

  geograficzna – Ustalanie faktów i/lub zależności pomiędzy faktami poprzez naniesienie ich na mapie;
posługiwanie się wiedzą geograficzną podczas ustalania faktów historycznych

 wyciąganie wniosków z „milczenia” źródeł – jeśli fakt jest dobrze znany autorowi źródła oraz jego czasom
współczesnym, może pomijać pewne oczywiste dla nich fakty

3. Archiwa – cele:

 zabezpieczenie przed zniszczeniem

 tworzenie registratur - akt – mogły się przydać w sprawach bieżących kancelarii

● Funkcje archiwów:

 Gromadzenie, przechowywanie, opracowywanie i udostępnianie materiałów archiwalnych

● Funkcje z uwzględnieniem relacji (do czego ludziom służą):

 funkcje dowodowe lub prawno – administracyjne

 funkcje kulturowe (informacyjne, naukowe, edukacyjne, promocyjne)

● Co przechowują archiwa:

 dokumentację historyczną (archiwa historyczne) – ale tylko jej część! Nigdy całość – materiały archiwalne

 dokumentację bieżącą (archiwa zakładowe)

● Zasób archiwalny – wszystkie materiały po archiwizacji danego archiwum. Zasoby wszystkich archiwów stanowią
narodowy zasób archiwalny.

● Zespół archiwalny – zarchiwizowana całość materiałów od jednego twórcy (kluczowy jest twórca: urząd, instytucja,
organizacja, osoba prawna lub osoba fizyczna)

● Jednostka archiwalna – odrębna fizycznie część zespołu archiwalnego (zeszyt, teczka itp.)

● Rodzaje archiwów:

 centralne:

1) Archiwum Główne Akt Dawnych (AGAD) – akta do 1918 r.

2) Archiwum Akt Nowych (AAN) – akta po 1918 r.

 państwowe:

1) Archiwum Państwowe w Toruniu (Rapackiego)

2) Archiwum Państwowe w Warszawie

 niepaństwowe:

1) społeczne: oddolna działalność obywatelska (Fundacja im. gen. Zawackiej – Toruń)

2) prywatne: wskutek działalności prywatnej

3) polonijne: o Polsce i Polonii gromadzone poza granicami kraju

4) kościelne: diecezjalne i klasztorne

4. Biblioteki – cele:

 gromadzenie, przechowywanie i opracowywanie dzieł.

● Podział i rodzaje bibliotek ze względu na:

 charakter i potrzeby użytkowników: szkolne, fachowe, publiczne, naukowe;

 zakres tematyczny i formalny zgromadzonych zbiorów: ogólne, specjalne;

 kryterium terytorialne: międzynarodowe, narodowe, regionalne, lokalne;

 osoby/instytucje utrzymujące biblioteki: państwowe, samorządowe, społeczne, prywatne;

  sposób, forma udostępniania zbiorów : prezencyjne (niewypożyczające); wypożyczające.

● Na zasób biblioteczny składają się:

 wydawnictwa zwarte (składające się w zwartą całość, również w poszytach, tomach, etc.);

 wydawnictwa ciągłe (publikowane w formie zeszytów, numerów, tomów bez zapowiedzianego terminu
zakończenia publikacji);

 zbiory specjalne: rękopisy, starodruki, zbiory kartograficzne, muzyczne, graficzne, zbiory /dokumenty życia
społecznego (dziś), materiały audiowizualne (wymagane dodatkowe urządzenia).

● Zbiory specjalne – ważne terminy:

 Starodruk – publikacje drukowane od wynalezienia pisma do końca XVIII w.

1) do starodruków należą też inkunabuły (najstarsze druki 1450 – 1500)

 Cymelia – zbiory lub obiekty o szczególnej wartości, odpowiednio chronione: przechowywane najcenniejsze druki
i rękopisy, wyróżniające się czymś

 Prohibity -druki wycofane z obiegu czytelniczego ze względu na nieobyczajną lub niewygodną politycznie treść

 Miscellanea – zbiory tekstów różnych autorów o zróżnicowanej treści katalogowane jako wydawnictwa zwarte

 Definicja biblioteki cyfrowej: usługa internetowa umożliwiająca udostępnianie w sieci publikacji cyfrowych,
takich jak czasopisma elektroniczne lub e-booki, a także zdigitalizowanych tradycyjnych publikacji papierowych.
Jest to biblioteka wirtualna, ogólnodostępna dzięki sieci internetowej.

● Celami biblioteki cyfrowej są:

 digitalizacja wszystkich zasobów bibliotecznych - wprowadzeniu do sieci treści drukowanych, tradycyjnych oraz
rękopiśmiennych za pomocą skanowania – ochrona i zabezpieczenie dziedzictwa kulturowego;

 Udostępnienie zasobów wszystkim chętnym odbiorcom;

 Ostatecznym celem jest digitalizacja wszystkich zasobów.

 Hierarchia:

1) Najpierw skanowane obiekty najcenniejsze dla kultury: rękopisy, starodruki, rysunki i grafika

2) Obiekty o dużej wartości informacyjnej (np. prasa XIX i XX w. - ulega szybkiemu zniszczeniu)

 Przykłady:

1) Polona – największa w kraju;

2) Kujawsko – Pomorska Biblioteka Cyfrowa (KPBC);

3) Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa (WBC);

4) Europeana.

5. Literatura naukowa:

 Definicja: Literaturą naukową historyczną nazywamy opracowania historyczne, spisane w określonym procesie. Autor lub
zespół autorów tworzy pracę na określony temat opierając się na dotychczasowej literaturze odnośnie tego zagadnienia,
dostępnych źródłach z danej epoki oraz nauk pomocniczych historii.

 Funkcje:

● Jak najdogłębniejsze, najbardziej precyzyjne i bezstronne (lub wielostronne, z różnych perspektyw) przedstawienie
tematu;

● ukazanie najbardziej aktualnego stanu badań na ten temat korzystając z dotychczasowej literatury oraz nowych badań
źródłowych.
  Podział:

● Syntezy : celem syntez jest ukazanie obszernych tematów na dużym przedziale czasowym. Przykładem syntez mogą
być historie całych narodów, grup etnicznych na szerokim spektrum, np. „Dzieje Polski” pod red. J. Topolskiego.
Kilkuset stronnicowe książki mogą składać się nawet na tomy.

● Monografie: Monografie dotyczą węższego zakresu tematycznego. Najczęściej dotyczy ona procesu, lub zagadnienia,
który nie jest jednorazowym wydarzeniem, a rozgrywa się w dłuższym okresie. Dzięki skupieniu się na jednym temacie,
można dogłębniej zanalizować temat, którego dotyczy praca, np.: „Arabskie oblężenia Konstantynopola w VII- VIII w.”
Długość monografii liczy zazwyczaj od kilkudziesięciu, do kilkuset stron.

● Artykuł: jest to krótsza forma wypowiedzi, dotycząca najczęściej jednego wydarzenia. Przedstawia ona najczęściej
aktualne badania autora na interesujący go temat. Artykuł może też stanowić polemikę odnośnie niedawno
przeczytanych prac – rozpocząć dyskusję na sposób podejścia do tematu przez danego badacza. Przykładem może być
P. Filipczak, „Prefekci Konstantynopola wobec niepokojów społecznych związanych z wygnaniem Jana Chryzostoma”.
„Acta Universalis Lodziensis. Folia Historica”, Łódź 2011, nr 87, s. 57-75.

● Recenzja: tematem recenzji jest tylko i wyłącznie rzetelne i krytyczne spojrzenie na nowe, jeszcze nie
wydane dzieło naukowe. Autor recenzji musi wykonać tu podobną pracę do tej, której dokonuje przy
wyborze literatury do swojego dzieła – krytyka zewnętrzna i wewnętrzna, zgodność z faktami historycznymi,
czy praca wnosi nową wiedzę na poruszany temat. Imię nazwisko autora recenzji, opis bibliograficzny
książki, miejsce i data wydania recenzji, na jakich łamach (czasopisma naukowe najczęściej).
np.: Błażej Cecota, "Posledná vojna antiky. Avarský útok na Konštantínopol roku 626 v historických
súvislostiach...” [The Last War of Antiquity. The Avar Siege of Constantinople, 626, in Historical Sources],
Vydavatel’stvo Michala Vaška, Prešov 2009, pp. 377, Łódź 2012, Studia Ceranea, 2012-12-30, Vol.2, p.240-
243
6. Bibliografia

 Definicja: spis tytułów, jednostek piśmienniczych, przedstawia stan badań na dany temat.

 Typologia:

● Bibliografia ogólna: ogół piśmiennictwa, zazwyczaj jednego kraju, np.:

 „Bibliografia Polska” Karola Estreichera

 „Bibliografia Bibliografii polskich” H. Wiktor

● Bibliografia historyczna: dotyczy stricte historii:

 Bibliografia historii Polski – Instytut Historii PAN

 „Literatura polska” Gabriela Korbuta

● Bibliografia załącznikowa – sporządzana na końcu pracy, wg kryterium alfabetycznego:

 Hierarchia:

1) Źródła archiwalne

2) Prasa

3) Literatura naukowa – syntezy, monografie, artykuły

4) Źródła internetowe – netografia (bibliografia tekstów internetowych)

7. Czasopisma historyczne naukowe

 Rola: artykuły zawarte w czasopismach przedstawiają stan badań na określony temat (adekwatny do tematu czasopisma).
Znajdują się w nich recenzje nowych publikacji

 Przykłady:

● Kwartalnik Historyczny (PAN)

● Przegląd historyczny

● Acta Poloniae Historica

 ● Klio

8. Przykłady pomocnych encyklopedii i słowników ogólnych/historycznych:

 Encyklopedie:

● Encyklopedia Powszechna, PWN

● Encyklopedia staropolska A. Brücknera i K. Estraichera

 Słowniki:

● Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich

● Polski Słownik Biograficzny (PSB [mrówka xd])

9. Wydawnictwa źródłowe

 Definicja: wydawnictwem źródłowym można nazwać zbiór (spis) źródeł dotyczących danego zagadnienia.

 Rola: celem wydawnictw źródłowych jest skupienie w sobie wszystkich ważnych źródeł, aby badaczowi łatwiej było
wyszukać te cenne dla jego pracy.

● Rodzaje:

 Źródła opisowe:

1) Monumenta Poloniae Historica (MPH) - „Pomniki Dziejowe Polski” - 6 tomowe wydawnictwo, zawiera
większość źródeł polskich i zagranicznych z zakresu historii Polski średniowiecznej.

2) Scriptores Rerum Polonicarum – dzieła historiograficzne skupione na XVI i XVII w.

 Źródła dokumentowe i aktowe

 kodeksy dyplomatyczne -wydawnictwa obejmujące dokumenty średniowieczne pochodzące z określonej

kancelarii lub odnoszące się do jednego zagadnienia :
1) Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski

2) Kodeks dyplomatyczny Małopolski

3) Kodeks dyplomatyczny Śląska
4) Codex epistolaris Vitoldi magni ducis Lithuaniae
10. Zasady krytyki źródłowej (zewnętrzna i wewnętrzna):

 Krytyka zewnętrzna – wszystko co jest „na zewnątrz źródła”; informacje o których nie trzeba koniecznie zgłębiać treści
źródła.

● Czas: określamy jak najdokładniejszą datę, a gdy to niemożliwe, przedział, w którym mogło powstać źródło. Co opisuje
źródło, czy autor był świadkiem wydarzeń, czy opisuje je z perspektywy świadków (mniejsza dokładność, wartość
źródła). Dokumenty stosowane są też w różnej datacji – kalendarze: gregoriański/juliański/rewolucyjny.

 pismo: różny rodzaj pisma, np. miniskuła karolińska

 materiał: klimat oraz czas powstania w jakich powstało źródło – pergamin, drewno, kamień, zwoje, papier

 pieczęci: szczególnie w źródłach dokumentowych i aktowych – pieczęci, rysunki, symbole, herby

Dokumenty stosowane są też w różnej datacji – kalendarze: gregoriański/juliański/rewolucyjny

● Miejsce powstania źródła: jak najdokładniejsze miejsce, kraj, region, miejscowość, na podstawie:

 języka używanego w źródle – uniwersalne języki – łacina, język francuski; języki narodowe

 herbów – heraldyka

 miejsce odnalezienia źródła

 materiał
 ● Autorstwo – czasami autor jest anonimowy i nie przedstawia się wgl, innym razem może kryć się pod pseudonimem:

 porównanie do rękopisu prawdopodobnego autora

 wnioskowanie z treści źródła

 światopogląd autora

 kryptonimy, pseudonimy – słownik biograficzny

 Krytyka wewnętrzna (badanie treści źródła):

● znajomość epoki

● wiedza językowa

● bezstronne podejście do źródła i autora

● perspektywa czasowa – czy autor jest uczestnikiem wydarzeń, czy ma informacje z drugiej ręki

● porównanie z innym źródłem dot. tego samego wydarzenia

 Zasady pracy ze źródłami historycznymi:

● Źródło powinno być interpretowane pod kątem znaczenia dla ludzi epoki, w której powstało; jakie znaczenie miało dla
ludzi z epoki, w której powstało (patrzymy przez pryzmat epoki)

● Za pewne możemy uznać te fakty, które są zgodne w co najmniej dwóch źródłach.

● Metody porządkowania informacji ze źródła:

 chronologiczna

 indukcyjna – synteza, uogólnienie tematu

 dedukcyjna – zgłębienie tematu

 analogia

11. Nauki Pomocnicze Historii – rodzaje, charakterystyka poszczególnych nauk pomocniczych historii:

● archeologia – starsze wydarzenia

● geografia – klimat, mapy,

● biologia – dendrologia np.

● historia sztuki – historia sztuki

● medycyna – choroby, spadek dzietności, długość życia wzrasta

● socjologia – społeczeństwa w przeszłości i jego funkcjonowanie

● etnologia – budowanie narodowości, odrębności kultur i tożsamości narodowej

● urbanistyka – kształtowanie się miast

● heraldyka – znajomość herbów

12. Aparat naukowy – przypisy – definicja, rola, rodzaje przypisów, znajomość skrótów w przypisach

 Definicja - Przypisy to niezbędne elementy aparatu naukowego, gdyż dokumentuje zawarte w pracy pisemnej
twierdzenia, wskazuje źródła skąd czerpaliśmy wiedzę o przedstawionych faktach.

 Rola - celem stosowania przypisów jest dodanie pobocznego nurtu rozważań, wyjaśnienie nieznanych
powszechnie informacji.

● Rodzaje przypisów:
  objaśniające - objaśniają jakieś zagadnienie, termin poboczny, luźno związany z tekstem, ale może też
to być objaśnienie wyrazów obcojęzycznych użytych w tekście. Ich objętość jest różna – od jednego
słowa do kilkudziesięciu zdań

 bibliograficzne - mają największe znaczenie w pracy naukowej, podają dokumentację wysuniętego

przez autora twierdzenia, odsyłają do źródła lub literatury przedmiotu.

● Istnieje zasada, że dokumentujemy tylko te fakty, które nie są powszechnie znane oraz że przypisy nie
powinny przekraczać swą objętością 1/3 tekstu.

 Przypisy: wydawnictwa zwarte

● autora lub kilku autorów: pierwszy w przypisach zawsze jest autor, potem tytuł pracy, następnie edytorzy
(o ile są), na końcu miejsce i data wydania.

 W. Potkański, Terroryzm na usługach ugrupowań lewicowych i anarchistycznych w Królestwie Polskim

do 1914 r., Warszawa 2014.

 M. Scheler, Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, przekład, wstęp i przypisy S. Czerniak, A.
Węgrzecki, Warszawa 1987.

 M. Strzelbicki, M. Chołodecki, Publiczne prawo gospodarcze. Procedury, Poznań 2010.

● praca zbiorowa: gdy jest wielu autorów (więcej niż 3) a wszystko dzieje się pod redakcją, to pierwszy jest
tytuł, potem redaktor tuż przed miejscem i datą wydania, np.:

 Druki ulotne w procesie komunikacji społecznej w XIX wieku (do 1918 roku), red. M. Karpińska,
Warszawa 2018.

● artykuł lub rozdział w pracy zbiorowej: autor, tytuł artykułu/rozdziału, cząstka „[w:]” lub „w:”, tytuł pracy
zbiorowej, redakcja, Miejsce i data wydania, strony które obejmuje artykuł., np.:

 P. Szlanta, Ulotki z okresu pierwszej wojny światowej skierowane do żołnierzy wrogich armii jako źródło
historyczne, [w:] „Druki ulotne w procesie komunikacji społecznej w XIX wieku (do 1918 roku)”, red. M.
Karpińska, Warszawa 2018, s. 161-185.

 Przypisy: wydawnictwa ciągłe (czasopisma lub gazety)

● artykuł w czasopiśmie: autor, tytuł artykułu, tytuł periodyku, rok czasopisma, tom/rocznik, który zeszyt/nr
wydania, strony, które obejmuje artykuł. , np.:

 L. Hass, Pokolenia inteligencji Królestwa Polskiego, Przegląd Historyczny, 1974, t. LXV, z. 2, s. 299-300.
 J. Żarnowski, Klasa robotnicza a ruch robotniczy, Z Pola Walki, 1984, R. XXVII, nr 1-2, s. 123.
LUB
● autor, tytuł artykułu, „tytuł periodyku” rok wydania, tom/rocznik, który zeszyt/nr, strony które obejmuje
artykuł. np.:
 L. Hass, Pokolenia inteligencji Królestwa Polskiego, „Przegląd Historyczny” 1974, t. LXV, z. 2, s. 299-300.
 J. Żarnowski, Klasa robotnicza a ruch robotniczy, „Z Pola Walki” 1984, R. XXVII, nr 1-2, s. 123-124.
● artykuł w gazecie, bez autora: tytuł artykułu, „tytuł gazety”, miesiąc i rok wydania, nr wydania, strony
obejmujące artykuł. np.:
 Nastrój w zaborze rosyjskim, „Przedświt”, II 1904, nr 2, s. 91-92.
● dodatek do gazety: autor (jeśli podany), tytuł artykułu, „tytuł dodatku”, wyjaśnienie, do jakiej „gazety” jest
to dodatek, miesiąc i rok wydania, strony obejmujące artykuł. np.:
 M. Grzebałkowska, Odejdę, jak będę najlepsza, „Wysokie Obcasy”, dodatek do „Gazety Wyborczej” XI
2011, s. 10–14.
 Przypisy: materiały internetowe i elektroniczne:
 ● autor, tytuł artykułu, „tytuł portalu”, rok wydania, nr, link strony internetowej, (dostęp: data dostępu) np.:
 A. D. Jadowska., Tłumaczka świata – Alicji Iwańskiej żywot niepokorny, „Latarnia Morska” 2010/2011, nr
2/1, http://latarnia-morska.eu/en/pisarze-nieobecni-ksiazki-zapomniane/754-o-alicji-iwanskiej (dostęp:
2. 12. 2020)
 Przy kolejnych powołaniach na te samo dzieło, stosujemy skróty – polskie albo łacińskie (preferuję łacińskie)
● por. – cf. (confer) [porównaj – polecenie dla czytającego, aby dokonał porównania dzieł]
● zob. – vide [zobacz – polecenie dzieła omawiającego poboczny temat, jedynie tknięty w pracy]
● tenże/tegoż – idem [inne prace cytowanego autora]
● taż/tejże – eadem [inne prace cytowanej autorki]
● i in. (i inni) – et al. (et alii) [i inni – przy pracy zbiorowej, gdy jest więcej niż trzech współautorów stosujemy
ten skrót]
● dz. cyt. – op. cit. (opus citatum) [dzieło cytowane – było cytowane przed chwilą, dlatego nie powtarzamy
cały czas całego przypisu]
● tamże – ibidem [przedstawiony fragment w dziele ostatnio cytowanego dzieła]
● b.m. (bez miejsca) – s.l. (sine loco) [tekst bez miejsca wydania]
● b.w. (bez wydawcy) – s.n. (sine nomine)
● b.r. (bez roku) – s.a. (sine anno) [tekst bez roku wydania]
 Zastosowanie skrótu tamże/ibidem:
● 1 K. Tymieniecki, Polska w średniowieczu, wyd. 2, Warszawa 1962, s. 171.
2 Ibidem, s. 49.
 Przypis – gdy po przypisie powołującym się na dzieło X znajduje się przypis powołujący się na dzieło Y, a
dopiero po tym ostatnim powołujemy się ponownie na dzieło X:
● 1 K. Tymieniecki, Polska w średniowieczu, wyd. 2, Warszawa 1962, s. 171.
2 S. M. Kuczyński, Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411, wyd. 3, Warszawa 1966, s. 243.
3 K. Tymieniecki, op. cit., s. 157.
 Przypis – gdy powołujemy się na dwa lub więcej dzieł tego samego autora:
● Zasada jest taka, że do momentu wystąpienia tego drugiego dzieła posługujemy się jak dotychczas –
pierwszy przypis pełny/następny skrócony:
 1 K. Tymieniecki, Polska w średniowieczu, wyd. 2, Warszawa 1962, s. 171.
2 S. M. Kuczyński, Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411, wyd. 3, Warszawa 1966, s.
243.
3 K. Tymieniecki, op. cit., s. 157.
● Gdy pojawi się kolejne dzieło tego autora stosujemy zapis (najpierw pełny, a potem, żeby rozróżnić na które
dzieło tego samego autora się powołujemy – zapisujemy początkowe wyrazy tytułu... - zamiast op. cit.
Używamy pierwsze wyrazy tytułu), np.:
 1 K. Tymieniecki, Polska w średniowieczu, wyd. 2, Warszawa 1962, s. 171.
2 S. M. Kuczyński, Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411, wyd. 3, Warszawa 1966, s.
243.
3 K. Tymieniecki, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich,
Warszawa 1921, s. 54
…
25 S. M. Kuczyński, op. cit., s. 56.
26 K. Tymieniecki, Procesy..., s. 34.
 Zastosowanie skrótów Idem/Tenże – Eadem/Taż – stosujemy w przypisach następujących po sobie, gdy
powołujemy się na inne dzieło tego samego autora. W tym drugim przypadku możemy zastosować skrót
idem/eadem
 1 W. Potkański, Terroryzm na usługach ugrupowań lewicowych i anarchistycznych w Królestwie Polskim
do 1914 r., Warszawa 2014.
2 Idem, Odrodzenie czynu niepodległościowego PPS w okresie rewolucji 1905 r., Warszawa 2008.
 1 M. Niedzielska, Toruńskie cmentarze, Toruń 1992.
2 Eadem, Rządzący i rządzeni: państwo wobec opozycji politycznej w prowincji pruskiej w latach 1848-
1862, Toruń 2015.
 Przypis - hasło słownikowe lub encyklopedyczne: autor encyklopedii/słownika, wyszukiwane hasło, [hasło w:],
tytuł encyklopedii/słownika, tom (jeśli jest), miejscowość i data wydania, strony na których znajduje się hasło.
 K. Wierzbicka-Michalska, Moszyński August Fryderyk h. Nałęcz [hasło w:] Polski Słownik Biograficzny, t.
22, Wrocław 1977, s. 108-112.
 Przypis ze źródła archiwalnego: Instytucja (dalej skrót), nazwa zespołu, nr zespołu/zbioru, tytuł teczki/jednostki
archiwalnej (j.a.), sygnatura j.a., nr karty/strona. np.:
 Archiwum Państwowe w Kielcach (dalej APK), Starostwo Powiatowe w Sandomierzu 1918-1939 (dalej:
SPS), zespół 200, Sprawozdania sytuacyjne do wojewody, sygn. 3, s. 44.
● Cytując to samo źródło po raz kolejny podajemy:
 APK, SPS, sygn. 3, s. 25.