Hawaje – dlaczego mają kształt łańcucha wysp?

Zgodnie z hipotezą którą sformułował John Tuzo Wilson wyspy łańcucha powstawały kolejno
nad praktycznie nieruchomą plamą gorąca. Nowy aktywny wulkan stopniowo tracił
aktywność wskutek jego przesuwania się na płycie dna oceanu.
Zaczynając od wyspy Hawaii - geolodzy stwierdzili, że Wielka Wyspa powstała z połączenia
pięciu gigantycznych wulkanów. Mauna Kea, wznoszący się na wysokość 4205 metrów
n.p.m. i stanowiący najwyższy punkt na Hawaii, wulkan Mauna Loa oraz Kilauea w
południowej części wyspy. Kohala na północno-zachodnim jej końcu i Hualalai w rejonie
Kona. Każdy z tych wulkanów powstał wskutek nawarstwiania się lawy z wielu tysięcy
wylewów. Przez podwodne erupcje lawa szybko zastyga, przybierając formę skorup
i języków.
Jednak na podstawie spisanej historii sięgającej 200 lat wstecz aktywność wulkaniczną
zanotowano tylko na dwóch wyspach — Hawaii i Maui, najbardziej wysuniętych na
południowy wschód. Ognisko wulkaniczne jest nieruchome. Natomiast to dno Oceanu
Spokojnego odciąga wyspy znad ogniska wulkanicznego, zgodnie ze współczesnym
kierunkiem i prędkością rozrastania się dna. Wiek jednej z najstarszych wysp tej gałęzi
archipelagu, wyspy Kaua’i która jeszcze nie uległa zatopieniu jest szacowany na ok. 5 mln lat.
Grzbiet podwodny o wieku ponad 50 mln lat (Grzbiet Cesarski) kieruje się na północ, po czym
można wywnioskować że wcześniej płyta przemieszczała się w tym kierunku. Według
nowszych badań hipoteza dotycząca niezmiennego położenia plamy gorąca może nie być
poprawna jednak nowsze pomiary wieku podwodnych wulkanów skłaniają do potwierdzenia
jej.
Mogłoby się wydawać że dzięki potężnym tarczom wulkanicznym z których zbudowane są
Hawaje nie ulegną zatopieniu jednak wysepki i zatopione góry na północny zachód od Hawaii
dowodzą, że jest inaczej. Wulkaniczne wyspy znikają ponieważ stopniowo ulegają silnej
erozji – powoduje ją działalnością chociażby strumieni i fal. Kolejna przyczyną ich zapadania
może być własny ciężar. Proces przyspieszający ich niszczenie to także osuwanie się ziemi –
można je zauważyć poprzez urwiste brzegi wysp na których powstają ogromne osuwiska.
Także aktywność sejsmiczna na Hawajach w dłuższej perspektywie będzie słabnąć, a
zwiększy się aktywność wulkaniczna. Stoki wulkanów zbudowane są ze skał dużo słabszych
niż dotychczas sądzono, bowiem zastygła magma jest gęstsza i silniejsza od lawy.
Jednak wyspy nie tylko ulegają zatopieniu – powstają również nowe. Jak poinformowali
badacze z rządowej agencji United States Geological Survey, niewielka wysepka powstała od
północnej strony wulkany Kapoho. Wpadająca do oceanu lawa utworzyła tam nowy ląd przy
wschodnim wybrzeżu wyspy Hawaii. USGS ocenia, że tuż obok wybrzeża pod poziomem
Pacyfiku znajdowało się wzniesienie, które zalane przez lawę wyniosło się na powierzchnię.
Wybuch Kopoho powiązany jest z erupcją wulkanu Kilauea, również położonego na wyspie
Hawaii.
Julia Chrzanowska klasa 1Fsp