1.

Τι ονομάζεται Βυζάντιο; Βυζάντιο ονομάζεται το χριστιανικό κράτος της ελληνορωμαϊκής Ανατολής που
Με ποια ονόματα αναδύθηκε μέσα από τους κόλπους του Ρωμαϊκού Κράτους.
αυτοπροσδιορίζονταν οι Αυτοπροσδιορίζονταν με ονομασίες που δηλώνουν τη ρωμαϊκή προέλευση του
κάτοικοι της Βυζαντινής κράτους : Ρωμαίοι / Ρωμηοί, Ρωμανία, Πολιτεία / Κράτος Ρωμαίων
αυτοκρατορίας;

2. Ποια μέτρα πήρε ο 1. Ίδρυσε ένα νέο διοικητικό κέντρο στην Ανατολή, την Κωνσταντινούπολη.
αυτοκράτορας 2. Αναγνώρισε το δικαίωμα άσκησης της χριστιανικής λατρείας.
Κωνσταντίνος Α΄ για να 3. Καθιέρωσε στη διοίκηση τη διάκριση της πολιτικής από τη στρατιωτική
ανορθώσει το ρωμαϊκό εξουσία.
κράτος που κλονιζόταν; 4. Έκοψε και έθεσε σε κυκλοφορία ένα πολύ σταθερό χρυσό νόμισμα.

3. Ποιοι ήταν οι λόγοι που 1. Η καλή γεωπολιτική θέση του Βυζαντίου, αφού βρισκόταν στο σταυροδρόμι της
οδήγησαν τον Ασίας, της Ευρώπης, του Εύξεινου Πόντου και της Μεσογείου και κατά συνέπεια
Κωνσταντίνο στη είχε μεγάλη εμπορική σημασία.
μεταφορά της 2. Η Ανατολή διέθεται ακμαίο πληθυσμό και οικονομία, σε αντίθεση με τη Δύση.
πρωτεύουσας από τη 3. Οι Χριστιανοί, στους οποίους ο Κωνσταντίνος στηρίχτηκε πολιτικά, ήταν
Ρώμη στο Βυζάντιο; πολυπληθέστεροι στην Ανατολή.
4. Οι μεγάλες πόλεις της Ανατολής υπέφεραν από θρησκευτικές συγκρούσεις, άρα
θα αντιμετώπιζε από κοντά το πρόβλημα.
5. Από το Βυζάντιο μπορούσε να αποκρούσει ευκολότερα τους Γότθους και τους
Πέρσες.

4. Για ποιο λόγο ο Γιατί στην Ανατολή οι οπαδοί του Χριστιανισμού ήταν πολυπληθέστεροι και
Κωνσταντίνος Α΄ έδειξε φαινόταν ότι αυτή η θρησκεία μπορούσε να αποκαταστήσει την κλονισμένη
ευνοϊκή στάση προς το ενότητα του Ρωμαϊκού κράτους.
Χριστιανισμό;

5. Τι ήταν το Ήταν σημαντικό χριστιανικό σύμβολο, το οποίο μετέφερε ο Κωνσταντίνος Α΄ από

Χριστόγραμμα; τη στρατιωτική σημαία στα νομίσματά του. Ήταν το μονόγραμμα του Χριστού. Το
έκανε αυτό ο Κωνσταντίνος για να δείξει την εύνοιά του προς τους Χριστιανούς.

6. Τι γνωρίζετε για το Ήταν συμφωνία που έγινε μεταξύ του Κωνσταντίνου Α΄ και του Λικινίου το 313 και
διάταγμα των αναγνώριζε στους Χριστιανούς την ελευθερία άσκησης της λατρείας τους,
Μεδιολάνων; εξισώνονταν έτσι τα δικαιώματά τους με αυτά των άλλων θρησκειών του
Ρωμαϊκού κράτους.

7. Ποια κτίσματα της Σχέση με Ρώμη Χριστιανικός χαρακτήρας

Κωνσταντινούπολης
υπογραμμίζουν τη σχέση
της με τη Ρώμη και ποια το
χριστιανικό της
χαρακτήρα; Ποιο κτίσμα
παραπέμπει στον ιδρυτή
της (πηγή σελ 7).
Ιππόδρομος, το φόρουμ (πλατεία), Πολλές εκκλησίες και μοναστήρια.
Ιερόν Παλάτιον (τα ανάκτορα), το
κτίριο της Συγκλήτου, οι στοές, οι
αγορές, λουτρά, δεξαμενές, το
ρυμοτομικό σχέδιο και η πορφυρή
κολόνα με το άγαλμα του
Κωνσταντίνου

8. Πάνω σε ποια αρχή ένα κράτος, μια εκκλησία, μια νομοθεσία.

στηριζόταν το πολιτικό
πρόγραμμα του
Ιουστινιανού;
ΥΛΗ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Α’ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ
9. Ποια εσωτερικά 1. Στάση του Νίκα ( 532 ): οι δήμοι του Ιπποδρόμου (Πράσινοι και Βένετοι), που
προβλήματα είχε να έμοιαζαν με αθλητικά σωματεία, αλλά είχαν και πολιτική ισχύ εξεγέρθηκαν. Ο
αντιμετωπίσει ο Ιουστινιανός τους αντιμετώπισε με επιτυχία περιορίζοντας τη δύναμή τους και
Ιουστινιανός και πώς τα ενισχύοντας παράλληλα την αυτοκρατορική εξουσία.
αντιμετώπισε; 2. Μειώνει τη δύναμη των μεγάλων γαιοκτημόνων των επαρχιών, επιβάλλοντας
αυστηρούς νόμους και προσπαθεί να προστατεύσει τους ελεύθερους αγρότες οι
οποίοι ήταν χρήσιμοι γιατί πλήρωναν φόρο.
10. Γιατί ο Ιουστινιανός Επειδή το πλήθος και οι αντιφάσεις των νόμων δυσκόλευαν την ομαλή απονομή
αναθεώρησε και της δικαιοσύνης, συνέστησε επιτροπή ειδικών για την αναθεώρηση του ισχύοντος
κωδικοποίησε το ισχύον Δικαίου.
ρωμαϊκό Δίκαιο;
Ποιο το νομοθετικό έργο Το διαρκέστερο έργο του αυτοκράτορα υπήρξε η κωδικοποίηση του Ρωμαϊκού
του Ιουστινιανού και ποια Δικαίου. Εξέδωσε:1.τον Ιουστινιάνειο κώδικα ( περιείχε νόμους πριν από τον
η σημασία του (πηγή σ. 16) Ιουστινιανό)
2. τον Πανδέκτη ( βιβλίο που περιλάμβανε τις γνώμες Ρωμαίων νομικών )
3. τις Εισηγήσεις ( εγχειρίδιο για τους αρχάριους σπουδαστές της Νομικής)
4. τις Νεαρές ( βιβλίο με νέους νόμους στα ελληνικά )

Το Ιουστινιάνειο Δίκαιο αποτέλεσε τη βάση του Δικαίου της Νεότερης Ευρώπης.

11. Ποια τα αποτελέσματα Η εξωτερική πολιτική του Ιουστινιανού απέβλεπε στην αποκατάσταση της
της φιλόδοξης εξωτερικής Ρωμαϊκής Οικουμένης, δηλαδή στην ανόρθωση της ρωμαϊκής εξουσίας στη Δύση.
πολιτικής του Ήταν σύμφωνη με τη ρωμαϊκή παράδοση αλλά ξεπερνούσε τις οικονομικές
Ιουστινιανού; δυνατότητες του κράτους. Οι πόλεμοι του στη Δύση και στην Ανατολή
απογύμνωσαν τις ευρωπαϊκές επαρχίες από στρατεύματα και άδειασαν τα
κρατικά ταμεία. Αυτή η κατάσταση είχε σαν αποτέλεσμα το Βυζάντιο να χάσει
μεγάλο μέρος του εδάφους του στη συνέχεια.

12. Ποιο το οικοδομικό Κατασκευάστηκε μεγάλος αριθμός έργων που ήταν χρήσιμα στην άμυνα (φρούρια
πρόγραμμα του και τείχη), τη θρησκεία (ναοί), την υποδομή και την κοινή ωφέλεια ( δρόμοι,
Ιουστινιανού; γέφυρες, υδραγωγεία, αποθήκες σιτηρών).

13. Ποιο θεωρείται το Θεωρείται η Αγία Σοφία.Ρυθμός: βασιλική μετά τρούλου.

λαμπρότερο κτίσμα της Αρχιτέκτονες: Ανθέμιος και Ισίδωρος
βυζαντινής τέχνης και τι Χαρακτηριστικά: Το κτίριο είναι σχεδόν τετράγωνο. Τέσσερις ογκώδεις πεσσοί
γνωρίζετε γι’ αυτό; (τετράγωνοι κίονες) σχηματίζουν το κεντρικό τετράγωνο. Οι πεσσοί συνδέονται με
τόξα που σχηματίζουν ημισφαιρικά τρίγωνα και δημιουργούν ένα στεφάνι, πάνω
στο οποίο στηρίζεται ο τεράστιος τρούλος. Ο τρούλος μοιάζει να κρέμεται από τον
ουρανό. Το φως εισδύει από τα παράθυρά του και πλημμυρίζει το εσωτερικό του
ναού.
14. Στα πρώτα χρόνια της Ο Ηράκλειος ηγήθηκε προσωπικά του βυζαντινού στρατού, αναδιοργάνωσε το
βασιλείας του Ηρακλείου η στράτευμα με τη οικονομική ενίσχυση της εκκλησίας και επιχείρησε συνεχείς
κατάσταση της εκστρατείες κατά των Περσών(622-628), Αβάρων και Σλάβων.
αυτοκρατορίας ήταν Στη μάχη της Νινευί, πέτυχε να συντρίψει τους Πέρσες και να ανακτήσει όλες τις
εξαιρετικά κρίσιμη. Οι βυζαντινές επαρχίες στην Εγγύς Ανατολή (627).
Σλάβοι άρχισαν να
κατακλύζουν τις Ταπεινωτική ήττα υπέστησαν και οι Άβαροι και οι Σλάβοι, όταν σε συνεννόηση με
ευρωπαϊκές τους Πέρσες, πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη (626).
επαρχίες και οι Πέρσες
έφτασαν στις ακτές του
Βοσπόρου. Με ποιο τρόπο
ο Ηράκλειος κατάφερε να
αποτρέψει την κρίση;
15. Να επισημάνεις
παράγοντες που
συνέβαλαν στη νίκη του
Ηρακλείου κατά των
Περσών
16. Τι ήταν τα θέματα;
Αιτία δημιουργίας τους.
Θεματικός στρατός,
στρατηγός.
17. Τι γνωρίζετε σχετικά με
τον εξελληνισμό της
κρατικής διοίκησης; Τι
σηματοδοτεί;
18. Τι είδους θρησκεία
είναι το Ισλάμ, τι σημαίνει
και ποιος την ίδρυσε
19. Πού οφείλεται η
εξάπλωση των Αράβων
20. Τι γνωρίζετε για την
Εγίρα (+ χρονολογία)
21. Τι ήταν το Κοράνι και τι
προέτρεπε τους
μουσουλμάνους να
κάνουν; Τι σημαίνει
τζιχάντ;
22. Ποιοι παράγοντες
ευνόησαν τη γρήγορη
επέκταση των Αράβων;
23. Ποιες ήταν οι
συνέπειες της αραβικής
Επειδή οι Πέρσες είχαν αρπάξει τον Τίμιο Σταυρό, το ιερότερο κειμήλιο του
Χριστιανισμού, οι εκστρατείες του Ηρακλείου προσέλαβαν έντονο θρησκευτικό
χαρακτήρα. Ο αυτοκράτορας εξύψωσε το φρόνημα των στρατιωτών του με
φλογερές ομιλίες κατά των εχθρών του Χριστιανισμού και της Ρωμανίας. Η
ατμόσφαιρα αυτή ενέπνευσε τους στρατιώτες του που αγωνίστηκαν με
αυταπάρνηση και σημείωσαν μεγάλες επιτυχίες.
Ήταν διοικητικές περιφέρειες με δικό τους στρατό.
Οι ανάγκες της άμυνας εναντίον των Αράβων.
Στο θεματικό στρατό υπηρετούσαν ελεύθεροι αγρότες, στους οποίους το κράτος
παραχωρούσε στρατιωτικά κτήματα ή στρατιωτόπια. Με τα έσοδά τους οι
στρατιώτες συντηρούσαν τις οικογένειες τους, αγόραζαν τον οπλισμό τους και
κάλυπταν τα έξοδα των εκστρατειών. Ο θεματικός στρατός αποτέλεσε ένα είδος
εθνικού στρατού.
Ο στρατηγός ασκούσε τη στρατιωτική και πολιτική διοίκηση. Ασκούσε επίσης την
ανώτατη εξουσία στο θεματικό στρατό.
Επίσημη γλώσσα στην πολιτική και στρατιωτική διοίκηση έγινε η ελληνική, ενώ οι
ρωμαϊκοί τίτλοι αντικαταστάθηκαν από τους ελληνικούς. Ο Ηράκλειος ήταν ο
πρώτος που υιοθέτησε τον τίτλο «βασιλεύς πιστός εν Χριστώ».
Το τέλος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την αρχή της μεσαιωνικής ελληνικής
Βυζαντινής αυτοκρατορίας.
μονοθεϊστική θρησκεία που ίδρυσε ο Μωάμεθ (περ. 570-632)
Σημαίνει: «αφοσίωση και πίστη στο θέλημα του Θεού»
Στη μεταστροφή τους στο Ισλάμ.
Ο Μωάμεθ ήταν οδηγός καραβανιών. Ταξίδευεσυχνά στις χώρες της Εγγύς
Ανατολής και είχε γνωρίσει από κοντά τον Χριστιανισμό και τον Ιουδαϊσμό.
Επηρεασμένος από τις δύο αυτές θρησκείες, ο Μωάμεθ διακήρυξε τις αρχές της
νέας θρησκείας του Ισλάμ, διώχτηκε όμως το 622 από την πατρίδα του, τη Μέκκα
και κατέφυγε στη Μεδίνα, όπου απέκτησε έναν πυρήνα πιστών οπαδών. Το έτος
αυτό(622), έτος της Εγίρας (αποδημίας), καθιερώθηκε ως αφετηρία του
χρονολογικού συστήματος των Αράβων.
Το Κοράνι (επί λέξει «λόγος θεού»), το ιερό βιβλίο της νέας θρησκείας, απαιτούσε
από τους πιστούς (Μουσλίμ) να διαδώσουν το Ισλάμ με ιερό πόλεμο (τζιχάντ)
κατά των απίστων. Ωστόσο τους απαγόρευε να ασκήσουν καταναγκασμό στους
Χριστιανούς και τους Ιουδαίους. Όσοι έπεφταν στον πόλεμο γίνονταν μάρτυρες
της πίστης και εξασφάλιζαν μια θέση στον Παράδεισο.
1. Ο θεσμός του ιερού πολέμου, που τους έδωσε μεγάλη ορμή.
2. Η αντίθεση ανάμεσα στις ανατολικές επαρχίες (μονοφυσίτες) και την
Κωνσταντινούπολη.
3. Η εξάντληση Βυζαντινών και Περσών από τους μεταξύ τους πολέμους.
1.Διάσπαση του μεσογειακού κόσμου, που είχε ενοποιηθεί από τους Ρωμαίους
2. Εδαφική συρρίκνωση, απώλεια σημαντικών αστικών κέντρων και ερήμωση
επέκτασης για την πολλών περιοχών της αυτοκρατορίας,
Βυζαντινή Αυτοκρατορία; 3.Μείωση της αγροτικής παραγωγής που επηρέασε το εσωτερικό και εξωτερικό
εμπόριο του Βυζαντίου.

24. Με ποιους τρόπους 1) Με σιφώνια στερεωμένα στην πλώρη του πλοίου

εκτοξευόταν το υγρό πυρ 2) με εκτόξευση χυτρών προς τα εχθρικά πλοία
εναντίον των εχθρών κατά 3) ρίψη με το χέρι μικρών σιφωνίων
τη διάρκεια της ναυμαχίας;
Πηγή σελ. 27

25. χαλίφης, χαλιφάτο Τοποτηρητής (αντικαταστάτης) και διάδοχος του Μωάμεθ, το Αραβικό κράτος

26. Ποιες περιοχές
κατέκτησαν διαδοχικά οι
Άραβες;
 636 Ο βυζαντινός στρατός συντρίβεται στη μάχη του Γιαρμούκ από τους
Άραβες.
 Κατακτούν γειτονικές ρωμαϊκές και περσικές επαρχίες. Το Περσικό κράτος
δεν υπάρχει πια. Το Βυζάντιο χάνει Συρία, Παλαιστίνη, Αίγυπτο.
 Κατέκτησαν Β. Αφρική και στις αρχές του 8ου αιώνα πέρασαν το Γιβραλτάρ
και υπέταξαν την Ισπανία.
 Πολιορκούν δύο φορές την Κωνσταντινούπολη (674-678 και 717-718)
χωρίς επιτυχία χάρη στο υγρό πυρ.
 732 Ο Κάρολος Μαρτέλος (Φράγκοι) αναχαιτίζει την προέλασή τους στο
Πουατιέ.
 Τον 9ο αι. η αραβική επιθετικότητα στο απόγειο. Κατακτούν Κρήτη και
Σικελία

Ημερομηνίες που πρέπει  313 Διάταγμα των Μεδιολάνων

να ξέρω για το διαγώνισμα
 330 Εγκαίνια Κωνσταντινούπολης
 532 Στάση του Νίκα
 622-628 Εκστρατείες Ηρακλείου κατά των Περσών. 627 Μάχη της Νινευί
 622 Εγίρα
 626 ‘Αβαροι, Σλάβοι, Πέρσες πολιορκούν Κωνσταντινούπολη
 636 Μάχη στο Γιαρμούκ
 732 Μάχη στο Πουατιέ