"≥∞O

ÿ _£ Ѩ=~ü
(MIND POWER)

¿ã`ü q*Ï˝#O
Volume - I

V.V.Ramana

Akshara Publications
VIJAYAWADA, A.P.
Ph. No : 9963 258 796

"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 1
 Published by :
V. Krishna ; V. Avinash
Akshara Publications,
(Formerly - New Vision Maithreya Publications)
Plot -23, K.P. Colony,
VIJAYAWADA.
Cell No: 9963 258 796

Title
* Seth Vignanam - Mind Power (Telugu)
First Edition : 2007
Third Edition : 2009

Special Price : r 350/-

Cover design concept : V.V. Ramana

All rights reserved. No part of this book may be
translated or reproduced in any form, or by any
means without the permission of the Publishers

DTP Layout :
Sri Lakshmi Graphics
#31-20-10/A, D.B.R.K. Street,
Machavaram Down,
VIJAYAWADA - 4.
Cell : 9652 606 444, 9393 92 1608

For copies contact : 9963 258 796, 9985 763 446

Copies available at : Vishalaandhra Book House in all towns, All
Pyramid Dhyana Kendrams and all leading Book Stores in A.P.

Printed at :
SRI CHAITANYA OFFSET PRINTERS
VIJAYAWADA.
Ph : 9849067050.

2 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 =ÚO^Œ∞=∂@
''P^èŒ∞xHõ Éè∫uHõ âß„ã¨ÎA˝ÅÖ’ Einstein ZÖÏO\˜ "å_À P^èŒ∞xHõ
P^蕺u‡Hõ âß„ã¨A Î Å˝ Ö’ J@∞=O\˜ "å_»∞ SETH.
Jane Roberts =∞i Robert F.Butts P^蕺u‡Hõ [O@ ^ŒOѨ`∞« Å
Éèwí ~°^Œè P^蕺u‡Hõ „ѨÜ∞« `«fl „Ѩ™ê^Œ"∞Õ '¿ã`ü *Ï˝#O— J#fl 'PHÍâ◊QOÆ QÆ!——
'¿ã`ü— JO>Ë XHÍ<˘Hõ T~°fiú Ö’Hõ ѨÓ~å‚`‡« ! *Ë<£ ~å|~üì û J<Õ Pq_»
^•fi~å 1965 #∞O_ç 1985 =~°‰Ωõ 'Kèå<≥eOQ∑— J<Õ „Ѩ„H˜Ü∞« ^•fi~å ѨÓ~°‚
*Ï˝<åxfl Éè∂í Ö’HÍxH˜ JOkOz# =∞Ǩ`«∞‡_»∞.
'¿ã`ü— ѨÙãÎ̈HÍÅ∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’ ÖË=Ù =∞i† UO KÕ™êÎO? J~Ú`Õ Wxfl
~ÀAʼnõΩ 'Jqk`« Ü«∞^•~°O÷ — J#fl ¿Ñi@ XHõ zxfl ѨÙã¨HÎ Oõ =∞@∞‰õΩ =zÛOk.
Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ PÜ«∞# ѨÙã¨HÎ ÍÅhfl =∞# ^Õâ◊ ÉèÏ+¨ÅxflO\˜Ö’ J#∞"å^ŒO
HÍ"åÅ<Õ HõÅÅ∞ HõO@∞<åfl#∞!
J~Ú`Õ J~°O˚ @∞QÍ WѨC_Õ '¿ã`ü *Ï˝#O— `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅO>Ë POQÆO¡
=zÛ# "åix P„â◊~ÚOK«Hõ `«Ñʨ ^Œ∞!
* ¿ã`ü K≥ÑÊ≤ #^Õ D Éè∂í q∞ g∞^Œ WѨC_»∞ =Ù#fl J`«ºO`« J™ê^è•~°}"≥∞#ÿ
ѨiѨÓ~°‚ P^蕺u‡Hõ q*Ï˝# „ѨHÍâ◊O!
-„|Ǩχi¬ ã¨∞ÉèÏ+π Ѩ„u
'`«∞Åã‘ ^ŒàO◊ — #∞Oz
¿ã`ü q*Ï˝#O ÃÑ· POQÆO¡ Ö’ =ÚÃÑÊ· Zxq∞k ѨÙã¨HÎ ÍÅ∞ "≥Å∞=_®¤~Ú.
JO^Œ∞Ö’ H˘xfl 'Seth Material', 'Seth Speaks', 'The Nature of
Personal Reality', 'The Unknown Reality, vol I & II', 'The Nature
of Psyche', 'The Nature of Individual and Mass Events'...
"≥Ú^ŒÅ~Ú#q.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 3
 ¿ã`ü q*Ï˝<åxfl `≥Å∞QÆ∞Ö’xH˜ J#∞=kOK«_O» XHõ Q˘Ñ¨Ê J=HÍâ◊OQÍ
ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞. „Ѩã¨∞Î`«O g∞ KÕ`«∞ÅÖ’ =Ù#fl ѨÙãÎ̈HõO <Õ#∞ J#∞=kOz#
~Ô O_»= ѨÙãÎ̈HOõ ! '¿ã`ü q*Ï˝#O— J#fl ¿Ñi@ XHõ zxfl ѨÙãÎ̈HOõ WO`«‰Ωõ
=ÚO^Õ "≥Å∞=_çOk. P ѨÙã¨HÎ Íxfl H˘xfl "ÕÅ =∞Ok Ñ≤~q° ∞_£ =∂ã¨~ì ∞° ¡ K«kq
=ÙO\Ï~°x J#∞‰õΩO\Ï! „Ѩã∞¨ `Î O« g∞ KÕ`∞« Ö’¡ =Ù#fl ѨÙã¨HÎ Íxfl J#∞=kOK«_®xH˜
H˘O`« „â◊=∞ Ѩ_®eû =zÛOk. JO^ŒiH© J~°=÷ ∞ÜÕ∞º suÖ’ U q^èOŒ QÍ ~å¿ãÎ
ÉÏQÆ∞O@∞Ok? Jx ZO`À PÖ’zOz „"åÜ«∞_»O [iyOk. #=O|~ü 2004
ã¨OII Ѩ„fl '¿ã`ü q*Ï˝#O—#∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’xH˜ J#∞=kOK«=∞x ##∞fl
P^ÕtOz#ѨÙ_»∞, '^蕺<åO„^茄Ѩ^Õâò— =∂ºQÆ*ˇ·<£Ö’ =~°∞ã¨QÍ P~°∞ =∂™êÅ
áê@∞ H˘xfl "庙êÅ#∞ „ѨK∞« iOK«_O» [iyOk.
`≥Å∞QÆ∞*Ïu „Ѩ[ÅO^ŒiH© '¿ã`ü q*Ï˝#O– "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü & P`«‡â◊H—Θ
XHõ Q˘Ñ¨Ê HÍ#∞Hõ. D ѨÙã¨HÎ Íxfl K«^=Œ _»O ^•fi~å g∞ P^蕺u‡Hõ â◊HΘ =∞i
=∞<À qHÍã¨O Z<Àfl Ô~@∞¡ qã¨ÎiOѨ|_»`å~Ú† g∞ Ü≥ÚHõ¯ K≥·`«#ºâ◊H˜Î
(consciousness) Z<Àfl ~Ô @∞¡ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. Hˆ =ÅO XHõ¯™êi =∂„`«"∞Õ
K«^∞Œ =`«QæÆ Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ HÍkk. '=∞<À â◊H—Θ =∞i 'Éè∫uHõ "åã¨=Î O— J^蕺ܫ∂Å
^•fi~å `≥Å∞QÆ∞*Ïu Ü«Ú=`«‰õΩ, q^•º~°∞÷ʼnõΩ ZO`À ã¨∂ÊùiÎ =∞i L`ÕÎ[O
HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. P ~Ô O_»∞ J^蕺ܫ∂ÖË H͉õΩO_® Jxfl J^蕺ܫ∂Å∂ g∞‰õΩ
ZO`À QÔ _·≥ <≥ û£ #∞ WzÛ g∞ P^蕺u‡Hõ`#« ∞ =∞i P`«‡ *Ï˝<åxfl ÃÑOK«∞`å~Ú.
H˘xfl "ÕÅ P^蕺u‡Hõ „QÆO^ä•Å#∞ K«^=Œ _®xH˜ „áÈ`åûǨxfl =∞i QÔ _· <≥ û£ #∞
WzÛ# „|Ǩχi¬ N ã¨∞ÉèÏ+π Ѩ„uQÍiH˜ <å Hõ$`«[`˝ Å« ∞ `≥Å∞ѨىõΩO@∞<åfl#∞.D
ѨÙãÎ̈Hõ „ѨK∞« ~°}‰õΩ „áÈ`åûǨxflzÛ# Ñ≤~q° ∞_£ =∂ãì̈~ûü ,
V. ~°OQÆ<å^䆣 Ü«∞O.Ü«∞ãπ.ã≤., Ü«∞O.W._ç., ѨÅ=∞<Õ~∞° .
(Late) K. t=â◊OHõ~†ü a.Z., a.Ü«∞Öò, ѨÅ=∞<Õ~∞° .
J. ~åѶ∞¨ =~å=Ù QÍ~°∞ & J.Ѩ^‡Œ QÍ~°∞, q[Ü«∞"å_».
U. K«O„^Œ HÍO`« ~åA QÍ~°∞, q[Ü«∞"å_».
G. ÉÏÅHõ$+¨‚ QÍ~°∞, Ñ≤~q ° ∞_£ WO[h~ü, ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£
4 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
^蕺#i¬ „¿Ñ=∞<å^ä£ QÆ∞ѨQÎ Í~°∞, P^Àx
D. ~åÜ«∞ [QÆÑu ¨ ~åA QÍ~°∞, ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£
G. ~åѶ∞¨ "ÕO„^Œ~å=Ù QÍ~°∞, <å~Ú_»∞¿Ñ@
K. "Õ}∞QÀáêÖò ~ Ô _ç¤ QÍ~°∞, ã≤ÊiK«∞º=Öò WO_çÜ∂« , ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£
=∞i ZO`À =∞Ok Ñ≤~°q∞_£ =∂ã¨ì~üû‰õΩ <å Hõ$`«[˝`«Å∞ `≥Å∞ѨÙ
‰õΩO@∞<åfl#∞.
'¿ã`ü q*Ï˝#O—#∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’xH˜ WOHÍ KåÖÏ Ñ¨Ùã¨HÎ ÍÅ#∞ J#∞=kOKåeû
=ÙOk. D XHõ¯ ѨÙã¨ÎHõOÖ’<Õ '¿ã`ü— J#∞ k"åº`«‡ K≥Ñ≤Ê# *Ï˝<å#flO`å
W=∞_»Û_»O KåÖÏ Hõ+¨ìO! q∞QÆ`å ѨÙã¨ÎHÍÅ#∞ ‰õÄ_® J#∞=kOK«_®xH˜
„ѨÜ∞« `«flO KÕ™êÎ#∞.
D ѨÙã¨HÎ Íxfl J<ÕHõ ™ê~°∞¡ K«kq K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥Ok, P^蕺u‡Hõ
ѨÙ~ÀQÆux á⁄O^Œ∞`å~°x, Ptã¨∂.Î ..

q[Ü«∞"å_» q.q.~°=∞}
JHÀì|~ü, 2007 á¶È<£ : 9985 763 446
9963 258 796

"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 5
 q+¨Ü∞« ã¨∂zHõ
¿Ñl
1. Éè∫uHõ "åãÎ̈=O --------------------------- 9
2. =∞<Àâ◊H˜Î ------------------------------ 112
3. P`«‡ ..... ------------------------------- 175
4. =∞eì _≥·=∞#¬#Öò P`«‡ ------------------ 241

xxx

6 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 =∂ Ñ„ K
¨ ∞« ~°}Å∞
1. "≥∞ÿO_£ Ѩ=~ü (¿ã`ü q*Ï˝#O)
2. ^ä•\ò Ѩ=~ü (¿ã`ü q*Ï˝#O)
3. k=º ã¨OѨ^Œ [g∞ ã¨OѨ^Œ g∞ KÕ`∞« Ö’¡] (~å=∂Î q*Ï˝#O)
4. k=º ã¨O^Õâ◊O (¿ã`ü q*Ï˝#O)
5. rq`«O XHõ =~°O (¿ã`ü q*Ï˝#O)
6. =∞Ǩ ã¨OHõÅÊâ◊HÎ̃ (~å=∂Î q*Ï˝#O)
7. <åÅ∞QÆ∞ Q˘Ñ¨Ê ã¨`åºÅ∞ (#∂º U*ò Ãã·<£û)
8. rq`« qHÍã¨O (¿ã`ü q*Ï˝#O)
9. 2012 `«~åfi`«... (k=ºÜ«ÚQÆO)
10. JѨiq∞`«"≥∞ÿ# rq`«O (~å=∂Î q*Ï˝#O)
11. JO^Œ∞Hˆ h=Ù Ü≥∂yqHÍ!
12. =∞Ǩ P~ÀQƺâßGO (¿ã`ü q*Ï˝#O)
13. =∞Ǩ rq`« âßGO (¿ã`ü q*Ï˝#O)
14. "≥∞ÿO_£ Ѩ=~ü (~å=∂Î q*Ï˝#O)

"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 7
 Éè∫uHõ "åã¨=Î O
(Physical Reality)

8 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 Éè∫uHõ "åã¨=Î O
(Physical Reality)

g∞~°∞ „ukâß `«ÅO (three dimensional plane)Ö’xH˜ [#‡ fã¨∞‰õΩx

„Ѩ"tÕ OKå~°∞. Éè∫uHõ Ѩ^•~å÷xfl (physical matter), Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ (physical
events), Éè∫uHõ Ѩiã≤÷`«∞Å∞ (physical circumstances), Éè∫uHõ "åã¨Î"åxfl
(physical reality), =∂#= K≥·`«#º qHÍ™êxfl (human consciousness)
ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ J^躌 Ü«∞#O KÕã≤ *Ï˝#Ѩikèx qã¨iÎ OѨ *Ëã∞¨ HÀ=_®xˆH Éè∂í q∞ g∞^Œ
[#‡ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. P`«‡ K≥`· #« º qHÍ™êxfl J<ÕHõ HÀ}ÏÅÖ’ "åºÑ≤OѨ *Ëã∞¨ HÀ=_®xH˜
– Jxfl â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ#∞ g∞ JO`«~ü â◊HÖΘ ’ W=Ú_»∞Û‰õΩx Éè∂í q∞ J<Õ „ѨÜ∂≥ QÆâßÅÖ’
„Ѩ"tÕ OK«_O» [iyOk. WHõ¯_» [#‡ fã¨∞‰õΩ#flѨÙ_Õ Éèí∂q∞ g∞^Œ QÆÅ K≥·`«#ºâ◊HÎ̃
Ѩi}Ï=∂xfl ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ PHõoOѨ٠KÕã∞¨ HÀQÆÅ ã¨=∞~°`÷ « g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’
Hõey =Ù<åfl~°∞. P`«‡ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ J#O`«"≥∞ÿ# J=HÍâßÅ∞,
Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HΘ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ W=∞_»Û|_ç =Ù<åfl~Ú.
D qâ◊fiOÖ’ Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊H,Θ ã¨OѨ^Œ g∞ qxÜ≥∂QÍxH˜ ã≤^OúŒ QÍ =Ù<åfl~Ú.
g∞~°∞ ZO`« `À_»∞‰õΩ<åfl ã¨=Ú„^ŒOÖ’ h~°∞ `«iy áÈÜÕ∞^Õg∞ =ÙO_»^∞Œ . J>Ë¡ g∞~°∞
ZO`« qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩ#flѨÊ\˜H© D qâ◊fiOÖ’x â◊H,Θ ã¨OѨ^Œ `«iyáÈÜÕ∞q HÍ=Ù.
g∞~°∞ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#fl ^•xHõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ W=fi_®xH˜ D qâ◊fiO ZÅ¡"àÕ Ö◊ Ï ã≤^OúŒ QÍ
=ÙOk. U P`«‡ â◊HÅõ =¸ D qâ◊fiOÖ’ „áê=ÚMϺxfl HÀÖ’Ê=_»O ÖË^∞Œ . „Ѩu „áê}˜H˜
HÍ=Åã≤# ã¨~fi° â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞ ^•x JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’<Õ W=∞_»Û|_ç L<åfl~Ú.
g∞ rq`åÅÖ’ Uk HÍ"åÅO>Ë ^•xfl ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀQÆÅ ã¨~fi° ã¨=∞~°`÷ « g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’ W=∞_»Û|_ç =ÙOk. D „ѨÑO¨ K«OÖ’ U â◊HHΘ © g∞~°∞ `«Å =OKåeû# Ѩx
ÖË^∞Œ † U â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ ^ŒÜ∂« ^•H˜}Δ ÏºÅ ÃÑ#· g∞~°∞ P^è•~°Ñ_¨ #» =ã¨~O° ÖË^∞Œ . ã¨OHõÖÏÊÅ∞,
ÅHΔͺÅ∞, ÃÑ@∞ìHÀ‰õΩO_® D qâ◊fiOÖ’ Un g∞ rq`«OÖ’ ^•#O`«@ Jk g∞
J#∞Éè=í OÖ’xH˜ ~å^Œ∞. g∞~°∞ "åOzèOK«‰Ωõ O_® U Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @<å g∞ rq`«OÖ’xH˜
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 9
„Ѩ"ÕtOK«_»O [~°QÆ^Œ∞. g∞~°∞ U"Õq "åOzèã¨∞Î<åfl~À J"Õ g∞ rq`«OÖ’ Éè∫uHõ
Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞QÍ Z^Œ∞~°=Ù`«∞<åfl~Ú. 㨿ÇÏ`«∞HõOQÍ, xiú+Oì¨ QÍ PÖ’zOz ã¨OHõÖÏÊÅ#∞,
ÅHΔͺÅ#∞ ZOK«∞HÀ"åeû# ÉÏ^躌 `«, ¿ãfiK«Ûù g∞ KÕ`∞« Ö’¡<Õ =ÙOk.
g∞ rq`åÅ#∞ g∞ W+¨"ì Ú≥ zÛ# suÖ’ =∞Å∞Ѩ٠„uѨÊQÆÅ â◊H™Î˜ ê=∞~å÷ºÅ∞
g∞Ö’<Õ =Ù<åfl~Ú. qkè~å`«, ÅÖÏ@ ed`«O J<Õq U „áê}˜H© =ÚO^Œ∞QÍ<Õ x~°~‚ ÚOѨ|_ç
=ÙO_»=Ù. XHõ =ºH˜Î XHõ ~ÀQÍxfl rq`åO`«O ÉÏ^è#Œ ∞ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl_»O>Ë –[#‡
fã¨∞HÀHõ=Ú#∞¿Ñ P ~ÀQÍxfl ZOK«∞‰õΩx ZOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. K≥`· #« ºâ◊HΘ XHõ
kâ◊Ö’ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O P ~ÀQÍxfl ZOK«∞HÀ=_»O [iyOk. ^•xfl #Ü«∞O
KÕã∞¨ HÀ"åÅx J`«_∞» f„=OQÍ "åOzèOz#@¡~Ú`Õ JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ J`«x ^ÕÇϨ OÖ’
r=Hõ}ÏÅ∞ ã¨ÊOk™êÎ~Ú. ^ÕÇϨ O H˘xfl r=~°™êÜ«∞<åÅ#∞ q_»∞^ŒÅ KÕã∞¨ ‰õΩx P
~ÀQÍxfl #Ü«∞O KÕã¨∞‰õΩO@∞Ok. D qâ◊fiOÖ’ U =ºH˜Î ‰õÄ_» QÆ`«O Ü≥ÚHõ¯
^ŒÜ∂« ^•H˜}Δ ÏºÅ ÃÑ#· P^è•~°Ñ_¨ =» Åã≤# ѨxÖË^∞Œ . ~ÀQÆO #∞O_ç q=ÚH˜Î HÍ"åÅx
J`«_»∞ |ÅOQÍ HÀ~°∞‰õΩO>Ë qâ◊fiK≥·`«#ºâ◊H˜Î J`«x ã¨OHõÖÏÊxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ
ã¨ÊOkã¨∞OÎ k. J`«x JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Z<Àfl =∂~°∞ÊÅ∞ [iy ^ÕÇ¨ xfl P ~ÀQÆO
#∞O_ç q=ÚH˜Î Hõeyã¨∞OÎ k.
J^Õ =ºH˜Î WOHÀ [#‡Ö’ P ~ÀQÍxfl J^躌 Ü«∞#O KÕ¿ã _®Hõ~ì ∞° QÍ [#‡
fã¨∞HÀ=K«∞Û. P ~ÀQÍxH˜ QÆÅ =¸Å HÍ~°}Ïxfl "≥kH˜ ^•xH˜ XHõ zH˜`åû q^è•<åxfl
Hõ#∞Q˘#=K«∞Û. „Ѩu [#‡ ‰õÄ_» g∞~°∞ ZOK«∞‰õΩO@∞#fl^Õ. g∞ rq`åÅ#∞ âßã≤OK«_®xH˜,
xÜ«∞O„uOK«_®xH˜ D qâ◊fiOÖ’ U â◊HHΘ © JkèHÍ~°O ÖË^∞Œ . D qâ◊fiOÖ’ U HÍã≤‡H±
_≥~· H° ~ìõ À (Cosmic director), ÖË^• U ^Õ=Ù_À (God) g∞ rq`åÅ#∞ âßã≤OK«_O»
ÖË^∞Œ . Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ÖˉΩõ O_® XHõ [#‡, Ñ≤ÅÅ¡ `À XHõ [#‡, „ã‘QÎ Í XHõ [#‡, ѨÙ~°∞+¨μ_»∞QÍ
XHõ [#‡, aèHQΔõ Í_çQÍ XHõ [#‡, ~åAQÍ XHõ [#‡, ~Ô `· ∞« QÍ XHõ [#‡ – WÖÏ
J<ÕHÍ<ÕHõ [#‡Å∞ g∞~°∞ ã¨fi`«O„`«OQÍ ZOK«∞‰õΩO@∞#fl"Õ. rq`« âß„™êÎxfl J<ÕHÍ<ÕHõ
HÀ}ÏÅÖ’ ^Œi≈Oz, J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∞« º_»O HÀã¨O „Ѩu P`«‡ ‰õÄ_» `«# W+¨ì „ѨHÍ~°"∞Õ
[#‡Å#∞ fã¨∞‰õΩO@∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º Jxfl ã¨"åà◊§#∞ ã‘fiHõiOKÕ ã¨ÇϨ [
™ê=∞~å÷ºxfl „Ѩu P`å‡ `«# JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ W=Ú_»∞Û‰õΩx [#‡ fã¨∞HÀ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. „ѨH$õ uÖ’x ã¨OѨ^OŒ `å g∞ HÀã¨O, g∞ qxÜ≥∂QÆO HÀã¨O ã≤^OúŒ QÍ
=ÙOk. D „ѨH$õ uÖ’ „Ѩu =∞x+‘ XHõ JO`«~åƒùQ"Æ ∞Õ . =∂#=*Ïu { W`«~° r=*Ï`«∞Åhfl
10 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
„Ѩ H õ $ u 㨠O ~° H õ Δ } Ö’ KåÅ ˆ H Δ = ∞OQÍ<Õ =Ù<åfl~° ∞ . U =ºH© Î „Ѩ H õ $ u KÕ ` «
u~°ã¯¨ iOѨ|_»_O» QÍx, q㨇iOѨ|_»_O» QÍx, x~°H¡ Δõ ºO KÕÜ∞« |_»_O» QÍx, x~°Ü Ì ∞« QÍ
=ke"ÕÜ∞« |_»_O» QÍx [~°Q^Æ ∞Œ . `«e¡ X_çÖ’x a_»¤ ZO`« Hˆ =Δ ∞OQÍ =ÙO@∞O^À,
JO`«HOõ >Ë Z‰õΩ¯=QÍ „Ѩu „áê}˜ ‰õÄ_» „ѨH$õ u X_çÖ’ ZO`À Hˆ =Δ ∞OQÍ =ÙOk. XHõ
=$HõOΔ `«# PǨ~°O HÀã¨O Éè∂í q∞ #∞O_ç aèHOΔõ fã¨∞HÀ#=ã¨~O° ÖË^∞Œ † ã¨∂~°ºH˜~}° ÏÅ
HÀã¨O Ѩ_Qç ÍѨÙÅ∞ Ѩ_#» =ã¨~O° ÖË^∞Œ . =$HΔÍxH˜ HÍ=Åã≤# =#~°∞ÅxflO\˜h „ѨH$õ u
ã¨=∞‰õÄ~°∞ã¨∞OÎ k. D Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩu „áê}˜H© HÍ"åeû# =#~°∞ÅxflO\˜h „ѨH$õ u
ã¨=∞‰õÄ~°∞ã¨∞OÎ k. Éè∂í q∞ g∞^Œ U =∞x+≤ ‰õÄ_» W`«~∞° Å ^ŒÜ∂« ^•H˜}Δ ÏºÅ ÃÑ#· P^è•~°Ñ_¨ Õ
J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . g∞~°∞ Uk ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩO>Ë Jk g∞ rq`«OÖ’ „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ@ì_®xH˜
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ã¨~fi° ã¨#fl^ŒOú QÍ =ÙOk. „ѨH$õ u ‰õÄ_» JO^Œ∞‰õΩ ã≤^OúŒ QÍ =ÙOk.
ã¨OHõÖÏÊÅ∞, ÅHΔͺÅ∞ÖˉΩõ O_® D Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞‰õΩ Ug ã¨=∞‰õÄ~°Û|_»=Ù.
D qâ◊fiOÖ’ U Ö’HõOÖ’<≥<· å W^Õ su =ÙO@∞Ok.
D qâ◊fiâ◊HΘ Jxfl "ÕàÖ◊ Ï g∞ ÅHΔͺÅ#∞ <≥~"° ~Õ Û° _»OÖ’ áêÅ∞ ѨOK«∞HÀ=_®xH˜
ã≤^OúŒ QÍ =ÙOk. qâ◊fiâ◊HΘ g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ "≥Ñ· Ù¨ „Ѩ=Ç≤ÏOK«_®xH˜ ã≤^OúŒ QÍ =ÙOk. q∞=∞‡efl
H˜OK«Ñ~¨ ∞° K«∞‰õΩ<Õ ÉèÏ=#Å#∞ q㨇iOz JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl ã¨kfixÜ≥∂QÆO KÕã∞¨ HÀ=_»O
™ê^èŒ# K≥Ü«∞ºO_ç. ™ê^èŒ# K≥Ü«∞º‰õΩO_®, ÅHΔͺÅ∞ U~°Ê~°K«∞HÀ‰õΩO_®, „Ѩܫ∞`«flO
K≥Ü∞« º‰õΩO_® Un g∞ rq`åÅÖ’ T_çÑ_¨ ^» ∞Œ . JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl qâ◊fiã≤Oz ^•xfl
qxÜ≥∂yOK«_O» „áêH©ãì ∞¨ K≥Ü∞« ºO_ç. JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ J=^è∞Œ Å∞ (limits) J<Õq
=ÙO_»=Ù. HÍÖÏxH˜, ^Œ∂~åxH˜ ã¨O|OkèOz# Ѩiq∞`«∞Å∞, xÜ«∞=∂Å∞ g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ KåxH˜ =iÎOK«=Ù. „áêH©ãì ∞¨ K≥Ü∞« º‰õΩO_® Un g∞‰õΩ J=QÆ`O« HÍ^Œ∞. =$HΔÍxH˜
Éèí∂q∞ #∞O_ç ™ê~°O JO^Œ∞`«∞#fl@∞¡QÍ JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç g∞‰õΩ Jhfl
JOkOK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. Éèí∂q∞ g∞^Œ U =∞x+≤ ‰õÄ_» ÉÏǨϺ „ѨѨOK«O Ü≥ÚHõ¯
^ŒÜ∂« ^•H˜}Δ ÏºÅ g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ ç =∞#∞QÆ_» ™êyOK«_O» ÖË^∞Œ . J`«xH˜ HÍ"åeû#=hfl
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_Õ JO^Œ∞`«∞<åfl~Ú.
Ѷ֨ Ï<å q+¨Ü∞« O Ѩ@¡ <≥Ñ· Ù¨ }ºO ÃÑOK«∞HÀ"åÅx g∞ =∞#ã¨∞‰õΩ `Àz`Õ,
^•xH˜ ã¨O|OkèOz# S_çÜ∂« (idea) g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç =zÛO^Œx
`≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ã¨Ow`«O <Õ~∞° ÛHÀ"åÅx g∞‰õΩ XHõ "åOKè« HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
P "åOKè« g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ HõeyOk. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ P "åOKè« "åã¨=Î
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 11
~°∂ѨO á⁄O^ÕO^Œ∞‰õΩ QÆÅ â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞ g∞ JO`«~ü â◊HÖΘ ’ =Ù#flѨÙ_Õ ^•x QÆ∞iOz#
S_çÜ«∂ g∞Ö’ U~°Ê_çOk. XHõ =ºH˜ÎH˜ „Ѩã¨∞Î`«O J#∞Éèíqã¨∞Î#fl ¿Ñ^ŒiHÍxfl
=keOK«∞HÀ"åÅx "åOKè« Hõey`Õ, ^•xfl =keOK«∞HÀQÆÅ â◊H˜Î J`«_ç JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’ =ÙO@∞Ok. JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl qâ◊fiã≤Oz „ѨÜ∞« `åflxH˜ =ÙѨ„Hõq∞¿ãÎ
¿Ñ^ŒiHÍxfl =keOK«∞HÀ=_®xH˜QÆÅ Éè∫uHõ Ѩiã≤÷`«∞Å∞ ã¨$+≤ìOѨ|_»`å~Ú.
rq`å#∞Éè"í åÅ∞, rq`« Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ =∂~°∞ÛHÀ"åÅx XHõ =ºH˜Î ã¨OHõeÊOz#ѨÙ_»∞
J`«x JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O "≥O@<Õ „Ѩuã¨ÊOkã¨∞OÎ k† JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ "≥∞HÍx["£∞
"≥O@<Õ „H˜Ü∂« ~°∂ѨO ^èiŒ ã¨∞OÎ k.g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ<Õk KåÅ z#fl x~°Ü ‚ ∞« "≥∞<ÿ å ã¨~ˆ , ^•x
Hõ#∞QÆ∞}OQÍ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«ÑÙ¨ "≥∞HÍx["£∞ PH˜"ì \Õ ò (activate) J~Ú P x~°Ü ‚ ∂« xH˜
J#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ Ѩiã≤÷`«∞Å#∞ ã¨$+≤ìã¨∞ÎOk. Z@∞=O\˜ x~°‚Ü«∂Å∞, ÅHΔͺÅ∞
fã¨∞HÀ"åe? J<Õ q+¨Ü∞« O ÃÑ· g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£#∞ qxÜ≥∂yOKÕ H˘Ån ^•x
™ê=∞~°º÷ O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
'<Õ#∞ Ѷ֨ Ï<å Ѩx K≥Ü∞« ºQÆÅ#∞— J<Õ ã¨ÊO^Œ# g∞Ö’ HõeyO^ŒO>Ë P Ѩxx
™êkèOK«QÅÆ ™ê=∞~°º÷ O g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Hõey =Ù<åfl~°x J~°O÷ . g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ KåxH˜ Jã¨Å∞ J™ê^躌 =∞O@∂ Un =ÙO_»<Õ =ÙO_»^∞Œ . g∞~°∞ U ÅHõΔ ºO ZOK«∞‰õΩ<åfl
^•xx <≥~°"Õˆ~Û ÔHáêã≤\ © g∞‰õΩO@∞Ok. HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£ ѨikèÖ’ s[xOQ∑
(reasoning) KÕã≤ ™ê^躌 O, J™ê^躌 O J<Õ "å\˜x g∞~°∞ ÉËsA "Õã∞¨ ‰õΩO@∞O\Ï~°∞.
g∞ˆ~~°ÊK«∞‰õΩ#fl Ѩiq∞`« Jaè„áêÜ«∂Å=Å¡ H˘xfl ™ê^躌 =∞x, =∞iH˘xfl J™ê^躌 =∞x
ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï~°∞. JO`Õ `«Ñʨ P`«‡â◊HHΘ ˜ J™ê^躌 =∞O@∂ Un ÖË^∞Œ .
„Ѩã∞¨ `Î O« g∞ Ѩiã≤u÷ Z@∞=O\˜^<·≥ å HÍxÜ«∞ºO_ç. g∞ rq`åxfl g∞ W+¨"ì ∞≥ #ÿ
suÖ’ =∞Å∞Ѩ٠„uѨÊ=K«∞Û. g∞~°∞ ZO`À Z~°∞Hõ`À ÅHΔͺÅ#∞ ZOK«∞HÀ=Åã≤#
J=ã¨~=° ÚOk. g∞ JO`«~O° QÆO #∞O_ç "≥Å∞=_ç# „Ѩu PÖ’K«# ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞O^Œ<Õ q+¨Ü∞« O g∞~°∞ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe.
g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç „Ñ¨uHõ}Δ =¸ J<ÕHõ PÖ’K«#Å∞ "≥Å∞=_»∞`«∞O\Ï~Ú. PÖ’K«#,
f„="≥∞#ÿ ^≥· =ÙO_ç, g∞ â◊HΘ ^•x "≥Ñ· Ù¨ Hˆ O„nHõiOѨ*ãË #≤ ѨÙ_»∞ Jk Éè∫uHõ `«ÅOÖ’
(physical plane) "åã¨=Î ~°∂ѨO (manifestation) á⁄O^Œ∞`«∞Ok. q∞QÆ`å PÖ’K«#Å∞
|ÅÇ‘Ï#"≥∞#ÿ â◊HΘ Hõey=ÙO_»@O =Å¡ Jq ã¨OÉèÏ=º „H˜Ü∞« Å∞QÍ (probable activities)
=∂i W`«~° `«ÖÏÖ’¡ (other planes or worlds) "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`å~Ú.
12 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ WѨÙ_»∞ g∞~°∞ ~ˆ Ѩ٠™êÜ«∞OHÍÅO 4QÆO@ʼnõΩ g∞ „ÃÑO¶ _£#∞
HõÅ"åÅ#∞H˘O\Ï~°∞. WOHÀ Hõ}Δ OÖ’ XHõ PÖ’K«# =ã¨∞OÎ k. ~ˆ Ѩ٠™êÜ«∞OHÍÅO 4
QÆO@ʼnõΩ >ˇeá¶È<£ aÅ∞¡ Hõ\ÏìÅ#∞‰õΩO\Ï~°∞. WOHÀ Hõ}Δ OÖ’ =∞m§ PÖ’K«# =zÛOk.
~ˆ Ѩ٠™êÜ«∞OHÍÅO 4 QÆO@ʼnõΩ q=∂<å„â◊Ü∂« xH˜ "≥àϧÅ#∞‰õΩO\Ï~°∞. D =¸_»∞
PÖ’K«#Å∂ ~ˆ Ѩ٠™êÜ«∞OHÍÅO 4 QÆO@ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#"Õ. g\˜x g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’
U~°Ê_ç# ã¨OÉèÏ=º „H˜Ü∞« Å∞QÍ (probable activities) ѨiQÆ}O˜ K«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
D =¸_çO\˜Ö’ XHõ ^•x Ѩ@¡ =∂„`«"∞Õ g∞ â◊HxΘ Hˆ O„nHõiOѨ *ˇÜ∞« º_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
Jk =∂„`«"∞Õ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ (physical world) "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
q∞QÆ`å ~Ô O_»∂ g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«#ÖË J~Ú#ѨÊ\˜H© "å\˜H˜ QÆÅ
â◊HΘ KåÅ |ÅÇ‘Ï#OQÍ =ÙO_»@O =Å¡ Jq W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ QÆÅ (other dimensions)
Ö’HÍÅÖ’H˜ „ѨÜ∂« }˜Oz JHõ¯_» "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`å~Ú.
D Éè∫uHõ `«ÅOÖ’ g∞~°∞ ÅHΔͺÅ∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞ U~°Ê~°K∞« ‰õΩ<Õ =ÚO^Œ∞
ZO`« f„=OQÍ "åOzèã∞¨ <Î åfl~°∞? J<Õk =ÚYºO. g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ U q^èOŒ QÍ "åã¨=Î
~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞<åflÜ≥∂, J^Õ suQÍ g∞ ÉèÜ í ∂« Å∞ ‰õÄ_® "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`å~Ú.
g∞ WO\’¡ ^˘OQÆ`#« O [~°∞QÆ∞`«∞O^Õ"∂≥ #x g∞~°∞ ÉèÜ í ∞« Ѩ_`ç Õ g∞ WO\’¡ ^˘OQÆ`#« O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞ JO`«~O° QÆO #∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«#ÖË J@∞=O\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞
PHõi¬™êÎ~Ú. W`«~°∞Å∞ q∞=∞‡efl Jã¨Ç≤ϺOK«∞‰õΩO\Ï~°x ÉèíÜ«∞Ѩ_ç`Õ J@∞=O\˜
Ѩiã≤`÷ ∞« Å<Õ g∞~°∞ PHõi¬™êÎ~∞° . g∞ rq`«OÖ’ `å~°ãѨ _¨ Õ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Åhfl g∞
"≥∞Oÿ _£Ö’ U~°Ê_»∞`«∞#fl ã¨OÉèÏ=º„H˜Ü∞« ÖË! "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞#fl ã¨OÉèÏ=º„H˜Ü∞« ÅÖ’
Z‰õΩ¯= â◊HΘ f„=`« QÆÅq Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ K«∞@∞ì=Ú_»`å~Ú.
g∞~°∞ f„=OQÍ Hõey=Ù#fl "åOKèÅ« hfl g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ, g∞ rq`« Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞QÍ
=∞ÅK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. g∞~°∞ ZOK«∞‰õΩ<Õ áêl\˜"£ PÖ’K«#Å∞, ÉèíÜ«∂Å∞ "å\˜
ã¨fiÉèÏ"åÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ (physical events) PHõi¬™êÎ~Ú. ^˘OQÆÅ
QÆ∞iOz ÉèíÜ«∞Ѩ_ç`Õ ^˘OQÆÅ#∞ PHõi¬™êÎ~°∞. J<å~ÀQƺO QÆ∞iOz ÉèíÜ«∞Ѩ_ç`Õ
J<å~ÀQͺxfl PHõi¬™êÎ~∞° . ^•i„^ŒºO QÆ∞iOz ÉèÜ í ∞« Ѩ_`ç Õ ^•i„^•ºxfl PHõi¬™êÎ~∞° . g∞
JO`«~åÅÖ’ |Å"≥∞#ÿ ÉèÏ=#QÍ ^Õxfl Hõey=ÙO\Ï~À J^Õ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞
rq`«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ =∞ÅK«|_»∞`«∞Ok.
rq`«QuÆ kâ◊#∞ =∂~åÛÅO>Ë "≥Ú^Œ@QÍ g∞ #=∞‡HÍÅ#∞ =∂~°∞ÛHÀ=Åã≤
=ÙO@∞Ok g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ =∂ˆ~ ã¨OѶ∞¨ @#Åhfl `˘Å∞`« ã¨OÉèÏ=º „H˜Ü∞« Å∞QÍ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 13
g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ L^Œƒqù ™êÎ~Ú. XHõ z„`«HÍ~°∞_»∞ `≥ÅH¡ Íy`«O ÃÑ· ÉÁ=∞‡Å∞ wÜ«∞_®xH˜
LѨ„Hõq∞Oz#ѨÙ_»∞ J`«x HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ U"Õq wÜ«∂Ö’ x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩO\Ï_»∞.
J`«x JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç z„`« ~°K#« ‰õΩ HÍ=Åã≤# â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞ JOkOK«
|_»`å~Ú. HÍy`«O ÃÑ· wÜ«∞|_Õ ÉÁ=∞‡Å∞ ã¨OÉèÏ=º„H˜Ü«∞Å∞QÍ J`«x "≥∞ÿO_£Ö’
U~°Ê_»`å~Ú. Hõ}Δ HÍÅOÖ’ Z<Àfl ã¨OÉèÏ=º „H˜Ü∞« Å∞ U~°Ê_»∞`«∞O\Ï~Ú. "å\˜Ö’ Z‰õΩ¯=
â◊HxΘ fã¨∞‰õΩ#fl ã¨OÉèÏ=º„H˜Ü∞« Å∞ HÍy`«OÃÑ· ÉÁ=∞‡Å∞QÍ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»`å~Ú. HÍy`«O
ÃÑ· ÉÁ=∞‡Å#∞ `«# W+¨"ì Ú≥ zÛ# suÖ’ z„`«HÍ~°∞_»∞ ~°z™êÎ_∞» . g∞ rq`« z„`«Ñ\¨ Ïxfl
‰õÄ_» g∞ W+¨"ì ∞≥ #ÿ suÖ’ ~°zOK«=K«∞Û. g∞ rq`« z„`«Ñ\¨ Ïxfl ~°zOKÕ JkèHÍ~°O g∞
XHõ¯iˆH =ÙO@∞Ok. D qâ◊fiOÖ’ U â◊HΘ g∞ rq`« z„`«Ñ@¨ O Ü≥ÚHõ¯ f~°∞`≥#∞flÅ#∞
âßã≤OK«^∞Œ . UÜÕ∞ ÅHΔͺÅ∞ HÍ"åÖ’, UÜÕ∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞ HÍ"åÖ’, U Éè∫uHõ
Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ =ÙO_®Ö’ Jhfl x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩx g∞ rq`« z„`«Ñ@¨ OÖ’ ~°zOK«∞HÀQÆÅ
¿ãfiK«Û#ù ∞ g∞~°∞ Hõey =Ù<åfl~°∞. g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ U~°Ê_Õ J#O`«"∞≥ #ÿ ã¨OÉèÏ=º „H˜Ü∞« ÅÖ’
H˘xflO\˜x ZOK«∞‰õΩx "å\˜ÃÑ· g∞ K≥`· #« ºâ◊HxΘ ã¨OHõÖÏÊÅ ^•fi~å Hˆ O„nHõiOz#ѨÙ_»∞
Jq Éè∫uHõ "åã¨"Î åÅ∞QÍ (physical realities) ~°∂ѨÙk^Œ∞‰Ì Ωõ O\Ï~Ú.
g∞~°∞ Uk "åOzèã∞¨ <Î åfl~À Jk <≥~"° ~Õ Û° _®xH˜ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ZÅ¡ÑÙ¨ Ê_»∂
ã≤^OúŒ QÍ =ÙO@∞Ok. g∞~°∞ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#fl HÍ~°ºO <≥~"° ~Õ _° ®xH˜ HÍ=Åã≤# <≥Ñ· Ù¨ }ºO
g∞ JO`«~üâ◊H˜ÎÖ’ ã≤^ŒúOQÍ =ÙO@∞Ok. g∞ JO`«~ü „Ѩܫ∂}O ^•fi~å ^•xfl
"≥eH˜fÜ«∞=K«∞Û. ^•xH˜ g∞~°∞ „Ѩܫ∂㨠Ѩ_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. XeOÑ≤H± „H©_»ÅÖ’
(Olympic games) „H©_®HÍ~°∞Å∞ KÕ¿ã Éè∫uHõ q<庙êÅhfl g∞‰õΩ J^Œ∞ƒù`«OQÍ
HõxÊ™êÎ~Ú. P q<庙êÅ∞ H˘O`«=∞Ok =∂„`«"∞Õ K≥Ü∞« ºQÆÅ~°x g∞~°∞ ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï~°∞.
Jk ѨÓiÎQÍ "åã¨=Î q~°∞^ŒOú ! g∞ =∂#=*ÏuÖ’ „Ѩu XHõ¯iH© P q<庙êÅ#∞ Ju
ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ K≥Ü∞« ºQÆÅ „ѨuÉè#í ∞ Hõey =Ù<åfl~°∞. ZO`À „>ˇ~ÚxOQ∑ fã¨∞‰õΩO>Ë
`«Ñʨ "å\˜x K≥Ü∞« ºÖË=∞#fl ÉèÏ=#Å∞, #=∞‡HÍÅ∞ Hõey =ÙO_»_O» =Å¡ g∞~°∞ K≥Ü∞« ºÖËHõ
áÈ`«∞<åfl~°∞. g∞ #=∞‡Hõ =º=ã¨÷ „ѨHÍ~°O g∞ ^ÕÇϨ O ã¨ÊOkã¨∞OÎ k.
g∞~°∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å g∞ ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ HÍ=Åã≤# <≥Ñ· Ù¨ }Ϻxfl
~å|@ì=K«∞Û. g∞~°∞ XHõ z„`«HÍ~°∞_»∞ HÍ"åÅx ÅHõΔ ºO U~°Ê~°K∞« ‰õΩO>Ë, `«H}Δõ "Õ∞ g∞
^ÕǨÏOÖ’ r=~°™êÜ«∞xHõ =∂~°∞ÊÅ∞ ã¨OÉèíq™êÎ~Ú. ^ÕǨÏOÖ’x "≥∞HÍx["£∞
JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`«∞Ok. JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ Ö’
=Ù#fl ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å (probable souls)#∞O_ç, W`«~° Ö’HÍÅÖ’ =ÙO_Õ =∂ã¨~ì ûü
14 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
#∞O_ç, Éè∂í q∞ g∞^Œ =ÙO_Õ =∂ã¨~ì ûü #∞O_ç, g∞ QÆ`« [#‡Å #∞O_ç >ˇeѨu ^•fi~å
z„`« ~°K#« ‰õΩ HÍ=Åã≤# <≥Ñ· Ù¨ }Ϻxfl ã¨OáêOkOK«=K«∞Û. ã¨fiáêflÅ^•fi~å ‰õÄ_» D
<≥·Ñ¨Ù}Ϻxfl á⁄O^Œ=K«∞Û. JO`«~ü „Ѩܫ∂}O ^•fi~å, ã¨fiáêflÅ ^•fi~å <≥·Ñ¨Ù}ºO
á⁄O^Œ_=» ∞<Õ „Ѩ„H˜Ü∞« Å#∞ =∂#=*Ïu ã¨ÇϨ [OQÍ Hõey=ÙOk. Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl
ã¨$+≤Oì K«_O» Ö’ g∞~°∞ „ѨÜ∂« 㨠Ѩ_®eû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . ^ÕxѨ@<¡ #·≥ ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ
<≥Ñ· Ù¨ }ºO ™êkèOK«QÅÆ ã¨ÇϨ [`åfixfl Hõey=Ù<åfl~°∞. XHõ q+¨Ü∞« OѨ@¡ ^蕺ã¨, „â◊^úŒ
ÃÑ\˜#ì ѨÙ_»∞ g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ J@∞"≥Ñ· Ù¨ Hˆ O„nHõiOѨ|_»∞`«∞Ok. KåÅ P\’=∂\˜HQ± Í P
q+¨Ü∞« O Ѩ@¡ <≥Ñ· Ù¨ }ºO á⁄O^ÕO^Œ∞‰õΩ g∞ JO`«~ü â◊HΘ ã¨ÊOkã¨∞OÎ k.
g∞ rq`«OÖ’ U ã¨"åÅ∞<≥<· å =~°=Î ∂#OÖ’<Õ Z^Œ∞~À¯"åeû =ÙO@∞Ok.
=~°=Î ∂#OÖ’ ã¨OÉèqí OKÕ =∂~°∞ÊÖË QÆ`O« Ö’ [iy# ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞, Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’
[iˆQ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ „ѨÉÏè q`«O KÕã≤ =∂~°∞Ê K≥Ok™êÎ~Ú. P`«‡â◊HHΘ ˜ Éè∂í `«, =~°=Î ∂#,
Éèqí +¨º`ü HÍÖÏÅ<Õq =ÙO_»=Ù. XHõ K«„HõO Ü≥ÚHõ¯ K«„@OÃÑ· Éè∂í `«, =~°=Î ∂#, Éèqí +¨º`ü
HÍÖÏÅ#∞ XHõ ^•xH˘Hõ\ ˜ ã¨=∂# ^Œ∂~°OÖ’ =Ù#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. K«„HõO XHõ
JHõOΔ P^è•~°OQÍ „Éè=í ∞}OÖ’ =Ù#flѨÙ_»∞ Éè∂í `«, =~°=Î ∂#, Éèqí +¨º`«∞Î HÍÖÏÅ∞ P
JHõOΔ (axis) K«∞@∂ì u~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú. JHõOΔ P^è•~°OQÍ K«„HõO Ü≥ÚHõ¯ =∞^躌 aO^Œ∞=Ù
ã≤~÷ O° QÍ =ÙO@∞Ok. K«„HõO Ü≥ÚHõ¯ =∞^躌 aO^Œ∞=Ù#∞ P`«‡â◊HQΘ Í Ñ¨iQÆ}¿˜ ã,Î ^•x
K«∞@∂ì Éè∂í `«, =~°=Î ∂#, Éèqí +¨º`«∞Î HÍÖÏʼnõΩ ã¨O|OkèOz# Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞
Ѩi„Éèíq∞ã¨∞ÎO\Ï~Ú. K«„HõO Ü≥ÚHõ¯ ˆHO„^ŒaO^Œ∞=ÙÖ’ P`«‡â◊H˜Î ã≤÷`«=∞=Ù`«∞Ok.
=~°=Î ∂#OÖ’ g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ<Õ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ K«„HÍxH˜ „Éè=í ∞}Ïxfl HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ <Î åfl~Ú.
D =~°=Î ∂#OÖ’x ã¨OHõÖÏÊÅ∞ Éè∂í `«, =~°=Î ∂#, Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ ã¨OÉèqí ã¨∞#Î fl Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#ʼnõΩ P Hˆ O„^ŒaO^Œ∞=Ù K«∞@∂ì Ѩi„Éè=í ∞}O K≥O^Õ q^èOŒ QÍ „ѨÉÏè q`«O
KÕã∞¨ <Î åfl~Ú.
'HÍÅO— J<Õk =∞eì–_≥=· ∞#¬#Öò (multi dimensional) Éè∫uHõ ~åt! Éè∂í `«,
=~°=Î ∂#, Éèqí +¨º`ü HÍÖÏÅ<Õq Jhfl UHõHÍÅOÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. HÍÅO QÆ∞iOz
g∞~°∞ U~°Ê~°K∞« ‰õΩ#fl „áê=∂}˜H`õ Å« hfl ã≤OyÖò _≥=· ∞#¬<£ (single dimension) Ѩ~O° QÍ
[~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. HÍÖÏxfl =∞eì – _≥=· ∞#¬#Öò ã≤ã"ì¨ ∞£ Ö’ gH˜OΔ KåÅO>Ë ZO`À *Ï˝#O
=ÙO_®e. *Ï˝# <Õ„`«O`À<Õ Jk ™ê^躌 =∞=Ù`«∞Ok.
=∂#=*Ïu XHõ¯>Ë HÍÖÏxH˜ ã≤OyÖò – _≥=· ∞#¬<Ö£ ’ „áê=∂}˜HÍÅ#∞ U~°Ê~°z
HÍÅO Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂áêxfl ã¨OѨÓiÎQÍ „QÆÇÏ≤ OK«ÖHË áõ È~ÚOk. g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞ HÍÖÏxH˜
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 15
 ~°∂á⁄OkOz# „áê=∂}˜H`õ Å« ∞ KåÅ Jã¨=∞„QÆOQÍ =Ù<åfl~Ú. âß„ã¨Î ѨiHõ~åÅ`À
HÍÖÏxfl H˘Å=_»O ã¨iÜ≥∞ÿ # q^è•#O HÍ<Õ HÍ^Œ∞. g∞ JO`«~ü â◊HΘ ^•fi~å =∂„`«"∞Õ
HÍÅO Ü≥ÚHõ¯ =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò ã¨fi~°∂áêxfl J~°O÷ KÕã∞¨ HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. „Éè=í ∞}OÖ’
=Ù#fl K«„HõO (wheel) =∞^躌 Ö’ g∞ JO`«~âü H◊ Θ =ÙO^Œx TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO>Ë, g∞ JO`«~ü
â◊HΘ K«∞@∂ì Éè∂í `«, =~°=Î ∂#, Éèqí +¨º`ü HÍÖÏʼnõΩ ã¨O|OkèOz# Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞
UHõHÍÅOÖ’ Ѩi„Éè=í ∞}O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú.
KÕ`«<å=ã¨÷Ö’ g∞~°∞ Z@∞=O\˜ Jã¨Ê+¨ì`« Hõey=Ù#flѨÊ\˜H© g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’ Jã¨Ê+¨`ì « J<Õk ZѨÊ\˜H© LO_»^∞Œ . g∞ ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ QÆÅ â◊HΘ ™ê÷~Ú
(energy level), f„=`« (intensity)ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’H˜ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ L^Œƒqù ã¨∞<Î åflÜ«∞<Õ
q+¨Ü∞« O g∞~°∞ q㨇iOK«‰Äõ _»^∞Œ . HÍÅO Ü≥ÚHõ¯ =∞eì – _≥=· ∞#¬#Öò ã≤ãOì¨ Ö’ =~°=Î ∂#O
Hˆ O„^ŒOQÍ =ÙO@∂, Éè∂í `«, Éèqí +¨º`«∞Î Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ ^•x K«∞@∂ì Ѩi„Éèqí ∞ã¨∂Î
=ÙO\Ï~Ú. x„^•=ã¨,÷ KÕ`<« å=ã¨,÷ JKÕ`<« å=ã¨,÷ ã¨fiáêfl=ã¨,÷ ã¨=∂kè ã≤u÷ ... WÖÏ U
ã≤u÷ #∞O_ç J~Ú<å ã¨~ˆ , g∞ JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ PÖ’K«<å `«~O° QÍʼnõΩ
J#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ D =~°=Î ∂#O #∞O_Õ ã¨$+≤Hì ÍqOѨ|_»∞`«∞<åfl~Ú.
g∞~°∞ Hõey=Ù#fl PÖ’K«#Å∞, #=∞‡HÍÅ∞, Jaè„áêÜ«∂Å∞, ÉèÏ"åÅ∞, ÉèÜ í ∂« Å∞,
Ѷe‘ OQ∑û =¸ÅOQÍ g∞ JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç =KÕÛ â◊HΘ `«~O° QÍÅ∞ g∞ "åã¨"Î åxfl
ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~Ú. "å\˜x ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ =∂~°∞ÛHÀ=_»O g∞ KÕ`∞« Ö’¡<Õ =ÙOk. T.VÖ’
XHõ „áÈ„QÍ"£∞ #K«ÛHõáÈ`Õ Hõ}Δ OÖ’ =∞~À „á⁄„QÍ"£∞‰õΩ =∂iÛ#O`« ã¨∞ÅÉèOí QÍ g∞‰õΩ
#K«Ûx Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ Hõ}Δ HÍÅOÖ’ =ke"Õ¿ã „H˘`«Î „H˘`«Î Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞
g∞ rq`«OÖ’ „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ@ìQÅÆ â◊HxΘ g∞~°∞ WѨÙ_Õ Hõey=Ù<åfl~°∞. D =~°=Î ∂#OÖ’<Õ
^•xfl ™ê^躌 O KÕÜ∞« =K«∞Û!
Éè∫uHõ, =∂#ã≤H,õ P^蕺u‡Hõ â◊‰Ωõ ÅÎ xflO\˜h D =~°=Î ∂#OÖ’ Hˆ O„nHõiOѨ*ãË ≤
rq`å#∞Éèí"åÅ#∞ g∞ JO`«~ü„ѨѨOK«O #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’xH˜ g∞
rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜ W`ÀkèHOõ QÍ ™ê^è#Œ K≥Ü∞« ºO_ç. g∞ ™ê^è#Œ ÃÑiˆQ
H˘Ån g∞ <≥Ñ· Ù¨ }ºO, K≥`· #« ºâ◊HΘ qHÍã¨O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =™êÎ~Ú. ÉÏǨϺ â◊‰Ωõ ÖÎ gË g∞
rq`åxfl „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« ºÖË=<Õ ã¨`º« O g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞OÎ k. g∞Ö’H˜ g∞~°∞ JO`«~ü
Ü«∂#O K≥Ü∞« º_»O ^•fi~å J#O`«"∞≥ #ÿ *Ï˝#O g∞ J#∞Éè=í OÖ’xH˜ =ã¨∞OÎ k. g∞~°∞
16 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
^ÕǨÏO`À ‰õÄ_ç# P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=∞x `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç! qâ◊fi=∞O`å "åºÑ≤Oz=Ù#fl
=¸ÅK≥`· #« ºOÖ’x (All That Is) ÉèÏQÆ"∞Õ g∞~°∞. g∞ˆ~ =¸ÅK≥`· #« º"≥∞ÿ =Ù<åfl~°∞.
=¸ÅK≥`· #« º"Õ∞ ^≥=· ã¨fi~°∂ѨO! g∞ˆ~ ^≥=· ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞! D =~°=Î ∂#OÖ’ =Ù#fl ^≥=·
ã¨fi~°∂áêÅ∞ g∞ˆ~! g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ { =∞<Àâ◊HΘ { P^蕺u‡Hõ â◊HΘ g∞ ^ÕÇϨ PHõ$uÃÑQ· Íh,
^ÕÇϨ OÃÑQ· Íx, g∞ =Ü«∞ã¨∞ûÃÑ· QÍx P^è•~°Ñ_¨ ç ÖË^∞Œ .
=~°=Î ∂#OÖ’ „Ѩã∞¨ `Î O« g∞~°∞#fl Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÃÑ· QÆ`O« Ö’ [iy# ã¨OѶ∞¨ @#Å
„ѨÉÏè ="Õ∞g∞ =ÙO_»^∞Œ . =~°=Î ∂#OÖ’ g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ<Õ ã¨iÜ≥∞ÿ # x~°Ü ‚ ∞« "Õ∞ g∞ rq`«O
Ü≥ÚHõ¯ P@ (Life's game) QÔ Å∞Ѩ٠F@=ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k. =~°=Î ∂#OÖ’ XHõ
^ÕâO◊ ÖË^•, P „ѨÑO¨ K«OÖ’ QÆÅ =∂#"åo JO^Œi =ºH˜QÎ `Æ « ã¨OHõÖÏÊÅ ã¨=Ú^•Ü«∞O`À
P ^ÕâO◊ ÖË^• „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« º qHÍã¨O Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ "åã¨=Î OQÍ ã¨$+≤ì [~°∞QÆ∞`«∞O^Œ<Õ ã¨`º« O
`≥eã≤# `«~åfi`« D =~°=Î ∂#OÖ’ <≥QÔ \˜"Q£ Í PÖ’zOK«_O» , JÉè„í ^Œ`å ÉèÏ=O Hõey
=ÙO_»_O» , ÉèÜ í ∂« xH˜ Ö’#=_»O J<Õq J~°~÷ Ç° Ï≤ `«O! XHõ teÊ `«# W+¨"ì Ú≥ zÛ# suÖ’
tÖÏÊxfl =∞ez#@∞¡ g∞ rq`åxfl g∞ W+¨"ì Ú≥ zÛ# suÖ’ =∞Å∞K«∞HÀ=K«∞Û. QÆ`«
[#‡ÅÖ’ KÕã#≤ Hõ~‡° ÖËq „Ѩã∞¨ `Î O« D =~°=Î ∂#OÖ’ q∞=∞‡efl âßã≤Oz "≥O\Ï_»_O»
ÖË^∞Œ . D =~°=Î ∂#OÖ’ ZOK«∞‰õΩ#fl |Å"≥∞#ÿ ÅHõΔ º"Õ∞ QÆ`« [#‡ÅÖ’x Hõ~‡° Å#∞ XHõ
ÃÑ@∞ì# `«∞_çz"Õã∞¨ OÎ k.
PÖ’K«# Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°º~°∂Ѩ"∞Õ Éè∫uHõ "åã¨=Î O! D =~°=Î ∂#OÖ’ g∞ "åã¨"Î åxfl
g∞~°∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. g∞ PÖ’K«#ÖË ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ
~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú.
✽ ✽ ✽
rq`«OÖ’ ã¨=∞㨺Å∞ J<Õq =ÙO_»=Ù. L#fl=hfl ã¨"åàı§. #∂~°∞ "≥∞àÿ §◊ #_»Hõ
XHõiH˜ ã¨=∞㨺QÍ, =∞~˘HõiH˜ ã¨"åÅ∞QÍ, "åà◊√§ ÉèÏqOKÕ sux|\˜ì =ÙO@∞Ok. ã¨=∞㨺,
Ѩiëê¯~°O J<Õq XˆH <å}ËxH˜ W~°∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ =Ù#fl ÉÁ=∞‡, ÉÁ~°∞ã¨∞ÖÏO\˜q. g∞ rq`«OÖ’
ã¨=∞㨺 U~°Ê_çO^ŒO>Ë ^•xfl Ѩi+¨¯iOKÕ â◊HΘ ‰õÄ_» g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ =ÙO@∞Ok.
ã¨=∞㨺‰õΩQÆŠѨiëê¯~åxfl g∞~°∞ Z<Àfl q^è•Å∞QÍ Hõ#∞Q˘#=K«∞Û. JO`«~ü „ѨÜ∂« }O
^•fi~å, ã¨fiáêflÅ ^•fi~å, ã¨=∂kèã≤÷u ^•fi~å ã¨=∞㨺 Ü≥ÚHõ¯ Ѩiëê¯~åxfl g∞~°∞
á⁄O^Œ=K«∞Û. Ѩi+¨¯iOK«∞HÀQÆÅ=∞<Õ nè=∂`À<Õ ã¨"åà◊§#∞ (ã¨=∞㨺Å#∞) ZOK«∞‰õΩO\Ï~°∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 17
`«Ñʨ g∞â◊HHΘ ˜ q∞Oz# ã¨"åàı§g g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ Z^Œ∞~°∞HÍ=Ù. g∞~°∞ Zxfl
ã¨"åà◊§#∞ JkèQqÆ ∞ã¨∞OÎ >Ë JO`« K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∂xfl qã¨iÎ OK«∞‰õΩO@∞O\Ï~°∞.
ã¨=∞㨺 { ^•x Ѩiëê¯~°O ~Ô O_»∂ =~°=Î ∂#OÖ’<Õ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»`å~Ú.
g∞‰õΩ U^≥<· å ã¨=∞㨺 Z^Œ∞~°~Úº#ѨÙ_»∞ D q^èOŒ QÍ K≥Ü∞« ºO_ç.
1. 㨠= ∞㨠º #∞ QÆ ∞ iOz ÉÏ^è Œ Ñ ¨ _ » _ » O QÍx, ^Œ ∞ ódOK« _ » O QÍx,
ÉèÜ
í ∞« Ѩ__» O» QÍx `«H}Δõ "Õ∞ =∂x"≥Ü∞« ºO_ç.
2. =~°=Î ∂#OÖ’<Õ ã¨=∞㨺 { ^•x Ѩiëê¯~°O ã¨$+≤Oì Ѩ|_»`åÜ«∞<Õ q+¨Ü∞« O
QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç.
3. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HΘ =ÙO^Œx #=∞‡O_ç. JO`«~ü „ѨÜ∂« }O
^•fi~åQÍx, ã¨fiáêflÅ^•fi~åQÍx, WOˆH^≥<· å W`«~° ~°∂ѨOÖ’ QÍh ã¨=∞㨺Ü≥ÚHõ¯
Ѩiëê¯~°O Åaèã∞¨ OÎ ^Œx ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ qâ◊fiã≤OK«O_ç. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
g∞‰õΩ „^ÀǨÏO K≥Ü∞« º_»=∞<Õk ZѨÊ\˜H© [~°Q<Æ Õ [~°Q^Æ ∞Œ . `«Ñʨ xã¨iQÍ ã¨=∞㨺‰õΩ
Ѩiëê¯~°O Åaèã∞¨ OÎ k.
4. g∞ â◊HHΘ ˜ q∞Oz# U ã¨=∞㨺‰õÄ_» g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º „Ѩâflı ÖË^∞Œ .
áêl\˜"£ i[Öòì =ã¨∞OÎ ^Œ<Õ #=∞‡HõO Hõey =ÙO_»O_ç. JO`ÕKåÅ∞, q∞QÆ`å^•xfl
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ѨÓiÎ KÕã∞¨ OÎ k.
5. s[xOQ∑"≥∞ÿO_£#∞, g∞ Ѩiq∞`« WO>ˇÅH±ì#∞, =∂#ã≤Hõ ™È=∞i`«<åxfl
(mental laziness) „ѨH¯õ #ɡ\ì˜ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç =KÕÛ ã¨∂K«#efl
PK«~}° Ö’ÃÑ@ìO_ç. JO`Õ! rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ ºJxfl ã¨"åà◊§‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞
Åaè™êÎ~Ú.
D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ PK«~}° ÖˉΩõ O_® U ã¨OHõÅÊ=¸ ™êkèOѨ|_»^∞Œ .
PK«~°}ÖË#ѨÙ_»∞ P^蕺u‡Hõ`« J<Õk =ÙO_»^Œ∞. ã¨OHõÖÏÊÅ∞, ÅHΔͺÅ∞ ZOK«∞‰õΩx
HÍ~åºK«~}° Ö’ ÃÑ\˜#ì ѨÙ_Õ g∞~°∞ P^蕺u‡HõOQÍ ~å}˜™êÎ~∞° .
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç *Ï˝<åxfl _≥~Ô· ‰õΩQì Í á⁄O^Œ=K«∞Û. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
ZÖÏ =ÙO@∞O^Œ<kÕ J#∞Éè=í ѨÓ~°fiHõOQÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë `«Ñʨ ^•xfl Z=~°∂ q=iOK«Ö~Ë ∞° .
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç *Ï˝<åxfl á⁄Ok, K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨"∞Õ g∞~°∞
D Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. rq`«OÖ’ "≥Ñ· Ö¨¶ ϺÅ∞, F_çáÈ=_®Å∞ J<Õq
=ÙO_»=Ù. D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞‰õΩ `å~°ãѨ _¨ =Õ hfl ã¨"åàı§! ã¨"åà◊§#∞ Z^Œ∞~À¯=_»O
18 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
^•fi~å rq`å#∞Éè"í åÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. rq`å#∞Éè"í åÅ∞ á⁄O^Œ_O» ^•fi~å g∞ *Ï˝#Ѩikè
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ Ѩikè ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
g∞ rq`åxfl g∞~° ∞ W+¨ ì Ñ ¨ _ » _ » O <Õ ~ ° ∞ ÛHÀO_ç . g∞ =ºH˜ Î ` åfixfl
B#fl`«ºÑ¨~∞° K«∞HÀO_ç. D Éè∂í q∞ ÃÑ#· g∞ [#‡, LxH˜, K≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∞O, P`«‡ K≥`· #« º
ѨÙ~ÀQÆu J#∞Ѩ=∂#"≥∞#ÿ q. 'Ѩiã≤`÷ ∞« Å =ÚO^Œ~° <Õ#∞ xã¨ûǨÜ«Ú_»#∞. qkè~å`«‰Ωõ
`«Å=OKåeûO^Õ. rq`«OÖ’ Uk ZÖÏ [~°QÍÖ’ JÖψQ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.— ÖÏO\˜
=∂@Å#∞ g∞ rq`åÅÖ’xH˜ ~åhÜ«∞HõO_ç. P^蕺u‡Hõ, =∂#ã≤H,õ Éè∫uHõ, r=â◊‰Ωõ ÅÎ
ã¨=Ú^•Ü«∞"Õ∞ D rq`«O. g∞ K≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∞O, g∞ â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞ ™ê\˜ÖxË q.
W`«~∞° Å`À áÈÅÛÖËxq. =∂Oã¨ÑO≤ _»O ~°∂ѨOÖ’=Ù#fl K≥`· #« º ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ g∞~°∞. g∞ˆ~
^≥·= ã¨fi~°∂áêÅ∞. D qâ◊fiOÖ’ g∞ „áê=ÚYº`« J™ê=∂#º"≥∞ÿ#k. q∞=∞‡efl
QÆO^Œ~Q° Àà◊Ñ~¨ z° x~°∞`åûǨÏѨiKÕ =∞#∞+¨μÅ#∞ g∞ #∞Oz ^Œ∂~°OQÍ =ÙOK«O_ç. D
Éè∂í q∞ÃÑ· U Ѩiã≤`÷ ∞« Å∂ q∞=∞‡efl Ç‘Ï#Ѩ~Û° _®xH˜ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»Ö^Ë ∞Œ . g∞ rq`«OÖ’
Z^Œ∞~°ÜÕ∞º ã¨OѶ¨∞@#Å∞, ã¨"åà◊√§ g∞ rq`åxfl B#fl`«ºÑ¨iz q∞=∞‡efl K≥·`«#º
Ѩi}Ï=∞Ѩ~O° QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞HÔ à◊√`«∞<åfl~Ú. ã¨=∞㨺Å∞ (problems) J<Õq ZHõ¯_®
ÖË=Ù. rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°ÜÕ∞º „Ѩu ã¨OѶ¨∞@##∞ ã¨"åÅ∞QÍ (challenge)QÍ
ã‘fiHõiOK«O_ç.
✽ ✽ ✽
q∞=∞‡efl g∞~°∞ „¿Ñq∞OK«O_ç. JѨÙ_Õ g∞~°∞ W`«~∞° Å#∞ „¿Ñq∞OK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞.
g∞ rq`åxfl Ç‘Ï#Ѩ~∞° Û‰õΩO@∞#flѨÙ_»∞, W`«~∞° Å rq`åÅÖ’ =∞Ozx g∞~°∞ K«∂_»Ö~Ë ∞° .
q∞=∞‡efl g∞~°∞ „¿Ñq∞OK«_O» ÖË^OŒ >Ë – g∞ rq`åxfl g∞ â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ#∞, g∞ P`«‡
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl, D qâ◊fiOÖ’ g∞‰õΩ QÆÅ qt+¨"ì ∞≥ #ÿ ™ê÷<åxfl, rq`« Ѩ~=° ∂~°H÷ `õ #« ∞
JQ“~°=Ѩ~∞° ã¨∞<Î åfl~°x ÉèÏqOK«O_ç. g∞ rq`åxfl rq`« Ѩ~=° ∂~å÷xfl QÆ∞iÎOK«ÖxË
g∞~°∞ W`«~∞° Å#∞ ZÖÏ „¿Ñq∞OK«QÅÆ ~°∞? g∞ rq`«"∞Õ ^Œ∞óY=∞Ü«∞OQÍ =Ù#flѨÙ_»∞
W`«~∞° Å rq`åÅÖ’ P#O^•xfl, ã¨O`Àëêxfl K«∂_»QÅÆ ~å? Jk J™ê^躌 O! q∞=∞‡efl
g∞~°∞ Ç≤ÏO㨠ÃÑ@∞ì‰Ωõ O@∂ W`«~° „áê}∞ŠѨ@¡ JÇ≤ÏOã¨`À rqOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~å?
Jã¨OÉè=í O! `«##∞`å#∞ Ç≤ÏOã≤OK«∞‰õΩ<Õ "å_Õ W`«~° „áê}˜HÀ\˜ Ѩ@¡ Ç≤ÏO™ê`«‡HõOQÍ
=ÙO_»QÅÆ _»∞. `«##∞`å#∞ „¿Ñq∞OK«∞HÀÖËx "å_»∞ W`«~∞° Å#∞ „¿Ñq∞OK« ÖË_∞» . rq`«
™ê~°÷Hõ`«#∞, K≥·`«#º Ѩi}Ï=∂xfl ã¨OѨÓ~°‚OQÍ ™êfiQÆuOz#ѨÙ_Õ q∞=∞‡efl g∞~°∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 19
„¿Ñq∞OK«_O» <Õ~∞° Û‰õΩO\Ï~°∞. Z=i rq`åÅ#∞ "åà◊§ W+¨"ì Ú≥ zÛ# suÖ’ "åà◊√§
=∞Å∞Ѩ٠„uѨÙÊHÀQÆÅ ™ê=∞~å÷ºxfl, ¿ãfiK«Û#ù ∞ Hõey =Ù<åfl~°x g∞~°∞ QÆ∞iÎOK«QeÆ y#ѨÙ_Õ
W`«~∞° Å#∞ „¿Ñq∞OK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. g∞ ^ÕÇ¨ xfl g∞~°∞ „¿Ñq∞OK«Ö#Ë Ñ¨Ù_Õ W`«~∞° Å ^ÕÇ¨ Å∞
JO^ŒOQÍ, ÖË^• JO^ŒqHÍ~°OQÍ =Ù<åflÜ«∂? ÖË"å? Jx "≥^∞Œ ‰õΩ`å~°∞. g∞Ö’ ÖËx
ÅHõΔ}ÏÅ∞ W`«~°∞ÅÃÑ· ~°∞^•ÌÅ#∞‰õΩO@∞#flѨÙ_»∞ "åà◊§#∞ „¿Ñq∞OK«ÖË~°∞. q∞=∞‡efl
^Õfi+≤OK«∞‰õΩO@∂ W`«~∞° Å#∞ „¿Ñq∞OK«Ö~Ë ∞° .
q∞q∞‡efl g∞~°∞ ^≥=· OQÍ ÉèÏqOz#ѨÙ_Õ W`«~∞° Å#∞ ‰õÄ_» ^≥=· ã¨fi~°∂áêÅ∞QÍ
K«∂_»QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. D qâ◊fiOÖ’ P`«‡ K≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ g∞‰õΩ ZO`«
ǨωõΩ¯ =ÙO^À, W`«~∞° ʼnõΩ ‰õÄ_» JO`Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ =ÙO^Œx ÉèÏqOz#ѨÙ_Õ W`«~∞° Å#∞
g∞~°∞ „¿Ñq∞OK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. rq`«O Ü≥ÚHõ¯ qÅ∞=, Ѩ~=° ∂~°H÷ `õ « g∞‰õΩ ‰õΩΔ }‚OQÍ
J~°O÷ J~Ú#ѨÙ_Õ W`«~° „áê}˜HÀ\˜Ñ@¨ ¡ g∞~°∞ „¿Ñ=∞, J#∞~°HΘ Hõey =ÙO\Ï~°∞. `«=∞
rq`åÅ#∞ Ç‘Ï#Ѩ~°∞Û‰õΩ<Õ "åˆ~ W`«~° [O`«∞*Ï`«∞Å#∞ K«OѨQÆÅ~°∞. rq`åxfl
J`«∞º#fl`«OQÍ „¿Ñq∞OKÕ"åà◊√§ [O`«∞*ÏuxQÍx W`«~° r=*Ï`«∞Å#∞ QÍx
Ç≤ÏOã≤OK«Ö~Ë ∞° . g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ‰õΩ rq`«O Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~=° ∂~°O÷ , qÅ∞= `≥eÜ«∞^Œ∞ HÍ|>Ëì
[O`«∞*Ï`«∞Å#∞ „ѨÜ∂≥ QÆâßÅÖ’¡ Ѩiâ’^è#Œ ʼnõΩ "å_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
D qâ◊fi=∞O`å =¸ÅK≥·`«#ºO`À (All That Is) xO_ç =ÙOk. g∞
JO`«~âü H◊ HΘ ˜ J™ê^躌 =∞O@∂ Un ÖË^∞Œ . g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#ʼnõΩ
=∞`«O Ü≥ÚHõ¯ ~°OQÆ∞#∞ ѨÓã¨∞‰õΩx ã¨O`«$Ñ≤ΠѨ_∞» `«∞O\Ï~°∞. '<å^Õg∞ ÖË^∞Œ . ^Õ=Ù_»∞
<åÖ’=ÙO_ç ##∞fl #_çÑã≤ ∞¨ <Î åfl_»∞. <Õ<^Õ <·≥ å =∞Oz K≥Ü∞« ºQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl#O>Ë, Jk
^Õ=Ù_ç Hõ$Ѩ=Å¡<.Õ <Õ#∞ xã¨ûǨÜ«Ú_»#∞. ÉèQí =Æ O`«∞_Õ P â◊HxΘ zÛ <å KÕ`« Q˘Ñ¨Ê
HÍ~åºÅ#∞ KÕ~Úã¨∞<Î åfl_»∞. ÉèQí =Æ O`«∞_çHˆ P â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞<åfl~Ú, Jx KåÅ =∞Ok
`«ÅáÈã¨∞ÎO\Ï~°∞. D qâ◊fiOÖ’ JxflO\˜Ö’ =ÙO@∞#flk P ÉèíQÆ=O`«∞_Õ. P
=¸ÅK≥`· #« º"Õ∞. JO`ÕQÍx ÉèQí =Æ O`«∞_»<"Õ å_»∞ Ѷ֨ Ï<å "åà◊§‰õΩ =∂„`«"∞Õ „Ѩ`ºÕ HõOQÍ
HÍ~åºÅ∞ KÕãÃ≤ Ñ@ì_∞» . g∞ˆ~ P ^≥=· â◊HΘ ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞. g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, Pâ◊Ü∂« Å∞,
HÀiHõÅ∞, HõÅÅ∞, WëêìÅ∞, Pâ◊Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞Ö’x JO`«~âü H◊ Θ ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«OÖ’
Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞QÍ =∞ÅK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. g∞ˆ~g∞ xã¨ûǨÜ«ÚÅ∞ HÍ~°∞. D
qâ◊fi=∞O`å "åºÑ≤Oz=Ù#fl =¸ÅK≥`· #« ºOÖ’ XHÍ<˘Hõ ÉèÏQÆ"∞Õ g∞~°∞. =¸ÅK≥`· #« ºO
g∞ ^•fi~å K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ∞`«∂Ok. g∞`À Q˘Ñ¨Ê HÍ~åºÅ∞ KÕ~ÚOK«_O» ^•fi~å
20 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
^≥·=O (=¸ÅK≥·`«#ºO) `«# LxH˜x ~°∞A=٠Ѩ~°∞ÛHÀ#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. g∞Ö’=Ù#fl
JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ JO`«~âü H◊ Θ P Q˘Ñ¨Ê HÍ~åºÅ#∞ KÕ~Úã¨∞#Î flk. Z=~À g∞Ö’ P"ÕtOz
P HÍ~åºÅ#∞ KÕ~ÚOK«_O» ÖË^∞Œ .
D qâ◊fiOÖ’ g∞~°∞ ZO`« „áê=ÚYº"≥∂, W`«~∞° Å∞ ‰õÄ_» JO`Õ „áê=ÚMϺxfl
Hõey=Ù<åfl~°∞. ZÅ„HÍì#∞ (electron), Ѩ~=° ∂}∞=Ù (atom), J}∞=Ù (molecule),
p=∞, HõÑʨ , áê=Ú, ~å~Ú, K≥@∞ì, [O`«∞=Ù, =∞#∞+¨μÅ∞, WÖÏ Jxfl r=*Ï`«∞ÅxflO\˜Ö’
=¸ÅK≥`· #« ºâ◊HΘ ÖË^• ^≥=· O (All That Is or God) xO_ç =ÙO_ç ZO`À „áê=ÚMϺxfl
Hõey =Ù<åfl~Ú. ^≥=· O ^Œ$+≤Öì ’ g∞~°∞ =∂„`«"∞Õ „Ѩ`ºÕ HõOQÍ QÆ∞iÎOѨ|_ç, W`«~∞° Å∞
q㨇iOѨ|_»@O J<Õk ZHõ¯_® ÖË^∞Œ . ã¨=∞ã¨Î Ö’HÍÅ∞, "å\˜Ö’¡ =Ù#fl r=~åâ◊√Å∞
Jhfl D qâ◊fiO Ü≥ÚHõ¯ ã¨O~°H}Δõ Ö’ ZO`À Éè„í ^ŒOQÍ =ÙO@∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú
'h=ÖË h á⁄~°∞QÆ∞ "åxx „¿Ñq∞OK«∞=Ú— Jx g∞~°∞ qx =ÙO\Ï~°∞. nxfl
KåÖÏ =∞Ok Jáê~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞. q∞=∞‡efl g∞~°∞ L#fl`«OQÍ K«∂_»QeÆ y#ѨÙ_Õ
W`«~∞° Å#∞‰‰õÄ_® L#fl`«OQÍ K«∂_»QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. 'q#Ü«∞O QÆÅ "å~°∞ ^è#Œ ∞ºÅ∞
"å~°∞ Éè∂í q∞ "å~°ã`¨ fi« =Ú#∞ á⁄O^≥^~Œ ∞° — Jx ‰õÄ_® g∞~°∞ qx =ÙO\Ï~°∞. nx J~°O÷
– g∞ rq`åxfl Ç‘Ï# Ѩ~∞° ÛHÀ‰õΩO_®, g∞ P`«‡â◊HxΘ , g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl QÆ∞iÎOz
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» { W`«~∞° Å#∞ ‰õÄ_® J^Õ suÖ’ Q“~°qOz, "åà◊√§‰õÄ_®
D qâ◊fiOÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°x QÆ∞iÎOK«_O» { D qâ◊fiOÖ’ ã¨HÅõ
„áê}˜HÀ\˜ ‰õÄ_® K≥·`«#ºâ◊H˜Î Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åflÜ«∞x QÆ∞iÎOK«_»O, W`«~°
„áê}˜HÀ\˜Ñ@¨ ¡ J#∞~°HΘ Hõey =ÙO_»_O» , q#Ü«∞O JO>Ë J^Õ! W`«~∞° Å#∞ K«∂z
ÉèÜ
í ∞« Ѩ__» O» , "åà◊§`À áÈÅ∞Û‰õΩx q∞=∞‡efl Ç‘Ï# Ѩ~∞° ÛHÀ=_»O, rq`«O ™ê~°H÷ `õ ,«
rq`«Ñ¨Ù qÅ∞=#∞ QÆ∞iÎOK«ÖËHõáÈ=_»O, rq`« ã¨"åà◊§ =ÚO^Œ~° ^ŒÜ«∞hÜ«∞OQÍ
„|`«∞H©_Û» _»OÖÏO\˜q 'q#Ü«∞O— JxÊOK«∞HÀ=Ù
D =~°=Î ∂#OÖ’ g∞~°∞ ZÖÏ =Ù<åfl~À JÖÏ<Õ rq`åxfl P™êfikOK«O_ç.
g∞~°∞ ^ÕÇϨ O =∂„`«"∞Õ HÍ^Œ∞ ^≥=· ã¨fi~°∂Ѩ=∞x QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç. g∞ rq`«OÖ’ #K«Ûx
rq`« ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å =ÚO^Œ~° ^ŒÜ∞« hÜ«∞"≥∞#ÿ Ѩiã≤u÷ Ö’ "≥∂HõiÖÏ¡eû#
Ѩx ÖË^xŒ g∞ "åã¨"Î åxfl g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞HÀQÆÅ~°x QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç. 'q#Ü«∞O QÆÅ"å~°∞
^è#Œ ∞ºÅ∞, "å~°∞ Éè∂í q∞ "å~°ã`¨ fi« =Ú#∞ á⁄O^≥^~Œ ∞° — Jx `«# H˘O_»g∞^Œ LѨ<åºã¨O
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 21
(Sermon on the mount)Ö’ rã¨ãπ „ÔHã· Îπ ã¨O^Õâq◊ ∞^Õ! q#Ü«∞=∞O>Ë – h "åã¨"Î åxfl
h"Õ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl=Ù. g∞ âßOuÜ«Ú`«"∞≥ #ÿ PÖ’K«#ÖË g∞ rq`åÅÖ’ âßOux
xOѨÙ`å~Ú. Ü«Ú^•úʼnõΩ, q<åâ◊<åxH˜ q∞=∞‡efl ^Œ∂~°OQÍ =ÙOK«∞`å~Ú. "åàı§ Éè∂í q∞
"å~°ã¨`åfixfl á⁄O^Œ∞`å~°∞. JO`ÕQÍx q#Ü«∞OQÆÅ "åà◊√§ JO>Ë, â◊H˜ÎÇ‘Ï#∞Å∞,
^ŒÜ∞« hÜ«∞ã≤u÷ Ö’ rqOKÕ"åà◊√§, "≥<fl≥ =ÚHõÖxË "åà◊√§ Jx HÍ^Œ∞.
rã¨ãπ K≥Ñ≤Ê# Z<Àfl JYO_» ã¨`åºÅ‰õΩ =„HõÉèÏëêºÅ∞ K≥ѨÊ|_ç<å~Ú.
=∂#=Ù_» ∞ P^è • ºu‡Hõ O QÍ, =∂#ã≤ H õ O QÍ, ZO`« L#fl`« O QÍ Z^Œ Q Æ Q Æ Å _À
`≥eÜ«∞*Ë¿ãO^Œ∞‰õΩ rã¨ãπ XHõ Q˘Ñ¨Ê L^•Ç¨Ï~°}. "åã¨"Î åxH˜ rã¨ãπ tÅ∞= "ÕÜ∞« |_ç
=∞~°}˜OK«ÖË^Œ∞. =∂#= K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O ѨiѨÓ~°‚OQÍ ZÖÏ K≥O^ŒQÆÅ^À
`≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º_®xH˜ rã¨ãπ XHõ „ѨfHõ. =∂#=ÙxH˜ Jáê~°"∞≥ #ÿ JO`«~âü H◊ Θ =ÙO^Œx
rã¨ãπ K≥áêÊ_»∞. ''^Õ=Ùx ~å[ºO g∞Ö’<Õ =ÙOk. ^•x HÀã¨O "≥^HŒ Oõ _ç. `«H¯˜ #=hfl
"å@O`«@ J"Õ =™êÎ~Ú.—— Jx rã¨ãπ K≥Ñʨ _»OÖ’ JO`«~å~°O÷ – 'g∞ "åã¨"Î åxfl g∞ˆ~
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.— Jx 'g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ ^Õ=Ùx ~å[ºO— Jx rã¨ãπ
`≥eÜ«∞*Ëâß_»∞. P<å\˜ [<å=oH˜ J~°÷=∞ÜÕ∞ºsuÖ’ H˘xfl Ñ≤@ìHõ^äŒÅ#∞ *’_çOz
ã¨`º« ã¨O^ÕâO◊ KÕâß_»∞ rã¨ã.π HÍx HÍÅ„Hõ"∞Õ }Ï rã¨ãπ K≥ÑÊ≤ # ã¨`º« ã¨O^ÕâßÅ J~å÷Å∞
=„H©HõiOѨ|_ç<å~Ú. 'JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å∞, Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú— Jx rã¨ãπ
=∂#"åoH˜ ã¨O^Õâq◊ ∞KåÛ_»∞. ''^Õ=Ùx ~å[ºO g∞Ö’<Õ =ÙOk. "≥Ú^Œ@ ^•xHÀã¨O
"≥^HŒ Oõ _ç. `«H¯˜ #=hfl "å@O`«@ J"Õ =™êÎ~Ú.—— JO>Ë – g∞ rq`«OÖ’ UÜÕ∞
rq`å#∞Éè"í åÅ∞ HÍ"åÖ’ Jhfl g∞ ã¨OHõÅÊâ◊HÎ̃ (power of intent), TǨâ◊HÎ̃
(imagination) ^•fi~å g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ ã¨$+≤ìOK«∞HÀO_ç, J"Õ ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»`å~Ú. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ '^Õ=Ùx ~å[ºO—. Jxfl
=∞`åÅ∂ É’kèOzOn D JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOKÕ. J~Ú`Õ ã¨`º« ã¨O^ÕâßÅ#∞
J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ =∂#ã≤Hõ Ѩi}uH˜ =∂#=*Ïu WOHÍ Z^ŒQ=Æ Åã≤=ÙOk.
g∞ Pâ◊Ü«∂ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ<Õ g∞‰õΩ Ñ¨iã≤÷`«∞Å∞, J#∞Éèí"åÅ∞
Z^Œ∞~°=Ù`«∞<åfl~Ú. g∞ÃÑ· g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl #=∞‡HÍÅ∞, g∞ PÖ’K«#Å`À
U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl Ѩi^è∞Œ Å=Å¡ "å\˜H#õ ∞QÆ∞}"≥∞#ÿ Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’ g∞~°∞ |OnÅ=Ù`«∞<åfl~°∞.
g∞ TǨÏÅ∞, PÖ’K«#Å∞, #=∞‡HÍÅ∞, HõÅÅ∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞, ã¨ÊO^Œ#Å∞, ÉèÜ í ∂« Å∞,
22 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Pâ◊Ü«∂Å∞, HÀiHõÅ∞, `«Ñ¨#... "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ #∞O_Õ g∞ "åã¨Î"åxfl g∞~°∞
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
g∞‰õΩ `≥eÜ«∞HõáÈ=K«∞ÛHÍx, g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_Õ Jq ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ "åã¨=Î ~°∂ѨO ^èiŒ ã¨∞<Î åfl~Ú. g∞ JO`«~åO`«~åÅÖ’
ã¨ÊO^Œ#Å∞ ‰õÄ_» "åã¨=Î ~°∂ѨO ^èiŒ ™êÎ~Ú. g∞‰õΩ Uk J#∞Éè=í OÖ’xH˜ =ã¨∞OÎ ^À J^Õ
g∞~°~Ú =Ù<åfl~°∞. g∞ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ J#∞Éè"í åÅhfl g∞ JO`«~ü â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯
„Ѩux^è∞Œ Åx `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. g∞ J#∞Éè"í åÅ∞ g∞ =¸Å ã¨fiÉèÏ"åxfl `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl~Ú.
U^≥<· å [~°∞QÆ∞`«∞O^Õ"∂≥ #x g∞~°∞ ÉèÜ í ∞« Ѩ_`ç ,Õ Jk XHõ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∞Ok. ÉÏǨϺOQÍ Uk [iy<å Jk g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’OKÕ Ñ¨Ù@∞ìH˘ã¨∞#Î fl^Œx QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç.
J#∞Ѩ=∂#"≥∞#ÿ g∞ =ºH˜`Î fi« O, rq`«ÑÙ¨ qÅ∞=ÅѨ@¡ qâßfiã¨O =ÙOK«O_ç.
=∞~°}O =ÚO^Œ∂ rq`«O =ÙOk. =∞~°}O `«~åfi`« ‰õÄ_» rq`«O HõO\˜#∂º J=Ù`«∞Ok.
g∞~°∞ ^ÕǨÅ#∞ „Ѩu[#‡ `«~åfi`« =keÃÑ_»∞`«∞O\Ï~°∞ QÍx rq`«O =∂„`«O
x~°O`«~=° ¸ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∂Î =ÙO@∞Ok. g∞ rq`«OѨ@¡ Jáê~°"∞≥ #ÿ #=∞‡HõO, Q“~°=O,
„¿Ñ=∞Hõey =Ù#fl@¡~Ú`Õ rq`«O Ü≥ÚHõ¯ kâ◊#∞, QÆ=∞<åxfl #_çÑO≤ K«_®xH˜ QÆÅ â◊HΘ
™ê=∞~å÷ºÅ∞, QÔ _· <≥ û£ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ JOkOK«|_»∞`«∞Ok.
=~°=Î ∂#OÖ’ „Ѩã∞¨ `Î O« g∞ Ѩiã≤u÷ Z@∞=O\˜^<·≥ å HÍx g∞ rq`åxfl ZÖÏ HÍ"åÅO>Ë
JÖÏ =∞Å∞Ѩ٠„uѨÊ=K«∞Û#<Õ qâßfiã¨O Hõey=ÙO_»O_ç. P qâßfiã¨"∞Õ g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ Kåxfl ã¨ÊOkOѨ*ãË ≤ g∞ ã¨OHõÖÏÊÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ rq`« kâ◊, K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
#_çÑO≤ Ѩ|_»`å~Ú. g∞~°∞ |Å"≥∞#ÿ ã¨OHõÅÊO, "åOKè,« HÀiHõ ÖË^• Pâ◊Ü∞« O Hõey
=Ù#flѨÙ_»∞ "å\˜H#õ ∞QÆ∞}OQÍ rq`å#∞Éè"í åÅ∞ á⁄O^Œ_®xH˜ HÍ=Åã≤# S_çÜ∂« Å∞
(ideas) g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç W=fi|_»`å~Ú. P S_çÜ∂« Å∞ – ã¨fiáêflÅ
~°∂ѨOÖ’QÍx, JO`«~åfi}˜ ^•fi~åQÍx, H˘xfl TǨÏÅ ~°∂ѨOÖ’QÍx, =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç
=KÕÛ á¶ê¡+πÅ ^•fi~å QÍx JOkOK«|_»∞`å~Ú. g∞~°∞ U ã¨OHõÖÏÊxfl J~Ú`Õ
Hõey=Ù<åfl~À, ^•x `åÅ∂‰õΩ S_çÜ∂« Å∞ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_Õ =™êÎ~Ú QÍx
ÉÏǨϺOQÍ Ug JOkOK«|_»=Ù. HÍ=eûO^ŒÖÏ¡ g∞~°∞ ZO`« ^Œ$_è"» ∞≥ #ÿ ã¨OHõÖÏÊÅ∞
Hõey=Ù<åfl~°∞? ZO`« „ѨQÍ_èO» QÍ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl qâ◊fiã≤ã∞¨ <Î åfl~°∞? J<Õq
=ÚYºO.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 23
 g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, TǨÏÅ∞, "åOKèÅ« ∞, Pâ◊Ü∂« Å∞ J<Õq g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç
"≥Å∞=_»∞`«∞#fl q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ∞. Jq P`«‡â◊HQΘ Í ~°∂áêO`«~O° K≥Ok
Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’xH˜ „Ѩܫ∂}˜Oz ã¨OÉèÏ=º ã¨OѶ¨∞@#Å∞QÍ (probable events)
=∂~°∞`å~Ú. g∞ â◊HxΘ P ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ ÖË^• TǨÏʼnõΩ =∞iO`« Hˆ O„nHõiOѨ *Ëã#≤ ѨÙ_∞»
P ã¨OÉèÏ=º ã¨OѶ∞¨ @# Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞Ok. g∞ rq`«OÖ’
Z^Œ∞~°=Ù`«∞#fl Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ Jhfl ‰õÄ_» ã¨OÉèÏ=º ã¨OѶ∞¨ @#Å
#∞O_ç =∞ÅK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. ZO`« |ÅOQÍ "åOzèOKå~°∞? ZO`« ^è$Œ _è"» ∞≥ #ÿ ã¨OHõÖÏÊÅ∞
Hõey=Ù<åfl~°∞? ã¨OÉèÏ=º ã¨OѶ∞¨ @#ʼnõΩ ZO`« |ÅOQÍ â◊HΘ Hˆ O„nHõiOѨ|_çOk J<Õ
"å\˜ P^è•~°OQÍ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ Éè∂í `«ÅOÃÑ· ã¨$+≤Oì Ѩ|_»_O» [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
D Éèí∂q∞ g∞^Œ U =∞x+≤ ‰õÄ_» 'Jã¨=∞~°∞÷_çQÍ.— '^ŒÜ«∞hÜ«Ú_çQÍ—,
'Ç‘Ï#∞_çQÍ,— '^Œ∞~°ƒÅ∞_çQÍ— [#‡fã¨∞HÀ=_»=∞<Õk [~°Q<Æ Õ [~°Q^Æ ∞Œ . D Éè∂í q∞ g∞^Œ
K≥·`«#º Ѩi}Ï=∂xH˜, P`«‡ qHÍ™êxH˜ HÍ=Åã≤# Jxfl ǨÏOQÆ∞Å∂ =ÚO^Œˆ~
ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩx [#‡fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. |∞kú=∂O^ŒºŒ O QÆÅ"åà◊√§, JOQÆ"H·≥ Åõ ºO
QÆÅ "åà◊√§ – "åà◊§ áêáêŠѨiǨ~°OQÍ ^ŒÜ∞« hÜ«∞"≥∞#ÿ Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’ [#‡fã¨∞‰õΩ<åfl~°x
g∞‰õΩ `ÀK«=K«∞Û. HÍx H˘xfl „Ѩ`ºÕ Hõ HÀ}ÏÅÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O
[#‡ fã¨∞‰õΩ<Õ =ÚO^Œ~ˆ JÖÏ _ç*<·ˇ £ (design) KÕã∞¨ ‰õΩx "åà◊√§ Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩ"tÕ OK«_O»
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. JO`ÕQÍx, WHõ¯_» tH˜OΔ Ñ¨|_»_O» HÀã¨O [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [~°Q^Æ ∞Œ .
D qâ◊fiOÖ’ U Ö’HõOÖ’#∂ U P`«‡â◊HÅõ =¸ tH˜OΔ Ñ¨|_»_O» [~°Q^Æ ∞Œ . D qâ◊fiOÖ’
U r=~åt ‰õÄ_» Ç‘Ï#"≥∞#ÿ kQÍ Ñ¨iQÆ}O˜ Ѩ|_»_O» ÖË^∞Œ .
g∞ rq`«OÖ’ U Hõ}Δ OÖ’#∂ x~åâ◊ xã¨Ê $ǨÏʼnõΩ Ö’#∞HÍHõO_ç. Éè∫uHõ
„ѨѨOK«OÖ’ „Ѩu =∂#=Ù_»∂ `«# JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ Jxfl ã¨~°fiã¨=∞~°÷`«Å#∞
W=Ú_»∞Û‰õΩx [#‡fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞~°∞ ZO`« ã¨Ê+ì̈OQÍ ã¨OHõÖÏÊÅ∞
(intents) U~°Ê~°K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞? J<Õk KåÅ =ÚYºO. „¿Ñq∞‰õΩÅ∞ XHõ "≥·Ñ¨Ù
'P^Œ~≈° „¿Ñ=∞—#∞ "≥^∞Œ ‰õΩ`«∂, =∞~À"≥Ñ· Ù¨ Ö’áêÅ∞ "≥^∞Œ ‰õΩ`«∂ LO>Ë P „¿Ñ=∞ ZѨÊ\˜H©
ã¨ÑŨ¶ O HÍ<ÕHÍ^Œ∞. J>Ë¡ g∞ rq`«OÖ’ ‰õÄ_» XHõ "≥Ñ· Ù¨ ã¨OHõÅÊO U~°Ê~°∞K«∞‰õΩx,
=∞~À"≥Ñ· Ù¨ P ã¨OHõÅÊO <≥~"° ~Õ ∞° `«∞O^•? ÖË^•? Jx ã¨O^ÕÇ¨ Å∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ #flѨÙ_»∞ P
ã¨OHõÅÊO Éè∫uHõ "åã¨=Î OQÍ (physical reality) ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ^∞Œ . g∞~°∞
ã¨O^ÕÇ¨ Å∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ #flѨÙ_»∞ P ã¨OHõÖÏÊx‰õΩ#fl â◊HΘ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_∞» `«∞Ok. |ÅÇ‘Ï#OQÍ
24 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 =Ù#fl ã¨OHõÖÏÊÅ∞ Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À =Ú_çÑ_¨ =ç Ù#fl Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ~°∂áêO`«~O°
K≥O^Œ=Ù. Jq ã¨OÉèÏ=º ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ<Õ q∞yeáÈ`å~Ú. XˆH X~°Ö’ ~Ô O_»∞ Hõ`∞« ÅÎ ∞
W=∞_»=Ù QÆ^•! Jq "å\˜ â◊HΘ ™ê÷~Ú Hõ#∞QÆ∞}OQÍ =Ù#fl Ö’HÍÅÖ’xH˜ „Ѩ"tÕ Oz
JHõ¯_» "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`å~Ú. x~åâ◊H~õ ° rq`å#∞Éè"í åÅ∞ á⁄O^Œ_®xH˜ g∞~°∞
D Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ ~åÖË^∞Œ . K≥`· #« ºâ◊HxΘ =∞Å∞K«∞HÀ=_»O g∞‰õΩ KÕ`« HÍHõáÈ=_»O
=Å# =∞i P`«‡*Ï˝#O ÖËHáõ È=_»O =Å# g∞ rq`åÅ∞ – ^Œi„^ŒOÖ’xH˜, ^Œ∞óYOÖ’xH˜,
~ÀQÍÅÖ’xH˜ <≥@|ì _»∞`«∞<åfl~Ú. qâ◊fiK≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ „Ѩu
=∞x+‘, „Ѩu rg ZO`À =ÚYº"≥∞#ÿ "åàı§! g∞~°∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O
XHõ HÀ}OÖ’ XHõ J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞Hˆ ¿ã,Î D qâ◊fiO g∞‰õΩ ã¨ÇϨ HÍ~°O JOkOK«_O»
HÀã¨O J#O`«"∞≥ #ÿ HÀ}ÏÅÖ’ ã¨ÊOkã¨∞OÎ k. J_»∞QÆ∞ "≥Ü∂« ºÅ<Õ ^Œ$_è"» ∞≥ #ÿ ã¨OHõÅÊO
U~°Ê~°K∞« HÀ=_»O HÀã¨O g∞~°∞ ™ê^è#Œ K≥Ü∞« º=Åã≤ =ÙOk.
g∞ #=∞‡HÍÖË g∞ K«∞@∂ì HõOK≥Å#∞ U~°Ê~°∞™êÎ~Ú. g∞ PÖ’K«#ÖË g∞‰õΩ
ã¨iǨÏ^Œ∞ÅÌ #∞ U~°Ê~°∞ã¨∞<Î åfl~Ú. =$`«OÎ Ü≥ÚHõ¯ "庙ê~°O÷ ÃÑiˆQ H˘Åk =$`«OÎ Ü≥ÚHõ¯
Ѩikè ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. JÖψQ g∞ PÖ’K«#ŠѨikè ZO`« qã¨iÎ OK«^ÅŒ ∞K«∞‰õΩO>Ë
g∞ ã¨iǨÏ^Œ∞ÅÌ ∞ JO`«QÍ qã¨iÎ ™êÎ~Ú. g∞~°∞ 'H˘xfl Ѩi^è∞Œ Ö’¡— =Ù<åfl~°O>Ë, g∞~°∞ P
Ѩi^è∞Œ efl ^•\˜ qã¨iÎ OKåÅx ã¨OHõÅÊO ÃÑ@∞ìHÀHõáÈ=_»O =Å¡<Õ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
g∞ q[Ü«∂ʼnõΩ, PǨ^¡ •Å‰õΩ, ã¨∞Y ^Œ∞óMÏʼnõΩ g∞ˆ~ HÍ~°}O! g∞ rq`«OÖ’
U HÀ}OÖ’<≥<· å Jã¨O`«$Ñ≤QÎ Í =ÙO>Ë ^•xfl =∂~°∞ÛHÀQÆÅ â◊HΘ g∞Ö’<Õ =ÙOk. Jk g∞
ÉÏ^躌 `« ‰õÄ_». q∞=∞‡efl g∞~°∞QÍ QÆ∞iÎOK«_O» g∞ ÉÏ^躌 `« =∞i „Ѩ^=Œä ∞ Hõ~=ΰ ºO.
JO`«~å`«‡ „Ѩɒ^èOŒ J<Õk ZÅ¡"àÕ Ö◊ Ï q∞=∞‡efl #_çÑO≤ KåÅ<Õ „Ѩ„H˜Ü∞« Ö’ =ÙO@∞Ok.
HÍx g∞ˆ~ ^•xfl ÃÑ_»Kq≥ # ÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞. g∞~°∞ ѨÙ\˜ì ÃÑiy# Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, ÃãH· ÍÅlã¨∞Åì
qâı+¡ }¨ Å∞, g∞‰õΩ Wk=~°‰Ωõ É’kèOѨ|_ç# q+¨Ü∂« Å∞... "≥~ã° ≤ Jhfl q∞=∞‡efl „QÆ∞_ç¤
#=∞‡HÍÅÖ’xH˜ <≥\"ì˜ ãÕ ∞¨ <Î åfl~Ú. ^•x =Å¡ JO`«~âü H◊ Θ #∞O_ç =KÕÛ ã¨∂K«#ʼnõΩ ^•fi~åÅ∞
aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ`å~Ú. P =∂~åæÅxflO\˜h g∞~°∞ =¸¿ãâß~°∞. JO`«~ü „Ѩܫ∂}O
K≥Ü∞« º_®xH©, JO`«~âü H◊ xΘ LѨÜ∂≥ yOK« _®xH©, â’kèOK«_®xH© QÆÅ J=HÍâßÅ#∞
áÈQ˘@∞ì‰Ωõ O@∞<åfl~°∞.
g∞ JO`«~âü H◊ Θ #∞O_ç, g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç, g∞ K≥`· #« ºO #∞O_ç =KÕÛ
QÔ _· <≥ û£ #∞ Ѩ\Oì˜ K«∞HÀHõáÈ=_»O =Å¡ g∞ik=~°‰Ωõ H˘xfl Jaè„áêÜ«∂Å#∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩx
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 25
J=∞Å∞Ö’ ÃÑ@ì_O» =Å¡ ã¨iÜ≥∞ÿ # rq`« QÆ=∂ºÅ#∞ ZOK«∞‰õΩ<Õ â◊HxΘ HÀÖ’Ê`«∞<åfl~°∞.
g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º ã¨"åà◊§ =ÚO^Œ∞ g∞~°∞ Jâ◊‰Ωõ ÅÎ ∞ HÍ^Œ∞. "å\˜x Z^Œ∞~˘¯x
JkèQqÆ ∞™êÎ=∞<Õ #=∞‡HõO`À<Õ P ã¨"åà◊§#∞ ZOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. JO`ÕQÍx 'Ü«∂^Œ$zÛùHOõ QÍ—
Jq `«@ã≤O÷ K«Ö^Ë ∞Œ . g∞~°∞ PǨfix¿ãÎ `«Ñʨ P ã¨"åà◊√§ g∞‰õΩ Z^Œ∞~°∞Ѩ_=» Ù. D
q+¨Ü∞« O g∞‰õΩ É’^èÑŒ _¨ `ç Õ g∞ rq`«QuÆ x ZÖÏ HÍ"åÅO>Ë JÖÏ =∂~°∞ÛHÀ=K«∞Û. 'g∞
"åã¨"Î åxfl g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞—, J<Õ q+¨Ü∞« O „QÆÇÏ≤ Oz#@¡~Ú`Õ g∞ PÖ’K«#ʼnõΩ
g∞Ô~ѨÙÊ_»∂ ÉÏxã¨Å∞ HÍ~°∞. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O... JO>Ë JO`«~å`«‡‰õΩ J#O`«"∞≥ #ÿ
â◊HΘ =ÙOk. ^•xH˜ ǨÏ^Œ∞ÅÌ O@∂ Ug∞ ÖË=Ù. g∞‰õΩ ZO`« â◊HΘ =ÙO^Œ<kÕ ZO`« qâı+¡ }¨
KÕã<≤ å g∞‰õΩ J~°O÷ HÍ^Œ∞.
✽ ✽ ✽

rq`« Ѩ~=° ∂~°H÷ `õ #« ∞, Éè∂í q∞ g∞^Œ g∞ [#‡Ü≥ÚHõ¯ qt+¨`ì #« ∞, K≥`· #« ºâ◊HΘ

Ѩi}Ï=∞O Ü≥ÚHõ¯ „áê=ÚYº`«#∞, ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ â◊HxΘ , Jáê~°"∞≥ #ÿ g∞
JO`«~âü H◊ xΘ ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’ g∞~°∞ QÆ∞iÎOK«Háõ È=_»O =Å¡<Õ g∞‰õΩ J<å~ÀQƺO, ^Œ∞ó
YO `«@ã≤ã÷ ∞¨ <Î åfl~Ú. g∞ #=∞‡HÍÅ∞, PÖ’K«#Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ rq`«OÖ’ P~ÀQƺ"≥∂,
P#O^Œ"≥∂, ^Œ∞óY"≥∂ ã¨$+≤ìOѨ|_»∞`«∞O\Ï~Ú. XˆH XHõ¯ #=∞‡HõO`À =Oâ◊
áê~°OѨ~°ºOQÍ =ã¨∂Î#fl *ˇ<≥\ ˜H± "åº^èŒ∞Å#∞ #Ü«∞O KÕã¨∞‰õΩ<Õ â◊H˜Î g∞ ^ÕǨxH˜
HõÅ∞QÆ*Ü ˇ ∞« º=K«∞Û. P XHõ¯ #=∞‡HõO`À<Õ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ Z<Àfl Ǩ~À‡#∞¡, ~°™êÜ«∞<åÅ∞
q_»∞^ŒÅ~Ú P "åº^è∞Œ Å∞ #Ü«∞O K≥Ü∞« º|_»`å~Ú. ^ÕÇ¨ xH˜ ã¨O„Hõq∞Oz# Z@∞=O\˜
"åº^è∞Œ Å~Ú<å #Ü«∞=∞=fi_®xH˜ <≥ÅÅ∞, ã¨O=`«û~åÅ∞ Ѩ\Ïìeû# Ѩx ÖË^∞Œ . g∞ |Å"≥∞#ÿ
#=∞‡HÍÅ`À H˘xfl x=ÚëêÅÖ’¿Ñ Z@∞=O\˜ n~°H… ÍeHõ "åºkè<<·≥ å #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û.
ÉèÜ í ∂« Å∞, JѨ#=∞‡HÍÅ∞, ã¨O^ÕÇ¨ Å∞, Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl g∞
qâı+¡ }¨ Å∞ g∞ P~ÀQͺxfl, g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~Û° _®xH˜ |^Œ∞Å∞ =∞iO`«
kQÆ*Ï~°∞Û`å~Ú. g∞~°∞ D qâ◊fiOÖ’ ^ÕxH© ÉèÜ í ∞« Ѩ_#» Hõ¯~°Ö^Ë ∞Œ . rq`åxfl, rq`«
ã¨"åà◊§#∞ XHõ HõàQ◊ Í, XHõ P@QÍ, XHõ ã¨~^° •QÍ ã‘fiHõiOK«_O» <Õ~∞° ÛHÀO_ç.rq`åxfl
ã‘iÜ«∞ãπQÍ fã¨∞HÀ#=ã¨~O° ÖË^∞Œ . D qâ◊fiOÖ’ U r=*Ï`«∞Å∂ `«=∞ rq`åÅ#∞
ã‘iÜ«∞ãπQÍ fã¨∞HÀ=_»O ÖË^∞Œ . H©@HÍÅ∞, Ѩ‰ΩΔõ Å∞, KÕÑŨ ∞, p=∞Å∞, `Õ<\≥ Q© ÅÆ ∞...
WOHÍ W`«~° r=*Ï`«∞Åhfl rq`åxfl XHõ HõàQ◊ Í, XHõ P@QÍ P™êfikã¨∞<Î åflÜÕ∞QÍx
rq`åxfl ã‘iÜ«∞ãπQÍ fã¨∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞. z#fl Ñ≤Å¡Å#∞ ZѨÙÊ_≥·<å xt`«OQÍ
26 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
QÆ=∞xOKå~å? "åà◊§ rq`åÅÖ’ ã‘iÜ«∞ãπ<ã≥ π J<Õk ZHõ¯_® P=yO[O`«~Ú<å
HõxÊOK«^∞Œ . P#O^ŒO, P~ÀQƺO, ã¨$[<å`«‡Hõ`« ã¨ÇϨ [`«fiO J<Õq rq`åxfl XHõ
P@QÍ, HõàQ◊ Í P™êfikOz#ѨÙ_Õ JÅ=_»∞`å~Ú. rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º ã¨=∞㨺Å#∞ (
ã¨"åà◊√§), P~ÀQƺ ã¨=∞㨺Å#∞ "å\˜x JkèQqÆ ∞OK«QÅÆ =∞<Õ „ѨQÍ_è» #=∞‡HõO`À XHõ
HõàQ◊ Í ã‘fiHõiOK«O_ç. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç QÔ _· <≥ û£ =ã¨∞OÎ ^Œ<Õ #=∞‡HõO`À Hõ$`«
xâ◊ÛÜ«∞O`À =ÙO_»_O» <Õ~∞° ÛHÀO_ç. g∞‰õΩ ~å"åeû# QÔ _· <≥ û£ P\’=∂\˜HQ± Í =KÕÛ
f~°∞`«∞Ok.
g∞‰õΩ [|∞ƒ KÕã#≤ ѨÙ_À, ^Œ∞óYOÖ’ =Ù#flѨÙ_À, Éèií OK«~åx ã¨=∞㨺Å`À
W~°∞‰õΩ¯<åfl~°x ÉèÏqOz#ѨÙ_À, ÉèÜ í ∂« xH˜ Ö’#~Ú#ѨÙ_À, x~°∞`åûǨÏѨ_#ç ѨÙ_À, =∞iO`«
„‰õΩOyáÈ=_»O K≥Ü∞« ºHõO_ç. J=hfl ã¨=Ú„^ŒOÖ’x JÅÅ∞ ÖË^• JÅ[_»∞Å∞ ÖÏO\˜q.
=∞Ǩã¨=Ú„^Œ=∞O`« JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ P 'JÅÅ∞—, 'JÅ[_»∞Å∞— ZO`ÀHÍÅO
H˘#™êQÆ=x QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç. "å\˜x XHõ HõàQ◊ Í, ã¨"åÅ∞QÍ ZO`À P#O^ŒOQÍ
ã‘fiHõiOK«_O» <Õ~∞° Û‰õΩ#fl@¡~Ú`Õ „Ѩu^•xH© Ѩiëê¯~°O g∞ JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç Åaèã∞¨ OÎ k.
g∞ JO`«~åfi}˜ =∂„`«"∞Õ g∞‰õΩ ã¨iÜ≥∞ÿ # QÔ _· <≥ û£ W=fiQÆÅ^Œ∞. W`«~∞° Å#∞O_ç
=KÕÛ <≥y\˜"£ ã¨ÅǨÅ∞, ã¨∂K«#Å#∞ ZO`«=∂„`«O Ѩ\Oì˜ K«∞HÀHõO_ç. '#∞=Ùfi KåÖÏ
JÅã≤áÈ~Ú#@∞¡<åfl=Ù?— '#∞=Ùfi KåÅ J<å~ÀQƺOQÍ =Ù<åfl=Ù.— '#∞=Ùfi D Ѩx
K≥Ü∞« ºÖË=Ù?— 'h‰õΩ D q+¨Ü∞« O Ѩ@¡ JO`« <≥Ñ· Ù¨ }ºO ÖË^∞Œ ?— 'h=Ù JO`« `≥e"≥#·
"å_çq HÍ^Œ∞.—– ÖÏO\˜ Z<Àfl ã¨∂K«#Å∞ W`«~∞° Å #∞O_ç =ã¨∞#Î flѨÙ_»∞ "å\˜x g∞~°∞
=∞#ã¨∂ÊiÎQÍ u~°ã¯¨ iOK«O_ç. g∞~°∞ QÆ#∞Hõ P ã¨∂K«#Å#∞ J#∞=∞u¿ãÎ "å\˜=Å¡ g∞
HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ „ѨÉÏè q`«O J~Ú g∞ rq`« Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ =∞iO`« kQÆ*Ï~°Û_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å ã‘fiHõiOz# „Ѩu ã¨∂K«# ‰õÄ_» g∞ PÖ’K«<å
q^è•<åxfl „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ k. W`«~∞° Å#∞O_ç áêl\˜"Q£ Í =KÕÛ ã¨∂K«#efl =∂„`«"∞Õ
g∞ q"ÕK<« å â◊H`Θ À ã‘fiHõiOK«O_ç.
rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°ÜÕ∞º U ã¨=∞㨺 J~Ú<å 㨈~ ^•xH˜ Ѩiëê¯~°O
=ÙO_çf~°∞`«∞O^Œx |ÅOQÍ qâ◊fiã≤OK«O_ç. P ã¨=∞㨺‰õΩ Ñ¨iëê¯~°O ÅaèOz#@∞¡ g∞
TǨâ◊HΘ ^•fi~å (Imagination) HõÅÅ∞ Hõ#O_ç. g∞ P`«‡â◊H.Θ .. JO>Ë g∞ JO`«~âü H◊ Θ
L^Œ∞ºHõ"Î ∞≥ ÿ P ã¨=∞㨺 Ѩiëê¯~°=∞ÜÕ∞º kâ◊Ö’ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ k. J<å~ÀQƺO,
Jã¨O`«$Ñ≤HÎ ~õ ° Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ J<Õq P`«‡â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ J#∞Ѩ=∂#"≥∞#ÿ â◊H™Î˜ ê=∞~å÷ºÅ#∞
QÆ∞iÎOK«ÖHË áõ È=_»O =Å¡ [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. XHõ =∞x+≤ `«# rq`« HÍÅOÖ’ `«#∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 27
á⁄O^Õ rq`å#∞Éè"í åÅHõO>Ë J<ÕHõ ~Ô @∞¡ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ á⁄O^Œ=K«∞Û. `«# rq`«O
UÜÕ∞ ÅHΔͺÅ∞ ZOK«∞HÀ"åÖ’ `«# JO`«~åfi}˜ #∞O_ç „Ñ¨u Hõ} Δ =¸ ã¨O^ÕâßÅ∞
JOkOK«|_»∞`«∂<Õ =Ù<åfl~Ú. g∞ˆ~ JO`«~åfi}˜ Ѩ@¡ „â◊^úŒ K«∂Ѩ_O» ÖË^∞Œ .
rq`« „ѨÜ∂« }O U kâ◊Ö’ ™êQÍe? J<Õ q+¨Ü∞« O g∞ˆ~ x~°~‚ ÚOK«∞HÀ"åe.
W`«~∞° Å Pâ◊Ü∂« ÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ rq`« ÅHΔͺÅ#∞ ZOK«∞HÀ=_»O â◊√^Œú Jq"ÕHOõ .
^•x=Å¡ g∞‰õΩ XiˆQ^Õg∞ =ÙO_»^∞Œ . ^•x=Å¡ g∞~°∞ P^蕺u‡HõOQÍ <Õ~∞° Û‰õΩ<Õ^gÕ ∞
=ÙO_»^∞Œ . g∞ #∞Oz g∞~°∞ Uq∞ Ptã¨∞<Î åfl~°∞? g∞ JO`«~åfi}˜ ^•fi~å QÔ _· <≥ û£ #∞ ZO`«
K«Hõ¯QÍ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞? J<Õq q∞=∞‡efl P^蕺u‡HõOQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ
#_çÑ™≤ êÎ~Ú. W`«~∞° Å Pâ◊Ü∂« ÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ rq`« QÆ=∞<åxfl ZO`« =∂„`«O
ZOK«∞HÀHõO_ç. Jk g∞ =ºH˜`Î åfixfl, g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl ^≥|ƒfã¨∞OÎ k.
g∞ ã¨OHõÅÊO J<Õk JO`«~ü „ѨѨOK«O... JO>Ë JO`«~üâ◊H˜Î #∞O_ç
"≥Å∞=_»∞`«∞Ok. JO`«~âü H◊ Θ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# „Ѩu ã¨OHõÖÊ=¸ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`«
â◊HxΘ Hõey =ÙO@∞Ok. g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, PÖ’K«#Å∞ qâ◊fiâ◊HxΘ Hõey =ÙO_ç JO`«~ü
„ѨѨOK«O #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’xH˜ "≥Å∞=_ç#ѨÙ_»∞ Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞
„ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#ÅÖ’x Ju ã¨∂HΔ͇u ã¨∂HõΔ ‡"≥∞#ÿ ^è~Œ å‡Å#∞
„ѨÉÏè q`«O KÕã≤ g∞ PÖ’K«#ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ =∞ÅÛ|_»`å~Ú. g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç
=ã¨∞#Î fl „Ѩu ã¨OHõÅÊ=¸ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’x Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ `å~°∞=∂~°∞
KÕã∂¨ Î =ÙO\Ï~Ú. K≥ãQˆπ "£∞ (chess game)Ö’ XHõ áê=Ù#∞ (pawn) HõkÑ≤`Õ P@
ã¨fiÉèÏ=O =∂iáÈ`«∞#fl suÖ’ g∞ XH˘¯H˘¯ ã¨OHõÅÊ=¸ g∞ rq`«OÖ’ `å~°ãѨ _¨ Õ
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å ã¨fiÉèÏ"åxfl =∂ˆ~Ûã¨∞OÎ @∞Ok. #n „Ѩ"åǨÏO UHõ}Δ ÏxH˜ P Hõ}Δ O
=∞Å∞Ѩ٠u~°∞QÆ∞`«∞#fl>Ë,¡ rq`«„Ѩ"åǨÏO ‰õÄ_» =∞Å∞Ѩ٠u~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. =~°=Î ∂#OÖ’
g∞ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ „Ѩu PÖ’K«#, „Ѩu ã¨OHõÅÊO g∞ rq`åxfl =∞Å∞Ѩ٠„uѨÙÊ`«∞Ok.
x~åâ◊, ^Œ∞óYO, ^Œi„^ŒO, ~ÀQÆOÖÏO\˜ "å\˜ #∞O_ç g∞ ^Œ$+≤xì =∞~°eÛ
P#O^ŒO, P~ÀQƺO, J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ rq`«OѨ@¡ Hˆ O„nHõiOK«O_ç. g∞ JO`«~âü H◊ Θ Ü≥ÚHõ¯
J#O`«"∞≥ #ÿ WO>ˇe[<£û (infinite intelligence) Ѩ@¡ #=∞‡HõO Hõey =ÙO_»O_ç.
rq`«OÖ’ ZÅ¡"àÕ Ö◊ Ï =∞OKÕ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx PâßHõ~° ^Œ$HõÊ^è•xfl Hõey =ÙO_»O_ç. P
^Œ$HõÊ^ä"Œ ∞Õ q∞=∞‡efl =ÚO^Œ∞‰õΩ #_çÑã≤ ∞¨ OÎ k. q∞QÆ`å HÍ~åºxfl g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#_çÑã≤ ∞¨ OÎ k. D „H˜O^Œ Hõ#|iÛ# ÉèÏ=#Å#∞ g∞~°∞ U~°Ê~°K∞« HÀO_ç. Jq g∞‰õΩ PâßHõ~°
^Œ$HõÊ^ä•xfl Hõey™êÎ~Ú.
28 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 1. <Õ#∞ XHõ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ „áê}˜x. D K≥`· #« º qHÍã¨OÖ’ <Õ#∞ ZO`À qt+¨`ì #« ∞
Hõey=Ù<åfl#∞.
2. Éè∂í q∞ g∞^Œ <å LxH˜ <å Ü≥ÚHõ¯ rq`«™ê~°H÷ `õ #« ∞ ÃÑOK«∞`«∞Ok. =∞i W`«~°
r=*Ï`«∞Å rq`«™ê~°÷Hõ`«#∞ ‰õÄ_» ÃÑOK«_»OÖ’ <Õ#∞ „Ѩ=ÚY áê„`«
=Ç≤Ïã¨∞<Î åfl#∞.
3. <å ™ê=∞~å÷ºÅ#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=_»O ^•fi~å <å rq`åxfl P#O^Œ=∞Ü«∞O
KÕã¨∞‰õΩx K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl#∞. Jxfl r=*Ï`«∞Å K≥·`«#º
Ѩi}Ï=∂xH˜ <Õ#∞ `À_®Ê@∞#Okã¨∞#Î flO^Œ∞‰õΩ P#Okã¨∞<Î åfl#∞.
4. <Õ#∞ J#∞Hõ}Δ =¸ D qâ◊fiO, =¸ÅK≥`· #« ºO ã¨O~°H}Δõ Ö’ =ÙO@∞<åfl#∞. D
=¸ÅK≥`· #« º"Õ∞ <å JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞≥ ÿ =ÙO_ç <åÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥Okã¨∂OÎ k. <å K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ HõxÊOK«Háõ È=K«∞ÛQÍx <å JO`«~ü â◊HΘ
##∞fl #_çÑã≤ ∞¨ OÎ k.
5. D „ѨH$õ uÖ’ <Õ#∞ XHõ Q˘Ñ¨Ê „áê}˜x. D „ѨH$õ uÖ’x â◊HΘ JO`å <å
qxÜ≥∂QÆO HÀã¨O Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂OÎ k. „ѨH$õ u â◊‰Ωõ ÅÎ O`å <å ã¨OHõÖÏÊxH˜
ã¨Ç¨ Ü«∞ ã¨ÇϨ HÍ~åÅ∞ JOkã¨∞<Î åfl~Ú.
6. D qâ◊fi K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ <å‰õΩQÍx, <å ã¨ÇϨ K«~° r=*Ï`«∞ʼnõΩQÍx
Z@∞=O\˜ H˘~°`,« ֒ѨO U~°Ê_»_O» ÖË^∞Œ . Jxfl r=~åâ◊√Å∂ D qâ◊fiOÖ’
=¸ÅK≥`· #« ºO #∞O_ç "≥Å∞=_ç# P`«‡â◊HÖõ ÏÖË.
7. D P`«‡ â◊HÖõ ÏÅhfl K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. XHõ ^•x K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O q∞QÆ`å "å\˜x „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ k. D qâ◊fiOÖ’x r=*Ï`«∞Åhfl
ã¨Yº`«, ã¨ÇϨ HÍ~°O, „¿Ñ=∞, J#∞~°H`Θ À rqã¨∞<Î åfl~Ú.
WÖÏO\˜ áêl\˜"£ ÉèÏ=#Å∞ (positive ideas) U~°Ê~°K∞« HÀ=_»O =Å¡ g∞‰õΩ
g∞~°∞ "Õ∞Å∞ KÕ‰Äõ ~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞. PâßHõ~° ^Œ$HõÊ^äOŒ g∞Ö’ P\’=∂\˜HQ± Í U~°Ê_»∞`«∞Ok.
D ÉèÏ=#Å∞ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞, r=Hõ}ÏÅ#∞ L`ÕlÎ `«O KÕã≤
„H˘`«Î „H˘`«Î r=~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å#∞ HõÅQÆ*™Ë êÎ~Ú. „H˘`«Î ZO*ˇ=· ÚÅ#∞, Ǩ~À‡#∞Å#∞,
W`«~° r=~°™êÜ«∞<åÅ#∞ Ju ã¨∂HõΔ ‡"≥∞#ÿ „Ѩ„H˜Ü∞« Å ^•fi~å q_»∞^ŒÅ KÕ™êÎ~Ú. "å\˜x
g∞ "≥^· ºŒ âß„ã¨AÎ Å˝ ∞ ѨãQ≤ @Æ Öì ~Ë ∞° . ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ „Ѩuã¨ÊO^Œ# sux =∂~°Û_»OÖ’
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 29
áêl\˜"£ ÉèÏ=#Å∞ `À_»Ê_»`å~Ú.
tâ◊√=ÙÅ∞ (Infants) [#‡Å∞ fã¨∞HÀHõ =ÚO^Œ~ˆ D Éè∂í q∞ g∞^Œ ZO`À
qt+¨ì`«, „áê=ÚYº`«, K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ Jáê~°"≥∞ÿ# J=HÍâßÅ∞,
J"Õ∞Ü«∞"≥∞#ÿ ã¨OѨ^,Œ r=*Ï`«∞Å #∞O_ç ™ê\˜ÖxË ã¨ÇϨ HÍ~°O { „¿Ñ=∞ =ÙO\ÏÜ«∞<Õ
qâßfiã¨O Hõey =ÙO_ç Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’xH˜ „Ѩ"tÕ OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ
"å`å=~°}O, W`«~° Ѩiã≤`÷ ∞« ʼnõΩ ÉèÜ í ∞« Ѩ_ç U tâ◊√=Ó [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [~°Q_Æ O»
ÖË^∞Œ . 'Éè∂í q∞ g∞^Œ JO`å =∞OKÕ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.— 'D qâ◊fiO <åHõhfl ã¨=∞$kúQÍ
ã¨=∞‰õÄ~°∞ã¨∞ÎOk. 'P`«‡ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ ѨÙ+¨¯Å"≥∞ÿ# J=HÍâßÅ∞
=Ù<åfl~Ú—, J<Õ L`Õ[Î Hõ~"° ∞≥ #ÿ ÉèÏ=#Å`À, #=∞‡HÍÅ`À „Ѩu tâ◊√=Ó Éè∂í q∞ g∞^Œ
[#‡ fã¨∞‰õΩO@∞Ok. ÉèÜ í ∂« Å∞, ã¨O^ÕÇ¨ Å∞, HÀѨO, Hõã,≤ ѨQÆ ÖÏO\˜ Ѷe‘ OQ∑û`À U
tâ◊√=Ó Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩ"tÕ OK«_O» ÖË^∞Œ . P`«‡ Ѩiâ’^è#Œ , P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ_O» HÀã¨O =¸ÅK≥`· #« ºO Ü≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ∞« ã¨ÊO^Œ# Hõ#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩutâ◊√=Ó
[#‡ fã¨∞‰õΩO@∂Ok. „Ѩu tâ◊√=Ù [#‡`À Éè∂í q∞ { r=~åâ◊√Å∞ { „ѨH$õ u P#O^Œ
áê~°=â◊ºO`À ѨÙÅH˜Oz áÈ`«∞<åfl~Ú, ™ê^Œ~°OQÍ, ã¨Q“~°=OQÍ ™êfiQÆ`«O
ѨÅ∞‰õΩ`«∞<åfl~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡ fã¨∞‰õΩ<Õ „Ѩu tâ◊√=Ó, „Ѩu„áê}© Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl ÃÑOKÕO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞#Î flO^Œ∞‰õΩ, Éè∂í q∞ {r=~åâ◊√Å∞ { „ѨH$õ u
P#O^ŒO`À #$`«ºO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. „Ѩu tâ◊√=Ù [##O, „Ѩu „áê}˜ [##O
Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ KåxH˜ XHõ ÃãÅ„ÉË+<¨ £ (celebration)! P P#O^Œ"∞Õ „|Ǩ‡#O^ŒO.
D qâ◊fiOÖ’ J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ – g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, Pâ◊Ü∂« Å∞, HõÅÅ∂,
TǨÏÅ∞, "åOKèÅ« ∞, ã¨ÊO^Œ#ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ g∞ qxÜ≥∂QÆOÖ’xH˜ ~å=_®xH˜
ã≤^OúŒ QÍ =ÙOk. J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ#∞ <≥~"° ~Õ Û° _®xH˜ ã≤^OúŒ QÍ =ÙOk.
„Ѩu P`«‡ â◊HÅõ =¸ J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HxΘ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û. D qâ◊fiOÖ’x â◊HΘ
JO`å g∞ ^•fi~å „Ñ¨H\õ `˜ O« HÍ=_®xH˜ g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ "≥Ñ· Ù¨ x`«º=¸ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∂Î
=ÙOk.
D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞ #=∞‡HÍÅ∞, qâßfi™êÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ K«∞@∂ì
Éè∫uHõ "å`å=~°}O, Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ PHõi¬ã∞¨ <Î åfl~Ú. g∞ ^ÕÇϨ P~ÀQƺO ‰õÄ_»
g∞ qâßfi™êʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ =ÙO@∞Ok. Ç≤ÏOã¨#∞ q_»<å_ç`Õ `«Ñʨ =∂#=*Ïu‰õΩ#fl
~ÀQÍÅ∞ =∞@∞=∂Ü«∞O HÍ=Ù. XHõ "≥·Ñ¨Ù HõÉËàÏÅÖ’ [O`«∞=ÙÅ#∞ =kèã¨∂Î,
30 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
„ѨÜ≥∂QÆâßÅÖ’¡ [O`«∞=ÙÅ#∞ Ç≤ÏOã≤Oz „ѨÜ≥∂QÍÅ∞ KÕã¨∂Î, =∞~À"≥·Ñ¨Ù âßOu
=∞O„`åÅ#∞ =Öˇ"¡ Ü Õ ∞« _»O P^蕺u‡Hõ`« JxÊOK«∞HÀ^Œ∞. =∂#=ÙÅ∞ PǨ~°O HÀã¨O
Ju „‰õÄ~°"≥∞ÿ# Ѩ^Œú`«∞Å ^•fi~å [O`«∞=ÙÅ#∞ Ç≤ÏOã≤OK«_»O, [O`«∞=ÙÅ#∞
„ѨÜ∂≥ QÆâßÅÖ’¡ hK«"∞≥ #ÿ Ѩ^`úŒ ∞« Å ^•fi~å Ç≤ÏOã≤OK«_O» q_çzÃÑ@ì#O`« HÍÅO Éè∂í q∞
g∞^Œ "åº^è∞Œ Å<Õq =∂#=*Ïux g_»=Ù. Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ^Àè ~°}˜ ^ÕÇϨ O ÃÑ#· „ѨÉÏè =O
K«∂ѨÙ`«∞Ok. r=*Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_» K≥`· #« ºâ◊H,Θ Ѷe‘ OQ∑û, ÉèÏ=#Å∞ Hõey =ÙO\ÏÜ«∞<Õ
q+¨Ü∂« xfl g∞~°∞ q㨇iOKå~°∞. "å\˜ÜÚ≥ Hõ¯ K≥`· #« ºâ◊HHΘ ,© P`«‡qHÍ™êxH© qÅ∞= WzÛ
Q“~°qOK«Háõ È=_»O =Å# „ѨH$õ u K≥`· #« º qHÍ™êxfl J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_»OÖ’ g∞~°∞
qѶŨ =∞=Ù`«∞<åfl~°∞. K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O, Ç≤ÏO㨠XˆH™êi `«@ã≤O÷ K«=Ù. Ç≤ÏO㨠=Ù#flѨÙ_»∞
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O =ÙO_»^∞Œ . [O`«∞*Ïux "å\˜ =∂<å# "å\˜x =ke "≥Ü∞« ºO_ç.
Éè∫uHõ "åã¨Î"åxfl J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»OÖ’ =∂#=*ÏuH˜ [O`«∞*Ï`«∞Åhfl ZO`À
ã¨ÇϨ Hõiã¨∞<Î åfl~Ú. qâ◊fiK≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ =∂#=*Ïu`À ÉÏ@∞ [O`«∞*Ïu ‰õÄ_»
ZO`À qt+¨`ì « Hõey =ÙOk. [O`«∞*ÏuѨ@¡ ZO`À Hõ$`«AÖ˝ ·ˇ =ÙO_»O_ç. ^ÕÇϨ P~ÀQͺxH˜
ã¨O|OkèOz Z<Àfl q+¨Ü∂« Å#∞ [O`«∞*Ï`«∞Å #∞O_ç g∞~°∞ <Õ~∞° ÛHÀ=K«∞Û. „áêp#
<åQÆiHõ`Å« Ö’ =∂#=*ÏuH˜ "åº^è∞Œ Å<Õq =ÙO_≥_qç HÍ=Ù. "å~°∞ [O`«∞*Ï`«∞Å`À
ZO`À ã¨Yº`«, „¿Ñ=∞ Hõey =ÙO_ç Z<Àfl q+¨Ü∂« Å∞ <Õ~∞° Û‰õΩO@∂ =ÙO_Õ"åà◊√§.
Éè∂í q∞ g∞^Œ â◊HxΘ , =#~°∞Å#∞ x`«º#∂`«#OQÍ =ÙOK«_®xH˜ Éè∂í HõOáêÅ∞,
`«∞á¶ê#∞Å∞ÖÏO\˜ „ѨHõ$u „Ѩà◊Ü«∂Å ^•fi~å „Ñ¨Hõ$u `«##∞`å#∞ ã¨~°∞ÌÉÏ@∞¡
KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. =∂#=*Ïu, r=*Ï`«∞Å#∞ tH˜OΔ K«_®xH˜ D „ѨàÜ ◊ ∂« Å∞ U~°Ê_»=Ù.
J^Õq^èOŒ QÍ ^ÕÇϨ P~ÀQͺxH˜, ^ÕÇ¨ xH˜QÅÆ K≥`· #« ºâ◊HxΘ x`«º#∂`«#OQÍ =ÙOKÕO^Œ∞‰õΩ
JѨÙ_»ÑÙ¨ _»∂ H˘xfl "åº^è∞Œ Å∞ ã¨O„Hõq∞ã¨∞OÎ \Ï~Ú. P "åº^è∞Œ Å=Å¡ ^ÕÇϨ OÖ’ H˘xfl
ã¨~∞° ÉÌ Ï@∞¡ [~°∞QÆ∞`å~Ú. J~Ú`Õ Z@∞=O\˜ "åºkè<<·≥ å ^ÕÇϨ O #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀQÆÅ^Œ<Õ
q+¨Ü∂« xfl g∞~°∞ q㨇iOK«‰Äõ _»^∞Œ . J^Õ q^èOŒ QÍ ^ÕâßÅ =∞^躌 , r=*Ï`«∞Å =∞^躌
„ѨH$õ u K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ „Hõ=∞OÖ’ ã¨~∞° ÉÌ Ï@∞¡, ã¨=∞`ÒźO á⁄O^Œ_®xH˜ – ã¨∂HõΔ ‡™ê÷~Ú
#∞O_ç JuÃÑ^Œú ™ê÷~Ú =~°‰Ωõ – Jáê~° „áê}#+¨Oì [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. W^ŒO`å
=∞#∞+¨μÅ∞, r=*Ï`«∞Å JOwHÍ~°O`À<Õ [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. U =∞x+‘, U [O`«∞=Ó
`«# JOwHÍ~°O ÖˉΩõ O_® =∞$`«∞º=Ù#∞ PǨfixOK«^∞Œ . `«∞á¶ê#∞Å∞, Éè∂í HõOáêÅÖ’
=∞~°}㘠∞¨ #Î fl =∂#=*Ïu "åi JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ =∞$`«∞º=Ù#∞ PǨfixOz#"åàı§.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 31
D qâ◊fiOÖ’ U ^Õ=Ù_»∂ q∞=∞‡efl tH˜OΔ K«_O» ÖË^∞Œ . qâ◊fiOÖ’ U â◊HΩ q∞=∞‡efl
âßã≤OK«_O» ÖË^∞Œ . q∞=∞‡efl g∞ˆ~ tH˜OΔ K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. q∞=∞‡efl g∞ˆ~ Jaè=$kú
Ѩ~K° ∞« ‰õΩO@∞<åfl~°∞. g∞ ѨÙ~ÀQÆuH˜ QÍx, g∞ u~ÀQÆuH˜QÍx g∞ˆ~ HÍ~°‰Ωõ Å∞. g∞
rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°=Ù`«∞#fl Éè∫uHõ "åã¨=Î =∞O`å g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ #∞O_Õ [xã¨∂OÎ k.
✽ ✽ ✽

D Éè∂í q∞ g∞^Œ D ^ÕÇϨ O`À =Ù<åfl~°O>Ë Jhfl J#∞Éèqí OK«_®xˆH! Jhfl

P#OkOK«_®xˆH. g∞‰õΩ#fl Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HxΘ „ѨH\õ `˜ O« KÕã∞¨ ‰õΩx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ_®xˆH. g∞~°∞ D Ö’HõOÖ’ =Ù#flk– g∞ K≥`· #« ºâ◊HxΘ qã¨~Î }° HÍqOK«∞‰õΩx,
qâ◊fiK≥`· #« ºâ◊HΘ qã¨~Î }° ‰õΩ ^ÀǨÏ^ŒO K≥Ü∞« º_»O HÀã¨O. g∞ rq`«OÖ’ ã¨=∞㨺Å#∞,
ã¨"åà◊§#∞ Z=~°∂ g∞ÃÑ· ~°∞^Œ_ú O» ÖË^∞Œ . "å\˜x Z^Œ∞~˘¯x K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^•Å<Õ
ã¨OHõÅÊO`À PHõi¬ã∞¨ <Î åfl~°∞. g∞ rq`å#∞Éè"í åŠѨikè qã¨iÎ OKÕH˘Ån rq`«âß„ã¨=Î Ú
{ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O KåÅ K«H¯õ QÍ J~°=÷ ∞=Ù`«∞O@∞Ok. rq`å#∞Éè"í åÅ∞ á⁄O^Œ_®xH˜,
rq`« ã¨"åà◊§#∞ ZOK«∞HÀ=_®xH˜, |Å"≥∞#ÿ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ ZOK«∞HÀ=_®xH˜ U =∂„`«O
"≥#∞HÍ_»HOõ _ç. rq`å#∞Éè"í åÅ∞, ã¨"åà◊§#∞ XH˘¯Hõ¯^•xfl Z^Œ∞~˘¯<Õ H˘Ån g∞ K≥`· #« º
qHÍã¨O =∞iO`« Ѩ^∞Œ #∞ÃÑ@ì|_»∞`«∞O@∞Ok. â◊HΘ =$^è• J=Ù`«∞O^Œx QÍx ã¨"åà◊§#∞
Z^Œ∞~˘¯x =∞^躌 Ö’ qѶŨ =∞=Ù`å"Õ∞"≥∂ J<Õ ÉèÜ í ∂« Å#∞ g∞ ÉèÏ=#ÅÖ’, PÖ’K«#ÅÖ’
~åhÜ«∞HõO_ç. g∞ JO`«~åfi}˜ #∞O_ç ã¨∂K«#Å#∞ ã‘fiHõiOK«_O» Ö’ qѶŨ =∞=Ù`«∞<åfl
"Õ∞"≥∂#<Õ PÖ’K«#efl g∞ ^ŒiH˜ KÕ~h° Ü«∞HõO_ç. Zxfl J#∞Éè"í åÅ<≥<· å, Zxfl ã¨"åà◊§<≥<· å
Z^Œ∞~À¯QÆÅ#<Õ nè=∂`À ã≤^ŒúOQÍ =ÙO_»O_ç. „Ѩu J#∞Éèí==¸ g∞‰õΩ *Ï˝<åxfl
JOkã¨∞OÎ k. g∞ rq`«O Ü≥ÚHõ¯ HÍfie\©x ÃÑOK«∞`«∞Ok.
Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À =Ú_çÑ_¨ =ç Ù#fl D Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ Jxfl HÀ}ÏÅÖ’ Éè∫uHõ
J#∞Éè"í åÅ∞, P#O^•Å∞ á⁄O^Œ∞`«∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ g∞‰õΩ ZO`«
ǨωõΩ¯ =ÙO^À, W`«~° r=*Ï`«∞ʼnõΩ ‰õÄ_» JO`Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ =ÙO^Œx QÆ∞iÎOK«O_ç.
P^蕺u‡HõOQÍ, Éè∫uHõOQÍ, =∂#ã≤HOõ QÍ, P`«‡K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞Ѩ~O° QÍ Z^ŒQ_Æ ®xH˜
Jxfl r=~åâ◊√Å∂ [#‡ fã¨∞‰õΩO@∞<åflÜ«∞<Õ q+¨Ü∂« xfl g∞~°∞ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe. g∞
HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ѨikèÖ’ á⁄~°áê@∞¡, `«ÑÊ≤ ^•Å∞ J<Õq =Ù#fl@∞¡ QÀK«iOK«=K«∞ÛHÍx
=∞Ç≤Ï=∂xfi`«"∞≥ #ÿ D qâßÅ qâ◊fiOÖ’ J=hfl K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ ã¨OÉèqí OKÕ
=∂~°∞ÊÅ∞. g∞ˆ~q∞ KÕã∞¨ <Î åfl~À, U kâ◊Ö’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~À JO`å
32 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ `≥Å∞ã¨∞. g∞ PÖ’K«#Å∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞, ÉèÜ í ∂« Å∞, ã¨O^ÕâßÅhfl
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∂#fl q+¨Ü∞« O
g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x „Ѩu r=Hõ}ÏxH© `≥Å∞ã¨∞. g∞~°∞ JO`«~âü H◊ ÖΘ ’ U ÉèÏ=#Å∞ Hõey=Ù<åfl~À,
J"Õ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ „f _≥=· ∞#¬#Öò J^ŒOú Ö’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ Ñ¨~å=~°#Î O
K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ W`«~∞° ÅÖ’ K«∂¿ã QÆ∞}ÏÅhfl g∞ =∞#ã¨∞Ö’x"Õ.
g∞~°∞ XHõ QÆ∞}OѨ@¡ XHõ =∞x+≤x ^Õfi+≤ã∞¨ <Î åfl~°O>Ë g∞Ö’x P QÆ∞}Ïxfl K«∂ã¨∞<Î åfl~°x
J~°O÷ .
g∞ Ü≥ÚHõ¯ ã¨r= z„`«"Õ∞ g∞~°∞. g∞ JO`«~üâ◊H˜Î #∞O_Õ g∞ ^ÕǨÏO
ѨÙ@∞ìH˘zÛOk. g∞ ÉèÏ=#Å∞, KÕ`<« å ã≤u÷ { JKÕ`<« åã≤u÷ Ö’ #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∂#fl
g∞ PÖ’K«#Å∞, g∞ TǨÏÅ∞, HõÅÅ∞ Jhfl Hõeã≤ U Hõ} Δ ÏxHÍHõ} Δ O g∞ ^ÕÇ¨ xfl
xi‡ã¨∞<Î åfl~Ú. g∞ ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ PHõ$u, ^•x P~ÀQƺO, J<å~ÀQƺO... g∞ =∞<Àâ◊HΘ
#∞O_ç "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. g∞ JO`«~ü â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊO, TǨâ◊HΘ
=Å¡ Éè∂í q∞ g∞^Œ D [#‡#∞ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. g∞ˆ~g∞ Ü«∂^Œ$zÛùHOõ QÍ D Éè∂í q∞ g∞^Œ
T_çÑ_¨ _» O» [~°QÖÆ ^Ë ∞Œ . J<ÕHÍ<ÕHõ [#‡Å∞... JO>Ë HÀ\Ï#∞HÀ@¡ [#‡Å `åÅ∂‰õΩ
*Ï˝<åxfl, K≥`· #« ºâ◊HxΘ g∞ P`«‡â◊HÖΘ ’, g∞ ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ W=Ú_»∞Û‰õΩx D
Éè∂í q∞ g∞^Œ |Ǩï=ÚYHÀ}ÏÅÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ [#‡ fã¨∞HÀ=_»O
[iyOk. P *Ï˝#=∞O`å g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅÖ’, „HÀ"≥∂*’"£∞ÅÖ’, ~°HOÎõ Ö’,
„HÀ_ôHiõ OѨ|_ç=ÙOk.
HÀ\Ï#∞HÀ@¡ [#‡Å *Ï˝<åxfl, g∞ ѨÓsfi‰õΩÅ *Ï˝<åxfl, r=*Ï`«∞ÅxflO\˜
*Ï˝<åxfl– D Éè∂í `«ÅOÖ’ Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl Z^Œ∞~˘¯x K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ_®xH˜
g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ W=Ú_»∞Û‰õΩx [#‡ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ^ÕÇϨ =∞O>Ë X\˜ì =∂Oã¨ÑÙ¨ =Ú^Œú Jx
HÍ^Œ∞. P^蕺u‡Hõ â◊HΘ { Éè∫uHõâH◊ Θ { r=~°™êÜ«∞xHõ â◊HΘ { q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ {
=∂#ã≤Hõ â◊HΘ JxflO\˜ ã¨=Ú^•Ü«∞O`À =¸ÅK≥`· #« ºâ◊H`Θ À xOѨ|_ç=Ù#fl =∂O㨫
Ñ≤O_»"∞Õ g∞ ^ÕÇϨ O. g∞ ^ÕÇϨ O Ѩ~=° ∞ Ѩq„`«"∞≥ #ÿ k. Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ „u_≥=· ∞#¬#Öò
`«ÅOÖ’ Éè∫uHõ "åã¨=Î O `åÅ∂‰õΩ ã¨"åà◊§#∞ ã‘fiHõiOz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜
g∞ JO`«~âü H◊ Θ g∞ ^ÕÇ¨ xfl ZOK«∞‰õΩOk. JÖψQ „Ѩu P`«‡ â◊HÅõ =¸ Éè∂í Éè∫uHõ
`«ÅOÖ’ „Ѩ"tÕ OKÕ =ÚO^Œ~° ^ÕÇ¨ Å#∞ ZOK«∞‰õΩx =ã¨∞#Î flk. Éè∂í q∞ g∞^Œ ^ÕÇϨ ^è•~°∞Öˇ#·
P`«‡ â◊HÖõ ÏÅhfl g∞ Hõà§◊ =ÚO^Œ~° #_»Ü∂« _Õ ã¨r= ^≥"· åÅ∞. =∂#=^≥"· åÅ∞, [O`«∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 33
^≥"· åÅ∞, =$HõΔ ^≥"· åÅ∞, H©@Hõ ^≥"· åÅ∞, ~å~Ú ^≥"· åÅ∞, Ѩ~=° ∂}∞=Ù ^≥"· åÅ∞, H˘O_»
^≥"· åÅ∞ – Jhfl ^≥"· åÖË.
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ =Ù#flk =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò `«ÅO J~Ú`Õ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’
=Ù#flk „u _≥=· ∞#¬#Öò `«ÅO. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ "≥Å∞=_ç`Õ ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’ Jq Éè∫uHõ "åã¨=Î O á⁄O^Œ∞`å~Ú. D Éè∫uHõ "åã¨=Î OÖ’<Õ Ñ¨^•~°O÷ {
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ { Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ { Éè∫uHõ "å`å=~°}O { rq`å#∞Éè"í åÅ∞
Wq∞_ç =Ù<åfl~Ú. JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ HÍ~°}=ÚO>Ë ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’
HÍ~°º=ÚO@∞Ok. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ã¨$+≤ì Hõ~ΰ J~Ú`Õ ^•x "åã¨=Î ~°∂Ѩ"∞Õ
ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’ ã¨$+≤ì J=Ù`«∞Ok. ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’ Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷O`À
=Ú_çѨ_ç=Ù#fl Éè∫uHõ Ѩiã≤÷`«∞Å∞, rq`å#∞Éèí"åÅhfl ‰õÄ_» g∞ P`«‡â◊H˜Î #∞OKÕ
ѨÙ@∞ìH˘ã¨∞<Î åfl~Ú. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ ÉèÏ=#ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ P\’=∂\˜HQ± Í ã¨$+≤Oì Ѩ|_»`å~Ú.
JO`« ~ ü „Ѩ Ñ ¨ O K« O Ö’ =∂~° ∞ Ê`À<Õ ÉÏǨ Ï º „Ѩ Ñ ¨ O K« O Ö’ =∂~° ∞ Ê
ã¨OÉè=í =∞=Ù`«∞Ok. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞ rq`å#∞Éè"í åÅÖ’ `å~°ãѨ _¨ Õ ã¨=∞㨺ʼnõΩ
Ѩiëê¯~åxfl g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞Oz ~å|@ìO_ç. ã¨=∞㨺‰õΩ Ñ¨iëê¯~°O ^˘~°H#˜ @∞¡
JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ HõÅÅ∞QÆ#O_ç. JO`«~ü „ѨѨOKåxfl qâ◊fiã≤OK«O_ç. ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’ Jxfl Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å =¸ÖÏÅ∂ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’<Õ =Ù<åfl~Ú.
g∞ rq`«OÖ’ KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩ#fl n~°H… ÍeHõ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ ‰õÄ_» g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’ ã¨OHõÖÏÊÅÖ’ =∂~°∞Ê =zÛ#ѨÙ_»∞ `«H}Δõ "Õ∞ =∞@∞=∂Ü«∞"≥∞áÿ È`å~Ú.
g∞ ã¨OHõÖÏÊÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ „H˘`«Î Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞ g∞ rq`å#∞Éèí"åÅ∞QÍ
„Ѩ"tÕ ™êÎ~Ú.
J<ÕHõ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ H˘xfl Éè∫uHõ ã¨=∞㨺Å∞ q∞=∞‡efl "≥O|_çã∞¨ OÎ \Ï~Ú.
g∞ JO`« ~ ü „Ѩ Ñ ¨ O K« O Ö’ "å\˜ x JOwHõ i 㨠∞ Î # flO^Œ ∞ =Å¡ < Õ Jq q∞=∞‡efl
"≥O|_çã∞¨ OÎ \Ï~Ú. „H˘`«Î Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, „H˘`«Î rq`å#∞Éè"í åÅ∞ HÍ"åÅx, WѨÙ_»∞#fl
Ѩiã≤÷`«∞Å∞ ã¨=¸ÅOQÍ =∂~°∞Ê K≥O^•Åx g∞~°∞ „ѨQÍ_è»OQÍ "åOzOzè#ѨÙ_»∞
"å\˜Hõ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ g∞ rq`«OÖ’ Éè∫uHõ Ѩiã≤÷`«∞Å∞ „Ѩ"Õt™êÎ~Ú. g∞~°∞
"åOzèOK«‰õΩO_® Un g∞ rq`«OÖ’ „Ѩ"ÕtOK«^Œ∞. rq`«OÖ’ U^≥·<å ^Œ∞~°…@#
[~°∞QÆ∞`«∞O^Õ"≥∂#x g∞~°∞ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç#ѨÙ_»∞, g∞ "≥∞ÿO_£Ö’ U^À á⁄~°Ö’ ^•xfl
"åOzèã∞¨ <Î åfl~°∞. P ^Œ∞~°@… # g∞ rq`«OÖ’ KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. XHõ =ºH˜Î Ü«∂H˜û_≥O\ò
34 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
(accident) [~°∞QÆ∞`«∞O^Õ"∂≥ #x ÉèÜ í ∞« Ѩ_`» å_»∞. P ÉèÜ
í ∞« "Õ∞ J`«xH˜ Ü«∂H˜û_≥O\ò#∞
HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k.
g∞ ÉèÜí ∂« Å∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞, HÀiHõÅ∞, Pâ◊Å∞, Pâ◊Ü∂« Å∞ Jhfl JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜, g∞~°∞ âßfi㨠fã¨∞‰õΩO@∞#flO`« ã¨∞ÅÉèOí QÍ
Éè∫uHõ "åã¨Î=OQÍ ã¨$+≤ìOѨ|_»∞`«∞<åfl~Ú. JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ ã¨$+≤ì J<Õk KåÅ PǨ^¡ "Œ ∞≥ #ÿ HÍ~°º=Ú. W^Õg∞ „ѨÜ∂« ã¨`À ‰õÄ_ç#k
HÍ^Œ∞. g∞ Éè∫uHõ rq`å#∞Éè"í åÅÖ’ W`«~° =∂#=*Ïu { W`«~° [O`«∞*Ï`«∞Å
Éè∫uHõ rq`å#∞Éè"í åÅ∞ ‰õÄ_» HõÅ∞™êÎ~Ú. XHõ ~°OQÆãÅ÷¨ <å@HõOÖ’ ÖË^• ã≤x=∂Ö’
Z<Àfl áê„`«Å∞ Hõeã≤#ѨÙ_Õ P <å@HõO ÖË^• ã≤x=∂ J~°=÷ O`«OQÍ =ÙO@∞Ok. XˆH
áê„`«`À <å@HõO, ã≤x=∂ =ÙO_»^∞Œ . J>Ë¡ D „f _≥=· ∞#¬#Öò Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’
g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞, g∞ ÅHΔͺÅ∞ W`«~∞° Å rq`å#∞Éè"í åÅ∞, ÅHΔͺÅ`À q∞o`«"∞≥ ÿ
=ÙO\Ï~Ú. g∞ ÅHΔͺʼnõΩ, ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ W`«~° =∂#=*Ïux g∞ "≥Ñ· Ù¨
PHõi¬™êÎ~∞° . "å\˜H#õ ∞QÆ∞}OQÍ<Õ W`«~∞° Å Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ g∞ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å`À
q∞o`«=∞=Ù`å~Ú. D Ѩi}Ï=∞O g∞~°∞ rqOz =Ù#flѨÙ_»∞, =∞~°}O `«~åfi`« ‰õÄ_»
KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ g∞~°∞ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#fl>Ë¡ g∞‰õΩ W+¨"ì Ú≥ zÛ#
suÖ’ =∞Å∞K«∞HÀ=K«∞Û#<Õ q+¨Ü∞« O `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç..
g∞ WO\’¡ ‰õΩsÛ, >ËaÖò, |@ìÅ∞, _≥x· OQ∑ >ËaÖò W`«~„° `å =ã¨∞=Î ÙÅ∞ g∞
‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÖ’¡x JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ã¨OHõeÊOK«|_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’
"åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄Ok#"Õ. JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ =ã¨∞=Î ÙÅ∞,
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞, Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞QÍ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»`åÜ«∞<Õ "åã¨"Î åxfl g∞~°∞ ã¨^•
QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe. g∞ rq`å#∞Éè"í åÅhfl K≥`· #« ºâ◊H`Θ À xO_ç =Ù#fl"Õ. Ѩ^•~°O÷ , Éè∫uHõ
=ã¨∞=Î Ù, Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @# Jhfl K≥`· #« ºâ◊HxΘ Hõey=Ù<åfl~Ú. g∞‰õΩ Ñ¶e‘ OQ∑û ZÖÏ
=ÙO\ÏÜ≥∂ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#ʼnõΩ, Ѩ^•~å÷xH˜, =ã¨∞=Î ÙʼnõΩ ‰õÄ_» Ѷe‘ OQ∑û =ÙO\Ï~Ú.
Éè∂í q∞, Éè∫uHõ "å`å=~°}OÖ’ QÆÅ Jxfl J}∞=ÙÅ∞, Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ Jhfl ‰õÄ_»
g∞‰õΩÖψQ K≥·`«#ºâ◊H˜Î { Ѷ‘eOQ∑û { Z"≥∂+¨<£û Hõey=Ù<åfl~Ú. g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ
Hõ#∞QÆ∞}OQÍ Jq „Ѩuã¨ÊOk™êÎ~Ú. D "≥∞HÍx["£∞ g∞ ™ê^è•~°} `≥eq`Õ@ʼnõΩ
J~°O÷ HÍ^Œ∞.
g∞ JO`«~ü "å}˜ Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÊO^Œ#Å#∞ g∞~°∞ ‰õΩΔ }‚OQÍ Ñ¨ãQ≤ @Æ Qì eÆ y`Õ
Éè∫uHõ "åã¨=Î O Ü≥ÚHõ¯ â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ#∞ ^•x "≥∞HÍx["£∞#∞ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 35
g∞ rq`«OÖ’ „Ѩ"tÕ OKÕ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Åhfl ‰õÄ_» g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç
K˘K«∞Û‰õΩ =ã¨∞<Î åfl~Ú. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ U â◊HΩ q∞=Ú‡Å#∞ „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« º^Œ∞.
g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ D qâ◊fiOÖ’ U â◊HΩ J_»∞¤ `«QÅÆ ^Œ∞. Éè∂í q∞ { Éè∫uHõ
"å`å=~°}O { r=*Ï`«∞ÅxflO\˜Ö’ Wq∞_ç=Ù#fl K≥`· #« ºâ◊HΘ JO`å ‰õÄ_» g∞ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∂xH˜ ^ÀǨÏ^Œ Ѩ_∞» `«∞Ok. D „ѨH$õ uÖ’ ZѨÊ\˜H© g∞ LxH˜x, =ºH˜`Î åfixfl
HÀÖ’Ê=_»O [~°Q^Æ ∞Œ . g∞~°∞ g∞~°∞QÍ<Õ =ÙO\Ï~°∞. „ѨuHõ}Δ =¸ g∞ "åã¨"Î åxfl g∞ˆ~
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. WO`«‰Ωõ q∞Oz ~°ÇϨ 㨺"Õ∞g∞ ÖË^∞Œ .
✽ ✽ ✽
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O, JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ~Ô O_»∂ XHõ>.Ë JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’
â◊HΘ =ÙO>Ë ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Ѩ^•~°O÷ `À =Ú_çÑ_¨ =ç Ù#fl Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ =ÙO\Ï~Ú.
â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ =∞~À ~°∂áêO`«~"° ∞Õ Ñ¨^•~°O÷ . JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’#∞, ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’#∞
K≥`· #« ºâ◊HΘ =ÙO@∞Ok. „u _≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’ =Ù#fl Ѩ^•~°O÷ QÆ∞iOz WHõ¯_» K«iÛOK«_O»
[~°∞QÆ∞`«∂Ok. XHÀ¯ _≥=· ∞#¬<Ö£ ’ QÆŠѨ^•~°O÷ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O XH˘¯Hõ¯ q^èOŒ QÍ
=ÙO@∞Ok. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl Éè∫uHõ xÜ«∞=∂Å∞ (physical
laws) JO`«~ü „ѨÑO ¨ KåxH˜ =iÎOK«=Ù. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ xÜ«∞=∂Å∞ g∞
k=º^Œ$+≤Hì ˜ =∂„`«"∞Õ J~°O÷ HÍQÆÅ=Ù.
g∞‰õΩ =ºH˜`Î fi« O =Ù#fl@∞¡QÍ<Õ D ã¨$+≤Öì ’ JxflO\˜H© =ºH˜`Î fi« O =ÙO@∞Ok.
ZÅ„HÍì#∞ ( electron) `«# =ºH˜Î`åfixfl `å#∞ HÍáê_»∞‰õΩO@∂ =ÙO@∞Ok.
Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞, ~åà◊√§, K≥@∞¡, Jxfl r=~åâ◊√Å∂ `«=∞ =ºH˜`Î åfiÅ#∞
HÍáê_»∞‰õΩO@∞O\Ï~Ú. „Ѩu P`«‡â◊HÅõ O Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞=¸ qt+¨"ì ∞≥ #ÿ ^Õ.
g∞~°∞ D qâ◊fiOÖ’ „Ѩ`º« HõOΔ QÍ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ ZO`« qt+¨"ì ∞≥ #ÿ ™ê÷#O Hõey
=Ù<åfl~À, JO`Õ qt+¨ì ™ê÷<åxfl „Ѩu ZÅ„HÍì#∞, „Ѩu Ѩ~=° ∂}∞=Ù, „Ѩu J}∞=Ù, „Ѩu
[O`«∞=Ù Hõey =Ù<åfl~Ú. qâ◊fiK≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ g∞Ô~O`« =ÚYº"≥∂, „Ѩu „áê}©
JO`Õ =ÚYºO. 'g∞ "åã¨"Î åxfl g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞— J<Õ "åHͺxfl H˘xfl
=O^ŒÅ™ê~°∞¡ <Õ#∞ ѨÙ#~å=$`«O K≥Ü∞« º_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. ^•x=Å¡ D "åHõºO g∞
ã¨ÉòHÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£Ö’ KåÖÏ Ö’`«∞QÍ áê`«∞‰õΩáÈ`«∞Ok. 'g∞ "åã¨Î"åxfl g∞ˆ~
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.— J<Õ ã¨`º« O g∞‰õΩ K«H¯õ QÍ J~°O÷ J~Ú`Õ rq`«âß„ã¨OÎ QÆ∞iOz
g∞‰õΩ ÉÏQÍ `≥eã≤#>Ë.¡
36 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 ^Œi„^ŒO, ^Œ∞óYO, J<å~ÀQƺO, JâßOu ÖÏO\˜"≥·Ñ¨Ù g∞ PÖ’K«#Å#∞
ˆHO„nHõiOѨ*Ë¿ã |^Œ∞Å∞, Sâ◊fi~°ºO, P#O^ŒO, P~ÀQƺO, „ѨâßO`«`«Å "≥·Ñ¨Ù
Hˆ O„nHõiOK«O_ç. rq`«OÖ’ JO`å =∞OKÕ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œ<Õ ÉèÏ=# =∞i JYO_» =∞<Àâ◊HΘ
(Infinite Intelligence) Ѩ@¡ qâßfi™êxfl ZÅ¡"àÕ Ö◊ Ï g∞~°∞ Hõey=Ù#fl@¡~Ú`Õ g∞
JO`«~ü „ѨѨOK«O q∞=∞‡efl ѨÙ~ÀQÆu"≥·Ñ¨Ù #_çÑ≤ã¨∞ÎOk. WO^Œ∞HÀã¨O g∞ˆ~g∞
J`«º^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ TǨâ◊HxΘ Hõey=ÙO_®eû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . ÅHΔͺÅ#∞ ZOK«∞‰õΩx
"å\˜x ™êkè™êÎ=∞#fl #=∞‡HõO Hõey=ÙO_»O_ç. JO`Õ KåÅ∞. q∞QÆ`å Ѩxx g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O <≥~"° ~Õ ∞° ã¨∞OÎ k. ÅHΔͺÅ#∞ ZOK«∞‰õΩx "å\˜x ™êѶŨ ºO KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜
g∞‰õΩ Jáê~°"∞≥ #ÿ `≥eq`Õ@Å∞ J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ÃÑ#· #=∞‡HõO
=ÙO>Ë KåÅ∞. J^Õ g∞‰õΩ JYO_» =∞<Àâ◊HxΘ HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k. JYO_» =∞<Àâ◊H`Θ À
J™ê^躌 =∞O@∂ Un =ÙO_»^∞Œ . D qâ◊fiOÖ’x r=~åâ◊√Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O Hˆ =ÅO
`≥eq`Õ@Å`À (intelligence) qã¨iÎ OѨ|_»_O» ÖË^∞Œ . g∞ =∂#=*Ïu á⁄Ok#
J`«º^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ q[Ü«∂Å∞ ‰õÄ_» JO`«~ü â◊H`Θ À, JYO_» =∞<Àâ◊H`Θ À ™êkèOѨ|_ç#"ÕHÍx
WO>ˇe[<£û ^•fi~å =∂„`«O HÍ=Ù. WO>ˇe[<£û J<Õk HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ XHõ ÉèÏQÆO.
JYO_» =∞<Àâ◊HxΘ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO`À áÈeÛ`Õ, WO>ˇe[<£ûx ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ JÅQÍ
áÈÅÛ=K«∞Û.
XHõ ÅHΔͺxfl ZOK«∞‰õΩx Jk <≥~"° ~Õ ∞° `«∞O^Œx „ѨQÍ_èO» QÍ #q∞‡ JO`«~ü
„ѨÑO¨ KåxH˜ K≥Ok# JYO_» =∞<Àâ◊HHΘ ˜ JѨÊ*ˇÑʨ O_ç. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ Éè∫uHõ
"åã¨"Î åxfl ã¨$+≤Oì z P ÅHõΔ ºO ™êkèOѨ|_Õ@@∞¡ KÕã∞¨ OÎ k. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞‰õΩ
HõxÊOKÕ U Éè∫uHõ =ã¨∞"Î <·≥ å, U Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @<≥<· å, U Éè∫uHõ Ѩiã≤u÷ J~Ú<å g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ѨÙ@∞ìH˘ã¨∞#Î fl"Õ. JO`«~ü â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ ÉÏǨϺ ~°∂áêO`«~"° ∞Õ
D Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#. ã¨=∞㨺 QÆ∞iOz ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∂ „‰õΩOy áÈÜÕ∞ |^Œ∞Å∞ ã¨=∞㨺‰õΩ
Ѩiëê¯~°O ÅaèOz#@∞¡ g∞ =∞<Àâ◊H`Θ À HõÅÅ∞ Hõ#O_ç. P HõÅÖË JO`«~âü H◊ xΘ ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«ÑÙ¨ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥Okã¨∞OÎ k. J<å~ÀQƺO QÆ∞iOz, "åº^è∞Œ Å
QÆ∞iOz ÉèÜ í ∞« Ѩ__» O» =∂<Õã≤ P~ÀQƺO QÆ∞iOz, "åº^è∞Œ Å∞ #Ü«∞O J~Ú#@∞¡ ^•x
Ѩ~º° =™ê#OQÍ P#Okã¨∞#Î fl@∞¡, K«ÖÏH©QÍ =Ù#fl@∞¡ g∞ =∞<Àâ◊H`Θ À TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx
HõÅÅ∞ Hõ#O_ç. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O JO^Œ∞‰õΩ ã¨ÊOkOz K«H¯õ \˜ P~ÀQͺxfl g∞‰õΩ
HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k. `≥eq`Õ@Å∞ (intelligence), *Ï˝ÑH¨ õ â◊HΘ ÖË=x g∞~°∞ ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∂
‰õÄ~ÀÛHõO_ç. Jáê~°"∞≥ #ÿ `≥eq`Õ@Å∞, *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ =Ù#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞H˘x HõÅÅ∞ Hõ#O_ç.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 37
JYO_» =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç g∞‰õΩ JO^Œ*Ü Ë ∞« |_»`å~Ú. „ÃÑO¶ _£û ÖË~x° , ã¨iÜ≥∞ÿ # ‰õΩ@∞O|
"å`å=~°}O ÖË^xŒ kQÆ∞Å∞ Ѩ_H» Oõ _ç. =∞Oz „ÃÑO¶ _£û =Ù#fl@∞¡, K«H¯õ \˜ ‰õΩ@∞O|
"å`å=~°}O =Ù#fl@∞¡ g∞ TǨâ◊H˜Î`À HõÅÅ∞ Hõ#O_ç. g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«"Õ∞
^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ k.
g∞~°∞ „ã‘Î J~Ú =ÙO_ç g∞ Éè~í ΰ `åQÆ∞É’`«∞, =ºã¨#Ѩ~∞° _≥· =ÙO>Ë J`«xÖ’
=∂~°∞Ê =zÛ#@∞¡, K«H¯õ \˜ ‰õΩ@∞O| "å`å=~°}O =Ù#fl@∞¡ TǨâ◊H`Θ À HõÅÅ∞ QÆ#O_ç.
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O g∞ TǨÏÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ k. g∞
PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HxΘ Hõey =ÙO\Ï~Ú. q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`«
â◊HΘ g∞ Éè~í ΰ "≥∞Oÿ _£#∞ „ѨÉÏè q`«O *ˇÜ∞« ºQÆÅ^Œ∞. XHõ Éè∫uHõ "åã¨=Î O =∞~˘Hõ Éè∫uHõ
"åã¨"Î åxfl „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« ºQÆÅ^Œ∞. JÖψQ x`«º rq`«OÖ’ Uk HÍ"åÅO>Ë ^•xfl
ã¨$+≤Oì K«∞HÀQÆÅ ™ê=∞~å÷ºxfl Hõey =Ù<åfl~°∞. D qâ◊fiOÖ’ U â◊HΩ q∞=∞‡efl „ѨÉÏè q`«O
KÕã≤ #_çÑO≤ K«_O» ÖË^∞Œ . g∞ JO`«~ü â◊Hˆ Î g∞‰õΩ Jhfl ã¨=∞‰õÄ~°∞ã¨∞OÎ k. g∞~°∞ Zxfl
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#efl J~Ú<å ã¨$+≤Oì K«∞HÀQÆÅ ¿ãfiK«Û#ù ∞ Hõey =Ù<åfl~°∞.
Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À (physical matter) =Ú_çÑ_¨ =ç Ù#fl Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞
g∞ ã¨OHõÅÊâ◊HΘ (power of intent) ^•fi~å ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú. g∞ ã¨OHõÅÊ â◊HΘ
'HÍ~°}O— (cause) J~Ú`Õ, ÉÏǨϺ ã¨$+≤ì HÍ~°ºO J=Ù`«∞Ok. HÍ~°}O ÖˉΩõ O_® U
HÍ~°º=¸ D qâ◊fiOÖ’ =ÙO_»^∞Œ . g∞ ã¨OHõÅÊâ◊HΘ „H˜Ü∂« ~°∂Ѩ"∞Õ (action) ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’ 'HÍ~°ºO—. ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«O J<Õk JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç „Ñ¨u
Hõ}Δ =¸ L^Œƒqù ã¨∞OÎ @∞Ok. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @# ZO`« HÍÅO =∞#∞QÆ_»
™êyã¨∞OÎ ^Œ<Õ q+¨Ü∞« O JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ã¨~Ñ° ~¨¶ å K≥Ü∞« º|_ç# â◊HΘ ZO`«
|ÅOQÍ, ZO`« f„=OQÍ =ÙO^Œ<Õ "å\˜ g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ ç =ÙO@∞Ok. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç `«‰Ωõ ¯= â◊HΘ f„=`«`À ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç# ÉÏǨϺ ã¨OѶ∞¨ @# Z‰õΩ¯= rq`«HÍÅO
Hõey =ÙO_»^∞Œ .
✽ ✽ ✽

1. â◊H,˜Î ã¨OHõÅÊâ◊H,Θ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @# – D =¸_»∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜

ã¨O|OkèOz#q. Wq "Õ̂~fi~°∞ HÍ=Ù. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O#∞O_ç "≥Å∞=_Õ
ÉÏǨϺ~°∂áêO`«~° â◊HÜ Î˜ ∞Õ D Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#.
38 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 2. ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞, Éè∫uHõ =ã¨∞=Î ÙÅ∞, =∞<Àâ◊HΘ
#∞O_ç L^Œƒqù ã¨∞<Î åfl~Ú. D =∞<Àâ◊HΘ P`«‡â◊HΘ #∞OKÕ Ñ¨Ù\˜Oì k.
3. „ѨH$õ u x~°O`«~=° ¸ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`«∂O@∞Ok.
Un âßâ◊fi`«OQÍ xezáÈ^Œ∞. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å =∞#∞QÆ_» Jq á⁄Ok#
â◊HΘ f„=`«Å#∞ |\˜ì P^è•~°Ñ_¨ ∞» `«∞Ok.
4. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞, Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, Éè∫uHõ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ „u _≥=· ∞#¬#ÖòQÍ
=ÙO_Õ Éè∂í Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À =Ú_çÑ_¨ ç =Ù<åfl~Ú. =∞<Àâ◊HxΘ XHÍ<˘Hõ
„Ѷ‘ÔHfihûx Éèí∂q∞ ™ê÷~ÚH˜ =∞Åz#ѨÙ_Õ D Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞
ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú.
5. Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Õ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å ã¨$+≤ì JO`å
‰õÄ_» JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’x =∞eì_≥·=∞#¬#Öò =¸ÅK≥·`«#ºO #∞O_ç
ѨÙ_»∞`«∞#flk. ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’ Jq „f _≥·=∞#¬#Öò `«ÅOÖ’ g∞
rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ „Ѩ"tÕ ã¨∞<Î åfl~Ú.
6. Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å ã¨$+≤ìH˜ ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’ U â◊H©Î J_»∞¤~å^Œ∞. U
J_»O¤ ‰õΩÅ∂ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»=Ù.
7. J_»O¤ ‰õΩÅhfl g∞ ֒ѨÖ,Ë g∞ =∞<Àâ◊HÖΘ ’ U~°Ê_»∞`«∞<åfl~Ú.. g∞ Ѩiq∞`«
WO>ˇe[<£û, qâı+¡ }¨ , s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£ =∞i JO`«~ü â◊HΘ Ѩ@¡ JѨ#=∞‡HõO=Å¡
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ J_»O¤ ‰õΩÅ∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
8. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«=∞O`å g∞ qxÜ≥∂QÍxH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ Jxfl "ÕàÖ◊ Ï ã≤^OúŒ QÍ
=ÙOk. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ #∞Oz Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ
^•fi~å ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç "åã¨=Î O á⁄O^Œ_®xH˜ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O ZÅ¡ÑÙ¨ Ê_»∂
ã≤^ÑúŒ ~¨ K° |« _ç=ÙOk.
9. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O HÍ~°}O { ã¨$+≤Hì ~õ ΰ J~Ú`Õ, ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’
HÍ~°ºO { ã¨$+≤ì =ÙO@∞Ok.
10. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò =¸ÅK≥`· #« ºO J~Ú`Õ ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«O
„f _≥·=∞#¬#Öò K≥·`«#ºâ◊H˜ÎQÍ Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å ~°∂ѨOÖ’ Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂Ok.
'<Õ#∞ xã¨ûǨÜ«Ú}˜.‚ <Õ#∞ Jâ◊‰Ωõ }Î —‚˜ ÖÏO\˜ Ѷe‘ OQ∑û Hõey#ѨÙ_»∞ x~åâ◊
xã¨Ê $ǨÏÅ∞ q∞=∞‡efl P=Ç≤Ï™êÎ~Ú. _ç„ÃÑ+¨<£ (depression) J<Õk P Ѷe‘ OQ∑û =Å¡<Õ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 39
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. rq`«âß„ã¨=Î Ú, P^蕺u‡Hõ âß„ã¨=Î Ú, *Ï˝#O QÆ∞iOz `≥e¿ã H˘Ån
ã¨∂~°∞ºx „Hõq∞‡# "Õ∞Ѷ∂¨ ÅÖÏQÆ P ÉèÏ=#Å∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ `˘ÅyáÈ`å~Ú. *Ï˝#O
ÃÑiˆQ H˘Åk Jã¨Ê+¨`ì ,« JÜ≥∂=∞Ü«∞O `˘eyáÈ~Ú Éè∂í q∞ g∞^Œ P#O^ŒOQÍ, ¿ãfiK«ÛQù Í
rqã¨∂Î K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» <Õ~∞° Û‰õΩO\Ï~°∞. 'When ye know the truth,
It shall set you free' J#fl ã¨`åºxfl =∞`« „QÆO^è•ÅÖ’ g∞ik=~°ˆH K«kq
=ÙO\Ï~°∞.'g∞‰õΩ ã¨`º« O `≥eã≤#@¡~Ú`Õ, Jk q∞=∞‡efl q=Ú‰õΩeÎ fl KÕã∞¨ OÎ k—. Jx
^•x J~°O÷ . WHõ¯_» ã¨`º« =∞O>Ë – 'g∞ "åã¨"Î åxfl g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ ã¨$+≤ì [~°∞QÆ∞`«∂Ok.— Jx g∞~°∞
J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe. D q+¨Ü«∞O g∞‰õΩ ‰õΔΩ}‚OQÍ J~°÷O J~Ú`Õ WHõ g∞~°∞
q=Ú‰õΩÅÎ ~Ú#>Ë.¡
g∞ rq`«OÖ’ „Ѩ"tÕ OKÕ „Ѩu Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @# ‰õÄ_» `«# "≥O@ Z<Àfl
ã¨"åà◊§#∞, *Ï˝<åxfl "≥∂ã¨∞H˘ã¨∞OÎ k. P Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ Ѩ^•~°O÷ { â◊HΘ {
P`«‡â◊H{Θ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O QÆ∞iOz# *Ï˝# ã¨O^Õâßxfl g∞‰õΩ JOk™êÎ~Ú. g∞
Ãã#· ∞û, g∞ =∞`åÅ∞, g∞ =∞#ã¨`ΠΫ fi âß„ã¨=Î Ú U =∂„`«=Ú g∞‰õΩ P`«‡ *Ï˝<åxfl,
rq`«âß„™êÎxfl `≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º_»O ÖË^∞Œ . Jq q∞=∞‡efl =∞iO`« JÜ≥∂=∞Ü«∂xH˜ QÆ∞i
KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. =∂#=*ÏuH˜ =Ù#fl ^Œ∞óMÏxfl, JâßOux, ^•i„^•ºxfl ~°∂ѨÙ=∂Ѩ_O» Ö’
Jq qѶŨ =∞~Ú<å~Ú. áêl\˜"£ käOH˜OQ∑ (positive thinking ´ PâßHõ~° ^Œ$HõÊ^èOŒ )
QÆ∞iOz ZO`À ™êÇ≤Ï`«ºO g∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ JOkOK«|_»∞`«∂Ok. áêl\˜"£ käOH˜OQ∑‰Ωõ
ã¨O|OkèOz# ѨÙã¨HÎ ÍÅ∞ =∂#=*ÏuH˜ "Õ∞Å∞ K≥Ü∞« ºHõáÈQÍ H©_∞» KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. P
ѨÙã¨HÎ ÍÅÖ’ P`«‡*Ï˝#O QÆ∞iOz JO`«~ü â◊HΘ QÆ∞iOz, JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOz,
P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O QÆ∞iOz ZHõ¯_® „Ѩ™êÎ=# =ÙO_»^∞Œ . "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü#∞ Jaè=$kú
Ѩ~K° _« O» ZÖÏ? J<Õ q+¨Ü∞« O g∞^Œ Z<Àfl ѨÙã¨HÎ ÍÅ∞ "≥Å∞=_ç<å~Ú. P ѨÙã¨HÎ ÍÅ∞
~å¿ã ~°K~« Ú`«Å‰õΩ, âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ‰õΩ '"≥∞Oÿ _£— JO>Ë Uq∞\’ `≥eÜ«∞^Œ∞. 'P`«‡â◊H—Θ JO>Ë
Uq∞\’ `≥eÜ«∞^Œ∞. HÍx "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü g∞^Œ, áêl\˜"£ käOH˜OQ∑ g∞^Œ ѨÙã¨HÎ ÍÅ∞
"≥Å∞=_»_O» Ǩ™êºã¨Ê^ŒO.
P`«‡*Ï˝<åxfl QÆ∞iOz ã¨∂\˜QÍ K≥¿ÑÊ Ñ¨Ùã¨ÎHÍÖË =∂#=*Ïu K≥·`«#º
Ѩi}Ï=∂xH˜ ZO`À "Õ∞Å∞ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å~Ú. P`«‡*Ï˝#O, JO`«~üâ◊HÎ̃ QÆ∞iOz
K«iÛOK«x U ѨÙã¨HÎ "õ ∞≥ <ÿ å q∞=∞‡efl JÜ≥∂=∞Ü«∂xH˜ QÆ∞iKÕã∞¨ OÎ k. P^Œ~≈° =ºH˜QÎ Í
=ÙO_»_»O ZÖÏ? Jx XHõ ѨÙã¨ÎHõO Ѩ~°û<åe\© _≥=ÅÑπ"≥∞O\ò (personality
40 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
development) ã¨É‰
˚ˇ Ωõ ì g∞^Œ "≥Å∞=_»∞`«∞Ok. H˘xfl qâı+¡ }¨ Å∞ (analyses), H˘O^Œi
Jaè„áêÜ«∂Å∞ JO^Œ∞Ö’ á⁄O^Œ∞Ѩ~K° |« _ç =ÙO\Ï~Ú. J@∞=O\˜ ѨÙã¨HÎ ÍÅ∞ K«^=Œ _»O
=Å¡ HõO\˜`∞« _»∞Ѩ٠`«Ñʨ g∞‰õΩ XiˆQ^Õg∞ =ÙO_»^∞Œ . JO`«~ü „ѨÜ∂« }O, JO`«~ü â◊HΘ
qxÜ≥∂QÆO, P`«‡â◊HΘ ^•fi~å rq`« ã¨"åà◊§#∞ ™êkèOK«_O» , JO`«~ü „ѨÑO¨ K« Ѩiâ’^è#Œ
^•fi~å =∂„`«"∞Õ =∂#=*ÏuH˜ =Ù#fl ^Œ∞óYO `«∞_çz"ÕÜ∞« |_»∞`«∞Ok. JO`«‰Ωõ q∞Oz
"Õ~ˆ =∂~åæÖgË ∞ ÖË=Ù. XHõ¯ =∂#=*ÏuH˜ QÆ#∞Hõ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ã¨=º"≥∞#ÿ suÖ’
K≥O^ŒQeÆ y`Õ, Éè∂í q∞ { r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ ZO`À `À_®Ê@∞#OkOz
#@¡=Ù`«∞Ok.
P^Œ~≈° =ºH˜QÎ Í =ÙO_®Åx, =∞Oz =ºH˜QÎ Í =ÙO_®Åx g∞~°∞ „ѨÜ∞« uflOKåeû#
Ѩx ÖË^∞Œ . ã¨ÇϨ [ã≤^OúŒ QÍ D Éè∂í q∞ g∞^Œ ™ê\˜ÖxË qt+¨`ì « Hõey =Ù<åfl~°∞. K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xˆH g∞~°∞ D Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. „Ѩu Hõ}Δ =¸ g∞
"åã¨"Î åxfl g∞~°∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. `«^•fi~å g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞, *Ï˝# Ѩikèx
qã¨iÎ OѨ*ãË ∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~°∞. k‰õΩ¯`ÀK«x Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ g∞ Ѩiq∞`« WO>ˇe*ˇ<û£ ^•fi~å,
g∞ s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. g∞ JO`«~ü "å}˜x q#QÆey#@¡~Ú`Õ
J@∞=O\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ g∞‰õΩ `å~°ãѨ _¨ =» Ù.
g∞~°∞ x~åâßHõ~° PÖ’K«#ʼnõΩ Ö’#~Ú#ѨÙ_»∞ XHõ HõΔ}O Py JO`«~ü
„ѨÜ∂« }O K≥Ü∞« ºO_ç. JO`«~ü "å}˜x q#_®xH˜ „ѨÜ∞« `«flO K≥Ü∞« ºO_ç. P PÖ’K«#Å
Ü≥ÚHõ¯ =¸ÅHÍ~°}O, ^•x Ѩiëê¯~°O g∞ JO`«~âü H◊ Θ #∞OKÕ Åaè™êÎ~Ú. g∞ PÖ’K«#efl,
Ѷe‘ OQ∑û#∞, ÉèÏ=#efl *Ï„QÆ`QΫ Í QÆ=∞xã¨∂Î =ÙO_»O_ç. „Ѩu ^•xH© HÍ~°}O JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’ =ÙO@∞Ok. „Ѩu ã¨=∞㨺‰õΩ Ñ¨iëê¯~°O JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç Åaèã∞¨ OÎ k.
XHõ =ºH˜HÎ ˜ rq`«âß„ã¨OÎ K«H¯õ QÍ J~°O÷ HÍQÆey`Õ J`«#∞ P^蕺u‡Hõ"`Õ QΫ Í, P`«‡*Ï˝xQÍ
Ñ≤Å=|_»`å_»∞. P^蕺u‡Hõ"`Õ Î« ÖË^• P`«‡*Ï˝xQÍ Ñ≤Å=|_Õ =ºH˜HÎ ˜ ~åQÆ^fiÕ ëêÅ∞O_»=Ù†
W`«~° =∂#=*Ïu Ѩ@¡ Jã¨∂Ü«∂^ÕfiëêÅ∞ Hõey=ÙO_»Ö_Ë ∞» † W`«~° [O`«∞*Ï`«∞Å#∞
Ç≤ÏO™ê„Ѩ=$uÎ`À K«∂_»_O» QÍx, K«OѨ_O» QÍx K≥Ü∞« ºÖË_∞» .
g∞ Ѷe‘ OQ∑û#∞ KåÅ ¿ãfiK«ÛQù Í „ѨH\õ `˜ O« K≥Ü∞« º_»O <Õ~∞° ÛHÀO_ç. P^蕺u‡Hõ
*Ï˝#O „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ ÃÑiˆQ H˘Åk Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ PÖ’K«# q^è•#O `˘ÅyáÈ`«∂ =ã¨∞OÎ k.
Ç≤ÏO™ê „Ѩ=$uÎ L#flO`«HÍÅO P#O^ŒO ZѨÊ\˜H© ~å^Œ∞. Ç≤ÏO™ê „Ѩ=$uÎ, Ç≤ÏOã¨`À
‰õÄ_ç# PÖ’K«#Å∞ g∞ ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÇϨ [~ÀQÆ x~À^èHŒ õ â◊HxΘ qzÛù#flO KÕ™êÎ~Ú.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 41
=∂#=*ÏuH˜ ã¨O„Hõq∞ã¨∞#Î fl "åº^è∞Œ ʼnõΩ =¸ÅHÍ~°}O Ç≤ÏO㨠=∂„`«"∞Õ . Ç≤ÏO㨠J<Õk
K≥`· #« º qHÍ™êxfl, =∞<Àâ◊HHΘ ˜ QÆÅ ã¨$[<å`«‡Hõ`#« ∞ #tOѨ*ãË ∞¨ OÎ k. =∞x+≤ Ü≥ÚHõ¯
„Ѩ^=Œä ∞ â◊„`«∞=Ù HÀѨO Jx g∞H˜k=~°‰Ωõ K≥Ñʨ |_çOk. g∞HÀáêxfl KåÅ ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ
Ѷe‘ OQ∑QÍ ÉèÏqOK«O_ç. ^•xfl J}z"≥Ü∞« º_®xH˜ „ѨÜ∞« uflOK«HOõ _ç. P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O
Hõe#æ =º‰õΩÅÎ ‰õΩ =KÕÛHÀѨO KåÅ x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ#∞, Ç≤ÏO™ê„Ѩ=$uÎQÅÆ =º‰õΩÅÎ ‰õΩ
=KÕÛ HÀѨO KåÅ q<åâ◊<åxH˜ ^•i f¿ãkQÍ#∞ =ÙO@∞Ok. [O`«∞=ÙʼnõΩ =KÕÛ
HÀѨO ZO`« ã¨ÇϨ [OQÍ =ÙO@∞O^À ZѨÙÊ_≥<· å QÆ=∞xOKå~å? Ç≤ÏO㨠J<Õk P`«‡
K≥`· #« º q<åâ◊#HÍi. "≥∞Oÿ _£‰Ωõ , ^ÕÇ¨ xH˜ QÆÅ ã¨ÇϨ [â◊HxΘ D Ç≤ÏO㨠=∞i Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ
^èÀ~°}˜ xsfi~°ºO KÕã∞¨ OÎ k. Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ ^èÀ~°}˜ =Å# "≥∞Oÿ _£‰Ωõ QÆÅ J™ê^è•~°}"≥∞#ÿ
â◊HxΘ JO>Ë JO`«~ü â◊HxΘ x~å‡}Ï`«‡Hõ"∞≥ #ÿ J#∞Éè"í åÅ "≥Ñ· Ù¨ qxÜ≥∂yOK«Ö~Ë ∞° .
Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl 㨄Hõ=∞OQÍ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀÖË~∞° .
x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ „Ѩ^iŒ ≈OKÕ HÀáêxfl 'L„^ÕHOõ —QÍ ÖË^• '`≥yOѨ٠ã≤u÷ —QÍ
ÉèÏqOK«=K«∞Û. [#‡ fã¨∞HÀ=_»O XHõ L„^ÕH"õ ∞≥ #ÿ K«~º° † "≥∞Oÿ _£ { ^ÕÇϨ O L„^ÕHÍxH˜
x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ ã¨ÊOk™êÎ~Ú. D L„^ÕHOõ Ü≥ÚHõ¯ ëê~üì ã¨~∂° ¯ º\ò (short circuit)
~°∂Ѩ"∞Õ Ç≤ÏOã¨! rq`« âß„ã¨OÎ Ü≥ÚHõ¯ _≥#· q∞H±û `≥eÜ«∞Hõ áÈ=_»O =Å# Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ
^èÀ~°}˜ JÅ=_»∞`«∞Ok. K«O¿Ñ"å_»∞, K«OѨ|_Õ"å_»∞ – W^Œiú H© rq`« âß„ã¨OÎ `≥eÜ«∞^Œ∞.
L„^ÕHOõ – Éè∫uHõ „H˜Ü∂« â◊HxΘ , ã¨$+≤xì , ÖˇÑ· xπ¶ HõÅ∞QÆ*¿Ë ã,Î Ç≤ÏO㨠– q<åâ◊<åxfl
HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k. QÆ∞O_≥ H˘@∞ìHÀ=_»O, TÑ≤iu`«∞ÅÎ ∞ ѨxK≥Ü∞« º@O, r=Hõ}ÏÅ „Ѩ„H˜Ü∞« Å∞,
^ÕÇϨ O ZO*ˇ=· ÚÅ#∞ q_»∞^ŒÅ KÕã∞¨ HÀ=_»O – Jhfl L„^ÕH"õ ∞≥ #ÿ K«~º° ÖË. ZÅ„HÍì#∞
„Éè=í ∞}O ‰õÄ_® L„^ÕH"õ ∞≥ #ÿ K«~ˆ º! ã¨$+≤ì K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ‰õÄ_® L„^ÕH"õ ∞≥ #ÿ K«~ˆ º!
„¿Ñ=∞, Pâß"å^ŒO, JO`å =∞OKÕ [~°∞QÆ∞O^Œ<Õ #=∞‡HõO, `«# ã≤u÷ x x*Ï~Úf`À
JOwHõiOK«_O» ÖÏO\˜q‰õÄ_® L„^ÕHõ K«~º° ÖË. Wq r=„H˜Ü∞« ŠѨ~O° QÍ ^ÕÇ¨ xH˜
ZO`À "Õ∞Å∞ KÕ™êÎ~Ú† "≥∞Oÿ _£‰Ωõ ‰õÄ_® ZO`À "Õ∞Å∞ KÕ™êÎ~Ú.
g∞ Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑ûÅ#∞ |Ü«∞@H˜ „ѨH\õ `˜ O« KÕã∞¨ HÀ=_»O ^•fi~å ^ÕÇ¨ xH˜,
"≥∞Oÿ _£‰Ωõ ZO`À "Õ∞Å∞ KÕ‰Äõ ~°∞`«∞Ok. Z"≥∂+¨<û£ #∞ J}˜z"ÕÜ∞« _»O ^•fi~å âßs~°H,õ
=∂#ã≤Hõ ~°∞QƇ`«Å#∞ PǨfixOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok† ^ÕÇϨ O ZO*ˇ=· ÚÅ#∞, Ǩ~À‡#∞Å#∞
q_»∞^ŒÅ KÕ¿ã ã¨ÇϨ [â◊HxΘ HÀÖ’Ê=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. âßs~°H,õ =∂#ã≤Hõ ~°∞QƇ`«Å
=Å¡ g∞~°∞ W`«~° r=*Ï`«∞ʼnõΩ U =∂„`«O =ÙѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ Ö» ~Ë ∞° . q∞=∞‡efl g∞~°∞ Ç‘Ï#OQÍ
42 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ÉèÏqOz#ѨÙ_»∞ U q^èOŒ QÍ#∞ W`«~° r=*Ï`«∞Å#∞ "å\˜ r= Ѩi}Ï=∂xfl, K≥`· #« º
qHÍ™êxfl Q“~°=OQÍ, qt+¨Oì QÍ K«∂_»Ö~Ë ∞° .
r=*Ï`«∞Å #∞O_ç "å~°ã`¨ fi« OQÍ ã¨O„Hõq∞Oz# K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl q㨇iOz
g∞~°∞ P^蕺u‡Hõ`#« ∞ á⁄O^ŒÖ~Ë ∞° . „ѨH$õ ux, „ѨH$õ uѨ~O° QÍ g∞‰õΩ#fl r=Ѩi}Ï=∞
„áê=ÚMϺxfl q㨇iOz P^蕺u‡Hõ`#« ∞ á⁄O^ŒÖ~Ë ∞° . ^ÕÇϨ O { JO`«~âü H◊ Θ qt+¨`ì #« ∞
q㨇iOz, Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ „áê=ÚYº`«#∞
q㨇iOz „ѨH$õ uÖ’ r=~åâ◊√Å`À K≥`· #« ºâ◊HΘ { r=â◊HΘ Ѩ~O° QÍ g∞‰õΩ QÆÅ |O^è•xfl
q㨇iOz – U q^èOŒ QÍ#∂ P^蕺u‡HõOQÍ Z^ŒQÖÆ ~Ë ∞° . g∞~°∞ „ѨH$õ u K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’
XHõ ÉèÏQÆO. g∞~°∞ XHõ r"å`«‡QÍ ÉèÏqOz, W`«~° r"å`«‡Å#∞ ‰õÄ_® Q“~°qOz#ѨÙ_Õ
P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆux á⁄O^ŒQÅÆ ~°∞. [O`«∞*Ï`«∞Å∞ { W`«~° r=*Ï`«∞Å "å~°ã`¨ fi« OQÍ
ã¨O„Hõq∞Oz# K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O Ü≥ÚHõ¯ `«~∞° "å~Ú =ÚO^Œ_∞» Qˆ =∂#=`«fiO!
ã¨$+≤Hì ˜ =∞i L„^ÕHÍxH˜ =∞^躌 K≥`· #« ºâ◊HÑΘ ~¨ O° QÍ =Ù#fl ã¨O|O^è•xfl J~°O÷
KÕã∞¨ HÀQÆÅ ã≤u÷ H˜ g∞ =∂#=*Ïu WOHÍ Z^ŒQ=Æ Åã≤ =ÙOk. „Ѩu =ºH˜HÎ © XHõ ~°H}Δõ
=º=ã¨`÷ À ‰õÄ_ç# â◊HxΘ JO`«~âü H◊ Θ HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k. U =ºH˜HÎ © `«# JOwHÍ~°O ÖˉΩõ O_®
=∞$`«∞º=Ù J`«xfl ã¨g∞Ñ≤OK«^∞Œ † W`«~∞° Å∞ J`«xH˜ Ǩx `«ÅÃÑ@ìÖ~Ë ∞° . `«# PÖ’K«#Å∞,
ÉèíÜ«∂ÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ PHõi¬™êÎ_»∞. g∞ JO`«~ü â◊H˜Î g∞‰õΩ
~°HÍΔ Hõ=K«OQÍ Ñ¨xKÕã∞¨ OÎ k. D „ѨÑO¨ K«OÖ’ U â◊HΩ g∞ ~°HÍΔ Hõ=Kåxfl KÕkOè z g∞‰õΩ
Ǩx `«ÅÃÑ@ìÖ^Ë ∞Œ . g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ rq`å#∞Éè"í åÅ `åÅ∂‰õΩ
ã¨O^ÕâßÅ∞ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ѨOѨ|_»∞`«∞O\Ï~Ú. g∞~°∞ JO`«~åfi}˜x
㨄Hõ=∞OQÍ qxÜ≥∂yOK«_»O ^•fi~å Z<Àfl rq`«ã¨`åºÅ∞, P^蕺u‡Hõã¨`åºÅ∞
`≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
U P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∂, =∞`«Q∞Æ ~°∞=ÙÅ∂, U P^蕺u‡Hõ ѨÙã¨HÎ ÍÅ∂ W=fiÖËx
*Ï˝<åxfl g∞~°∞ [O`«∞=ÙÅ#∞O_ç, z#flÑ≤ÅÅ¡ #∞O_ç á⁄O^Œ=K«∞Û. ZO`À ã¨ÇϨ [OQÍ
=ÙO@∂ „ѨH$õ u #∞O_ç Z<Àfl áê~îåÅ#∞ <Õ~∞° ÛHÀ=_®xfl "åà◊√§ g∞‰õΩ <Õ~∞° Ê`å~°∞.
JO`«~ü â◊HxΘ Éè∫uHõ "åã¨=Î O "≥Ñ· Ù¨ ZÖÏ „Ѩ=Ç≤ÏOѨ*Ü Ë ∞« =KÀÛ "åi#∞O_ç g∞~°∞
<Õ~∞° ÛHÀ=K«∞Û. Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û#∞ ZO`« ã¨ÇϨ [OQÍ „ѨH\õ `˜ O« KÕã≤ ^ÕÇϨ O {
"≥∞Oÿ _£ ã¨fiã¨`÷ #« ∞ á⁄O^Œ∞`åÜ≥∂ "å\˜ #∞O_ç <Õ~∞° ÛHÀO_ç. Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û#∞
„ѨH\õ `˜ O« K≥Ü∞« º_»O =∞iÜ«Ú "å\˜x J#∞Éè∂í u á⁄O^Œ_"» ∞Õ Q͉õΩO_® "å\˜x g∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 43
rq`«OÖ’ XHõ ÉèÏQÆOQÍ XHõ "åã¨=Î OQÍ JOwHõiOK«O_ç. Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û#∞
|Å=O`«OQÍ „ѨH\õ `˜ O« KÕÜ∞« HõO_ç. x*Ï~Úf`À "å\˜x JOwHõiOz#ѨÙ_»∞ g∞
WO>ˇe*ˇ<£û#∞ Ѩ^Œ∞#∞ÃÑ_»`å~Ú. "å\˜H˜ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç#ѨÙ_»∞ q∞=∞‡efl ÉÏxã¨Å∞QÍ
KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~Ú. q∞=∞‡efl |OnÅ∞QÍ KÕã≤ ã¨=∞㨺ÅÖ’xH˜ <≥\"ì˜ ™Õ êÎ~Ú.
g∞ #=∞‡Hõ =º=ã¨÷ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ Z"≥∂+¨<û£ =ÙO\Ï~Ú. Ѩiã≤`÷ ∞« Å =ÚO^Œ~°
<Õ#∞ Jâ◊‰õΩÎ}˜‚ Jx g∞~°∞ ÉèÏqOz#ѨÙ_»∞ ^ÕǨÏO Ü≥ÚHõ¯ P~ÀQƺ=º=ã¨÷ â◊H˜Î
Ç‘Ï#=∞=Ù`«∞Ok. "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ PâßHõ~° PÖ’K«#Å#∞ P@OHõÑ~¨ ∞° ™êÎ~Ú.
Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û =∞m§ „H˘`«Î Z"≥∂+¨<û£ #∞, Ѷe‘ OQ∑û#∞ HõÅ∞QÆ*™Ë êÎ~Ú. g∞ Éè∫uHõ
"åã¨"Î åxfl „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« º_»OÖ’ Wq H©ÅHõ áê„`« =Ç≤Ï™êÎ~Ú. HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£#∞
„ѨÉÏè q`«O KÕã≤ JO`«~ü â◊HxΘ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å ã¨$+≤Hì ˜ Wq
„¿Ñ~°} HõÅ∞QÆ *Ë™êÎ~Ú. JO`«~âü H◊ Θ ÉÏǨϺ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ =∞ÅK«_O» Ö’ Wq
„H˜Ü«∂â◊H˜Îx HõÅ∞QÆ*Ë™êÎ~Ú. WKåÛùâ◊H˜ÎH˜, ã¨OHõÅÊâ◊H˜ÎH˜ ÉÏǨϺ Éè∫uHõ "åã¨Î"åxfl
HõÅ∞QÆ*Ü ˇ ∞« º_»OÖ’ Wq „Ѩ=ÚYáê„`« =Ç≤Ï™êÎ~Ú.
^ÕÇϨ =º=㨉÷ Ωõ J=Ü«∞"åÅ∞ ZÖÏ =Ù<åflÜ≥∂, =∞<À â◊HHΘ © #=∞‡Hõ=º=ã¨÷
J<Õk =ÙO@∞Ok. g∞ rq`«OÖ’ „Ѩ"tÕ OKÕ áêl\˜"£ =∞i <≥QÔ \˜"£ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞
g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Ü≥ÚHõ¯ „H˜Ü∂« jÅ áê„`«#∞ ѨsH˜OΔ z |Ö’¿Ñ`«O K≥Ü∞« º_®xH˜
㨠O Éè í q 㨠∞ Î < åfl~Ú. x~° ‚ Ü « ∂ `« ‡ Hõ â ◊ H ˜ Î x , 㨠O Hõ Å Êâ◊ H ˜ Î x ÃÑOK« _ ®xH˜ Jq
=ÙѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞<åfl~Ú. q"ÕK#« `À ã¨OHõÖÏÊÅ#∞ ZOK«∞HÀ=_»O g∞~°∞ ZO`À ™ê^è#Œ
K≥Ü∞« º=Åã≤ =ÙOk. Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û g∞ ^ÕÇϨ ã≤u÷ x, =∞<Àã≤u÷ x „ѨÉÏè q`«O
KÕ™êÎ~Ú. <≥QÔ \˜"£ Ѷe‘ OQ∑û, Z"≥∂+¨<û£ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ H˘xfl r=~°™êÜ«∞<åÅ#∞ q_»∞^ŒÅKÕã≤
P~ÀQƺ =º=ã¨#÷ ∞ qzÛù#flO KÕ™êÎ~Ú.. J>Ë¡ áêl\˜"£ Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û g∞ ^ÕÇϨ OÖ’
WOHÀ ~°H"õ ∞≥ #ÿ r=~°™êÜ«∞<åÅ#∞ q_»∞^Œ∞Å KÕã≤ ^ÕÇϨ P~ÀQƺ =º=ã¨#÷ ∞ Ѩ\ +˜ Oì¨
KÕ™êÎ~Ú† ^ÕÇϨ =º=ã¨,÷ =∞<Àâ◊HxΘ „ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú. ^ÕÇϨ =º=ã¨,÷ =∞<Àâ◊HΘ
Ѩ~㰠ʨ ~°O „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~Ú. ^ÕÇ¨ xfl X\˜ì =∂Oã¨ÑO≤ _»OQÍ ÖË^• Ѩ^•~°O÷ QÍ
K«∂_»_®xH˜ gÅ∞ ÖË^∞Œ . P`«‡â◊H`Θ À xO_ç# K≥`· #« º Ѩ^•~°ã÷ fi¨ ~°∂Ѩ"∞Õ D ^ÕÇϨ O.
âßs~°H,õ Éè∫uHõ, =∂#ã≤Hõ ~°∞QƇ`«Å∞ XHõ ^•xÃÑ· WOH˘Hõ\ ˜ P^è•~°Ñ_¨ ç
=Ù<åfl~Ú. ^ÕÇϨ O { "≥∞Oÿ _£`À ‰õÄ_ç# =º=ã¨÷ ^ÕÇ¨ xH˜ ã¨O„Hõq∞Oz# Z@∞=O\˜
"åºkè<<·≥ å #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀQÆeQˆ â◊HΘ Hõey =ÙO@∞Ok. Hͺ#û~°∞ (Cancer), Z~Ú_£û
44 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
(AIDS), ÖÏO\˜ "åº^è∞Œ Å#∞ ‰õÄ_® ^ÕÇϨ O `«#O`« `å#∞QÍ #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀQÆÅ
Jáê~° â◊HxΘ Hõey=ÙOk. P`«‡Ç¨Ï`åº ^Œ$HõÊ^äOŒ QÆÅ PÖ’K«<å =º=ã¨÷ =Å¡<Õ J@∞=O\˜
"åº^è∞Œ Å∞ g∞‰õΩ ã¨O„Hõq∞™êÎ~Ú. g∞ =ºH˜QÎ `Æ « PÖ’K«#Å∞, #=∞‡HÍÅ∞, Z"≥∂+¨<û£ ,
Ѷe‘ OQ∑û g∞ "åã¨"Î åxfl ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~Ú. JO`ÕHÍx ÉÏǨϺâ◊‰Ωõ ÖÎ gË q∞=∞‡efl „ѨÉÏè q`«O
K≥Ü∞« º_»O ÖË^∞Œ . g∞ J#∞=∞u ÖˉΩõ O_® g∞ JOwHÍ~°O ÖˉΩõ O_® U Hͺ#û~°∞ (Cancer),
U Z~Ú_£û "åºnè (AIDS) ÖË^• U ÉèÜ í ∂« #Hõ"∞≥ #ÿ "åºnè q∞=∞‡efl K«OѨ_O» [~°Q<Æ Õ
[~°Q^Æ ∞Œ . Jk Hͺ#û~°∞ HÍ=K«∞Û ÖË^• Z~Ú_£û HÍ=K«∞Û, g∞~°∞ Hõ#∞Hõ P "åºkè
#Ü«∞=∞=Ù`«∞O^Œx |ÅOQÍ, f„=OQÍ qâ◊fiã≤¿ãÎ ^ÕǨÏO H˘xfl J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ#
r=~°™êÜ«∞<åÅ#∞ q_»∞^ŒÅKÕã≤ P "åºkèx x~°∂‡eOѨ*Ëã¨∞‰õΩO@∞Ok. P r=
~°™êÜ«∞<åÅ∞ g∞ JO`«~âü H◊ Θ #∞Oz q_»∞^ŒÅ=Ù`å~Ú. D q_»∞^ŒÅ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ „Ѩ„H˜Ü∞«
g∞ _®Hõ~ì ‰¡° Ωõ , g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ‰õΩ WOHÍ JO`«∞|@ìx q+¨Ü∞« OQÍ<Õ q∞yeáÈ~ÚOk.
P`«‡â◊HΘ { ^ÕÇϨ O { K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩ@¡ J=QÍǨÏ# QÆÅ"åà◊√§ =∂„`«"∞Õ ^ÕÇ¨ xH˜ zH˜`û«
K≥Ü∞« º_®xH˜ J~°∞›Å∞. g∞~°∞ K≥ÑC¨ H˘<Õ _®Hõ~ì O¡° `å ^ÕÇϨ K≥`· #« º =º=㨉÷ Ωõ ZO`À H©_∞»
KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. "åà◊§#∞ =i˚OK«O_ç.
rqOKåÅx Pã¨HΘ HÀÖ’Ê~Ú#ѨÙ_»∞, `«##∞ `å#∞ Jã¨ÇÏ≤ ºOK«∞‰õΩ#flѨÙ_»∞,
^ÕÇϨ ~°H}Δõ =º=ã¨÷ Ѩ@¡ JѨ#=∞‡HõO Hõey#ѨÙ_»∞, rq`«O Ѩ@¡ q~°HΘ Hõey#ѨÙ_»∞ –
"åº^è∞Œ Å∞ ã¨O„Hõq∞™êÎ~Ú. Z~Ú_£û J<Õ "åºkè "≥Ú^Œ@QÍ ã¨fieOQÆ ÖˇO· yHõ ã¨OѨ~¯° O
KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ "åà◊§‰õΩ ã¨O„Hõq∞OzOk. `«~åfi`« W`«~∞° ʼnõΩ JO@∞"åºkèÖÏ "åºÑ≤OK«_« O»
[~°∞QÆ∞`«∂Ok. ã¨fieOQÆ ÖˇO· yHõ ã¨OѨ~¯° O J<Õk XHõ JѨ~å^èOŒ QÍ ÉèÏqã¨∂Î JO^Œ∞Ö’
áêÖÁæ#_»O =Å¡#∂, W`«~° [<åÉèÏ `«=∞#∞ Jã¨Ç¨ÏºO`À „\©\ò KÕã¨∞Î<åfl~°x
ÉèÏqOK«_O» =Å¡#∂, rq`åã¨HΘ HÀÖ’Ê=_»O =Å¡#∂ – ^ÕÇϨ P~ÀQƺ ~°H}Δõ =º=ã¨#÷ ∞
^≥|ƒfÜ«∞_»O ^•fi~å Z~Ú_£û (AIDS) J<Õ "åºkè XHõ ™ê=∂lHõ ~°∞QƇ`«QÍ g∞
=∂#=*ÏuÖ’ „Ѩ"tÕ OzOk. g∞ =∂#=*ÏuÖ’ KåÖÏ =∞Ok rq`åã¨HΘ HÀÖ’Ê~Ú
`«=∞#∞ `å=Ú Jã¨ÇÏ≤ ºOK«∞HÀ=_»O KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. `«=∞#∞ ã¨ÇϨ [ ã≤^"úŒ ∞≥ #ÿ r=*ÏuQÍ
Q“~°qOK«∞HÀÖËHáõ È`«∞<åfl~°∞.
Z~Ú_£û J<Õk XHõ ™ê=∂lHõ ^Œ$yfi+¨Ü∞« O (a social phenomenon).
r= Ѩ„H˜Ü∞« Å u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ =Å¡ ~ÀQÆ x~À^èHŒ õ =º=ã¨÷ H©} Δ O˜ K«_O» =Å¡ Z~Ú_£û
=∂#=*Ïux "≥O|_çã∂¨ OÎ k. Z~Ú_£û D „H˜Ok H˘xfl HÍ~°}ÏÅ =Å¡ ã¨O„Hõq∞ã¨∞OÎ k.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 45
 1. =∂#=*ÏuÖ’ XHõ „áêO`«O, XHõ =∞`«O ÖË^• XHõ ~°OQÆ∞ QÆÅ [<åÉèÏ#∞
Jã¨ÇÏ≤ ºOK«∞HÀ=_»O, "åà◊§ Ѩ@¡ f„= Jã¨O`«$Ñ≤Î Hõey =ÙO_»@O.
2. rq`«OÖ’ WHõ Jaè=$k÷ =ÙO_»^xŒ ÉèÏqOK«_O» , rq`åã¨HΘ HÀÖ’Ê~Ú x~åâß
xã¨ÊǨÏʼnõΩ Ö’#∞HÍ=_»O.
3. rq`åxfl XHõ ™êǨÏã¨OQÍ, ã¨"åÅ∞QÍ, fã¨∞HÀHõáÈ=_»O. rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º
Éè∫uHõ ã¨=∞㨺Å#∞ ã¨"åà◊√§QÍ fã¨∞HÀHõáÈ=_»O =∞i "å\˜H˜ ÉèÜ í ∞« Ѩ_áç È=_»O.
4. r=*Ï`«∞ŠѨ@¡ „¿Ñ=∞, J#∞~°HΘ H˘~°=_»_O» =∞i `«# rq`«O Ѩ@,¡ W`«~°
rq`åŠѨ@¡ z#fl K«∂Ѩ٠=ÙO_»@O.
5. HÀѨO, ^Õfi+¨O, Jã¨ÇϨ ºO, ѨQ,Æ „ѨfHÍ~°^Àè ~°},˜ P`«‡Ç¨Ï`åº^èÀ~°}˜ =∞i
r=*Ï`«∞ŠѨ@¡ Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ ^èÀ~°}Ö˜ ÏO\˜ q<åâ◊H~õ ° ÉèÏ=#Å∞ Hõey=ÙO_»@O.
Z~Ú_£û (AIDS) XHõ¯>Ë HÍ^Œ∞ q∞QÆ`å Jxfl "åº^è∞Œ Å∞ ‰õÄ_» P q^èOŒ QÍ
ã¨O„Hõq∞ã¨∞<Î åfl~Ú. Z~Ú_£û#∞ XHõ ÃÑ^Œú ™ê=∂lHõ ã¨=∞㨺QÍ g∞~°∞ ѨiQÆ}O˜ K«_O»
=Å¡ WHõ¯_» <Õ#∞ „Ѩ™êÎqOK«_O» [iyOk. "≥Ú^Œ@QÍ Ç¨ÏŸ"≥∂ Ãã‰õΩû=Öòû (ã¨fieOQÆ
ÖˇO· yHõ ã¨OѨ~¯° *Ïu) P "åºkèx Éè∂í g∞‡^Œ ã¨$+≤Oì Kå~°∞. q∞QÆ`å =∂#=*Ïu "åà◊§#∞
=∞s K«∞ÅHõ#QÍ, Jã¨ÇϨ ºO`À „\©\ò K≥Ü∞« º_»O =Å¡ Ǩϟ"≥∂ Ãã‰õΩû=Öòû‰õΩ P`«‡Ç¨Ï`åº^èÀ~°}˜
„Ѩ|e ^ÕÇϨ P~ÀQƺ =º=ã¨÷ qzÛù#flO J=_»O ^•fi~å Z~Ú_£û [xOzOk. 'g∞~°∞ =∞s
Jã¨ÇϨ ºOQÍ K«∞ÅHõ#QÍ „\©\ò KÕ¿ã |^Œ∞Å∞ =∞=∞‡efl K«OѨO_ç. ZO`À ã¨O`À+≤™êÎO!
ÖÏO\˜ PÖ’K«<å q^è•#O, #=∞‡Hõ =º=ã¨÷#∞ "åà◊√§ U~°Ê~°K«∞‰õΩx P "åºkèx
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩ<åfl~°∞. ÃÑ#· L^ŒÇϨ iOz# H˘xfl HÍ~°}ÏÖË H͉õΩO_® W`«~"° ∞≥ #ÿ q ‰õÄ_®
"åºkèHÍ~°HÍÅ∞QÍ =Ù<åfl~Ú. HÍx =∂#=*ÏuH˜ ã¨O„Hõq∞ã¨∞Î#fl "åº^èŒ∞ʼnõΩ
„Ѩ^•è #HÍ~°}ÏÅ"Õ.
HõÅ~å, ¿ÑQ¡ ∞Æ , q+¨[fi~åÅ∞ ÖÏO\˜ ZÑ≤_q≥ ∞H± "åº^è∞Œ Å∞ (epidemic diseases)
XHõ „áêO`«OÖ’ ã¨_<≥ Q£ Í K≥Å~ˆ y Z‰õΩ¯= [<åÉèÏ#∞ K«OÑ≤"Ü ≥ ∞« º_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
XHõ „áêO`«OÖ’ x=ã≤ã∞¨ #Î fl [<åÉèÏÖ’ Z‰õΩ¯= âß`«O =∞Ok – =∞`« "≥+· =¨ ∂ºÅ∞,
*Ïu "≥+· =¨ ∂ºÅ∞, P`«‡Ç¨Ï`åº ^èÀ~°},˜ rq`«O Ѩ@¡ q~°H,Θ rq`å~°O÷ HÀÖ’Ê=_»OÖÏO\˜q
Hõey =ÙO_»@O =Å# "åà◊§ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ =Ù#fl =∞<Àâ◊HΘ ~°∂áêO`«~O° K≥Ok
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ ZÑ≤_q≥ ∞H± "åº^è∞Œ Å∞QÍ ( Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#) ~°∂áêO`«~O° K≥Ok
Z‰õΩ¯= [<åÉèÏ#∞ ǨÏiOz"≥Ü«∞º_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. „ѨHõ$u „Ѩà◊Ü«∂Öˇ·#
46 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Éè∂í HõOáêÅ∞, ã¨∞<åq∞, `«∞á¶ê#∞ÖÏO\˜q ‰õÄ_® JÖψQ ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú. ÉèÜ í ∂« Å∞,
q<åâ◊H~õ ^° Àè ~°}˜ =Å¡<Õ g∞~°∞ "å\˜H˜ |Å=Ù`«∞<åfl~°∞.
™ê=ÚÇ≤ÏHõOQÍ g∞ =∂#=*Ïu Ü≥ÚHõ¯ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåÅÖ’x ã¨OHõÖÏÊÅ∞,
ÉèíÜ«∂Å∞ ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞QÍ J=`«iã¨∞Î<åfl~Ú. Jq
q<åâ◊H~õ s° uÖ’#∞, x~å‡}Ï`«‡HõsuÖ’#∞ – g∞~°∞ ZÖÏ PǨfix¿ãÎ JÖÏ – g∞ rq`«OÖ’
Z^Œ∞~°=Ù`å~Ú. XHõ =ºH˜Î n~°H… ÍeHõ "åºkè`À ÉÏ^èÑŒ _¨ _» O» ‰õÄ_® J`«#∞ rq`«O Ѩ@¡
xã¨Ê $ǨÏ#∞ Hõey =ÙO_»@O =Å¡<.Õ rq`åxfl XHõ ™êǨÏã¨OQÍ, J~°=÷ O`«OQÍ J`«#∞
ÉèÏqOz#@¡~Ú`Õ P "åºkèx #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ `«# ^ÕÇϨ O "≥O@<Õ ã¨ÊOkOz
~°OQÆOÖ’H˜ kQÆ∞`«∞Ok. P "åºkèx Ju ã¨fiÅÊ HÍÅOÖ’<Õ #Ü«∞O KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok.
"≥~· ã° Åπ ∞, ÉÏH©iì Ü«∂Å ^•fi~å ã¨O„Hõq∞OKÕ JO@∞"åº^è∞Œ Å#∞ ‰õÄ_® g∞
Z"≥∂+¨<û£ , #=∞‡HÍÅ ^•fi~å PǨfixOz#ѨÙ_Õ Jq g∞‰õΩ ã¨O„Hõq∞ã¨∞<Î åfl~Ú. "åº^è∞Œ Å∞
#Ü«∞=∞=Ù`åÜ«∞x g∞~°∞ „ѨQÍ_èO» QÍ #q∞‡`Õ `«Ñʨ U "≥^· ºŒ q^è•<åÅ∞, U =∞O^Œ∞Å∂
g∞‰õΩ =ÙѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ =» Ù. ^Œ∞~°^$Œ +¨=ì âß`«∞Î g∞ "≥^· ºŒ q^è•<åÅ∞, zH˜`åû q^è•<åÅ∞,
~Àyx „\©\òK¿Õ ã q^è•<åÅ∞ KåÖÏ Ö’Ñ¨É∂íè ~Ú+¨Oì QÍ Jã¨=∞„QÆOQÍ =Ù<åfl~Ú. ~Àyx
=∂#= K≥`· #« ºâ◊HQΘ Í QÆ∞iÎOz zH˜`û« K≥Ü∞« º_»O ÖË^∞Œ . g∞ "≥^· ºŒ âß„ã¨OÎ ã¨iÜ≥∞ÿ # ^ŒâÖ◊ ’
Jaè=$kú K≥O^Œ_O» ÖË^∞Œ .
rq`åxfl XHõ Q˘Ñ¨Ê J=HÍâ◊OQÍ, XHõ ™êǨÏã¨OQÍ ÉèÏqOK«O_ç. rq`åxfl
J~°=÷ O`«OQÍ, „ѨÜ∂≥ [<å`«‡HõOQÍ ã‘fiHõiOK«O_ç. Z@∞=O\˜ x~åâß xã¨Ê $ǨÏʼnõΩ
Ö’#∞HÍHõO_ç. P`«‡â◊H`Θ À ‰õÄ_ç# ^ÕÇ¨ xfl ^èiŒ Oz# g∞‰õΩ J™ê^躌 =∞O@∂ Un ÖË^∞Œ .
g∞ JO`«~âü H◊ ,Θ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O J#O`«"∞≥ #ÿ q.
WѨÙ_»∞#fl "≥^· ºŒ q^è•#OÖ’ g∞ _®Hõ~ì ∞° ,¡ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞ =∂#=^ÕÇϨ P~ÀQƺ
~°H}Δõ =º=ã¨`÷ À ^•QÆ∞_»∞=¸`«ÖÏ_»∞`«∞<åfl~°∞. P~ÀQƺO ÃÑ#· #=∞‡HõO =Ù#flѨÙ_∞» P~ÀQƺO
ã¨O„áêÑ≤ãÎ ∞¨ OÎ k. J<å~ÀQƺO ÃÑ#· #=∞‡HõO =Ù#fl=Ù_»∞ J<å~ÀQƺO ã¨O„áêÑ≤ãÎ ∞¨ OÎ k.
'<Õ#∞ `«fi~°QÍ JÅã≤áÈ`«∞<åfl#∞— J<Õ =∂@#∞ Ѩ^ÑÕ ^¨ Õ g∞ =∞#ã¨∞ûÖ’ J#∞H˘O@∞#flѨÙ_∞»
g∞ ^ÕÇϨ O JO^Œ∞‰õΩ `«H}Δõ "Õ∞ ã¨ÊOkOz JÅã¨@#∞ `≥K∞« Û‰õΩO@∞Ok. '<Õ#∞ P~ÀQƺOQÍ
=ÙO@∞<åfl#∞— J<Õ =∂@#∞ g∞~°∞ J<ÕHõ ™ê~°∞¡ g∞ =∞#ã¨∞ûÖ’ 㨇iOK«_O» ÖË^•
ÉèÏqOK«_O» [iy`Õ g∞ ^ÕÇϨ O P~ÀQƺOQÍ =ÙO_»_®xH˜ ã¨ÊOkã¨∞OÎ k. g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O g∞ ^ÕÇ¨ xfl ã¨=∞`ÒźOÖ’ =ÙOz P~ÀQͺxfl HÍáê_»∞HÀQÆÅ ~°H}Δõ =º=ã¨#÷ ∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 47
ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ ã≤^OúŒ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. g∞~°∞ J<å~ÀQƺO QÆ∞iOz PÖ’zã¨∞#Î flѨÙ_À,
P~ÀQƺO Ѩ@¡ ÉèÜ í ∂« Å∞, ã¨O^ÕÇ¨ Å∞ Hõey ѨÙ#flѨÙ_À, P`«‡Ç¨Ï`åº ã¨^$Œ â◊"∞≥ #ÿ PÖ’K«<å
^èÀ~°}˜ Hõey =Ù#flѨÙ_À ^ÕÇϨ O `«# ã¨ÇϨ [â◊HxΘ HÀÖ’Ê=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
g∞ _®Hõ~ì ∞° ¡ P~ÀQƺOѨ@,¡ ^ÕÇ¨ xH˜ QÆÅ =∞Ç≤Ï=∂xfi`« â◊HΘ Ѩ@¡ WOHÍ
ZO`À ZO`À J^躌 Ü«∞#O KÕÜ∞« =Åã≤=ÙOk. =∞x+≤x "åº^è∞Œ Å#∞ ã¨$+≤Oì KÕ rqQÍ
HÍHõ K≥`· #« ºâ◊HQΘ Í QÆ∞iÎOK«_O» "åà◊√§ JÅ=~°∞ÛHÀ"åe. =∞$`« r=Hõ}ÏÅ g∞^Œ, [O`«∞
Hõà|ı ~åÅ g∞^Œ `«H}Δõ "Õ∞ Ѩiâ’^è#Œ Å∞ =∂<Õã≤ ^ÕÇϨ O { P`«‡â◊HΘ { K≥`· #« ºâ◊HΘ =º=ã¨÷
g∞^Œ Ѩiâ’^è#Œ Å∞ KÕÑ@¨ =ì Åã≤# J=ã¨~=° ÚOk. ^ÕÇ¨ xH˜ Ç‘ÏeOQ∑ KÕã≤ J<å~ÀQͺxfl
`˘Åyã¨∞Î<åfl=∞x H˘O^Œ~°∞ P^蕺u‡Hõ "Õ`«ÎÅ∞QÍ K≥ѨÙʉõΩ<Õ "åà◊√§ ‰õÄ_» ^ÕǨxfl
K≥`· #« ºâ◊H`Θ À ‰õÄ_ç# P`«‡â◊HQΘ Í QÆ∞iÎOK«=Åã≤# J=ã¨~=° ÚOk. ^ÕÇ¨ xH˜ Z@∞=O\˜
Ç‘ÏeOQÆ∂ (healing) J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . "åãÎ̈"åxH˜ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’=Ù#fl
Jáê~°âH◊ Θ ^ÕÇ¨ xfl Ç‘ÏeOQ∑ K≥Ü∞« ºQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. ÉÏǨϺOQÍ U â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨ Ü«∞=¸
^ÕÇ¨ xH˜ J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . Ç‘ÏeOQ∑ â◊HxΘ ^ÕÇϨ O `«#Ö’<Õ Hõey=ÙOk. P^蕺u‡Hõ"å^Œ∞Å∞
Ç‘ÏeOQ∑ K≥Ü∞« º_»=∞<Õk g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x K≥`· #« ºâ◊HxΘ L`Õ[ΠѨ~K° _« ®xˆH!
Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ`À xi‡OѨ|_ç# g∞ ^ÕǨÏO K≥·`«#ºâ◊H˜Î`À
P=iOK«|_ç =ÙOk. Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞ x~°O`«~=° ¸ L`Õ[Î OQÍ =ÙO@∞<åfl~Ú.
Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ ã¨=Ú^•Ü«∞"Õ∞ =∂Oã¨ÑÙ¨ =Ú^ŒQú Í K≥`· #« ºâ◊H`Θ À P=iOK«|_ç
^ÕǨÏOQÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩ<åfl~Ú. D ^ÕǨÏO P`«‡â◊H˜Î`À xOѨ|_ç=ÙOk. P`«‡â◊H˜ÎH˜
Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HÎ̃ =Ù#flѨÙ_»∞ ÉÏǨϺOQÍ WKÕÛ Ç‘ÏeOQ∑, =∞iÜ«Ú =∞O^Œ∞Å∞ Jhfl
„áÈ`åûǨÏO HÀã¨O W=fi|_»∞`«∞#fl"Õ.
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ ^èfiŒ x, HÍOu ZÖÏ =Ù<åflÜ≥∂, JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’
‰õÄ_» ^èfiŒ x, HÍOu =Ù<åfl~Ú. g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, TǨÏÅ∞, HõÅÅ∞, HÀiHõÅ∞, ÉèÜ í ∂« Å∞,
ã¨O^ÕÇ¨ Å∞– HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x â◊HxΘ „ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú.
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨$+≤xì HõÅ∞QÆ*Ü ˇ ∞« º_®xH˜ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x D
^èfiŒ x, HÍOu, q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ∞ Ü«∂H˜"ì \Õ ò (activate) J~Ú Éè∫uHõ "åã¨=Î O
á⁄O^ÕO^Œ∞‰õΩ L^Œ∞ºHõ=Î ∞~Ú "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`å~Ú. Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ QÍ, Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ "åã¨=Î O á⁄O^Õ =ÚO^Œ~° JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ "å\˜ KèåÜ«∞Å∞ (images)
U~°Ê_ç `«~åfi`« Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»_O» [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
48 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 g∞ âß„ãÎ̈"Õ`«ÎʼnõΩQÍx, g∞ Ãã·#∞û‰õΩQÍx JO^Œx HÍOu `«~°OQÍÅ∞ D
qâ◊fi=∞O`å "åºÑ≤Oz =Ù<åfl~Ú. g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ‰õΩ XHõ =~°Ñ‚ @¨ O (solar spectrum)
QÆ∞iOz =∂„`«"∞Õ `≥Å∞ã¨∞, D qâ◊fiHÍOu H˜~}° ÏÅÖ’ ÖˇH¯õ ÖË#xfl =~°Ñ‚ \¨ ÏÅ∞ (spectra)
=Ù<åfl~Ú. g∞ Hõà§◊ ‰õΩ Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À ‰õÄ_ç# ^ÕÇϨ O =∂„`«"∞Õ Hõ#|_»∞`«∂Ok.
HÍx g∞ Hõà§◊ ‰õΩ HõxÊOK«x ^ÕÇ¨ Å∞ g∞ Éè∫uHõ ^ÕÇϨ OÖ’ Wq∞_ç =Ù<åfl~Ú. P ^ÕÇ¨ Å#∞
g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å`À =∂„`«"∞Õ Ñ¨ãQ≤ @Æ Qì ÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x
â◊ÉÏÌÅ∞, HÍOux g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å`À ѨãQ≤ @ Æ =ì K«∞Û. „f _≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ ã¨$+≤Oì K«_O» Ö’ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«ÑÙ¨ â◊ÉÏÌÅ∞ (^èfiŒ #∞Å∞), HÍOu
=ÙѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞<åfl~Ú. g∞ ^ÕǨÏOÖ’x „Ѩu J}∞=Ù `«# "åã¨Î"åxfl `å<Õ
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∂ ^ÕÇϨ O`À ‰õÄ_ç# P`«‡â◊HÅõ O Ü≥ÚHõ¯ "åãÎ̈"åxfl ã¨$+≤Oì K«_O» Ö’
ã¨ÇϨ HÍ~åxfl JOkã¨∞OÎ @∞Ok. ^ÕÇϨ OÖ’ „ѨuÉèÏQÆO `«# LxH˜x HÍáê_»∞‰õΩO@∂
^ÕÇϨ =º=ã¨÷ "≥Ú`«OÎ K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞OÖ’ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩO@∂ =ÙO@∞Ok.
^ÕÇϨ OÖ’ U^≥<· å XHõ ÉèÏQÆOÖ’ <˘Ñ≤ÊQÍx, J<å~ÀQƺO QÍx `«@ã≤O÷ z#ѨÙ_»∞
ã¨∂K«#Å ^•fi~å g∞ =∞<Àâ◊HxΘ JHõ¯_çH˜ _≥~Ô· ‰õΩì K≥Ü∞« ºO_ç. ^ÕÇϨ OÖ’x K≥`· #« ºâ◊HΘ
JHõ¯_çH˜ „Ѩ=Ç≤ÏOz Ç‘ÏeOQ∑ K≥Ü∞« º_»O „áê~°Oaèã∞¨ OÎ k. D Ç‘ÏeOQ∑ „Ѩ„H˜Ü∞« Ö’ Éè∫uHõ
^ÕÇϨ O =∂„`«"∞Õ QÍHõ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Wq∞_ç=Ù#fl W`«~° ^ÕÇ¨ Å∞ ‰õÄ_»
Ü«∂H˜"ì \Õ ò J~Ú #Ü«∞O KÕ™êÎ~Ú. g∞ PÖ’K«#Å∞, ã¨∂K«#Å∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞, ÉèÜ í ∂« Å∞,
ã¨O^ÕÇ¨ Å∞– HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ KÕi JO`«~ü ^èfiŒ x, JO`«~ü
HÍOuQÍ =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`å~Ú. P`«‡â◊H˜Î D =∂~°∞Ê#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk. JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’ Hõey# D =∂~°∞ÊÅ∞ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ „ѨH\õ `˜ O«
HÍ=_®xH˜ ã≤^OúŒ QÍ `«Ü∂« ~°~Ú =ÙO\Ï~Ú. ã¨iѨ_® â◊HΘ f„=`«, „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~ÚÅ∞
Éè∫uHõ „ѨÑO¨ KåxH˜ ã¨=∂#=∞~Ú#ѨÙÊ_»∞ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞ Hõà§◊ =ÚO^Œ~° g∞
rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ =∞ÅÛ|_»`å~Ú. g∞ =∞<Àâ◊H`Θ À HõÅÅ∞QÆ<Õ TǨÏÅ∞, HõÅÅ∞ KåÅ
|Å=∞~Ú#q. "å\˜H˜ ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ "≥∞Oÿ _£ Ñ≤HÛõ ~ü (mind picture), JO`«~ü ^èfiŒ x,
JO`«~ü HÍOu `À_»~Ú#ѨÙ_»∞ P`«‡â◊HΘ #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞,
ÉèÜ
í ∂« Å∞... Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú.
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ "åã¨qÎ Hõ`« K≥OkOK«_O» Ö’ D „H˜Ok q+¨Ü∂« Å∞
^ÀǨÏ^ŒÑ_¨ ∞» `«∞O\Ï~Ú.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 49
 1. ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ , xiú+"ì¨ ∞≥ #ÿ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, HÀiHõÅ∞, ÉèÜ
í ∂« Å∞, ã¨O^ÕÇ¨ Å∞, Z"≥∂+¨<û£ ,
Ѷ‘eOQ∑û, TǨÏÅ∞, HõÅÅ∞ g∞ HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£ ^•fi~å g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ „Ѩ"tÕ ™êÎ~Ú.
2. Uq HÍ"åÖ’, Uq J=ã¨~O° ÖË^À q"ÕK#« K≥Ü∞« ºQÆÅ â◊HΘ g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ ^•fi~å =∂„`«"∞Õ [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O =∞@∞‰õΩ g∞~°∞
J_çy# "å@xflO\˜x Wã¨∞OÎ @∞Ok.
3. JO`«~ü „Ѩܫ∂}O, JO`«~åfi}˜x q#_»O, J<ÕHÍ<ÕHõ rq`å#∞Éèí"åÅ∞
á⁄O^Œ_O» , *Ï˝# ã¨=Úáê~°#˚ , K≥`· #« ºâ◊HxΘ Z‰õΩ¯= ‰õÄ_»Q@Æ ∞ìHÀ=_»O ^•fi~å
g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£#∞ qã¨iÎ OѨ *Ëã∞¨ ‰õΩO@∂ ^•xH˜ QÆÅ J™ê^è•~°}
â◊HxΘ qxÜ≥∂yOK«∞H˘#=K«∞Û.
4. HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ J<Õk Hõà§◊ ‰õΩ HõxÊOKÕ Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ HÍ^Œ∞. JO`«~ü
â◊HHΘ ˜ ã¨O|OkèOz# K≥`· #« ºâ◊HΘ ã¨fi~°∂ѨO. Wk "≥∞^Œ_∞» (brain) ^•fi~å
ѨxKÕã∞¨ OÎ k. ^ÕÇϨ O =Ù#flѨÙ_»∞, ÖË#ѨÙ_»∞ ‰õÄ_» HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ZѨÊ\˜H©
=ÙO@∞Ok.
5. JO`«~ü „ѨѨOKåxH˜ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#, xiú+¨ì"≥∞ÿ#, |Å=`«Î~°"≥∞ÿ# ã¨OHõÖÏÊÅ∞,
ÉèÜ
í ∂« Å∞... ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ "åã¨=Î O á⁄O^Œ_®xH˜ `«Ü∂« ~°∞QÍ
=ÙO\Ï~Ú. "å\˜ â◊HΘ ™ê÷~Úx|\˜ì Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ „f _≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ =∞ÅK«|_»`å~Ú, q∞QÆ`åq "Õ~ˆ _≥=· ∞#¬<û£ QÆÅ `«ÖÏÖ’¡
"åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`å~Ú.
Éè∫uHõ, =∂#ã≤H,õ P^蕺u‡Hõ „ѨQuÆ ™êkèOK«_®xˆH g∞~°∞ D Éè∂í q∞ g∞^Œ
[#‡fã¨∞HÀ=_»O [iyOk. D =¸_»∞ XHõ ^•xH˘Hõ\ ˜ =Ú_çÑ_¨ =ç Ù<åfl~Ú. XHõ^•xfl
q㨇iOz WOHÀ^•xÖ’ ѨÙ~ÀQÆu ™êkèOK«Ö~Ë ∞° . P~ÀQƺO { P#O^ŒO { *Ï˝#O
J<Õq Éè∫uHõ J#∞Éè"í åÅ∞, =∂#ã≤Hõ J#∞Éè"í åÅ∞, P^蕺u‡Hõ J#∞Éè"í åÅ∞ ÃÑ~°Q_Æ O»
^•fi~å ã¨O„áêÑ≤ΙêÎ~Ú. ^ÕǨÏO =∞Ç≤Ï=∂xfi`«"≥∞ÿ# ã¨r= tÅÊO. g∞ ^ÕǨxfl
P~åkèOK«O_ç. „¿Ñq∞OK«O_ç. ^ÕÇϨ O J<Õk ÖˉΩõ O_® Éè∫uHõ, =∂#ã≤H,õ P^蕺u‡Hõ
ѨÙ~ÀQÆu J<Õk „f _≥=· ∞#¬#Öò Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ J™ê^躌 O! Ѩ^•~°O÷ { Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å`À =Ú_çÑ_¨ #ç D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ P`«‡â◊HxΘ ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜
K˘Ñ≤ÊOz Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ g∞ rq`«O Ö’xH˜ „Ѩ"tÕ OѨ *ˇÜ∞« º_»O ^•fi~å
50 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O, P`«‡ K≥`· #« º ѨÙ~ÀQÆu K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞‰õΩ ^ÕÇϨ O J<Õk
XHõ "åǨÏ#OÖÏQÆ Ñ¨x KÕã∞¨ OÎ k.
Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ LxH˜Ö’ Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl ã¨$+≤Oì K«_®xH˜ g∞Ö’
„Ѩu XHõ¯iH© J™ê=∂#º"≥∞#ÿ â◊HΘ =ÙOk. ^ÕÇϨ O JO>Ë =∂Oã¨ÑO≤ _»OÖ’ ^•y=Ù#fl
P`«‡. K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ =∂Oã¨ÑO≤ _»O`À ‰õÄ_ç# ^ÕÇϨ O HõxÊã¨∞OÎ k. JO`«~ˆ O„kÜ«∂ʼnõΩ
g∞ Ü≥ÚHõ¯ W`«~° ^ÕÇ¨ Å∞ HõxÊ™êÎ~Ú. Jxfl r=*Ï`«∞Å ^ÕÇ¨ Å∞ ‰õÄ_» =∂Oã¨ÑO≤ _»OÖ’
^•y=Ù#fl P`«‡ÖË. g∞ ^ÕÇ¨ xfl P`«‡â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ "åǨÏ#OQÍ ÉèÏqOK«QeÆ y#ѨÙ_Õ W`«~°
„áê}˜ HÀ\˜Ñ@¨ ¡ „¿Ñ=∞, J#∞~°HΘ Hõey =ÙO\Ï~°∞. ^ÕÇϨ OÜ≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∂xfi`«âH◊ xΘ
QÆ∞iÎOK«x "åàı§ W`«~° r=*Ï`«∞Å#∞ Ç≤ÏOã≤OK«_"» ∂≥ , K«OѨ_"» ∂≥ K≥Ü∞« ºQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
~°H=Îõ ∂O™êÅÖ’ ^•y# P`«‡â◊HÖõ ÏÖË ã¨OѶ∂¨ Å#∞, <åQÆiHõ`Å« #∞, Éè∫uHõ
"å`å=~°}Ïxfl, ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~Ú. Éè∂í Éè∫uHõ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl ÃÑOK«∞`«∞<åfl~Ú.
qâ◊fiK≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl ÃÑOK«_O» Ö’ `«=∞ =O`«∞ áê„`«#∞ áÈ+≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. Ѩ~=° ∂}∞=Ù,
J}∞=Ù #∞Oz =∞ǨѨ~fi° `«O, =∞x+≤ =∞i Éè∂í q∞ =~°‰Ωõ ~°H~õ H° ÍÅ ^ÕÇ¨ Å∞ ^èiŒ Oz#
Jxfl P`«‡Å∞ Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl ã¨$+≤Oì K«QÅÆ â◊HxΘ Hõey=Ù<åfl~Ú. "å\˜ JO`«~ü
„ѨÑO¨ KåÅÖ’ =Ù#fl â◊HΘ (JO`«~ü â◊HΘ ÖË^• P`«‡â◊H)Θ ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ {
W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ Ö’x `«ÖÏÅÖ’ Éè∫uHõ "åã¨=Î OQÍ Pq+¨¯iOѨ|_»_O» ^•fi~å K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ`À `«Ü∂« ~°~Ú# g∞ ^ÕÇϨ O
„Ѩu Hõ}Δ =¸ `«##∞`å#∞ ѨÙ#ifl~å‡}O KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. Hõ}Δ OÖ’ Z<Àfl Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞,
J}∞=ÙÅ∞ =∞$u K≥O^Œ∞`«∂ "å\˜™ê÷#OÖ’ „H˘`«Î Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞
ѨÙ_»∞`«∞O\Ï~Ú.
g∞~°∞ Hõey=Ù#fl D Éè∫uHõ ^ÕÇϨ O D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ KåxH˜ ã¨O|OkèOz#k.
Éè∂í q∞ g∞^Œ UÜÕ∞ =¸ÅHÍÅ∞ =Ù<åflÜ≥∂ Jhfl g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ =Ù<åfl~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ
r=*Ï`«∞Åhfl Éè∂í Éè∫uHõ =¸ÅHÍÅ∞ Hõey# Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz =Ù<åfl~Ú.
^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅhfl P~ÀQƺOQÍ =ÙO_®Åx g∞~°∞ ã¨OHõeÊ¿ã,Î r=Hõ}ÏÅhfl JO^Œ∞‰õΩ
|^Œ∞Å∞QÍ g∞ ^ÕÇϨ O P~ÀQƺOQÍ =ÙO_®Åx ã¨OHõeÊ™êÎ~Ú. g∞~°∞ =ºH˜`Î fi« O Hõey
=Ù#fl>Ë,¡ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅ∞ ‰õÄ_» `«=∞`«=∞ =ºH˜`Î åfiÅ#∞ Hõey =ÙO@∂
K≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú.
D Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’ U =∞x+‘, U [O`«∞=Ó, U r=~åt ‰õÄ_»
J<å~ÀQƺO`À ѨÙ@ì_»O ã¨OÉèíqOK«^Œ∞. JOQÆ"≥·HõźO`À ѨÙ>Ëì"åà◊√§, ѨÙ@∞ìHõ`À<Õ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 51
J<å~ÀQƺO Hõey=Ù#fl"åà◊√§ [#‡fã¨∞HÀHõ =Ú#∞¿Ñ P`«‡â◊HxΘ H˘xfl „Ѩ`ºÕ Hõ ÅHΔͺÅ`À
K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ_O» HÀã¨O J@∞=O\˜ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. QÆ`«
[#‡ÅÖ’ KÕã#≤ áêáêʼnõΩ tHõQΔ Í D [#‡Ö’ JOQÆ"H·≥ Åõ ºO`À, J<å~ÀQƺO`À ѨÙ@ì_O»
JO@∂ [~°Q^Æ ∞Œ . Éè∂í q∞ J<Õ „ѨÜ∂≥ QÆâßÅÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O,
r=K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩ~O° QÍ H˘xfl P^蕺u‡Hõ áê~îåÅ∞ <Õ~∞° ÛHÀ=_»O HÀã¨O rq`åxfl XHõ
™êǨÏã¨OQÍ ã‘fiHõiOz [#‡Å#∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩ"tÕ OKÕ
P`«‡Åhfl `«=∞ Wëêì#∞™ê~°OQÍ<Õ [#‡Å#∞ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. D qâ◊fiOÖ’ U â◊HΩ
Ѷ֨ Ï<å [#‡Å∞ fã¨∞HÀ"åÅx q∞=∞‡efl âßã≤OK«_O» ÖË^∞Œ .
Éè∂í q∞ g∞^Œ P`«‡ *Ï˝<åxfl, JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∞« º_®xH˜
^ÕÇϨ O J<Õ "åǨÏ<åxfl P`«‡ ^èiŒ OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Uk
HÍ"åÅO>Ë ^•xfl ™êkèOK«∞HÀQÆÅ ã¨~fi° ã¨=∞~°`÷ #« ∞ g∞ P`«‡â◊HΘ Hõey =ÙOk. g∞ ^ÕÇϨ O
JO^Œ∞‰õΩ HÍ=Åã≤# Jxfl ǨÏOQÆ∞Å#∂ `«#Ö’ W=Ú_»∞Û‰õΩx =ÙOk.
g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl ã¨OHõÖÏÊÅ∞, Pâ◊Ü∂« Å∞, HÀiHõÅ∞, ÉèÜ í ∂« Å∞ Jhfl
Éè∫uHõ `«ÅOÖ’ ZO^Œ∞‰õΩ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^ŒÖ^Ë xŒ g∞~°∞ „ѨtflOK«∞H˘O@∞O\Ï~°∞.
"å\˜Ö’ H˘xfl =∂„`«"∞Õ Éè∫uHõ "åã¨=Î O á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. =∞i H˘xfl Éè∫uHõ "åã¨=Î O
á⁄O^Œ_O» ÖË^∞Œ . 'g∞ "åã¨"Î åxfl g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞!— J<Õ HÍ<≥ûÑπì g∞‰õΩ
ѨÓiÎQÍ J~°O÷ HÍHõáÈ=_»O =Å¡<Õ g∞HÍ „Ѩâfl◊ `«Ö`ˇ ∞« `Î ∞« Ok. g∞ PÖ’K«#Å∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞,
ÉèÜ
í ∂« Å∞ f„="≥∞#ÿ |Å"≥∞#ÿ â◊HΘ Hõey=Ù#flѨÙ_»∞ "å\˜âH◊ Θ „f_≥=· ∞#¬#Öò Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«O
Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜Î ™ê÷~Ú, „Ѷ‘ÔHfihûʼnõΩ ã¨=∂#"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞ Jq Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞QÍ
ã¨$+≤Oì K«|_»∞`«∞<åfl~Ú.
Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞‰õΩ HÍ=Åã≤# ã¨Ç¨ Ü«∞O, ã¨=∂Kå~°O, =∞i *Ï˝#O
JO`å ‰õÄ_» g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ã¨~Ñ° ~¨¶ å
J=Ù`«∞O@∞Ok. g∞ Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À, g∞ JѨ#=∞‡HÍÅ`À g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£#∞
J@OHõ Ѩ~°K«#@¡~Ú`Õ „ѨuHõΔ}=¸ g∞~°∞ g∞ JO`«~åfi}˜ #∞O_ç ã¨O^ÕâßÅ#∞
q#QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’ g∞ HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£#∞ QÆ#∞Hõ „â◊^Œú`À
LѨÜ∂≥ yOK«∞HÀQÆe`æ Õ g∞ rq`« K≥`· #« º qHÍ™êxH˜ ã¨iѨ_® *Ï˝<åxfl g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O #∞O_ç á⁄O^Œ=K«∞Û. ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç... JO>Ë JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ HÍ=Åã≤# ã¨O^ÕâßÅ∞
52 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
g∞‰õΩ JOkOK«|_»∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. "å\˜x ã‘fiHõiOK«_®xH˜ g∞~°∞ ZO`À „áêH©ãì ∞¨
KÕÜ∞« =Åã≤=ÙOk.
g∞ P~ÀQƺO QÆ∞iOz, J<å~ÀQƺO QÆ∞iOz „ѨuHõ}Δ =¸ g∞ PÖ’K«#Å∞,
ã¨OHõÖÏÊÅ ^•fi~å ã¨∂K«#Å∞ W=fi_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. "å\˜H#õ ∞QÆ∞}OQÍ<Õ g∞ ^ÕÇϨ O
„Ѩu Hõ}Δ =¸ `«# P~ÀQƺOÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∂Ok. g∞~°∞ Z~°∞HõÖ’=Ù#flѨÙ_»∞,
Z~°∞HõÖ’ ÖË#ѨÙ_»∞ ‰õÄ_» g∞~°∞ Hõey=Ù#fl #=∞‡HÍÅ∞, ÉèÜ í ∂« Å =Å¡ „ѨuHõ}Δ =¸ g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ ã¨∂K«#Å∞ JO^Œ∞`«∂<Õ =ÙO\Ï~Ú. g∞~°∞ #=∞‡HÍÅ∞, ÉèÏ"åÅ∞
=∂~°∞Û‰õΩ#fl Hõ}Δ "Õ∞ – J<å~ÀQƺO #∞O_ç P~ÀQͺxH˜, T|HÍÜ«∞O #∞O_ç `ÕeHõ
â◊s~°OÖ’xH˜, |^ŒHú Oõ #∞O_ç K«∞~°∞‰õΩ^Œ#OÖ’xH˜ =∂~°∞ÊÅ∞ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ g∞ ^ÕÇϨ O
ã¨~∞° Éú Ï@∞¡ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok.
g∞ PÖ’K«#Å∞ q^Œ∞º^ŒÜ«∞™ê¯O`« â◊H˜Îx Hõey =ÙO_ç Éè∫uHõ "åã¨Î=O
á⁄O^Œ_®xH˜ ã≤^OúŒ QÍ =ÙO\Ï~Ú. "å\˜H˜ TǨâ◊HΘ (Imagination)`À ã¨OHõÅÊâ◊H`Θ À
„¿Ñ~°} HõeOæ z#ѨÙ_»∞ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "åã¨=Î O á⁄O^Œ∞`å~Ú. Éè∫uHõ ã¨$+≤xì
JO`«~ü â◊H˜Î #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩ~å=_»OÖ’ TǨâ◊H˜Î KåÅ
|Å=O`«"∞≥ #ÿ k. TǨâ◊HΘ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Wq∞_ç=Ù#fl "≥∞HÍx["£∞#∞ Ü«∂H˜"ì \Õ ò
KÕ~ÚOz Éè∫uHõ `«ÅOÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å ã¨$+≤ì [iˆQ@∞¡ KÕã∞¨ OÎ k. K«O„^Œ=∞O_»ÖÏxH˜
ѨOáêeû# ~åÔH\ò‰Ωõ WO^è#Œ O U q^èOŒ QÍ J=ã¨~"° ∂≥ , g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, HÀiHõÅ∞,
ÉèÜ
í ∂« Å∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "åã¨=Î O á⁄O^Œ_®xH˜ TǨâ◊HΘ
J<Õ WO^è#Œ O J=ã¨~O° . JyflH˜ P[ºO áÈã≤#@∞¡QÍ TǨâ◊HHΘ ˜ Ѷe‘ OQ∑û, Z"≥∂+¨<û£ ,
#=∞‡HÍÅ∞ `À_»~Ú`Õ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å ã¨$+≤ì =∞iO`« "ÕQ=Æ O`«O J=Ù`«∞Ok. TǨâ◊HΘ
{ Ѷe‘ OQ∑û { Z"≥∂+¨<û£ { #=∞‡HõO J<Õ =º=ã¨÷ g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ#∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ã¨$+≤Oì K«_O» KÕã∞¨ OÎ k.
=~°Î=∂# „ѨѨOK«OÖ’ ã¨OÉèíqã¨∞Î#fl ~å[H©Ü«∞Ѩi}Ï=∂Å∞, =∞`«
Ѩi}Ï=∂Å∞, ã¨OѶ∞¨ O ^•fi~å g∞~°∞ á⁄O^Œ∞`«∂#fl *Ï˝#O, HÍÖËrÅÖ’ g∞‰õΩ É’kèOѨ|_Õ
q+¨Ü«∂Å∞ – g∞‰õΩ P^蕺u‡Hõ q+¨Ü«∂Å∞QÍx, rq`« âß„ã¨Î=Ú QÆ∞iOzQÍx,
HÍ~°}–HÍ~°º ã¨O|O^èOŒ QÆ∞iOz QÍx, r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O QÆ∞iOzQÍx
J=QÍǨÏ# HõeyOK«_O» ÖË^∞Œ . ^ÕÇ¨ xH˜ QÆÅ =∞Ç≤Ï=∂xfi`« â◊HxΘ QÆ∞iOz g∞ "≥^· ºŒ
âß„ã¨=Î Ú q㨇iOzOk. Jq g∞‰õΩ ^Œ∞óMÏxfl, JâßOux, J<å~ÀQͺxfl, Ç≤ÏOã¨#∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 53
HõÅ∞QÆ*Ü Ë ∞« _»O`ÀÉÏ@∞ =∂#=*Ïu { r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl QÆ∞iÎOK«_O» Ö’
qѶŨ "≥∞<ÿ å~Ú.
HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç =~°=Î ∂# rq`åxH˜
K≥`· #« º qHÍã¨O HõeyOK«_O» HÀã¨O ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ ã¨O^ÕâßÅ∞ W=fi|_»∞`«∂<Õ =Ù<åfl~Ú.
HÍx g∞ik=~°‰Ωõ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl Jaè„áêÜ«∂Å∞ Ѩiq∞`« #=∞‡HÍÅ =Å¡ ™êfiÉèÏqHõ"∞≥ #ÿ
g∞ WO>ˇe[<£û#∞ P@OHõÑ~¨ K° _« O» [~°∞QÆ∞`«∂Ok. g∞ =ºH˜QÎ `Æ « ã¨=∞㨺Å∞, ^Œ∞óYO
Jhfl‰õÄ_» ^•xfl P@OHõ Ѩ~K° _« O» =Å¡ ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú. g∞ Ѩiq∞`« #=∞‡HÍÅ∞,
ÉèÜ
í ∂« Å∞, ã¨O^ÕâßÅ∞ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ QÆÅ ^•fi~åÅ#∞ ayOKÕã∞¨ <Î åfl~Ú.
Ãã· H À J#eãπ ì Å ∂, Ãã· H ÍÅl㨠∞ ì Å g∞^Œ P^è • ~° Ñ ¨ _ » _ » O =Å¡ g∞~° ∞ =∞iO`«
â◊HÇΘ Ï‘ #∞Å=Ù`«∞<åfl~°∞. "åà◊§=Å¡ g∞‰õΩ XiˆQ^Õg∞ =ÙO_»^∞Œ , `å`å¯eHõ LѨâ=◊ ∞#O
`«Ñʨ .
J<å~ÀQƺO QÆ∞iOz, ^Œ∞óYO QÆ∞iOz, Éè∫uHõ ã¨=∞㨺ŠQÆ∞iOz ÉèÜ í ∞« Ѩ__» O» ,
ÉÏ^èÑŒ _¨ _» O» =∂<Õã≤ g∞ PÖ’K«<å q^è•<åxfl x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ =∞Å∞K«∞HÀO_ç. g∞
HÍÅ∞H˜ QÍÜ«∞"≥∞ÿ`Õ, Ѩ^Õ Ñ¨^Õ ^•xfl QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ=_»O |^Œ∞Å∞ P QÍÜ«∞O
#Ü«∞"≥∞ÿáÈ~Ú#@∞¡QÍ, g∞ HÍÅ∞ KåÅ ã¨fiã¨÷`«Ö’ =Ù#fl@∞¡QÍ g∞ =∞<Àâ◊H˜ÎÖ’
TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«O JO^Œ∞‰õΩ ã≤^Œú=∞~Ú #Ü«∞O K≥Ü«∞º_»O
„áê~°Oaèã∞¨ OÎ k. Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ q∞=∞‡efl XHõ ã¨=∞㨺 ÉÏkèã∞¨ OÎ >Ë P ã¨=∞㨺
Ѩiëê¯~°=∞~Ú#@∞¡ g∞ =∞<Àâ◊HÖΘ ’ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. TǨâ◊HΘ { Ѷe‘ OQ∑û { Z"≥∂+¨<û£
{ #=∞‡HõO J<Õ ã¨∂„`åxfl áê\˜OK«O_ç. P ã¨=∞㨺 W>Ë¡ Ѩiëê¯~°=∞=Ù`«∞Ok.
_®Hõ~ì ∞° ¡ =∂„`«"∞Õ "åºkèx #Ü«∞O KÕ™êÎ~x° g∞~°∞ #q∞‡#@¡~Ú`Õ "åà◊§ ^ŒQ~ˆæÆ
„\©\ò"∞≥ O\ò fã¨∞HÀO_ç. HÍx XHõ q+¨Ü∞« O QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç. ^•x=Å¡ g∞‰õΩ XiˆQk
`å`å¯eHõ"∞Õ `«Ñʨ âßâ◊fi`« Ѩiëê¯~°O ÅaèOK«^∞Œ . g∞ ^ÕÇ¨ xfl =∞Ç≤Ï=∂xfi`«"∞≥ #ÿ kQÍ
ÉèÏqOz „\©\ò"∞≥ O\ò W=fi_»O "åà◊√§ K≥Ü∞« º~°∞.
D Éè∂í g∞‡^Œ HÀ\Ï¡k =∞Ok [<åÉèωõΩ P`«‡â◊HΘ QÆ∞iOz, K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
QÆ∞iOz `≥eÜ«∞^Œ∞. ^Õ=Ù_»∞ J<Õ HÍ<≥ûÑπ#ì ∞ "åà◊§ JǨÏO Öˇ"Ö≥ ’¡ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ<åfl~°∞.
WO>ˇÖ‰ˇ Ωõ =ì Öòû Jx ÉèÏqOKÕ "åà◊√§ ‰õÄ_» `«=∞#∞ ^Õ=Ù_»∞ J<Õ"å_»∞ âßã≤ã∞¨ <Î åfl_»x,
ã¨fi~°Oæ , #~°HOõ J<Õq =Ù<åflÜ«∞x #=Ú‡`«∞<åfl~°∞. =∞$`«∞º ÉèÜ í ∞« O JO^Œih Ñ‘_ãç ∞¨ OÎ k
. [~å=∞~°}ÏÅ∞ J<Õq âßfiã¨xâßfiã¨Å∞ ÖÏO\˜q J<Õ HÍ<≥ûÑπì KåÅ =∞OkH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞.
54 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ÉèÜ
í ∞« O, ã¨O^ÕÇϨ O, Ѩiq∞`« *Ï˝#O, =∂#ã≤Hõ ™È=∞i`«#O =Å¡ =∂#=*Ïu Éè∫uHõ
ã¨=∞㨺Å`À ^Œ∞óYO`À =Úxy=Ù#flk. J~Ú#ѨÊ\˜H© g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯
Hõ$Ѩ=Å¡ ^ÕÇϨ OÖ’ QÆ∞O_≥ H˘@∞ìHÀ=_»O, g∞ âßfi㨠„Ѩ„H˜Ü∞« , TÑ≤iu`«∞ÅÎ ∞ ѨxK≥Ü∞« º_»O
ÖÏO\˜q KåÅ P\’=∂\˜HQ± Í [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. g∞~°∞ ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ =Ù#flѨÙ_»∞ g∞
JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç ã¨O^ÕâßÅ∞ JO^Œ∞`«∂ =ÙO_»_O» =Å¡ g∞‰õΩ Z~°∞Hõ ÖË#ѨÊ\˜H©
rq`« K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O JÖÏ ™êQÆ∞`«∂Ok. g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, TǨâ◊HHΘ ˜ J}∞QÆ∞}OQÍ
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ã¨ÊOkOz Éè∂í Éè∫uHõ "å`å=~°}OÖ’ #∞O_ç Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ {
J}∞=ÙÅ`À g∞ ^ÕÇ¨ xfl ã¨$+≤Oì zOk. ^ÕÇϨ O =Ù#flѨÙ_»∞, ÖË#ѨÙ_»∞ ‰õÄ_» JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O (JO>Ë P`«‡â◊H)Θ =ÙO@∞Ok. D Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÖË XHõ „QÆ∂ѨÙQÍ
U~°Ê_ç r=Hõ}ÏÅ∞QÍ `«Ü∂« ~°=Ù`«∞<åfl~Ú. g∞ ^ÕÇϨ O, rq`å#∞Éè"í åÅ∞, g∞ rq`«OÖ’
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ KåÅ ¿ãfiK«ÛQù Í, PǨ^¡ OŒ QÍ, JHõ™ê‡`«∞QÎ Í JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú. g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl #=∞‡HÍÅ∞, ÉèÜ í ∂« Å∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞
g∞ Éè∫uHõ J#∞Éè"í åÅ K«∞@∂ì HõOK≥#∞ U~°Ê~°∞ã¨∞<Î åfl~Ú.
WHõ¯_» XHõ z#fl ZHõû~üÃã*· ò (exercise)#∞ „áêH©ãì ∞¨ K≥Ü∞« ºO_ç. ã¨∞MÏã¨#OÖ’
Ǩ~ÚQÍ ‰õÄ~°∞Ûx Hõà√◊ § =¸ã¨∞HÀO_ç. H˘xfl x=ÚëêÅáê@∞ âßfiã¨#∞ QÆ=∞xOK«O_ç.
âßfiã¨#∞ QÆ=∞xOK«_O» =Å¡ g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ QÆO^Œ~Q° Àà◊O, PÖ’K«#Å∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú.
`«~∞° "å`« D „H˜Ok q^èOŒ QÍ Ñ¶Å‘ =fiO_ç.
1. P`«‡â◊HHΘ ˜ J=^è∞Œ Å∞ ÖË=Ù. P`«‡ J<Õk Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ xH˜ =∂„`«"∞Õ Ñ¨iq∞`«O
HÍ^Œ∞. P`«‡ ^ÕÇϨ O ֒ѨÅ, ^ÕÇϨ O "≥Å∞ѨŠ"åºÑ≤Oz=ÙOk.
2. <å "åã¨"Î åxfl <Õ#∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl#∞. Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ <å rq`«OÖ’
„Ѩ"tÕ OKÕ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Åhfl <å JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_Õ L^Œƒqù ã¨∞<Î åfl~Ú.
3. Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º Jxfl ã¨=∞㨺ʼnõΩ, ã¨"åà◊§‰õΩ Ñ¨iëê¯~°O <å
JO`«~ü â◊H˜ÎÖ’<Õ LOk. <å P`«‡â◊H˜Î`À<Õ <å ã¨=∞㨺Å#∞, ã¨"åà◊§#∞
JkèQqÆ ∞ã¨∞<Î åfl#∞. D ã¨=∞㨺Å∞, ã¨"åà◊√§ <å rq`«OÖ’ *Ï˝<åxfl ÃÑOK«_®xH˜
„Ѩ"tÕ OKÕ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ÉèÏqã¨∞<Î åfl#∞.
4. D ã¨$+≤Öì ’ JO`«\Ï K≥`· #« ºâ◊HΘ xO_ç=ÙOk. Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Jxfl
=ã¨∞=Î ÙÅÖ’, Jxfl Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#ÅÖ’ K≥`· #« ºâ◊HΘ xO_ç =ÙOk. <Õ#∞
á⁄O^Õ Éè∫uHõ J#∞Éè"í åÅhfl ‰õÄ_» K≥`· #« ºâ◊H`Θ À xO_ç =Ù<åfl~Ú.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 55
 5. Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«O J<Õ xˆ~âÌ ◊ K«„@OÖ’ <å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ HÍ=Åã≤#
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞, Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ ã¨$+≤Oì K«∞HÀQÆÅ ¿ãfiK«Ûù Hõey
=Ù<åfl#∞.
6. Éè∫uHõ "åã¨=Î O, Éè∫uHõ ã¨$+≤,ì K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O J<Õq KåÅ ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ,
J„ѨÜ∞« `«flѨÓ~°fiHõOQÍ, JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜
=∞ÅK«|_Õ „Ѩ„H˜Ü∞« ÖË. W=hfl <å P`«‡â◊HΘ #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞<åfl~Ú.
7. <å PÖ’K«#Å∞, Ѷe‘ OQ∑û, Z"≥∂+¨<û£ , TǨÏÅ∞, HõÅÅ∞ =ÚO^Œ~Q° Í JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’ „áê~°OÉèí ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ U~°Ê_ç `«~åfi`« ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’
Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞QÍ Éè∫uHõ "åã¨Î=O á⁄O^Œ_»OÖ’ K≥·`«#ºâ◊H˜Î {
q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ { JO`«~ü ^èfiŒ x { JO`«~ü HÍOu áêÅ∞ѨOK«∞
‰õΩO@∞<åfl~Ú.
ÃÑ#· Hõ#|iÛ# Jxfl áê~ÚO\òû#∞ g∞ JO`«~O° QÆOÖ’ Ѷő =Ù`«∂ „áêH©ãì ∞¨
K≥Ü∞« ºO_ç. ^•x=Å¡ g∞ Ѷe‘ OQ∑û =∞iO`« L`Õ*Î Ïxfl á⁄O^Œ∞`å~Ú. g∞ áê`« ÉèÏ"åÅ∞,
áê`« #=∞‡HÍÅ∞, áê`« HÍ<≥ûÑπÅì #∞ „ѨH¯õ #ɡ\ ì˜ g∞ JO`«~ü â◊H,Θ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
Ü≥ÚHõ¯ qt+¨`ì #« ∞ Ѷő =Ù`«∂ P™êfikOK«O_ç. D „áêH©ãì ∞¨ ã¨iÜ≥∞ÿ #^•? HÍ^•? <Õ#∞
KÕã∞¨ #Î flk Hõ~Hˆ° <ì å? <Õ#∞ ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’ Ѷő =Ù`«∞<åfl<å? W`«~∞° Å∞ <å QÆ∞iOz U
q^èOŒ QÍ Ñ¶Å‘ =Ù`å~°∞? ÖÏO\˜q „ѨH¯õ #ɡ\ ì˜ "å~°OÖ’ XHõ™êi Ѩk x=ÚëêÅ áê@∞
„áêH©ãì ∞¨ K≥Ü∞« ºO_ç. g∞ ™ê^è#Œ , g∞ Ѷe‘ OQ∑û =ÚYºO QÍx W`«~∞° Å∞ g∞Ѩ@¡ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl
Jaè„áêÜ«∂Å∞, „áê=∂}˜HÍÅ#∞ g∞~°∞ Ѩ\Oì˜ K«∞HÀ#=ã¨~O° ÖË^∞Œ .
D ZHõû~üÃãA · =Å¡ g∞‰õΩ rq`«OѨ@¡ Pã¨H,Θ rq`«O J~°=÷ O`«"∞≥ #ÿ kQÍ
=Ù#fl@∞¡, g∞~°∞ '^ÕÇϨ O— =∂„`«"∞Õ HÍ^Œ∞ 'P`«‡â◊H—Θ ‰õÄ_» J<Õ J=QÍǨÏ# HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
„Ѩu ~ÀE ‰õÄ_» nxfl „áêH©ãì ∞¨ K≥Ü∞« º=K«∞Û. nxfl „ѨÜ∂« ã¨Ñ_¨ ç Hõ+Ñì¨ _¨ ç ™ê^è#Œ
K≥Ü∞« º=Åã≤# ѨxÖË^∞Œ . XHõ P@QÍ `«=∂ëêQÍ ZO*ÏÜü∞"≥∞O\ò HÀã¨O J#fl@∞¡
„áêH©ãì ∞¨ K≥Ü∞« ºO_ç. g∞ JO`«~O° QÆOÖ’ U"Õ∞q∞ Ѷő =Ù`«∞<åfl~À JO`å ã‘fiHõiOK«O_ç.
D ZHõû~üÃã·A g∞ˆ~O\’ g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«O`À g∞‰õΩ
ã¨O|O^è•xfl HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk. g∞`À q∞=∞‡efl =ÙO_Õ@@∞¡ KÕã¨∞ÎOk. g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’ K≥`· #« ºâ◊HxΘ ã¨ÊOkOѨ*ãË ≤ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HxΘ L`ÕlÎ OѨ*ãË ∞¨ OÎ k.
P`«‡â◊HHΘ ˜ J=^è∞Œ Å∞ ÖË=Ù, Wk Jxfl kâ◊ÖÏ "åºÑ≤Î K≥Ok =ÙO^Œ#fl ÉèÏ=# HõÅQÆ*ãË ∞¨ OÎ k.
56 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 g∞~°∞ x~åâß xã¨Ê $ǨÏÅÖ’ =Ù#flѨÙ_»∞ D ZHõû~üÃãA
· #∞ ™ê^è#Œ K≥Ü∞« ºO_ç.
g∞‰õΩ ibѶπ =ã¨∞OÎ k. g∞ K«∞@∂ì g∞~°∞ PtOz# Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ P\’=∂\˜HQ± Í
PHõi¬OѨ|_»∞`å~Ú. PâßHõ~^° Àè ~°}˜ g∞‰õΩ JÅ=_»∞`«∞Ok.
✽ ✽ ✽
g∞ PÖ’K«#Å∞, Z"≥∂+¨<û£ , #=∞‡HÍÅ ^Œ$â◊º~°∂Ѩ"∞Õ Éè∫uHõ "å`å=~°}O.
g∞ PÖ’K«#Å∞, Z"≥∂+¨<û£ , #=∞‡HÍÅ∞ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ `å~°∞=∂~°∞ KÕã≤ „ѨÉÏè q`«O
K≥Ü∞« ºQÆÅ=Ù. D „Ѩ„H˜Ü∞« Ö’ r=*Ï`«∞Åhfl `«=∞ =O`«∞ áê„`«#∞ áÈ+≤ã∞¨ <Î åfl~Ú.
Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À ‰õÄ_ç# K«„@OÖ’ g∞ ^ÕÇϨ O XHõ Ѷ∞¨ #Ѩ^•~°O÷ QÍ g∞ Hõà§◊ ‰õΩ HõxÊã¨∞OÎ k.
ZÅ„HÍì#∞Å∞, Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞ „QÆ∂ѨÙÅ∞QÍ U~°Ê_ç r=Hõ}ÏÅ∞QÍ =∞i
r=Hõ}ÏÅ∞ „QÆ∂ѨÙQÍ U~°Ê_ç ^ÕÇϨ OÖ’ J=Ü«∞"åÅ∞QÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯
~°∂áêO`«~°"Õ∞ g∞ ^ÕÇ¨Ï Ñ¨^•~°÷O. g∞ ^ÕǨÏOÖ’x ZÅ„HÍì#∞Å∞, Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞
x~°O`«~=° ¸ P`«‡„Éè=í ∞}O { Ѩi„Éè=í ∞}O KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. Jq x~°O`«~O° HõkeHõ#∞,
„H˜Ü∂« ~°∂áêxfl Hõeyã¨∂Î K≥`· #« ºâ◊H`Θ À #_»Ñ|¨ _»∞`«∞<åfl~Ú. g∞‰õΩ =∂Oã¨OQÍ HõxÊOKÕ
^ÕǨÏOÖ’ ZÅ„HÍì#∞Å∞, Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ P`«‡„Éèí=∞}O { Ѩi„Éèí=∞}ÏÅ=Å¡ â◊H˜Îx
x~°O`«~°=¸ WzÛѨÙK«∞Û‰õΩO@∂ „Ѩ=Ç≤ÏOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú. ^ÕǨÏO "≥Å∞ѨŠg∞~°∞
â◊¥#ºOQÍ ÉèÏqOKÕ ÉÏǨϺ "å`å=~°}OÖ’ ‰õÄ_® W^Õ â◊HΘ „Ѩ"åǨÏO, W"Õ ZÅ„HÍì#∞Å∞,
Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ =ÙO@∞<åfl~Ú. ÉÏǨϺ "å`å=~°}OÖ’x Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, g∞ ^ÕÇϨ
x~å‡}OÖ’x Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ =∞^躌 x~°O`«~O° â◊HΘ „Ѩ"åǨÏO [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. g∞~°∞
âßfi㨠fã¨∞‰õΩO@∞#flѨÙ_»∞ |Ü«∞\˜QÍe ֒ѨeH˜, ֒Ѩe QÍe |Ü«∞\˜H˜ áÈ`«∞O@∞Ok.
J^Õ q^èOŒ QÍ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x â◊HΘ |Ü«∞\˜ "å`å=~°}ÏxH˜, |Ü«∞\˜ "å`å=~°}O
#∞O_ç ^ÕǨÏOÖ’xH˜ â◊H˜Î „Ѩ"åǨÏO [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. ^ÕǨÏO ֒ѨÅ, |Ü«∞\˜
"å`å=~°}OÖ’ =Ù#fl Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ =∞^躌 q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊H,Θ ~°™êÜ«∞xHõ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞
J@∞#∞Oz W@∞, W@∞ #∞Oz J@∞ „Ѩ"åǨÏO ÖËHáõ È`Õ r= â◊HΘ J<Õk Éè∂í Éè∫uHõ
„ѨÑO¨ K«OÖ’ =∞#∞QÆ_» ™êyOK«^∞Œ .
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O, JO`«~ü â◊HΘ ‰õÄ_» ֒ѨeH˜, "≥Å∞ѨeH˜ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞OÎ @∞Ok.
D „ѨH$õ uÖ’ g∞~°∞ U q^èOŒ QÍ#∂ LxH˜ HÀÖ’Ê=_»O ÖË^∞Œ . ZOKÕ`O« >Ë g∞~°∞ „ѨH$õ uÖ’
ÉèÏQÆO QÆ#∞Hõ. TÑ≤ix aQÆÑ\¨ ì˜ QÍex ֒ѨeH˜, |Ü«∞\˜H˜ „Ѩ=Ç≤ÏOK«‰Ωõ O_® PѨ_O»
ZÖÏ ™ê^躌 O HÍ^À, J^Õ q^ŒOQÍ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« { r= ~°™êÜ«∞xHõ
â◊H˜Î „Ѩ"åǨxfl PѨ_»O ‰õÄ_» J™ê^茺O. g∞ ~°HõÎOÖ’ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∂Î#fl Z„_ç#e<£
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 57
(adrenalin) g∞ ^ÕÇ¨ xfl L`Õ[ΠѨ~K° _« "» ∞Õ H͉õΩO_® ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K« "å`å=~°}OÖ’xH˜
‰õÄ_» ^•x q^Œ∞º`ü JÜ«∞™ê¯O`« â◊HxΘ "≥^[Œ Å∞¡`∞« O@∞Ok.
g∞ Z"≥∂+¨<£û, Ѷ‘eOQ∑û, #=∞‡HÍÅ∞ ‰õÄ_» ^ÕǨÏOÖ’ ~°™êÜ«∞<åÅ#∞,
Ǩ~À‡#∞Å#∞ q_»∞^ŒÅ *Ë™êÎ~Ú. D „Ѩ„H˜Ü∞« #∞ WO`« =~°‰Ωõ g∞ "≥^· ºŒ âß„ã¨=Î Ú
ѨãQ≤ @Æ Öì HË áõ È`«∞Ok. âßfi㨠^•fi~å "å`å=~°}O`À J#∞ã¨O^è•#O Hõey=Ù#fl>Ë,¡ g∞
^ÕÇϨ OÖ’ q_»∞^ŒÅÜÕ∞º ~°™êÜ«∞<åÅ∞, Ǩ~À‡#∞Å ^•fi~å ‰õÄ_» |Ü«∞\˜ "å`å=~°}O`À
J#∞ã¨O^è•#O Hõey =Ù<åfl~°∞. g∞Ô~ѨÙÊ_≥·<å QÆ=∞xOKå~å? g∞ ^ÕǨÏO #∞O_ç
q_»∞^ŒÅ=Ù`«∞#fl ~°™êÜ«∞<åÅ#∞, Ǩ~À‡#∞Å#∞ ѨãQ≤ @Æ _ì O» ^•fi~å g∞ ÃÑOѨÙ_»∞ ‰õΩHõ¯,
ÃÑOѨÙ_»∞ [O`«∞=ÙÅ∞ ZO`À ^Œ∂~°OÖ’ =Ù#fl q∞=Ú‡Å#∞, "å\˜H˜ HõxÊOK«Hõ
áÈ~Ú#ѨÊ\˜H© q∞=∞‡efl QÆ∞~°∞ÑÎ @¨ Qì ÅÆ =Ù. J_»=ÙÅÖ’ "Õ\Ï_Õ [O`«∞=ÙÅ∞, K«OѨ|_Õ
[O`«∞=ÙÅ∞ ‰õÄ_» D q^èŒOQÍ<Õ J=`«e [O`«∞=ÙÅ ^ÕǨÅÖ’x Ǩ~À‡#∞Å#∞,
~°™êÜ«∞<åÅ#∞ ѨãQ≤ \Æ ì˜ QÆ∞iÎOK«QÅÆ =Ù. g∞ =∂#=*Ïu `«=∞ Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑,
PÖ’K«#Å ^•fi~å Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« º_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. W`«~°
r=*Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_» WO^Œ∞Ö’ „Ѩ"∞Õ Ü«∞O Hõey =Ù<åfl~Ú. `«∞á¶ê#∞Å∞, Éè∂í HõOáêÅ∞,
ã¨∞<åg∞Å∞, HõÅ~å "åºÑ≤,Î ¿ÑQ¡ ∞Æ "åºÑ≤Î ÖÏO\˜ „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞ g∞ Z"≥∂+¨<û£ ,
Ѷ‘eOQ∑û, #=∞‡HÍÅ =Å¡<Õ ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú. g∞ #=∞‡HÍÖË g∞ Z"≥∂+¨<£û#∞
ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~Ú.
JO`«~ü â◊HxΘ Z"≥∂+¨<û£ QÍ, PÖ’K«#Å∞QÍ, Ѷe‘ OQ∑ûQÍ, #=∞‡HÍÅ∞QÍ =∂iÛ
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥OkOz "å\˜x rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ Z^Œ∞~˘¯x
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O { *Ï˝#O ã¨=Úáê~°#˚ HÀã¨"∞Õ g∞~°∞ D Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜
[#‡ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. JO`«‰Ωõ q∞Oz "Õ~ˆ ÅHΔͺÅ∞ ÖË=Ù. WHõ¯_» K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O { *Ï˝#O ÃÑiˆQH˘Åk g∞ P`«‡â◊HΘ Ѩikè qã¨iÎ ã¨∂Î =ÙO@∞Ok. P`«‡
K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ_O» HÀã¨O, Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À =Ú_çÑ_¨ ç =Ù#fl K≥`· #« ºâ◊HxΘ
J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∞« º_»O HÀã¨"∞Õ Éè∂í q∞ g∞^Œ r=*Ï`«∞Å∞ [#‡fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok.
Éè∂í q∞ g∞^Œ QÆÅ *Ï˝<åxfl ã¨OѨÓiÎQÍ á⁄Ok# `«~åfi`« D P`«‡ =∞~À L#fl`«"∞≥ #ÿ ,
â◊H=Θ O`«"∞≥ #ÿ ÃÇÏ· „ѶHÔ‘ fihûQÆÅ Ö’HÍxH˜ „ѨÜ∂« }O KÕã≤ JHõ¯_» [#‡fã¨∞‰õΩx K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∂xfl „áê~°Oaèã∞¨ OÎ k. 'ѨÙ#~°Ñ≤ [##O ѨÙ#~°Ñ≤ =∞~°}O— J<Õ Ñ¨~O° Ѩ~° D
Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl J^躌 Ü«∞#O KÕã≤ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨"∞Õ ! Éè∂í q∞ g∞^Œ
[#‡#∞ fã¨∞‰õΩO@∞#fl „Ѩu P`«‡‰õΩ Wk `«Ñʨ xã¨i.
58 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 g∞ K«∞@∂ì XHõ™êi QÆ=∞xOK«O_ç. P#O^ŒO, ^Œ∞óYO, ã¨O`À+¨O, x~åâ◊,
P~ÀQƺO, J<å~ÀQƺO Jhfl g∞ˆ~~°ÊK«∞‰õΩ#fl #=∞‡HÍÅ =Å¡<Õ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú.
J<å~ÀQͺxfl, ^Œ∞óMÏxfl g∞ÃÑ· U ÉÏǨϺ â◊HΩ ~°∞^Œ_ú O» ÖË^∞Œ . Z=~°∂ q∞=∞‡efl „ѨÉÏè q`«O
K≥Ü∞« º_»O ÖË^∞Œ . Jhfl g∞ JOwHÍ~°O`À<Õ g∞‰õΩ `å~°ãѨ _¨ ∞» `«∞<åfl~Ú. g∞ JO`«@
g∞ˆ~ P #=∞‡HÍÅ#∞ =∂~°∞Û‰õΩx g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ =∂~°∞ÛHÀ"åe.
Éè∫uHõ "åã¨=Î O QÆ∞iOz# *Ï˝# Ѩikèx qã¨iÎ OK«∞‰õΩO@∂ áÈ~Ú#ѨÙÊ_Õ
g∞ rq`«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ ã¨"åà◊√§QÍ P#O^ŒOQÍ ã‘fiHõiOK« QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
g∞ *Ï˝# ѨikèÖ’ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, HÀiHõÅ∞, Pâ◊Å∞ Hõey =ÙO_»_"» ∞Õ HÍ^Œ∞. "å\˜x
„H˜Ü∂« ~°∂ѨOÖ’ PK«~}° Ö’ ÃÑ@ìQeÆ y#ѨÙ_Õ Jaè=$kú J<Õk =ÙO@∞Ok. XH˘¯Hõ¯
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @<å g∞ rq`å#∞Éè=í OQÍ =∂i g∞ *Ï˝# Ѩikèx { K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩikèx
ÃÑOK«∞`«∞Ok.
^ÕÇϨ OÖ’ ã¨OÉèqí Oz# Z@∞=O\˜ "åºkè<<·≥ å P`«‡â◊H`Θ À #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û.
=∞i 'Z=i "åã¨"Î åxfl "åˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞— J<Õ X\˜ì *Ï˝#O =ÙO>Ë KåÅ^Œ∞.
P *Ï˝ < åxfl „H˜ Ü « ∂ ~° ∂ Ѩ O Ö’ PK« ~ ° } Ö’ ÃÑ@ì Q Æ e y#Ѩ Ù _Õ P^è • ºu‡Hõ ` «
JxÊOK«∞‰õΩO@∞Ok. P^蕺u‡Hõ`« JO>Ë P`«‡*Ï˝<åxfl PK«~} ° Ö’ ÃÑ@ì_O» ^•fi~å
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_=» ∞x J~°O÷ . g∞ Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "≥∞*Ïi\© [<åÉèÏ
P^蕺u‡Hõ"`Õ ÅΫ ∞ HÍ<ÕHÍ~°∞. *Ï˝<åxfl PK«~}° Ö’ â◊¥#ºO KÕã#≤ ѨÙ_Õ rq`«OÖ’ ^Œ∞ó
YO, JâßOu, x~åâ◊, J<å~ÀQƺO Z^Œ∞~°=Ù`å~Ú. "≥∞*Ïi\© âß`«O [<åÉèÏ
P^蕺u‡Hõ"`Õ ÅΫ ∞QÍ =∂i`Õ g∞ Éè∂í g∞‡^Œ =∞~À „H˘`«Î „ѨÑO¨ K«O Pq+¨¯iã¨∞OÎ k.
g∞ PÖ’K«#efl, #=∞‡HÍÅ#∞, ZO`À Z~°∞Hõ`À QÆ=∞xOK«_O» <Õ~∞° ÛHÀO_ç.
W`«~∞° ŠѨ@¡ g∞ Jaè„áêÜ«∂Å∞, ^ÕfiëêÅ∞ #=∞‡HÍÅ∞ g∞ JO`«~O° QÆOÖ’x ÉèÏ"åÅ#∞,
PÖ’K«#Å#∞ „ѨuaOѨ KÕ™êÎ~Ú. D „ѨÑO¨ K«=∞O`å ^Œ∞óY=Ú`À, ^•i„^Œº=Ú`À,
ã¨=∞㨺Å`À xO_ç=ÙO^Œx, „Ѩ[ÅO`å "≥∂ã¨ÑÓ¨ i`«"∞≥ #ÿ "å~°x, =∂#=*ÏuH˜ J~°O÷
ÖˉΩõ O_® áÈ~ÚO^Œx, =∞#∞+¨μÅO`å K≥_"¤» åàı§#x, =∂#= ^ÕÇϨ O `«~K° ∂« J<å~ÀQƺO
áêÅ∞ J=Ù`«∞O^Œx – g∞~°∞ Jaè„áêÜ«∂Å∞ PÖ’K«#Å∞ Hõey=Ù#fl@¡~Ú`Õ g∞Ö’ ֒ѨO
=ÙO^Œx `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. g∞~°∞ J@∞=O\˜ PÖ’K«#Å∞ Hõey. ZO`« ^Œ$_è»OQÍ
#=Ú‡`«∞#fl@¡~Ú`Õ JO`« J*Ï˝#O g∞‰õΩ =ÙO^Œx J~°÷O KÕã¨∞HÀO_ç. W@∞=O\˜
PÖ’K«#Å#∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ ‰õΩΔ }‚OQÍ Ñ¨sHõΔ KÕã∞¨ ‰õΩx g∞ PÖ’K«<å ^Œ$HõÊ^ä•xfl
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 59
=∂~°∞ÛHÀ=Åã≤ =ÙOk. D Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ ã¨OѨ^,Œ P#O^ŒO ѨÙ+¨¯Å"≥∞#ÿ
J=HÍâßÅ∞, rq`«O Ѩ@¡ Q“~°=O, W`«~∞° ÅÖ’ =∞Oz`«<åxfl K«∂_»_O» , Pâß"å^ŒO,
^ÕÇ¨ xfl =∞Ç≤Ï=∂xfi`« â◊HQΘ Í ÉèÏqOK«_O» , =∂#=*Ïu { W`«~° r=*Ï`«∞ŠѨ@¡
qÅ∞= W=fi_»O ÖÏO\˜ PÖ’K«#Å∞ Jaè„áêÜ«∂Å∞ g∞~°∞ Hõey=Ù#flѨÙ_»∞ g∞ =∞<Àã≤u÷
KåÅ P~ÀQƺHõ~O° QÍ =ÙO^Œx `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç.
x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ QÍx, q<åâ◊Hõ~°suÖ’ QÍx =Ù#fl PÖ’K«<å^èÀ~°}˜x
ã¨=¸ÅOQÍ Ñ¨sHõΔ KÕã≤ g∞‰õΩѨÜ∂≥ QÆH~õ O° QÍ =∞Å∞K«∞HÀQÆÅ â◊HxΘ g∞~°∞ U Hõ}Δ OÖ’
<≥<· å Hõey=Ù<åfl~°∞. Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl PÖ’K«#efl, Jaè„áêÜ«∂efl
g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ q"ÕK#« K≥Ü∞« ºQÆÅ^Œ∞. q"ÕK<« å â◊HΘ g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ `«Ñʨ
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ =ÙO_»^∞Œ . g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ g∞~°∞ Uk HÀ~°∞‰õΩO>Ë
Jk W=fi_»"∞Õ `≥Å∞ã¨∞. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç =KÕÛ ã¨O^ÕâßÅ∞, ã¨∂K«#efl HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ J<Õ ^•fi~°O ^•fi~å g∞ rq`å#∞Éè=í OQÍ =∞ÅK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. JO`«~ü „ѨÜ∂« }O
^•fi~å, Jáê~°"∞≥ #ÿ rq`å#∞Éè"í åÅ ^•fi~å HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ëê~üÊ (sharp) J=Ù`«∞Ok.
JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜, ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ KåxH˜ =∞^躌 "å~°kÖè ÏQÆ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£
Ѩx KÕã∞¨ OÎ @∞Ok. q"ÕK#« KÕã≤ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ UÜÕ∞ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞,
rq`å#∞Éè"í åÅ∞ HÍ"åÖ’ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, PÖ’K«#Å ~°∂ѨOÖ’ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜
`≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º_»=∞<Õ Ñ¨x KÕã∞¨ OÎ k HÍx¬Ü∞« ãπ"∞≥ Oÿ _£. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O J<Õk Éè∫uHõ
„ѨѨOK«OÖ’ Wq∞_Õq^èŒOQÍ Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞, Éè∫uHõ Ѩiã≤÷`«∞Å#∞,
rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ D HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å "≥Å∞ѨʼnõΩ "åã¨=Î ~°∂ѨO K≥Okã¨∞OÎ k.
JO`«~åfi}˜, JO`«~ü ã¨O^ÕâßÅ∞ D HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£ ^•fi~å g∞ Z~°∞HõÖ’xH˜
=ã¨∞OÎ @∞Ok.
g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å U ã¨∂K«#Å∞, U ã¨ÅǨÅ#∞ g∞ JO`«~ü
„ѨѨOKåxH˜ Wã¨∞Î<åfl~°<Õ q+¨Ü«∂xfl KåÅ ã¨∞xt`«OQÍ Ñ¨ijeOK«O_ç. g∞
rq`å#∞Éèí"åÅ#∞ g∞ Wëêì#∞™ê~°O ã¨$+≤ìOK«∞HÀ=K«∞Û#<Õ q+¨Ü«∂xfl ZÅ¡"Õà◊ÖÏ
QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç. g∞Ö’ KåÅ =∞Ok '"Õ∞=Ú KåÅ =∞Oz "åà◊§=Ú— J<Õ =Úã¨∞QÆ∞Ö’
`«=∞#∞ `å=Ú "≥∂ã¨O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. K≥_»∞#∞ ^Õfi+≤ã¨∞Î<åfl=∞x "åà◊√§
K≥ÑÙ¨ ʉõΩO@∞O\Ï~°∞. ^Õfi+≤ã∞¨ #Î flO`«=∂„`å# K≥_∞» J<Õk =∞@∞=∂Ü«∞O HÍ^Œ∞. g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ g∞ Ѩ@¡ g∞~°∞ =∞Oz PÖ’K«#Å∞ Hõey =Ù<åfl~å?
60 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
J<Õk =ÚYºO. ¿Ñ^ŒiHõOÖ’ „=∞QÆ∞`æ ∂« rq`åxfl QÆ_Ñ» _¨ O» Q˘Ñ¨ÊQÍ, KåÅ =∞OzHÍ~°ºOQÍ
g∞Ö’ H˘O`«=∞Ok ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞. ^•xfl ã¨=∞i÷OK«∞‰õΩO@∂ `å=Ú ^Œ∞~åâßѨ~∞° Å=Ú
HÍ=∞x K≥ÑÙ¨ ʉõΩO@∞<åfl~°∞. ã¨OѨ^Œ QÆÅ "åà◊§O`å JâßOu`À =Ù<åfl~°x, ã¨OѨ^Œ
=Å¡<Õ ã¨=∂[OÖ’ K≥_»∞ [~°∞QÆ∞`«∂O^Œx, `å=Ú =∂„`«=Ú ã≤OѨÙÖò Öˇ·Ñ¶π`À
x~å_»O|~°OQÍ =ÙO@∞<åfl=∞x ã¨=∞i÷OK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. J<å~ÀQƺO J<Õk rq`«
âßѨ=∞x, ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ WzÛ# tHõQΔ Í ÉèÏqã¨∂Î =∞iH˘O^Œ~∞° rq`åÅ#∞ "≥à§◊ nã¨∞<Î åfl~°∞.
W=hfl q∞=∞‡efl g∞~°∞ =OzOK«∞‰õΩO@∞#fl K«~º° ÖË! "Õ∞=Ú KåÅ =∞Oz "åà◊§=Ú J<Õ
=Úã¨∞QÆ∞Ö’ q∞=∞‡efl g∞~°∞ =OzOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. X\˜ì „Éèí=∞ÅÖ’ =Úxy
`ÕÅ∞`«∞<åfl~°∞. nx=Å¡ g∞‰õΩ rq`«O ^Œ∞~°ƒ~ù =° ∞=Ù`«∞O^ÕQÍx ѨÙ~ÀQÆu =ÙO_»^∞Œ .
rq`«OÖ’ qѶ¨Å=∞=Ù`«∞<åfl=∞x ÉèÏqOz#ѨÙ_»∞, =∞Oz "åà◊√§QÍ
K≥ÑÙ¨ ʉõΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ Z<Àfl ‰õΩÜ«Ú‰õΩÅÎ #∞, ™ê‰õΩÅ#∞, ã¨=∞i÷OK«∞HÀ=_®Å#∞ "≥^∞Œ ‰õΩ`«∂
rq`åxfl ^Œ∞óYÉèií `«O KÕã∞¨ HÀ=Åã≤# JQÆ`º« O U P`«‡‰õÄ D Éè∂í q∞ g∞^Œ U~°Ê_»Ö^Ë ∞Œ .
^Õfi+≤Oz#O`« =∂„`å# g∞ rq`åÅÖ’ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ =∂~°=Ù. g∞‰õΩ U Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, U
Éè∫uHõ J#∞Éè"í åÅ∞, Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ HÍ"åÖ’ "å\˜x g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ ^•fi~å
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ ã¨$+≤Oì K«∞HÀO_ç. J<å~ÀQͺxfl ^Õfi+≤¿ãÎ
g∞‰õΩ P~ÀQƺO =ã¨∞OÎ ^•? g∞‰õΩ P~ÀQƺO HÍ"åÅx ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩx Éè∫uHõ "åã¨=Î O
á⁄O^ŒO_ç. g∞~°∞ „ã‘Å#∞ ^Õfi+≤¿ãÎ JO^Œ∞‰õΩ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O HÀã¨O „ã‘Î
[#‡ fã¨∞HÀ=Åã≤ =ÙO@∞Ok. „ã‘Î [#‡ fã¨∞‰õΩx ZO^Œ∞‰õΩ ^Õfi+≤OK«=Åã≤ =zÛO^À
K≥`· #« ºâ◊HÑΘ ~¨ O° QÍ, P`«‡â◊HΘ Ѩ~O° QÍ, Éè∫uHõ "åã¨=Î O Ѩ~O° QÍ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∞ ã¨OѨÓiÎQÍ
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ =~°‰Ωõ „ã‘Î QÍ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. g∞~°∞ aèHQΔõ Íà◊§#∞
^Õfi+≤¿ãÎ JO^Œ∞‰õΩ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ aèHQΔõ Í_çQÍ [#‡ fã¨∞HÀ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞~°∞ =∞Oz "åà◊√§ J<Õ =Úã¨∞QÆ∞ `˘Åy "åã¨=Î O á⁄O^•ÅO>Ë g∞
PÖ’K«#Å#∞, #=∞‡HÍÅ#∞ ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ ã¨=¸ÅOQÍ Ñ¨sH˜OΔ K«∞‰õΩO@∂ =ÙO_»O_ç.
g∞~°∞ ZÔH¯_≥H¯õ _» `«ÑÊ≤ ^•Å∞ KÕã∞¨ <Î åfl~À g∞ˆH `≥Å∞ã¨∞OÎ k. g∞ÔH=fi~°∂ D Ѩx KÕã≤
ÃÑ@ì~°∞. q∞=∞‡efl g∞ˆ~ L^ŒúiOK«∞HÀ"åe. q∞=∞‡efl g∞ˆ~ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
K≥OkOK«∞HÀ"åe. *Ï˝#O J<Õ JyflÖ’ „Éè=í ∞Å∞ =∞i J"åã¨"Î åÅ∞ =∂_ç=∞Ããá· È`å~Ú.
g∞ P~ÀQƺO =∞i =∂#ã≤Hõ ã¨=∞㨺Å`À g∞ _®Hõ~ì ∞° ¡ =∞i =∂#ã≤Hõ "≥^· ∞Œ ºÅ∞
^•QÆ∞_»∞ =¸`«ÖÏ_»∞`«∞<åfl~°∞. „Ѩã∞¨ `Î =« Ú#fl áêâßÛ`«º "≥^· ºŒ q^è•#O`À g∞ÔHѨÊ\˜H©
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 61
âßâ◊fi`« Ѩiëê¯~°O ^˘~°H^õ ∞Œ . g∞ =∂#ã≤Hõ "≥^· ∞Œ ºÅ=Å¡ g∞ =∂#ã≤Hõ ã¨=∞㨺Å∞ =∞iO`«
ÃÑiy ^Ò~åƒùQºÆ O ÃÑiyO^ÕQÍx "åà◊§=Å¡ g∞ˆHg∞ X~°Q_Æ O» ÖË^∞Œ .
Ѩ^ÑÕ ^¨ Õ g∞ PÖ’K«#Å#∞, #=∞‡HÍÅ#∞ ѨsHõKΔ ãÕ ∞¨ HÀ=∞x <Õ#∞ K≥Ñʨ _»O
ÖË^∞Œ QÍx, x`«º *Ï„QÆ`Ϋ ã≤u÷ Ö’ Z~°∞Hõ`À rqOKåÅx `≥eÜ«∞Ѩ~∞° ã¨∞<Î åfl#∞. Z~°∞Hõ`À
x`«º *Ï„QÆ`Ϋ ã≤u÷ Ö’ =ÙO_»QÅÆ â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞ g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ =Ù<åflÜ«∞x
<˘H˜¯ K≥|∞`«∞<åfl#∞. g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ J@∞=O\˜ Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HxΘ Hõey =ÙO^Œx
g∞~°∞ qâ◊fiã≤OK«O_ç, JO`Õ KåÅ∞. g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞, g∞ K«∞@∂ì =Ù#fl rq`«
Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ g∞ #=∞‡HÍÅ∞ ã¨OHõÖÏÊÅ =Å¡ ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç<åÜ«∞<Õ
"åã¨"Î åxfl ã¨^• QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç. g∞~°∞ [#‡ fã¨∞HÀHõ =Ú#∞ѨÙ, WѨÙ_»∂, =∞~°}O
`«~åfi`« ‰õÄ_» g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. „Ѩu XHõ¯~°∂ H˘xfl
„Ѩ`ºÕ Hõ Éè∫uHõ J#∞Éè"í åÅ#∞, Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ ZOK«∞‰õΩx r"å`«‡Å∞QÍ Éè∂í q∞
g∞^Œ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩx „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ KÕã∂¨ Î K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. "åà◊√§
ZOK«∞‰õΩ#fl Éè∫uHõ J#∞Éè"í åÅ K«„@OÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ HÍ=Åã≤#
¿ãfiK«Ûù , ã¨~°fiâ◊H˜Î ™ê=∞~å÷ºÅ∞ "åà◊√§ Éèí∂q∞ g∞^Œ ѨÙ\˜ì#ѨÊ\˜ #∞O_Õ "åà◊§
JO`«~„ü ѨÑO¨ K«OÖ’ Wq∞_ç L<åfl~Ú.
D qâ◊fiOÖ’x Jxfl Ö’HÍÅ∂ =¸ÅK≥·`«#ºO Ü≥ÚHõ¯ =∞<Àâ◊HÎ̃ #∞O_ç
"≥Å∞=_ç<å~Ú. g∞~°∞ [#‡fã¨∞‰õΩ#fl „f–_≥·=∞#¬#Öò Éè∫uHõ „ѨѨOK«O ‰õÄ_»
=¸ÅK≥`· #« ºâ◊HΘ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# P`«‡â◊HÖõ ÏÅ`À ã¨$+≤Oì Ѩ|_çOk. g∞Ö’ „Ѩu XHõ¯~°∂
Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ q_»nÜ«∞~åx ÉèÏQÆOQÍ =ÙO@∂ Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl, Éè∫uHõ
=ã¨∞=Î ÙÅ#∞ ã¨$+≤Kì Ü ≥ ∞« º_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. D qâ◊fiOÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞ {
"å\˜Ö’ r=~åâ◊√Å ã¨$+≤ì JÖÏ<Õ [~°∞QÆ∞`«∂Ok. XHõ Ö’HõO Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
ÃÑiy`Õ qâ◊fi K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ‰õÄ_» ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. XHõ Ö’HõO Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O J<Õk ^•xÖ’ =Ù#fl ã¨=∞ã¨Î r=~åâ◊√Å ã¨q∞+≤ì K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ÃÑ·
P^è•~°Ñ_¨ =ç ÙO@∞Ok. Ö’HÍÅ∞ JO>Ë Éè∂í q∞ ÖÏO\˜ Ѷ∞¨ #Ѩ^•~°÷ „QÆÇ¨ ÖË H͉õΩO_®,
W`«~° K≥`· #« º Ѩ^•~°O÷ `À ‰õÄ_ç# „ѨÑO¨ KåÅ∞ ‰õÄ_» =Ù<åflÜ«∞x g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl#∞.
g∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ J<ÕHõ Ö’HÍÅ∞ #_»∞ã¨∞<Î åfl~Ú. Jq g∞ K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ HõxÊOK«=Ù.
g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å`À ZO`À ™ê^è#Œ ^•fi~å "å\˜x g∞~°∞ K«∂_»=K«∞Û. PÜ«∂
Ö’HÍÅÖ’QÆÅ â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~ÚHõ#∞QÆ∞}OQÍ JHõ¯_» Ѩ^•~°O÷ =ÙO@∞Ok. P
62 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Ѩ^•~å÷xHõ#∞QÆ∞}OQÍ JHõ¯_ç r=~åâ◊√Å∞ ^ÕǨÅ∞ fã¨∞‰õΩx K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú.
'<å `«O„_ç ~å[ºOÖ’ J<ÕHõ Ö’HÍÅ∞<åfl~Ú— Jx rã¨ãπ „ÔHã· Îπ K≥ÑÊ≤ # =∂@Å#∞
g∞~°∞ K«k"Õ =ÙO\Ï~°∞. g∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å P Ö’HÍÅ#∞ ^Œi≈OK«=K«∞Û. g∞
JO`«~ü â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~Ú XHõ Ö’HõO Ü≥ÚHõ¯ „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~ÚH˜ @∂º<£ J~Ú#ѨÙ_∞»
P Ö’HÍxH˜ ^Œi≈OK«_O» JHõ¯_ç *Ï˝<åxfl á⁄O^Œ_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. =¸ÅK≥`· #« ºâ◊HΘ
#∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞#fl P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞ r"å`«‡Å∞QÍ XHõ Ö’HõOÖ’xH˜ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩ#flѨÙ_∞»
P Ö’HõÑÙ¨ â◊HΘ ™ê÷~ÚÖ’ ã¨OѨÓiÎ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ=Åã≤=ÙO@∞Ok. Éè∂í Éè∫uHõ
`«ÅOÖ’ Ѩ^•~°O÷ `À Wq∞_ç=Ù#fl K≥`· #« ºâ◊HxΘ ^•x _≥#· q∞H±û#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx *Ï˝<åxfl
ã¨=Úáêi˚OK«∞HÀ=_®xH˜ P`«‡Å∞ r"å`«‡Å∞QÍ Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O
[iyOk. K≥`· #« ºâ◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∂xfi`«"∞≥ #ÿ ã¨$+≤Oì K«QÅÆ â◊HΘ g∞Ö’ „Ѩu XHõ¯iH©
"å~°ã`¨ fi« OQÍ ã¨O„Hõq∞OzOk. XHõ¯ =∂#=*ÏuˆH QÍHõ Éè∂í q∞ ÃÑ· Jxfl r"å`«‡Å‰õÄ
"å~°ã`¨ fi« OQÍ ã¨O„Hõq∞OzOk. `«‰Ωõ ¯=, Q˘Ñ¨Ê, z#fl, ÃÑ^Œú Jx `Õ_® ÖˉΩõ O_® ZÅ„HÍì#∞,
Ѩ~=° ∂}∞=Ù, J}∞=Ù, ~å~Ú, Ѩ~fi° `«O, WÖÏ JxflO\˜Ö’#∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ xOѨ|_ç=ÙOk.
Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl ã¨$+≤Oì K«_O» Ö’ Jhfl áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. H©@HÍÅ∞, ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞,
„H˜=ÚÅ∞, Ѩ‰ΩΔõ Å∞, [O`«∞=ÙÅ∞, K≥@∞¡, ~åà◊√§, ã¨=Ú„^•Å∞... WOHÍ Jhfl qq^èŒ ^ÕÇ¨ Å#∞
^èiŒ Oz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl K≥O^Œ∞`«∂#fl r"å`«‡ÖË. D „ѨH$õ u Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl
Jxfl r"å`«‡Å∂ ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~Ú. Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ D Éè∫uHõ
"å`å=~°} ã¨$+≤ì KåÅ `«Ñʨ xã¨i† D ã¨$+≤ì KåÅ ã¨ÇϨ [OQÍ ã¨∞ÅÉèOí QÍ [~°∞QÆ∞`«∂Ok.
r=~åâ◊√Å∞, Éè∫uHõ "å`å=~°}OÅ =∞#∞QÆ_» Ѩ~°ã¨Ê~°O XHõ ^•xÃÑ· XHõ\ ˜
P^è•~°Ñ_¨ =ç Ù<åfl~Ú.
D Éè∫uHõ "å`å=~°}OÖ’ ã¨OÉèíqOKÕ |∞∞`«∞=ÙÅ∞, =~°¬áê`åÅ∞,
#n„Ѩ"åǨÅ∞, QÍe, ã¨=Ú„^•Å∞ JO`å ‰õÄ_» „áêp# HÍÅO #∞O_ç g∞ P`«‡â◊HΘ
Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÖÏÊÅ=Å¡ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂ =Ù<åfl~Ú. Éè∂í q∞ J<Õ Éè∫uHõ ^ÕÇϨ O ‰õÄ_»
P`«‡#∞ { =∞<Àâ◊H˜Îx Hõey =ÙOk. Éèí∂q∞Ö’ Wq∞_ç=Ù#fl Ѩ~°fi`åÅ∞, #^Œ∞Å∞
ã¨=Ú„^•Å∞... Jhfl Éè∂í q∞ Ü≥ÚHõ¯ ^ÕÇ¨ xH˜ ã¨O|OkèOz#"Õ. Éè∂í q∞ g∞^Œ `«Ü∂« ~°Ü∞Õ º
=ã¨∞=Î ÙÅ∞, Éè∂í q∞ g∞^Œ ã¨OÉèqí OKÕ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞, Éè∫uHõ "å`å=~°}O, Éè∫uHõ
Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ Jhfl Éè∂í q∞ J#|_»∞ P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ ã¨O|OkèOz#"Õ!
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 63
 g∞ ^ÕÇϨ OÖ’QÆÅ „Ѩu ZÅ„HÍì#∞, Ѩ~=° ∂}∞=Ù P`«‡#∞ Hõey =Ù<åfl~Ú. g∞
^ÕÇϨ OÖ’x Jxfl Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ L=∞‡_ç K≥`· #« º Ѩi=∂}O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. Jxfl
Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ "å\˜ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåÅ ^•fi~å J#∞ã¨O^è•xOѨ|_ç =Ù<åfl~Ú. Éè∂í q∞
g∞^Œ Jxfl r"å`«‡Å∞ "å\˜ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å J#∞ã¨O^è•xOѨ|_ç =Ù<åfl~Ú.
Éè∂í q∞ g∞^Œ Jxfl r"å`«‡Å∞ L=∞‡_ç Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl ã¨$+≤ãì ∂¨ Î K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl ã¨$+≤Oì K«_O» Ö’ Jxfl r"å`«‡Å∂
qt+¨"ì ∞≥ #ÿ áê„`«#∞ áÈ+≤ã∞¨ <Î åfl~Ú.
Éè∫uHõ "åã¨=Î O, P`«‡â◊H,Θ =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò P`«‡, JO`«~ü „ѨÑO¨ KåÅ QÆ∞iOz
g∞‰õΩ `≥eã≤# *Ï˝#O =∞Ǩ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ h\˜ aO^Œ∞=O`« =∂„`«"∞Õ . g∞ ÃãH· ÍÅlã¨∞Åì ∞,
_®Hõ~ì ∞° ,¡ =∞`« QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ 'JǨÏO—`À =Ú_çÑ_¨ #ç q+¨Ü∂« Å<Õ PÖ’zã¨∞<Î åfl~°∞. P`«‡
QÆ∞iOz , K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O QÆ∞iOz Ѩiâ’kèOKåÅ<Õ PÖ’K«#Å∞ "åiH˜ ã¨∞ÊùiOK«_O»
ÖË^∞Œ . Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ r"å`«‡Å qt+¨`ì « QÆ∞iOz "åà◊§‰õΩ `≥eÜ«∞_»O ÖË^∞Œ .
=∂#ã≤Hõ ã¨=∞㨺ʼnõΩ "åà◊√§ WKÕÛ „\©\ò"∞≥ O\ò 'JǨÏO— ™ê÷~ÚÖ’<Õ =ÙO@∞Ok. "≥∞Oÿ _£
QÆ∞iOz "åà◊§‰õΩ J=QÍǨÏ# ÖË^∞Œ . g∞ _®Hõ~ì ∞° ¡ ^ÕÇ¨ xfl X\˜ì =∂Oã¨ÑÙ¨ =Ú^ŒQú Í
ÉèÏqOz „\©\ò"∞≥ O\ò Wã¨∞<Î åfl~°∞. Wk KåÅ ¿ÇÏÜ«∞"≥∞#ÿ , hK«"∞≥ #ÿ "≥^· ºŒ q^è•#O.
™ê^è•~°}OQÍ g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl #=∞‡HÍÅ∞ g∞ Z"≥∂+¨<û£ #∞, KÕ`Å« #∞
„ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú. '<Õ#∞ P~ÀQƺOQÍ =ÙO\Ï#∞— Jx g∞~°∞ „ѨQÍ_èO» QÍ #q∞‡`Õ
g∞~°∞ P~ÀQͺxfl Jxfl "ÕàÖ◊ Ï Hõey =ÙO\Ï~°∞. g∞~°∞ ¿Ñ^ŒiHõO`À „=∞QÆ∞`æ ∞« #fl@¡~Ú`Õ
^è#Œ ã¨Oáê^Œ# Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO@∞#fl@∞¡, g∞ WO\˜H˜ ã¨O|OkèOz# aÅ∞¡Å∞ 㨄Hõ=∞OQÍ
K≥eã¡ ∞¨ #Î fl@∞¡, Y~°∞ÛÃÑ_»∞`«∞#fl@∞¡, g∞‰õΩ HÍ=Åã≤# =ã¨∞=Î ÙÅ∞ H˘#∞‰õΩ¯O@∞#fl@∞¡,
g∞Ô~ѨÙÊ_»∂ q∞QÆ∞Å∞ ^è#Œ O Hõey=Ù#fl@∞¡, ã¨=∂[ Ç≤Ï`åxH˜ H˘O`« âß`«O ^è<Œ åxfl
^•#O KÕã∞¨ #Î fl@∞¡ ~°H~õ H° ÍÅ∞QÍ TÇ≤ÏOK«∞H˘x HõÅÅ∞ QÆ#O_ç. g∞ HõÅÅhfl Éè∫uHõ
"åã¨=Î O K≥O^Œ∞`åÜ«∞x #=∞‡HõO Hõey =ÙO_»O_ç. Jq `«Ñʨ xã¨iQÍ <≥~"° ~ˆÕ O^Œ∞‰õΩQÍ#∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ "≥∞HÍx["£∞ Ü«∂H˜"ì \Õ ò (activate) J=Ù`«∞Ok.
g∞‰õΩ rq`«O JO^èHŒ Í~°OQÍ QÆ=∞ºOÖËx <å=ÖÏQÆ `Àã¨∞#Î fl^•? J~Ú`Õ
g∞~°∞ J~°=÷ O`«OQÍ rqã¨∞#Î fl@∞¡, P#O^ŒOQÍ =ÙO@∞#fl@∞¡, J<ÕHõ J=HÍâßÅ∞, Ѩ#∞Å∞
g∞~°∞ Hõey=Ù#fl@∞¡, rq`«O arQÍ =ÙO@∞#fl@∞¡, P^蕺u‡Hõ HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’
áêÖÁæO@∞#fl@∞¡, P^蕺u‡Hõ ѨÙã¨HÎ ÍÅ∞ K«^∞Œ =Ù‰õΩO@∞#fl@∞¡, g∞~°∞ ZO`À =∞OkH˜
64 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
LѨÜ∂≥ QÆH~õ O° QÍ =ÙO@∞#fl@∞¡, g∞ ÃÑOѨÙ_∞» [O`«∞=ÙÅ#∞, W`«~° r=~åâ◊√Å#∞ „¿Ñ=∞`À
K«∂ã¨∞#Î fl@∞¡ WÖÏ J<ÕHõ ~°HÍÅ∞QÍ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx HõÅÅ∞ Hõ#O_ç. JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ
g∞ rq`«OÖ’ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ HõeÊOK«|_»`å~Ú. g∞~°∞ Uq ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩO\Ï~À,
Uq HõÅÅ∞ HõO\Ï~À J"Õ g∞ rq`«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ Z^Œ∞~°=Ù`å~Ú.
g∞~°∞ J<å~ÀQƺOQÍ =ÙO@∞<åfl~å? J~Ú`Õ P~ÀQƺOQÍ =ÙO@∞#fl@∞¡, K«HKõ H« Í
u~°∞QÆ∞`«∞#fl@∞¡, K«ÖÏH©QÍ JO^Œi`À "≥∞ÅQÆ∞`«∞#fl@∞¡, Jxfl Ѩ#∞Å∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞#fl@∞¡,
L`Õ[Î OQÍ =ÙO@∞#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx HõÅÅ∞ Hõ#O_ç. g∞ ^ÕÇϨ O JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ
ã≤^ÑúŒ _¨ ∞» `«∞Ok. g∞~°∞ ã¨iÜ≥∞ÿ # P~ÀQͺxfl á⁄O^Œ∞`å~°∞.
g∞~°∞ W`«~∞° Å`À =∂\Ï¡__» ®xH˜ ã¨OHÀzã¨∞<Î åfl~å? '<Õ#∞ `«‰Ωõ ¯= J<Õ ÉèÏ=O
q∞=∞‡efl ÉÏkèã∞¨ OÎ ^•? J~Ú`Õ JO^Œi`À =∂\Ï¡_∞» `«∞#fl@∞¡, ZO`À =∞Ok „ÃÑO¶ _£û
=Ù#fl@∞¡, "åà◊§`À g∞~°∞ x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ =º=ǨÏiã¨∞#Î fl@∞¡, =∂#= ã¨O|O^è•Å∞
<≥~Ñ° Ù¨ HÀ=_»OÖ’ ZO`À L`Õ[Î OQÍ =ÙO@∞#fl@∞¡ J<ÕH~õ H° ÍÅ∞QÍ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx HõÅÅ∞
Hõ#O_ç. g∞ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»`å~Ú.
^ÕxH© ÉèÜ
í ∞« Ѩ_H» Oõ _ç. g∞‰õΩ UÜÕ∞ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, =∂#ã≤HÑõ i¨ ã≤`÷ ∞« Å∞,
"å`å=~°}O, P~ÀQƺO HÍ"åÖ’ "å\˜<Õ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx HõÅÅ∞ Hõ#O_ç. ÖËq∞ QÆ∞iOz
PÖ’zOK«HOõ _ç. Ѷ֨ Ï<å Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ [~°∞QÆ∞`åÜÕ∞"≥∂#x ÉèÜ í ∞« O K≥O^Œ_O» QÍx,
PO^Àà◊# K≥O^Œ_O» HÍx K≥Ü∞« ºHõO_ç. g∞ ÉèÜ í ∂« Å∞, PO^Àà◊#Å∞ ‰õÄ_» Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl
ã¨$+≤™ì êÎ~Ú.
g∞ 'HõÅÅ∞— g∞Ö’ L`Õ*Î Ïxfl, L`åûǨxfl xOѨÙ`å~Ú. „áêѨOzHõOQÍ QÍx,
P^蕺u‡HõOQÍ QÍx g∞~°∞ ™êkèã∞¨ #Î fl q[Ü«∂Å∞ ÖË^• g∞~°∞ á⁄O^Œ∞`«∂#fl Éè∫uHõ
J#∞Éè"í åÅhfl g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ #∞O_ç g∞ HõÅÅ #∞O_ç „áê}O áÈã¨∞‰õΩO\Ï~Ú. D
Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ ã¨OHõÅÊO ÖˉΩõ O_® U Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @<å g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°=fi^Œ∞.
g∞~°∞ Z~°∞HõÖ’ L#flѨÙ_»∞, Z~°∞HõÖ’ ÖË#ѨÙ_»∞ „Ѩu Hõ}Δ =¸ g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ ã¨OHõÖÏÊÅ∞,
HÀiHõÅ∞, HõÅÅ∞, TǨÏÅ∞, Pâ◊Å∞, HÀiHõÅ∞ ZOK«∞‰õΩO@∞O\Ï~°∞. "å\˜Hz˜ Û# â◊HΘ
f„=`« P^è•~°OQÍ Jq Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ =∞ÅK«|_ç g∞‰õΩ Z^Œ∞~°=Ù`«∞O\Ï~Ú.
=∞x+≤H˜ HõÅÖË ÖˉΩõ O>Ë rq`«OÖ’ L`Õ[Î O, L`åûǨÏO =ÙO_»=Ù. J`«xH˜ rq`«O
x™êû~°OQÍ JxÊã¨∞OÎ k. HÍ~°º™ê^è#Œ ‰õΩ L^Œ∞ºHõOÎ KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ HõÅÅ∞ q∞=Ú‡Å#∞ L^Œ∞ºHõOÎ
KÕ™êÎ~Ú.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 65
 P^蕺u‡HõOQÍ, Éè∫uHõOQÍ J`«∞º#fl`« ÅHΔͺŠHÀã¨O HõÅÅ∞ Hõ#O_ç. ÃÑ^Œú
ÃÑ^Œú HõÅÅ∞ q∞=∞‡efl ÃÑ^Œú ÅHΔͺÅ#∞ ™êkèOKÕ@@∞¡ KÕ™êÎ~Ú. z#fl z#fl HõÅÅ∞ z#fl
ÅHΔͺÅ#∞ ™êkèOKÕ@∞¡ KÕ™êÎ~Ú. g∞ HõÅÅ∞, g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ g∞Ö’ JO`«~åyflx
„Ѩ[fieOѨ*ãË ≤ JO`«~âü H◊ xΘ „¿Ñ~ˆ Ñ≤OѨ *Ë™êÎ~Ú. J`«∞º#fl`« ÅHΔͺŠHÀã¨O HõÅÅ∞
Hõ#O_ç. g∞ HõÅÅhfl ™êHÍ~°O HÍ=_®xH˜ QÆÅ Jáê~°"∞≥ #ÿ JO`«~âü H◊ xΘ Hõey =Ù<åfl~°x
QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç.
g∞ ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ#∞ L`«ÊuÎ KÕã≤ |Ü«∞\˜ ÉÏǨϺ
„ѨѨOK«OÖ’xH˜ ѨOѨQÆÅ^Œ∞.ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’x PÖ’K«<å `«~°OQÍÅ#∞
ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«QÅÆ ^Œ∞. |Å"≥∞#ÿ g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HxΘ L^•æ~O°
KÕ™êÎ~Ú. W`«~∞° Å #∞O_ç =KÕÛ ã¨∂K«#Å∞, PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ#∞ g∞ ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ >ˇbѨu ^•fi~å ѨãQ≤ @Æ Qì ÅÆ ∞QÆ∞`«∞Ok. g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞– ¿ãfiK«Û,ù P#O^ŒO,
ã¨O`À+¨O, Sâ◊fi~°ºO, ã¨∞YO ÖÏO\˜"å\˜H˜ ã¨O|OkèOz#=~Ú`Õ "å\˜H˜ J#∞QÆ∞}OQÍ
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞, =∞#∞+¨μÅ#∞ g∞ "≥Ñ· Ù¨ PHõi¬OK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. g∞‰õΩ =∞i g∞
K«∞@∂ì =Ù#fl Éè∫uHõ "å`å=~°}O { =∞#∞+¨μÅ∞ { r=*Ï`«∞Å =∞^躌 x~°O`«~åÜ«∞OQÍ
>ˇbѨu ^•fi~å, Z~°∞Hõ ^•fi~å PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ J@∞#∞O_ç W@∞, W@∞ #∞O_ç
J@∞ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞OÎ \Ï~Ú. XHõ ~ˆ _çÜ∂≥ ¿ã+ì #¨ ∞ { ~ˆ _çÜ∂≥ KÕ¿ã Ѩxx g∞ ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ KÕã∞¨ OÎ @∞Ok. g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl #=∞‡HÍʼnõΩ
J#∞QÆ∞}OQÍ PÖ’K«#Å∞ PHõi¬OѨ|_»`å~Ú. P^蕺u‡HõOQÍ =ÙO_®ÅO>Ë ¿Ñ^ŒiHõO`À
=ÙO_»_O» `«Ñʨ xã¨i Jx g∞~°∞ „ѨQÍ_èO» QÍ #q∞‡#@¡~Ú`Õ ¿Ñ^ŒiHÍxfl g∞ rq`«OÖ’xH˜
PǨfixOz# "å~°=Ù`å~°∞. ¿Ñ^ŒiHÍxH˜ ã¨O|OkèOz# Éè∫uHõ Ѩiã≤÷`«∞Å∞,
Éè∫uHÍ#∞Éè"í åÅ∞ g∞‰õΩ Z^Œ∞~°=Ù`«∞O\Ï~Ú. g∞ #=∞‡HÍÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ Z"≥∂+¨<û£ ,
TǨâ◊H˜Î ѨxKÕã¨∞ÎO\Ï~Ú. g∞~°∞ Uk HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl~À J^Õ g∞ rq`«OÖ’
"åã¨=Î =∞=Ù`«∞Ok. g∞ Éè∫uHõ "åã¨"Î åxH˜, g∞ ã¨fiÉèÏ"åxH˜ ã¨iѨ_Õ PÖ’K«#Å<Õ g∞~°∞
PHõi¬™êÎ~∞° . g∞‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ =Ù#fl PÖ’K«#Å∞ g∞^ŒiH˜ KÕ~=° Ù.
rq`«OÖ’ g∞~°∞ Hõey=Ù#fl H˘xfl aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú# #=∞‡HÍÅ∞ g∞ rq`«QuÆ x
âßã≤ã∞¨ OÎ \Ï~Ú. P #=∞‡HÍÅ "≥O>Ë g∞ rq`«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ „Ѩ"tÕ ã¨∞OÎ \Ï~Ú.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ g∞~°∞ '=∂#=*Ïu KåÅ K≥_k¤» ! Jx ÉèÏqOz#@¡~Ú`Õ ^•xHõ#∞QÆ∞}"≥∞#ÿ
rq`å#∞Éè"í åÅ<Õ g∞~°∞ PHõi¬™êÎ~∞° . =ºH˜QÎ `Æ O« QÍ ™ê=∂lHõOQÍ =∂#=*ÏuÖ’ g∞~°∞
66 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 K≥_∞» <Õ K«∂ã¨∞OÎ \Ï~°∞. g∞‰õΩ K≥_∞» `«ÅÃÑ>Ë"ì åàı§ g∞ "≥Ñ· Ù¨ PHõi¬`∞« Å=Ù`«∞O\Ï~°∞.
"≥∂ã¨O KÕ¿ã"åà◊√§, q„^ÀǨÏO `«ÅÃÑ>Ë"ì åà◊√§, Ç≤ÏOã¨#∞ HõÅ∞QÆ*¿Ë ã"åà◊√§, J|^•úÖÏ_ç
q∞=∞‡efl W|ƒOk ÃÑ>Ë"ì åà◊√§... WOHÍ WÖÏO\˜ "åà◊§<Õ g∞~°∞ PHõi¬ã∞¨ OÎ \Ï~°∞. g∞~°∞
‰õÄ_» JÖÏO\˜ "åà◊§"≥¿· Ñ PHõi¬`∞« Å=Ù`«∞O\Ï~°∞. #∂ºãπ ¿ÑѨ~∞° û, >ˇeq[<£, ~ˆ _çÜ∂≥ ,
™êÇ≤Ï`«ºOÅÖ’ ‰õÄ_» =∂#=*ÏuÖ’ K≥_∞» <Õ „QÆÇÏ≤ OK«_O» g∞~°∞ KÕã∞¨ OÎ \Ï~°∞. g∞‰õΩ
`å~°ãѨ _¨ Õ „Ѩu =ºH˜hÎ K≥_∞» KÕ¿ã =ºH˜QÎ Í J#∞=∂xã¨∞OÎ \Ï~°∞. =∂#=ÙÅ=Å¡ H©_∞»
[~°∞QÆ∞`«∞O^Õ"∂≥ #x ÉèÜ í ∞« Ѩ_∞» `«∞O\Ï~°∞. g∞ #=∞‡HÍÅ#∞ K≥_∞» "≥¿· Ñ „ѨuHõ}Δ =¸
Hˆ O„nHõiOѨ*ãË ∞¨ OÎ \Ï~°∞. rq`« ÉèÏQÆ™êfiq∞x, ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ#∞ ã¨ÇϨ ^ÀºQÆ∞Å#∞,
`«# ^Õâ◊ „Ѩ[Å#∞ JO^Œih 'K≥_∞» —QÍ<Õ ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï~°∞. P #=∞‡HÍÅ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ
g∞ rq`«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞, Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ Z^Œ∞~°=Ù`«∞<åfl~Ú.
WHõ¯_» WOH˘Hõ L^•Ç¨Ï~°} fã¨∞‰õΩO^•O! <å rq`«O x~åâß=∞Ü«∞O. <Õ#∞
KÕÑ>¨ ìË UѨx ‰õÄ_» J~°~÷ Ç° Ï≤ `«OQÍ =ÙO@∞Ok! Jx g∞~°∞ aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú# #=∞‡HÍxfl
U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞‰õΩ rq`å#∞Éè"í åÅ∞ Z^Œ∞~°=Ù`«∞O\Ï~Ú.
J@∞=O\˜ ã≤u÷ Ö’ g∞‰õΩ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º „Ѩu ã¨OѶ∞¨ @#Ö’#∂ x~åâß ^èÀ~°}x˜ Hõ#|~°∞™êÎ~∞° .
g∞ rq`åxfl J~°Ç÷ Ï‘ #OQÍ ÉèÏqã¨∂Î Z"≥∂+¨#ÖòQÍ L„^ÕHÑõ _¨ áç È`«∞O\Ï~°∞. D ^èÀ~°}`˜ À
q∞=∞‡efl g∞~°∞ =∂#ã≤HOõ QÍ, âßs~°HOõ QÍ Ç≤ÏOã≤OK«∞ ‰õΩO@∞O\Ï~°∞. g∞ ‰õΩ@∞O|
ã¨É∞íè ºÅ#∞, g∞`À ѨiK«Ü∞« O =Ù#fl"åà◊§#∞ ‰õÄ_» =∂#ã≤HOõ QÍ, âßs~°HOõ QÍ Ç≤ÏOã¨
ÃÑ_»∞`«∞O\Ï~°∞.
J@∞=O\˜ x~åâ◊ xã¨Ê $ǨÏÅ`À ‰õÄ_ç# ^èÀ~°}Q˜ ÅÆ g∞~°∞ =∂#ã≤Hõ âßs~°Hõ
~°∞QƇ`«Å#∞ PǨfixOK«_"» ∞Õ H͉õΩO_® W`«~∞° ʼnõΩ ‰õÄ_» "å\˜x "åºÑ≤Î KÕã∞¨ OÎ \Ï~°∞.
<≥QÔ \˜"£ ^èÀ~°}Q˜ ÅÆ D aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú# #=∞‡HÍÅ#∞ XHõ Ѩ\ Hì˜ õ ~°∂ѨOÖ’
„"åã¨∞‰õΩx "å\˜Ñ@¨ ¡ *ÏQÆ~∂° Hõ`« =Ç≤ÏOz ѨÙ+¨¯Å"≥∞#ÿ J=HÍâßÅ`À ‰õÄ_ç# rq`«O,
Z=i "åã¨Î"åxH˜ "åˆ~ ã¨$+≤ìHõ~°ÎÅ∞ J<Õ ^Œ$HõÊ^äŒO ÖÏO\˜ |Å"≥∞ÿ# #=∞‡HÍÅ#∞
U~°Ê~°∞K«∞‰õΩx g∞ rq`« QÆ=∞<åxfl =∂~°∞ÛHÀO_ç. J<ÕH™õ ê~°∞¡ g∞ <≥QÔ \˜"£ PÖ’K«#Å#∞
㨇iOK«∞HÀ"åeû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . g∞‰õΩ U"Õ∞q∞ HÍ"åÖ’, U q^èOŒ QÍ g∞ Éè∫uHõ
J#∞Éè"í åÅ∞ =ÙO_®Ö’, Jhfl áêl\˜"Q£ Í =ÙO_Õ@@∞¡ PÖ’K«<å ^èÀ~°}x˜ Hõey =ÙO_»O_ç.
g∞ |Å"≥∞#ÿ #=∞‡HÍÅhfl áêl\˜"Q£ Í =ÙO_Õ@@∞¡ KÕã∞¨ HÀO_ç.
XHõ Ü« Ú =u `« # ‰õ Ω `å~° ã ¨ Ñ ¨ _ Õ „Ѩ u Ѩ Ù ~° ∞ +¨ μ _» ∂ `« # ‰õ Ω K≥ _ » ∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 67
`«ÅÃÑ_»`å_Õ"∂≥ #x ÉèÜ í ∞« Ѩ_∞» `«∞O@∞Ok. ѨÙ~°∞+¨*Ïu ÃÑ#· P"≥∞ J@∞=O\˜ |Å"≥∞#ÿ
#=∞‡HõO U~°Ê~°∞K«∞‰õΩOk. P"≥∞‰õΩ HõxÊOKÕ „Ѩu "å_»∂ "≥∂ã¨O KÕ™êÎ_x» , `«#‰õΩ H©_∞»
KÕ™êÎ_x» ÉèÜ
í ∞« Ѩ_∞» `«∞O@∞Ok. P"≥∞ J#∞=∂<åÅ∞, ÉèÜ í ∂« Å∞ P"≥∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ,
rq`« "åã¨"Î åÅ∞QÍ „Ѩ"tÕ ™êÎ~Ú. JÖÏ H͉õΩO_® P"≥∞ `«#‰õΩ `å~°ãѨ _¨ Õ „Ѩu=∞x+≤Ö’
=∞Ozx =∂#=`åfixfl ã¨O`Àëêxfl P#O^•xfl K«∂_»QeÆ y#@¡~Ú`Õ "å\˜H#õ ∞QÆ∞}OQÍ
=∞Oz`« < åxfl =∂#=`åfixfl P#O^•xfl á⁄O^Œ Q Æ Å ∞QÆ ∞ `« ∞ Ok. g∞~° ∞ Uq∞
™êkèOK«^ÅŒ ∞K«∞‰õΩ<åfl~À ^•x Ѩ~º° =™ê<åÅ∞ =∂„`«"∞Õ =™êÎÜ∞« x #=∞‡O_ç† |Å"≥∞#ÿ
#=∞‡HÍÅ∞ Hõey =ÙO_»O_ç. g∞‰õΩ J=ã¨~°O ÖËx "å\˜ QÆ∞iOz ^Œ$+≤ì ÃÑ@ì_»O
=∂x"≥Ü∞« ºO_ç. g∞ rq`«OÖ’ Uq á⁄O^•Å#∞‰õΩO@∞<åfl~À "å\˜ÃÑ#· g∞ TǨâ◊HxΘ ,
HõÅÅ#∞, PÖ’K«#Å#∞ Hˆ O„nHõiOK«O_ç. g∞ rq`«OÖ’ U Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∂ g∞
J#∞=∞u ÖˉΩõ O_® g∞‰õΩ `å~°ãѨ _¨ =» Ù. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞, rq`å#∞Éè"í åÅ∞ U
q^èOŒ QÍ, Z=i ^•fi~å, ZѨÙÊ_»∞ [~°∞QÆ∞`åÜ«∞<Õ q+¨Ü∂« xfl g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜
=ke xtÛO`«QÍ =ÙO_»O_ç. g∞‰õΩ Uk HÍ"åÖ’ Jk =∂„`«"Õ∞ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx
PtOK«O_ç. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•xfl Wã¨∞OÎ ^Œ<Õ |Å"≥∞#ÿ #=∞‡HõO`À TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.
HõÅÅ∞ Hõ#O_ç.
Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞ { "å\˜ Ѩ~°º=™êÅ∞ ´ rq`å#∞Éèí"åÅ∞QÍ
K≥ѨÊ|_»`å~Ú. XHõ =ºH˜Î ^èŒ# ã¨=Úáê~°˚# rq`« ^èպܫ∞OQÍ ÉèÏq™êÎ_»∞. ^èŒ#
ã¨=Úáê~°˚#`À<Õ rq`«OÖ’ ã¨O`À+¨O, P#O^ŒO Åaè™êÎÜ«∞x J`«#∞ |ÅOQÍ
#=∞‡HÍÅ#∞ Hõey =ÙO\Ï_»∞. J`«x #=∞‡HÍʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ J`«x rq`«OÖ’
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ Z^Œ∞~°=Ù`«∞O\Ï~Ú. "å\˜ `åÅ∂‰õΩ Ñ¨~º° =™ê<åÅ∞ ‰õÄ_» J`«#∞
J#∞Éè=í OÖ’xH˜ `≥K∞« Û‰õΩO\Ï_»∞. P~ÀQƺO, P^蕺u‡Hõ rq`«ÑÙ¨ qÅ∞=Å∞ =∂#=*Ïu
K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O J<Õq J`«x rq`å#∞Éèí"åÅ∞QÍ =ÙO_»=Ù. J`«xH˜ rq`«O
Jã¨OѨÓiÎQÍ "≥euQÍ =ÙO@∞Ok. Ѩ~º° =™ê#OQÍ ^Œ∞óYO J<Õk rq`å#∞Éè=í OQÍ
"≥O\Ï_»∞`«∞O@∞Ok. rq`å#∞Éè"í åÅÖ’ P^蕺u‡Hõ`« H˘~°=_ç`Õ JâßOu, ^Œ∞óYO
q∞=∞‡efl "≥O\Ï_»∞`«∞O\Ï~Ú. ^è#Œ "Õ∞ ã¨~fi° ã¨fiO Jx ÉèÏqOKÕ =ºH˜HÎ ˜ P^蕺u‡Hõ`«
JÅ=_»^∞Œ . [O`«∞=Ù#∞ XHõ P`«‡QÍ ÉèÏqOK«‰Ωõ O_® =∂Oã¨ÑÙ¨ =Ú^ŒÖú Ï „\©\ò KÕã≤
„ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ KÕ¿ã âß„ã¨"Î `Õ Î« ‰õÄ_» P^蕺u‡Hõ`,« K≥`· #« ºâ◊HxΘ q㨇iã¨∞<Î åfl_»∞. W=hfl
`«Ñ¨ÙÊ_»∞ #=∞‡HÍÅ∞. P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O ÖˉõΩO_® =∂#=*Ïu P#O^ŒOQÍ,
68 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 ã¨∞YâßO`«∞Å`À ѨiѨÓ~°O‚ QÍ rq`å#∞Éè"í åÅ∞ á⁄O^Œ_O» , K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O»
J™ê^躌 O.
aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú# #=∞‡HÍÅ#∞ rq`« ã¨`åºÅ∞QÍ ÉèÏqOK«_O» =Å# g∞
Z"≥∂+¨<û£ { TǨâ◊HΘ JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú. P #=∞‡HÍxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ PHõi¬OK«_O» , ^•xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ~å}˜OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
nx=Å¡ W`«~° rq`å#∞Éèí"åʼnõΩ `«Å∞ѨÙÅ∞ =¸ã≤#@¡=Ù`«∞Ok. rq`åxfl Jxfl
HÀ}ÏÅÖ’ ^Œi≈Oz rq`å#∞Éè"í åÅ∞ á⁄O^ÕO^Œ∞‰õΩ QÆÅ qâßÅ ^Œ$HõÊ^ä•xfl (open
mind) g∞~°∞ JÅ=~°∞ÛHÀ=Åã≤ =ÙOk. aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú# #=∞‡HÍÅ#∞ „|^ŒÅ ú ∞ H˘\˜ì
„H˘`«Î X~°=_ç`À ‰õÄ_ç# PÖ’K«<å q^è•<åxfl JÅ=~°∞ÛHÀ=_»O`À g∞ TǨâ◊HΘ {
Z"≥∂+¨<û£ K«H¯õ QÍ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú. J~Ú`Õ =ÚO^Œ~Q° Í aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú# #=∞‡HÍÖËq∞\’
g∞~°∞ ã¨Ê+¨Oì QÍ QÆ∞iÎOKÕO^Œ∞‰õΩ g∞~°∞ „ѨÜ∞« `«flO KÕÜ∂« e. "å\˜x QÆ∞iÎOz# `«~åfi`«
P #=∞‡HÍÅ#∞ ~°∂ѨÙ=∂Ѩ_O» HÀã¨O TǨâ◊HΘ { Z"≥∂+¨<û£ #∞ g∞~°∞ P„â◊~ÚOK«=K«∞Û.
Ѩ~㰠ʨ ~° q~°∞^Œ"ú ∞≥ #ÿ #=∞‡HÍÅ∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ „ѨÉÏè q`«O
KÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú. XˆH™êi Ѩ~㰠ʨ ~° q~°∞^Œ"ú ∞≥ #ÿ PÖ’K«#Å∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞, ÉèÜ í ∂« Å∞ g∞
#∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞O\Ï~Ú. <Õ#∞ P~ÀQƺOQÍ =ÙO_»QÅÆ #∞. <å ^ÕÇϨ OÖ’ Jáê~°"∞≥ #ÿ
â◊HΘ =ÙOk— Jx XHõ "≥Ñ· Ù¨ #=Ú‡`«∂ =∞~À "≥Ñ· Ù¨ '_®Hõ~ì ¡° ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥à§◊ HõáÈ`Õ "åº^è∞Œ Å∞
#Ü«∞OHÍ=Ù— Jx #=Ú‡`«∞O\Ï~°∞. XˆH X~°Ö’ ~Ô O_»∞ Hõ`∞« ÅÎ ∞ W=∞_»=Ù QÆ^•! D
~Ô O_»∞ Ѩ~㰠ʨ ~° q~°∞^Œ"ú ∞≥ #ÿ #=∞‡HÍÅÖ’ Uk |Å"≥∞#ÿ k J~Ú`Õ J^Õ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ
"åã¨=Î O K≥O^Œ∞`«∞Ok. XHõ =ºH˜Î `«#‰õΩ Jxfl q^è•Å∞QÍ #zÛ# rq`« ÉèÏQÆ™êfiq∞
^˘~°∞‰õΩ`å_»x XHõ "≥Ñ· Ù¨ #=∞‡HõO Hõey =ÙO@∂ =∞~À"≥Ñ· Ù¨ Jxfl q^è•Å∞QÍ #zÛ#
rq`« ÉèÏQÆ™êfiq∞ ^˘~°HHõ áõ È=K«∞Û#<Õ ã¨O^ÕÇ¨ xfl Hõey =ÙO\Ï_»∞. g\˜Ö’ Uk
|Å"≥∞ÿ#^À J^Õ Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#QÍ g∞‰õΩ Z^Œ∞~°=Ù`«∞Ok. Ô~O_»= PÖ’K«#
|ÅÇ‘Ï#"≥∞#ÿ k Hõ#∞Hõ Jk ^•x â◊HHΘ ˜ J#∞™ê~°OQÍ XHÍ<˘Hõ _≥=· ∞#¬<£ QÆÅ `«ÅOÖ’
"åã¨"Î åxfl á⁄O^Œ∞`«∞Ok. g∞Ö’ HõeQˆ Ѩ~㰠ʨ ~° q~°∞^Œ"ú ∞≥ #ÿ #=∞‡HÍÅ∞, PÖ’K«#Å∞
‰õÄ_» g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ âßã≤ã∞¨ OÎ \Ï~Ú.
g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º Jxfl ã¨"åà◊§#∞, ã¨=∞㨺Å#∞ Z^Œ∞~À¯QÆÅ â◊H,Θ
*Ï˝#O g∞Ö’<Õ Wq∞_ç =ÙO^Œx Ѩ^ÑÕ ^¨ Õ g∞‰õΩ QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ∞¨ <Î åfl#∞. g∞ P`«‡ g∞ ^ÕÇ¨ xH˜
=∂„`«"∞Õ Ñ¨iq∞`«OHÍHõ Jxfl kâ◊ÅÖ’ "åºÑ≤Oz# =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò P`«‡ Jx g∞‰õΩ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 69
QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ <Î åfl#∞. W`«~∞° Å∞ g∞‰õΩ JOkOKÕ ã¨Ç¨ Ü«∞ã¨ÇϨ HÍ~åÅ∞ g∞‰õΩ J=ã¨~"° ∞Õ .
"åà◊√§ g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ =∞^躌 =~°∞ÅÎ ∞QÍ LO_»QÅÆ ~ˆ QÍx ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç U â◊HΩ q∞=∞‡efl âßã≤OK«_O» QÍx „ѨÉÏè q`«O KÕÜ∞« _»OQÍx K≥Ü∞« º^Œ∞. g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ =ÙO^Œx g∞‰õΩ `≥eÜ«∞KÕã∞¨ <Î åfl#∞. g∞ "åã¨"Î åxfl
g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°x =∞~À™êi g∞‰õΩ QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ <Î åfl#∞.
g∞~°∞ Hõey=Ù#fl PÖ’K«#Å∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞, Pâ◊Å∞, HÀiHõÅ`À g∞ ^ÕÇϨ O
Ü≥ÚHõ¯ P~ÀQƺO =Ú_çÑ_¨ ç =ÙOk. L`«=Î ∞ ÅHΔͺÅ#∞ ZOK«∞‰õΩx g∞~°∞ TÇ≤ÏOK«∞HÀ=_»O,
HõÅÅ∞ QÆ#_»O =Å¡ g∞Ö’ L`Õ[Î O L`åûǨÏO P#O^ŒO Hõey g∞ ^ÕÇϨ O ‰õÄ_»
JO^Œ∞‰õΩ ã¨ÊOkã¨∞OÎ k. rq`åxfl x™êû~°OQÍ x~åâß[#HõOQÍ ÉèÏqOz#ѨÙ_»∞ ^•x
Hõ#∞QÆ∞}OQÍ ^ÕÇϨ O ã¨ÊOkã¨∞OÎ k. g∞ PÖ’K«#ʼnõΩ ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ^ÕÇϨ O
ã¨ÊOkã¨∞OÎ k. Ѩ~º° =™ê#OQÍ ^ÕÇϨ O ã¨ÊOkOz H˘xfl r=~°™êÜ«∞<åÅ#∞ q_»∞^ŒÅ
KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. rq`åxfl x™êû~°OQÍ ÉèÏqOz#ѨÙ_»∞ ^ÕÇϨ O xã¨û`«∞=Î #∞ Hõey
=ÙO_»_O» =∞i rq`åxfl J~°=÷ O`«OQÍ ÉèÏqOz#ѨÙ_»∞ ^ÕÇϨ O L`Õ[Î OQÍ#∞ =Ù#fl@∞¡
g∞Ö’ KåÅ =∞Ok QÆ=∞xOz =ÙO\Ï~°∞. ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ P~ÀQͺxfl g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O... JO>Ë g∞ "≥∞Oÿ _£ xÜ«∞O„uã¨∞OÎ @∞Ok. g∞ ÉèÜ í ∂« Å∞ ã¨O^ÕÇ¨ Å∞ J_»∞¤
`«QÅÆ HõáÈ`Õ ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÇϨ [ ã≤^"úŒ ∞≥ #ÿ P~ÀQͺhfl g∞ "≥∞Oÿ _£ xÜ«∞O„uã¨∞OÎ @∞Ok.
„f _≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOQÆÅ D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞ [Ü«∂Ѩ[Ü«∂Å∞ =∞i g∞ ^ÕÇϨ
P~ÀQƺO XHõ ^•xÃÑ· XHõ\ ˜ Ѩ~㰠ʨ ~°O P^è•~°Ñ_¨ ç =Ù<åfl~Ú.
^ÕÇ¨ xfl XHõ =∂Oã¨ÑÙ¨ =Ú^ŒÖú Ï H͉õΩO_® P`«‡â◊HΘ `À xO_ç# Éè∫uHõ
Ѩ^•~°O÷ `À `«Ü∂« ~Ô #· "åǨÏ#OQÍ g∞~°∞ QÆ∞iÎOKåe. K≥`· #« ºâ◊H`Θ À xO_ç# Éè∫uHõ
"åã¨=Î "Õ∞ g∞~°∞ ^èiŒ Oz# ^ÕÇϨ O. [O`«∞=ÙÅ ^ÕÇ¨ Å#∞ ‰õÄ_» g∞~°∞ JÖψQ QÆ∞iÎOKåe.
JÖÏ QÆ∞iÎOK«QeÆ y #ѨÙ_»∞ "≥^· ºŒ âß„ã¨Î Ѩiâ’^è#Œ ÅHÀã¨O [O`«∞=ÙÅ#∞ „ѨÜ∂≥ QÆâßÅÖ’¡
Ç≤ÏOã≤OK«_O» K≥Ü∞« ºÖË~∞° . „f _≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O
g∞ÖψQ [O`«∞*Ïu =∞i W`«~° r=*Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_® ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ ã¨∞<Î åfl~Ú. XHõ
[O`«∞=Ù#∞ K«OѨ_»=∞O>Ë g∞ K≥·`«#ºÑ¨i}Ï=∂xfl P@OHõ Ѩ~°∞ã¨∞Î<åfl~°x g∞~°∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ J|^Œ=ú ∂_»_O» <Õ~O° HÍ^Œ∞. XHõ âß„ã¨Î Ѩiâ’^è#Œ
<Õ~O° HÍ^Œ∞. K«iÛHÀ, QÆ∞_çHÀ "≥à§◊ HõáÈ=_»O <Õ~O° QÍ^Œ∞. HÍx g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ QÍx, W`«~°
r=*Ï`«∞Å ^ÕÇ¨ ʼnõΩQÍx Ǩx `«ÅÃÑ@ì_O» ÃÑ^Œú <Õ~O° ! g∞ P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜,
70 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 W`«~° r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ J_»∞`¤ Q« ÅÆ _»O ÃÑ^Œú <Õ~O° . U =∞x+≤x QÍx,
U W`«~° r=*Ï`«∞Å#∞QÍx K«OѨ_O» ÃÑ^Œ<ú ~Õ O° . g∞ P`«‡ ã¨O~°H}Δõ Ö’ ÉèÏQÆOQÍ U
W`«~° =∞x+≤x, „áê}˜x K«OѨ_O» ÃÑ^Œú <Õ~O° . g∞~°_Q» =Æ K«∞Û P`«‡~°H}Δõ Ö’ `«##∞`å#∞
HÍáê_»∞HÀ=_»O HÀã¨O W`«~° =∞x+≤x, „áê}˜x K«OѨ_O» ZÖÏ <Õ~=° ∞=Ù`«∞O^Œx?
HÍx Jk =Ú=∂‡\˜H© <Õ~"° ∞Õ ! `«# P`«‡~°H}Δõ ‰õΩ "Õ~ˆ =∂~åæÅ∞<åfl~Ú. =∂#ã≤HOõ QÍ,
P^蕺`«‡HõOQÍ J<ÕHõ =∂~åæÅ∞<åfl~Ú. `«#ÃÑ· ^•_ç [~°∞QÆ∞`«∞O^Œ<Õ ÉèÜ í ∞« O ÖË^• #=∞‡HõO
g∞ÃÑ· ^•_ç [iˆQ@@∞¡ "åã¨"Î åxfl ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. Éè∫uHõ "åã¨=Î OÖ’ =Ù#fl
"≥∞HÍx["£∞ g∞‰õΩ J~°=÷ ∞~Ú`Õ g∞ ÃÑ· ^•_ç [iˆQ „Ѩâfl◊ `«Ö`ˇ ^Ϋ ∞Œ .
Éè∫uHõ `«ÅOÖ’ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ g∞ *Ï˝# Ѩikèx
qã¨iÎ OѨ*ãË ∞¨ HÀ=_®xH˜ D Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ ~å=_»O [iyOk. g∞ rq`åxfl XHõ
™êǨÏã¨OQÍ XHõ Ѩiâ’^è#Œ QÍ ÉèÏqOK«O_ç. P`«‡ *Ï˝# ã¨=Úáê~°#˚ ‰õΩ ™êǨÏã¨=O`«∞ÖË
J`«ºO`« ã¨=∞~°∞Å÷ ∞. JO`«~ü „ѨÜ∂« }O, P`«‡â◊HÃΘ Ñ· JO>Ë JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÃÑ· Ѩiâ’^è#Œ ,
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» P^蕺`«‡Hõ`#« ∞ ÃÑOK«∞HÀ=_»O ÖÏO\˜=hfl D Éè∂í q∞
g∞^Œ J`«ºO`« ™êǨϙȿÑ`« HÍ~åºÅ∞. rq`åxfl ™êǨÏã¨OQÍ fã¨∞HÀÖËx =ºH˜HÎ ˜ ^ÕÇϨ
P~ÀQƺO ‰õÄ_» JO`«O`« =∂„`«"∞Õ =ÙO@∞Ok. ^ÕÇ¨ xH˜QÅÆ ã¨fi`«óã≤^úŒ P~ÀQƺ ~°H}Δõ
=º=ã¨÷ – g∞~°∞ rq`åxfl ™êǨÏã¨OQÍ fã¨∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ KåÖÏ Ñ¨\ +˜ Oì¨ QÍ =ÙO@∞Ok.
Hˆ =ÅO ™êǨÏã¨=O`«∞ÖË `«=∞ rq`åÅÖ’ P#O^•xfl xOѨÙHÀ=_»"∞Õ Q͉õΩO_® W`«~∞° Å
rq`åÅÖ’ ‰õÄ_» P#O^•xfl xOѨQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. rq`åxfl XHõ ™êǨÏã¨OQÍ
ÉèÏqOKÕ"åà◊√§ =∂„`«"∞Õ W`«~° r=*Ï`«∞Å#∞ K≥`· #« ºâ◊H`Θ À xO_ç# P`«‡Å∞QÍ ÉèÏq™êÎ~∞° .
[O`«∞*Ïu K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» Ö’ ÉèÏQÆOQÍ XHõ *Ïu [O`«∞=Ù
WOH˘Hõ *Ïu [O`«∞=Ù#∞ K«OÑ≤ ux"ÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. D „Ѩ„H˜Ü∞« „ѨH$õ u
ã¨=∞`ÒźOÖ’ XHõ ÉèÏQÆO. HÍx =∂#=*Ïu K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ XHõ „áê}˜x
K«OѨ_=» ∞O>Ë g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl K«OѨÙHÀ=_»"∞Õ #x g∞‰õΩ `≥eÜ«∞|~°∞ã¨∞<Î åfl#∞.
rq`«O Ü≥ÚHõ¯ qt+¨`ì #« ∞ QÆ∞iÎOK«_O» , g∞ ^ÕÇ¨ xfl W`«~° „áê}∞Å ^ÕÇ¨ Å#∞ P`«‡#∞
^èiŒ Oz# "åǨÏ<åÅ∞QÍ QÆ∞iÎOK«_O» , P`«‡*Ï˝<åxfl PK«~}° Ö’ ÃÑ@ì_®xH˜ LѨ„Hõq∞OK«_O»
rq`åxfl XHõ ™êǨÏã¨OQÍ ã‘fiHõiOK«_O» K≥Ü∞« ºQÆey`Õ– q"ÕHõ ~°ÇÏ≤ `«OQÍ Ü«Ú^•úÅ∞
KÕã¨∞HÀ=_»O, XHõi<˘Hõ~°∞ K«OѨÙHÀ=_»O, XHõi<˘Hõ~°∞ ^Õfi+≤OK«∞HÀ=_»O g∞
=∂#=*ÏuH˜ LO_Õq HÍ=Ù. rq`åxfl Ç‘Ï#OQÍ J~°q÷ Ç‘Ï#OQÍ ÉèÏqOKÕ"å_çHˆ ^Õfi+¨O,
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 71
^Œ∞óYO, x~åâ◊ P=Ç≤Ïã¨∞<Î åfl~Ú. J@∞=O\˜ "å_çH˜ `«# ^ÕÇϨ O Ѩ@¡ ‰õÄ_» Ç‘Ï#ÉèÏ=O
=ÙO@∞Ok. W`«~° r"å`«‡Å ^ÕÇ¨ Å#∞ ‰õÄ_® JÖψQ K«∂™êÎ_∞» . ^•xH˜ `«y#@∞¡
J`«x ^ÕÇϨ P~ÀQƺ ~°H}Δõ =º=ã¨÷ ‰õÄ_® „Ѩuã¨ÊOkã¨∞OÎ k. n~°H… ÍeHõ "åº^è∞Œ Å∞ J@∞=O\˜
^èÀ~°}˜ QÆÅ "åà◊§Hˆ ã¨O„Hõq∞ã¨∞OÎ \Ï~Ú.
U [O`«∞=Ù ‰õÄ_® `«# PǨ~° J=ã¨~åxH˜ q∞Oz W`«~° [O`«∞=ÙÅ#∞
qK«H}Δõ Ï ~°ÇÏ≤ `«OQÍ K«OѨ_O» [~°Q_Æ O» ÖË^∞Œ . „ѨH$õ u ^è~Œ å‡xfl [O`«∞=ÙÅ∞ `«∞.K«
`«Ñʨ ‰õΩO_® áê\˜ã∞¨ <Î åfl~Ú. r"å`«‡Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ [O`«∞=ÙÅ∞ "å\˜ [<åÉèÏ#∞
J"Õ xÜ«∞O„uOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. Ñ≤e¡ – ZÅ∞Hõ XˆH ~°HÍxH˜ K≥Ok# K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl
K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. [O`«∞=ÙʼnõΩ U ã¨O^ÕâßÅ∞ W=fi#=ã¨~O° ÖË^∞Œ . Jq ã¨fiÉèÏ=ã≤^OúŒ QÍ
„ѨH$õ u ^è~Œ å‡xfl <≥~"° ~Õ ∞° ã¨∞<Î åfl~Ú.
Ç≤ÏO㨉Ωõ Ç≤ÏO㨠ã¨=∂^è•#=∞x g∞~°∞ ÉèÏqOK«=K«∞Û. HÍx Jk ZO`« =∂„`«O
ã¨`º« O HÍ^Œ∞. Ç≤ÏO㨠J<Õ „Ѩ„H˜Ü∞« Ö’ ^ÕÇϨ O { "≥∞Oÿ _£ { JO`«~ü â◊HΘ { K≥`· #« ºâ◊HΘ
„ѨÉÏè q`«=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. Ç≤ÏO㨠J<Õk Éè∂í q∞ { r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl
„ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ k. Ü«Ú^•úÅ∞, *Ïu "≥+· =¨ ∂ºÅ∞, „áêOfÜ«∞ ^Œ∞~°a=è ∂<åÅ∞ Jhfl
‰õÄ_® „ѨH$õ u K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ ^è~Œ å‡xH˜ q~°∞^ŒOú . Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=*Ïu JO`å
'=ã¨∞^èH·≥ õ ‰õΩ@∞O|Hõ"∞£ —ÖÏQÆ =ÙO@∂ K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^•e! „ѨH$õ `Õ g∞~°∞, g∞ˆ~
„ѨH$õ u. Ç≤ÏO㨉Ωõ Ç≤ÏOã¨, ^ÕfiëêxH˜ ^Õfi+¨O ã¨=∂^è•#O HÍ=Ù. Ü«Ú^•ÌÅÖ’ XHõ *Ïu
[#∞Å∞ K«OѨ|_ç`,Õ K«OÑ≤# "åà◊√§ ‰õÄ_® WOHÀ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ K«OѨ|_»`å~°∞. „ѨH$õ uH˜,
rq`åxH˜, Éè∂í q∞H˜ =ºuˆ~HõOQÍ Ç≤ÏO㨉Ωõ áêÅÊ_»_O» Ju ÃÑ^Œú <Õ~O° !
g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x "≥~· ã° Åπ ∞, ÉÏH©iì Ü«∂ „H˜=ÚÅ∞ ‰õÄ_» „ѨH$õ u K≥`· #« º ^è~Œ å‡xfl
áê\˜ã∞¨ <Î åfl~Ú. "≥~· ã° Åπ ∞, ÉÏH©iì Ü«∂Å∞ qK«H}Δõ Ï ~°ÇÏ≤ `«OQÍ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅ#∞
K«OѨىõΩO@∂áÈ`Õ g∞ ^ÕÇ¨ Å∞ ZѨÙÊ_À qzÛù#fl"≥∞ÿ =ÙO_Õq. „HÀ"≥∂*’"£∞Å ã¨OYº
ÖË^• r=Hõ}ÏÅ ã¨OYº ÖË^• g∞ ~°HÎõ Hõ}ÏÅ ã¨OYº XHõ „Hõ=∞"≥∞#ÿ ÖˇH¯õ „ѨHÍ~°"∞Õ g∞
^ÕǨÏOÖ’ =ÙO@∞<åfl~Ú. "å\˜ ã¨OYº#∞ QÆu `«Ñ¨Ê‰õΩO_® g∞ JO`«~üâ◊H˜Î
xÜ«∞O„uã¨∞OÎ @∞Ok. r=*Ï`«∞Åhfl "å\˜ JO`«~ü K≥`· #« ºâ◊HΘ ^•fi~å Hõ<‰≥ Ωõ ì HÍ|_ç
=Ù<åfl~Ú. XHõ [O`«∞ *Ïu [<åÉèÏ qѨs`«OQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂#flѨÙ_»∞ "å\˜x
xÜ«∞O„uOK«_®xH˜ q∞QÆ`å [O`«∞=ÙÅ∞ "å\˜x ã¨OǨÏiOK«_O» KÕ™êÎ~Ú. Éè∂í Éè∫uHõ
„ѨÑO¨ K«OÖ’ [O`«∞*Ï`«∞Å∞ Z\˜ì Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’#∂ `«=∞ ǨÏ^Œ∞ÅÌ ∞ g∞~°=Ù. "å\˜ K≥`· #« º
72 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Ѩi}Ï=∞O KåÅ ã¨Ç¨Ï[OQÍ ã¨=ºOQÍ ™êQÆ∞`«∂Ok. =∂#=*Ïu `«# K≥·`«#º
Ѩi}Ï=∂xH˜ ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’ ÉÏ^躌 `« =Ç≤ÏOK«_O» Ö’ qѶŨ =∞=Ù`∂« Ok. ^•x Ѷe¨ `«OQÍ
g∞ =∂#=*Ïu J<ÕHõ ~°HÍÅ ã¨=∞㨺Š<≥^∞Œ ~˘¯O@∂Ok. „Ѩã∞¨ `Î « D `«~∞° }OÖ’
JkèHõ [<åÉèÏ#∞ xÜ«∞O„uOK«∞HÀ=_®xH˜ "åº^è∞Œ Å∞, Ü«Ú^•úÅ∞, „ѨH$õ u cÉè`í åûÅÖ’
U^À XHõ ^•xx P„â◊~Úã¨∞<Î åfl~°∞.
Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#ʼnõÄ rq`å#∞Éèí"åʼnõÄ g∞ ^ÕǨxH˜ q_»nÜ«∞~åx
ã¨O|O^è=Œ ÚOk. ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ P~ÀQͺxfl HÍáê_»∞ HÀ=_»OÖ’ U _≥#· q∞H±û J~Ú`Õ
Wq∞_ç =Ù<åflÜ≥∂ J"Õ g∞ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å ã¨$+≤Öì ’ ‰õÄ_® Wq∞_ç =Ù<åfl~Ú. g∞
ã¨OHõÅÊâ◊H,Θ TǨâ◊H,Θ HÀiHõÅ∞, Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û J<Õq Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞
ã¨$+≤ãì ∞¨ #Î fl>Ë,¡ g∞ ^ÕÇϨ P~ÀQƺ ~°H}Δõ =º=ã¨#÷ ∂ ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~Ú. JO`«~âü H◊ Θ ^•fi~å
~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∞#fl ã¨OHõÖÏÊÅ∞, TǨâ◊H.Θ .. Éè∫uHõ Ѩ^•è ~°O÷ Ö’ =Ú_çÑ_¨ #ç
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ~°∂á⁄O^Œ_O» Ö’ g∞ "≥∞^Œ_∞» (brain) „H˜Ü∂« jÅ áê„`«#∞
áÈ+≤ã∞¨ OÎ k. q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ#∞ ^èfiŒ x { ^Œ$â◊º ~°∂ѨOÖ’xH˜ K«∂Ñ≤OK«_®xH˜
g∞ WO\˜Ö’ T.V ZÖÏ =º=ǨÏiã¨∞ÎO^À J^Õ =∂kiQÍ JO`«~üâ◊H˜Îx Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ =∞ÅK«_O» Ö’ g∞ "≥∞^Œ_∞» J^Õ q^èOŒ QÍ =º=ǨÏiã¨∞OÎ k.
^ÕÇϨ O JO>Ë XHõ Ѩx=Ú@∞ì HÍ^Œ∞, XHõ =∂Oã¨ÑÙ¨ =Ú^Œú HÍ^Œ∞, ^ÕÇϨ O
JO>Ë P`«‡#∞ ^èiŒ Oz =Ù#fl XHõ "åǨÏ#O. ^ÕÇϨ O JO>Ë =∂Oã¨ÑÙ¨ =Ú^ŒÖú ’ ^•y
=ÙO_Õ K≥`· #« º Ѩ^•~°O÷ =∞i P`«‡ Ѩ^•~°O÷ . g∞~°∞ *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ Hõey=Ù#fl #=∞‡HÍÅ∞,
Jaè„áêÜ«∂Å∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞, Z"≥∂+¨<£û– ^ÕǨÏO Ü≥ÚHõ¯ P~ÀQͺxfl „ѨuHõΔ}=¸
„ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú. ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ qt+¨`ì #« ∞ q㨇iOz g∞~°∞ P^蕺u‡Hõ`#« ∞
á⁄O^ŒÖ~Ë ∞° . g∞ ѨiÉèÏ+¨Ö’ K≥áêÊÅO>Ë ^ÕÇϨ O J<Õk ã¨r=OQÍ Hõ^∞Œ Å∞`«∞#fl P`«‡
Jx J~°O÷ . P`«‡ U ã¨fi~°∂ѨOÖ’<≥<· å LO_»QÅÆ ^Œ∞. H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ ^ÕÇ¨ xfl
^èŒiOz =ÙO@∞Ok. H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ â◊H˜Î ã¨fi~°∂ѨOÖ’<Õ =ÙO@∞Ok. ^ÕǨÏO
x~°O`«~=° ¸ `«#x `å#∞ Ç‘ÏeOQ∑ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. ÉÏǨϺOQÍ U =∞O^Œ∞Å∂ U
ã¨Ç¨ Ü«∞=¸ ^ÕÇ¨ xH˜ J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . =∞~À q^èOŒ QÍ K≥áêÊÅO>Ë P`«‡#∞ ^èiŒ Oz
=Ù#fl ^ÕÇϨ O `«##∞ `å#∞ #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀQÆÅ Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HxΘ Hõey=ÙOk.
g∞ ^ÕǨÏOÖ’ QÆŠѨ~°=∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞ HõÅã≤ XHõ r=Hõ}OQÍ
`«Ü«∂~°=Ù`å~Ú. XHõ „QÆ∂Ѩ٠Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞ ÖË^• J}∞=ÙÅ∞ XHõ r=Hõ}OQÍ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 73
=ÙO\Ï~Ú. Jxfl Ѩ~=° ∂}∞=ÙʼnõÄ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O "å\˜H˜ =ºH˜QÎ `Æ «
ÅHΔͺÅ∞ =ÙO\Ï~Ú. g∞ ^ÕÇ¨ xfl P`«‡ q_çz ÃÑ\˜#ì ѨÙ_»∞ D Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ J}∞=ÙÅ∞
W`«~° ^ÕÇ¨ ÅÖ’xH˜ „Ѩ"tÕ Oz Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ Wq∞_ç=Ù#fl
Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ#∞, J}∞=ÙÅ#∞, g∞ ^ÕÇ¨ xfl, g∞ "≥∞Oÿ _£#∂ – JxflO\˜h g∞ JO`«~âü H◊ Θ
#_çÑã≤ ∞¨ OÎ @∞Ok. W=hfl g∞ JO`«~âü H◊ Θ KÕ`« J#∞ã¨O^è•xOѨ|_ç XHõ ã¨q∞+≤ì ÅHõΔ ºO
"≥Ñ· Ù¨ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. XHõ =∞ÖˇÑ¡ Ù¨ =Ùfi ÖË^• XHõ ~À*ÏѨÙ=Ùfi#∞ U
K≥`· #« ºâ◊HΘ #_çÑã≤ ∞¨ OÎ ^À J^Õ â◊HΘ g∞ ^ÕÇ¨ xfl ‰õÄ_® #_çÑã≤ ∞¨ OÎ @∞Ok.
g∞ Hõà§◊ ‰õΩ ^ÕÇϨ O Ѷ∞¨ #Ѩ^•~°O÷ QÍ ZO`« Ü«∞^•~°"÷ ∂≥ , g∞ PÖ’K«#Å∞ {
ã¨OHõÖÏÊÅ∞ ‰õÄ_® JO`Õ Ü«∞^•~°O÷ . g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂ʼnõΩ g∞ PÖ’K«#Å∞ ã¨Ê+¨Oì QÍ
HõxÊ™êÎ~Ú. g∞ `«Å g∞^Œ "≥O„@∞HõÅ∞ ZO`« ã¨ÇϨ [OQÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åflÜ≥∂
JO`Õ ã¨ÇϨ [OQÍ g∞ PÖ’K«#Å∞ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. g∞ PÖ’K«#ŠѨ@¡
g∞~°∞ x`«º *Ï„QÆ`«Îã≤÷uÖ’ ÖËHõáÈ=_»O =Å¡ g∞ rq`«OÖ’ `å~°ã¨Ñ¨_Õ ã¨"åà◊§#∞
ã¨=∞㨺Å∞QÍ ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x K≥`· #« ºâ◊HΘ ã¨fi`«Ç¨ QÍ QÔ _· Oç Q∑ ã≤ã"ì¨ ∞£
(guiding system)#∞ Hõey =ÙOk. Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Z@∞=O\˜ ã¨"åà◊§<≥<· å
g∞ ^ÕÇϨ O J=bÅQÍ JkèQqÆ ∞OK«QÅÆ ^Œ∞. "≥~· ã° Åπ ∞ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞#Î fl@∞¡QÍ<Õ
g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ ‰õÄ_® D qâ◊fi=∞O`å „Ñ¨=Ç≤Ïã¨∞<Î åfl~Ú. g∞ PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ∞ g∞ ^ÕÇ¨ xfl „ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú.
H˘xfl "≥~· ã° Åπ ∞ g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ "Õ∞Å∞ KÕã∞¨ #Î fl@∞¡QÍ<Õ g∞ PÖ’K«#Å Ü≥ÚHõ¯
q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`«âH◊ Θ g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ "Õ∞Å∞ KÕã∞¨ OÎ k. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ „Ѩu Hõ}Δ =¸ Ju
ÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ "≥~· ã° Åπ ∞ x=ã≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. HÍx g∞ ã¨OHõÅÊâ◊H,Θ rqOKåÅ<Õ WKåÛùâH◊ Θ
=Å¡ P "≥~· ã° Åπ ∞ g∞ ^ÕÇ¨ xfl =Ú@ì_Oç K«ÖHË áõ È`«∞<åfl~Ú. D "≥~· ã° Åπ #∞ g∞ "≥^· ºŒ
âß„ã¨A Î Å˝ ∞ HÍx, g∞ âß„ã¨Î ѨiHõ~åÅ∞QÍx „Ѩã∞¨ `Î O« ѨãQ≤ @Æ Qì ÅÆ ã≤u÷ Ö’ ÖË=Ù. g∞
PÖ’K«<å `«~°OQÍÅ ã≤÷u { ã¨fiÉèÏ=O P^è•~°OQÍ P "≥·~°ãπÅ∞ g∞ ^ÕǨxH˜
=ÙѨÜ∂≥ QÆH~õ O° QÍ<À ÖË^• q<åâ◊H~õ O° QÍ<À Ѩx KÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú. Z~Ú_£û (AIDS),
Hͺ#û~°∞ (Cancer)`À ã¨Ç¨ U "åºkè<<·≥ å #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀQÆÅ â◊HΘ ã¨fi`«Ç¨ QÍ g∞
^ÕÇ¨ xH˜ =ÙOk. Z~Ú_£û (AIDS) QÆ∞iOz „Ѩ`ºÕ HõOQÍ <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ K≥áêÊeû
=zÛO^ŒO>Ë g∞ =∂#=*Ïu ^•x Ѩ@¡ KåÖÏ ÉèÜ í ∂« xfl, ã¨O^ÕÇ¨ xfl Hõey =ÙOk.
74 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 g∞ J#∞=∞u JOwHÍ~°O ÖˉõΩO_® g∞‰õΩ =∞~°}O ã¨OÉèíqOK«^Œ∞. U
"åºkèÜ∞ÿ≥ <å ã¨O„Hõq∞OzO^ŒO>Ë Jk g∞ ÉèÜ í ∞« O =Å¡<À, g∞ J#∞=∞u`À<À ã¨O„Hõq∞Oz
=ÙO@∞Ok `«Ñʨ Ü«∂^Œ$zÛùHOõ QÍ Un [~°Q^Æ ∞Œ . <Õ#∞ q∞=∞‡efl _®Hõ~ì ¡° =^Œ‰ú Ωõ "≥à§◊ =^Œxú
P^ÕtOK«_O» ÖË^∞Œ HÍx "åà◊√§ WKÕÛ =∞O^Œ∞Å∞ zH˜`åû q^è•#O g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ U
=∂„`«O ã¨iѨ_=» Ù. ѨtÛ=∞ ^ÕâßÅÖ’ Jaè=$kú K≥Ok# "≥^· ºŒ q^è•#O { =∞O^Œ∞Å∞
^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÇϨ [`åfixfl ^≥|ƒfã¨∞<Î åfl~Ú. Éè∂í q∞ #∞O_ç <Õ~∞° QÍ ÅaèOKÕ =∞O^Œ∞Å<Õ
"å_»_®xH˜ „ѨÜ∞« uflOK«O_ç. XHõ "åºkè HÀã¨O g∞ _®Hõ~ì ∞° ¡ WKÕÛ =∞O^Œ∞Å∞ WOHÀ
"åºkèx HõÅ∞QÆ *Ëã∞¨ <Î åfl~Ú. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ Z@∞=O\˜ "åºkè<<·≥ å #Ü«∞O KÕÜ∞« QÆÅ
â◊HxΘ g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ Hõey =Ù<åfl~Ú. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x ÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ "≥~· ã° Åπ #∞
K«OѨQÅÆ â◊HΘ g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍʼnõΩ =ÙOk. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ [|∞ƒ KÕã#≤ ÉèÏQÆO
"≥Ñ· Ù¨ g∞ ã¨OHõÅÊâ◊HxΘ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ#∞ Hˆ O„nHõiOѨ *ˇÜ∞« ºO_ç. g∞ PÖ’K«#Å∞
{ ã¨OHõÅÊâ◊HΘ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ r=~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å∞ [iÑ≤ JHõ¯_» =Ù#fl ÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ
"≥~· ã° Åπ #∞ K«OÑ≤ ã¨fiã¨`÷ « KÕ‰Äõ ~°∞™êÎ~Ú. g∞ PÖ’K«#Å∞ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HxΘ Hõey
=Ù<åflÜ«∞x =∞~°==^Œ∞.Ì q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ g∞ r=Hõ}ÏÅ Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« ºâ◊HxΘ
„ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎÜ∞« x QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç.
P^蕺u‡Hõ, =∂#ã≤H,õ Éè∫uHõ "åã¨"Î åÅ =∞^躌 Éè^Ë •ÖËg∞ ÖË=Ù. D =¸_»∞
"åã¨"Î åÅ∞ XHõ¯>Ë. g\˜Ö’ Éè^Ë •Å∞#fl@∞¡ g∞‰õΩ JxÊ¿ãÎ =∂Oã¨ÑO≤ _»OÖ’ Wq∞_ç=Ù#fl
P`«‡ QÆ∞iOz HÍx, g∞ PÖ’K«<å â◊HHΘ ˜ QÆÅ Éè∫uHõ "åã¨=Î OQÍx g∞‰õΩ WOHÍ J~°O÷
HÍÖË^xŒ ÉèÏ=O. =∞~°}O `«~åfi`« ^ÕÇ¨ xfl q_çzÃÑ@ì_O» =∞m§ W`«~° ^ÕÇ¨ Å`À ѨÙ#~°#˚ ‡Å∞
fã¨∞HÀ=_»O KåÅ ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ „H˜Ü∞« . g∞ PÖ’K«#Å∞ g∞ #∞O_ç "≥Å∞=_ç Éè∫uHõ
"åã¨=Î O K≥O^Œ_O» ÖË^• "å\˜ â◊HHΘ ˜ J#∞QÆ∞}OQÍ "Õ~ˆ `«ÖÏÅÖ’ "åã¨=Î O K≥O^Œ_O»
‰õÄ_» KåÅ ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ „H˜Ü∞« Å∞. D P`«‡ W`«~° ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å∞QÍ W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ Ö’
^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» ‰õÄ_» KåÅ ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ „H˜Ü∞« ÜÕ∞. g∞ =∞<Àâ◊HΘ
#∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ „ѨH$õ u ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ "Õ. Jq D „ѨH$õ uÖ’ XHõ
ÉèÏQÆO. =∞~°}O `«~åfi`« =∞i [#‡ fã¨∞HÀHõ =Ú#∞ѨÓ, „Ѩã∞¨ `Î O« D `«~∞° }OÖ’ Jxfl
"ÕàÖ◊ Ï rq`«O H˘#™êQÆ∞`«∞O^Œ<kÕ KåÅ ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ „H˜Ü∞« . „ѨH$õ u „ѨH$õ uÖ’<Õ
Wq∞_ç=ÙO@∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok. g∞~°∞ g∞ Ö’<Õ =ÙO@∂ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 75
 K≥`· #« ºâ◊HΘ g∞ ^ÕÇϨ =∞O`å P=iOz =ÙOk. ^ÕÇϨ =∞O`å P`«‡â◊H`Θ À xO_ç
=ÙOk. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x „Ѩu r=Hõ}=¸ =∞<Àâ◊HxΘ Hõey =ÙO@∞Ok. „Ѩu r=Hõ}=¸
XHõ zxfl "≥∞^Œ_∞» =Öˇ „Ѩ=iÎã∞¨ OÎ k. *Ï˝#O J<Õk „Ѩu r=Hõ}OÖ’#∂ xH˜ÑΔ ÑΨ ~¨ K° |« _ç
=ÙOk. r=Hõ}O K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ W`«~° r=Hõ}ÏʼnõΩ ‰õÄ_» ã¨ÇϨ HÍ~åxfl
JOkã¨∞OÎ @∞Ok. „Ѩu r=Hõ}=¸ `«# =ºH˜`Î åfixfl, qt+¨`ì #« ∞ HÍáê_»∞‰õΩO@∂ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂O@∞Ok. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ Hõ}Δ HÍÅOÖ’ Z<Àfl r=Hõ}ÏÅ∞ =∞$u
K≥O^Œ∞`«∂ "å\˜ ™ê÷#OÖ’ „H˘`«Î r=Hõ}ÏÅ∞ xOѨ |_»∞`«∂O\Ï~Ú.
g∞ ^ÕÇϨ O XHõ ÃÑ^Œú r=Hõ}OQÍ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç P r=Hõ}O`ÀÉÏ@∞
HÀ@¡ r=Hõ}ÏÅ∞ XHõ ÃÑ^Œú ^ÕÇϨ OÖ’ =ÙO@∂ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.
ÃÑ^Œú ^ÕÇ¨ xH˜ XHõ P`«‡ LO^Œx ‰õÄ_» TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. ÃÑ^Œú ^ÕÇϨ OÖ’ XHõ r=Hõ}OQÍ
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂#fl g∞‰õÄ XHõ P`«‡ =ÙOk. J>Ë¡ W`«~° r=Hõ}ÏÅ∞ ‰õÄ_»
P`«‡Å∞ Hõey=Ù<åfl~Ú. „Ѩu r=Hõ}O `«# qt+¨`ì #« ∞, =ºH˜`Î åfixfl HÀÖ’Ê=_»O ÖË^∞Œ .
ÃÑ^Œú ^ÕÇϨ OÖ’ Wq∞_ç =Ù#fl P`«‡Ö’ D r=Hõ}ÏÅ P`«‡Åhfl Wq∞_ç =Ù<åfl~Ú. ÃÑ^Œú
^ÕÇϨ OÖ’ =Ù#fl P`«‡ ѨÓ~å‚`‡« J~Ú`Õ, r=Hõ}ÏÅÖ’ =Ù#fl P`«‡Åhfl JOâß`«‡Å∞.
WHõ¯_» r=Hõ}O "Õ~∞° HÍ^Œ∞. ^ÕÇϨ O "Õ~∞° HÍ^Œ∞. ~Ô O_»∂ XHõ>.Ë J>Ë¡ JOâß`«‡, ѨÓ~å‚`‡«
Ô~O_»∂ XHõ>Ë. HÍx ^Õx =ºH˜Î`«fiO, qt+¨ì`« ^•x"Õ. ^ÕǨÏOÖ’x r=Hõ}O `«#
ã¨fi`«O„`«`#« ∞, LxH˜x HÀ֒ʉõΩO_® W`«~° r=Hõ}ÏÅ∞ { ^ÕÇ¨ xH˜ ã¨ÇϨ HÍ~°O JOkã¨∂Î
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok. JOâß`«‡Å∞ ‰õÄ_» `«=∞ LxH˜x, ã¨fi`«O„`«`#« ∞
qt+¨ì`«#∞ HÀ֒ʉõΩO_® `å=Ú K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ ѨÓ~å‚`«‡ K≥·`«#º
Ѩi}Ï=∂xfl ÃÑOK«∞`«∞<åfl~Ú. ^ÕǨÏOÖ’ HõΔ}HÍÅOÖ’ Z<Àfl r=Hõ}ÏÅ∞ =∞$u
K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. =∞m§ „H˘`«Î r=Hõ}ÏÅ∞ ѨÙ_»∞`«∞O\Ï~Ú. JOâß`«‡Å∞ [## =∞~°}
K«„@OÖ’ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. ѨÓ~å‚`‡« =∞@∞‰õΩ ÃÑ^Œú ^ÕÇϨ OÖÏQÆ ZѨÊ\˜H©
Ѩi}Ï=∞ "åºHÀK«O K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅ =∂kiQÍ
=∂#=*Ïu { W`«~° r=*Ï`«∞Å∞ Éè∂í q∞ J<Õ ÃÑ^Œú ^ÕÇϨ OÖ’ Wq∞_ç =Ù<åfl~°∞.
=∂#=*Ïu { W`«~° *Ï`«∞Å =∞^躌 ã¨ÇϨ HÍ~°O`À K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O Éè∂í q∞ J<Õ
P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl ÃÑOK«∞`«∞Ok. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ HÀ@¡ ZÅ„HÍì#∞Å∞, Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞,
J}∞=ÙÅ∞, "≥~· ã° Åπ ∞ Jhfl Hõeã≤ ^ÕÇ¨ xfl xeÑ≤ =ÙOK«∞`«∞<åfl~Ú. J>Ë¡ =∂#=*Ïu {
r=*Ï`«∞Å∞, ~åà◊√§, Ѩ~fi° `åÅ∞, #^Œ∞Å∞, ã¨=Ú„^•Å∞ Jhfl Éè∂í q∞ J<Õ ^ÕÇ¨ xfl xeÑ≤
=ÙOK«∞`«∞<åfl~Ú.
76 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞‰õΩ `≥eÜ«∞x J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ#∞
Hõey =Ù<åfl~°∞. ZO`À ã¨Ê $ǨÏÖ’ =ÙO_ç, Z~°∞Hõ`À Ѷ֨ Ï<å ~°OQÆOÖ’ ÖË^• Ѷ֨ Ï<å
Hõà◊Ö’ ~å}˜OKåÅx g∞~°∞ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ g∞ JO`«~üâ◊H˜Î J@∞"≥·Ñ¨Ù
Hˆ O„nHõiOѨ|_»∞`«∞Ok. g∞H˜Ñʨ \˜ =~°‰Ωõ „_®~ÚOQ∑ J<Õ Hõà◊ `≥eÜ«∞^Œ∞. „_®~ÚOQ∑
QÆ∞iOz# *Ï˝#O g∞ ^ŒQ~æÆ ° „Ѩã∞¨ `Î O« ÖËHáõ È=K«∞Û. HÍx ZѨÙÊ_≥`· Õ g∞~°∞ „_®~ÚOQ∑#∞
<Õ~∞° ÛHÀ"åÅx xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩx ã¨OHõÅÊâ◊HxΘ { TǨâ◊HxΘ J@∞"≥Ñ· Ù¨ Hˆ O„nHõiOѨ*âË ß~À
P Hõ}Δ O #∞O_Õ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ ã¨O|OkèOz# _≥#· q∞H±û HÍ~°º~°∂ѨO ^èiŒ ™êÎ~Ú.
'<Õ#∞ Ѷ֨ Ï<å Hõà◊ <Õ~∞° ÛHÀ"åe. Ѷ֨ Ï<å ~°OQÆOÖ’ *Ï˝#O ã¨OáêkOKåe.— Jx XHõ
z#fl ã¨OHõÅÊO ÖË^• HÀiHõ g∞ JO`«~âü H◊ ÖΘ ’ HõkeHõ#∞ HõÅ∞QÆ*ãË ≤ Éè∫uHõ "åã¨=Î O
"≥Ñ· Ù¨ LѨ„Hõq∞OKÕ@@∞¡ KÕã∞¨ OÎ k.
D =~°=Î ∂#OÖ’ g∞ rq`«ÑÙ¨ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, g∞ P~ÀQƺO ZÖÏÔQ<· å =ÙO_»=K«∞Û
HÍx "å\˜x g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ#fl x~°Ü ‚ ∞« O ÖË^• ã¨OHõÅÊO "≥Ñ· Ù¨ =∞o§OK«=K«∞Û. g∞~°∞
ZOK«∞‰õΩ#fl ã¨OHõÅÊO ÖË^• x~°‚Ü«∞O Éè∫uHõ "åã¨Î=OQÍ ã¨$+≤ìOѨ|_ÕO^Œ∞‰õΩ D
Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ J#O`«"∞≥ #ÿ ã¨OÉèÏ=º`«Å∞ Hõey =Ù<åfl~Ú. g∞ rq`«O Ü≥ÚHõ¯ kâ◊#∞
ZO`À Z~°∞Hõ`À =ÙO_ç g∞ x~°Ü ‚ ∂« Å∞ ã¨OHõÖÏÊÅ ^•fi~å „Ñ¨u Hõ}Δ =¸ xˆ~ˆ tÌ OK«=Åã≤
=ÙOk. '<Õ#∞ rq`«O xˆ~tÌ Oz# J=HÍâßÅ kâ◊Ö’ „ѨÜ∂« }˜™êÎ#∞—. 'rq`«OÖ’ Z@∞
„ѨÜ∂« }˜OKåÖ’ `≥eÜ«∞#@∞=O\˜ Jâ◊‰Ωõ }Î —‚˜ ÖÏO\˜=hfl ‰õÄ_» g∞~°∞ fã¨∞‰õΩO@∂#fl
x~°Ü ‚ ∂« ÖË. „Ѩu Hõ}Δ =¸ g∞ rq`« kâ◊#∞ =∂~°∞ÛHÀ=_®xH˜ J#O`«"∞≥ #ÿ J=HÍâßÅ∞
Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∞OÎ \Ï~Ú. XHõ¯™êi g∞~°∞ x~°Ü ‚ ∞« O fã¨∞‰õΩx ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#fl `«~åfi`«
g∞ JO`«~ü â◊HΘ g∞ Éè∫uHÍ#∞Éè"í åÅ "≥Ñ· Ù¨ „Ѩ=Ç≤ÏOz Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl ~°∂á⁄Okã¨∞OÎ k.
Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞‰õΩ g∞ˆ~ H˘xfl <≥u· Hõ qÅ∞=Å#∞ PáêkOK«∞‰õΩx
P K«„@OÖ’ Z<Àfl Ѩiq∞`«∞ʼnõΩ Ö’|_ç „|`«∞H©_∞» ã¨∞OÎ \Ï~°∞. Ü«∞ø=fi#O =∂„`«"∞Õ
KåÅ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ rq`«=∞x, =$^•úѺ¨ O XHõ âßѨ=∞h, ¿Ñ^ŒiHõO P^蕺u‡Hõ`‰« Ωõ
^ŒQiæÆ ^•iÜ«∞x H˘xfl #=∞‡HÍÅ`À ‰õÄ_ç# qÅ∞=Å#∞ g∞‰õΩ g∞ˆ~ PáêkOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.
P^蕺u‡Hõ`« Ü«∞ø=fi#OÖ’ J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . =$^•úѺ¨ OÖ’ =∂„`«"∞Õ J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞O^Œx
g∞Ö’ KåÖÏ =∞Ok #=Ú‡`«∞<åfl~°∞. J"≥∞iHÍÖ’ ѨÙ@ì_O» KåÅ J^Œ$+¨=ì ∞x, P„ѶH≤ Í
^ÕâO◊ Ö’ ÖË^• ™È=∂eÜ«∂ ^ÕâO◊ Ö’ ѨÙ@ì_O» âßѨ=∞h, g∞~°∞ ÉèÏqã¨∂Î =ÙO_»=K«∞Û.
W=hfl g∞ Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl #=∞‡HÍÖË. "å\˜`ÀÉÏ>Ë H˘xfl <≥u· Hõ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 77
 qÅ∞=Å#∞ áê\˜ã∞¨ <Î åfl=∞x „Éè=í ∞Ö’ =Úxy `ÕÅ∞`«∞<åfl~°∞. W=hfl g∞ "åã¨"Î åxfl
HõÑÊ≤ ѨÙKÕÛ =Úã¨∞QÆ∞Å∞ =∂„`«"∞Õ . rq`«OÖ’ Ü«∞ø=fi#O, =$^•úѺ¨ O`À ÉÏ@∞ Jxfl
^ŒâÅ◊ ∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ ZO`À „áê=ÚYº`«#∞ Hõey =Ù<åfl~Ú. J"≥∞iHÍÖ’
ѨÙ\˜<ì å, P„ѶH≤ ÍÖ’ ѨÙ\˜<ì å ÖË^• =∞ˆ~ ^ÕâO◊ Ö’ ѨÙ\˜<ì å Éè∂í q∞ XHõ¯>Ë. Éè∂í q∞ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O XHõ¯>Ë. [#‡ fã¨∞HÀHõ =Ú#∞¿Ñ g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ J#∞"≥#· „Ѩ^âÕ ßxfl
ÖË^• ^Õâßxfl ZOK«∞‰õΩx ã¨OHõeÊOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∂Ok. =∂#ã≤HOõ QÍ, Éè∫uHõOQÍ,
P^蕺u‡HõOQÍ Éè∂í q∞ g∞^Œ Jxfl ^ÕâßÅ∞ ÖË^• Jxfl „áêO`åÅ∞ XˆH ã≤u÷ x Hõey=Ù<åfl~Ú.
g∞ rq`«O Ü≥ÚHõ¯ Jxfl ^ŒâÅ◊ #∞ QÆ∞iÎOK«_O» Ö’ g∞ âß„ã¨A Î Å˝ ∞ qѶŨ "≥∞<ÿ å~°∞. rq`åxfl
K≥·`«#º Ѩi}Ï=∂xfl J^茺ܫ∞#O K≥Ü«∞º_®xH˜ „áêѨOzHõOQÍ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ<Õ
„áê=∂}˜H`õ Å« ∞ ã¨iÜ≥∞ÿ #q HÍ=Ù. P^蕺u‡Hõ „áê=∂}˜H`õ Å« #∞ P„â◊~ÚOK«=Åã≤ =ÙOk.
=$^•úѺ¨ OÖ’ =Ù#fl "åix ^Œ∞~°ƒÅ∞~°∞QÍ ZO^Œ∞‰õÄ Ñ¨xH˜~åx "åiQÍ g∞
ã¨=∂[O „\©\ò KÕã∂¨ OÎ k. ^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ "å~°∞ ‰õÄ_» #=∞‡Hõ =º=ã¨#÷ ∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩx
^ŒÜ∞« hÜ«∞"≥∞#ÿ rq`åxfl QÆ_∞» ѨÙ`«∞<åfl~°∞. ^Œ∞~°^$Œ +¨=ì âß`«∞Î "åà◊§#∞ ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’
QÔ _· £ K≥Ü∞« ºQÆeQˆ P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ g∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ ÖË~∞° . =$^•úѺ¨ OÖ’ =Ù#fl"åix
x~å^Œ~} ° `À K«∂_»_O» K«∞ÅHõ#`À K«∂_»_O» g∞ J*Ï˝#O =Å¡<Õ [~°∞QÆ∞`«∂Ok.
P^蕺u‡HõOQÍ, =∂#ã≤HõOQÍ J`«∞º#fl`«OQÍ ~å}˜OK«_®xH˜ =$^•úѨºOÖ’ ^ÕǨÏO
„Ѩ`ºÕ "≥∞#ÿ Ǩ~À‡#∞Å#∞, ZO*ˇ=· ÚÅ#∞ q_»∞^ŒÅ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. g∞ =∂#=*Ïu
U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl #=∞‡Hõ =º=ã¨=÷ Å¡ "å~°H÷ ºõ OÖ’ á⁄O^Œ=Åã≤# P#O^ŒO, P^蕺u‡Hõ
Ѩi}Ï=∂xfl q∞ã¨û=Ù`«∞<åfl~°∞. K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ "å~°H÷ ºõ O Ü≥ÚHõ¯ qt+¨`ì #« ∞
QÆ∞iÎOK«QÅÆ qâßÅ ^Œ$HõÊ^è•xfl „Ѩã∞¨ `Î åxfl ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=eû =ÙOk. g∞ ~Ô O`«¿ãѨÓ
HÍÅO – ^Œ∂~°O J<Õ HÍ<≥ûÑπì (concept) `À ‰õÄ_ç# K«„@OÖ’ aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú
=Ù<åfl~°∞. rq`«O JO>Ë <≥ÅÅ∞, ã¨O=`«û~åÅ∞ Jx =∂„`«"∞Õ ÖˇH¯˜ ã¨∞<Î åfl~°∞. P`«‡â◊HΘ
{ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O J<Õ HÍ<≥ûÑπ`ì À rq`åxfl QÆ∞iÎOK«_O» <Õ~∞° ÛHÀ"åe. D rq`«O
=Ù#fl^Õ *Ï˝# ã¨=Úáê~°#˚ HÀã¨O, P^蕺u‡Hõ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O HÀã¨O.
=$^•úѺ¨ OÖ’ =Ù#fl "åix KåÖÏ Q“~°=OQÍ KåÖÏ *Ï„QÆ`QΫ Í K«∂_»_O» =∞i
"åà◊§ #∞O_ç *Ï˝<åxfl ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«_O» g∞~°∞ `«H}Δõ "Õ∞ KÕÑ@¨ =ì Åã≤# J=ã¨~=° ÚOk.
"åà◊#¡ ∞ z#flK«∂Ѩ٠K«∂_»_=» ∞<Õk g∞ =∂#ã≤Hõ JѨiѨHfiõ `«#∞ ã¨∂zã¨∞OÎ k. QÆuOz#
<åQÆiHõ`Å« Ö’ =$^•úѺ¨ OÖ’ =Ù#fl"åix KåÅ *Ï„QÆ`QΫ Í K«∂ã¨∞‰õΩ<Õ"å~°∞, "åà◊§ #∞O_ç
78 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 *Ï˝<åxfl fã¨∞‰õΩ<Õ "å~°∞. "≥∞Oÿ _£ { ^ÕÇϨ O { K≥`· #« ºâ◊HΘ K«H¯õ QÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^Õk
=$^•úѺ¨ OÖ’<Õ, g∞ #=∞‡HÍÅ∞, g∞ rq`« qÅ∞=Å∞ JO`å ‰õÄ_» '=Ü«∞ã¨∞û— J<Õ
HÍ<≥ûÑπì g∞^Œ #_»∞ã¨∞<Î åfl~Ú. Ü«ÚHõÎ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’<Õ =$^•úѺ¨ O QÆ∞iOz, =∞$`«∞º=Ù QÆ∞iOz
ÉèÜ
í ∞« Ѩ__» O» <Õ~∞° Û‰õΩO@∞<åfl~°∞. =$^•úѺ¨ OÖ’ ^ÕÇϨ O `«# â◊HxΘ HÀÖ’Ê`«∞O^Œx, K«∂ѨÙ
=∞O^Œyã¨∞OÎ ^Œx, K≥=ÙÅ∞ qxH˜_ç â◊HxΘ HÀÖ’Ê`åÜ«∞x, ã¨=∂[O KÕ`« z#fl K«∂ѨÙ
K«∂_»|_»`å=∞x =ÚO^Œ∞QÍ g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx Ç≤ÏѨfl>ˇ*ÿ ò KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~°∞.
^•xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ<Õ g∞ Éè∫uHõ "åã¨=Î O ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂Ok.
Ü«∞ø=fi#O, H“=∂~°O =∂„`«"Õ∞ rq`«OÖ’ q[Ü«∞O { P#O^ŒO {
rq`å#∞Éè"í åÅ∞ =ÙO\ÏÜ«∞x g∞~°∞ ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞. P #=∞‡HÍxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ g∞
rq`«OÖ’ H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ áê@∞ =∂„`«"∞Õ L`åÊ^ŒH`õ « Hõey =ÙO@∞<åfl~°∞. H˘xfl
ã¨O=`«û~åÅ∞ =∂„`«"∞Õ g∞~°∞ K«∞~°∞‰õΩQÍ =ÙO@∞<åfl~°∞. P `«~åfi`« g∞ #=∞‡HÍÅ =Å¡
g∞ ^ÕÇϨ O `«# â◊HxΘ HÀÖ’Ê=_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. =∞i g∞ =∞<Àâ◊HHΘ ˜ QÆÅ J™ê^•~°}
â◊HxΘ =ÙѨÜ∂≥ yOK«∞HÀÖËHáõ È`«∞<åfl~°∞. i>ˇ~Ôÿ ‡O\ò =Ü«∞ã¨∞û =zÛO^ŒO>Ë rq`«OÖ’
WOˆHg∞ q∞ye ÖË^xŒ xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩx ^≥#· ºOQÍ =∞i ÉèÜ í ∞« O`À =∞$`«∞º=Ù HÀã¨O
Z^Œ∞~°∞ K«∂_»_»"Õ∞#x g∞~°∞ ÉèÏ=# U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ<åfl~°∞. g∞ áêâßÛ`«º^ÕâßÅ
PÖ’K«<å^èÀ~°}˜ JO`å Ü«∞ø=fi#O { H“=∂~°O ÃÑ· Hˆ O„nHõiOѨ|_ç =ÙOk. "åà◊§
q^•ºq^è•#O ‰õÄ_» ^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ =ÙOk. Jk KåÅ Jã¨=∞„QÆ"∞≥ #ÿ q^è•#O.
âß„ã¨Î Pq+¨¯~°}Å∞, =∞i rq`å#∞Éè"í åÅ∞ P ^ŒâÅ◊ Ö’ =∂„`«"∞Õ ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú.
`«~åfi`« =$^•úѺ¨ O Ü≥ÚHõ¯ ™ê\˜ÖxË â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ#∞, *Ï˝# ã¨=Úáê~°#˚ ‰õΩ QÆÅ
J=HÍâßÅ#∞ q㨇iOK«_O» =Å¡ KåÅ KåÅ Q˘Ñ¨Ê J=HÍâßxfl áÈQ˘@∞ì‰Ωõ O@∞<åfl~°∞.
JO^Œ∞Hˆ g∞‰õΩ =∞$`«∞º=O>Ë ÉèÜ í ∞« O, pHõ@O>Ë ÉèÜ í ∞« O, ™ê`å#∞ (satan) JO>Ë
ÉèÜ
í ∞« O, `≥eÜ«∞x q+¨Ü∂« ÅÖ’xH˜ "≥àϧÅO>Ë ÉèÜ í ∞« O, ™êǨÏã¨O K≥Ü∂« ºÅO>Ë ÉèÜ í ∞« O,
~å„`«O>Ë ÉèÜ í ∞« O.
g∞ „áêp# <åQÆiHõ`Å« Ö’ ~å„u KåÅ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ J=HÍâ◊OQÍ ÉèÏqOKÕ
"å~°∞. ~å„uà◊√§ Z‰õΩ¯=HÍÅO K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ qHÍ™êxH˜, JO`«~ü „ѨÜ∂« }ÏxH˜
Hˆ \Ï~ÚOKÕ"åà◊√§. K≥`· #« ºâ◊HΘ QÆ∞iOz, JO`«~âü H◊ Θ QÆ∞iOz Ѩiâ’^è#Œ HÍqOKÕ "åà◊√§.
*Ï˝<åxfl PK«~}° Ö’ ÃÑ\˜ì rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ =∞ez ~å„u { ѨQÅÆ ∞#∞ "Õ∞à◊qOKÕ
"åà◊√§. ~å„u { ѨQÅÆ ∞ JO>Ë ~å„u ѨÓ@ Ѩiâ’^è#Œ , ѨQ\Æ Ñ˜ Ó¨ @ PK«~}° . PK«~}° Ö’
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 79
=Ù#fl^Õ ^èŒ~°‡=∞xÑ≤OK«∞‰õΩO@∞Ok. g∞ JO`«~ü â◊H˜Îx ™ê^茺"≥∞ÿ#O`« Z‰õΩ¯=QÍ
qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ HÍ=Åã≤# ™ê^è#Œ KÕÜ∞« O_ç.
Seth Speaks J<Õ Ñ¨Ùã¨H Î Oõ Ö’ x„^•=ã¨÷ =∞i *Ï„QÆ^•=ã¨÷ QÆ∞iOz KåÅ
ã¨=∂Kå~°O W=fi|_çOk. WHõ¯_» KåÅ ‰õΩÑ¡ OΨ QÍ x„^Œ { *ÏQÆ$^•=ã¨Å÷ QÆ∞iOz ~Ô O_»∞
=ÚHõ¯Ö’¡ K≥|∞`å#∞. ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ ÅaèOKÕ JYO_» *Ï˝<åxfl HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ÉÏQÍ
QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åÅO>Ë „Ѩu~ÀE g∞~°∞, ~Ô O_»∞ QÆO@Å∞ { ~Ô O_»∞ QÆO@Å∞ ´ <åÅ∞QÆ∞
QÆO@Å∞ x„^ŒáÈ=_»O g∞‰õΩ ZO`À "Õ∞Å∞#∞ HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k. ~Ô O_»∞ QÆO@Å =º=kè
x„^Œ `«~åfi`« H˘O`« „ÉËH± (break) WzÛ =∞m§ ~Ô O_»∞ QÆO@Å x„^Œ g∞‰õΩ KåÅ
=ÙѨÜ∂≥ QÆH~õ O° QÍ =ÙO@∞Ok. ^•x=Å¡ g∞‰õΩ ã¨fiáêflÅ∞ ÉÏQÍ *Ï˝ÑH¨ Oõ =ÙO\Ï~Ú.
g∞ _®Hõ~ì ∞° ¡ K≥|∞`«∞#fl@∞¡ ~ÀE Zxq∞k QÆO@Å x„^Œ J<Õk g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ QÍx, g∞
P~ÀQͺxH˜ QÍx, g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ QÍx U=∂„`«=¸ "Õ∞Å∞ K≥Ü∞« º^Œ∞. <åÅ∞QÆ∞
QÆO@Å x„^Œ =Å¡ *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ g∞ ^ÕÇ¨ xfl KåÅ P~ÀQƺOQÍ L`Õ[Î OQÍ =ÙO_Õ@@∞¡
KÕã∞¨ OÎ k. g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£, ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ KåÅ K«H¯õ QÍ g∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’xH˜
=™êÎ~Ú. g∞ J=QÍǨÏ<å â◊HΘ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. <åÅ∞QÆ∞ QÆO@Å =º=kè`À ‰õÄ_ç# x„^Œ
=Å¡ JO`«~åfi}˜ KåÅ K«H¯õ QÍ Ñ¨xKÕÜ∞« _»O „áê~°Oaèã∞¨ OÎ k. JO`«~åfi}˜ ^•fi~å, ã¨fiáêflÅ∞
^•fi~å *Ï˝# ã¨=Úáê~°#˚ ‰õΩ KåÅ =ÙѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. ~Ô O_»∞ QÆO@Å∞ { ~Ô O_»∞
QÆO@Å x„^Œ KåÅ ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ ™êfiÉèÏqHõ"∞≥ #ÿ „Ѩ„H˜Ü∞« . D „Ѩ„H˜Ü∞« g∞ rq`åxfl
KåÅ ÅÜ«∞|^ŒOú QÍ =ÙO_Õ@@∞¡ KÕã∞¨ OÎ k. g∞ rq`«OÖ’ XHõ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ P`«‡ Ãã~÷· åºxfl
HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk. ^ÕǨÏO KåÅ P\’=∂\˜H±QÍ P~ÀQƺ~°HõΔ} =º=ã¨÷#∞ Jaè=$kú
KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ ^ÕÇϨ O `«#‰õΩ HÍ=Åã≤# ZO*ˇ=· ÚÅ#∞ Ǩ~À‡#∞Å#∞
~°™êÜ«∞<åÅ#∞ q_»∞^ŒÅ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ ™ê=∞~å÷ºxfl ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞Ok. `«‰Ωõ ¯= =º=kè`À
‰õÄ_ç# x„^Œ=Å¡ g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ QÆÅ |^ŒHú Oõ , g∞ =∞<Àâ◊HHΘ ˜ QÆÅ |^ŒHú Oõ =keOK«|_»`å~Ú.
rq`«O { Éè∫uHõ J#∞Éè"í åÅ∞ { K≥`· #« º qHÍã¨O XHõ „Hõ=∞"≥∞#ÿ ÅÜ«∞Ö’ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
K≥`· #« º qHÍã¨O "åºHÀK«O K≥O^Œ∞`«∞Ok. JO`«~âü H◊ Θ { ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOz
*Ï˝<åxfl ã¨OáêkOK«∞HÀ=_®xH˜ KåÅ =ÙѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
`«‰Ωõ ¯= =º=kè x„^Œ =Å¡ WOHÍ KåÅ „ѨÜ∂≥ [<åÅ∞ =Ù<åfl~Ú. g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ KåÅ DrQÍ (easy)"åºHÀK«O K≥O^Œ∞`«∞Ok. g∞‰õΩ =∞<ÀqHÍã¨=Ú ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
"≥∞ÿO_£ áêHõbìãπ (Mind faculties)#∞ KåÅ K«Hõ¯QÍ =ÙѨÜ≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û. g∞
80 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 ã¨$[<å`«‡Hõ`« =∞i x`«º *Ï„QÆ`«Î ã≤÷u ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. ã¨fiáêflÅ∞ g∞‰õΩ K«Hõ¯QÍ
*Ï˝ÑH¨ =õ ÚO_»_O» =Å¡ g∞‰õΩ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«=∞O>Ë Uq∞\’ g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞OÎ k. g∞~°∞
D ^ÕÇϨ O =∂„`«"∞Õ HÍ^Œ∞, Jáê~°"∞≥ #ÿ JO`«~ü â◊H`Θ À ‰õÄ_ç# P`«‡ Jx g∞‰õΩ
`≥Å∞ã¨∞ÎOk. rq`«O Ü≥ÚHõ¯ J~°÷O, Ѩ~°=∂~°÷O `≥eã≤=™êÎ~Ú. =∞$`«∞º ÉèíÜ«∞O
áÈQ˘@ì|_»∞`«∞Ok. JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’x *Ï˝<åxfl Éè∫uHõ "åã¨Î=OÖ’xH˜
`≥K∞« Û‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ =∂~°Oæ ã¨∞QÆ=∞O J=Ù`«∞Ok. ã¨fiáêflÅÖ’QÆÅ Jáê~°"∞≥ #ÿ *Ï˝<åxfl
Éè∫uHÍ#∞Éè"í åÅÖ’xH˜ `≥K∞« Û‰õΩ<Õ gÅ∞ U~°Ê_»∞`«∞Ok. g∞ WO>ˇe*ˇ<û£ { x~°Ü ‚ ∂« `«‡HõâH◊ Θ
ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. g∞ ã¨fiáêflÅÖ’ g∞~°∞ KåÅ `≥e"≥#· "åà◊√§QÍ, K«∞~°∞HÔ #· "åà◊√§QÍ
ÉÏ^躌 `åÜ«Ú`«"∞≥ #ÿ "åà◊√§QÍ, ZO`À Ѩi}˜u K≥Ok# "åà◊√§QÍ =ÙO>Ë – *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’
D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ ‰õÄ_» P â◊HΘ Ü«Ú‰õΩÅÎ ∞#fl@∞¡ g∞~°∞ „QÆÇÏ≤ OK« QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞..
g∞ ã¨fiáêflÅ∞ D q+¨Ü∂« xfl g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl~Ú. ~ÀE Zxq∞k QÆO@Å∞ =∞i
PÃÑ· Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞O`À ‰õÄ_ç# x„^Œ g∞ ^ÕÇϨ P~ÀQͺxH˜ ZO`« =∂„`«=Ú =∞Ozk
HÍ^Œ∞† =∞i g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ ZO`« =∂„`«O „ѨÜ∂≥ [#O HõeyOK«^∞Œ . z#fl
Ñ≤ÅÅ¡ q+¨Ü∞« OÖ’ 'x„^Œ— KåÅ ã¨ÇϨ [ ã≤u÷ Ö’ =ÙO@∞Ok† Zxfl QÆO@Å x„^Œ J<Õk
‰õÄ_» KåÅ ã¨ÇϨ [OQÍ =ÙO@∞Ok.
`«‰Ωõ ¯= =º=kè`À ‰õÄ_ç# x„^Œ g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ { ã¨Éò HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£Å#∞ Hõeã≤ ѨxKÕ¿ã@@∞¡ KÕã∞¨ OÎ k. D q+¨Ü∞« OÖ’ g∞ HõO>Ë [O`«∞*Ïu ZO`À
x`«º *Ï„QÆ`Ϋ ã≤u÷ Ö’ =ÙOk. Jq `«‰Ωõ ¯= =º=kè`À ‰õÄ_ç# x„^Œ#∞ `«=∞ rq`«OÖ’
ÉèÏQÆO KÕã∞¨ ‰õΩx ^ÕÇϨ P~ÀQƺ ~°H}Δõ =º=ã¨#÷ ∞ HÍáê_»∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. =∂#=*ÏuH˜
"≥^· ∞Œ ºÅ#∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩ<åfl~°∞ QÍx [O`«∞*ÏuH˜ "≥^· ∞Œ ºÅ ã¨$+≤ì [~°QÖÆ ^Ë ∞Œ . JO`«~ü â◊HΘ
{ Éè∫uHõ "åã¨=Î O QÆ∞iOz g∞‰õΩ ‰õΩΔ }‚OQÍ `≥eã≤#ѨÙ_»∞ D _®Hõ~ì ¡° =º=ã¨÷ g∞ Éè∂í q∞
g∞^Œ =∞@∞=∂Ü«∞"≥∞ÿ áÈ`«∞Ok. g∞ =∂#ã≤Hõ âßs~°Hõ ~°∞QƇ`«Å∞ ^•^•Ñ¨Ù Jhfl ‰õÄ_»
g∞~°∞ Hõey=Ù#fl JѨã=¨ º"≥∞#ÿ x„^• HÍÅ=º=kè =Å¡<Õ HõÅ∞QÆ∞ `«∞<åfl~Ú. KåÅ =~°‰Ωõ
=∂#ã≤Hõ ã¨=∞㨺Å∞ ã¨iHÍx Ѩ^uúŒ Ö’ =ÙO_Õ g∞ x„^Œ JÅ"å@¡ =Å¡<Õ =ã¨∞<Î åfl~Ú.
~Ô O_»∞ QÆO@Å x„^Œ { „ÉËH± { ~Ô O_»∞ QÆO@Å x„^Œ JÅ"å@∞ =Å¡ g∞‰õΩ #~åÅ
"åº^è∞Œ Å∞, <å_ô=∞O_»Å "åº^è∞Œ Å∞, =∂#ã≤Hõ "åº^è∞Œ Å∞ ÖÏO\˜q ã¨O„Hõq∞OK«=Ù. D
x„^Œ JÅ"å@∞=Å¡ g∞ PǨ~°ÑÙ¨ @Å"å@∞¡ ‰õÄ_» =∂iáÈ`å~Ú. g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ Uk
ã¨=∞O[ã¨"∞≥ #ÿ PǨ~°"∂≥ KåÅ ã¨Ê+¨Oì QÍ `≥Å∞ã¨∞OÎ k. ~å„`«∞à◊√§ ã¨∞n~°O… QÍ x„kOK«_O»
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 81
=Å¡ ^ÕÇ¨ xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ PǨ~°O P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ fã¨∞HÀÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞. ~å„u
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_» =∞^躌 =∞^躌 Ö’ PǨ~°O fã¨∞HÀ=_»O P~ÀQƺs`åº KåÅ J=ã¨~O° .
HÍx g∞ #=∞‡Hõ =º=ã¨÷ JO^Œ∞‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ =ÙOk. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º
ã¨=∞㨺Å∞, ã¨"åà◊√§, PO^Àà◊#, XuÎ_ç ÖÏO\˜ "å\˜H˜ x„^•=ã¨Ö÷ ’ =∞i ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’
KåÅ ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ Ѩiëê¯~åÅ∞ Åaè™êÎ~Ú. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º J~°~÷ Ç° Ï≤ `« ã¨=∞㨺ʼnõΩ
ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’ ã¨fiáêfl=ѨÖ÷ ’ ã¨=∂Kå~° =∞OkOK«|_»∞`«∞Ok.
[O`«∞ *Ï`«∞Å∞ x„^•=ã¨Ö÷ ’ ^ÕÇϨ O { "≥∞Oÿ _£‰Ωõ q„âßOux á⁄O^Œ∞`«∂
K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩ~O° QÍ KåÅ JÅ~üì (alert) QÍ =ÙO_»QÅÆ ∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. „ѨH$õ u „ѨàÜ ◊ ∂« Å∞
ÖË^• U"≥<· å „Ñ¨=∂^•Å#∞ x„^•=ã¨Ö÷ ’ ‰õÄ_» KåÅ ÉÏQÍ Ñ¨ãQ≤ @Æ Qì ÅÆ ∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
QÆ_Ü
ç ∂« ~°ÑÙ¨ >ˇ=ÿ Ú`À ÖˇH¯õ Å∞ "Õã∂¨ Î ÉÏźOÖ’ QÆ_Kç Õ HÍÖÏxfl, =$^•úѺ¨ OÖ’
QÆ_çKÕ HÍÖÏxfl KåÅ =$^è•QÍ ÉèÏqã¨∞Î#fl@∞¡ XHõ #=∞‡Hõ =º=ã¨÷Ö’ g∞~°∞
‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú=Ù<åfl~°∞. ÉÏźOÖ’ =∞i =$^•úѨºOÖ’ [iˆQ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
=∂#=*ÏuH˜ KåÅ ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ k =∞i KåÅ =ÚYº"≥∞#ÿ k. g∞ P`«‡ ѨÙ~ÀQÆuH˜ Wk
KåÅ LѨÜ∂≥ QÆH~õ "° ∞≥ #ÿ k.
<åÅ∞QÆ ∞ QÆ O @Å =º=kè Q Æ Å x„^•=㨠÷ = Å¡ g∞H˜ O HÍ =∞Ô ~ <Àfl
„ѨÜ∂≥ [<åÅ∞<åflfl~Ú. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ g∞‰õΩ =∞~°∞QÆ∞ Ѩ~Û° |_»¤ =∂#ã≤Hõ P^蕺u‡Hõ
Éè∫uHõ ™ê=∞~å÷ºÅ∞ D x„^•=ã¨÷`À `≥eÜ«∞|~°Û|_»`å~Ú. *ÏQÆ$^•=ã¨÷Ö’ UÜÕ∞
q+¨Ü∂« ÅÖ’ ~å}˜OKåÖ’, U q^èOŒ QÍ „Ѩ=iοãÎ ÉÏQÆ∞O@∞O^À JÖÏO\˜ q+¨Ü∂« Å∞
g∞‰õΩ ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ `≥eÜ«∞|~°Û |_»∞`å~Ú. =ºH˜QÎ `Æ O« QÍ ÖËHõ ™ê=∂lHõOQÍ g∞‰õΩQÆÅ
ã¨=∞㨺ʼnõΩ Ñ¨iëê¯~°O Åaèã∞¨ OÎ k. g∞ ^ÕÇϨ O { "≥∞Oÿ _£‰Ωõ ã¨OѨÓiÎQÍ iÖψHû+¨<£
(complete relaxation) <åÅ∞QÆ∞ QÆO@Å x„^Œ =º=kè`À<Õ Åaèã∞¨ OÎ k. g∞ _®Hõ~ì ∞° ¡
JO@∞#fl@∞¡ Zxq∞k QÆO@Å x„^Œ g∞‰õΩ iÖψHû+¨<£ W=fi^Œ∞. ^ÕÇϨ O – "≥∞Oÿ _£ =∞^躌
ã¨O|O^èOŒ <åÅ∞QÆ∞ QÆO@Å x„^Œ =º=kè =Å¡ =∞iO`« |ÅѨ_∞» `«∞Ok. x„^Œ { ã¨fiáêflʼnõΩ
~°H~õ H° ÍÅ ~°OQÆ∞Å∞ ѨÙeq∞ qq^èŒ x~°fiK«<åezÛ, =∂#=*Ïux `«ÑÙ¨ Ê^À=Ѩ\Oì˜ Kå~°∞
g∞ ѨtÛ=∞ ^ÕâßÅ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞. „Ѩu ^•xH© qâı+¡ }¨ Å∞, Ѩ\Hì˜ Åõ ∞ ~åã≤ =∂#=*Ïu
‰õΩ#fl ã¨ÇϨ [`åfixfl "å~°∞ QÆ∞iÎOK«ÖHË áõ È`«∞<åfl~°∞. áêâßÛ`«º ã¨=∂[Ѩ٠XHõ ™ê"≥∞`«
'™È=∞iáÈ`«∞ "≥∞Oÿ _£ XHõ ^≥Ü∂« ºÅ H˘OѨ— J<Õk â◊√^Œú `«ÑÙ¨ Ê. "åà◊§ ^Œ$+≤Öì ’ x„^Œ,
ã¨fiáêfl=ã¨,÷ q„âßOu J<Õq =$^è• HÍňHÑΔ O¨ QÍ HõxÊ™êÎ~Ú. J\Ï¡QxÆ q∞=∞‡efl =∂#ã≤Hõ
82 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
™È=∞i`«<åxH˜ ѨÙiH˘ÅÊ_»O ÖË^∞Œ . K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞OÖ’ q„âßOu J<Õk ‰õÄ_»
=ÚYº"Õ∞#x g∞‰õΩ QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ∞¨ <Î åfl#∞. TǨâ◊H,Θ HõÅÅ∞ Hõ#_»O JO`«~ü „ѨÜ∂« }O
K≥Ü∞« º_»O ÖÏO\˜=hfl g∞ ã¨=∂*ÏxH˜ =$^è•QÍ JxÊã¨∞OÎ \Ï~Ú. HÍx P`«‡ ѨÙ~ÀQÆuH˜
Jq KåÅ =ÚYº=∞x g∞~°∞ QÆ∞iÎOKåe.
„Ѩã¨∞Î`«O g∞ ã¨=∂[O Ü«Ú=`«#∞ Ô~K«ÛQ˘\˜ì "åà◊§‰õΩQÆÅ ã¨Ç¨Ï[`åfixfl
HÀÖ’ÊÜÕ∞@@∞¡ KÕã¨∞ÎOk. "åiÖ’ Jã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# áÈ\©`«`åfixfl ÃÑOz ã¨iHÍx
r=#q^è•#O Ö’xH˜ <≥\"ì˜ Ü Õ ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. P^蕺u‡Hõ`,« K≥`· #« ºâ◊H,Θ P`«‡â◊H,Θ
rq`« âßG=Ú QÆ∞iOz "åà◊§‰õΩ É’kèOKåeû# J=ã¨~°=ÚOk. rq`«=∞O>Ë
áÈ\©``« fi« OHÍ^Œx rq`«=∞O>Ë L#fl^ŒO`å J#∞Éèqí OK«_®xˆH#x, P#OkOK«_®xˆH#x
"åà◊√§ QÆ∞iÎOKÕ@@∞¡ KÕÜ∂« e. rq`«OÖ’ „Ѩu XHõ¯iH˜ P^蕺u‡Hõ âßG=Ú `«Ñʨ xã¨iÜ«∞x
"åà◊§‰õΩ `≥eÜ«∂e.
✽ ✽ ✽
1. [O`«∞=ÙÅ#∞ =kèOK«_O» , "å\˜ =∂O™êxfl PǨ~°OQÍ Éè∞í lOK«_O» P^蕺u‡Hõ
ѨÙ~ÀQÆuH˜ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ U =∂„`«O ã¨iѨ_=» Ù.
2. P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆuH˜ g∞ˆ~ K˘~°= fã¨∞HÀ"åe. „ѨÜ∞« `«flO K≥Ü∞« º‰õΩO_®
Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩѨ„Hõq∞OK«‰Ωõ O_® D qâ◊fiOÖ’ Ug g∞ ^ŒiH˜ ~å=Ù. g∞ ã¨OHõÅÊâ◊HΘ
'HÍ~°}=∞—~Ú`Õ, ^•x Éè∫uHõ "åã¨=Î O 'HÍ~°ºO— J=Ù`«∞Ok.
3. g∞ <À\˜#∞O_ç "≥Å∞=_Õ =∂@Å∞, g∞ =∞#ã¨∞û #∞O_ç =KÕÛ PÖ’K«#Å∞, g∞
^ÕÇϨ O ^•fi~å [iˆQ KÕ+Åì¨ ∞ 'HÍ~°}O— J~Ú`Õ, Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "å\˜
Ѩ~º° =™ê<åÅ∞ 'HÍ~°ºO— J=Ù`å~Ú.
4. rq`«OÖ’ Jxfl HÀ}ÏÅ#∞ ^Œi≈Oz Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ
=∂iÛ K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ r"å`«‡Å∞QÍ qq^èŒ ~°HÍÅ [#‡Å∞
fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. H˘xfl ™ê~°∞¡ JOQÆ"H·≥ Åõ ºO`À, H˘xfl™ê~°∞¡
n~°H… ÍeHõ "åº^è∞Œ Å`À ‰õÄ_» [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. JO`ÕQÍx
áêáêxH˜ ѨiǨ~°OQÍ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O ÖË^∞Œ .
5. [#‡Ñ¨~O° Ѩ~° ^•fi~å P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu, K≥`· #« ºâ◊HΘ qHÍã¨O qã¨iÎ ã¨∂Î =™êÎ~Ú.
u~ÀQÆ=∞#O J<Õk ZѨÙÊ_»∂ =ÙO_»<Õ =ÙO_»^∞Œ . XH˘¯Hõ¯ [<å‡ P^蕺u‡Hõ
Ѩi}˜ux ÃÑOK«∞`«∂ =ã¨∞OÎ k.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 83
 6. P`«‡ J<Õk =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò ã¨fi~°∂ѨO. XHõ ^ÕÇ¨ xH˜ ÖË^• XHõ Ö’HÍxH˜
Ѩiq∞`«O HÍ=_»O ÖË^∞Œ . J<ÕHõ Ö’HÍÅÖ’ Jxfl _≥=· ∞#¬<Å£ Ö’ Jxfl ^ÕÇ¨ ÅÖ’
=ÙO@∂ qã¨iÎ ã¨∂Î qHÍã¨O K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. P`«‡ Ju „áêp#"≥∞#ÿ k.
Ju ã¨<å`«#"≥∞#ÿ k.
7. P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O XHõ HÀ}OÖ’ rq`åxfl ^Œi≈Oz
J#∞Éèí∂`«∞Å∞ á⁄O^Œ∞`«∂ qã¨ÎiOK«_»O HÀã¨O [#‡ fã¨∞HÀ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. [#‡ `«~åfi`« [#‡... Ö’HõO `«~åfi`« Ö’HõO... WÖÏ
J#O`«HÍÅO „ѨÜ∂« }O H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. P`«‡‰õΩ áêl\˜"£ –
<≥QÔ \˜"£ =∞i `«‰Ωõ ¯= – Z‰õΩ¯= ÖÏO\˜ [#‡Å<Õq =ÙO_»=Ù. Jxfl [#‡Å∂
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨"∞Õ .
8. g∞ rq`«OÖ’ „Ѩu Hõ^eŒ HÍ P^蕺u‡Hõ`#« ∞ „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ k. JHõ~‡° }`«fiO
J<Õk U r"å`«‡‰õÄ =ÙO_»^∞Œ . „Ѩu P`«‡‰õÄ_® `«##∞ `å#∞ K≥`· #« º qHÍã¨O
K≥OkOK«∞HÀ"åeûO^Õ.
9. D ã¨$+≤Öì ’ r"å`«‡Åhfl qt+¨"ì ∞≥ #ÿ "Õ. Ug `«‰Ωõ ¯=QÍ QÍx, Q˘Ñ¨ÊQÍ QÍx
=ÙO_»=Ù.
g∞ ^ÕǨÏO =∞i g∞ K≥·`«#ºâ◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ qHÍã¨O g∞ Éèí∂„ѨѨOKåxH˜
J#∞QÆ∞}OQÍ XHõ ÅÜ«∞Ö’ H˘#™êQÆ∞`«∞O@∞Ok. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O =∞i ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«O =∞^躌 J@∞#∞Oz W@∞, W@∞ #∞Oz J@∞ x~°O`«~=° ¸ K≥`· #« ºâ◊HΘ „Ѩ"åǨÏO
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. Éèí∂q∞ ‰õÄ_» Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞ – J}∞=ÙÅ ã¨=Ú^•Ü«∞"Õ∞.
g@xflO\˜h K≥`· #« ºâ◊HΘ HõeÑ≤ =ÙOK«∞`«∞Ok. Yx*ÏÅ∞, [O`«∞*Ï`«∞Å ^ÕÇ¨ Å∞, =$HΔÍÅ∞,
#^Œ∞Å∞, Ö’Ü«∞Å∞, Ѩ~fi° `åÅ∞ Jhfl Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ – J}∞=ÙÅ #∞O_ç U~°Ê_ç<å~Ú.
J=hfl qq^èŒ ~°HÍÅ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂#fl P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞,
'<Õ#∞ Éè∫uHõOQÍ, „áêѨOzHõOQÍ, =∂#ã≤HOõ QÍ, P^蕺u‡HõOQÍ Ñ¨Ù~ÀQÆu K≥O^Œ∞`«∞<åfl#∞—
J<Õ Éè Ï =# H˘~° = _ç # Ѩ Ù _» ∞ ^•x Ѩ ~ ° º =™ê#OQÍ =¸~° Û ù " åºkè ^Õ Ç ¨  xH˜
ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ @∞Ok. J^Õ ÉèÏ=# r=*Ï`«∞ʼnõΩ =Ù#flѨÙ_»∞ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«O JO>Ë
Éè∂í „QÆÇϨ O J<Õ ^ÕÇ¨ xH˜ 'Éè∂í HõOѨO— ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ k. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x ~°H<Îõ åàÏÅÖ’ ~°HÎõ
„Ѩ"åǨÏO ZÖÏ [~°∞QÆ∞`«∞O^À D Éè∂í q∞ J<Õ ^ÕÇϨ OÖ’ QÍe „Ѩ"åǨÏO [~°∞QÆ∞
`«∞O@∞Ok. ~°HÎõ „Ѩ"åǨÏO ^ÕÇϨ O ֒ѨŠ[~°∞QÆ∞`«∂O>Ë, QÍe „Ѩ"åǨÏO Éè∂í q∞ J<Õ
^ÕÇϨ O "≥Å∞ѨŠ[~°∞QÆ∞`«∂Ok. JO`Õ `Õ_®.
84 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 g∞~°∞ ^ÕÇ¨ xfl ZÖÏ ^èiŒ Oz =Ù<åfl~À, Éè∂í q∞ J<Õ P`«‡ ‰õÄ_» ^ÕÇ¨ xfl
^èŒiOzOk. g∞ ^ÕǨÏOÖ’ QÆÅ r=Hõ}ÏÅ∞ g∞ ^ÕÇ¨Ï P~ÀQƺ ~°HõΔ} =º=ã¨÷#∞
ZÖτѨÉÏè q`«O KÕ™êÎÜ∂≥ JÖψQ Éè∂í q∞ g∞^Œ QÆÅ r=*Ï`«∞Å∞, Ѩ~fi° `åÅ∞, #^Œ∞Å∞,
ã¨=Ú„^•Å∞... Éè∂í q∞ Ü≥ÚHõ¯ ^ÕÇϨ P~ÀQƺ ~°H}Δõ =º=ã¨#÷ ∞ „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú.
g∞ =∂#=*Ïu { W`«~° r=*Ï`«∞Å Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û =Å¡ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ∞ "≥Å∞=_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ "åã¨=Î O
K≥O^Œ_O» ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ @∞Ok. „Ѩã∞¨ `Î O« Éè∂í q∞ g∞^Œ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ Éè∫uHõ
"å`å=~°}Ïxfl „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« º_»OÖ’ =∂#=*Ïu „Ѩ^•è # áê„`«#∞ Hõey =ÙOk.
Éè∂í q∞ g∞^Œ U „áêO`«OÖ’#~Ú`Õ =∂#=*Ïu F~°∞Ê, ã¨ÇϨ #O ÖÏO\˜q #tOz ѨQ,Æ
^ÕfiëêÅ`À ~°yeáÈ`«∞O\Ï~À JHõ¯_» Éèí∂HõOáêÅ∞, Jyfl Ѩ~°fi`« q™ÈÊù@<åÅ∞
ã¨OÉèíqã¨∞ÎO\Ï~Ú. =∂#=*Ïu ™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ P`«‡Ç¨Ï`åº ã¨^Œ$â◊^èÀ~°}˜ Hõey
=Ù#flѨÙ_»∞ P „áêO`åÅÖ’ [ńѨà◊Ü«∂Å∞, ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# "åº^èŒ∞Å∞ „Ѩ|Å_»O
㨠O Éè í q 㨠∞ Î O \Ï~Ú. D „Ѩ H õ $ u "≥ · Ñ ¨ s `åºÅ∞ =∂#=*Ïu ™ê=¸Ç≤ Ï Hõ O QÍ
ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ ã¨OÉèíqã¨∞ÎO\Ï~Ú. =∂#=*ÏuÖ’ ã¨Ç¨Ï#O #tOz#ѨÙ_»∞
JâßOu „Ѩ|e#ѨÙ_»∞ Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K« K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ H˘xfl ã¨~∞° ÉÌ Ï@∞¡ [~°∞QÆ∞`å~Ú.
P ã¨~∞° ÉÌ Ï@¡ =Å¡ „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅÖ’ U^À XHõ\ ˜ ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ @∞Ok
^ÕǨÏOÖ’ q^Œ∞º^ŒÜ«∞™ê¯O`« â◊H˜Î „Ѩ"åǨÅ∞, ~°™êÜ«∞xHõ „Ѩ„H˜Ü«∞Å∞
x~°O`«~=° ¸ KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~Ú. J^Õ =∂kiQÍ "å`å=~°}OÖ’ ‰õÄ_» D =∂~°∞ÊÅ∞
ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ \Ï~Ú. g∞ ^ÕÇ¨ xfl X\˜ì =∂Oã¨ÑO≤ _»OQÍ ÉèÏqOz zH˜`û« K≥Ü∞« º_®xfl
`«H}Δõ "Õ∞ g∞ _®Hõ~ì ∞° ¡ PÃÑÜ«∂ºeû# J=ã¨~=° ÚOk. ^ÕÇϨ O P^蕺u‡Hõ =∂#ã≤Hõ ~°™êÜ«∞xHõ
q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« ^è~Œ å‡Å#∞ Hõey =ÙO@∂ P`«‡#∞ ^èiŒ Oz =ÙOk. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’
r=Hõ}ÏÅ∞ U q^èOŒ QÍ „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ <Î åflÜ≥∂, g∞ ^ÕÇ¨ Å∞ ‰õÄ_» Éè∂í q∞ J<Õ
^ÕÇ¨ xfl „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ Z"≥∂+¨<û£ { Ѷe‘ OQ∑û‰õΩ
J#∞QÆ∞}OQÍ g∞ Éè∫uHõ "å`å=~°}O „ѨÉÏè q`«O J=Ù`«∞O@∞Ok. Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’
U Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å~Ú<å "å\˜ „ѨÉÏè =O Éè∂í =∞O_»Å=∞O`å "åºÑ≤ã∞¨ OÎ k. Éè∂í q∞
g∞^Œ XHõ „áêO`«OÖ’ Éè∂í HõOѨO ã¨OÉèqí Oz#ѨÙ_»∞ ^•x „ѨÉÏè =O– P^蕺u‡HõOQÍ,
=∂#ã≤HOõ QÍ, Éè∫uHõOQÍ, K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩ~O° QÍ W`«~° Jxfl „áêO`åʼnõΩ "åºÑ≤ã∞¨ OÎ k.
J^Õ q^èOŒ QÍ Éè∂í q∞ g∞^Œ U^≥<· å XHõ „áêO`«OÖ’ P^蕺u‡HõOQÍ Ñ¨Ù~ÀQÆu K≥Ok#ѨÙ_»∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 85
 ^•x „ѨÉèÏ=O Éèí∂=∞O_»Å=∞O`å "åºÑ≤ÎK≥O^Œ∞`«∞Ok. x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ QÍx,
q<åâ◊H~õ O° QÍ QÍx U Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @# [iy<å ^•x „ѨÉÏè =O Éè∂í =∞O_»Å=∞O`å
"åºÑ≤Î K≥O^Œ∞`«∞O^Œx g∞~°∞ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe.
Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Ѩ^•~°O÷ `À K≥`· #« ºâ◊HΘ ã¨OÜ≥∂QÆO K≥O^Œ∞`«∞Ok. g∞
rq`å#∞Éè"í åÅ∞ ‰õÄ_» Ѩ^•~°O÷ { K≥`· #« ºâ◊H`Θ À Wq∞_ç =ÙO@∞<åfl~Ú. „ѨH$õ uÖ’
r"å`«‡Å∞QÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂#fl g∞‰õΩ `«∞á¶ê#∞Å∞, Éè∂í HõOáêÅ∞, \’~åfl_ÀÅ∞
(f„="≥∞#ÿ `«∞áê#∞Å∞), Jyfl Ѩ~fi° `åÅ∞ ÖÏO\˜ "å\˜x =ÚO^Œ∞QÍ<Õ Ñ¨ãQ≤ @Æ Qì ÅÆ â◊HΘ
g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å∞ Hõey=Ù<åfl~Ú. "å`å=~°} Ñ‘_#» O, "å`å=~°}OÃÑ· JÜ«∞™ê¯O`«
Hˆ „Δ `« „ѨÉÏè =O, q^Œ∞º`ü Hˆ „Δ `« „ѨÉÏè =O, "≥~· ã° Öπ ÏO\˜ "å\˜#xflO\˜h g∞ K«~‡° O ã¨fi`«Ç¨ QÍ
ѨãQ≤ @Æ Qì ÅÆ ^Œ∞. Ѩiâ’^è#Œ , PK«~}° , JÉèϺ™êÅ ^•fi~å *Ï˝#O g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ
=∞ÅK«|_»∞`«∞Ok. „ѨHõ$u "≥·Ñ¨s`åºÅ#∞, ^ÕǨxH˜ Z^Œ∞~°ÜÕ∞º [|∞ƒÅ#∞ g∞
JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å ^•fi~å =ÚO^Õ Ñ¨ãQ≤ \Æ ì˜ "å\˜ #∞O_ç x"å~°}ÀáêÜ«∞O á⁄O^ŒQÅÆ
â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞ g∞‰õΩ<åfl~Ú† g∞ ã¨fiáêflÅ ^•fi~å ‰õÄ_» g∞‰õΩ `≥eÜ«∞|~°K|« _»∞`«∞Ok.
„ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ „ѨÉÏè =O g∞ÃÑ· =ÙO_»^<Œ Õ |Å"≥∞#ÿ #=∞‡HõO g∞‰õΩ#fl@¡~Ú`Õ Jq
ã¨OÉèqí OK«Hõ =Ú#∞¿Ñ Z<Àfl HÍ~°}ÏÅ=Å¡ g∞~°∞ P „áêO`«O =keÃÑ\˜ì "Õ~ˆ „áêO`åxH˜
KÕ~_° O» [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. Un Ü«∂^Œ$zÛùHOõ QÍ [~°Q^Æ ∞Œ . `å#∞ HÀ~°∞HÀ‰õΩO_® U
=∞x+‘ „ѨHõ$u "≥·Ñ¨s`åºÅÖ’ =∞~°}˜OK«_»O [~°QÆ^Œ∞. [O`«∞ *Ï`«∞ʼnõΩ „ѨHõ$u
"≥Ñ· s¨ `åºÅ∞ ZѨÙÊ_»∞ [iˆQn =ÚO^Õ `≥Å∞ã¨∞OÎ @∞Ok. =∂#=*ÏuH˜ ‰õÄ_» „ѨH$õ u
"≥Ñ· s¨ `åºÅ#∞ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ Ñ¨ãQ≤ @Æ Qì ÅÆ HÔ áêã≤\ © =ÙOk HÍx JO`«~ü "å}˜x q<Õ
„Ѩ„H˜Ü∞« #∞ g∞~°∞ ZѨÙÊ_À =∞iÛáÈÜ«∂~°∞.
JO`«~ü "å}˜x q<åÅ<Õ ã¨OHõÅÊO Hõey# `«H}Δõ "Õ∞ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
JO^Œ∞‰õΩ "≥O@<Õ ã¨ÊOkOz ã¨ÇϨ Hõiã¨∞OÎ k. H˘O`« ™ê^è#Œ ^•fi~å JO`«~"ü å}˜x
q#QÆeQˆ „Ѩ„H˜Ü∞« #∞ =∞iO`« Ѩ^∞Œ #∞ ÃÑ@ì=K«∞Û.
Éè∂í q∞ g∞^Œ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ – =∂#ã≤H,õ Éè∫uHõ, P^蕺u‡Hõ HÍ~°}ÏÅ
=Å¡ ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ \Ï~Ú. Jq „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞, ÖË^• Ü«Ú^•úÅ∞ ÖË^• „Ѩ=∂^ŒH~õ "° ∞≥ #ÿ
"åº^è∞Œ Å∞ HÍ=K«∞Û – "å@xflO\˜h g∞ =∂#=*Ïu `«=∞O`« `å=ÚQÍ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩx
rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ Z^Œ∞~˘¯O@∞<åfl~Ú. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ ~°HÎõ „Ѩ"åǨÏO =∂kiQÍ Éè∂í q∞
J<Õ ^ÕÇϨ OÖ’ h~°∞ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞OÎ @∞Ok. „áê}O JO>Ë qÅ∞= ÖËxkQÍ ÉèÏqOKÕ
86 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
„áêO`åÅÖ’, ѨQÆ „ѨfHÍ~°O ÖÏO\˜ ÉèÏ=#Å∞ ÃÇÏK«∞ÛQÍ =ÙO_Õ „áêO`åÅÖ’ Hõ~∞° =Ù
HÍ@HÍÅ∞ ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ \Ï~Ú. rq`åã¨HΘ HÀÖ’Ê=_»O, ÖˇÑ· xπ¶ <≥QÔ \˜"Q£ Í fã¨∞HÀ=_»O,
‰õΩ„@, "≥∂ã¨O, ^ŒQÍ Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#fl „áêO`åÅÖ’ =∞i rq`« qÅ∞=Å∞ #tOz#ѨÙ_»∞
P „áêO`åÅÖ’ [Å „ѨàÜ ◊ ∂« Å∞ ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ \Ï~Ú. =∂#=*ÏuÖ’ HÀѨO, L„^ÕHOõ ,
U^À KÕ¿ãÜ«∂ºÅ<Õ `«Ñ#¨ L#fl „áêO`åÅÖ’ Éè∂í HõOáêÅ∞, Jyfl Ѩ~fi° `åÅ q™ÈÊù@#O
ã¨OÉèíqã¨∞ÎO\Ï~Ú. g∞ =∂#=*Ïu ™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ Hõey =ÙO@∞#fl Z"≥∂+¨<£û
q<åâ◊Hõ~° ^èÀ~°}˜Ö’ =ÙO@∞#flѨÙ_»∞ Jq „ѨHõ$u „Ѩà◊Ü«∂Å∞QÍ Éè∫uHõ "åã¨Î=O
K≥O^Œ∞`å~Ú. =∂#=*ÏuÖ’ XHõ =~°Oæ „Ñ¨[ŠѨ@¡ ^Õfi+¨O, ѨQÆ ÖÏO\˜ ÉèÏ"åÅ∞
=Ù#flѨÙ_»∞ Jk Ü«Ú^ŒOú QÍ Éè∫uHõ "åã¨=Î O K≥O^Œ∞`«∞Ok. W=hfl „ѨH$õ u `«##∞ `å#∞
„ѨHÍΔ à◊# KÕã∞¨ ‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ [~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ ~°HÎõ „Ѩ"åǨxfl, „áê}â◊HΘ
qÅ∞=#∞ Ç‘Ï#ÉèÏ=#`À K«∂_»_O» =Å¡ P „áêO`«OÖ’ =∂#=*Ïu ™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ
J@∞=O\˜ Z"≥∂+¨<û£ Hõey =ÙO_»_O» =Å¡ P „áêO`«OÖ’ Hõ~∞° =Ù HÍ@HÍÅ∞ `åO_»qOz
„áê}O qÅ∞=#∞ QÆ∞~°∞KÎ ¿Õ ãO^Œ∞‰õΩ [~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú.
XHõ „áêO`«OÖ’ x=ã≤ã∞¨ #Î fl =∂#=*ÏuH˜ F~°∞Ê, ã¨ÇϨ #O #tOz =Ù#flѨÙ_»∞
JHõ¯_»"åà◊§‰õΩ F~°∞Ê, ã¨ÇϨ #O <Õ~ˆ ÊO^Œ∞‰õΩ „áê}ÏO`«Hõ "åº^è∞Œ Å∞ „Ѩ|e H˘xfl ÅHõÅΔ
=∞OkH˜ ã¨O„Hõq∞OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. P "åº^è∞Œ Å „ѨÉÏè =O`À F~°∞Ê ã¨ÇϨ #O
JO>Ë Uq∞\’ "åà◊§‰õΩ `≥eã≤=ã¨∞OÎ k. "åà◊§Ö’ P`«‡Ç¨Ï`åº ã¨^$Œ â◊ ^èÀ~°}˜ =Ù#fl"åà◊√§
^ÕÇ¨ Å#∞ q_çz ÃÑ@ì_O» [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. =∂#=*ÏuÖ’ J}zÃÑ@ì|_ç# Z"≥∂+¨<û£ ,
Ѷe‘ OQ∑û ÉÏǨϺOQÍ „ѨH\õ `˜ O« JÜÕ∞ºO^Œ∞‰õΩ qѨ"¡ åÅ∞ ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ \Ï~Ú. "åà◊§ ÉèÏ=#Ö’¡
Hõã,≤ „ѨfHÍ~°O KÀ@∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞#flѨÙ_∞» P qѨ"¡ åÅ∞ Ç≤ÏO™ê`«‡HõOQÍ =∂~°∞`«∞O\Ï~Ú.
HÍ~°∞Ü≥ÚHõ¯ WO[<£ Z‰õΩ¯= "Õ_Kç ãÕ #≤ ѨÙ_»∞ ^•xfl K«ÖÏ¡~Û° _®xH˜ hà◊√§ ZO`«
=ÙѨÜ≥∂QÆѨ_»`åÜ≥∂, J^Õ =∂kiQÍ „ѨHõ$uÖ’ =∂#=*ÏuÖ’ ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ∞
K≥Å~ˆ y#ѨÙ_»∞ "å\˜x ÉÏºÖˇ<û£ K≥Ü∞« º_®xH˜ „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞ Ü«Ú^•úÅ∞, ZÑ≤_q» ∞H±
"åº^è∞Œ Å∞ (epidemic diseases XHõ „áêO`«OÖ’ ã¨_<≥ Q£ Í K≥Å~ˆ Qˆ „áê}ÏO`«Hõ "åº^è∞Œ Å∞)
ÖÏO\˜q ã¨OÉèqí Oz „ѨH$õ u `«##∞ `å#∞ ÉÏºÖˇ<û£ KÕã∞¨ HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
Wk „ѨH$õ u ã¨=∞`ÒźO! „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞, qѨ"¡ åÅ∞, Ü«Ú^•úÅ∞, "åº^è∞Œ Å∞ J<Õq
„ѨH$õ u U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ<Õ â◊H`Θ À PK«iOKÕ ™êfl<åÅ∞ (energy baths). ™êfl#O`À ^ÕÇϨ O
â◊√kú J~Ú#@∞¡QÍ Éè∂í q∞ D „ѨH$õ u "≥s· `åºÅ ^•fi~å â◊HΘ „Ѩ"åǨÏOÖ’ ™êfl#=∂K«i
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 87
ã¨∞OÎ @∞Ok. ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ P~ÀQƺO H©}Δ O˜ K«_®xH˜ Zxfl HÍ~°}ÏÅ∞O\ÏÜ≥∂, Éè∂í q∞
J<Õ ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ P~ÀQƺO ‰õÄ_» H©} Δ O˜ K«_®xH˜ ‰õÄ_» J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú.
Ü«Ú^•úÅ∞ ‰õÄ_» XHõ~H° "õ ∞≥ #ÿ "åº^è∞Œ ÖË. Éè∂í q∞ J<Õ ^ÕÇ¨ xH˜ Ü«Ú^ŒOú J<Õ "åºkè
ã¨O„Hõq∞ã¨∞OÎ k. g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ "åºkè #Ü«∞"≥∞#ÿ >Ë¡ Ü«Ú^Œ=ú ∞<Õ "åºkè ‰õÄ_® H˘O`«HÍÅO
`«~åfi`« #Ü«∞=∞=fi_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ü«Ú^ŒOú =Å¡ rq`«O JO>Ë Uq∞\’, rq`åxfl
ZÖÏ Q“~°qOKåÖ’, „áê}O qÅ∞=#∞ ZO`« Ѩq„`«OQÍ Q“~°qOKåÖ’ g∞‰õΩ
É’kèOѨ|_»∞`«∞Ok. „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞ g∞ „áêѨOzHõ ѨiÉèÏ+¨Ö’ K≥áêÊÅO>Ë g∞‰õΩ
q<åâ◊<åxfl HõÅ∞QÆ *Ëã∞¨ <Î åflÜ«∞x g∞~°∞ ÉèÏqOK«=K«∞Û QÍx Jq g∞Ö’ x„^•}"≥∞ÿ
=Ù#fl Jáê~°"∞≥ #ÿ JO`«~âü H◊ xΘ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ =ÙѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞<åfl~Ú.
g∞~°∞ x=ã≤ã∞¨ #Î fl Éè∫uHõ „ѨÑO¨ Kåxfl, Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz r"å`«‡Å∞ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞#fl q+¨Ü∂« xfl g∞‰õΩ É’kèOK«_®xH˜ D „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞
ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú. „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ#∞ g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞#flѨÊ\˜H© "å\˜ ^•fi~å
g∞‰õΩ H˘O`« *Ï˝#O É’kèOѨ|_»∞`«∞O^Œ<Õ ÉèÏ=# g∞ JO`«~ü ÉèÏ=#ÅÖ’ Wq∞_ç
=ÙO_»_O» =Å¡ Jq ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú.
„ѨH$õ u JO>Ë Uq∞\’, r"å`«‡Å∞QÍ „ѨH$õ u`À g∞ J#∞|O^è"Œ ∞Õ q∞\’ „ѨH$õ u
"≥Ñ· s¨ `åºÅ∞ g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú. `«##∞QÍx, `«# ‰õΩ@∞OÉÏxflQÍx, `«# ã¨=∂*Ïxfl
QÍx Ѩ\Oì˜ K«∞HÀx =ºH˜HÎ ˜ D „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞, Ü«Ú^•úÅ =Å¡ `«# qÅ∞=#∞, `«#
‰õΩ@∞O|O qÅ∞=#∞, `«# ã¨=∂[O qÅ∞=#∞ QÆ∞iÎOKÕ@@∞¡ É’kèOѨ|_»∞`«∞Ok. Jq
D Éè∂í q∞`À =∞x+≤H˜ QÆÅ J#∞|O^è•xfl W`«~° r=~åâ◊√ÅѨ@¡ QÆÅ J#∞|O^è•xfl,
„ѨH$õ uH˜ QÆÅ J"Õ∞Ü«∞â◊HxΘ QÆ∞iÎOKÕ@@∞¡ KÕ™êÎ~Ú. XHõ q^èOŒ QÍ K≥áêÊÅO>Ë D
qâ◊fiâ◊H`Θ À =ÚMÏ=Úd J#∞|O^è•xfl „ѨH$õ u cÉè`í åûÅ∞ g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú. „ѨH$õ u
"≥Ñ· s¨ `åºÅ =∂kiQÍ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ ‰õÄ_» cÉè`í åûÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú.
Wq Éèí∂q∞ g∞^Œ r"å`«‡Å∞ x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ K≥·`«#ºÑ¨i}Ï=∞O K≥O^ÕO^Œ∞‰õΩ
ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åflÜÕ∞QÍx q∞=∞‡efl tH˜OΔ K«_®xH˜ =∂„`«O HÍ=Ù. „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞ g∞
=∂#=*Ïu =∞i W`«~° r=*Ï`«∞ʼnõΩ QÆÅ #=∞‡HÍÅ∞ { Z"≥∂+¨<£ûÅÖ’ QÆÅ
=∂e<åºxfl, HÍiî<åºxfl `˘Åy™êÎ~Ú. Éè∂í HõOѨO, `«∞á¶ê#∞, Jyfl Ѩ~fi° `«O Ü≥ÚHõ¯
q™ÈÊù@#O =Å¡ „ѨH$õ uÖ’ QÆÅ â◊HxΘ QÆ∞iÎOK«_"» ∞Õ Q͉õΩO_® `«#Ö’x â◊HΘ ‰õÄ_»
=∞x+≤ QÆ∞iÎOK«QÅÆ ∞QÆ∞`«∞<åfl_»∞.D q+¨Ü∞« O g∞ `«~å¯xH˜ qâı+¡ }¨ ‰õΩ JO^ŒHáõ È=K«∞ÛQÍx
88 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Ü«∞^•~°O÷ QÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl^Œ^.Õ
F~°∞Ê #tOK«_O» , Jã¨ÇϨ #O J<Õq q∞=∞‡efl "≥O|_çã∞¨ OÎ \Ï~Ú. U^À XHõ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "å\˜x =∂~°∞ÛHÀ=K«∞Û#<Õ ã¨OHõÅÊO g∞ JO`«~O° QÆOÖ’ =ÙO@∞Ok.
^•x Ѩ~°º=™ê#OQÍ g∞‰õΩ H˘xfl "åº^èŒ∞Å∞ ã¨O„Hõq∞Oz Pã¨∞Ѩ„uÖ’ KÕ~°_»O
ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ @∞Ok. Pã¨∞Ѩ„uÖ’ F~°∞Ê, ã¨ÇϨ #O JO>Ë Uq∞\’ JHõ¯_» <Õ~∞° ÛHÀ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. KåÅ =∞Ok Ü«ÚHõÎ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ K«xáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. "åà◊√§
=$^•úѺ¨ O Ѩ@¡ Ç‘Ï#"≥∞#ÿ ÉèÏ=# Hõey =ÙO_»_O» , =$^•úѺ¨ OÖ’ ^ÕÇϨ O â◊√+≤¯OzáÈ~Ú
ZO^Œ∞‰õÄ =ÙѨÜ≥∂QÆѨ_»^Œ<Õ ÉèÏ=# U~°Ê~°∞K«∞HÀ=_»O =Å¡ Ü«ÚHõÎ=Ü«∞ã¨∞ûÖ’<Õ
K«xáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. Éèí∂HõOáêÅÖ’, Ü«∂H˜û_≥O@¡Ö’ K«xáÈ"åÅx
x~°~‚ ÚOK«∞HÀ=_»O =Å¡ ÖË^• P ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ K«xáÈ`å=∞<Õ ÉèÜ í ∞« O =Å¡ H˘O`«
=∞Ok JÖÏO\˜ =∞~°}Ï<Õfl á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ LѨi`«Å á⁄~°ÅÖ’
JO>Ë 'JǨÏO— ™ê÷~ÚÖ’ =∞~°}Ïxfl g∞‰õΩ HÀ~°∞HÀHõ áÈ=K«∞Û. HÍx g∞ JO`«~`æ° «
"≥∞Oÿ _£Ö’ "å\˜x HÀ~°∞HÀ=_»O ÖË^• JÖÏ [~°∞QÆ∞`«∞O^Õ"∂≥ #x ÉèÜ í ∞« Ѩ__» O» =Å¡
^•xfl PǨfixOK«_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. =∂#=*Ïu ™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ "≥^Œ[ÖË¡
Z"≥∂+¨<û£ { Ѷe‘ OQ∑û { #=∞‡HÍÅ∞ q<åâ◊H~õ ° suÖ’ =Ù#flѨÙ_»∞ "å\˜ `åÅ∂‰õΩ â◊HΘ
ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ D „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞QÍ ã¨OÉèqí OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∂Ok.
D "≥Ñ· s¨ `åºÅ Ѩ~º° =™ê#OQÍ ÉÏ^èÅŒ #∞ J#∞Éè∂í u K≥O^Œ_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. h\˜Ö’
ÃÑ^Œú |O_»~å~Ú h\˜ „Ѩ"åǨxfl ~Ô O_»∞ áêÜ«∞Å∞QÍ peÛ#>Ë¡ g∞ Z"≥∂+¨<û£ â◊HΘ
„Ѩ"åǨxfl peÛ „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞QÍ =∞Å∞™êÎ~Ú.
g∞ =ºH˜QÎ `Æ « #=∞‡HÍÅ∞ g∞ ^ÕÇ¨ xfl „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ #Î fl>Ë,¡ =∂#=*Ïu
™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl #=∞‡HÍÅ∞ XHõ „áêO`åxH˜ ÖË^• XHõ ^ÕâßxH˜
ã¨O|OkèOz# Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥Ok Éè∂í Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ xfl „ѨÉÏè q`«O
KÕ™êÎ~Ú. g∞ Ü≥ÚHõ¯ ~ÀA"åi rq`«O ‰õÄ_® =ÚMÏ=ÚdQÍ „ѨH$õ ux „ѨÉÏè q`«O
KÕã∞¨ OÎ @∞Ok. ZOKÕ`O« >Ë g∞~°∞ „ѨH$õ uÖ’ XHõ ÉèÏQÆ"∞≥ ÿ =Ù<åfl~°∞ QÆ#∞Hõ. =∂#=*Ïu
XHõ¯>Ë „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ#∞, Ü«Ú^•úÅ#∞, „áê}ÏO`«Hõ ~ÀQÍÅ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ Z‰õΩ¯=QÍ
„ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ k? J<Õ ã¨O^ÕÇϨ O g∞‰õΩ HõÅ∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. ZOKÕ`O« >Ë K≥`· #« ºâ◊HΘ
Ѩi}Ï=∞OÖ’ W`«~° r=*Ï`«∞ÅHõO>Ë XHõ J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞ =~°ãÖ¨ ’ =∂#=*Ïu
=ÙOk. "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü ^•fi~å g∞ #=∞‡HÍÅ∞ { Z"≥∂+¨<û£ { Ѷe‘ OQ∑û { TǨâ◊HΘ {
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 89
ã¨OHÍÊÅ∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« º_»OÖ’ =∂#=*Ïu
„Ѩ^•è # áê„`« =Ç≤Ïã¨∞OÎ k. J\Ï¡QxÆ =∂#=*Ïu XHõ¯>Ë KåÅQ˘Ñ¨Ê^Œx <Õ#∞ K≥Ñʨ _»O
ÖË^∞Œ . D ã¨$+≤Öì ’ Jxfl r=~åâ◊√Å∞ ZO`À qt+¨"ì ∞≥ #ÿ q =∞i Jhfl Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl
ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~Ú.
rq`«=∂^è∞Œ ~åºxfl P™êfikOK«_O» Ö’, ã¨ÇϨ [Ѩ^uúŒ Ö’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ_O» Ö’ XHõ¯ =∂#=*Ïu `«Ñʨ q∞QÆ`å Jxfl r=*Ï`«∞Å∞ KåÅ ã¨=º"≥∞#ÿ =∂~°Oæ Ö’<Õ
=ÙO@∞<åfl~Ú. rq`« =∂^è∞Œ ~åºxfl P™êfikOK«_O» Ö’ =∂#=*Ïu qѶŨ =∞=Ù`«∂Ok.
^•x Ѩ~º° =™ê#OQÍ =∂#=*Ïux ^Œ∞óYO { ~ÀQÆO { ^•i„^ŒºO Ñ‘_ãç ∞¨ <Î åfl~Ú.
~ÀQÍxH˜ =¸ÅHÍ~°}O [O`«∞*Ïu Ѩ@¡ g∞ Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ^Àè ~°}Ü ˜ ∞« x WO`«‰Ωõ =Ú#∞¿Ñ
K≥Ñʨ _»O [iyOk. Ç≤ÏO㨠J<Õk P^蕺u‡HõOQÍ { =∂#ã≤HOõ QÍ { Éè∫uHõOQÍ {
K≥·`«#ºâ◊H˜Î Ѩ~°OQÍ q∞=∞‡efl q<åâ◊Hõ~°suÖ’ „ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞ÎOk. Ç≤ÏO㨠=Å¡
KÕ`<« å=ã¨Ö÷ ’ =∞i JKÕ`<« å=ã¨Ö÷ ’ g∞ JO`«~O° QÆO #∞O_ç ѨQ,Æ „ѨfHÍ~°O, ^Õfi+¨O...
ÖÏO\˜ q<åâ◊Hõ~° PÖ’K«<å `«~°OQÍÅ#∞ "≥Å∞=_Õ@@∞¡ KÕã¨∞ÎOk. D PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ∞ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥Ok g∞ rq`åÅÖ’ q<åâ◊H~õ s° uÖ’
Z^Œ∞~°=Ù `«∞O\Ï~Ú. „áê}ÏO`«Hõ "åº^è∞Œ Å∞, Ü«Ú^•úÅ∞, „ѨH$õ u „ѨàÜ ◊ ∂« Å∞... JxflO\˜H©
=¸Å c[O Ç≤ÏO™ê „Ѩ=$uÎÜ∞Õ #x g∞‰õΩ =∞~À™êi QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ∞¨ <Î åfl#∞.
=~°^ÅŒ ∞, `«∞áê#∞Å∞, Éè∂í HõOáêÅ∞, „áê}ÏO`«Hõ "åº^è∞Œ Å∞ WOHÍ W`«~°
„ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞ =∂#=*ÏuÖ’ ™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ x„^•}"≥∞=ÿ Ù#fl <≥QÔ \˜"£ â◊HxΘ
(negative energy) fã≤"ãÕ ≤ ã¨i„H˘`«Î â◊HxΘ „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ@ì_®xH˜ ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú. WHõ¯_»
<≥QÔ \˜"£ â◊HΘ (negative energy)JO>Ë q∞=∞‡efl q<åâ◊H~õ s° uÖ’ =∞o§OKÕ â◊HΘ Jx
J~°O÷ KÕã∞¨ HÀO_ç. g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ JO`«~`æ° O« QÍ H˘xfl Z"≥∂+¨<û£ #∞ Hõey =ÙO_ç
"å\˜x ÉÏǨϺOQÍ „ѨH\õ `˜ O« KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ D „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞ LѨHiõ ã¨∞OÎ \Ï~Ú.
g∞Ö’ „Ѩu XHõ¯~°∂ Ç‘Ï~À~Ú["£∞ (Heroism) QÆ∞iOz Ѷő =Ù`«∂ D ^ÕâßxH˜ U^≥<· å
KÕ¿ãÎ ÉÏQÆ∞}∞‚ Jx Z"≥∂+¨<û£ { Ѷe‘ OQ∑û Hõey =ÙO@∞O\Ï~°∞. "åà◊§ HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞ÿO_£ûÖ’ ^•y=Ù#fl WÖÏO\˜ x„^•}"≥∞ÿ# ÉèÏ=#Åhfl ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’xH˜
K˘K«∞Û‰õΩ=zÛ XHõ Ü«Ú^ŒúO ~°∂ѨOÖ’<À ÖË^• XHõ qѨ¡=O ~°∂ѨOÖ’<À
|Ç≤Ï~°`æ =« ∞=Ù`∞« O\Ï~Ú. Jxfl Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å ã¨$+≤Hì © g∞ˆ~ Hõ~Åΰ ∞. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å
ã¨$+≤Hì ˜ g∞‰õΩ ã¨fi`«Ç¨ QÍ Ç¨Ï‰õΩ¯Ok. HÍx "å\˜x x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ =∞Å∞K«∞HÀ=_»OÖ’
90 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
g∞‰õΩ ZO`À =ÙÑÜ ¨ ∂≥ QÆH~õ O° QÍ =ÙO\Ï~Ú. q∞=Ú‡efl =∞i Éè∂í q∞x "Õ~∞° KÕã≤ K«∂_»_®xH˜
gÅ∞ÖË^∞Œ . =~°^ÅŒ ∞ `«∞áê#∞Å∞ÖÏO\˜q Éè∂í Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ xH˜ Ç‘ÏeOQ∑#∞ (healings)
HõÅ∞QÆ*™Ë êÎ~Ú. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ "≥~· ã° Åπ ∞ ZO`« ã¨ÇϨ [OQÍ =Ù<åflÜ≥∂ Éè∂í Éè∫uHõ ^ÕÇϨ OÖ’
‰õÄ_» =∂#=*Ïu { W`«~° r=*Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_» JÖψQ =ÙO_»_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JÖÏQÆx
q∞=∞‡efl "≥~· ã° Åπ `À áÈeÛ Ç‘Ï#Ѩ~Û° _»O ÖË^∞Œ .
q∞=∞‡efl g∞~°∞ „¿Ñq∞OK«∞HÀQÆey`Õ g∞ rq`«O Ü≥ÚHõ¯ ѨÙ~ÀQÆu KåÅ
P\’=∂\˜HQ± Í [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. „Ѩã∞¨ `Î « D =~°=Î ∂#OÖ’ g∞ rq`«Ñi¨ ã≤`÷ ∞« Å∞
ZÖÏO\˜"<·≥ å ã¨~ˆ g∞ L#flux ѨÙ~ÀQÆux g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞HÀQÆÅ ™ê=∞~å÷ºxfl Hõey
=Ù<åfl~°∞. g∞ LxH˜x HÍáê_»∞‰õΩO@∂ =∞Ç≤Ï=∂xfi`«"∞≥ #ÿ â◊HQΘ ÅÆ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç QÔ _· <≥ û£ á⁄O^Œ∞`«∂ „ѨuHõ}Δ =¸ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =Ù<åfl~°∞. W`«~∞° Å∞
‰õÄ_» P^蕺u‡HõOQÍ ~å}˜OK«_®xH˜ g∞ =O`«∞ ã¨ÇϨ HÍ~°O ã¨Ç¨ Ü«∞O JOkOK«_O»
^•fi~å g∞ K≥`· #« º qHÍã¨O =∞iO`« ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
D Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=*ÏuÖ’ `«# "åã¨"Î åxfl `å<Õ ã¨$+≤Oì K«∞H˘#*ÏÅx
^Œi„^Œ∞_»∞ ѨÙ@ì_=» ∞<Õk ZѨÊ\˜H© [~°Q^Æ ∞Œ . „Ѩu =∞x+≤H© Jáê~°"∞≥ #ÿ J"Õ∞Ü«∞"≥∞#ÿ
JO`«~âü H◊ Θ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙOk. D qâ◊fiOÖ’ *Ï˝<å#flO`å g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
W=Ú_»∞Û‰õΩx =ÙOk. '<Õ#∞ P^蕺u‡HõOQÍ =∞Ǩã¨OѨ#∞fl}˜.‚ <å JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl
<å P`«‡â◊HxΘ ã¨OѨÓiÎQÍ qâ◊fiã≤ã∞¨ <Î åfl#∞.— Jx Ѩ^Õ Ñ¨^Õ ã¨‡iOK«∞HÀO_ç. q∞=∞‡efl
g∞~°∞ ^Õfi+≤OK«∞HÀ"åeû#O`« ^ŒÜ∞« hÜ«∞"≥∞#ÿ Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’ ÖË~∞° g∞~°∞. g∞ rq`åxfl
„¿Ñq∞OK«_O» <Õ~∞° ÛHÀO_ç. D Éè∂í q∞ g∞^Œ „f_≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞@‰õΩ J`«º^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ J=HÍâßxfl g∞~°∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩ<åfl~°∞. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ „Ѩu
ÉèÏQÍxfl g∞~°∞ ZO`«QÍ „¿Ñq∞™êÎ~À J^Õ =∂kiQÍ D qâ◊fiO `«# ÉèÏQÆ"∞≥ #ÿ q∞=∞‡efl
JO`«QÍ „¿Ñq∞ã¨∂OÎ k. D qâ◊fiO q∞=∞‡efl ZO`« =∂„`«O q㨇iOK«_O» ÖË^∞Œ .
D qâ◊fiOÖ’ J™ê=∂#º"≥∞#ÿ LxH˜ QÆÅ g∞~°∞ W`«~∞° Å`À áÈÅ∞ÛHÀ=_»O
=∂x"≥Ü«∞ºO_ç. W`«~°∞Å`À áÈÅ∞ÛHÀ=_»O J<Õ „Ѩ„H˜Ü«∞ g∞ 'JǨÏO—=Å¡
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. XHõ z#fl JÅ ZO`« =Ù#fl`«"∞≥ Oÿ ^À =∞Ǩ ã¨=Ú„^ŒO ‰õÄ_» JO`Õ
=Ù#fl`«"∞≥ #ÿ k. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O J<Õ =∞Ǩ ã¨=Ú„^ŒO `«##∞ `å#∞ L#fl`«
Ѩ~∞° K«∞‰õΩO@∂ =ÙO@∞Ok. JO`Õ `«Ñʨ `«##∞ W`«~"° ∞≥ #ÿ "å\˜`À áÈÅ∞ÛHÀ=_®xH˜

"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 91
JHõ¯_» WOH˘Hõ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO =ÙO_»^∞Œ . D Éè∂í q∞ g∞^Œ q∞=∞‡efl g∞ˆ~ L#fl`«
Ѩ~K° ∞« HÀ=_®xH˜ [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [iyOk. rq`«O J<Õ =∞Ǩ „ѨÜ∂« }OÖ’ D
Éè∂í q∞ XHõ 'q_çk— =∂„`«"∞Õ #x g∞~°∞ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe. W`«~∞° ÅÖ’ Ö’áêÅ∞ "≥^HŒ _õ O»
‰õÄ_» `«H}Δõ "Õ∞ =∂x"≥Ü∞« ºO_ç. Ö’áêÅ∞ J<Õq rq`«O J<Õ =∞Ǩ „QÆO^äOŒ Ö’ ZHõ¯_®
ÖË=Ù. „Ѩu XHõ¯~°∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂#fl "åˆ~#x g∞~°∞ „QÆÇÏ≤ OK«O_ç .
W`«~∞° ÅÖ’ Ö’áêÅ∞ "≥^HŒ _õ =» ∞<Õ „Ѩ„H˜Ü∞« g∞ PÖ’K«#Å Ü≥ÚHõ¯ „Ѩu~°∂Ѩ"∞Õ . `«##∞
W`«~∞° Å`À áÈÅ∞ÛHÀ=_»O, W`«~∞° Å Ö’áêÅ∞ "≥^HŒ _õ O» , W`«~∞° Å`À áÈ\©Ñ_¨ ®Å<Õ
PÖ’K«# Hõey =ÙO_»_O» J<Õq q∞=∞‡efl P^蕺u‡HõOQÍ Z^ŒQxÆ =fi=Ù. Jq g∞
P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆux g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl P@OHõÑ~¨ ∞° ™êÎ~Ú. g∞ P`«‡#∞ g∞~°∞
L^ŒúiOK«∞HÀ=_®xH˜ D Éèí∂q∞ g∞^Œ‰õΩ [#‡fã¨∞HÀ=_»O [iyOk. W`«~°∞Å#∞
L^Œiú OK«_O» HÀã¨O g∞~°∞ D Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ ~åÖË^∞Œ . r=*Ï`«∞Å=∞^躌 Ѩ~㰠ʨ ~°
ã¨ÇϨ HÍ~°O =ÙO@∞O^ÕHÍx XHõ *Ïu WOH˘Hõ r=*Ïux L^Œiú OK«_O» J<Õk [~°Q^Æ ∞Œ .
g∞~°∞ W`«~°∞ʼnõΩ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O JOkOK«_»O ^•fi~å q∞=∞‡efl g∞~°∞ L#fl`«
Ѩ~K° ∞« H˘O@∞<åfl~°∞. JO`Õ `«Ñʨ g∞~°∞ W`«~∞° Å#∞ L^Œiú OK«_O» ÖË^∞Œ J<Õ q+¨Ü∂« xfl
q㨇iOK«HOõ _ç. D qâ◊fiO "≥Ú`«=Î ¸ g∞‰õΩ ã¨ÇϨ HÍ~°O JOkã¨∂OÎ k . D ã¨$+≤ì
JO`å ‰õÄ_» g∞‰õΩ ã¨ÇϨ HÍ~åxfl JOkã¨∂OÎ k. Éè∂í q∞ { Éè∂í q∞ g∞^Œ r=*Ï`«∞Åhfl
g∞‰õΩ ã¨ÇϨ HÍ~åxfl JOkã¨∞<Î åfl~Ú. qâ◊fiO #∞O_ç g∞~°∞ á⁄O^Õ ã¨ÇϨ HÍ~°O =∞Ǩã¨=Ú„^Œ
=∞O`«~Ú`Õ g∞iKÕÛ ã¨ÇϨ HÍ~åxfl ^•x`À áÈÅÛÖË~∞° .
g∞ rq`«O g∞^Õ. g∞ rq`«O Ѩ~=° ∞qt+¨"ì ∞≥ #ÿ k. g∞Ô~Hõ¯_» =Ù<åfl~À JHõ¯_ç
#∞O_Õ „H˘`«Î rq`åxfl „áê~°OaèOK«O_ç. QÆ`åxfl <≥=∞~°∞"≥Ü∞« º=^Œ∞.Ì D Éè∂í q∞ g∞^Œ
XHõ P^Œ~≈° =ºH˜QÎ Í rqOK«_®xH˜ „áê=∂}˜H`õ Å« ∞ JO@∂ Ug∞ =ÙO_»=Ù. g∞‰õΩ P`«‡*Ï˝#O
Ü≥ÚHõ¯ qã¨~Î }° ÃÑiˆQ H˘Åk rq`« =∂^è∞Œ ~åºxfl P™êfikOK«_O» ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =ã¨∞OÎ k.
W`«~° =∂#=*ÏuH˜, W`«~° *Ï`«∞ʼnõΩ g∞ˆ~^≥<· å ã¨Ç¨ Ü«∞ã¨ÇϨ HÍ~åÅ∞ JOkã¨∂Î =ÙO>Ë,
^•xH˜ |^Œ∞Å∞QÍ D qâ◊fiO KÕ`« JOkOK«|_»∞`«∂Ok. rq`«OÖ’ H˘xfl <≥QÔ \˜"£
ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ (negative issues) Z^Œ∞~°~Ú#O`« =∂„`å# x~åâß xã¨Ê $ǨÏʼnõΩ
Ö’#~Ú „‰õΩOyáÈHõO_ç. "å\˜x g∞ˆ~ ã¨Ê+≤Oì K«∞‰õΩx g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ ã‘fiHõiOKå~°x
=∞iÛáÈçHOõ _ç. 'Z=i "åã¨"Î åxfl "åˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.— J<Õ JYO_» ã¨`º« O

92 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
`≥eã≤# `«~åfi`« ‰õÄ_» x~åâ◊ K≥Ok „‰õΩOy áÈ=_»O g∞ Jq"ÕHõO =Å¡<Õ
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. g∞iOHÍ <≥QÔ \˜"£ ã¨OѶ∞¨ @#Å<Õ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ Z^Œ∞~˘¯O@∂
=ÙO>Ë JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å ã¨=∂^è•<åÅ#∞ "≥^HŒ Oõ _ç. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ
g∞ QÆ∞~°∞=Ù. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞‰õΩ `å~°ãѨ _¨ Õ P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, P^蕺u‡Hõ
ѨÙã¨ÎHÍÅ∞, P^蕺u‡Hõ „Ѩ=K«<åÅ∞ g∞ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆuH˜ ã¨Ç¨Ü«∞ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ∞
JOkã¨∞<Î åflÜÕ∞QÍx 'Jã¨Å∞ QÆ∞~°∞=Ù =∂„`«O g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ —.
P`«‡*Ï˝<åxfl "å~°kQè Í KÕã∞¨ ‰õΩx =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆO_ç. P`«‡*Ï˝#O ÖˉΩõ O_®
rq`«=∂^è∞Œ ~åºxfl P™êfikOK«Ö~Ë ∞° . P^蕺u‡Hõ`Ö« xË =ºH˜HÎ ˜ rq`«O x™êû~°OQÍ `Àã¨∞OÎ k.
rq`«=∞O>Ë ~°ÇϨ 㨺O HÍ^Œ∞. rq`«=∞O>Ë `≥~z° # ѨÙã¨HÎ Oõ . D qâ◊fiOÖ’ Jhfl g∞
HÀã¨"Õ∞ ã≤^ŒúѨ~°K«|_ç =Ù<åfl~Ú. g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«O g∞Hͯ=eû# JxflO\˜h
ã¨=∞‰õÄ~°∞ã¨∞OÎ k. g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl #=∞‡HÍŠѨ@¡ qâßfi™êÅѨ@¡ ZO`À Z~°∞Hõ`À
QÆ=∞xOK«_»O <Õ~°∞ÛHÀO_ç. rq`åxfl ã‘iÜ«∞ãπQÍ (seriously) |Å=O`«OQÍ
fã¨∞HÀHõO_ç.
„áêѨOzHõOQÍ U ÅHΔͺÅ~Ú<å P^蕺u‡Hõ ÅHΔͺÅHõO>Ë Q˘Ñ¨Êq HÍ=Ù.
P^蕺u‡Hõ ÅHΔͺÅ∞ âßâ◊fi`«"∞≥ #ÿ P#O^•xfl HõÅ∞QÆ*™Ë êÎ~Ú. P^蕺u‡Hõ ÅHΔͺŠ™ê^è#Œ
HÀã¨O =ÙѨ„Hõq∞OK«O_ç. W~°"·≥ Uà◊√§ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ =Ù#fl XHõ =ºH˜Î H˘xfl „áêѨOzHõ
ÅHΔͺÅ∞ U~°Ê~°K∞« ‰õΩx "å\˜<Õ KåÖÏ Q˘Ñ¨ÊQÍ ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï_»∞. J^Õ =ºH˜HÎ ˜ UÉè·ˇ Uà◊§
=Ü«∞ã¨∞ûÖ’ =Ù#flѨÙ_»∞ J"Õ ÅHΔͺÅ∞ KåÖÏ z#flqQÍ JxÊã¨∞OÎ \Ï~Ú. HÍx P^蕺u‡Hõ
ÅHΔͺÅ∞ Jxfl =Ü«∞ã¨∞ûÅ "åiH© XˆH q^èOŒ QÍ J`«∞º#fl`«"∞≥ #ÿ qQÍ ÉèÏqOK«|_»`å~Ú.
g∞ „áêѨOzHõ ÅHΔͺÅ∞ `«Ñʨ x <Õ#∞ K≥Ñʨ _»O ÖË^∞Œ . P ÅHΔͺʼnõΩ P^蕺u‡Hõ`#« ∞
"Õ∞à◊qOz`Õ "å\˜ `åÅ∂‰õΩ rq`å#∞Éè"í åÅ∞ g∞‰õΩ =∞i g∞ ã¨=∂*ÏxH˜ ZO`À
P#O^•xfl HõÅ∞QÆ*™Ë êÎ~Ú. g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ<Õ ÅHΔͺÅ#∞ JkèQqÆ ∞OK«_O» ^•fi~å
g∞~°∞ =∞iO`« B#fl`åºxfl á⁄O^Œ∞`å~°∞. JO`ÕQÍx P ÅHΔͺŠ^•fi~å W`«~∞° Å`À
áÈ\˜ U~°Ê_»_"» ∂≥ ÖË^• W`«~∞° Å#∞ JkèQqÆ ∞OK«_O» HÀã¨"∂≥ J~Ú`Õ g∞‰õΩ ^Œ∞óYO
ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ k. g∞Ö’ KåÖÏ =∞Ok D „ѨÑO¨ KåxH˜ U^À "Õ∞Å∞ KÕã∞¨ #Î fl@∞¡ ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞.
D „ѨÑO¨ K«O ZÅ¡"àÕ Ö◊ Ï L`Õ[Î Éèií `«OQÍ K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ∞`«∂<Õ =ÙOk. q∞=∞‡efl
g∞~°∞ L^Œiú OK«∞HÀ=_»O HÀã¨"∞Õ D Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. q∞=∞‡efl g∞~°∞
L#fl`« Ѩ~∞° K«∞‰õΩO>Ë „ѨÑO¨ Kåxfl L#fl`« Ѩiz#>Ë!¡
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 93
 W`«~∞° Å #∞O_ç ã¨Ç¨ Ü«∞ ã¨ÇϨ HÍ~åÅ#∞ Ji÷OK«_O» Ö’ `«ÑC¨ ÖË^∞Œ . HÍx g∞
rq`«O Ѩ@¡ g∞~°∞ ѨÓiÎ ÉÏ^茺`« fã¨∞HÀ=_»OÖ’<Õ rq`« =∂^èŒ∞~åºxfl ѨÓiÎQÍ
P™êfikOK«QÅÆ QÆ∞`å~°∞. ÃãH· ÍÅlã¨∞Åì ∞, =∞`« QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, _®Hõ~ì ∞° ,¡ =∂#ã≤Hõ "≥^· ∞Œ ºÅ∞,
|O^è∞Œ =ÙÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ WÖÏ JO^Œ~∂° g∞‰õΩ ã¨Ç¨ Ü«∞ ã¨ÇϨ HÍ~åÅ∞ JOkOK«QÅÆ ~ˆ
QÍx rq`«OÖ’ `å~°ãѨ _¨ Õ Jxfl Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#ʼnõΩ g∞~°∞ ÉÏ^躌 `« =Ç≤ÏOK«=Åã≤
=ÙOk. g∞ rq`åxfl g∞ˆ~ âßã≤OK«∞HÀ"åe. „Ѩu^•xH© W`«~∞° ÅÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ _» O»
g∞‰õΩ U =∂„`«O "Õ∞Å∞ KÕ‰Äõ ~°Û^Œ∞. g∞ =ºH˜QÎ `Æ « ã¨=∞㨺Å#∞ g∞ JO`«~ü â◊H.Θ .. JO>Ë
P`«‡â◊H`Θ À<Õ Ñ¨i+¨¯iOK«∞HÀ=_»O ™ê^è#Œ KÕÜ∞« O_ç. ^Œ∞~°^$Œ +¨=ì âß`«∞Î g∞ q^•º=º=ã¨÷
P`«‡â◊HΘ QÆ∞iOz, K≥`· #« º qHÍã¨O QÆ∞iOz É’kèOK«_O» ÖË^∞Œ . g∞~°∞ W`«~∞° Å`À
áÈÅ∞Û‰õΩO@∞<åfl~°O>Ë g∞ P`«‡â◊HΘ ÃÑ· g∞‰õΩ #=∞‡HõO ÖËHáõ È=_»O =ÖË¡ [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
W`«~∞° Å∞ =∂~åe, D „ѨÑO¨ K«O =∂~åe Jx g∞~°∞ ÉèÏqã¨∞#Î fl@¡~Ú`Õ g∞^ŒO`å
X\˜ì HõÑ@¨ „¿Ñ=∞, HõÑ@¨ <å@HõO Jx QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç. "≥Ú^Œ@QÍ g∞~°∞ =∂~åe
^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ D „ѨÑO¨ K«O ã¨ÊOkã¨∞OÎ k. g∞Ö’ Ö’áêÅ∞ UÜÕ∞q =Ù<åflÜ«∞x
"≥`∞« ‰õΩ`«∂ HÍÅÜ«∂Ѩ# K≥Ü∞« ºHõO_ç. "å\˜=Å¡ g∞‰õΩ x~åâß xã¨Ê $ǨÏÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
D ã¨$+≤Öì ’ U r"å`«‡‰õÄ Ö’áêÅ∞ =ÙO_»_=» ∞<Õk ZѨÊ\˜H© [~°Q^Æ ∞Œ .
'D qâ◊fiOÖ’ <å Ü≥ÚHõ¯ LxH˜, <å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ™ê\˜ÖxË q— Jx
|ÅOQÍ qâ◊fiã≤OK«O_ç. JѨÙ_Õ g∞~°∞ W`«~° r=~åâ◊√Å#∞ Q“~°qOK«_O» <Õ~∞° Û‰õΩO\Ï~°∞.
JѨÙ_Õ g∞~°∞ g∞~°∞QÍ =ÙO@∂ g∞ ã¨fiÉèÏ"åxfl HÀ֒ʉõΩO_® W`«~∞° ʼnõΩ ‰õÄ_® ã¨Ç¨ Ü«∞
ã¨ÇϨ HÍ~åÅ∞ JOkOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. "åà◊§#∞ "åà◊§ÖψQ Q“~°qOK«_O» „¿Ñq∞OK«_O»
<Õ~∞° ÛHÀO_ç. W`«~∞° ÅÖ’ =Ù#fl <≥Ñ· Ù¨ }Ϻxfl qt+¨`ì #« ∞ qâßÅ ^Œ$HõÊ^èOŒ `À (with open
mind) Q“~°qOK«O_ç. g∞‰õΩ#fl ™ê\˜Öx Ë `«<åxfl g∞~°∞ QÆ∞iÎOK«QeÆ y#@¡~Ú`Õ W`«~∞° Å#∞
_®q∞<Õ\ò (dominate) K≥Ü∂« ºÅ<Õ ÉèÏ=# ÖË^• W`«~∞° Å =^Œú "≥∂HõiÖÏ¡Å<Õ `«ÅOѨÙ
g∞‰õΩ HõÅQÆ^∞Œ . q∞=∞‡efl g∞~°∞ qâ◊fiã≤OK«_O» <Õ~∞° ÛHÀO_ç. Jk WѨÊ\˜#∞O_Õ D
Hõ}Δ O #∞O_Õ ™ê^è#Œ K≥Ü∞« º_»O „áê~°OaèOK«O_ç. g∞~°∞ ZOK«∞‰õΩ<Õ ÅHΔͺÅ∞ ã¨"åà◊√§
q∞=∞‡efl g∞~°∞ L#fl`« Ѩ~∞° K«∞HÀ=_®xˆHQÍx W`«~∞° Å #∞Oz "≥∞ѨCHÀã¨O =ÙO_»~å^Œ∞.
W`«~∞° Å "≥∞ѨCHÀã¨"∞Õ J~Ú`Õ g∞ÔHѨÊ\˜H© „ѨâßO`«`« ~å^Œ∞.
g∞~°∞ =∞eì_=·≥ ∞#¬Öò P`«‡ Jx `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O, g∞
P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu, g∞ P`«‡â◊HΘ qã¨~Î }° Z<Àfl HÀ}ÏÅÖ’ qã¨iÎ ã¨∂Î „áêѨOzHõ rq`åxfl
94 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
P^蕺u‡Hõ rq`åxfl ~Ô O_çO\˜h "Õ∞à◊qOz rq`« =∂^è∞Œ ~åºxfl P™êfikOK«O_ç. "å\˜x
"Õ~∞° "Õ~∞° QÍ K«∂_»HOõ _ç. g∞ ^ÕÇϨ O D Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À `«Ü∂« ~°~Ú`Õ g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O =¸ÅK≥`· #« ºâ◊H`Θ À xO_ç=ÙOk. ^ÕÇ¨ xfl P`«‡â◊HxΘ "Õ~∞° KÕã≤ K«∂_»_O»
J™ê^躌 O! g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç =KÕÛ Ñ¶e‘ OQ∑û, JO`«~åfi}˜ #∞O_ç =KÕÛ
ã¨O^ÕâßÅ HõO>Ë Q˘Ñ¨Ê"Õq D „ѨÑO¨ K«OÖ’ =ÙO_»<Õ =ÙO_»=Ù. P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞,
=∞`« QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, ÃãH· ÍÅlã¨∞Åì ∞, âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ =∞i "åà◊§ ã¨O^ÕâßÅ∞ g∞
JO`«~"ü å}˜ #∞O_ç =KÕÛ ã¨O^ÕâßÅHõO>Ë Q˘Ñ¨Ê"Õq∞HÍ=Ù. W`«~∞° Å #∞O_ç g∞~°∞ ZO`«
*Ï˝<åxfl J~Ú<å á⁄O^Œ=K«∞ÛQÍx Jã¨Ö#·ˇ Ö’`≥#· P`«‡*Ï˝#O =∞@∞‰õΩ g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O #∞O_Õ á⁄O^•e. g∞ JO`«~âü H◊ Θ { K≥`· #« ºâ◊HΘ g∞^Õ. ^•<≥fl=~°∞ P™êfikOK«
ÖË~∞° † ^•<≥fl=~°∞ J#∞Éè∂í u K≥O^ŒÖ~Ë ∞° † Z=i ^•i "åi^Õ! Z=iH˜ "åˆ~ Ü«∞=¸<å
fˆ~!! rq`«=∞<Õ J#O`« HÍÅ „ѨÜ∂« }OÖ’ g∞ˆ~ „ѨÜ∂« }˜OKåe. W`«~∞° Öˇ=~°∂
g∞`À ÉÏ@∞ „ѨÜ∂« }˜OK«~∞° . D Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Ѩ^•~°O÷ { K≥`· #« ºâ◊HΘ {
P`«‡â◊H`Θ À ‰õÄ_ç# Éè∫uHÍ#∞Éè"í åÅ∞ Jhfl r"å`«‡Å‰õÄ XˆH f~°∞Ö’ =Ù#flѨÊ\˜H©
Z=i f~°∞ "åi^Õ† Z=i ^•i "åi^Õ† Z=i qt+¨`ì « "åi^Õ! g∞ Ѩ@¡ g∞~°∞ „¿Ñ=∞,
^ŒÜ∞« , Hõ=Δ ∞ Hõey =ÙO_»O_ç. W`«~∞° ŠѨ@¡ ‰õÄ_® J^Õ q^èOŒ QÍ „Ѩ=iÎOK«O_ç. ¿ã`ü
Jx Ñ≤Å=|_Õ <Õ#∞ ‰õÄ_® rq`«=∞<Õ =∞Ǩ „ѨÜ∂« }Ïxfl H˘#™êyã¨∞<Î åfl#∞. <å‰õΩ
`≥eã≤# P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl *Ë<£ ~å|~üì û J<Õ Pq_» =∞i P"≥∞ Éè~í ΰ ~å|~ü.ì ZѶ.π |\òû
^•fi~å g∞‰õΩ Ñ¨OK«_O» ^•fi~å ##∞fl <Õ#∞ B#fl`«º Ѩ~∞° K«∞‰õΩO@∞<åfl#∞. q∞=∞‡efl
L^Œiú OK«_®xH˜ D P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl <Õ#∞ g∞‰õΩ Ñ¨OK«_O» ÖË^∞Œ . <å ã¨~^° • HÀã¨O
<å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl qã¨iÎ OK«∞HÀ=_»O HÀã¨O KÕã∞¨ <Î åfl#∞. g∞~°∞ áêáê`«∞‡Åx,
K≥_"¤» åà◊§x K≥¿ÑÊ"åà◊§#∞, g∞ ã¨fiÉèÏ"åxfl g∞‰õΩ QÆÅ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ JQ“~°=
ѨiKÕ "åà◊§#∞, g∞‰õΩ QÆÅ qt+¨"ì ∞≥ #ÿ =ºH˜`Î åfixfl H˜OK« ѨiKÕ "åà◊§#∞, g∞ "åã¨"Î åxH˜
q∞=∞‡efl ^Œ∂~°OQÍ =ÙOK«_®xH˜ „ѨÜ∞« `«flO KÕ¿ã "åà◊§#∞ g∞~°∞ qâ◊fiã≤OK«HOõ _ç. ^Œ∞ó
MÏxfl, ÉÏ^è#Œ ∞, tHõ#Δ ∞ g∞~°∞ J#∞Éèqí Oz f~åeûO^Õ, ^•x =Å¡ g∞~°∞ P^蕺u‡HõOQÍ
Z^Œ∞QÆ∞`å~°x É’kèOKÕ"åà◊§#∞ q㨇iOK«O_ç. ^è~·≥ º° OQÍ =ÙO_»O_ç. rq`«OÖ’ Jhfl
ã¨"åàı§ `«Ñʨ ÉèÜ í ∞« Ѩ__» ®xH˜ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ U J_»O¤ ‰õΩÅ∂ =ÙO_»=Ù.
D qâ◊fiOÖ’ U â◊HΩ q∞=∞‡efl ÉèÜ í ∞« ÃÑ@ì^∞Œ . g∞ Ѩiq∞`« *Ï˝#O =Å¡, g∞
Ѩiq∞`« #=∞‡HÍÅ =Å¡ g∞‰õΩQÍ g∞~°∞ P@OHÍÅ∞ HõeÊOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞ `«Ñʨ D
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 95
qâ◊fiOÖ’ g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl U â◊HΩ P@OHõÑ~¨ K° _« O» ÖË^∞Œ . g∞ rq`åxfl, g∞
rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ g∞ JO`«~ü â◊HΘ ^•fi~å ã¨$+≤Oì K«∞HÀO_ç. g∞ JO`«~ü â◊HHΘ ˜ q∞Oz#
=∞Ç≤Ï=∂xfi`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ Un D qâ◊fiOÖ’ ÖË<Õ ÖË^∞Œ . q∞=∞‡efl g∞~°∞ Q“~°qOK«∞HÀO_ç.
g∞Ö’ =Ù#fl ^≥"· åxfl P~åkèOK«O_ç. g∞ˆ~ ^≥"· åÅ∞! g∞Ö’x ^≥=· `«fi"Õ∞ g∞‰õΩ W=fi|_ç#
=∞Ç≤Ï=∂xfi`«"∞≥ #ÿ |Ǩï=∞u! g∞ qâßfi™êʼnõΩ #=∞‡HÍʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ g∞ "åã¨"Î åxfl
g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞! g∞‰õΩ Ñ¨iq∞`«∞Å∞<åflÜ«∞x g∞~°∞ qâ◊fiã≤¿ãÎ `«Ñʨ D
qâ◊fiOÖ’ g∞ P`«‡â◊H˜ÎH˜ J™ê^茺=∞O@∂ Un ÖË<Õ ÖË^Œ∞! „áêѨOzHõOQÍ QÍx,
P^蕺u‡HõOQÍQÍx rq`«OÖ’ q[Ü«∂Å∞ ™êkèOK«_®xH˜ Q˘Ñ¨Ê WO>ˇe*ò<û£ ÖË^•
Q˘Ñ¨Ê ã¨OѨ^Œ ÖË^• Q˘Ñ¨Ê ™ê÷#O Un J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . g∞ P`«‡â◊HΘ ... JO>Ë g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å Jhfl ã¨∞™ê^躌 "Õ∞#x `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç.
g∞ JO`«~ü â◊HΘ Jáê~°"∞≥ #ÿ ^Œx, U^≥<· å ™êkèOK«QÅÆ ã¨~fi° ã¨=∞~°`÷ #« ∞ g∞~°∞
Hõey=Ù<åfl~°x g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl Hõ}Δ O #∞OKÕ g∞ rq`«OÖ’ `å~°ãѨ _¨ Õ Éè∫uHõ
ã¨=∞㨺Åhfl g∞‰õΩ ã¨"åà◊√§QÍ (challenges) *Ï˝<åxfl É’kèOKÕ Q˘Ñ¨Ê J=HÍâßÅ∞QÍ
(opportunities) JxÊ™êÎ~Ú. g∞ ^ÕÇϨ O ‰õÄ_® JO^Œ∞‰õΩ „Ѩuã¨ÊOkã¨∞OÎ k. g∞
^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅ∞ ‰õÄ_® L`Õ*Î Ïxfl á⁄O^Œ∞`å~Ú. ^ÕÇϨ O JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ
r=~°™êÜ«∞<åÅ#∞ ZO*ˇ=· ÚÅ∞ { Ǩ~À‡#∞Å ~°∂ѨOÖ’ q_»∞^ŒÅ KÕã∞¨ ‰õΩx `«#
P~ÀQƺ ~°H}Δõ =º=ã¨#÷ ∞ Ѩ\+˜ Ñì¨ ~¨ ∞° K«∞‰õΩO@∞Ok. rq`åxfl áêl\˜"Q£ Í fã¨∞‰õΩ#flѨÙ_»∞
^ÕÇϨ P~ÀQƺO K«H¯õ QÍ =ÙO@∞Ok. D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ rq`«O H˘#™êQÆ∞`«∞#flO`«
HÍÅO Éè∫uHõ ã¨"åà◊√§ (g∞ ÉèÏ+¨Ö’ K≥áêÊÅO>Ë ã¨=∞㨺Å∞) `«Ñʨ x ã¨i. Hõ~‡° Å∞
K≥Ü∞« º‰õΩO_® U r"å`«‡ ‰õÄ_® D Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥ O ^Œ _ » O [~° Q Æ ^ Œ ∞ . Zxfl Z‰õ Ω ¯= Hõ ~ ° ‡ Å<åK« i ¿ãÎ JO`« *Ï˝ # q㨠Π~ ° }
HÍqOѨ|_»∞`«∞O@∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡ fã¨∞HÀHõ=Ú#∞¿Ñ g∞‰õΩ Z@∞=O\˜ Éè∫uHõ
^ÕÇϨ O HÍ"åÖ’, H˘xfl HÀ}ÏÅÖ’ rq`åxfl ^Œi≈OK«_®xH˜ JOQÆ"H·≥ Öõ Ϻxfl ÖË^• |∞kú
=∂O^•ºxfl ZOK«∞H˘x U q^èOŒ QÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^•Ö’, U „áêO`«OÖ’ ѨÙ_ç`Õ `«#
P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆuH˜ J#∞=ÙQÍ =ÙO@∞O^À Jhfl x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩx [#‡ fã¨∞HÀ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. g∞ rq`«OÖ’x D =~°=Î ∂# Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ Z@∞=O\˜"<·≥ å HÍhQÍHõ
J=hfl g∞ _ç*ˇ·<£ (design) „ѨHÍ~°"Õ∞ ã¨$+≤ìOѨ|_»∞`«∞<åfl~Ú. Ü«Ú^•úÅÖ’,
Ü«∂H˜û_≥O@¡Ö’ (accidents) '„áê}ÏO`«Hõ "åº^èŒ∞Å =Ö’¡ (fatal diseases),
96 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 `«∞áê#∞ÅÖ’... K«xáÈ"åÅx g∞ JO`«~åÅÖ’ ã¨OHõeÊOK«∞HÀ=_»O =Å¡<Õ J@∞=O\˜
Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’<Õ K«xáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ѨikèÖ’ g∞ slxOQ∑
"≥∞Oÿ _£ ^•fi~å qâı+¡ ¿≤ ãÎ JxflO\˜H© g∞‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ ^˘~°H=õ Ù.
'<Õ#∞ JOQÆ"≥·HõźO`À ‰õÄ_ç# [#‡#∞ ZOK«∞HÀ#∞ QÆ^•?— Jx g∞~°∞
ÉèÏqOK«=K«∞Û. HÍx =∞eì_=·≥ ∞#¬#ÖòQÍ =ÙO_Õ D P`«‡ J<ÕHõ _≥=· ∞#¬<û£ Ö’, J<ÕHõ
Ö’HÍÅÖ’ XˆH™êi J<ÕHõ ~°HÍÅ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂O^Œx
g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. P`«‡ `«#‰õΩ QÆÅ J<ÕHõ ^ÕÇ¨ Å`À D Éè∂í q∞ g∞^Œ JOQÆ"H·≥ Åõ ºO`À,
WOHÀ Ö’HõOÖ’ _®Hõ~ì ∞° QÍ, WOHÀ Ö’HõOÖ’ HõàÏHÍ~°∞_çQÍ, WOHÀÖ’HõOÖ’ [O`«∞=ÙQÍ
~°H~õ H° ÍÅ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. g∞ P`«‡ D
^ÕÇ¨ xH˜ D Éè∂í q∞H˜ =∂„`«"∞Õ Ñ¨iq∞`«O HÍ^Œ∞QÆ^•!
TǨâ◊H˜Î (power of imagination) g∞H˜Ü«∞º|_ç# Q˘Ñ¨Ê =~°O!
=∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# TǨâ◊H˜Îx LѨÜ≥∂yOK«_»O ^•fi~å g∞ JO`«~ü â◊H˜Îx ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥OkOK«=K«Ûx g∞H˜k=~°Hˆ
`≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º_»O [iyOk. ã¨OHõÅÊâ◊HΘ (Intent or Will power) =∞i TǨâ◊HΘ
~Ô O_»∂ XHõ>.Ë Wq ~Ô O_»∂ "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ g∞ HõxÊOK«=K«∞ÛQÍx ã¨OHõÅÊ â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯
f„=`«<Õ TǨâ◊HQΘ Í Ñ≤Å==K«∞Û. g∞ q^•º =º=ã¨÷ <ÕiÊ# Ѩiq∞`« *Ï˝#O =Å¡, g∞
ã¨=∂[O ^•fi~å ã¨O„Hõq∞Oz# |∞kú =Å¡ TǨâ◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∂xfi`«"∞≥ #ÿ â◊HxΘ
g∞ =∂#=*Ïu QÆ∞iÎOK«ÖHË áõ È`«∂Ok. „Ѩu~ÀE g∞ HÔ ^Œ∞~°Ü∞Õ º ã¨=∞㨺ʼnõΩ, g∞
P~ÀQƺ ã¨=∞㨺ʼnõΩ, TǨâ◊HΘ ^•fi~å ã¨=∂^è•<åÅ∞ Åaè™êÎ~Ú. g∞~°∞ Z~°∞HõÖ’=Ù<åfl
ÖËHáõ È~Ú<å, g∞~°∞ KÕ`<« å=ã¨Ö÷ ’ =Ù<åfl JKÕ`<« å=ã¨Ö÷ ’ =Ù<åfl TǨâ◊HxΘ „ѨuHõ}Δ =¸
=ÙѨÜ∂≥ yã¨∞<Î åfl~°∞. TǨâ◊HxΘ LѨÜ∂≥ yOK«_O» Ö’ *ÏQÆ~∂° Hõ`« =Ç≤ÏOK«Háõ È=_»O
=Å¡ x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»OÖ’ qѶŨ =∞=Ù`«∞<åfl~°∞.
TǨâ◊HxΘ =ÙѨÜ∂≥ yOz#ѨÙ_»∞ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ã¨O^ÕâßÅ∞
ѨOѨ|_»∞`«∞O\Ï~Ú. U^≥<· å ã¨=∞㨺 Z^Œ∞~°~Ú#ѨÙ_»∞ ^•x QÆ∞iOz ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∂
â◊HxΘ =$^è• K≥Ü∞« º_»O H͉õΩO_® P ã¨=∞㨺 `åÅ∞‰õΩ Ñ¨iëê¯~°O ÅaèOz#@∞¡ g∞
TǨâ◊H`Θ À HõÅÅ∞ Hõ#O_ç. P ã¨=∞㨺 Ѩiëê¯~°=∞~Ú`Õ g∞ Z"≥∂+¨<û£ { Ѷe‘ OQ∑û
ZÖÏ =ÙO\ÏÜ≥∂ ‰õÄ_» TÇ≤ÏOK«O_ç. TǨâ◊HΘ ^•fi~å g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O Ü«∂H˜"ì \Õ ò
(activate) J~Ú ã¨ÊOkã¨∞OÎ k. ã¨=∞㨺‰õΩ Ñ¨iëê¯~åxfl ZO`« f„=OQÍ "åOzèã∞¨ <Î åfl~°∞?
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 97
g∞ TǨâ◊HxΘ ZO`« |ÅOQÍ qâ◊fiã≤ã∞¨ <Î åfl~°∞? "å\˜ P^è•~°OQÍ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç ã¨O^ÕâßÅ∞ JO^Œ∞`å~Ú. TǨâ◊HΘ ^•fi~å U ~ÀA U~°Ê_Õ ã¨=∞㨺Å#∞ P~À*Ë
Ѩi+¨¯iOK«∞HÀ=K«∞Û. g∞‰õΩ Z@∞=O\˜ ã¨=∞㨺 Z^Œ∞~°~Ú<å ^•xfl ѨÓiÎQÍ *ÏQÆ~∂° Hõ``« À
ѨãQ≤ @Æ Qì eÆ y`Õ ^•x Ѩiëê¯~åxfl g∞ ã¨fiáêflÅ ^•fi~å ~å|@ì=K«∞Û ÖË^• Ѩiëê¯~°O
Wk =~°Hˆ ÅaèOz#@∞¡ g∞ =∞<Àâ◊H`Θ À TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. Z"≥∂+¨<û£ { Ѷe‘ OQ∑û#∞
‰õÄ_» TǨâ◊HHΘ ˜ *’_çOK«O_ç. ã¨=∞㨺 ѨÙ\˜#ì ѨÙ_Õ ^•x Ѩiëê¯~°O ‰õÄ_» ѨÙ\˜Oì k.
ã¨=∞㨺 { Ѩiëê¯~°O ~Ô O_»∂ D =~°=Î ∂#OÖ’<Õ =Ù<åfl~Ú. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_Õ Ô~O_»∂ ã¨$+≤ìOѨ|_»∞`«∞<åfl~Ú. ã¨=∞㨺 J<Õk JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç
"≥Å∞=_ç#ѨÙ_»∞, ^•x Ѩiëê¯~°O ‰õÄ_» JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_Õ "≥Å∞=_»∞`«∞Ok.
JO`ÕHÍx XHõ\ ˜ JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç =∞~˘Hõ\ ˜ ÉÏǨϺ „ѨѨOK«O #∞O_ç
L^Œƒqù OK«=Ù QÆ^•? U~ÀA ã¨=∞㨺ʼnõΩ P ~À*Ë ã¨=∂^è•<åe=fi|_»`åÜ«∞x g∞~°∞
qâ◊fiã≤Oz f~åe. ZOKÕ`O« >Ë ã¨=∞㨺 { Ѩiëê¯~°O ~Ô O_»∂ XˆH =¸ÅO #∞O_ç
XˆH™êi "≥Å∞=_»∞`«∞<åfl~Ú. ã¨=∞㨺Å∞ (ã¨"åà◊√§) HÍ~°}O— J~Ú`Õ "å\˜ Ѩiëê¯~°O
HÍ~°ºO— J=Ù`«∞Ok. ã¨=∞㨺 J<Õk g∞~°∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O ^•xfl
rq`å#∞Éè=í OQÍ ZOK«∞‰õΩ#fl XHõ „ѨÜ∂≥ QÆO.
g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º Jxfl ã¨"åà◊§‰õÄ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç
ã¨=∂^è•<åÅ∞ Åaè™êÎ~Ú. g∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }OÖ’ – W`«~° _≥=· ∞#¬#Ö¡ ’ g∞ P`«‡
^èiŒ Oz =Ù#fl W`«~° ^ÕÇ¨ Å`À =Ù#fl g∞ #∞O_ç, g∞ ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç, W`«~° Ö’HÍÅÖ’
=ÙO@∂#fl g∞ #∞O_ç, g∞ ѨÓ~å‚`‡« `åÅ∂‰õΩ JOâß`«‡Å #∞O_ç – g\˜Ö’ ^Õ#∞flOK«~Ú<å
ã¨=∂^è•<åÅ∞ g∞‰õΩ JO^Œ=K«∞Û. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ P Ѩx KÕã≤ ÃÑ_»∞`«∞Ok.
g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º ã¨"åà◊§‰õΩ ^ÕÇϨ OÖ’ =Ù#fl '^ÕÇÏ≤ ' (JO>Ë '<Õ#∞—)
#∞O_ç ã¨=∂^è•<åÅ∞ Åaè™êÎ~Ú. ^ÕÇϨ OÖ’ =Ù#fl g∞~°∞ { ѨÓ~å‚`‡« { ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç
"≥Å∞=_ç# JOâß`«‡Å∞ { W`«~° _≥·=∞#¬<£û(ÖË^• Ö’HÍÅÖ’)Ö’ qq^èŒ ^ÕǨÅ#∞
^èiŒ Oz=Ù#fl g∞ P`«‡ – "å\˜Ö’ ^Õx ^•fi~å J~Ú<å g∞‰õΩ ã¨=∂^è•#O ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok.
WHõ¯_» ã¨"åà◊√§ JO>Ë Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å`À =Ú_çÑ_¨ #ç q =∂„`«"∞Õ QÍHõ, P^蕺u‡HõOQÍ,
=∂#ã≤HõOQÍ, P`«‡Ñ¨~°OQÍ ‰õÄ_» =Ú_çѨ_ç# ã¨OѶ¨∞@#Åx J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe.
=∞eì_=·≥ ∞#¬<û£ Ö’ Wq∞_ç=Ù#fl =¸ÖÏÅ #∞O_ç g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å ã¨=∂^è•#O
Åaèã∞¨ OÎ k. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O `«# K≥`· #« ºâ◊HΘ ^•fi~å Jxfl _≥=· ∞#¬<û£ Ö’ =Ù#fl
98 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
q∞=∞‡efl,ѨÓ~å‚`‡« #∞, ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç "≥Å∞=_ç# JOâß`«‡Å#∞ J#∞ã¨O^è•# Ѩ~∞° ã¨∞OÎ k.
D ã¨=∂^è•<åÅ∞ S_çÜ∂« Å (ideas) ~°∂ѨOÖ’<À, KèåÜ«∞Å (images) ~°∂ѨOÖ’<À,
ã¨Ç¨Ï*Ï=É’^èŒ# (intuition) ^•fi~å<À, HõÅÅ (dreams) ~°∂ѨOÖ’<À, á¶ê¡+πÅ
(flashes) ~°∂ѨOÖ’<À g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ ^•fi~å JOkOK«|_»∞`«∞O\Ï~Ú. "å\˜x g∞~°∞
*ÏQÆ~∂° Hõ``« À ѨãQ≤ @Æ _ì O» ™ê^è#Œ KÕÜ∞« =Åã≤ =ÙOk.
g∞ QÆ`« [#‡Å #∞O_ç ‰õÄ_» ã¨=∂Kå~åxfl ~å|@ì =K«∞Û. „_®~ÚOQ∑ Hõà◊
QÆ∞iOz (drawing) g∞‰õΩ H˘xfl ã¨=∂^è•<åÅ∞ D =~°=Î ∂#OÖ’ J=ã¨~=° ÚO^Œx
g∞~°∞ ÉèÏqOz#ѨÙ_»∞, QÆ`« [#‡ÅÖ’ U^À XHõ [#‡Ö’ g∞~°∞ „_®~ÚOQ∑ <Õ~∞° Û‰õΩx
=ÙO>Ë ^•x `åÅ∂‰õΩ <≥Ñ· Ù¨ }ºO D [#‡Ö’ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å JOkOK«
|_»∞`«∞Ok. J\Ï¡QxÆ QÆ`[« #‡Å *Ï˝<å#flO`å XHõ LÃÑÊ#ÖÏ XHõ `«∞áê#∞ÖÏ WѨÙ_»∞
=ÙѨÜ∂≥ yOz f~åÅx x|O^è#Œ Å∞ Ug =ÙO_»=Ù. Jxfl [#‡Å `åÅ∞‰õΩ *Ï˝#O g∞
=∞<Àâ◊HÖΘ ’ (JO>Ë "≥∞Oÿ _£) g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ WѨÙ_Õ D =~°=Î ∂#OÖ’ g∞‰õΩ
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙOk. g∞ ^ÕÇ¨ xfl WzÛ# g∞ `«e^¡ OŒ „_»∞Å∞, g∞ ѨÓsfi‰õΩÅ *Ï˝#=∞O`å
g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅÖ’ „HÀ_ôHiõ OK«|_ç=ÙOk. g∞ ѨÓ~å‚`‡« { ^•x JOâß`«‡Å∞{
W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ Ö’ g∞~°∞ { g∞ QÆ`« [#‡ÅÖ’x g∞~°∞ { g∞ ѨÓsfi‰õΩÅ∞ { =¸ÅK≥`· #« ºO
#∞O_ç '*Ï˝#O— g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å g∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’xH˜ ZÅ¡"àÕ Ö◊ Ï ã≤^OúŒ QÍ
=ÙOk. g∞~°∞ U kâ◊Ö’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O [~°QÍÖ’ ÖË^• Zxfl kâ◊ÅÖ’ g∞ P`«‡
K≥`· #« ºâ◊HΘ qã¨iÎ OKåÖ’, U Ö’HÍxfl ZOK«∞HÀ"åÖ’ JO`å g∞ ã¨OHõÅÊâ◊HÃΘ Ñ· P^è•~°Ñ_¨ ç
=ÙOk.
W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ Ö’ =Ù#fl g∞~°∞ ™êkèOKÕ ™êǨÏ㨠HÍ~åºÅ `åÅ∂‰õΩ ã¨=∂Kå~°O
{ *Ï˝#O J<Õq K≥`· #« ºâ◊HΘ ^•fi~å g∞ JO`«~âü H◊ HΘ ˜ JOkOK«|_»∞`«∂Ok. D qâ◊fiOÖ’
g∞~°∞ XO@i"å~°∞ HÍ~°∞. J<ÕHÍ<ÕHõ HÀ}ÏÅÖ’, J<ÕHÍ<ÕHõ _≥=· ∞#¬<û£ QÆÅ Ö’HÍÅÖ’
UHõHÍÅOÖ’ qq^è~Œ H° ÍÅ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz g∞ P`«‡ q~ålÅ∞¡`ÀOk† K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂Ok. JxflO\˜ #∞O_ç g∞Hͯ=eû# *Ï˝<åxfl g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç
~å|@ì=K«∞Û. D =~°=Î ∂#OÖ’ g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ ZO`« =~°‰Ωõ qã¨iÎ Oz =ÙO^À, g∞
HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ZO`« =ÙO^À, g∞ *Ï˝#Ѩikè ZO`« "Õ∞~°‰Ωõ qã¨iÎ Oz =ÙO^À g∞
#=∞‡HÍÅ =º=ã¨÷ ZO`« Ѩikè =~°‰Ωõ =ÙO^À "å\˜H#õ ∞QÆ∞}OQÍ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç *Ï˝<åxfl ~å|\˜ì Éè∫uHõ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ "åã¨=Î O K≥OkOK«∞HÀ=K«∞Û. g∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 99
*Ï˝# Ѩikè, K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩikè, HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Ѩi^è∞Œ Å#∞ ZO`« qã¨iÎ OѨ*¿Ë ãÎ JO`«
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú. "å\˜ Ѩi^è∞Œ Å qã¨~Î }° ‰õΩ J=^è∞Œ Å∞ =ÙO_»=Ù. g∞ `≥eq`Õ@Å#∞
U Ѩikè qã¨~Î }° HÔ <· å Ѩ^∞Œ #∞ÃÑ@ì=K«∞Û. g∞ |∞kúx =∞iO`« ëê~üÊ (sharp) K≥Ü∞« º_»OÖ’
U "Õ∞~°HÔ <· å qã¨iÎ OѨ*ܡ ∞« º=K«∞Û. g\˜H˜ ã¨iǨÏ^Œ∞Ì ÖËg∞ =ÙO_»=Ù. D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’
g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞, K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ qã¨~Î }° #∞ JѨiq∞`«OQÍ qã¨iÎ OѨ*Ü ˇ ∞« ºQÆÅ
¿ãfiK«Ûù g∞‰õΩ =ÙOk. g∞~°∞ ã¨OHõeÊOK«∞HÀ‰õΩO_®, Un HÀ~°‰Ωõ O_® Un ‰õÄ_» D
Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’QÍx, =∞ˆ~ „ѨÑO¨ K«OÖ’ QÍx ™êkèOѨ|_»^∞Œ .
D =~°=Î ∂#OÖ’<Õ U x~°Ü ‚ ∞« "≥∞<ÿ å g∞~°∞ fã¨∞HÀ"åe. D=~°=Î ∂#O #∞O_Õ
g∞ rq`« QÆ=∞#O =∞i rq`å#∞Éè"í åÅ Ü≥ÚHõ¯ kâ◊ =∂~°∞`«∞O@∞Ok. D =~°=Î ∂#O
=$`«OÎ Ü≥ÚHõ¯ Hˆ O„^ŒaO^Œ∞=~Ú`Õ, P aO^Œ∞=Ù‰õΩ J@∂ W@∂ =Ù#fl "庙ê~å÷Å∞
QÆ`O« =∞i Éèqí +¨º`ü J=Ù`å~Ú. „H˘`«Î HÍ<≥ûÑπ`ì À, „H˘`«Î PÖ’K«<å q^è•#O`À, #∂`«#
X~°=_ç`À ‰õÄ_ç# #=∞‡Hõ =º=ã¨`÷ À D =~°=Î ∂#OÖ’ x`«º#∂`«#"≥∞#ÿ rq`åxfl
„áê~°OaèOK«O_ç. Éè∂í `« HÍÅOÖ’ g∞~°∞ á⁄Ok# rq`å#∞Éè"í åʼnõΩ D =~°=Î ∂#OÖ’
g∞~°∞ „áê~°OaèOKÕ #∂`«# rq`åxH˜ ã¨O|O^èOŒ =ÙO_»^∞Œ . 'QÆ`O« Ö’ KÕã#≤ `«ÑÙ¨ ÊÖË
q∞=∞‡efl WѨÊ\˜H© Ñ‘_ãç ∞¨ <Î åfl~Ú.— J<Õ "åHõºO g∞H˘Hõ ™ê"≥∞`«QÍ „ѨKå~°OÖ’ =ÙOk.
HÍx P "åHõºO â◊√^Œú `«ÑÙ¨ Ê. QÆ`« [#‡ÅÖ’ KÕã#≤ Hõ~‡° ÖË D [#‡Ö’ J#∞Éèqí OKåe.
J<Õ "å^Œ# ‰õÄ_» â◊√^Œú `«ÑÙ¨ Ê. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Jáê~°"∞≥ #ÿ J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ
=ÙOk. ã¨OѨÓ~°‚ *Ï˝<åxfl 'ѨÓ~å‚`‡« { ^•x JOâß`«‡Å∞ { g∞~°∞ { J<ÕHõ _≥=· ∞#¬<û£ Ö’
qq^èŒ ^ÕÇ¨ ÅÖ’ =Ù#fl g∞~°∞— #∞O_ç g∞~°∞ UHõ}Δ OÖ’ ã¨OHõeÊ¿ãÎ P Hõ}Δ O #∞O_Õ g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç JOkOK«|_»∞`«∞Ok. QÆ`O« – =~°=Î ∂#O – Éèqí +¨º`«∞Î
J<Õq UHõ HÍÅOÖ’ XˆH™êi #_»∞ã¨∞<Î åfl~Ú. XHõ =$`«Î Ѩikèx 120 _ç„wÅ HÀ}OÖ’
=¸_»∞ ã¨=∂# ÉèÏQÍÅ∞ K≥Ü∞« ºO_ç. XHõ ÉèÏQÆO =~°=Î ∂#O J~Ú`Õ q∞QÆ`å ~Ô O_»∞
ÉèÏQÍÅ∞ QÆ`O« , Éèqí +¨º`ü J=Ù`å~Ú. =$`«=Î ¸, JO^Œ∞Ö’x =¸_»∞ ÉèÏQÍÅ∞ ( QÆ`O«
– =~°=Î ∂#O – Éèqí +¨º`«∞)Î WѨÙ_Õ g∞ Hõà§◊ =ÚO^Œ∞ HõxÊã¨∞<Î åfl~Ú.
g∞~°∞ HÍÖÏxfl XˆH _≥=· ∞#¬<Ö£ ’ „áê=∂}˜H`õ Q« Í fã¨∞HÀ=_»O =Å¡ QÆ`O« –
=~°=Î ∂#O – Éèqí +¨º`«∞Î J<Õq U~°Ê_ç<å~Ú. =∞eì_=·≥ ∞#¬<û£ P`«‡‰õΩ HÍÅO ‰õÄ_»
=∞eì_≥·=∞#¬#ÖòQÍ „áê=∂}˜HõOQÍ fã¨∞HÀ|_»∞`«∞Ok. WѨÙ_˘Hõ ZHõû~üÃã·A#∞
(exercise) ™ê^è#Œ K≥Ü∞« ºO_ç.
100 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 1. ã¨∞MÏã¨#OÖ’ Ǩ~ÚQÍ ‰õÄ~°∞Ûx Hõà◊√§ =¸ã¨∞‰õΩx ™ê^è•~°} LKåÛùfiã¨
xâßfiã¨Å#∞ H˘xfl x=ÚëêÅ áê@∞ QÆ=∞xOK«O_ç.
2. g∞ =∞#ã¨∞û‰õΩ Ç¨~ÚQÍ JxÊOz#ѨÙ_»∞ g∞ ^ÕÇϨ O P^蕺u‡HõOQÍ, Éè∫uHõOQÍ,
=∂#ã≤ H õ O QÍ â◊ H ˜ Î = O`« = ∞=Ù`« ∂ O^Œ x L`Õ Î * Ïxfl á⁄O^Œ ∞ `« ∂ O^Œ x
=ÓÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. J~Ú^Œ∞ xq∞ëêÅáê@∞ JÖÏ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. ÉÏQÍ
iÖÏHõû=fiO_ç.
3. Éè∫uHõOQÍ HÍx, „áêѨOzHõOQÍ HÍx, P^蕺u‡HõOQÍ HÍx, P~ÀQƺѨ~O° QÍ
HÍx g∞~°∞ Uk ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ<åfl~À Jk WѨÊ\˜Hˆ "åã¨=Î O K≥Ok g∞
rq`å#∞Éè=í OÖ’ =Ù#fl@∞¡ Z"≥∂+¨<û£ { Ѷe‘ OQ∑û`À TǨâ◊H`Θ À HõÅÅ∞Hõ#O_ç.
D „Ѩ„H˜Ü∞« #∞ ‰õÄ_® J~Ú^Œ∞#∞O_ç Ѩk xq∞ëêÅ∞ ™ê^è#Œ K≥Ü∞« ºO_ç.
4. g∞ Jâ◊HõÎ`« QÆ∞iOz, ÖËq∞ QÆ∞iOz, J™ê^茺O QÆ∞iOz Z@∞=O\˜
Ѩiã≤`÷ ∞« Ö’¡#∂ g∞ TǨâ◊HÖΘ ’xH˜ ~åhÜ«∞HõO_ç.
5. ZѨC_»∞ [~°∞QÆ∞`«∞O^À, ZÖÏ [~°∞QÆ∞`«∞O^À, Z=i ^•fi~å [~°∞QÆ∞`«∞O^À
Jx ã¨Oâ◊Ü∂« Å∞ ÃÑ@∞ìHÀ‰õΩO_® g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl qâ◊fiã≤OK«O_ç.
g∞ #=∞‡HÍʼnõΩ, qâßfi™êʼnõΩ, g∞ PÖ’K«#ʼnõΩQÆÅ â◊HfΘ „=`« J#∞QÆ∞}OQÍ
Éè∫uHõ "åã¨=Î O ã¨$+≤Oì K«|_»∞`«∞Ok. ÉÏźOÖ’ g∞‰õΩ #∂iáÈã≤# PÖ’K«#Å∞, #=∞‡HÍÅ∞
q∞=∞‡efl WѨÊ\˜Hˆ |ÅOQÍ „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú. D =~°=Î ∂#O J<Õk =∂„`«"∞Õ
Q͉õΩO_® 'ˆ~Ѩٗ (tomorrow) J<Õk ‰õÄ_® =ÙO^Œx g∞‰õΩ ÉÏźOÖ’<Õ #∂iáÈ™êÎ~∞° .
P^蕺u‡HõOQÍ, =∂#ã≤HOõ QÍ, r=~°™êÜ«∞xHõOQÍ, Z"≥∂+¨<û£ Ѩ~O° QÍ g∞~°∞ WѨC_»∞
á⁄O^Õ J#∞Éè í " åÖhfl ^•^•Ñ¨ Ù QÍ z#fl`« # OÖ’ á⁄Ok# #=∞‡HÍÅ =Å¡ < Õ
ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú. =~°=Î ∂#O #∞O_Õ x`«º#∂`«#"≥∞#ÿ rq`åxfl „áê~°OaèOK«=K«Ûx
g∞‰õΩ `≥eÜ«∂eû =ÙOk. ÉÏźOÖ’ g∞‰õΩ #∂iáÈÜ«∞|_ç# #=∞‡HÍÅ#∞ D Hõ}Δ "Õ∞
Ѩi`«ºlOz '„H˘`«Î rq`åxfl— „áê~°OaèOK«_®xH˜ ѨÓ#∞HÀ"åe. g∞ `«e^¡ OŒ „_»∞Å ^•fi~å,
ã¨OѶ¨∞O ^•fi~å, g∞ q^•º=º=ã¨÷ ^•fi~å 'Ѩiq∞`« *Ï˝#O— =∂„`«"Õ∞ g∞‰õΩ
É’kèOѨ|_»∞`«∂Ok.
'P=yO[O`« qâßfiã¨O XHõ Ѩ~fi° `åxfl HõkeOz "≥Ü∞« ºQÆÅ^Œ∞— Jx XHõ
ã¨∂H˜Î ɡa· ÖòÖ’ =ÙOk. P=yO[O`« qâßfiã¨O g∞ P~ÀQͺxfl Ѩ\ +˜ Ñì¨ ~¨ K° Q« ÅÆ ^Œ∞. J^Õ
qâßfi™êxfl <≥y\˜"Q£ Í =ÙѨÜ∂≥ yOz#ѨÙ_»∞ „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ#∞ ‰õÄ_® ã¨$+≤Oì K«QÅÆ ^Œ∞.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 101
g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ#∞, ã¨OHõÖÏÊÅ#∞ U "≥Ñ· Ù¨ =∞o§ã¨∞<Î åfl~À P "≥Ñ· Ù¨ Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ ã¨$+≤Oì K«QÅÆ ~°∞. g∞‰õΩ J<å~ÀQƺO Ѩ@¡ qâßfiã¨O, #=∞‡HõO =Ù#fl@¡~Ú`Õ
ÖË^• J<å~ÀQƺO ã¨O„áêÑ≤ãÎ ∞¨ OÎ ^Œx ÉèÜí ∞« Ѩ_∞» `«∞#fl@¡~Ú`Õ J<å~ÀQƺ"Õ∞ Z^Œ∞~°=Ù`«∞Ok.
P`«‡Ñ¨~°OQÍ, ^ÕǨÏѨ~°OQÍ g∞‰õΩ Z<Àfl ã¨O^ÕâßÅ#∞ W=fi_®xH˜ 'HõÅÅ∞— KåÖÏ
LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú. ^ÕÇϨ Ѩ~O° QÍ g∞‰õΩ#fl n~°H… ÍeHõ "åºkèH˜ ÖË^• „áê}ÏO`«Hõ "åºkèH˜
HõÅÅ ^•fi~å zH˜`û« [~°∞QÆ∞`«∞Ok ÖË^• HõÅÅ ^•fi~å U B+¨^•è Å∞ fã¨∞HÀ"åÖ’
ã¨O^ÕâO◊ JOkOK«|_»∞`«∞Ok. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ g∞Ô~^Œ∞~˘¯O@∞#fl ã¨=∞㨺ʼnõΩ Ñ¨iëê¯~åxfl
HõÅÅ ^•fi~å JOkOK«|_»∞`«∞Ok. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò ã¨fi~°∂áêxfl, P`«‡Ü≥ÚHõ¯
J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HxΘ QÆ∞iOz g∞‰õΩ HõÅÅ ^•fi~å `≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º|_»∞`«∞O@∞Ok. g∞
PÖ’K«<å q^è•#O =∂i# `«H}Δõ "Õ∞ g∞ ^ÕÇϨ O =∞i g∞ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ ‰õÄ_® P
Hõ}Δ O#∞O_Õ =∂~°∞Ê#‰õΩ Ö’#=Ù`å~Ú. H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ `«~|° _ç XHõ "≥ÚO_ç "åºkè`À
ã¨`=« ∞`«=∞=Ù`«∞#fl =ºH˜Î JHõ™ê‡`«∞QÎ Í `«# PÖ’K«<å q^è•<åxfl =∂~°∞ÛH˘x 'HõàÅ◊ —
Ѩ@¡ "≥ÚQÆ∞æ K«∂Ñ≤<å_»#∞HÀO_ç. P Hõ}Δ O #∞O_Õ J`«x ^ÕÇϨ OÖ’ Z=~°∂ TÇ≤ÏOK«x
(_®Hõ~ì `¡° À ã¨Ç¨ ) =∂~°∞ÊÅ∞ ã¨OÉèqí Oz J`«x "åºkè #Ü«∞=∞=fi_»=¸, P HõàÅ◊ #∞
JÉèºí ã≤OK«_®xH˜ J`«x ^ÕÇϨ O `«Ü∂« ~°=fi_»=¸ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. P`«‡*Ï˝# l*Ï˝ã,¨
HõàÅ◊ ∞, =∞`«O, ~å[H©Ü∂« Å∞, „¿Ñ=∞ =º=Ǩ~åÅ∞... WÖÏ KåÖÏ q+¨Ü∂« ŠѨ@¡
g∞~°∞ Pã¨HΘ Hõ#|~°K_« O» , "å\˜H#õ ∞QÆ∞}OQÍ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ =∞i Éè∫uHõ
Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ \Ï~Ú. g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç "åºkè [xã¨∞OÎ k
`«Ñʨ g∞ ^ÕÇϨ O `«#O`«@`å#∞ U "åºkèh ã¨O„Hõq∞OѨ *Ëã∞¨ H˘#*ÏÅ^Œ∞. Éè∫uHõ
Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ ‰õÄ_® JÖψQ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú.
D „ѨÑO¨ K«OÖ’ ^Œ∞óYO, qëê^ŒO, J<åºÜ«∞O Jáê~°OQÍ =Ù<åflÜ«∞x
qâ◊fiã≤OKÕ =ºH˜HÎ ˜ J`«xH˜ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º Jxfl Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∂ – ^Œ∞óYO, qëê^ŒO,
J<åºÜ«∂xfl fã¨∞‰õΩ =™êÎ~Ú. W`«~∞° ÅÖ’ ‰õÄ_® ^Œ∞óYO, qëê^•xfl "≥^∞Œ ‰õΩ`«∞O\Ï_»∞.
g∞~°∞ ^Õx Ѩ@¡ Pã¨HΘ K«∂ѨÙ`∞« O\Ï~À, ^Õxfl qâ◊fiã≤ã∞¨ OÎ \Ï~À, ^Õx QÆ∞iOz ÉèÜ í ∞« Ѩ_∞» `«∂
HõÅ`« K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~À "å\˜H˜ ã¨OÉOkèOz# Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ =∂„`«"∞Õ g∞
rq`å#∞Éè"í åÅÖ’xH˜ PǨfix™êÎ~∞° . g∞ #=∞‡HÍʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ™ê=∂lHõ „QÆ∂ѨÙÅ∞,
~å[H©Ü∞« „QÆ∂ѨÙÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ ÖË^• Ѩ~û° #Öò J#∞Éè"í åÅ∞ g∞ "≥Ñ· Ù¨ PHõi¬OѨ
|_»∞`«∞O\Ï~Ú. g∞ #=∞‡HÍÅ ^•fi~å q∞=∞‡efl g∞~°∞ Ç≤ÏѨfl>ˇÿ*ò (Hypnotise)
102 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
KÕã∞¨ HÀ=_»O ^•fi~å g∞~°∞ "å\˜"Ñ·≥ Ù¨ PHõi¬OѨ|_»_"» ∂≥ ÖË^• g∞~°∞ "å\˜x PHõi¬OK«_"» ∂≥
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º ã¨=∞㨺Å#∞ ã¨"åà◊√§QÍ, ÉÏ^躌 `«QÍ ã‘fiHõiOK«O_ç.
„Ѩu ã¨=∞™êº `«#`ÀÉÏ@∞ ZO`À *Ï˝# ã¨O^Õâßxfl "≥∂ã¨∞H˘ã¨∞OÎ k. „Ѩu ã¨=∞㨺#∞
ã¨"åÅ∞QÍ ã‘fiHõiOz ^•xfl JkèQqÆ ∞OK«_O» ^•fi~å g∞‰õΩ =∂#ã≤Hõ Ѩi}˜u =∞i
P^蕺u‡Hõ Ѩi}˜u ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú. ã¨=∞㨺#∞O_ç áêiáÈ"åÅ#∞HÀ=_»O Ñ≤iH˜`#« "≥∞#ÿ
K«~º° . g∞ P`«‡â◊H`Θ À Ѩiëê¯~°OHÍx, J™ê^躌 "≥∞#ÿ ã¨=∞㨺 JO@∂ Un =ÙO_»^∞Œ .
W`«~∞° Å #∞O_ç ™ê#∞Éè∂í ux PtOK«HOõ _ç. ã¨=∞㨺 J<Õk g∞ P`«‡â◊HΘ HõO>Ë Q˘Ñ¨Êk
HÍ^Œ∞. ã¨=∞㨺#∞ ™êǨϙȿÑ`«OQÍ Z^Œ∞~À¯"åe. „Ѩu^•xH© W`«~∞° ÅÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ _» O» ,
W`«~∞° Å∞ `«#‰õΩ KÕãÃ≤ Ñ_»`å~°x PtOK«_O» ÖÏO\˜q– g∞ P^蕺u‡Hõ â◊HxΘ , r=â◊HxΘ
H˜OK« Ѩiz#@¡=Ù`«∞Ok. „áê~°#÷ ‰õÄ_® JÖÏO\˜^.Õ g∞ ã¨=∞㨺Å#∞ Ѩi+¨¯iOKåÅx
'^Õ=Ù_»∞— J<Õ"å_çx "Õ_∞» HÀ=_»O Jáê~°"∞≥ #ÿ g∞ P`«‡â◊HxΘ qâ◊fiã≤OK«Háõ È=_»O =Å¡<Õ
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. "åã¨"Î åxH˜ ^Õ=Ù_»∞ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’<Õ =Ù<åfl_»∞. g∞ P^蕺u‡Hõ
^Ò~°ƒÅºO =∞i =∂#ã≤Hõ ^Ò~°ƒÅºO =Å¡ g∞~°∞ „áê~°#÷ #∞ P„â◊~ÚOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º Jxfl rq`å#∞Éè"í åʼnõÄ g∞~°∞ ÉÏ^躌 `« =Ç≤ÏOK«=Åã≤=ÙOk.
ÉÏ^躌 `« J<Õk q∞=∞‡efl ™êǨÏã¨=O`«∞efl KÕã∞¨ OÎ k† ÉÏ^躌 `« J<Õk g∞‰õΩ P^蕺u‡Hõ
Ѩi}˜ux ÃÑOK«∞`«∞Ok. „Ѩu ^•xH© W`«~∞° ÅÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ _» O» =∂#∞HÀO_ç. g∞
P`«‡„Ѩɒ^èOŒ „ѨHÍ~°"∞Õ #_»∞K«∞HÀO_ç. D =~°=Î ∂#OÖ’<Õ ã¨=∞㨺 { Ѩiëê¯~°O
ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç "åã¨=Î O K≥O^Œ∞`«∞<åflÜ«∞x g∞~°∞ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe. g∞~°∞ P`«‡â◊HxΘ
P„â◊~ÚOK«_O» ^•fi~å ã¨=∞㨺 QÆ∞iOz# Jã¨Êã¨`ì « JÜ≥∂=∞Ü«∞O "å@O`«@ J"Õ
Hõ#∞=∞~°∞QÆ=Ù`å~Ú.
D Éè∂í q∞ g∞^Œ ÖË^• =∞ˆ~ Ö’HõOÖ’<≥<· å „Ñ¨u r"å`å‡ `«# P`«‡â◊HΘ ^•fi~å
~°H}Δõ Hõ=K«O Hõey =ÙO@∞Ok. g∞ J#∞=∞u ÖˉΩõ O_® D qâ◊fiOÖ’ U â◊HΩ P ~°H}Δõ
Hõ=Kåxfl KÕkOè z g∞‰õΩ Ç¨x `«ÅÃÑ@ì_O» [~°Q^Æ ∞Œ . g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ QÆÅ P
~°H}Δõ Hõ=K«O ^Œ∞~ˆ ƒù^ºŒ "≥∞#ÿ k. g∞‰õΩ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º Éè∫uHõ ã¨=∞㨺Å∞ { J<å~ÀQƺO
HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ѨikèÖ’ „ѨÉÏè q`«O KÕã≤ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Ѩikèx qã¨iÎ OѨ*ãË ∞¨ <Î åfl~Ú.
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨=∞㨺Å∞ { J<å~ÀQƺO J<Õq =ÙO_»=Ù. g∞ "≥∞Oÿ _£
Ü≥ Ú Hõ ¯ Ѩ i kè x ÃÑOK« _ » O HÀ㨠" Õ ∞ Éè ∫ uHõ 㨠= ∞㨠º Å#∞ { J<å~ÀQͺxfl
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 103
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. D qâ◊fiOÖ’ g∞~°∞ ^ÕxH© ÉèÜ í ∞« Ѩ_®eû# ѨxÖË^∞Œ . JxflO\˜h
g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O HÀã¨O ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. ã¨=∞㨺Å#∞O_ç `«ÑÊ≤ OK«∞H˘x
áêiáÈ`Õ Jq =∞~À ~°∂ѨOÖ’ g∞‰õΩ Z^Œ∞~°=Ù`å~Ú. Jq g∞ #∞O_ç ^Œ∂~°OQÍ
"≥à◊§=Ù. ZOKÕ`«O>Ë "å\˜x ã¨$+≤ìOzOk g∞ˆ~ Hõ#∞Hõ. g∞ h_» q∞=∞‡efl ZÖÏ
"≥O|_çã∞¨ OÎ ^À, ã¨=∞㨺 ‰õÄ_® J^Õ q^èOŒ QÍ "≥O|_çã∞¨ OÎ k. ã¨=Ú„^ŒO #∞O_ç 'JÅ—
ZÖÏ Ñ¨Ù\˜Oì ^À, g∞ PÖ’K«#Å #∞O_ç ã¨=∞㨺 (ã¨"åÅ∞) ‰õÄ_» JÖψQ ѨÙ\˜Oì k.
ã¨=Ú„^•xH˜ 'JÅ— ZO`« J=ã¨~"° ∂≥ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ 'ã¨=∞㨺— JO`Õ J=ã¨~=° ∞x
g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ J<Õq ÖˉΩõ O_® Hõ~‡° Å#∞ PK«iOK«‰Ωõ O_®
r"å`«‡Å∞ D Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» [~°Q^Æ ∞Œ .
P~ÀQƺ ã¨=∞㨺Å∞, Éè∫uHõ ã¨=∞㨺Å∞ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»_®xH˜ g∞ˆ~ HÍ~°}O. J~Ú`Õ
"å\˜x Z^Œ∞~˘¯x Ѩi+¨¯iOK«∞HÀ=_®xH˜ ‰õÄ_® g∞ˆ~ HÍ~°‰Ωõ Å∞ HÍ"åe. ^ÕÇϨ O =∞i
"≥∞ÿO_£ =∞^茺 ã¨=∞#fiÜ«∞O Ö’Ñ≤Oz#ѨÙ_»∞ P~ÀQƺ ã¨=∞㨺Å∞ `«Öˇ`«∞Î`å~Ú.
JѨi+¨¯ $`«OQÍ =Ù#fl ã¨=∞㨺Å#∞ JkèQqÆ ∞OK«_O» ^•fi~å g∞Ö’ ã¨$[<å`«‡Hõ â◊HΘ
ÃÑOK«|_»∞`«∞Ok† K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O =∞~À =ÚO^Œ_»∞QÆ∞ "Õã¨∞ÎOk. g∞iOHÍ
J<å~ÀQƺO`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl~å? J~Ú`Õ ^ÕÇϨ O – "≥∞Oÿ _£ =∞^躌 ZHõ¯_» ã¨=∞#fiÜ«∞O
Ö’Ñ≤OzO^À g∞ JO`«~ü „Ѩܫ∂}O ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞H˘x ^•xfl ã¨iÜ≥ÿ∞# suÖ’
ã¨ik^Œ∞HÌ ÀO_ç. g∞~°∞ D „ѨH$õ uÖ’ XHõ q_»nÜ«∞~åx ÉèÏQÆO. U k=ºâ◊HΘ =Å¡ g∞~°∞
=∞i g∞ „ѨH$õ u ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂O^À, J^Õ k=ºâ◊HΘ D qâ◊fi=∞O`å "åºÑ≤Oz=ÙOk.
g∞ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«=∞O`å k=º â◊H`Θ À xO_ç=ÙOk. g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl ÃÑOK«_O» Ö’
ZO`À L`Õ[Î Hõ~O° QÍ ã¨Ç¨ Ü«∞ã¨ÇϨ HÍ~åÅ∞ JOkã¨∂=Î ÙOk.
XHõ [O`«∞*Ïu ã¨=¸Ç¨ÏOÖ’ U^≥<· å [O`«∞=Ù‰õΩ [|∞ƒ KÕã#≤ ѨÙ_»∞ q∞QÆ`å
[O`«∞=ÙÅ∞ ^•xfl UHÍO`«OQÍ =ÙOz q„âßOu fã¨∞‰õΩ<Õ@@∞¡ KÕ™êÎ~Ú. Wk KåÖÏ
ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ q^è•#O. [|∞ƒ KÕã#≤ ѨÙ_∞» P [O`«∞=Ù B+¨kè "≥ÚHõ¯ ÉèÏQÍÅ#∞ ¿ãqOK«_"» ∂≥ ,
#k X_»∞#¤ |∞~°^Œ QÆ∞O@Ö’ ^ÕÇ¨ xfl =ÚOK«_O» ^•fi~å ã¨ÇϨ [Ç‘ÏeOQ∑ KÕã∞¨ HÀ=_»"∂≥
KÕã∞¨ OÎ k. g∞ _®Hõ~ì ∞° ¡ [|∞ƒ KÕã#≤ "åà◊§#∞ Pã¨∞Ѩ„`«∞ÅÖ’ „‰õΩHˆ ¯ã≤ „ѨH$õ uH˜ ^Œ∂~°OQÍ
KåÖÏ ^ŒÜ«∞hÜ«∞"≥∞ÿ# Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ |OnÅ#∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. D q^è•#O KåÖÏ
Jã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ k. _®Hõ~ì ∞° ¡ { #~°∞ûÅ *Ïe, ^ŒÜ∂« ^•H˜}Δ ÏºÅ g∞^Œ "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ #∞ P^è•~°
Ѩ_@Õ @∞¡ KÕã≤ k=º"≥∞#ÿ JO`«~ü â◊HΘ Ѩ@¡ qâßfiã¨O HÀÖ’ÊÜÕ∞@∞¡ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. *ˇà· §◊ Ö’
104 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Mˇn· Å#∞ ‰õÄ_® KåÖÏ Jã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ Ѩ^`úŒ ∞« Å`À |OnÅ∞QÍ KÕã≤ „ѨH$õ uH˜ ^Œ∂~°OQÍ
=ÙOK«∞`«∞<åfl~°∞. ^Õfi+¨O J<Õk ^ÕfiëêxH˜ ã¨=∂^è•#O HÍ^Œ∞. Mˇn· ʼnõΩ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O`À
|O^è•Å#∞ „`≥OKÕã≤ "åà◊§#∞ P^蕺u‡HõOQÍ, =∂#ã≤HOõ QÍ, Éè∫uHõOQÍ Z^ŒQhÆ Ü«∞‰õΩO_®
K≥Ü∞« º_»O KåÖÏ Ç‘Ï#"≥∞#ÿ K«~º° ! *ˇà· §◊ #∞O_ç q_»∞^ŒÅÜ«∞# `«~åfi`« "åà◊√§ =∞iO`«
=„Hõ=∂~°Oæ Ö’ #_çKOÕ ^Œ∞‰õΩ g∞ˆ~ „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∞<Î åfl~°∞. *ˇà· §◊ Ö’ =Ù#flѨÙ_»∞ "åà◊§ r=â◊HxΘ
J}QÆ„^˘Hõ¯_»O ^•fi~å =∂#ã≤Hõ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ ‰õΩO@∞|_»∞`«∞Ok.
g∞ Jã¨=Î ºã¨Î q^è•<åÅ =Å¡ *ˇÅ· ∞#∞O_ç q_»∞^ŒÅÜ«∞# Mˇn· ™ê=∂lHõOQÍ
=∞iO`« H©_∞» `«ÅÃÑ_»`å_»∞. J`«xÖ’ =∂#ã≤H,õ P^蕺u‡Hõ Ѩi=~°#Î fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O`À |O^è•Å∞ „`ÕOKÕã≤ *ˇà· §◊ Ö’ |OnÅ∞QÍ K≥Ü∞« º_»O ã¨iÜ≥∞ÿ # q^è•#O
HÍ^Œ∞. Mˇn· Å∞, *ˇÅ· ∞ "åÔ~<¤ Å£ ∞ (Jail Wardens) W^Œ~ú ∂° Ç≤ÏO™êѨÓi`«"∞≥ #ÿ ^èÀ~°}x˜
Hõey =ÙO@∞<åfl~°∞. 'D Mˇn· Å#∞ Ç≤ÏOã≤Oz, ^ŒO_çOz, ÉÏ^èÃŒ Ñ@ì_O» ^•fi~å "åà◊§Ö’
㨄`«Ê=~°#Î =ã¨∞OÎ k— Jx "åÔ~#¤ ∞ ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï_»∞. Mˇn· Å∞ ‰õÄ_® W`«~∞° ŠѨ@¡ Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ
^äÀ~°}`˜ À<Õ „Ѩ=iã¨∞OÎ \Ï~°∞. Ç≤ÏOã¨#∞, ^Õfiëêxfl J@∞ Mˇn· Å∞, W@∞ *ˇÅ· ∞ "åÔ~<¤ û£
P„â◊~Úã¨∞<Î åflˆ~QÍx, ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ Ѩ^`úŒ ∞« ÅÖ’ ã¨OѶ∞¨ O`À ã¨O|O^è•xfl H˘#™êyã¨∂Î
K≥`· #« ºâ◊HÑΘ ~¨ O° QÍ, P^蕺u‡Hõ Ѩ~O° QÍ, =∂#ã≤HOõ QÍ =∞x+≤Ö’ =∂~°∞Ê fã¨∞‰õΩ~å=K«Û<Õ
ã¨`åºxfl q㨇iã¨∞<Î åfl~°∞. <å~°‡Öò ÖˇÑ· ‰π¶ Ωõ (normal life) ^Œ∂~°OQÍ =ÙOz ^ŒO_»#Å
^•fi~å, tHõÅΔ ^•fi~å =∞x+≤Ö’ Ѩi=~°#Î =∞i 㨄`«Ê=~°#Î fã¨∞‰õΩ~åÖË~#° fl x*Ïxfl
g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åeû=ÙOk. K≥_∞» x K≥_∞» `À â◊√kú K≥Ü∞« ºÖË~∞° . |∞~°^#Œ ∞ |∞~°^`Œ À
â◊√kú K≥Ü∞« ºÖË~∞° . Ç≤ÏOã¨#∞, ^Õfiëêxfl x~°‡Å"≥∞#ÿ „¿Ñ=∞ ^•fi~å, JK«OK«Å"≥∞#ÿ qâßfiã¨O
^•fi~å x~°∂‡eOK«=K«∞Û.
^Œ∞~°^$Œ +¨=ì âß`«∞Î g∞ Pã¨∞Ѩ„`«∞ÅÖ’ ‰õÄ_® ~ÀQÆ∞Å#∞ Mˇn· ÖÏ¡QÆ K«∂_»_O»
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. „ѨH$õ uH˜,<å~°‡Öò ÖˇÑ· ‰π¶ Ωõ ^Œ∂~°OQÍ =ÙOz ^ÕÇϨ O ã¨ÇϨ [OQÍ Hõey=Ù#fl
r=~°™êÜ«∞xHõ â◊HΘ { q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ { K≥`· #« º â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ Jã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ q^è•<åÅ
^•fi~å zH˜`û« K≥Ü∞« º_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. tâ◊√=Ù‰õΩ [#‡x=fi_»O „Ѩu „ã‘HÎ © KåÖÏ
ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ „Ѩ„H˜Ü∞« . HÍx g∞ "≥^· ºŒ q^è•#O JO^Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ Jã¨Å∞
'tâ◊√=Ù [##O— J<Õ „Ѩ„H˜Ü∞« #∞ KåÖÏ ã¨OH˜+¡ "ì¨ ∞≥ #ÿ kQÍ ÉèÏqOz „\©\ò"∞≥ O\ò W=fi_»O
[~°∞QÆ∞`«∂Ok. QÆiƒù}© „ã‘ÅÎ O^Œih XHõ "å~°∞Ö¤ ’, ǨÏ$„^ÀQÆ∞ÅO^Œ~h° WOH˘Hõ "å~°∞Ö¤ ’,
Hͺ#û~°∞ ~ÀQÆ∞ÅO^Œih =∞~˘Hõ "å~°∞Ö¤ ’ =∞O^ŒÅ∞ =∞O^ŒÅ∞QÍ „‰õΩHˆ ¯ã≤ „\©\ò"∞≥ O\ò
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 105
Wã¨∞<Î åfl~°∞. Jã¨Å∞ ~ÀQÆ∞ÅO>Ë<Õ =∞Ǩ áêѨO KÕã#≤ "åà◊√§QÍ „\©\ò K≥Ü∞« º|_»∞`«∞<åfl~°∞.
'tâ◊√=Ù [##O— J<Õ „Ѩ„H˜Ü∞« ZO`« ã¨ÇϨ [OQÍ [~°QÍÖ’ g∞ _®Hõ~ì ‰¡° Ωõ `≥eÜ«∞_»O
ÖË^∞Œ . QÆiƒù}© „ã‘ÅÎ ‰õΩ 'tâ◊√=Ù [##O— KåÖÏ Hõ+`ì¨ ~« "° ∞≥ #ÿ ^Œx, ã¨~s˚° (surgery) `«Ñʨ x
ã¨~=° Ù`«∞O^Œx =ÚO^Œ∞QÍ<Õ Ç≤ÏѨfl>ˇ*ÿ ò (hypnotise) KÕ™êÎ~∞° . g∞ _®Hõ~ì ∞° ¡ 'tâ◊√=Ù
[#<åxfl— XHõ ÃãÅ„ÉË+<¨ Q£ Í (celebration) QÆ∞iÎOK«_®xH˜ |^Œ∞Å∞ ^•xfl ‰õÄ_®
Pã¨∞Ѩ„`«∞ʼnõΩ JO@QÆ\ ì˜ r=â◊HxΘ H˜OK«Ñ~¨ ∞° ã¨∞<Î åfl~°∞. 'tâ◊√=Ù [##O— JO>Ë<Õ „ã‘Î
ÉèíÜ«∞Ѩ_çá⁄ÜÕ∞º@@∞¡ g∞ "≥·^Œº q^è•#O #∂iáÈã¨∞ÎOk. _®Hõì~°∞ – ~Ày W^Œú~°∂
=∂#ã≤HOõ QÍ XˆH =Úã¨∞QÆ∞ ^èiŒ Oz=Ù<åfl~°∞. *ˇÅ· ~ü – Mˇn· W^Œ~ú ∂° =∂#ã≤HOõ QÍ XˆH
=Úã¨∞QÆ∞ ^èiŒ Oz =Ù<åfl~°∞.
✽ ✽ ✽
=∂#=*Ïu `«#‰õΩ#fl â◊HxΘ „¿Ñ=∞ ^•fi~å =ºHõÑÎ i¨ z#ѨÙ_»∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
ã¨=ºOQÍ J"≥∂Ѷ¨∞OQÍ H˘#™êQÆ∞`«∞Ok. JѨÙ_Õ ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# „áêHõ$uHõ rq`åxfl
PeOQÆ#O KÕã∞¨ H˘x „Ѩu Hõ} Δ =¸ P#O^ŒOQÍ QÆ_Ñ» Q¨ ÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. JѨC_Õ P`«‡
„Ѩɒè ^èOŒ `À g∞~°∞ ã¨fi^è~Œ å‡xfl PK«iã¨∂Î P^蕺u‡Hõ rq`åxfl J#∞Éèqí OK« QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ =∂#=*ÏuH˜ K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞O Ѩ~O° QÍ '™ê=¸Ç≤ÏHõ
Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ— Hˆ =ÅO „¿Ñ=∞ ^•fi~å =∂„`«"∞Õ ™ê^躌 =∞=Ù`«∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ 'tHõ—Δ J<Õ
¿Ñ~°∞`À r"å`«‡Å∞QÍ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞#fl =∂#=*Ïux „ѨH$õ uH˜ ^Œ∂~°OQÍ
*ˇà· §◊ Ö’ ÉÏkèOK«_O» KåÖÏ Ç‘Ï#"≥∞#ÿ k. [|∞ƒ ¿Ñ~°∞`À Pã¨∞Ѩ„`«∞ÅÖ’ „‰õΩHõ¯_»O ‰õÄ_®
Ç‘Ï#"≥∞#ÿ ^Õ! g∞ <åºÜ«∞™ê÷<åÅ∞ =∞x+≤H˜ '=∞~°} tHõ—Δ qkèOK«_=» ∞<Õk =∞s hK«"∞≥ #ÿ
q^è•#O. g∞ =∞`åÅ∞ ‰õÄ_® q∞=∞‡efl KèåO^Œã¨ ÉèÏ"åÅ`À |Okèã∞¨ <Î åfl~Ú. g∞~°∞
^Õ=Ù_çH<õ åfl ^≥Ü∂« ºxH˜ Z‰õΩ¯=QÍ ÉèÜ í ∞« Ѩ_∞» `«∞<åfl~°∞. '™ê`å#∞— (satan)J<Õ "å_»∞
ÖËHáõ È`Õ '^Õ=Ù_»∞— J<Õ "å_çH˜ LxH˜ =ÙO_»_O» ÖË^∞Œ . áêѨO, ѨÙ}ºO Jx „Ѩu
„H˜Ü∞« ‰õÄ ~°OQÆ∞ ѨÙÅ∞=Ú`«∞<åfl~°∞. =∞Oz – K≥_∞» Jx „Ѩu Ѩxh qÉèlí ã¨∞<Î åfl~°∞.
=∞`åÅ∞ J<Õq =∞@∞=∂Ü«∞"≥∞áÿ ÈÜÕ∞ ~ÀAÅ∞ g∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ K«∂_»É’`«∞<åfl~°∞.

=∂#=*ÏuÖ’ JO^ŒiH© qâßÅ ^Œ$HõÊ^äOŒ JÅ=_®ÅO>Ë P^蕺u‡Hõ qѨ=¡ O

"ÕQ=Æ O`«=∞"åfie. Jâ◊‰Ωõ ÅÎ ∞QÍ g∞~°∞ ÉèÏqOz#ѨÙ_»∞ ^ÕÇϨ O `«# ã¨ÇϨ [ P~ÀQƺ
~°H}Δõ Ï â◊HxΘ HÀÖ’Ê`«∞Ok. ^ÕÇϨ O „ѨuHõ}Δ =¸ `«##∞ `å#∞ Ç‘ÏeOQ∑ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ â◊HxΘ
106 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ã¨ÇϨ [OQÍ Hõey=ÙOk. „Ѩu =∞x+‘ `«# rq`åxfl Ѩ~=° ∂~°O÷ QÍ ÉèÏqOKåe. JѨÙ_Õ
W`«~° r"å`«‡Å Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ#∞ ‰õÄ_® Ѩ~=° ∂~°O÷ QÍ ÉèÏqOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. g∞ 'P`«‡—
=¸ÅK≥·`«#ºO J<Õ 'k"åº`«‡—#∞O_ç XHõ JOâ◊QÍ "≥Å∞=_ç K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂Ok. P`«‡ Éèí∂q∞ g∞^Œ `«# ÅHõΔ ºO, Ѩ~°=∂~°÷O ã¨OѨÓ~°‚OQÍ
<≥~"° ~Õ ∞° Û‰õΩ<ÕO`«=~°‰Ωõ Éè∂í q∞ g∞^Œ { ã¨=∂O`«~° Ö’HÍÅÖ’ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩO@∂
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À ã¨OÜ≥∂QÆO K≥Ok# K≥`· #« ºâ◊HΘ
Ü≥ÚHõ¯ _≥#· q∞H±û (dynamics) ѨÓiÎQÍ J~°=÷ ∞ÜÕ∞ºO`«=~°‰Ωõ Éè∂í q∞ =∞i Éè∂í q∞
™ê÷~Ú „ѶHÔ‘ fihûQÆÅ ã¨=∂O`«~° Ö’HÍÅÖ’ „Ѩu P`«‡‰õÄ' ѨÙ#~°Ñ≤ [##O ѨÙ#~°Ñ≤
=∞~°}O— `«Ñʨ xã¨iQÍ =ÙO@∞Ok.
Éè∂í q∞ g∞^Œ ZÅ„HÍì#∞Ö`À ã¨Ç¨ „Ѩu ^•O\’¡#∂ K≥`· #« ºâ◊HΘ xO_ç=ÙOk.
g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞ ѨãQ≤ @Æ Öì xË Ju ã¨∂HΔ͇u ã¨∂HõΔ ‡"≥∞#ÿ Hõ}ÏÅÖ’ ‰õÄ_® K≥`· #« ºâ◊HΘ
xO_ç=ÙOk. P^蕺u‡Hõ rq`«=¸, Éè∫uHõ rq`«O Ô~O_»∂ ã¨OÜ≥∂QÆO K≥Ok
rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ HõÅ∞QÆ*ãË #≤ ѨÙ_»∞ rq`«O P#O^Œ=∞Ü«∞O J=Ù`«∞Ok. q∞=∞‡efl
ÉèÜ
í ∞« „ÉèÏO`«∞ʼnõΩ QÆ∞iKÕã≤ g∞ rq`åxfl JÜ≥∂=∞Ü«∂xH˜, Jã¨Ê+¨`ì ‰« Äõ QÆ∞iKÕ¿ã â◊HΘ
D qâ◊fiOÖ’ ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. rq`åxH˜ J~°÷=¸, ÅHõΔ º=¸ J<Õq ÖË=x g∞~°∞
ÉèÏqOz#ѨC_»∞ g∞ ^ÕǨÏO x¿ãÎ["≥∞ÿ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_»∞`«∞Ok. JѨÙ_»∞ "åº^èŒ∞Å<Õq
ã¨O„Hõq∞™êÎ~Ú. ^ÕÇ¨ xH˜ "åº^è∞Œ Å∞ ã¨O„Hõq∞OK«‰Äõ _»^<Œ Õ xÜ«∞=∂ÖËg∞ ÖË=Ù. H˘xfl
™ê~°∞¡ ^ÕǨÏO `«#Ö’ `å#∞ ã¨~°∞úÉÏ@∞¡ KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ H˘xfl "åº^èŒ∞Å#∞
ã¨O„Hõq∞OѨ*ãË ∞¨ ‰õΩx #Ü«∞O KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. [fi~°O (fever) JÖÏO\˜^.Õ [fi~°O
^•fi~å g∞ P~ÀQƺO "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~K° |« _»∞`«∞Ok. =∞$`«∞º=Ù#∞ g∞~°∞ PǨfix¿ãÎ `«Ñʨ
[fi~°O =Å¡ K«xáÈ=_»O J<Õk `«@ã≤O÷ K«^∞Œ . ^ÕÇϨ OÖ’x "≥~· ã° Åπ ∞ g∞ ã¨OHõÅÊ â◊HxΘ
JkèQqÆ ∞Oz „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« ºÖË=Ù. „ѨH$õ u ‰õÄ_® g∞ P~ÀQͺxfl HÍáê_»_O» Ö’ `«#
=O`«∞ áê„`«#∞ áÈ+≤™ÈÎOk. „ѨH$õ u g∞ P~ÀQͺxfl ã¨O~°HOΔ˜ K«_O» ^•fi~å `«# P~ÀQͺxfl
"≥∞~°∞QÆ∞ Ѩ~∞° Û‰õΩO@∞Ok. r=*Ï`«∞Å P~ÀQƺ=Ú Hˆ =Δ ∞Hõ~O° QÍ =Ù#flѨÙ_Õ Éè∂í q∞ J<Õ
^ÕÇϨ O ‰õÄ_® P~ÀQƺOQÍ =ÙO@∞Ok.
„f_≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞#fl JxflO\˜ Ü≥ÚHõ¯ =¸ÅO JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’<Õ =ÙOk. K≥`· #« ºâ◊H#Θ ∞O_ç â◊HΘ (from consciousness to energy),
=∞i â◊HΘ #∞O_ç Éè∫uHõ Ѩ^•~å÷xH˜ (from energy to physical matter) =∂ˆ~
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 107
„Ѩ„H˜Ü∞« Ö’ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« K≥`· #« ºâ◊HΘ Hõ}ÏÅ∞ J`«ºO`« â◊HΘ ™ê÷~Ú QÆÅ ÃÇÏ· „ѶHÔ‘ fihû
(high frequency) #∞O_ç „f_≥=· ∞#¬#Öò `«ÅO`À ã¨=∂#"≥∞#ÿ „ѶHÔ‘ fihûÖ’xH˜ Ѩ^•~°÷
ã¨fi~°∂ѨOÖ’xH˜ (into physical matter ) HÍOu "ÕQOÆ HõO>Ë Z<Àfl ~Ô @∞¡ "ÕQOÆ `À
JѨ`fi« ~°}O (deceleration) K≥OkOK«|_ç =∂~°Û|_»∞`«∞Ok. D Ѩ^•~°O÷ QÍ =∂ˆ~
„Ѩ„H˜Ü∞« Ö’ K≥`· #« ºâ◊HΘ Hõ}ÏÅ∞ (consciousness units) q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ Hõ}ÏÅ∞QÍ
(electro magnetic energy units) =∂~°Û|_»`å~Ú. D q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« Hõ}ÏÅ∞
uiy Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ QÍ =∂~°Û|_»`å~Ú. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ =∞i Éè∫uHõ =ã¨∞=Î ÙÅ∞
=∞i Éè∫`«Hõ "å`å=~°}O Jhfl Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À =Ú_çÑ_¨ =ç Ù<åfl~Ú.
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ _≥#· q∞H±û QÆ∞iOz =∞iO`« q=~°OQÍ `«~åfi`«
ѨÙã¨HÎ Oõ Ö’ q=i™êÎ#∞. g∞ik=~°‰Ωõ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ KåxH˜ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O "≥¿· Ñ
"≥ÚQÆ∞æ K«∂ѨÙ`«∂ =ã¨∞<Î åfl~°∞. Ãã#· ∞û, >ˇHÍflÅr =∞i =ã¨∞Î ã¨Oáê^Œ#, ^è#Œ ã¨Oáê^Œ#
=∂„`«"∞Õ Ñ¨Ù~ÀQÆu J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. Éè∂í Éè∫uHõ "å`å=~°}O Hõey# K≥`· #« ºâ◊HxΘ ,
Éè∂í q∞ { r=*Ï`«∞Å∞ K≥`· #« ºâ◊HxΘ , P`«‡ `å#∞ ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ á⁄O^Œ∞`«∞#fl *Ï˝<åxfl,
P^蕺u‡Hõ âß„™êÎxfl q㨇iã¨∞<Î åfl~°∞. JO`≥O^Œ∞‰õΩ Éè∫uHõ ~°∂ѨO ^•eÛ# g∞ ^ÕÇϨ O
QÆ∞iOKÕ g∞‰õΩ WOHÍ `≥eÜ«∞^Œ∞. PÖ’K«#Å∞ { Ѷe‘ OQ∑û { Z"≥∂+¨<û£ J<Õq D
„f_≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’ U q^èOŒ QÍ Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À ã¨OÜ≥∂QÆO K≥Ok rq`å#∞Éè"í åÅ#∞
ã¨$+≤™ì êÎÜ∂≥ P _≥#· q∞H±û QÆ∞iOz g∞iOHÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤=ÙOk. g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ =KÕÛ
ã¨O^ÕÇ¨ Å∞, ã¨∂K«#Åhfl ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç =ã¨∞<Î åflÜ«∞x g∞iOHÍ qâ◊fiã≤ã∞¨ <Î åfl~°∞.
g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ QÆÅ J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ#∞ q㨇iã¨∞<Î åfl~°∞. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x
â◊HxΘ { „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~ÚÅ#∞ ÃÑOK«_O» ^•fi~å QÆ`O« Ö’xH˜ =∞i Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’xH˜
„ѨÜ∂« }˜OK«_O» J<Õ „Ѩ„H˜Ü∞« QÆ∞iOz g∞ TǨωõΩ JO^Œ_O» ÖË^∞Œ . QÆ`O« , =~°=Î ∂#O,
Éèqí +¨º`«∞Î J<Õq g∞ Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl „áê=∂}˜H`õ Ö« Ë `«Ñʨ HÍÅO
J<Õk J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HÎ̃ ã¨fi~°∂ѨO. =ã¨∞Î ã¨=Ú^•Ü«∞O`À ‰õÄ_ç# ÉÏǨϺ Éè∫uHõ
„ѨÑO¨ Kåxfl J^躌 Ü«∞#O KÕã≤ H˘xfl x*ÏÅ#∞ x~å÷iOK«∞HÀ"åÅx g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞
„ѨÜ∞« `«flO KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. g∞‰õΩ ‰õÄ_® JÖÏO\˜ x*ÏÖË qâßfi™êxfl Hõeyã¨∞<Î åfl~Ú.
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç g∞~°∞ x~å÷iOz# x*ÏÅhfl X\˜ì =∂Ü«∞! Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷
֒ѨŠ^•y =Ù#fl K≥`· #« ºâ◊HΘ QÆ∞iOz, g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOz, r"å`«‡Å
108 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOz g∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }O (inner journey) ÖË^• ^蕺#O
(meditation) ^•fi~å x*ÏÅ#∞ xQÆ∞æ `ÕÅÛ_»"∞Õ Jã¨Ö#·ˇ Ѩiâ’^è#Œ † Jã¨Ö#·ˇ ѨÙ~ÀQÆu!
g∞~°∞ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O#∞O_ç á⁄O^Œ∞`«∞#fl Ãã#· ∞û, >ˇHÍflÅr, "≥^· ºŒ âß„ã¨OÎ
=∞i W`«~° q^ŒºÅhfl g∞‰õΩ *Ï˝<åxfl Wã¨∞<Î åflÜ«∞x g∞~°∞ #=Ú‡`«∞<åfl~°∞. "åã¨"Î åxH˜
Jk *Ï˝#O HÍ<Õ HÍ^Œ∞. ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ JÅÅ#∞ =∂„`«"∞Õ K«∂z Jk *Ï˝#O J#∞‰õΩO>Ë
á⁄~°áê>Ë! ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ JÅÅ`À áê@∞ ã¨=Ú„^•xfl "≥Ú`«=Î ¸ Ѩiâ’kèOz#ѨÙ_Õ g∞‰õΩ
Jã¨Ö#·ˇ *Ï˝#O Åaèã∞¨ OÎ k. ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ r= „Ѩ„H˜Ü∞« Å QÆ∞iOz g∞ "≥^· ºŒ âß„™êÎxH˜
`≥eã≤Ok KåÖÏ ã¨fiÅÊO. g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ#fl PǨ~åxfl ri‚OK«∞HÀ=_»O, ^•xfl ~°HOÎõ QÍ
=∂~°Û_»O, ~°HÍÎxfl r=â◊HQΘ Í =∂~°∞Û‰õΩ<Õ „Ѩ„H˜Ü∞« Å#∞ q=iOKÕ ã≤u÷ Ö’ g∞ "≥^· ºŒ
âß„ã¨OÎ ÖË^∞Œ . g∞~°∞ *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ =Ù#flѨÙ_»∞ HõO>Ë x„^•=ã¨Ö÷ ’<Õ ^ÕÇϨ O `«#‰õΩ QÆÅ
JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ K≥`· #« ºâ◊HxΘ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞Ok.
Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=*Ïu =ºH˜Î QÆ`O« QÍ =∞i ã¨q∞+≤Qì Í `«# "åã¨"Î åxfl `«<Õ
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞#flk. Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞, Éè∫uHõ
"å`å=~°}O =∂#=*Ïu { W`«~° r=*Ï`«∞Å PHÍOHõΔÅ∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞, „_ô"£∞û
(dreams)‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú. "å\˜x ã¨$+≤Oì K«_O» Ö’ =∂#=*Ïu
Z‰õΩ¯= áê„`« áÈ+≤ã∂¨ OÎ k. g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º ã¨~fi° Ѩiã≤`÷ ∞« ʼnõÄ g∞ˆ~ HÍ~°}O.
qkè, ^≥=· x~°Ü ‚ ∞« O ZO`« =∂„`«O HÍ<Õ HÍ=Ù. g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º Ѩ~å[Ü«∂Å∞,
q[Ü«∂Å∞, Ѩ~åÉè"í åÅ∞, Q“~°"åÅ∞, Hõ+ì¨ ã¨∞MÏÅ∞ JxflO\˜H© g∞Ô~ˆ ÉÏ^è∞Œ ºÅ∞† "å\˜x
g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. "å\˜H˜ W`«~° =∂#=ÙÅ∞ HÍx, W`«~° r=*Ï`«∞Å∞ QÍx
xO^•~°∞›Å∞ HÍ<Õ HÍ~°<Õ q+¨Ü∂« xfl g∞~°∞ „QÆÇÏ≤ OKåe. D "åã¨=Î O XHõ¯ Éè∂í q∞ g∞^Õ
H͉õΩO_® Jxfl Ö’HÍʼnõÄ =iÎã∞¨ OÎ k. Jxfl Ö’HÍʼnõÄ 'XˆH ã¨`º« O— =ÙO@∞Ok. XHõ
Ö’HõO Ü≥ÚHõ¯ P^蕺u‡Hõ Ѩi}˜ux |\˜ì JHõ¯_» „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ ^è~Œ ‡° O PK«~}° Ö’ =ÙO@∞Ok.
g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º rq`å#∞Éè"í åʼnõΩ, ã¨"åà◊§‰õΩ g∞ˆ~ ÉÏ^躌 `« =Ç≤Ïã¨∂Î
g∞ W+¨„ì ѨHÍ~°"∞Õ #_»∞K«∞‰õΩO>Ë Jk ^è~Œ ‡° |^Œ"ú ∞≥ #ÿ rq`«O J=Ù`«∞Ok. W`«~∞° Å
PHÍOHõÅΔ ‰õΩ, "åà◊√§ÃÑ>Ëì „Ñ¨Ö’ÉèÏʼnõΩ, "åà◊§ "≥∞ѨCHÀã¨O PK«iOKÕ Hõ~‡° Åhfl g∞‰õΩ
ã¨=∞㨺Å#∞ ^Œ∞óMÏxfl HõÅ∞QÆ*™Ë êÎ~Ú. ^•x =Å¡ g∞‰õΩ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu =ÙO_»^∞Œ .
J#O`« â◊HÜ Î˜ Ú« ‰õΩÅÎ ∂ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’<Õ =Ù<åfl~Ú. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O#∞O_Õ
QÔ _· <≥ û£ fã¨∞HÀO_ç. g∞ JO`«~ü ã¨O^ÕâßÅ∞ q∞=∞‡efl `«ÑC¨ ^À= Ѩ\Oì˜ K«=Ù. ^ÕxH©
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 109
ÉèÜí ∞« Ѩ_H» Oõ _ç. D qâ◊fiOÖ’ U â◊HΩ q∞=∞‡efl ÉèÜ í ∞« „ÉèÏO`«∞ʼnõΩ QÆ∞iK≥Ü∞« º^Œ∞. g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ g∞ ^≥=· O! g∞ =∞`åÅ∞ É’kèã∞¨ #Î fl@∞¡ 'ã¨fi~°Oæ — '#~°HOõ — J<Õq
ZHõ¯_® ÖË=Ù. =∞~°}O `«~åfi`« WOH˘Hõ Ö’HÍxfl KÕ~∞° `å~°∞. JHõ¯_® P^蕺u‡Hõ âß„™êÎxfl
JÉèºí ã≤™êÎ~∞° . g∞ Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À, Ѩiq∞`« ÉèÏ"åÅ`À, =¸~°ö qâßfi™êÅ`À q∞=∞‡efl
g∞~°∞ tH˜OΔ K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞ `«Ñʨ q∞=∞‡efl tH˜OΔ KÕ "å_≥=_»∂ D qâ◊fiOÖ’ ÖË_∞» .
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ Jxfl ^è~Œ å‡Å#∞ "åºHÀK«O K≥OkOz qã¨iÎ OѨ *Ëã∞¨ HÀ=_®xˆH g∞~°∞ D
Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [iyOk. Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ Jxfl r"å`«‡Å∂ `«=∞
ã¨ÇϨ [ „Ѩ=$uÎÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩ<åfl~Ú. Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl
P™êfikã¨∂Î P`«‡â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ ^è~Œ å‡Å#∞ qã¨iÎ OK«∞HÀ=_»O HÀã¨O U HÍÅOÖ’ ѨÙ\ÏìÖ’,
U ^ÕâO◊ Ö’ ѨÙ\ÏìÖ’, U Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’ ѨÙ\ÏìÖ’ Jhfl =ÚO^Œ∞QÍ _ç*<·ˇ £ (design)
KÕã¨∞H˘x [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_»O HÀã¨O XHõ
=∞ǨÏ^•â◊Ü∂« xfl ZOÑ≤Hõ KÕã∞¨ ‰õΩx D Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ^•xfl <≥~"° ~Õ Û° _»O
HÀã¨O qaè#fl"≥∞#ÿ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ ã¨$+≤Oì K«∞H˘O@∞<åfl~°∞.
Uq ã¨iÜ≥∞ÿ # ã¨OHõÖÏÊÅ∞? Uq HÍ=Ù? ã¨iÜ≥∞ÿ # Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞
ZOÑ≤Hõ KÕã∞¨ HÀ=_»O ZÖÏ? ã¨iÜ≥∞ÿ # PÖ’K«#Å#∞ L`«Ê#flO K≥Ü∞« º_»O ZÖÏ? ã¨iÜ≥∞ÿ #
x~°Ü ‚ ∂« Å∞ fã¨∞HÀ=_»O ZÖÏ? rq`«OÖ’ ã¨iÜ≥∞ÿ # ^Œ$HõÊ^äOŒ Uq∞\˜? WÖÏO\˜
Z<Àfl „Ѩâfl◊ Å∞ q∞=∞‡efl "≥O\Ï_»∞`«∞O\Ï~Ú. P^蕺u‡Hõ Ѩi}˜u, =∞<À qHÍã¨O
ÃÑiˆQ H˘Ån ã¨iÜ≥∞ÿ # ã¨OHõÖÏÊÅ#∞, ã¨iÜ≥∞ÿ # ^Œ$HõÊ^è•Å#∞, ã¨iÜ≥∞ÿ # PÖ’K«#Å#∞
ZOK«∞‰õΩ<Õ ™ê=∞~°º÷ O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. P^蕺u‡Hõ Ѩi}˜u ÖËHáõ È=_»O =Å¡ g∞Ö’ qâßÅ
^Œ$HõÊ^äOŒ H˘~°=_»∞`«∞Ok. g∞ Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÇϨ [ „Ѩ=$uÎ, g∞ ã¨fiÉèÏ"åxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ g∞ "≥Ñ· Ù¨ PHõi¬OѨ|_»∞`«∞O\Ï~Ú. Z@∞=O\˜ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞
ZOK«∞HÀ"åÖ’ g∞ ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ (intuition) ^•fi~å g∞‰õΩ JOkOK«|_»∞`«∞O@∞Ok.
g∞ JcèëêìʼnõΩ, PHÍOHõÅΔ ‰õΩ, "åOKèÅ« ‰õΩ, ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ
ã¨OѶ¨∞@#Å∞ ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ J„Ѩܫ∞`«flOQÍ g∞ rq`«OÖ’H˜ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~Ú.
P^蕺u‡HõOQÍ ã¨iÜ≥∞ÿ # J=QÍǨÏ# Ö’Ñ≤OK«_O» =Å¡ JѨã=¨ º Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞
PHõi¬Oz g∞ rq`åxfl ÉÏ^è•=∞Ü«∞OQÍ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~°∞.
g∞ H˜k=~°‰Ωõ =∞`« É’^艌 Ωõ Å∞ K≥ÑÊ≤ # Ѩiq∞`« *Ï˝<åxfl, HÍÅO – ^Œ∂~°O#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# HÍ<≥ûѨÙÅì #∞, `«~¯° O – qâı+¡ }¨ Å ÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ #ç WO>ˇe*ˇ<û£ #∞ „ѨH¯õ #
110 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ÃÑ\˜ì g∞ r=# q^è•#OÖ’ XHõ #∂`«# X~°=_çx „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ\ìO_ç. áê`« zO`«HÍÜ«∞
ѨKÛ« _çÖÏO\˜ JÅ"å@¡‰Ωõ ã¨fiã≤Î K≥Ñʨ O_ç. ã¨~fi° ã¨=∞~°`÷ Å« ∂ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’
^•y =Ù<åflÜ«∞<Õ ã¨`åºxfl =∞~°=HõO_ç.
Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=ÙÅO^Œ~∂° ã¨=∞ã¨Î r=*Ï`«∞Å`À ã¨Yº`«`À "≥∞Å∞QÆ∞`«∂,
ã¨Ç¨ Ü«∞ ã¨ÇϨ HÍ~åÅ∞ JOkã¨∂Î q™êÎ~"° ∞≥ #ÿ r= HÍ~°∞}ºO`À "≥∞„ÿ u`À K≥`· #« º qHÍã¨O
K≥O^≥^~Œ ∞° QÍHõ! ã¨HÅõ „áê}˜HÀ\˜ Ѩ@¡ J#∞~°HΘ Hõey =ÙO^Œ∞~°∞QÍHõ! =∂#= ã¨ÇϨ [
k=º`«fiO Ѩ@¡ qâßfi™êxfl Hõey =ÙO^Œ∞~°∞QÍHõ!

xxx

"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 111

 =∞<Àâ◊HΘ
(Mind Power)

"≥∞Oÿ _£ (mind) ÖË^• =∞<Àâ◊HΘ J<Õk P`«‡â◊HHΘ ˜ ã¨O|OkèOz# ÉèÏQÆ=Ú.

Wk ѨÓiÎQÍ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ ã¨O|OkèOz#k. "≥∞^Œ_∞» J<Õk ^ÕÇϨ OÖ’ XHõ
J=Ü«∞==Ú. QÆ∞O_≥, TÑ≤iu`«∞ÅÎ ∞, HÍÖËÜ∞« O, „¿ÑQÆ∞Å∞, Hõ#∞fl ÖψQ "≥∞^Œ_∞» ‰õÄ_»
XHõ J=Ü«∞="≥∞ÿ ѨxKÕã∞¨ OÎ k. _®Hõ~ì ∞° ,¡ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞ "≥∞^Œ_∞» ÃÑ· â◊„ã¨zÎ H˜`û« Å∞ KÕã≤ ^•x
QÆ∞iOz Ѩiâ’^è#Œ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. "åà◊§‰õΩ "≥∞Oÿ _£ QÆ∞iOz U =∂„`«=Ú `≥eÜ«∞^Œ∞.
"å~°∞ âß„ã¨ÑÎ i¨ Hõ~åÅ`À "≥∞^Œ_∞» #∞ =ÚHõ¯Å∞QÍ YO_çOz, z#fl "≥∞^Œ_∞» , ÃÑ^Œ"ú ∞≥ ^Œ_∞» ,
"≥∞_»∞ÖÏ¡ JÉÏ¡OQˆ \Ï, Z_»=∞ "≥∞^Œ_∞» , ‰õΩ_ç "≥∞^Œ_∞» , Jx ~°H~õ H° ÍÅ ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@ì=K«∞ÛQÍx
"≥∞Oÿ _£ (=∞<Àâ◊H)Θ "åà◊§ âß„ã¨Î ѨiHõ~åʼnõΩ JO`«∞zHõ¯^Œ∞. "≥∞Oÿ _£ (mind) K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ
HõxÊOK«^∞Œ . "≥∞^Œ_∞» (brain) ^ÕÇ¨ xH˜ ã¨O|OkèOz# XHõ J=Ü«∞=O J~Ú`Õ, "≥∞Oÿ _£
(mind) K≥`· #« ºâ◊HHΘ ˜ (consciousness) ã¨O|OkèOz# â◊HΘ ã¨fi~°∂ѨO (form of
energy). "≥∞^Œ_∞» ^ÕÇϨ OÖ’x ÉèÏQÍÅxflO\˜h xÜ«∞O„uã¨∞O Î k. ^ÕÇϨ OÖ’x <å_»∞Åhfl
"≥∞^Œ_∞» ‰õΩ J#∞ã¨O^è•xOѨ|_ç (connect) ѨxKÕã∞¨ <Î åfl~Ú. "≥∞Oÿ _£‰Ωõ QÆÅ â◊HΘ Jáê~°=Ú†
Jk x~°fiiÎOKÕ „Ѩ„H˜Ü∞« Å∞ JѨiq∞`«=Ú! r~°=‚ º=ã¨,÷ QÆ∞O_≥H˘@∞ìHÀ=_»O, TÑ≤iu`«∞ÅÎ ∞
Ѩx*ˇÜ∞« º_»O ÖÏO\˜ Z<Àfl „Ѩ„H˜Ü∞« Å#∞ (processess) "≥∞Oÿ _£ #_çÑã≤ ∞¨ OÎ k. D
„Ѩ „ H˜ Ü « ∞ Å#∞ #_ç Ñ ≤ O K« _ ®xH˜ "≥ ∞ ^Œ _ » ∞ J<Õ ™ê^è Œ < åxfl ( device ) "≥ ∞ ÿ O _£
LѨÜ∂≥ yOK«∞‰õΩO@∞Ok. "≥∞Oÿ _£ K≥Ü∞« ºQÆÅ Z<Àfl „Ѩ„H˜Ü∞« ÅÖ’ ^ÕÇϨ xÜ«∞O„`«}
XHõ\ ˜ =∂„`«"∞Õ ! PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ (thought waves) "≥∞Oÿ _£Ö’ L`«ÊuÎ J~Ú
"≥∞^Œ_∞» ^•fi~å "≥Å∞ѨeH˜ =™êÎ~Ú. "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«#Å∞ (thoughts)
"≥∞^Œ_∞» (brain) J<Õ ™ê^è#Œ O (device) ^•fi~å |Ü«∞\˜H˜ =™êÎ~Ú. XHõ _®Hõ~ì ∞°
(doctor) "≥∞^Œ_∞» #∞ â◊„ã¨Î zH˜`û« (surgery) KÕã≤ PÖ’K«##∞ (thought) Hõ#∞Q˘#ÖË_∞» .
J`«#∞ WOHÍ xt`«OQÍ Ñ¨iâ’^è#Œ (research) K≥Ü∞« º_»O HÀã¨O "≥∞^Œ_∞» #∞ Hõ}qÉè[í #
K≥Ü∞« ºQÆÅ_»∞. HÍx PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ ZÖÏ Ñ¨Ù_»∞`«∞<åfl~Ú? J<Õ q+¨Ü∞« O J`«xH˜
112 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 HõxÊOK«^Œ∞. J\Ï¡ˆQ "≥∞ÿO_£‰õΩ QÆÅ JѨiq∞`«"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞ g∞ âß„ã¨Î"Õ`«ÎʼnõΩ
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖË=Ù.
^ÕÇϨ O U~°Ê_»Hõ =ÚO^Œ∂ P`«‡ =∞i "≥∞Oÿ _£ =Ù<åfl~Ú. ^ÕÇϨ O #tOz#
`«~åfi`å P`«‡ =ÙO@∞Ok† JÖψQ "≥∞Oÿ _£ ‰õÄ_® =ÙO@∞Ok. ^ÕÇ¨ xH˜ =¸ÅO P`«‡.
"≥∞Oÿ _£ Ü≥ÚHõ¯ TǨâ◊HΘ #∞Oz [xOzO^Õ D ^ÕÇϨ O. D ^ÕÇϨ O W"åà◊ =ÙO@∞Ok,
~ˆ Ѩ٠áÈ`«∞Ok. HÍx "≥∞Oÿ _£ [#‡Ñ¨~O° Ѩ~Å° ∞QÍ =ÙO@∞Ok. ^ÕÇ¨ xH˜ =¸ÅO P`«‡.
P`«‡â◊HÖΘ ’ ÉèÏQÆO D "≥∞Oÿ _£. [#‡Ñ¨~O° Ѩ~Å° #∞O_ç *Ï˝<åxfl, J#∞Éè"í åÅ#∞, K≥`· #« ºâ◊HxΘ
D "≥∞Oÿ _£ "≥∂ã¨∞H˘ã¨∞OÎ k.P`«‡ ZÖÏ Jq<åtÜ≥∂, D "≥∞Oÿ _£ ‰õÄ_» JÖψQ Jq<åt!
QÆ`« [#‡Ö’ ã¨Ow`«O <Õ~°∞Û‰õΩO>Ë D [#‡Ö’#∞ ã¨Ow`«O g∞ "≥∞ÿO_£Ö’
xH˜ΔѨÎѨ~°K«|_ç=ÙOk. QÆ`« HÀ\Ï#∞HÀ@¡ [#‡Å `åÅ∂‰õΩ *Ï˝#O g∞ "≥∞ÿO_£Ö’
Éè„í ^ŒÑ~¨ K° |« _ç =ÙOk. g∞~°∞ =∞~°}O˜ z# `«~∞° "å`« ^ÕÇ¨ xfl D Éè∂í q∞ g∞^Õ =kÖË™êÎ~∞° .
WHõ¯_» ã¨=Úáêi˚Oz# *Ï˝#O, K≥`· #« ºâ◊H,Θ ã¨O™ê¯~åÅ∞ Jhfl g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ ™Èì~ü (store)
J~Ú=ÙO\Ï~Ú. WOHÀ [#‡ fã¨∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ D "≥∞ÿO_£ HõO\˜#∂º (continue)
J=Ù`«∞Ok. „Ѩu [#‡‰õÄ "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü (mind power) "åºHÀK«O K≥O^Œ∞`«∂<Õ
=ÙO@∞Ok. H“=∂~°O, Ü«∞=fi#O, =$^Œ`ú fi« O J<Õq ^ÕÇ¨ xH˜ =ÙO\Ï~Ú. P`«‡ =∞~À
[#‡ fã¨∞‰õΩ#fl `«~∞° "å`« WOHÀ ^ÕÇ¨ xfl fã¨∞‰õΩO@∞Ok. HÍx D "≥∞Oÿ _£ =∂„`«=Ú
HõO\˜#∂º J~Ú ^•x LxH˜x (identity) Hõey =ÙO@∞Ok. â◊s~°O K«OѨ|_ç#O`«
=∂„`å# P`«‡ K«OѨ|_»^∞Œ † "≥∞Oÿ _£ ‰õÄ_» K«OѨ|_»^∞Œ . "≥∞Oÿ _£ Ü≥ÚHõ¯ qã¨~Î }° ‰õΩ
J=^èŒ∞Å∞ (limitations)ÖË<ÕÖË=Ù. Wk x~°O`«~åÜ«∞OQÍ "åºHÀK«O K≥O^Œ∞`«∂<Õ
=ÙO@∞Ok. ZO`« qã¨iÎ OѨ*¿Ë ãÎ JO`« "åºHÀK«O K≥O^Œ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. D Éè∂í q∞
g∞^Œ [#‡ Ѩ~O° Ѩ~° Ѩiã¨=∂Ñ≤Î J~Ú# `«~åfi`« W`«~° Ö’HÍÅÖ’ (XHÍ<˘Hõ L#fl`«
Ö’HõOÖ’) [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JHõ¯_® P`«‡ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞Ok.
"≥∞Oÿ _£ JHõ¯_» *Ï˝<åxfl, J#∞Éè"í åÅ#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ "åºHÀK«O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok.
D qâ◊fiOÖ’ „Ѩu P`«‡â◊HõÖÏxH˜ "≥∞ÿO_£ =ÙOk. JxflO\˜ "≥∞ÿO_£û
J#∞ã¨O^è•#O HÍqOѨ|_ç =Ù<åfl~Ú. J}∞=Ù, Ѩ~=° ∂}∞=Ù, ZÅ„HÍì#∞ (electron)
`À ã¨Ç¨ „Ѩun K≥`· #« ºâ◊HxΘ , "≥∞Oÿ _£#∞ Hõey=Ù<åfl~Ú. Ѩ~=° ∂}∞=Ù (atom)Ö’ Hˆ O„^ŒHOõ
(nucleus) K«∞@∂ì ZÅ„HÍì#∞ (electron) P`«‡ „Éè=í ∞}O KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ Ѩi„Éè=í ∞}O
KÕã∞¨ OÎ @∞Ok. Éè∫uHõ âß„ã¨"Î `Õ Î« (physicist) "≥∞„ÿ HÀ™È¯Ñ¨Ù ^•fi~å ZÅ„HÍì#∞#∞ QÆ=∞xã¨∞#Î fl
ã¨OQÆu ZÅ„HÍì#∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. Ãã#· ∞û ѨiHõ~åÅ H˘Å=∂<åxH˜ JO`«∞zHõ¯x "ÕQOÆ `À
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 113
ZÅ„HÍì#∞ Ѩi„Éè=í ∞}O KÕã∂¨ OÎ k. U âß„ã¨"Î `Õ Î« ‰õÄ_® WO`« =~°‰Ωõ ZÅ„HÍì#∞#∞
ѨÓiÎQÍ Ñ¨ãQ≤ @Æ Öì ^Ë ∞Œ . 'P`«‡— =∞x+≤QÍ ^ÕÇϨ ^è•~°} KÕãO≤ k. JÖψQ XHõ P`«‡ Éè∂í q∞QÍ
^ÕÇϨ ^è•~°} KÕãO≤ k. Éè∂í q∞ J#|_Õ P`«‡ ‰õÄ_» "≥∞Oÿ _£#∞ Hõey=ÙOk. Éè∂í q∞ g∞^Œ
ã¨HÅõ r=~åâ◊√Å∂ "≥∞Oÿ _£#∞ (=∞<Àâ◊H)Θ Hõey=Ù<åfl~Ú. ã‘`åHÀHõzÅ∞Hõ `«# =∞<Àâ◊HΘ
(mind) ^•fi~å JO^Œ"∞≥ #ÿ ^ÕÇ¨ xfl ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩOk. ™êÖˇÑÙ¨ ~°∞QÆ∞ ^ÕÇ¨ xfl `«# =∞<Àâ◊HΘ
^•fi~å ZO`À <≥Ñ· Ù¨ }ºO`À QÆ∂_»∞#∞ xi‡OK«∞‰õΩO@∞Ok. Ѩ‰ΩΔõ Å∞ "ÕÅ "≥∞àÿ √◊ § =Åã¨
"≥o§ PǨ~åxfl ã¨OáêkOK«∞ ‰õΩO@∞<åfl~Ú. [O`«∞=ÙÅhfl „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ#∞
=ÚO^Œ∞QÍ<Õ Ñ¨ãQ≤ _Æ ∞» `«∞<åfl~Ú. W=hfl =∞<Àâ◊HΘ ^•fi~å ™ê^躌 O! "≥∞^Œ_∞» XHõ ™ê^è#Œ OQÍ
=∂„`«"∞Õ LѨHiõ ã¨∞OÎ k. ã¨$+≤Öì ’ „Ѩu „áê}© `«# =∞<Àâ◊HΘ LxH˜x HÍáê_»∞‰õΩO@∂,
qâ◊fi =∞<Àâ◊H˜ÎH˜ (cosmic mind or universal mind) J#∞ã¨O^è•xOѨ|_ç
=ÙO@∞Ok. ^Õx LxH˜ (identity) ^•xˆH =ÙO@∞Ok.
ã¨fiáêflÅ∞ (dreams) J<Õq "≥∞Oÿ _£ (mind) KÕ¿ã J<ÕHõ KÕ+Åì¨ Ö’ XHõ ÉèÏQÆO.
WO`«‰Ωõ =Ú#∞¿Ñ K≥ÑÊ≤ #@∞¡ "≥∞Oÿ _£ (=∞<Àâ◊H)Θ P`«‡â◊HÖΘ ’ JO`«~åƒùQOÆ . ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’
(dream state) W`«~° Ö’HÍÅ#∞ ã¨O^Œi≈OK«_»O, W`«~° Ö’HÍÅÖ’x *Ï˝<åxfl
ã¨OáêkOK«_O» , W`«~° Ö’HÍÅÖ’x =∂ã¨~ì ûü (masters)#∞ HõÅ∞ã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ g∞~°∞ ã¨∂HõΔ ‡ â◊s~° ã¨=Ú^•Ü«∞O`À (astral body) „ѨÜ∂« }O KÕã≤
[O`«∞*Ïu`À#∞, =$Hõ*Δ Ïu`À#∞, W`«~° r=*Ï`«∞Å`À#∞ ã¨OÉèÏ+¨}Å∞ [iÑ≤ Éè∂í q∞
g∞^Œ ã¨q∞+≤ì K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O QÆ∞iOz K«iÛOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. XHõ
QÆ_¤ç "≥ÚHõ¯, ÖË^• ѨÙ+¨ÊO ‰õÄ_» „Ѩu P`«‡ â◊HÅõ O Ü≥ÚHõ¯ "≥∞Oÿ _£`À J#∞ã¨O^è•#O
Hõey =ÙO@∞Ok. =¸ÅHÍÅ #∞O_ç, UHõHõ} rq #∞O_ç =∂#=Ù_çQÍ Zky#
Ѩi}Ï=∞OÖ’ „Ѩu [#‡ Ü≥ÚHõ¯ *Ï˝<åxfl g∞ "≥∞Oÿ _£ Hõey =ÙOk. Jxfl P`«‡Å Ü≥ÚHõ¯
"≥∞Oÿ _£ K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness)`À #_»Ñ|¨ _»∞`«∂Ok
㨠O Hõ Å ÊO ( intent ), TǨ  â◊ H ˜ Î ( imagination ), WO>ˇ e [<£ û
(intelligence), `«~¯° O (reasoning), qâı+¡ }¨ (analysis) ã¨fiáêflÅ∞ (dreams),
PÖ’K«<åâ◊HΘ (thinking), HÔ ~¡ Ú~ü "åÜ≥∞<£û (clairvoyance= clear seeing), >ˇbѨu
(telepathy=communication with the mind), ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ (intuition),
*Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ (memory) W`åºk Z<Àfl „Ѩ„H˜Ü∞« Å∞ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
=¸ÅK≥`· #« º ã¨OHõÅÊ â◊H`Θ À (power of intent) D qâ◊fiOÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞,
HÀ\Ï#∞ HÀ@¡ P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞ U~°Ê_ç K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. [#‡ fã¨∞‰õΩ<Õ
114 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
=ÚO^Œ∞ ZÖÏO\˜ ^ÕÇϨ O HÍ"åÖ’ P`«‡ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩO@∞Ok. JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ
^ÕÇ¨ xfl fã¨∞‰õΩx Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. =∞#ã¨∞û, |∞kú, WO„kÜ«∂Å∞
J<Õq "≥∞Oÿ _£‰Ωõ ã¨O|OkèOz#q. „HÀ^èOŒ , "≥∂ǨÏO ÖÏO\˜ ~åQÆ ^ÕfiëêÅ∞ "≥∞Oÿ _£
#∞O_ç ѨÙ_»∞`«∞<åfl~Ú. r"å`«‡Å∞ KÕ¿ã Hõ~‡° Åhfl "≥∞Oÿ _£ KÕ`« #_»Ñ|¨ _»∞`«∞<åfl~Ú.
=∞x+≤ „ѨH$«õ uÖ’ XHÍ<˘Hõ ÉèÏQÆO. r=~åâ◊√Åhfl Hõe¿ã<Î Õ „ѨH$õ u, „ѨH$õ u J<Õ =∞Ǩ
Hõ~‡° ã¨=Ú„^ŒOÖ’ =∞x+≤ XHÍ<˘Hõ 'JÅ— =∂„`«"∞Õ ! „ѨH$õ u x~°O`«~O° „Ѩ=Ç≤Ïã¨∂<Î Õ
=ÙO@∞Ok. Jk ZHõ¯_® PQÆ^∞Œ . x~°O`«~° ÉÏǨϺHõ~‡° Å ã¨=Ú„^ŒOÖ’ r"å`«‡Å JO`«~ü
QÆ∞}ÏÅ∞ J`«ºO`« "≥∞Å¡ "≥∞Å¡QÍ =∂~°∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. |Ç≤Ï~ü Hõ~‡° ʼnõΩ =¸ÅO
xiú+"ì¨ ∞≥ #ÿ JO`«~ü QÆ∞}ÏÅ∞, =∞x+≤ =∞i r"å`«‡Å QÆ∞}ÏÅhfl =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç
XH˘¯Hõ¯ "≥∞@∂ì Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =∂~°∞`«∞<åfl~Ú. =∞#ã¨∞û #∞O_ç U~°Ê_Õ HÀiHõÅ∞
q[$OaèOK«_O» =Å¡ =∞#ã¨∞û JÅ¡HÖõ ’¡ÅO J=Ù`«∞O@∞Ok. ^•xfl xÜ«∞O„uOK«_®xH˜
ã¨OHõÅÊâ◊HΘ (power of intent), TǨâ◊HxΘ LѨÜ∂≥ yOK«_O» ^•fi~å "≥∞Oÿ _£ `«##∞
`å#∞ L#fl`« Ѩ~∞° K«∞‰õΩO@∂ =ÙO@∞Ok.
TǨâ◊HΘ (power of imagination), ã¨OHõÅÊâ◊HΘ , qâ◊fiâ◊HΘ (universal
force)Ö’x JOâßÅ∞, qâ◊fiâ◊H ˆ Î JO`«~ü â◊HΘ J~Ú =ÙOk. =∞x+≤H˜ qK«H}Δõ Ï â◊HxΘ
HõÅ∞QÆ*Ë¿ãk JO`«~ü â◊H˜ÎH˜ ã¨O|OkèOz# =∞<Àâ◊ˆHÎ! Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’ UÜÕ∞
㨠O Ѷ ¨ ∞ @#Å∞ á⁄O^Œ Q À~° ∞ `« ∞ <åfl~À, UÜÕ ∞ Ѩ i ã≤ ÷ ` « ∞ Å∞ HÍ"åÖ’, Uq
™êkèOKåÅ#∞‰õΩ<åfl~À, "å\˜x g∞ "≥∞ÿO_£Ö’ ã¨OHõeÊOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#fl `«~åfi`« Jq x[OQÍ<Õ [iy#@∞¡, "å\˜x g∞ J#∞Éèí=OÖ’H˜
fã¨∞‰õΩ=zÛ#@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ#fl@¡~Ú`Õ JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#fl
HÀiHõÅhfl ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "åã¨=Î ~°∂áêxfl á⁄O^Œ∞`å~Ú.
g∞H˘Hõ =∞Oz WÅ∞¡ HÍ"åÅ#∞HÀO_ç. Jk g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ U~°Ê_ç# ã¨OHõÅÊO.
g∞ ã¨OHõÅÊ"Õ∞ D qâ◊fiO Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊO J=Ù`«∞Ok. JÖÏ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#fl `«~åfi`«
P WO\’¡ g∞~°∞, g∞ ‰õΩ@∞O|ã¨É∞íè ºÅ∞ Ǩ~ÚQÍ QÆ_∞» ѨÙ`«∞#fl@∞¡, P WO\’¡ g∞
J#∞Éè"í åÅ#∞ J<ÕHõ HÀ}ÏÅÖ’ á⁄O^Œ∞`«∞#fl@∞¡ g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç! g∞
TÇ¨Ï XHõ „_®~ÚOQ∑ wã≤#@∞¡ QÍHõ KåÅ ã¨r=OQÍ LO_Õ@@∞¡ K«∂_»O_ç. g∞ TǨâ◊HÖΘ ’
ÉèÏ=#Å∞ (emotions) ã¨ÊO^Œ#Å∞ (feelings) =ÙO_Õ@@∞¡ K«∂_»O_ç. D Z"≥∂+¨<û£
(emotions), Ѷe‘ OQ∑û (feelings) g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ#fl (imagined) ^•xfl
ã¨r=OQÍ LO_Õ@@∞ì KÕ™êÎ~Ú. JÖÏ KÕã#≤ ѨÙ_»∞ JO`«~âü H◊ Θ g∞ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å ÉÏǨϺ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 115
„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ ~°∂áêO`«~O° (transform) K≥O^Œ∞`«∞Ok. TǨâ◊HΘ
(power of imagination) ^•fi~å Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞~°∞ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#fl Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @# `åÅ∂‰õΩ |∂¡ „Ñ≤O\ò (blue print)#∞ g∞ "≥∞Oÿ _£ (mind)Ö’ U~°Ê~°∞ã¨∞<Î åfl~°∞.
g∞~°∞ Uk HÀ~°∞‰õΩO>Ë ^•xfl g∞ "≥∞Oÿ _£ JOkã¨∞OÎ k. "≥∞Oÿ _£‰Ωõ =∞Oz, K≥_∞» Å<Õq
=ÙO_»=Ù. g∞~°∞ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ#fl=hfl JO`«~âü H◊ Θ #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ "≥∞Oÿ _£
^•fi~å ã¨$+≤ìOѨ|_»∞`«∞<åfl~Ú. g∞~°∞ ã¨OHõeÊOKÕ Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞, ^•x
Ѩ~º° =™ê<åÅhfl g∞ J#∞Éè=í OÖ’xH˜ =™êÎ~Ú.
XHõ q^•ºi÷ ѨsHõÅΔ HÀã¨O K«H¯õ QÍ K«^∞Œ =Ù`«∞#fl@∞¡, ѨsHõÅΔ ∞ K«H¯õ QÍ ~åã¨∞#Î fl@∞¡,
ѨsHõΔ áêã¨~Ú#@∞¡ Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û`À ã¨Ç¨ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx "≥∞Oÿ _£Ö’ |∂¡„Ñ≤O\ò
U~°Êiz#@¡~Ú`Õ, JO`«~âü H◊ Θ #∞O_ç "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å "≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞
(thought waves) ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞‰Ì Ωõ O\Ï~Ú.
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞Oz "≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HxΘ
Hõey =ÙO\Ï~Ú. D q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ∞ Ѩ^•~å÷xfl „ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú†
Ѩ^•~å÷xfl ã¨$+≤™ì êÎ~Ú. Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞, Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl ã¨$+≤™ì êÎ~Ú. P
q^•ºi÷ TǨâ◊HÖΘ ’ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl |∂¡ „Ñ≤O\ò Hõ#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞,
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»`å~Ú. ѨsHõΔ áêã¨~Ú#@∞¡, ^•x Ѩ~º° =™ê<åÅ∞
J`«x rq`å#∞Éè=í OÖ’xH˜ „Ѩ"tÕ ™êÎ~Ú. "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å Uk ã¨OHõeÊOz, TÇ≤Ï¿ãÎ
^•xfl W=fi_»O =∂„`«"∞Õ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ `≥Å∞ã¨∞. JO`ÕQÍx Uk W"åfie? Uk
W=fi‰õÄ_»^∞Œ ? J<Õk JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O x~°~‚ ÚOK«^∞Œ .
g∞~°∞ rq`«OÖ’ Uk HÍ"åÅO>Ë Jk ™êkèOK«∞HÀQÆÅ ã¨~fi° ã¨=∞~°`÷ « Hõey
=Ù<åfl~°∞. Uk HÍ"åÖ’ ^•xfl ZOK«∞HÀQÆÅ ã¨fi`«O„`«`« Hõey =Ù<åfl~°∞. Éè∂í q∞ J<Õ
^ÕǨxfl XHÍ<˘Hõ P`«‡ ã¨$+≤ìOK«∞‰õΩOk. ã¨∂~°∞º_»∞ J<Õ ^ÕǨxfl WOH˘Hõ P`«‡
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩOk. Éè∂í Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl Éè∂í q∞ g∞^Œ QÆÅ Jxfl r=~åâ◊√Å =∞<Àâ◊HΘ
#∞O_ç U~°Ê_»∞`«∂Ok. "≥∞ÿO_£ =Å¡ Ѩ^•~°÷O ã¨$+≤ìOѨ|_»∞`«∞Ok† „ѨÉèÏq`«O
K≥Ü∞« º|_»∞`«∞Ok. JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ U~°Ê_»∞`åÜ«∞<Õ "åã¨=Î O
g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ‰õΩQÍx, `«`Ϋ fi"Õ`ÅΫ ‰õΩQÍx U =∂„`«=Ú `≥eÜ«∞^Œ∞. "≥∞Oÿ _£ Ѩ^•~å÷xfl
ã¨$+≤Oì z XHõ Éè∫uHõ ~°∂áêxfl U~°Ê~°∞ã¨∞OÎ ^Œ<Õ q+¨Ü∞« OÃÑ· g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞ Ѩiâ’^è#Œ
K≥Ü∞« º=Åã≤=ÙOk. g∞‰õΩ Ju ^ŒQ~æÆ Q° Í K≥áêÊÅO>Ë – g∞ ^ÕÇ¨ xfl g∞ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å
116 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩ<åfl~°∞. g∞ ^ÕÇϨ O JO^ŒOQÍ QÍx, qHÍ~°OQÍQÍx, P~ÀQƺOQÍ QÍx,
J<å~ÀQƺOQÍ QÍx, K«∞~°∞QÍæ QÍx, <≥=∞‡kQÍ QÍx =ÙO^Œx [_ç"˚ ∞≥ O\ò (judgement)
K≥Ü∞« º_»O ã¨iHÍ^Œ∞. g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç =zÛ# PÖ’K«#Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞~°∞ [#‡
fã¨∞HÀHõ=ÚO^Õ `«e^¡ OŒ „_»∞Å#∞ ZOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ
^ÕÇ¨ xfl ã¨$+≤Oì K«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞ PÖ’K«#Å∞ (thoughts) ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ
(emotions) Hõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ ã¨$+≤ì [iyOk. g∞~°∞ =∞<Àâ◊HÖΘ ’ Uk
TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO\Ï~À ^•x J#∞™ê~°OQÍ Ñ¨~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ ã¨=Ú^•Ü«∞O`À
^ÕÇϨ x~å‡}O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç TǨâ◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ KèåÜ«∞ (image)
^ÕÇϨ OQÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞‰Ì Ωõ O@∞Ok.
g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ (thought waves) ™êO„^Œ`,«
|ÅOÅ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ K≥`· #« ºâ◊HΘ Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∞Ok. K≥`· #« ºâ◊HΘ
(consciousness) Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ QÍ ~°∂áêO`«~O° (transform) K≥O^Œ_O» Ö’ "≥∞Oÿ _£
(mind) H©ÅHõ áê„`« =Ç≤Ïã¨∞OÎ k. "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ (thought
waves) |ÅÇ‘Ï#"≥∞# ÿ "≥`· Õ ^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ q∞^䕺 Éè∫uHõ ~°∂ѨO (pseudo physical
form) U~°Ê_»∞`«∞Ok. g∞ "≥∞O ÿ _£ #∞O_ç PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ #tOz áÈ=_»O QÍx,
=∞@∞=∂Ü«∞"≥∞áÿ È=_»O HÍx [~°Q^Æ ∞Œ . PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ „ѶHÔ‘ fihû (fequency),
â◊H˜Î (energy) ™êO„^Œ`« (density)ʼnõΩ ã¨iѨ_Õ Ö’HõOÖ’ JHõ¯_» Ѩiã≤÷`«∞ʼnõΩ
J#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ ~°∂áêxfl ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞Ok.
g∞ PÖ’K«<å â◊HΘ (thought power) ZO`« `«fi~°QÍ Ñ¨xKÕã∞¨ OÎ ^Œ<kÕ (work
out) g∞~°∞ ZO`« |ÅOQÍ, f„=OQÍ ã¨OHõeÊOKå~°∞? J<Õ ^•x g∞^Œ P^è•~°Ñ_ ¨ ç
=ÙO@∞Ok. g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ JO>Ë g∞ =∞<À „ѨÑO¨ K«OÖ’ ZO`« QÍ_èO» QÍ "åOzèã∞¨ <Î åfl~°∞?
ZO`« f„=OQÍ PÖ’K«#Å∞ â◊HxΘ , ÃÇÏ· „ѶHÔ‘ fihû (high frequency)x Hõey =Ù<åfl~Ú
? Ѷe‘ OQ∑û (feelings), Z"≥∂+¨<û£ (emotions) ZO`« f„=OQÍ =Ù<åfl~Ú ? "å\˜
g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç =ÙO@∞Ok. WHõ¯_» g∞ #=∞‡Hõ =º=ã¨÷ (belief system) KåÅ
=ÚYº"≥∞#ÿ k. g∞ =∞<Àâ◊HΘ ^•fi~å g∞ ^ÕÇ¨ xfl ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩ<åfl~°<kÕ ZO`« x["≥∂, g∞
PÖ’K«#Å∞ (thoughts) ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞<åflÜ«∞<Õk
JO`Õ x[O!
g∞~°∞ XHõ =ºH˜Î QÆ∞iOz f„=OQÍ PÖ’zOz#ѨÙ_»∞ g∞ „Ѩu ~°∂áêxfl
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 117
(counter self) JHõ¯_çH˜ ѨOÑ≤ã∞¨ <Î åfl~°∞. g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ #∞O_ç "≥Å∞=_ç#
K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ XHõ ~°∂áêxfl á⁄Ok JHõ¯_» „Ѩ`º« Hõ=Δ ∞=Ù`«∞Ok. JHõ¯_»=Ù#fl =ºHÎ̃ g∞
„Ѩu~°∂áêxfl (your counterself) `«# JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å ^•fi~å QÆ∞iÎOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å_»∞.
g∞ „Ѩu ~°∂áêxfl (counter self) J`«_∞» `«# K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙÅ`À (physical eyes)
K«∂_»Ö_Ë ∞» .
g∞~°∞ á⁄Ok# Éè∫uHõ ^ÕǨÏO Éèí∂q∞ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ =Ù#fl =¸ÅHÍÅ
Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ`À xi‡OѨ|_»∞`«∞Ok. D Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞
K≥`· #« ºâ◊HΘ KÕ`« #_»Ñ|¨ _»∞`å~Ú. Éè∂í q∞ =¸_»∞ `«ÖÏÅ =º=ã¨÷ (three dimensional
system). g∞~°∞ XHõ =ºH˜Î QÆ∞iOz f„=OQÍ PÖ’zOz#ѨÙ_»∞ PÖ’K«<å `«~O ° QÍÅ∞
P =∞x+≤x KÕ~`° å~Ú. J`«x =∞<Àâ◊HΘ g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ#∞ ѨãQ≤ @Æ ì QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
nxfl >ˇbѨu (telepathy), JO\Ï~°∞. nxfl ZO`À =∞Ok QÆ=∞xOKÕ =ÙO\Ï~°∞.
>ˇbѨu ^•fi~å [O`«∞=ÙÅ`À, Ѩ‰ΩΔõ Å`À, =$HΔÍÅ`À ã¨OÉèÏ+≤OK«=K«∞Û. ~å~Ú. ã¨=Ú„^ŒO,
Ѩ~fi° `«O, Éè∂í q∞`À ‰õÄ_» >ˇbѨu (telepathy) ^•fi~å ã¨OÉèÏ+≤OK«=K«∞Û. >ˇbѨu
(telepathy) ^•fi~å "≥∞ÿO_£ @∞ "≥∞ÿO_£ ( mind to mind) Hõ=¸ºxˆH+¨<£
(communication) [~°∞QÆ∞`«∞Ok. D qâ◊fiOÖ’ „Ѩu „áê}˜`À g∞~°∞ >ˇbѨu ^•fi~å
ã¨OÉèÏ+¨} [~°ÑQ¨ ÅÆ gÅ∞Ok. Ѩ^•~å÷xfl ^•x Éè∫uHõ ã¨fi~°∂ѨOQÍ H͉õΩO_® ^•x
K≥`· #« ºâ◊H`Θ À ã¨OÉèÏ+≤OK« QÆÅQÍe. >ˇbѨu ^•fi~å g∞~°∞ =∞i [O`«∞*Ï`«∞Å∞ Ѩ~㰠ʨ ~°O
ã¨OÉèÏ+≤OK«∞‰õΩx *Ï˝<åxfl (knowledge) ѨOK«∞HÀ=K«∞Û. ѨÓ~°fiѨ٠<åQÆiHõ`Å« Ö’
=∂#=*Ïu [O`«∞ *Ï`«∞Å`À >ˇeѨu ^•fi~å K«H¯õ QÍ ã¨OÉèÏ+≤OKÕ"å~°∞. [O`«∞ *Ïu
#∞O_ç Z<Àfl q+¨Ü∂« Å#∞ <Õ~∞° Û‰õΩ<åfl~°∞. g∞~°∞ "≥ÚHõ¯Å`À ã¨OÉèÏ+≤OK«_O» <ÕiÛ#@¡~Ú`Õ
Jq g∞‰õΩ Z<Àfl B+¨^∞Œè Å#∞ `≥eÜ«∞ *ˇÜ∞« ºQÆÅ=Ù. <ÕK∞« ~°Öò Ç‘ÏeOQ∑ (natural healing)
QÆ∞iOz Z<Àfl q+¨Ü∂« Å∞ `≥eÜ«∞ *ˇÜ∞« º|_»`å~Ú. g∞~°∞ QÍe Ñ‘Å∞Û‰õΩ#flO`« `ÕeHõQÍ,
ã¨∞ÅÉèOí QÍ "≥∞Oÿ _£ Ü≥ÚHõ¯ á¶êHõbãì π (faculties)#∞ LѨÜ∂≥ yOK«QÅÆ gÅ∞Ok. H˘O`«
JÉèϺã¨O (practice) ^•fi~å g∞~°∞ "å\˜x Jaè=$kú K≥Ü∞« º=K«∞Û#∞. `«e¡ – a_»Å¤
=∞^躌 D >ˇbѨu (telepathy) KåÅ ã¨ÇϨ [OQÍ (natural) ѨxKÕã∞¨ OÎ k. Éè∂í q∞
g∞^Œ Jxfl r=~åâ◊√Å∞ >ˇbѨu ^•fi~å ã¨OÉèÏ+≤OK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. [O`«∞=ÙÅ =∞^躌
™êˆQ >ˇbѨux g∞Ö’ KåÖÏ =∞Ok QÆ=∞xOKÕ =ÙO\Ï~°∞. g∞ ÃÑOѨÙ_»∞ ‰õΩHõ¯Ñ≤Å,¡
P=ÙÖÏO\˜ [O`«∞=ÙÅ`À >ˇbѨu ^•fi~å ã¨OÉèÏ+≤OK«_O» <Õ~∞° ÛHÀO_ç. Jk J™ê^躌 "Õ∞g∞
118 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
HÍ^Œ∞. g∞ WO\˜ Ѩiã¨~åÅÖ’ QÆÅ "≥ÚHõ¯Å`À >ˇbѨu ^•fi~å =∂\Ï¡_O» _ç. g∞ WO\’¡
ÃÑOѨÙ_»∞ [O`«∞=ÙÅ∞ g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ#∞ KåÅ K«H¯õ QÍ Ñ¨ãQ≤ _Æ `» å~Ú. g∞~°∞
z#fláê\˜ JÉèϺã¨O ^•fi~å ^•xfl ™êkèOK«=K«∞Û.
=∞<Àâ◊HΘ ^•fi~å "≥Å∞=_Õ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ Ju "ÕQOÆ QÍ „ѨÜ∂« }˜™êÎ~Ú.
D qâ◊fiOÖ’ JO`« HõO>Ë "ÕQOÆ QÍ „ѨÜ∂« }˜OKÕ^nÕ =ÙO_»^∞Œ . HÍOu "ÕQOÆ HõO>Ë
JkèHõ "ÕQOÆ `À PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ „ѨÜ∂« }˜™êÎ~Ú. D "ÕQÍxfl HÍOu "ÕQOÆ `À
áÈÅÛ_»O ã¨iHÍ^Œ∞. ZOKÕ`O« >Ë PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ "ÕQÍxfl ÖˇH¯õ QÆ@_ì ®xH˜ g∞ Ãã#· ∞û
Ѩi*Ï˝#O KåÅ^Œ∞. g∞~°∞ ã¨OHõeÊOz# Hõ}Δ "Õ∞ g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ „Ѩu~°∂ѨO
(counter self) g∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_ç =^Œú „Ѩ`º« HõΔ =∞=Ù`«∞Ok. g∞~°∞ ã¨OHõeÊOz# Hõ}Δ "Õ∞
g∞ „Ѩu ~°∂ѨO (counter self) "Õ~ˆ QÔ ÖÏH©û (galaxy)Ö’x XHõ Ö’HõOÖ’ (one
world) „Ѩ`º« Hõ= Δ ∞=Ù`«∞Ok. PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HxΘ Hõey=ÙO_ç
K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness)`À „ѨÜ∂« }˜™êÎ~Ú.
g∞ HõO>Ë ÃÇÏ· „ѶHÔ‘ fihû (high frequency) Z‰õΩ¯= â◊HΘ (high energy)QÆÅ
L#fl`« Ö’HÍÅÖ’ PÖ’K«<å â◊HxΘ (thought power) KåÅ K«H¯õ QÍ LѨÜ∂≥ yOK«_O»
[~°∞QÆ∞`«∂Ok. XHõi PÖ’K«#Å#∞ WOH˘Hõ~∞° ã¨∞ÅÉèOí QÍ „QÆÇÏ≤ OK«QÅÆ ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞.
JHõ¯_» ZO`À áê~°^~Œ ≈° Hõ`« (transparency) =ÙO@∞Ok. XHõi "≥∞Oÿ _£Ö’ =Ù#fl PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ∞ WOH˘Hõ~∞° ã¨∞ÅÉèOí QÍ Ñ¨ãQ≤ @Æ Qì ÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. Un ^•z ÃÑ@ì_O» [~°Q^Æ ∞Œ .
q<åâ◊H~õ ° ^èÀ~°}Ö˜ ’ PÖ’K«#Å∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_»@O [~°Q^Æ ∞Œ . JHõ¯_» r=*Ï`«∞Å∞
Z<Àfl L#fl`«"∞≥ #ÿ PÖ’K«#Å#∞ "≥Å∞=iOK«_O» ^•fi~å ZO`À L#fl`« suÖ’ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. PÖ’K«#Å#∞ QÍx, ÉèÏ=#Å#∞QÍx (emotions) U
=∂„`«O ^•K«#=ã¨~O° ÖË^∞Œ ‰õÄ_». K≥`· #« ºâ◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ ã≤u÷ QÆ`∞« Å#∞ ^•x Ѩ~º° =™ê<åÅ#∞
‰õΩΔ }‚OQÍ `≥eã≤# "å~°∞O\Ï~°∞. ^•x=Å¡ Ѩ~㰠ʨ ~° W`ÀkèHõ ã¨ÇϨ HÍ~°O r=*Ï`«∞Å
=∞^躌 =ÙO@∞Ok. „Ѩu P`«‡ W`«~° Ö’HÍÅÖ’x `«# ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å`À (probable
selves) >ˇbѨu ^•fi~å PÖ’K«#Å#∞ (thoughts) ѨOK«∞HÀ=_»O (share) ^•fi~å
Jaè = $kú K≥ O ^Œ ∞ `« ∂ =ÙO@∞Ok. K≥ · ` « # ºâ◊ H ˜ Î ( consciousness ) Ü≥ Ú Hõ ¯
QÆuâß„ã¨Î=Ú(dynamics) ‰õΔΩ}‚OQÍ `≥eã≤#ѨÙ_»∞ PÖ’K«#Å#∞ q<åâ◊Hõ~° suÖ’
(destructive methods) LѨÜ∂≥ yOK«_O» [~°Q^Æ ∞Œ . K≥`· #« ºâ◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ QÆ`∞« Å∞
(mechanics) g∞‰õΩ `≥eÜ«∞Hõ áÈ=_»O =Å¡ PÖ’K«<åâ◊HxΘ (thought power)
㨄Hõ=∞"≥∞#ÿ suÖ’ LѨÜ∂≥ yOK«_O» g∞‰õΩ `≥eÜ«∞_»O ÖË^∞Œ .
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 119
 <Õ#∞ g∞ `«ÅO (dimension)Ö’H˜ Kèå<≥eOQ∑ „Ѩ„H˜Ü∞« ^•fi~å ã¨OHõeÊOz
(willing) ^•fi~å ~åÖË^∞Œ . <å PÖ’K«<åâ◊HxΘ LѨÜ∂≥ yOz g∞ `«ÅOÖ’ =Ù#fl@∞¡
TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ<åfl#∞. JO`Õ! TǨâ◊H˜Î (power of imagination) ^•fi~å g∞
Éè∂í `«ÅOÖ’H˜ „Ѩ"tÕ OKå#∞. <å =∞<Àâ◊H`Θ À ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩx, Éè∂í q∞ g∞^Œ L#fl@∞¡
TÇ≤ÏOK«∞HÀ=_»O ^•fi~å K≥`· #« ºâ◊HΘ ã¨=Ú^•Ü«∞O`À *Ë<û£ ~å|~üì û (Jane Reberts)
J<Õ Pq_» ^•fi~å Kèå<≥eOQ∑ K≥Ü∞« º_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok.
PÖ’K«<åâ◊HΘ (thought power) QÆ∞iOz ‰õΩΔ }‚OQÍ `≥eÜ«∂ÅO>Ë KÕ`<« å
=∞<Àâ◊HΘ (conscious mind), JO`«~ü KÕ`<« å =∞<Àâ◊HΘ (sub conscious mind)
QÆ∞iOz g∞‰õΩ `≥eÜ«∂eû =ÙOk. HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ (conscious mind) g∞ Z~°∞HõÖ’
=ÙO@∞Ok. g∞ "≥∞ÿO_£ J#O`«"≥∞ÿ# á⁄~°Å∞ Hõey =ÙO^Œx TÇ≤ÏOK«∞ ‰õΩO>Ë,
LѨ i `« Å OÖ’ ÃÑ· # LO_Õ á⁄~° HÍx¬Ü« ∞ ãπ " ≥ ∞ ÿ O _£ Q Í Ñ≤ Å ∞=|_» ∞ `« ∞ Ok.
JO`«~åO`«~åÅÖ’QÆÅ JѨiq∞`«"≥∞ÿ# á⁄~°Å#∞ ã¨ÉòHÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£ Jx
Ñ≤Å∞=|_»∞`«∞Ok. "≥∞ÿO_£ JO>Ë á⁄~°ÅxHÍ^Œ∞. áÈÅ∞ÛHÀ=_®xH˜ JÖÏ K≥ѨÊ_»O
[iyOk. XHõ =∞Ǩã¨=Ú„^Œ=∞O`« "≥∞Oÿ _£Ö’ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ XHõ 'JÅ— =∂„`«"∞Õ !
XHõ 'JÅ[_ç— =∂„`«"∞Õ ! HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O`À ã¨O|O^èOŒ Hõey
=ÙO@∂ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ XHõ =∂~°Oæ (a way)QÍ Ñ¨x KÕã∞¨ OÎ k. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
ÖË^• JO`«~ü â◊HÖΘ ’ QÆÅ "≥∞Oÿ _£#∞ XHõ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO`À áÈÅÛ=K«∞Û. ^•<Õfl 'ã¨Éò
HÍx¬Ü∞« ãπ"∞≥ Oÿ _£— Jx Ñ≤Å=|_»∞`«∞Ok. ^•xfl ã¨∂Ѩ~ü HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ (super
conscious mind) Jx ‰õÄ_» Ñ≤Å=|_»∞`«∞Ok. "åã¨" Î åxH˜ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ ¿Ñ~°∞¡ =ÙO_»=Ù.
q+¨Ü∞« J=QÍǨÏ# HÀã¨O JÖÏ ¿Ñ~°`¡ À Ñ≤Å∞K«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok.
P`«‡*Ï˝<åxfl (spiritual science) ã¨O„áêÑ≤OÎ K«∞HÀ=_»O ^•fi~å ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£#∞ (sub conscious mind) ZÖÏ LѨÜ∂≥ yOK«∞HÀ"åÖ’ g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞OÎ k.
P`«‡*Ï˝#O ã¨O„áêÑ≤OÎ K«Hõ =ÚO^Œ∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ Ö’|_ç g∞ K«~º° Å∞ (actions)
=ÙO\Ï~Ú. [#‡Ñ¨~O° Ѩ~Q° Í ã¨O„áêÑ≤OÎ K«∞‰õΩ#fl *Ï˝#=∞O`å ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’
xÅfi (store) KÕÜ∞« |_ç=ÙOk. [#‡Ñ¨~O° Ѩ~Ö° ’ Z<Àfl [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. Z<Àfl
HÀ}ÏÅ∞ ^Œi≈Oz, J#∞Éè"í åÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂ „Ѩã∞¨ `Î « D [#‡ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. D [#‡
Ѩ~O° Ѩ~° QÆ∞iOz, J#∞Éè"í åÅ∞, *Ï˝#O QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅx JO`«~ü =∞^ä#Œ O
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜#ì ѨÙ_»∞ ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ g∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =ã¨∞OÎ k. JO`«~=ü ∞^è#Œ O
120 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
(JO`«~ü „ѨÜ∂« }O), P`å‡#∞Éè"í åÅ ^•fi~å =∞Ç≤Ï`å`«‡Hõ"∞≥ #ÿ ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£#∞
g∞~°∞ qxÜ≥∂yOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
=∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ #∞O_ç ѨÙ@∞ìH˘zÛ# XHõ 'JÅ— D HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Jx
Wk =~°Hˆ K≥ÑÙ¨ ʉõΩ<åfl=Ú. D HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Ü≥ÚHõ¯ LѨ L`«ÊuÎ (by product)
'JǨÏO— (ego). D JǨÏO J<Õk ã¨OѶ∞¨ O WzÛ# |∞kú ^•fi~å, ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’
g∞~°∞ ã¨=Úáêi˚OK«∞‰õΩ#fl *Ï˝#O ^•fi~å ѨxKÕã∞¨ OÎ k. P`å‡#∞Éè"í åÅ ÖËq∞=Å¡ HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ ÃÑ#· JǨÏO Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉÏè =O Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO@∞Ok. JǨÏO =Å¡ qâ◊$OYÅ"≥∞#ÿ
=∞#ã¨∞û q[$Oaèã∞¨ OÎ k. Ѩ~º° =™ê#OQÍ =∞x+≤H˜ ^Œ∞:MÏÅ#∞ Hõeyã¨∞OÎ k. g∞ =∞`åÅ∞
(religions) =∞`« ÃÑ^ŒÅú ∞ (priests) JǨxfl P`«‡QÍ ÉèÏqã¨∞<Î åfl~Ú. JǨxfl ã¨O`«$Ñ≤Î
Ѩ~K° _« "» ∞Õ Hˆ O„^ŒOQÍ =∞`«É’^è#Œ Å∞ (religious teachings) ™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú. =∞x+≤H˜
XHõ P`«‡ =ÙO^Œx, P`«‡‰õΩ J"Õ∞Ü«∞"≥∞#ÿ â◊HΘ =ÙO^Œx JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å
P`«‡â◊HÖΘ ’H˜ ^Œ∂Hõ_O» U =∞`«É’^艌 Ωõ _»∂ g∞‰õΩ K≥Ñʨ _»O ÖË^∞Œ . g∞ "åã¨=Î O Ü≥ÚHõ¯
`«ÖÏÅ∞ (dimensions of reality) KåŠѨi^è∞Œ ʼnõΩ Ö’|_ç =ÙO\Ï~Ú. 'JǨÏO—
J<Õk =ºH˜`Î åfixfl =ºHõÑÎ ~¨ ∞° ã¨∞OÎ ^ÕQÍx P`«‡#∞ =ºHõÑÎ ~¨ K° ^« ∞Œ . P^蕺u‡Hõ âß„ã¨=Î ∞O>Ë
JO`«~O° QÆ âß„ã¨=Î Ú ! JO`«~ü â◊H,Θ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOz `≥eÜ«∞*Ë¿ã^Õ D
JO`«~O° QÆ âß„ã¨=Î Ú. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç L^Œƒqù OKÕ *Ï˝#"Õ∞ x["≥∞#ÿ *Ï˝#O
(wisdom). D JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ ã¨O|OkèOz# *Ï˝<åxfl 'P`«‡ *Ï˝#O—, ÖË^•
'P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O— QÍ Ñ≤Å=|_»∞`«∞Ok. '*Ï˝#"Õ∞ â◊H—Θ (knowledge is power) Jx
g∞~°∞ q<Õ =ÙO\Ï~°∞. ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∂Å ^•fi~å ã¨O„áêÑ≤OÎ z# *Ï˝#O U =∂„`«O
â◊H=Î̃ O`«O HÍ^Œ∞. ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∂Å ^•fi~å á⁄Ok# *Ï˝<åxfl '*Ï˝#"Õ∞ â◊H—Î̃ Jx
ѨiQÆ}O˜ K«_®xH˜ gÅ∞ ÖË^∞Œ . JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å ^•fi~å ã¨O„áêÑ≤OÎ z# *Ï˝#O =∂„`«"∞Õ
âßâ◊fi`«"∞≥ #ÿ 'P`å‡#O^•xfl— Wã¨∞OÎ k. =∞`åÅhfl g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å ^•fi~å *Ï˝#
ã¨O„áêÑ≤xÎ HõÅQÆ*Ü ˇ ∞« º_»OÖ’ qѶŨ =∞Ü«∂º~Ú.
P`«‡ *Ï˝#"Õ∞ (science of soul) Ü«∞^•~°*÷ Ï˝#O (real knowledge) QÍ
Ñ≤Å=|_»∞`«∞Ok. D Ü«∞^•~°÷ *Ï˝#O =Å¡ g∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ g∞
qxÜ≥∂QÆOÖ’H˜ =ã¨∞OÎ k. Éè∂í q∞ g∞^Œ =∞x+≤ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’, P^蕺u‡HõOQÍ
ѨiѨÓ~°∞_‚ Ü » ∞Õ ºO^Œ∞‰õΩ P^蕺u‡Hõ âß„ã¨=Î Ú (spiritual science) `«Ñʨ x ã¨i. =∞x+≤
'JǨÏO— J<Õ K«„@OÖ’ aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú 'Jã¨`º« q^Œº— Ö’H˜ <≥@|ì _»∞`«∞<åfl_»∞. g∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 121
Ü«¸x=iû\©ÅÖ’ (universities). HÍÖËrÅÖ’ (colleges) 'Jã¨`º« q^Œº— (false
education) É’kèOѨ|_»∞`«∂Ok. Jk g∞‰õΩ Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’ J=ã¨~åÅ#∞
H˘O`«=~°‰Ωõ f~°ÛQÆÅ∞QÆ∞`«∞O^ÕQÍx âßâ◊fi`«"∞≥ #ÿ 'P`å‡#O^ŒO— (bliss)#∞ JOkOK«^∞Œ .
"åã¨"Î åxH˜ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ (conscious mind) J<Õk XHõ =ã¨∞=Î Ù HÍ^Œ∞†
Wk XHõ ^Œ$yfi+¨Ü∞« O (phenomenon). Wk ZÅ¡ÑÙ¨ Ê_»∂ „ѨH$õ u =∂kiQÍ x~°O`«~=° ¸
=∂~°∞ʉõΩ Ö’#=Ù`«∞O@∞Ok. Wk 'JǨÏO— (ego) KÕ`« HõÑʨ |_ç =ÙO@∞Ok. HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£#∞ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K« "åã¨"Î åxfl ^Œi≈OK«_®xH˜, JO`«~ü „ѨÜ∂« }O KÕÜ∞« _®xH˜,
ZÖÏ HÍ"åÅO>Ë JÖÏ LѨÜ∂≥ yOK«∞HÀ=_®xH˜ gÅ∞Ok. ™ê^è#Œ ^•fi~å, P`å‡#∞Éè"í åÅ∞
ÃÑ~°Q_Æ O» ^•fi~å HÍx¬Ü∞« ãπ"∞≥ Oÿ _£ Ѩ^∞Œ #∞ÃÑ@ì|_»∞`«∞Ok. ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ (intuition),
P`å‡#∞Éè"í åÅ∞ ÖË#ѨÙ_»∞ =Ù#flѨÙ_»∞ Wk 'JǨÏO— KÕ`« „ѨÉÏè q`«"∞≥ ,ÿ 'JǨÏO— Ü≥ÚHõ¯
#=∞‡Hõ =º=ã¨÷ (belief system) J#∞™ê~°OQÍ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Ѩx KÕã∞¨ OÎ k.
HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ (intuition) #∞O_ç qK«H}Δõ Ï *Ï˝#O `À_»~Ú`Õ
PâßHõ~° ^èÀ~°}˜ (positive thinking)`À ѨxKÕã∞¨ OÎ k.
g∞~° ∞ HÍx¬Ü« ∞ ãπ "≥ ∞ ÿ O _£ # ∞ 㨠i Ü≥ ÿ ∞ # Ѩ ^ Œ ú u Ö’ LѨ Ü ≥ ∂ yOK« _ » O
<Õ~∞° ÛHÀ"åeû=ÙOk. JO`«~ü ™ê^è#Œ ^•fi~å ^•xÃÑ· g∞~°∞ Ѩ@∞ì ™êkèOK«=K«∞Û. g∞~°∞
Wk =~°Hˆ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl `«ÑÙ¨ Ê_»∞ Jaè„áêÜ«∂Å=Å¡, ã¨OѶ∞¨ O WzÛ# |∞kú =Å¡,
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞~°∞ ã¨O„áêÑ≤OÎ K«∞‰õΩ#fl Ѩiq∞`« *Ï˝#O =Å¡, =∂#ã≤Hõ ™È=∞i`«#O
(mind laziness) =Å¡ HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£#∞ J™ê^è•~°} suÖ’ LѨÜ≥∂yOK«
ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. D „H˜O^Œ Hõ#|iÛ# H˘xfl `«Ñ¨ÙÊ_»∞ Jaè„áêÜ«∂Å∞ (false
ideas)K«∂_»O_ç. g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞O ÿ _£ q∞=∞‡efl ZÖÏ Ñ¨i^è∞Œ Ö’¡ =ÙOK«∞`«∞O^À
QÆ=∞xOK«O_ç.
1. rq`«O ^Œ∞:Y=∞Ü«∞O.
2. ^ÕǨÏO KåÅ JÅÊ"≥∞ÿ#k. =∞Ç≤Ï=∂xfi`« â◊H˜Î nxH˜ ÖË^Œ∞. ^ÕǨÏO
áêѨÑÓ¨ i`«"∞≥ #ÿ k. QÆ`« [#‡Å áêѨO=Å¡ D ^ÕÇϨ O fã¨∞HÀ=_»O [iyOk.
3. Ѩiã≤`÷ ∞« Å =ÚO^Œ~° <Õ#∞ xã¨ûǨÜ«Ú_»#∞. Ѩiã≤`÷ ∞« Å J^Œ∞ѨÙÖ’ <Õ#∞<åfl#∞,
HÍx "å\˜x <å J^Œ∞ѨÙÖ’ =ÙOK«Ö#Ë ∞.
4. <å =ºH˜`Î fi« O, „Ѩ=~°#Î ÉÏźO #∞O_Õ =zÛOk. ^•xfl WHõ =∂~°Û_»O Jã¨OÉè=í O,
<Õ#∞ QÆ`O« Ö’ KÕã#≤ Hõ~‡° Å=Å¡ ^Œ∞:dã¨∞<Î åfl#∞. QÆ`O« Ü≥ÚHõ¯ ^ŒÜ∂« ^•H˜}Δ ÏºÅ
=Å¡ „|`«∞H©_∞» ã¨∞<Î åfl#∞.
122 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 5. <Õ#∞ xã¨ûǨÜ«∞`«Ö’ ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú =Ù<åfl#∞. ZOKÕ`O« >Ë QÆ`« [#‡ÅÖ’
KÕã#≤ Hõ~‡° Å∞ ##∞fl WOHÍ "≥O\Ï_ç Ñ‘_ãç ∞¨ <Î åfl~Ú. P Hõ~‡° ŠѶe¨ `«OQÍ tHõ#Δ ∞
J#∞Éèqí OKåeûO^Õ! QÆ`« [#‡ÅÖ’ <Õ#∞ =∞#∞+¨μºÅѨ@¡ x~°Ü Ì ∞« QÍ L<åfl#∞.
Hõ#∞Hõ WѨÙ_»∞ tHõ#Δ ∞ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl#∞.
6. =∂#=*Ïu Ѩ@¡ <å‰õΩ ã¨^Œaè„áêÜ«∞O ÖË^Œ∞. JO^Œ~°∂ K≥_»¤ "åà◊√§QÍ<Õ
HõxÊã¨∞<Î åfl~°∞. <å‰õΩ =∞Ç≤Ï=∂xfi`« â◊HΘ =ÙO^Œx <Õ#∞ #=∞‡#∞.
7. <å‰õΩ `≥eã≤# ã¨`º« O "Õ~Ô =fiiH© `≥eÜ«∞^Œ∞. JOKÕ`« <Õ#∞ KåÅ Q˘Ñ¨Ê"å_çx.
=∂ „QÆ∂Ѩ٠ÖË^• `≥QÆ "åà◊√§ =∂„`«"∞Õ Q˘Ñ¨Ê *Ï˝#=O`«∞Å∞. q∞QÆ`å "åà◊§O`å
KåÅ Ç‘Ï#OQÍ =Ù<åfl~°∞.
8. =Ü«∞ã¨∞ ÃÑiˆQ H˘nÌ ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ â◊HΘ H©}Δ O˜ z áÈ`«∞Ok. J<å~ÀQͺŠáêÖˇ·
rq`«O ^Œ∞~°ƒ~°=∞=Ù`«∞Ok.
9. <å‰õΩ ã¨$[<å`«‡Hõ`« KåÅ `«‰Ωõ ¯=. TǨâ◊HxΘ LѨÜ∂≥ yOK«_O» HÍx, HõÅÅ∞
Hõ#_»O HÍx <å‰õΩ Hõ+=ì¨ ∞xÑ≤ã∞¨ OÎ k.
10. ^Œ∞~°^$Œ +¨Oì ZÅ¡ÑÙ¨ Ê_»∂ ##∞fl "≥O|_çã∞¨ OÎ @∞Ok.
11. J`åºâ◊ Ѩ~∞° ÖË ^è<Œ å~°#˚ KÕã∞¨ OÎ \Ï~°∞. ^è#Œ O =Å¡ XiˆQ^Õg∞ =ÙO_»^∞Œ . ^è#Œ
ã¨Oáê^Œ# KÕ¿ã "åà◊√§ P^蕺u‡HõOQÍ Z^ŒQÖÆ ~Ë ∞° . P#O^ŒOQÍ rqOK«Ö~Ë ∞° .
12. <å‰õΩ ZѨÙÊ_»∂ U^À XHõ P~ÀQƺ ã¨=∞㨺 =ÙO@∂<Õ =ÙO@∞Ok. <å ^ÕÇϨ O
^•xH˜ JÅ"å@∞Ѩ_áç È~ÚOk.
13. K≥Ü∂« ºÅ#∞‰õΩ#fl Ѩxx Un 㨄Hõ=∞OQÍ K≥Ü∞« ºÖËHáõ È`«∞<åfl#∞. <å ã¨fiÉèÏ="Õ∞
JO`«! ^•xfl =∂~°Û_»O WHõ ™ê^躌 O HÍ^Œ∞.
14. <åk T|HÍÜ«∞O (fat body) J=Ù`«∞O^Õ"∂≥ ! =∂ ѨÓsfi‰õΩÅ r<£û x~å‡}O
(gene structure) <å‰õΩ ã¨O„Hõq∞ã¨∞OÎ k.
15. „Ѩ[Å∞ ##∞fl JO`«QÍ W+¨Ñì _¨ ~» ∞° . <å ã¨fiÉèÏ=O (nature) JÖÏ =ÙO@∞Ok
=∞i
WÖÏO\˜ J"åã¨=Î Jaè„áêÜ«∂Å∞ W"åà◊ =∂#=*ÏuÖ’ Z‰õΩ¯= âß`«O
=∞OkH˜ =Ù<åfl~Ú. Z=~°∞ U Jaè„áêÜ«∂Å∞ Hõey =Ù<åfl~À, "å\˜<Õ "åà◊§
rq`å#∞Éèí"åÅ∞QÍ á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl #=∞‡HÍÅ∞ (beliefs)
Jaè„áêÜ«∞ÖË (ideas) g∞ rq`«OÖ’ „Ѩ"tÕ ã¨∞<Î åfl~Ú. g∞~°∞ U q`«#Î O <å\˜`Õ ^•x
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 123
Ѷe¨ `å<Õfl (as you sow, so shall you reap) á⁄O^Œ∞`å~°∞. g∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞,
#=∞‡HÍÅ#∞ ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ ã¨iKÕã∞¨ ‰õΩO@∂ =ÙO_»O_ç. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ JѨiq∞`« â◊HΘ
g∞‰õΩ `≥eÜ«∞HõáÈ=_»O =Å¡, Ѩiq∞`« P`«‡*Ï˝#O =Å¡, K≥`· #« ºâ◊HΘ _≥#· q∞H±û (dynamics
of consciousness) `≥eÜ«∞HõáÈ=_»O =Å¡ g∞s `«Ñ¨ÙÊ_»∞ Jaè„áêÜ«∂Å∞ Hõey
=ÙO\Ï~°∞. J^ŒOú g∞^Œ ^Œ∞=Ú‡ÖÏQÆ Ñ¨iq∞`« *Ï˝#O LO_ÕO`« HÍÅ=¸ P `«ÑÙ¨ Ê_»∞
Jaè„áêÜ«∂Å∞ (false beliefs) q∞=∞‡efl "≥O|_çã∞¨ OÎ \Ï~Ú. P`«‡*Ï˝#O ÃÑiˆQ H˘Ån
J^ŒOú g∞^Œ ^Œ∞=Ú‡ f¿ãã≤#@∞¡QÍ "å\˜x `˘ÅyOK«∞‰õΩO@∂ ~å=K«∞Û.
D `«ÑÙ¨ Ê_»∞ Jaè„áêÜ«∂Å |O^è•ÅÖ’ W~°∞‰õΩ¯#fl g∞‰õΩ P#O^ŒO ZHõ¯_»?
P~ÀQƺO ZHõ¯_»? ¿ãfiK«Ûù ZHõ¯_»? g∞ *Ï˝# Ѩikè, P`å‡#∞Éè"í åŠѨikè, qã¨iÎ OKÕ
H˘nÌ |O^è<Œ åÅ∞ XHõ\ ˜ `«~åfi`« XHõ\ ˜ `˘ÅyáÈ`«∂ =™êÎ~Ú. D ¿ãfiK«Û,ù P#O^•Å
Ѩikè qã¨iÎ ã¨∂Î (expand) =ÙO@∞Ok. g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness), *Ï˝#O
(knowledge), J#∞Éèí"åÅ∞ (experience) ÃÑiˆQ H˘nÌ HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£#∞
qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<Õ ™ê=∞~°º÷ =¸ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. JÉèϺã¨=Ú ‰õÄã¨∞ q^Œº Hõ^•!
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K« *Ï˝<åxfl, JO`«~ü „ѨÑO¨ K« *Ï˝<åxfl ã‘fiHõiOz q"ÕK#«
K≥Ü∞« ºQÆÅ â◊HΘ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ =ÙOk. Uk ã¨`º« =Ú? Uk Jã¨`º« =Ú? Jx
q"ÕK#« K≥Ü∞« ºQÆÅ^Œ∞. J\Ï¡QxÆ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ â◊H«Î˜ =ÙO^Œx K≥Ñʨ _»O
ã¨iHÍ^Œ∞. JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ ã¨O|OkèOz# ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ (sub conscious
mind)‰õΩ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞O ÿ _£ (conscious mind) ^•fi~å ã¨∂K«#e=fi_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ WzÛ# ã¨∂K«#Å#∞ ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ `«∞. K«. `«Ñʨ ‰õΩO_®
J=∞Å∞ KÕã∞¨ OÎ k. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ,
Éè∫uHõ =ã¨∞=Î ÙÅ∞QÍ, Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞QÍ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ã¨∂K«#Å "Õ∞~°‰Ωõ "åã¨=Î
~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. Uk áêl\˜"£ (positive), Uk <≥QÔ \˜"£ (negative) J<Õk
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ LO_»^∞Œ . ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ W=fi_»O =∂„`«"∞Õ `≥Å∞ã¨∞.
JO`«~ü â◊HxΘ ~°∂áêO`«~O° K≥OkOz ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«OÖ’ "åã¨=Î O á⁄O^Õ@@∞¡QÍ
KÕã∞¨ OÎ k. JO`«~ü â◊HΘ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Ѩ^•~°O÷ QÍ, Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ (physical
events) ~°∂áêO`«~O ° K≥O^Œ_O» Ö’ Wq∞_ç =Ù#fl "≥∞HÍx["£∞ (mechanism) g∞
Ãã#· ∞û‰õΩ (science) QÍx, âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ‰õΩ (scientists) QÍx JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖË^∞Œ . D
„Ѩ„H˜Ü«∞ÅO`å (processess) =∞<ÀÜ«∂O„uHõ âß„ã¨Î=Ú (mental dynamics)
124 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
P^è•~°OQÍ [~°∞QÆ∞`å~Ú. "å\˜x J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~Ú (consciousness)
g∞ H˜OHÍ ~åÖË^∞Œ .
HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ÅHΔͺÅ#∞ (goals) xˆ~tÌ ã¨∞OÎ k. ã¨Éò HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ P
ÅHΔͺÅ#∞ ã‘fiHõiOz, JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ
ã¨OѶ¨∞@#Å∞QÍ ~°∂áêO`«~°O (transform) KÕã¨∞ÎOk. ''^Œ∞~°^Œ$+¨ìO <å rq`«
HÍÅ=∞O`å "≥O|_çã∞¨ OÎ @∞Ok—— Jx HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜
ã¨∂K«#e¿ã,Î J"Õ Ñ¨iã≤`÷ ∞« Å∞ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "åã¨=Î "≥∞ÿ g∞ rq`«OÖ’ „Ѩ"tÕ ™êÎ~Ú.
JO`«~`æ° O« QÍ U Jaè„áêÜ«∂Å∞ (ideas) Hõey =ÙO\Ï~À, J"Õ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’
g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ =∂~°∞`å~Ú. JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ W=fi_»"∞Õ `≥Å∞ã¨∞. JHõ¯_»
[_ç"˚ ∞≥ O\ò (judgement) J<Õk =ÙO_»^∞Œ . HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç U HÀ}ÏÅÖ’
JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ (interior world) ã¨∂K«#e¿ãÎ (directions) J"Õ HÀ}ÏÅÖ’
(the same angles) „Ѩuã¨ÊOkOz (respond) ÉÏǨϺ„ѨѨOK«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ
Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ (physical circumstances), Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl (physical reality)
ã¨$+≤Oì z (create) g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ ~°∂áêO`«~O° KÕã∞¨ OÎ k.
''<å‰õΩ ã≤Q∞Æ ,æ a_çÜ∞« O Z‰õΩ¯=. <å‰õΩ Z‰õΩ¯= =∞Ok „ÃÑO¶ _£û =ÙO_»~∞° .—— Jx
XHõ`#« ∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ Jaè„áêÜ«∂Å∞ Hõey =ÙO>Ë, JÖÏO\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« ÖË JO`«~ü
â◊HΘ #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’H˜ J`«x rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ "åã¨=Î O J=Ù`å~Ú.
''=Ü«∞ã¨∞ ÃÑiˆQ H˘nÌ ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ ™ê=∞~°º÷ O `«yáæ È`«∞Ok. =$^•úѺ¨ OÖ’
K«∂Ѩ٠=∞O^Œyã¨∞ÎOk. K≥=ÙÅ∞ q#Ѩ_»=Ù.—— Jx XHõ`«#∞ HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£Ö’
Jaè„áêÜ«∂Å∞ Hõey =ÙO>Ë, =$^•úѺ¨ OÖ’ J`«#∞ P Ѩiã≤`÷ ∞« Å<Õ J#∞Éèqí ™êÎ_∞» .
''P^蕺u‡Hõ ѨÙ~Àaè=$kúH˜ ^è#Œ ã¨Oáê^Œ# J=~À^èOŒ J=Ù`«∞Ok. P^蕺u‡Hõ
ѨÙ~Àaè=$kú, ^è#Œ ã¨Oáê^Œ# Ѩ~㰠ʨ ~°O q~°∞^ŒOú QÍ =ÙO\Ï~Ú.—— Jx XHõ`#« ∞ ÉèÏq¿ãÎ
P Jaè„áêÜ«∂ÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ J`«x rq`«OÖ’ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»`å~Ú. xiú+ì¨
Ѩ^uúŒ (right method) ^•fi~å ^è#Œ ã¨Oáê^Œ# `«ÑÙ¨ Ê HÍ^Œ∞ (not wrong) J<Õ
q+¨Ü∞« O J`«xH˜ `≥eÜ«∂e.
g∞ #=∞‡Hõ =º=ã¨÷ (belief system) Hõ#∞QÆ∞}OQÍ rq`å#∞Éè"í åÅ∞ g∞‰õΩ
Z^Œ∞~°=Ù`«∞O\Ï~Ú. g∞ PÖ’K«#Å∞ ^•i„^ŒºO (poverty) K«∞@∂ì Ѩi„Éèqí ∞ã¨∂Î =ÙO>Ë
^•i„^ŒºÑ¨Ù rq`åxfl J#∞Éèqí ™êÎ~∞° . g∞ PÖ’K«#Å∞ J<å~ÀQƺO K«∞@∂ì Ѩi„Éèqí ∞ã¨∂Î
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 125
=ÙO>Ë J<å~ÀQƺ rq`åxfl J#∞Éèqí ™êÎ~∞° . g∞~°∞ ZÖÏ PÖ’z¿ãÎ JÖÏO\˜ "åˆ~ (as
he thinketh in his heart, so is he) J=Ù`å~°∞. ZO`À q"ÕK# « KÕã≤ HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ ^•fi~å JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ ã¨∂K«#e=fi_»O g∞~°∞ ™ê^è#Œ (practice) KÕÜ∂« e.
HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£#∞ LѨÜ≥∂yOK«_»OÖ’ g∞~°∞ *ÏQÆ~°∂Hõ`« (awareness) Hõey
=ÙO_®e. g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«#ÖË ÉÏǨϺOQÍ g∞
rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ =∞ÅK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. g∞ PÖ’K«#Å#∞ ‰õΩΔ }‚OQÍ Ñ¨sHõΔ (examine)
K≥Ü∞« º_®xfl ™ê^è#Œ K≥Ü∞« ºO_ç.
rq`« ™ê~°÷Hõ`« (life's value fulfilment) Zxfl HÀ}ÏÅÖ’ Jaè=$kú
Ѩ~K° =« K«∞Û? U q^èOŒ QÍ Pâß=Ç¨Ï ^Œ$HõÊ^äOŒ (positive thinking) JÅ=~°∞Û HÀ=K«∞Û?
WÖÏ =ÚO^Œ∞ kâ◊Ö’ (forward direction) g∞ PÖ’K«<å ^Œ$HõÊ^äOŒ =ÙO_®e. g∞
Éè∂í q∞ g∞^Œ =∞#ã¨`Î fi« âß„ã¨OÎ (psychology) Jã¨Å∞ Jaè=$kú K≥O^Œ<Õ ÖË^∞Œ . g∞
=∞#ã¨`Î fi« âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ‰õΩ (psychologists) "≥∞Oÿ _£ QÆ∞iOz, "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü QÆ∞iOz,
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOz, K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness) QÆ∞iOz, JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ
JO`«~ü â◊HΘ QÆ∞iOz U =∂„`«O `≥eÜ«∞^Œ∞. "åà◊§ J^躌 Ü«∞#O (study) Ѩiâ’^è#Œ
JO`å HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ =Ù#fl 'JǨÏO— Hˆ Ѩiq∞`«"∞≥ ÿ =ÙOk. "åà◊§ sÃã~üÛ (research)
JO`å XˆH kâ◊Ö’ (uni dimensional) ™êQÆ∞`«∂Ok . "≥∞Oÿ _£ Ü≥ÚHõ¯ J#O`«
kâ◊Å#∞ (multi dimensions) sÃã~üÛ K≥Ü∞« º_»O q㨇iOKå~°∞. "åà◊√§ J#∞ã¨iOKÕ
q^è•<åÅ∞, =∂#ã≤Hõ qâı+¡ }¨ (psycho-analysis) KåÅ Jã¨=∞„QÆOQÍ (incomplete)
=Ù<åfl~Ú. Ü«∞^•~°÷ âß„ã¨A Î Å˝ ∞ (real scientists) JO`«~ü „ѨÜ∂« }O (inner journey)
KÕã≤ "≥∞Oÿ _£ QÆ∞iOz sÃãiÛ KÕÜ∂« e. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O, P`«‡â◊HHΘ ˜ QÆÅ JѨiq∞`«
â◊H,Θ "≥∞Oÿ _£ – ^ÕÇϨ O =∞^躌 ã¨O|O^èOŒ (mind-body relationship), "≥∞Oÿ _£ –
K≥`· #« ºâ◊HΘ (mind-consciousness) HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£, ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£, "≥∞Oÿ _£
Ü≥ÚHõ¯ J<ÕHõ „H˜Ü∞« Å∞ (multiple activities of mind), JO`«~ü â◊HΘ qxÜ≥∂QÆO
(utilization of inner energy)Å g∞^Œ JO`«~ü Ѩiâ’^è#Œ KÕ¿ã"å_Õ x["≥∞#ÿ =∞#ã¨`Î fi«
âß„ã¨"Î `Õ .Ϋ "≥∞Oÿ _£ LѨi`«ÅOÖ’ 'JǨÏO— (ego) KÕ¿ã q<庙êÅ#∞ (activities)
Ѩiâ’kèOz "å\˜x "≥∞Oÿ _£‰Ωõ K≥Ok#qQÍ „Ѩuáêkã¨∞<Î åfl~°∞. JO`«~ü „ѨÜ∂« }O KÕã≤
"≥∞Oÿ _£ QÆ∞iOz sÃãiÛ KÕ¿ã "åˆ~ Ü«∞^•~°÷ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞!
<åÖ’ U Ö’áêÅ∞<åfl~Ú? QÆ`O« Ö’ <Õ#∞ KÕã#≤ `«ÑÙ¨ ÊÖËq∞\˜ ? P `«ÑÙ¨ ÊÅ#∞
126 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 ZÖÏ ã¨ik^Œ∞ÌHÀQÆÅ#∞? Jx ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ PÖ’zOz g∞~°∞ Ãã·HÍÅlã¨∞ìÅ∞
(psychologists), ^ä~≥ Ñ° ã≤ ∞¨ ì (therapists) Å ^ŒQ~æÆ H° ˜ "≥àÏÎ~∞° . P ÃãH· ÍÅlã¨∞Åì ∞
(psychologists) g∞Ö’ Ö’áêÅ∞ U"Õq =Ù<åfl~Ú? U `«ÑÙ¨ ÊÅ∞ KÕâß~°∞? Jx ÃÑ^Œú
Kå~°∞ì (chart) `«Ü∂« ~°∞ KÕ™êÎ~∞° . ^•x=Å¡ g∞‰õΩ XiˆQ^Õg∞ =ÙO_»^∞Œ . g∞~°∞ =∞iO`«
eq∞>Ë+<¨ û£ (limitations)Ö’H˜ <≥@|ì _»∞`å~°∞. g∞Ö’ Ö’áêÅ∞ Jã¨Å∞ ZHõ¯_»∞<åfl~Ú?
Ѷ֨ Ï<å ~°OQÆOÖ’ g∞~°∞ WOHÍ "≥#∞Hõ|_ç =Ù<åfl~°O>Ë, P ~°OQÆO "≥Ñ· Ù¨ g∞ "≥∞Oÿ _£#∞
Hˆ O„nHõiOK«Ö^Ë #Œ fl=∂@! g∞ "≥∞Oÿ _£#∞ J@∞"≥Ñ· Ù¨ Hˆ O„nHõi¿ãÎ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç
g∞‰õΩ Uk HÍ"åÅO>Ë Jk ã≤^ŒúѨ~°K«|_»∞`«∞Ok. P q+¨Ü«∞O "≥·Ñ¨Ù g∞~°∞ ^Œ$+≤ì
=∞~°ÅÛÖË^∞Œ . ^•xѨ@¡ g∞ <≥Ñ· Ù¨ }ºO ÃÑOK«=Åã≤=ÙOk. JO`ÕHÍx Jk ֒ѨO HÍ^Œ∞QÆ^•!
g∞~°∞ XO@iQÍ rqã¨∞<Î åfl~°∞? W`«~∞° Å`À Hõeã≤ "≥∞Åã≤ =ÙO_»ÖHË õ áÈ`«∞<åfl~°∞.
ã≤Q∞Æ ,æ a_çÜ∞« O q∞=Ú‡efl _®q∞<Õ\ò (dominate) KÕã∞¨ OÎ @∞Ok. HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’
g∞~°∞ xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ#fl Jaè„áêÜ«∂Å (ideas) =Å¡ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄OkOk. JO`Õ! Jk ֒ѨO HÍ^Œ∞! P Jaè„áêÜ«∂Å#∞
=∂~°∞Û‰õΩx, ^è~·≥ º° OQÍ =Ù#fl@∞¡, JO^Œi`À Hõeq_çQÍ =∂\Ï¡_∞» `«∞#fl@∞¡ g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’
TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO>Ë, J^Õ g∞ rq`å#∞Éè=í OQÍ "åã¨=Î =∞=Ù`«∞Ok. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç ZÖÏ HÍ"åÅO>Ë PÖÏ Éè∫uHõ J#∞Éè"í åÅ#∞ (physical experiences) ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩ=¿ã,Î g∞ "åã¨"Î åxH˜ g∞ˆ~ HÍ~°‰Ωõ Åx qâ◊^=Œ ∞=Ù`«∞Ok. QÆ`O« Ö’
U `«ÑÙ¨ ÊÅ∞ KÕâß#∞? "å\˜#∞O_ç <Õ#∞ Uq∞ <Õ~∞° ÛHÀQÆÅ#∞? Jx QÆ`O« Ö’xH˜ `˘Oy
K« ∂ _» # =㨠~ ° O ÖË ^ Œ ∞ . ^•x=Å¡ g∞ "≥ ∞ ÿ O _£ ‰ õ Ω QÆ Å Jáê~° â ◊ H ˜ Î x xOkOz
(blame)#@¡=Ù`«∞Ok. QÆ`å#∞Éè"í åÅHõO>Ë XHõ J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ =∞iO`«
L#fl`«OQÍ „Ѩã∞¨ `Î O« g∞~°∞ =~°=Î ∂#OÖ’ rqã¨∞<Î åfl~°∞. =~°=Î ∂#"Õ∞ WOH˘Hõ J_»∞QÆ∞
=ÚO^Œ∞‰õΩ "≥Ü∞« º_®xH˜ J=HÍâ◊q∞ã¨∞OÎ k.
QÆ`O« Ö’ á⁄Ok# J#∞Éè"í åÅ#∞ P™êfikOz, Ѩi}Ï=∞O K≥Ok# `«~åfi`Õ
WѨÙ_»∞ =~°=Î ∂#OÖ’ „H˘`«Î J#∞Éè"í åÅ∞, „H˘`«Î *Ï˝#O HÀã¨O ã≤^OúŒ QÍ =Ù<åfl~°∞.
=~°=Î ∂#OÖ’ KÕ¿ã KÕ+Öì¨ Ë Éèqí +¨º`«∞xÎ xi‡ã¨∞OÎ k.! =~°=Î ∂#OÖ’ KÕ¿ã KÕ+Åì¨ `À<Õ
P\’=∂\˜HQ± Í QÆ`O« Ü≥ÚHõ¯ ѨÙ#ifl~å‡}O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
=~°=Î ∂#"Õ∞ |Ǩï=∂#O ! QÆ`O« U"≥∞<ÿ å =~°=Î ∂#O „Ѩã∞¨ `Î O« g∞ KÕ`∞« Ö’¡
=ÙOk. ^•xfl K«Hõ¯Éˇ_ç`Õ KåÅ∞ Éèíq+¨º`«∞Î ‰õÄ_» KåÅ P\’=∂\˜H±QÍ =∂~°∞ʉõΩ
Ö’#=Ù`«∞Ok. Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ U"Õq [~°QÍÖ’ =ÚO^Õ x~°~‚ ÚOK«|_ç=ÙO_»=Ù. Éèqí +¨º`«∞#Î ∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 127
ZÖÏ HÍ"åÅO>Ë JÖÏ =∞Å∞Ѩ٠„uѨÊ=K«∞Û#∞. |OHõ=∞\˜xì (clay) W+¨"ì Ú≥ zÛ#
~°∂ѨOÖ’ g∞~°∞ =∞ÅK«=K«∞Û. J\Ï¡Qˆ Éèqí +¨º`ü#∞ ‰õÄ_» W+¨"ì ∞≥ #ÿ suÖ’ =∞Å∞ѨÙ
„uѨÊ=K«∞Û. =~°=Î ∂#O =∂ˆ~ H˘nÌ QÆ`=« ¸, Éèqí +¨º`«∂Î ~Ô O_»∂ =∂~°∞`«∞O\Ï~Ú.
K≥ãQˆπ "£∞ (chess game)<Õ fã¨∞HÀO_ç. áê=ÙÅ#∞ (pawns) Hõ^ÑŒ _¨ O» Ö’
QÆ`O« Ö’ H˘xfl `«ÑÙ¨ ÊÅ∞ ^˘i¡<å~Ú. JÖÏQÆx, P@ QÆ`O« Ö’ ÖË^∞Œ . WѨÙ_»∞ =~°=Î ∂#OÖ’
áê=ÙÅ#∞ 㨄Hõ=∞OQÍ Hõ^∞Œ ѨÙ`«∞<åfl~å? ÖË^•? J<Õ ^•x g∞^Œ P@ QÔ Å∞ѨÙ, F@=ÚÅ∞
P^è•~°Ñ¨_ç =Ù<åfl~Ú. =~°Î=∂#OÖ’ Hõk¿Ñ áê=ÙÅ`À (pawns) QÆ`«OÖ’x P@
P\’=∂\˜HQ± Í =∂iOk. Éèqí +¨º`ü P@ Ü≥ÚHõ¯ QÔ Å∞ѨÙ, F@=ÚÅ∞ ‰õÄ_» P\’=∂\˜HQ± Í
=∂i<å~Ú.
JO>Ë =~°=Î ∂#"Õ∞ QÆ`åhfl P\’=∂\˜HQ± Í Ñ¨Ù#ifli‡ã¨∞OÎ k† Éèqí +¨º`ü#∞ ‰õÄ_»
P\’=∂\˜HQ± Í ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ k. =~°=Î ∂<åxfl =~°=Î ∂#"Õ∞ ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ k! JO`ÕQÍx, QÆ`=« Ú
=∞i Éèqí +¨º`«∞,Î =~°=Î ∂<åxfl ã¨$+≤Oì K«=Ù.
QÆ`«HÍÅOÖ’ KÕã≤# `«Ñ¨ÙÊÅ∞, QÆ`« [#‡ÅÖ’ KÕã≤# `«Ñ¨ÙÊÅ#∞ WѨÙ_»∞
<≥=∞~°∞"ÕÜ∞« _»O» (recollect) J~°~÷ Ç° Ï≤ `«O. P á⁄~°Åhfl (layers) ^•@∞‰õΩx, Z<Àfl
[#‡ÅÖ’, ZO`À *Ï˝<åxfl ã¨Oáêkã¨∂Î =ã¨∞<Î åfl~°∞. =∞iO`« *Ï˝# ã¨=Úáê~°#˚ D
=~°Î=∂#OÖ’ [~°QÆ=Åã≤=ÙOk. Z<Àfl "≥∞@∞¡ ^•\˜ =zÛ# g∞~°∞ ÃÑ· "≥∞@∞ì#∞
Jkè~ÀÇ≤ÏOK«_®xH˜ D =~°=Î ∂#OÖ’ ™ê^è#Œ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. WHõ QÆ`O« `À Ѩ<=Õ ÚOk?
QÆ`O« Ö’H˜ `˘Oy K«∂_®eû =¿ã,Î QÆ`O« Ö’ g∞~°∞ P#O^ŒOQÍ QÆ_Ñç #≤ Hõ}Δ ÏÅ∞
QÆ ∞ ~° ∞ Î ‰ õ Ω `≥ K « ∞ ÛHÀO_ç . WѨ Ù _» ∞ ^•x Ѩ ~ ° º =™ê#OQÍ =∞iO`« P#O^Œ O QÍ
LO_»QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. QÆ`O« Ö’ g∞~°∞ P~ÀQƺOQÍ =Ù#fl Hõ}Δ ÏÅ∞ QÆ∞~°∞‰Î Ωõ `≥K∞« ÛHÀO_ç.
WѨÙ_»∞ =∞iO`« P~ÀQƺOQÍ =ÙO_»_®xH˜ T`«q∞ã¨∞OÎ k. QÆ`O« Ö’ g∞~°∞ ™êkèOz#
q[Ü«∂Å#∞ QÆ∞~°∞‰Î Ωõ `≥K∞« ÛHÀO_ç. WѨÙ_»∞ =∞ixfl q[Ü«∂Å∞ ™êkèOK«_®xH˜ Jk
#=∞‡HÍxfl HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k. JO`Õ QÍx QÆ`O« Ö’ g∞~°∞ J<å~ÀQƺOQÍ =Ù#fl Hõ}Δ ÏÅ#∞
QÆ∞~°∞‰Î Ωõ `≥K∞« ÛHÀ=_»O =Å¡ g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O „ѨÉÏè q`«"∞≥ ÿ
=∞iO`« J<å~ÀQͺxH˜ QÆ∞~°=Ù`å~°∞.
g∞ ÃãH· ÍÅlã¨∞Åì ∞ (psychologists), ÃãH· Ü ˜ ∂« „\˜ã∞¨ Åì ∞ (psychiatrists)
KÕã∞¨ #Î fl á⁄~°áê@∞ (mistake) J^Õ! g∞Ö’ Ö’áêÅ∞, g∞~°∞ KÕã#≤ `«ÑÙ¨ ÊÅ#∞ ÃÑ^Œú ÃÑ^Œú
Kå~°∞Åì ∞ (charts) wã≤ ZuÎ K«∂Ѩ_O» ^•fi~å q∞=∞‡efl ã¨ik^Œ∞`Ì ∞« <åfl=∞#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
128 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Ö’áêÅ∞, `«ÑÙ¨ ÊÅ∞ J<Õq ZHõ¯_® ÖË=Ù. Jhfl J#∞Éè"í åÖË! "åà◊√¡ P J#∞Éè"í åÅ#∞
"ÕÖuˇ Î K«∂Ѩ_O» ^•fi~å g∞‰õΩ QÆÅ Jáê~°"∞≥ #ÿ =∞<Àâ◊HxΘ QÆ∞iÎOK«ÖHË áõ È`«∞<åfl~°∞†
H˜OK«Ñ~¨ ∞° ã¨∞<Î åfl~°∞. rq`«OÖ’ Jhfl J#∞Éèqí OK«_®xˆH [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [iyOk.
„Ѩu J#∞Éè=í =¸ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl ÃÑOK«∞`«∞Ok. J#∞Éè"í åÅ#∞ x~å‡}Ï`«‡HõOQÍ
(constructive) ZOK«∞HÀ=_»OÖ’ g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ g∞‰õΩ ã¨∂K«#efl
Wã¨∂<Î Õ =ÙO@∞Ok. HÍx 'JǨÏO— „ѨÉÏè "åxH˜ Ö’<≥#· g∞~°∞ eq∞>Ë+<¨ û£ (limitations)`À
‰õÄ_ç# #=∞‡Hõ =º=ã¨÷ (belief system)‰õΩ JÅ"å@∞ Ѩ_çáÈÜ«∂~°∞† ã¨iÜ≥ÿ∞#
J#∞Éè"í åÅ#∞ ZOK«∞HÀ=_»OÖ’ qѶŨ =∞=Ù`«∞<åfl~°∞.
ÃãH· ÀJ<åÅã≤ãπ (psycho analysis) Kå~°∞ì ^•fi~å g∞ |ÅÇ‘Ï#`«Å∞ Ö’áêÅ`À
qâı+¡ }¨ ‰õΩ (analysis) ѨÓ#∞‰õΩO\Ï~°∞ g∞ ÃãH· ÍÅlã¨∞Åì ∞ (psychologists). XHõ
q+¨Ü∞« O Ѩ@¡ g∞~°∞ |ÅÇ‘Ï#`« (weakness) Hõey =Ù<åfl~°O>Ë, P q+¨Ü∞« O Ѩ@¡ g∞
=∞<Àâ◊HxΘ Hˆ O„nHõiOѨ (concentrate) *ˇÜ∞« ºÖË^xŒ J~°O÷ ! JO`ÕQÍx Jk g∞
|ÅÇ‘Ï#`« HÍ^Œ∞. ã≤Q‡Æ O\ò „á¶ê~Ú_£ (Sigmund Freud), HÍ~ü[¡ OQ∑ (Carl Jung)
J<Õ =∞#ã¨`ΠΫ fi"Õ`ÅΫ ∞ (psychologists) =∂#=*Ïu |ÅÇ‘Ï#`«Å∞, Ö’áêÅÃÑ#· sÃãiÛ
(research) KÕâß~°∞. "≥∞Oÿ _£ QÆ∞iOz, P`«‡â◊HΘ QÆ∞iOz "åà◊§Hˆ g∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. "åà◊§
sÃãiÛ (research) KåÅ Jã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ#k. g∞ Éèí∂„ѨѨOK«OÖ’ Ãã·HÍÅlã¨∞ìÅ∞
(psychologists), ÃãH· Ü ˜ ∂« „\˜ã∞¨ Åì ∞ (psychiatrists )^•^•Ñ¨Ù JO^Œ~∂° =∂#ã≤Hõ
J<å~ÀQƺO`À (mental illness) ÉÏ^èŒ Ñ¨_∞» `«∞<åfl~°∞. "åà◊§ ^ŒQ~æÆ HÔ° àıÎ g∞‰õΩ XiˆQ^Õq∞
=ÙO_»^∞Œ . JO^Œi ã¨=∞㨺Å∂ "åà◊§ ã¨=∞㨺Å∞QÍ ÉèÏqOz <≥ugÎ ∞^Œ "≥∂ã¨∞<Î åfl~°∞.
Éè∂í q∞ g∞^Œ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ (suicides) KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ "åà◊§Ö’ Z‰õΩ¯= âß`«O ÃãH· Ü ˜ ∂« „\˜ã∞¨ Öì Ë
(psychiatrists). "≥∞Oÿ _£ _≥#· q∞H±û (mind dynamics) QÆ∞iOz "åà◊√§ W`ÀkèHOõ QÍ
ZO`À sÃãiÛ KÕÜ∂« eû =ÙOk.
ÃãH· ÍÅlã¨∞Åì (psychologists) ^ä~≥ Ñ° ‘ (therapy) JO`å 'JǨÏO— K«∞@∂ì
=∂„`«"∞Õ =ÙO@∞Ok. "≥∞Oÿ _£#∞ QÆ∞iÎOK«_O» Ö’ ÃÑ~¶ ÚÅ=Ù`«∞<åfl~°∞. ^ÕÇϨ O #∞O_ç Hõ#∞fl
(eye) ZÖÏ ÉÏǨϺOQÍ HõxÊã¨∞OÎ ^À, JO`«~ü =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç 'JǨÏO — (ego) HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ ^•fi~å ÉÏǨϺOQÍ HõxÊã¨∞OÎ k. Hõ#∞fl ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ Kåxfl =∂„`«"∞Õ K«∂_»QÅÆ ^Œ∞.
`«##∞ `å#∞ K«∂ã¨∞HÀÖË^∞Œ . ^ÕÇϨ OÖ’x JO`«~åƒùQÍÅ#∞ K«∂ã¨∞HÀÖË^∞Œ . 'JǨÏO— ‰õÄ_»
ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ Kåxfl K«∂_»QÅÆ ^Œ∞†`«#x, JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl K«∂ã¨∞HÀÖË^∞Œ . JǨÏ"Õ∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 129
 ã¨~fi° ã¨fi=∞x g∞~°∞ ÉèÏqOK«_O» =Å¡ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOz g∞‰õΩ J=QÍǨÏ#
HõÅQÆ_O» ÖË^∞Œ . JǨÏO x~°O`«~=° ¸ =∂~°∞ʉõΩ Ö’#=Ù`«∞O@∞Ok. J~Ú^Õà§◊ „H˜`O«
=Ù#fl JǨÏO W"åà◊ =ÙO_»^∞Œ . K≥`· #« ºâ◊HΘ Hõ#∞flQÍ ~°∂áêO`«~O° K≥Ok#>Ë,¡ JO`«~ü
=∞<Àâ◊HÖΘ ’ XHõ Ñ‘eHõ ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«OÖ’ 'JǨÏO—QÍ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞Ok. Hõ#∞fl, JǨÏO
~Ô O_»∂ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K« "åã¨"Î åxfl ^Œi≈OK«_®xH˜ LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú. HÍx JO`«~ü
„ѨÜ∂« }ÏxH˜ Wq =∂~°Oæ HÍ=Ù. HÍÅO QÆ_Kç Õ H˘nÌ Hõ#∞fl x~å‡}OÖ’ Z<Àfl r=Hõ}ÏÅ∞
ѨÙ_∞» `«∂, K«ã∂¨ ,ΠѨÙ_∞» `«∂=ÙO\Ï~Ú. Z<Àfl r=~°™êÜ«∞xHõ „Ѩ„H˜Ü∞« Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú.
HÍx Hõ#∞fl g\˜Ö’ ^Õhfl K«∂_»*ÏÅ^Œ∞. J>Ë¡ 'JǨÏO— á⁄~°Å (layers) ֒ѨŠZ<Àfl
HÀ}ÏÅÖ’ =∂#ã≤Hõ x~å‡}ÏÅ∞ (psychological structures)ѨÙ_»∞`«∞O\Ï~Ú†
y_»∞`«∞O\Ï~Ú† HÍx JǨÏO g\˜x ^Œi≈OK«Ö^Ë ∞Œ . HÍx x~°O`«~° „Ѩ"åǨÏO ÖÏQÆ
=∂~°∞ÊʼnõΩ Ö’#=Ù`«∞O@∞Ok.
P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åeûOk WOHÍ ZO`À
=ÙOk. P`«‡ QÆ∞iOz, JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOz g∞ ÃãH· ÍÅlã¨∞Åì ∞, ÃãH· Ü ˜ ∂« „\˜ã∞¨ Åì ‰õΩ
`≥eã≤# Ѩi*Ï˝#O ^•^•Ñ¨Ù â◊¥#ºO. =∞`« ÃÑ^ŒÅú ∞ (religious leaders) 'JǨÏO—
J<Õ =∂Ü«∞Ö’ z‰õΩ¯‰õΩx Éè∫uHõ rq`åxfl P#O^ŒOQÍ QÆ_Ñ» Ö¨ HË áõ È`«∞<åfl~°∞. rq`«
âß„ã¨=Î Ú (science of life) QÆ∞iOz "åà◊§Hˆ g∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. P`«‡ QÆ∞iOz "åà◊§Hˆ g∞
`≥eÜ«∞^Œ∞. Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#= K≥`· #« º qHÍ™êxfl, P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ B#fl`åºxfl q㨇iOz
Ç‘Ï#Ѩ~∞° ã¨∞#Î flk D =∞`« QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, áêâßÛ`«º (western) "≥^· ºŒ q^è•<åxfl J#∞ã¨iã¨∞#Î fl
_®Hõ~ˆì !¡ P^蕺u‡Hõ âß„ã¨=Î Ú (spiritual science), =∞#ã¨`ΠΫ fi âß„ã¨=Î Ú (psychology),
"≥^· ºŒ âß„ã¨=Î Ú (medical science), Éè∫uHõ âß„ã¨OÎ (physics) Jhfl XHõ ^•xH˘Hõ\ ˜
"Õ∞à◊qOK«|_ç (blended) ã¨OÜ≥∂QÆO K≥Ok Jaè=$kú K≥O^Œ=Åã≤ =ÙOk. JѨÙ_Õ
x["≥∞#ÿ Ãã#· ∞û (science) Éè∂í q∞ g∞^Œ J`«º^Œ∞ƒù`O« QÍ Jaè=$kú K≥O^ŒQÅÆ ^Œ∞.
g∞ PÖ’K«#Å∞ (thoughts), ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ∞ (emotions), ã¨ÊO^Œ#Å∞
(feelings), Pâ◊Ü∂« Å∞ (expectations), HÀiHõÅ∞ (desires) – "≥∞Oÿ _£ (mind)
#∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞#fl q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ∞ (electro magnetic waves).
J=hfl Éè∫uHõOQÍ Jxfl kâ◊ÅÖ’ „ѨÜ∂« }˜OK«_"» ∞Õ Q͉õΩO_®, g∞ HõO\˜H˜ HõxÊOK«x
J<ÕHÍ<ÕHõ kâ◊ÅÖ’#∂ „ѨÜ∂« }˜ã∞¨ <Î åfl~Ú. J<ÕHõ `«ÖÏÅÖ’ (many dimensions)
„ѨÜ∂« }˜ã∞¨ <Î åfl~Ú. D qâ◊fiOÖ’ ã¨OÉèqí OKÕ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ (physical events),
130 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
P^蕺u‡Hõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ (meta physical events) "≥∞Oÿ _£ #∞O_Õ Ñ¨Ù_»∞`«∞<åfl~Ú.
JO>Ë JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ѨÙ_»∞`«∞<åfl~Ú. W^Õ Ñ¨~=° ∞ ã¨`º« O!
"≥∞^Œ_∞» (brain) ^•fi~å "≥∞Oÿ _£ Hõ<H≥ ì± (connect)J~Ú =ÙOk. D ^ÕÇϨ O
#tOz#ѨÙ_»∞ "≥∞^Œ_∞» ‰õÄ_» #tOz áÈ`«∞Ok. "≥∞Oÿ _£ [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° ^•fi~å HõO\˜#∂º
(continue) J=Ù`«∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ Jxfl r=*Ï`«∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~°O
(information), WO`«=~°‰Ωõ =∂#=*Ï`«∞Å∞ J<ÕHõ <åQÆiHõ`Å« Ö’ ™êkèOK«∞‰õΩO@∂
=ã¨∞#Î fl K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O JO`å g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ xH˜ÑΔ "Ψ ∞≥ ÿ =ÙOk. P`«‡â◊H`Θ À ÉÏ@∞
"≥∞ÿO_£ ‰õÄ_» x~°O`«~°=¸ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞ K≥O^Œ∞`«∂ "åºHÀK«O (expand)
K≥O^Œ∞`«∞Ok. Jxfl "ÕàÖ◊ Ï g∞~°∞ g∞`À<Õ =ÙO@∞<åfl~°∞. „ѨuHõ}Δ =¸ =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`«∂
K≥`· #« ºâ◊HxΘ qã¨iÎ OK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. D „ѨÑO¨ K«OÖ’ q∞=∞‡efl g∞ˆ~ L^Œiú OK«∞HÀ"åe.
q∞=∞‡efl g∞ˆ~ qã¨ÎiOѨ*Ëã¨∞HÀ"åe. q∞=∞‡efl g∞ˆ~ Jaè=$kÌ Ñ¨~°K«∞HÀ"åe.
r=~°™êÜ«∞<åŠѨ~°OQÍ, P^蕺u‡HõOQÍ, =∂#ã≤HõOQÍ g∞~°∞ ZO`À „Ѩ`ÕºHõ`«
Hõey=Ù<åfl~°∞. D „ѨÑO¨ K«OÖ’ =∞Ô~=fi~°∂ g∞ÖÏQÆ LO_Õ J=HÍâ◊O ÖË^∞Œ .
P`«‡ *Ï˝#O QÆ∞iOz g∞‰õΩ `≥eã≤Ok z#fl P=yO[O`« J~Ú`Õ, g∞iOHÍ
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åeûOk D Éè∂í QÀà◊=∞O`« =ÙOk! g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x J=Ü«∞"åÅ#∞ g∞~°∞
K« ∂ _» Q Æ Å ∞QÆ ∞ `« ∞ <åfl~° ∞ . HÍÅ∞, K≥ ~ Úº, Hõ _ » ∞ Ѩ Ù =O\˜ "å\˜ x g∞ Hõ à ◊ § `À
K«∂_»QÅÆ ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞. _®Hõ~ì ∞° ¡ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x Jxfl ÉèÏQÍÅ#∞ ã¨~s˚° (surgery) ^•fi~å
K«∂_»QÅÆ ~°∞. HÍx "åà◊§‰õΩ "≥∞Oÿ _£ (mind) HõxÑ≤OK«^∞Œ . "≥∞^Œ_∞» #∞ Zxfl =ÚHõ¯Å∞QÍ
HÀã≤ ã¨~s˚° KÕã<≤ å '"≥∞Oÿ _£—#∞ "åà◊√§ Hõ#∞Q˘#ÖË~∞° . g∞~°∞ W`«~∞° Å `«Å#∞ K«∂_»QÅÆ ~°∞.
ã¨~s˚° KÕ¿ãÎ "åà◊§ "≥∞^Œ_∞» #∞ K«∂_»QÅÆ ~°∞. HÍx '"≥∞Oÿ _£— g∞‰õΩ HõxÊOK«^∞Œ . g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞ Wq∞_ç=Ù#fl>Ë¡ HÀ@¡ "≥∞Oÿ _£û Wq∞_ç =Ù<åfl~Ú.
"≥∞Oÿ _£ ֒ѨŠ"≥∞Oÿ _£ ֒ѨŠ"≥∞Oÿ _£ ֒ѨŠ"≥∞Oÿ _£... (mind in mind in mind in
mind...) Z<Àfl "≥∞O ÿ _£û XHõ ^•xÖ’ =∞~˘Hõ\ ˜ Wq∞_ç=Ù<åfl~Ú. n<Õfl K≥`· #« ºâ◊HΘ
֒ѨŠK≥`· #« ºâ◊HΘ ֒ѨŠK≥`· #« ºâ◊HΘ ֒ѨÅ... QÍ ¿Ñ~˘¯#=K«∞Û.
XHõ =∞x+≤x J`«x `≥eq `Õ@Å∞ (intelligence),J`«#∞ KÕã∞¨ #Î fl Ѩ#∞Å∞
P^è•~°OQÍ QÆ∞iÎã∞¨ <Î åfl~°O>Ë g∞~°∞ ZOK«∞‰õΩ#fl „áê=∂}˜HÍÅ∞ (measurements)
㨄Hõ=∞OQÍ ÖË=x J~°O÷ . XHõ =ºH˜xÎ J`«x "≥∞Oÿ _£ Ѩ~O° QÍ QÆ∞iÎOKåe. P`«‡â◊HΘ
Ѩ~O° QÍ QÆ∞iÎOKåe. JѨÙ_Õ q∞=∞‡efl g∞~°∞ L#fl`« Ѩ~K° ∞« HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
✽ ✽ ✽
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 131
 K≥·`«#ºâ◊H˜Î (consciousness) "≥∞ÿO_£ ^•fi~å PÖ’K«<å â◊HÎ̃ (thought
power)QÍ =∂~°∞`«∞Ok. PÖ’K«<å â◊HΘ Éè∫uHõÑ^ ¨ •~°O÷ QÍ, Éè∫uHõ =ã¨∞=Î ÙQÍ, Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∞Ok. â◊HΘ (energy), K≥`· #« ºâ◊HΘ (conscious
ness) q+¨Ü∞« OÖ’ g∞~°∞ JÜ≥∂=∞Ü«∂xH˜ (confusion) QÆ∞iHÍ=Åã≤# ѨxÖË^∞Œ .
D ~Ô O_»∂ XHõ>.Ë â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ ~°∂áêO`«~"° ∞Õ K≥`· #« ºâ◊H.Θ PÖ’K«#Å∞ (thoughts)
=ã¨∞=Î ÙÅ∞QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`å~Ú. r=*Ï`«∞Å JxflO\˜ PÖ’K«#Å #∞O_ç Éè∂í
Éè∫uHõ "å`å=~°}O (physical atmosphere) U~°Ê_»∞`«∂ =ÙOk. g∞~°∞ JO`«~`æ° O« QÍ
U~°Ê~°K∞« ‰õΩ#fl HÀiHõÅ∞ (desires), Pâ◊Ü∂« Å∞, Ѷe‘ OQ∑û, Z"≥∂+¨<û£ Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ,
g∞ "≥∞ÿO_£Ö’ H˘xfl ~°∂áêÅ#∞ (forms) TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. Jq ÉÏǨϺ
„ѨѨOK«OÖ’xH˜ =ã¨∞Î=ÙÅ∞QÍ ~°∂áêO`«~°O (transform) K≥O^Œ∞`å~Ú. g∞~°∞
JO`«~`æ° O« QÍ HÀ~°∞‰õΩ#flq PÖ’K«#Å ~°∂ѨOÖ’ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜
„Ѩ"tÕ Oz "åã¨"Î åxfl (reality) á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. g∞~°∞ Z~°∞HõÖ’ (awareness)
=Ù<åfl, ÖˉΩõ <åfl x~°O`«~=° ¸ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç PÖ’K«#Å∞ "≥Å∞=_»∞`«∂
=ÙO\Ï~Ú. „Ѩu PÖ’K«# ^•xH˜ QÆÅ â◊HΘ ™ê÷~Ú (energy level) Hõ#∞QÆ∞}OQÍ U^À
XHõ Ö’HõOÖ’ (any world) "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
L#fl`« Ö’HÍÅÖ’ (higher worlds), PÖ’K«<å ~°∂áêÅ∞ (thoughts
forms) Éè∫uHõ Ѩ^•~°O ÷ QÍ (physical matter) ~°∂áêO`«~O° K≥O^Õ „Ѩ„H˜Ü∞« (process)
QÆ∞iOz JHõ¯_» =Ù#fl "åà◊§‰õΩ KåÅ K«H¯õ QÍ `≥Å∞ã¨∞. JO`«~`æ° « xÜ«∞=∂Å∞ (inner
laws) ÉÏǨϺ „ѨÑO ¨ Kåxfl „ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎÜ∞« <Õ q+¨Ü∞« O "åà◊√§ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩx
„áêH©ãì ∞¨ (practice) KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. "åà◊√§ PÖ’K«<å ~°∂áêÅ#∞ (thought forms)
K«^=Œ QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞. PÖ’K«<å ~°∂áêÅ#∞ `«=∞‰õΩ HÍ=Åã≤# suÖ’ LѨÜ∂≥ yOK«∞‰õΩx
"åà◊§ rq`åÅÖ’ HÍ=eû# ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ (events) „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ@ìQÅÆ ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞. JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O (inner world) QÆ∞iOz, PÖ’K«#Å (thoughts) QÆ∞iOz P Ö’HÍÅÖ’
Ѩiâ’^è#Œ H˘#™êQÆ∞`«∂Ok. JÖÏQÆx P L#fl`« Ö’HÍÅÖ’ (higher worlds) P`«‡
QÆ∞iOz, P`«‡*Ï˝#O QÆ∞iOz ã¨OѨÓ~°"‚ ∞≥ #ÿ *Ï˝#O (complete knowledge)=ÙO^Œx
HÍ^Œ∞. "åà◊√§ <Õ~∞° ÛHÀ"åeû# ã¨É‰˚ˇ Ωõ ì (subject) ‰õÄ_» WOHÍ ZO`À =ÙOk. *Ï˝#=∞<Õk
(knowledge) J#O`«O!
g∞ 'Éè∫uHõ ^ÕÇϨ O (physical body) ‰õÄ_» JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç "≥Å∞=_ç#
PÖ’K«#Å (thoughts) ã¨=Ú^•Ü«∞O =Å# U~°Ê_çOk. g∞~°∞ JO`«~`æ° O« QÍ U TǨÏÅ∞
132 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
(images)ZOK«∞‰õΩx ^ÕÇϨ O HÍ"åÅ#∞‰õΩ<åfl~À, "å\˜H#õ ∞QÆ∞}OQÍ `«e^¡ OŒ „_»∞Å#∞
ZOK«∞‰õΩx g∞~°∞ Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ xfl ^èiŒ OK«_O» [iyOk. Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ (atoms),
J}∞=ÙÅ (molecule) ã¨=Ú^•Ü«∞O`À r=Hõ}ÏÅ∞QÍ =∂i g∞ ^ÕÇϨ O xi‡OѨ|_ç
=ÙOk. D PÖ’K«<å â◊HΘ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ Ñ¨~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞ ^ÕÇϨ x~å‡}OÖ’
áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ<åfl~Ú. „ukâß `«ÅO (three dimensional plane)Ö’ =Ù#fl g∞~°∞
g∞ PÖ’K«#Å ^•fi~å Éè∂í Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~°x =ÚO^Õ K≥áêÊ#∞.
Éèí∂ Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ „ѨÉèÏq`«O K≥Ü«∞º_»OÖ’ =∂#=*Ïu W"åà◊ (man
kingdom) „Ѩ=ÚY áê„`« =Ç≤Ïã¨∂O Î k.
=∂#=*Ïu PÖ’K«#Å∞ – Éè∂í q∞ g∞^Œ ZÅ„HÍì#∞, Ѩ~=° ∂}∞=Ù, J}∞=Ù,
=$HΔÍÅ∞, r=*Ï`«∞Å∞, ã¨=Ú„^•Å∞, Ѩ~fi° `åÅ∞, Éè∂í q∞, ^•xÃÑ· Éè∫uHõ "å`å=~°}O
JxflO\˜ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl „ѨÉÏè q`«O KÕã≤ "åºHÀK«O (expansion) K≥OkOK«_O» Ö’
„Ѩ=ÚYáê„`« =Ç≤Ïã¨∞#Î flk. Éè∂í =∞O_»ÅOÖ’ „Ѩã∞¨ `Î O« =∂#=*Ïu^Õ „Ѩ^•è # áê„`«!
„Ѩu PÖ’K«# (thought), ÉèÏ=# (emotion) ZO`À q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HxΘ Hõey
=Ù<åfl~Ú.
„ukâß `«ÅO (three dimensional plane) QÆÅ Éè∂í q∞ g∞^Œ „áê}˜HÀ\˜
rq`å#∞Éè"í åÅhfl Éè∫uHõ Ѩ^•~°OúŒ `À (physical matter) =Ú_çÑ_¨ ç =Ù<åfl~Ú. WHõ¯_»
WKÕÛ ã¨É‰˚ˇ Ωõ ì (subject) JO`å â◊HΘ (energy), K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness), Ѩ^•~°O÷
(matter) Å K«∞@∂ì Ѩi„Éèqí ∞ã¨∞OÎ k. g∞#∞O_ç g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ U~°Ê_Õ „Ѩu
Ѷe‘ OQ∑ (feeling), ÉèÏ=# (emotion) HÀiHõ (desire), PÖ’K«# (thought), TǨÏ
ÖË^• HõÅ (image), Jhfl q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HxΘ Hõey =Ù<åfl~Ú. g@xflO\˜h
PÖ’K«#Å∞QÍ Ñ¨iQÆ}O˜ K«=K«∞Û. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç "≥Å∞=_Õ „Ѩun PÖ’K«#QÍ<Õ
ѨiQÆ}O˜ K«|_»∞`«∞Ok. Ѷe‘ OQ∑, Z"≥∂+¨<£ – WÖÏ ~°H~õ H° ÍÅ ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@ì|_»∞`«∞<åfl~Ú.
g∞~°∞ T.VÖ’ K«∂ã¨∞#Î fl „ѨuaOÉÏÅhfl (images) q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ
=Å¡ U~°Ê_»∞`«∞<åfl~Ú. J\Ï¡Qˆ Éè∂í q∞ g∞^Œ Ѩ^•~°O÷ `À ‰õÄ_ç# =ã¨∞=Î ÙÅ∞, Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å∞, Éè∫uHõ "å`å=~°}O JxflO\˜h JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞#fl
q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ Kåxfl ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~Ú.
PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ #∞O_ç Éè∫uHõ "åã¨=Î ~°∂ѨO (physical reality)
á⁄Ok# =ã¨∞=Î Ù, ÖË^• Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @# ZO`« HÍÅO rqOz =ÙO@∞O^Œ<kÕ , PÖ’K«<å
`«~O° QÍʼnõΩ QÆÅ â◊HΘ f„=`« (intensity of energy), |ÅO ÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ∞» `«∞Ok.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 133
|ÅÇ‘Ï# PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ #∞O_ç ~°∂áêO`«~O° K≥Ok# Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @# Ju
H˘kÌ HÍÅO =∞#∞QÆ_» ™êyOz `«~åfi`« JO`«iOz áÈ`«∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ ZO`«HÍÅO H˘#™êQÆ∞`«∞<åflÜ«∞<Õk "å\˜H˜ JOkOK«|_»∞`«∞#fl PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ∞ ZO`« |ÖÏxflzÛ „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ <Î åflÜ«∞#fl ^•xÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ∞» `«∞<åfl~Ú.
g∞ rq`«OÖ’ „Ѩ"tÕ OKÕ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @# H˘O`«HÍÅO LO_ç JO`«iOzáÈ`«∞Ok.
g∞ PÖ’K«#Å`À P ã¨OѶ∞¨ @#‰õΩ r=O áÈã¨∞#Î flO`«HÍÅO Jk xez =ÙO@∞Ok. P
ã¨OѶ∞¨ @# `åÅ∂‰õΩ g∞ PÖ’K«#Å∞ PyáÈ~Ú# "≥O@<Õ P Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @# #tOz
áÈ`«∞Ok. Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ ѨÙ_»∞`«∞#fl Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Åhfl JÖψQ PÖ’K«#Å
ã¨~Ñ° ~¨¶ å H˘#™êy#O`«HÍÅO rqOz `«~åfi`« #tã¨∞<Î åfl~Ú. Jxfl PÖ’K«#Å∞ Éè∂í q∞
g∞^Œ Éè∫uHõ "åã¨=Î O (physical reality) á⁄O^•Å<Õ xÜ«∞=∞O ÖË^∞Œ . "å\˜ „ѶHÔ‘ fihûH˜
J#∞QÆ∞}OQÍ =Ù#fl W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ QÆÅ Ö’HÍÅÖ’xH˜ "≥o§ JHõ¯_» ~°∂áêO`«~O°
K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú.
D Éè∫uHõ "å`å=~°}OÖ’, g∞ ^ÕÇ¨ ÅÖ’ '"≥~· ã° —π (viruses) ZÖÏ ã¨r=OQÍ
=ÙO^À PÖ’K«#Å∞ ‰õÄ_» JO`Õ ã¨r=OQÍ =Ù<åfl~Ú. "≥~· ã° π g∞ ^ÕÇ¨ xfl „ѨÉÏè q`«O
KÕã∞¨ <Î åfl~Ú† g∞ Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ <Î åfl~Ú† ^ÕÇϨ OÃÑ· K«~º° Å∞
[~°∞ѨÙ`«∞<åfl~Ú. "å\˜ Hõ^eŒ HõÅ ^•fi~å g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ r= ~°™êÜ«∞xHõ =∂~°∞ÊÅ∞
HõÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. "≥~· ã° Åπ ∞ "å`å=~°}Ïxfl „ѨÉÏè q`«O KÕã≤ =∂~°ÛQÆÅ=Ù. PÖ’K«#Å#∞
XHõ =∂kiQÍ "≥~· ã° Åπ `À áÈÅÛ=K«∞Û. PÖ’K«#Å∞ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ r= ~°™êÜ«∞xHõ
=∂~°∞ÊÅ∞ HõÅ∞QÆ*ãË ≤ ^ÕÇϨ P~ÀQͺxfl „ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú.. "≥^· ºŒ âß„™êÎxH˜, g∞
_®Hõ~ì ‰¡° Ωõ JO`«∞zHõ¯x r=~°™êÜ«∞<åÅ#∞, ZO*ˇ=· ÚÅ#∞ PÖ’K«<åâ◊HΘ ѨÙ\˜ãì ∞¨ OÎ k.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ, g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°~Ú# XHõ qKå~°H~õ "° ∞≥ #ÿ ã¨OѶ∞¨ @##∞ `«Å∞K«∞HÀO_ç.
^•x Ѩ~º° =™ê#OQÍ g∞ Ѷe‘ OQ∑û ‰õÄ_» qKå~°H~õ O° QÍ =∂~°∞`å~Ú. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’
r= ~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å∞ ‰õÄ_» JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`å~Ú. "å\˜ Ѷe¨ `«OQÍ
g∞ ^ÕÇϨ P~ÀQƺO ‰õÄ_» „ѨÉÏè q`«=∞=Ù`«∞Ok.
g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ U^≥<· å XHõ ÉèÏQÆO ~ÀQÆ„QÆã"Ψ ∞≥ #ÿ ѨÙ_»∞ g∞ =∂<Àâ◊HΘ ^•fi~å
PÖ’K«#Å#∞ JHõ¯_çH˜ Hˆ O„nHõiOѨ*ãË ≤ #Ü«∞O KÕÜ∞« =K«∞Û. PÖ’K«#Å∞ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`«
â◊HΘ (magnetic energy)x "≥∂ã¨∞<Î åfl~Ú. HÍ|\˜ì P â◊HΘ ^ÕÇϨ OÖ’x [|∞ƒ#∞ #Ü«∞O
KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`«∂Ok. PÖ’K«<å â◊HΘ ^ÕÇϨ OÖ’ ~°™êÜ«∞xHõ â◊HxΘ , ~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å#∞
HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k. PǨ^¡ HŒ ~õ O° , ã¨O`À+¨H~õ "° ∞≥ #ÿ PÖ’K«#Å∞ g∞ ^ÕÇ¨ xfl P~ÀQƺOQÍ
134 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
=ÙOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~Ú. ^Œ∞óYO`À, qKå~°O`À ‰õÄ_ç# PÖ’K«#Å∞ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ QÆÅ
r=Hõ}ÏÅ ™ê÷~ÚÖ’ ~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å∞ HõÅ∞QÆ*ãË ≤ ^ÕÇ¨ xH˜ QÆÅ ã¨ÇϨ [â◊H«Î˜ (natural
power)x `«y™ æ êÎ~Ú. g∞ PÖ’K«#Å ^•fi~å ^ÕÇϨ OÖ’ U [|∞ƒ<≥<· å #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û.
ÖË[~ü H˜~}° ÏÅ∞ (laser rays) â◊HxΘ , LxH˜x (identity) ZÖÏ Hõey =Ù<åflÜ≥∂
PÖ’K«#Å∞ ‰õÄ_» â◊HxΘ , LxH˜x Hõey =Ù<åfl~Ú. PÖ’K«#Å∞ { ^ÕÇϨ OÃÑ· "å\˜
„ѨÉÏè =O QÆ∞iOz =ÚO^Œ∞ ¿ÑrÅÖ’ WOHÍ q=iOѨ|_»∞`«∞Ok.
PÖ’K«#Å #∞O_ç Ѷe‘ OQ∑û, Z"≥∂+¨<û£ ѨÙ_»∞`«∞<åfl~Ú. Wq PÖ’K«#Å Ü≥ÚHõ¯
LѨ L`«Ê`«∞ÅÎ ∞ (by products). PÖ’K«#Å∞, Ѷe‘ OQ∑û, Z"≥∂+¨<û£ XHõ ^•xÃÑ#·
XHõ\ ˜ P^è•~°Ñ_¨ ç =Ù<åfl~Ú. XHõ ^•x #∞O_ç XHõ\ ˜ ѨÙ_»∞`«∞<åfl~Ú. ^ÕÇϨ OÖ’x
r=Hõ}ÏÅ∞ XHõ `«~Ç° ¨ x~å‡}O (structure) Hõey =ÙO_ç, ^ÕÇϨ P~ÀQƺO#∞ „ѨÉÏè q`«O
KÕÜ∞« _»OÖ’ ZÖÏ áê„`«=Ç≤Ïã¨∞<Î åflÜ≥∂, P q^èOŒ QÍ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ ‰õÄ_» XHõ
`«~Ç° ¨ x~å‡}O Hõey =ÙO_ç, Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ U~°Ê~°K_« O» Ö’ áê„`« =Ç≤Ïã¨∞<Î åfl~Ú.
PâßHõ~° PÖ’K«#Å∞ W`«~° PâßHõ~° PÖ’K«#Å#∞ PHõi¬™êÎ~Ú (positive thoughts
attract other positive thoughts).
x~åâßHõ~° PÖ’K«#Å∞ W`«~° x~åâßHõ~° PÖ’K«#Å#∞ PHõi¬™êÎ~Ú (negative
thoughts attract other negative thoughts). ZOKÕ`«O>Ë PÖ’K«#ʼnõΩ
q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ =ÙOk. g∞ rq`«OÖ’ `å~°ãѨ _¨ Õ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ (physical
circumstances) g∞ PÖ’K«#Å q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ ^•fi~å PHõi¬OѨ|_»∞`«∞<åfl~Ú.
g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º ^Œ∞~°^$Œ +¨ì Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, J<å~ÀQƺO, g∞ PÖ’K«#Å ^•fi~å
PHõi¬OѨ|_»∞`«∞<åfl~Ú. g∞ PÖ’K«#ÖË g∞ "åã¨"Î åxfl ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~Ú. g∞ JO`«~ü â◊HΘ
#∞O_ç =zÛ# =∞<Àâ◊H«Î˜ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∞Ok. g∞~°∞
J#∞Éè=í OÖ’xH˜ `≥K∞« Û‰õΩO@∞#fl =∂#ã≤H~õ ÀQÍÅ∞ (mental diseases), âßs~°Hõ ~ÀQÍÅ∞
(physical diseases) Jhfl g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl Jaè„áêÜ«∂Å∞,
PÖ’K«#Å=Å¡ =ã¨∞<Î åfl~Ú.
PÖ’K« # Å∞, Ѷ ‘ e OQ∑ û , Z"≥ ∂ +¨ < £ û , HÀiHõ Å ∞ ( desires ) Pâ◊ Å ∞
(expectations), Jhfl HÍx¬Ü∞« ãπ"∞≥ Oÿ _£ #∞O_ç JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ _≥~Ô· H±ì (direct)
KÕÜ«∞|_»∞`«∞<åfl~Ú. JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç "å\˜Hõ#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩuã¨ÊO^Œ#
( response ) U~° Ê _ç ÉÏǨ Ï º „Ѩ Ñ ¨ O K« O Ö’xH˜ "å㨠Π" åÅ∞QÍ ( realities )
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 135
ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú. PÖ’K«#Å∞, Ѷe‘ OQ∑û... U~°Ê~°K_« O» Ö’ g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ
ã¨O|OkèOz# 'JǨÏO— „Ѩ^•è # áê„`« =Ç≤Ïã¨∞OÎ k. 'JǨÏO— g∞ =ºH˜`Î fi« O=Å¡, ã¨OѶ∞¨ O
#∞O_ç `≥K∞« Û‰õΩ#fl |∞kú =Å¡ L`«Ê#fl"≥∞Oÿ k. Éè∂í =∞O_»Å=∞O`å XHõ>,Ë HÍx Pã≤Ü∂«
YO_»O , J"≥∞iHÍ YO_®Å∞, Ü«¸~°Ñπ YO_»O Jx ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@∞ì‰Ωõ #fl@∞¡QÍ, "≥∞Oÿ _£#∞–
ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£, HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£, JǨÏO Jx ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@ì_O» [iyOk. "åã¨"Î åxH˜
"≥∞Oÿ _£ J<Õk J<ÕHõ ÉèÏQÍÅ∞QÍ q_çáÈ~Ú Ñ¨xK≥Ü∞« º_»O ÖË^∞Œ . L#flk XHõ "≥∞Oÿ _£
=∂„`«"∞Õ . Jk JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Wq∞_ç =ÙOk. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O, "≥∞Oÿ _£ "Õ~∞°
"Õ~∞° QÍ=Ù.
D "≥∞Oÿ _£ J<Õk [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° ‰õΩ HõO\˜#∂º J=Ù`«∞Ok. J<åk HÍÅO
#∞O_ç HõO\˜#∂º J=Ù`«∂Ok. J#O`«HÍÅO =~°‰Äõ HõO\˜#∂º J=Ù`«∞Ok. JO`«~ü
â◊H,Θ JO`«~å`«‡, JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O, JO`«~ü K≥`· #« ºâ◊H,Θ "≥∞Oÿ _£, P`«‡, JO`«~O° QÆO
Zxfl ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl Jhfl XHõ>Ë! g∞~°∞ JÜ≥∂=∞Ü«∂xH˜ (confusion)
QÆ∞iHÍ#=ã¨~O° ÖË^∞Œ . D q+¨Ü∂« ÅѨ@¡ KåÅ ã¨Ê+¨`ì « (clarity) Hõey =ÙO_»O_ç.
"≥∞Oÿ _£ #∞O_ç PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ "≥Å∞=_»∞`«∞<åflÜ«∞O>Ë, JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç
HÍ^•? Jx g∞‰õΩ ã¨O^ÕÇϨ O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. Ü«¸~°Ñπ YO_»O #∞O_ç ~åÔH\ò (rocket)
„ѨÜ∂≥ yOѨ|_çOk JO>Ë Éè∂í q∞ #∞O_ç „Ñ¨Ü∂≥ yOѨ|_çO^Œ<Õ Hõ^•! L#flk XˆH
Éè∂í q∞. YO_®Å∞QÍ ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ\˜ì QÆ∞~°∞OÎ K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
Ѷe‘ OQ∑û, Z"≥∂+¨<û£ , HÀiHõÅ∞ Jhfl HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’x 'JǨÏO— Öˇ"Ö≥ ’¡
(ego levels) ѨÙ_»∞`«∞<åfl~Ú. ã¨iÜ≥∞ÿ # x~°Ü ‚ ∂« Å∞ (right decisions), ã¨iÜ≥∞ÿ #
PÖ’K«#Å∞ (right thoughts), ã¨iÜ≥∞ÿ # HÀiHõÅ∞ (right desires) U~°Ê~°K_« O» Ö’
g∞~°∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ ZO`À `«sÊ^Œ∞#∞ (training) W=fi=Åã≤ =ÙOk. HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ WKÕÛ _≥~· H° ¬õ <û£ (directions) Hõ#∞QÆ∞}OQÍ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ã¨ÊOkã¨∞OÎ k
(responds). JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O `«#O`« `å#∞QÍ Un g∞‰õΩ W=fi^Œ∞. U x~°Ü ‚ ∞« "≥∞<ÿ å
HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç [~°QÍe.
"åÜ«Ú=Ù#∞ (air) g∞~°∞ Hõà§◊ `À K«∂_»Ö~Ë ∞° . HÍx "åÜ«Ú=Ù#∞ g∞ WO„kÜ«∂Å
^•fi~å ѨãQ≤ @Æ =ì K«∞Û. PÖ’K«#Å∞ ‰õÄ_» g∞ K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ (eyes) HõxÊOK«=Ù. >ˇbѨu
^•fi~å "å\˜x ѨãQ≤ @Æ =ì K«∞Û. g∞ PÖ’K«#ʼnõΩ ZO`« â◊HΘ =ÙO@∞O^ŒO>Ë PÖ’K«#Å
^•fi~å |Å"≥∞#ÿ L‰õΩ¯ Hõ_Ťô #∞ (steel rods) =OK«=K«∞Û. XHõ |~°∞=Ù#∞ Hˆ =ÅO
136 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 PÖ’K«#Å ^•fi~å ÃÑH· ˜ Z`«=Î K«∞Û. ÖË[~ü H˜~}° ÏÅ#∞ (laser rays) Hˆ O„nHõiOѨ*ãË ≤
(concentrating) XHõ L‰õΩ¯ Hõ_ô¤x Ô~O_»∞ =ÚHõ¯Å∞QÍ HÀã≤#@∞¡, PÖ’K«#Å#∞
Hˆ O„nHõiOѨ*ãË ≤ J^Õ L‰õΩ¯ Hõ_x¤ô ~Ô O_»∞ =ÚHõ¯Å∞QÍ HÀã≤ "≥Ü∞« º=K«∞Û.
Éè∫uHõ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ (physical things) g∞ Hõà§◊ ‰õΩ ZO`« "åã¨=Î "≥∂ PÖ’K«#Å∞
‰õÄ_» JO`Õ "åã¨=Î O! r=*Ï`«∞Å PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ Éè∂í Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl
ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~Ú. =∂#=*Ïu #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞#fl PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ KåÅ „áê^è•#º`«
Hõey =Ù<åfl~Ú. "å`å=~°}OÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ =Å¡ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
XHõ „áêO`«OÖ’ =~å¬Å∞ 㨄Hõ=∞OQÍ ‰õΩi¿ã@@∞¡ P „áêO`« „Ѩ[Å∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ ã¨OHõeÊOz
PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ#∞ q_»∞^ŒÅ KÕ¿ãÎ Jq Éè∫uHõ "åã¨=Î O á⁄Ok =~å¬Å∞ K«H¯õ QÍ
‰õΩ~°∞™êÎ~Ú. "åÜ«Ú=ÙÅÖ’ Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞ ZÖÏ =Ù<åflÜ≥∂, PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅÖ’ ã¨∂HΔ͇u ã¨∂HõΔ ‡"≥∞#ÿ (micro level) q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« Hõ}ÏÅ∞ Wq∞_ç
=Ù<åfl~Ú. Jq "å`å=~°}OÖ’ ~°™êÜ«∞xHõ =∂~°∞ÊÅ∞ fã¨∞‰õΩ~åQÆÅ=Ù. "å`å=~°}Ïxfl
ã¨=¸ÅOQÍ =∂~°ÛQÆÅ=Ù. Ѩ^•~°O÷ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ"åxfl =∂iÛ "≥Ü∞« ºQÆÅ=Ù. =∂#=*Ïu
PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ W`«~° r=*Ï`«∞Å "å\˜HOõ >Ë KåÅ f„="≥∞#ÿ â◊HxΘ Hõey =Ù<åfl~Ú.
JO^Œ∞=Å¡ Éè∂í QÀà◊O ã¨=∞ã¨=Î ¸ =∂~°ÛQÆÅ â◊HΘ W"åà◊ =∂#=*ÏuH˜ =ÙOk. PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ QÆ∞iOz, ^•x _≥#· q∞H±û (dynamics) QÆ∞iOz, P`«‡â◊HΘ QÆ∞iOz g∞~°∞
`«‰õΩ¯= ã¨=∂Kå~°O (information) Hõey =ÙO_»_»O =Å¡ KåÅ xsfi~°º`«
(powerless)QÍ Ñ¶Å‘ =Ù`«∞<åfl~°∞. PÖ’K«#Å∞, "å\˜ _≥#· q∞H±û QÆ∞iOz# Ѩi*Ï˝#O
ÃÑiˆQ H˘nÌ g∞~°∞ =∞iO`« â◊H=Θ O`«∞Å=Ù`å~°∞.
PÖ’K«#Å ^•fi~å W`«~∞° Å#∞ „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« ºQÆÅ â◊HxΘ g∞~°∞ Hõey=Ù<åfl~°∞.
g∞ PÖ’K«#ʼnõΩ QÆÅ |Å"≥∞#ÿ JÜ«∞™ê¯O`« PHõ~¬° } â◊HΘ (magnetic force) ^•fi~å
W`«~∞° Å PÖ’K«#Å#∞ „ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~∞° . J\Ï¡QxÆ W`«~∞° ʼnõΩ Ç¨x K≥Ü∞« º_»O,
"åà◊§‰õΩ „Ѩ=∂^•xfl `«ÅÃÑ@ì_O» ÖÏO\˜ "å\˜x "åà◊§ ã¨OHõÅÊO (willing) ÖˉΩõ O_®
g∞ PÖ’K«#Å∞ "åà◊§Ö’H˜ "≥o§ „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« ºÖË=Ù. "åà◊§ ã¨OHõÅÊO`À<Õ g∞ˆ~^≥<· å
K≥Ü∞« ºQÆÅ~°∞.
g∞ #=∞‡HÍÅ#∞ (beliefs), PÖ’K«#Å#∞ KåÅ ‰õΩΔ }‚OQÍ Ñ¨ijeOK«O_ç.
"å\˜ Ѩ@¡ KåÅ *ÏQÆ~∂° Hõ`« (awareness) Hõey =ÙO_»O_ç. "å\˜x ZO`À ѨsjÅ#
(observation), ѨsHõΔ (examination) K≥Ü∞« º_»O =Å¡ g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ
PÖ’K«#Å∞ 㨄Hõ=∞"≥∞#ÿ suÖ’ ѨOѨQÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. PÖ’K«#Å∞ XHõ™êi g∞ "≥∞Oÿ _£
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 137
#∞O_ç "≥Å∞=_ç# `«~åfi`« "å\˜x LѨãO¨ ǨÏiOK«_O» g∞ KÕ`∞« Ö’¡ ÖË^∞Œ . Jq
ZHõ¯_À XHõ KÀ@ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`å~Ú.
g∞ PÖ’K«#Å =Å¡ U~°Ê_Õ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#ʼnõΩ, Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« ʼnõΩ g∞~°∞
ÉÏ^躌 `« =Ç≤ÏOKåe. g∞ PÖ’K«#Å =ÖË¡ g∞~°∞ WѨÙÊ_»∞#fl Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’ =Ù<åfl~°∞.
ã¨$+≤Hì ~õ ,ΰ =∞i J`«x ã¨$+≤ì q_»nÜ«∞ÖËxq (creator can not be seperated from
creation). Wq ~ Ô O_»∂ q_»nÜ«∞~åx |O^èOŒ Hõey =Ù<åfl~Ú† XHõ ^•xH˘Hõ\ ˜
JÅ∞¡‰Ωõ áÈ~Ú =Ù<åfl~Ú. JO`«~O° QÆO #∞O_ç "≥Å∞=_Õ PÖ’K«#Å∞ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’
"åã¨=Î ~°∂ѨO (materialization) K≥OkOK«_O» P`«‡â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ JaèÅHõΔ ºO. g∞
~ÀA"åi rq`«OÖ’ g∞ J#∞Éè"í åxH˘KÕÛ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ g∞ PÖ’K«#Å #∞O_Õ
L^Œƒqù ã¨∞<Î åfl~Ú. g∞ PÖ’K«#ÖË g∞~°∞! g∞ˆ~ g∞ PÖ’K«#Å∞ J~Ú=Ù<åfl~°∞. g∞
‰õΩ@∞O| Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, g∞ „ÃÑO¶ _£û, ~ÀA"åi K«~º° Å∞, Jhfl g∞ PÖ’K«#Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ
PHõi¬ã∞¨ <Î åfl~°∞. g∞ rq`«OÖ’ Un Ü«∂^Œ$zÛùHOõ QÍ (accidental) [~°Q_Æ O» ÖË^∞Œ .
Jxfl J#∞Éè"í åÅ∞ g∞ PÖ’K«#Å J#∞™ê~°OQÍ<Õ g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°=Ù`«∞<åfl~Ú.
T.VÖ’ „áÈ„QÍ"£∞ (programme) #K«ÛHõáÈ`Õ WOHÀ „áÈ„QÍ"£∞#∞ =∂ˆ~Û
q^èOŒ QÍ g∞ rq`«OÖ’x H˘xfl Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, J#∞Éè"í åÅ∞ g∞‰õΩ #K«ÛHõáÈ`Õ, "Õ~ˆ
Ѩiã≤÷`«∞Å#∞, J#∞Éèí"åÅ#∞ g∞ rq`«OÖ’xH˜ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û. g∞Ô~ѨÙÊ_»∂
xã¨ûǨÜ«∞ã≤u÷ Ö’ (helpless), xsfi~°º ã≤u÷ Ö’ (power less) ÖË~∞° . Jxfl ã¨~fi° ã¨=∞~°`÷ Å« ∞
g∞ P`«‡â◊HΘ Ö’ W=∞_»Û|_ç =Ù<åfl~Ú. ã¨~fi° â◊HΘ Ü«Ú‰õΩÅÎ ∂ g∞Ö’<Õ =Ù<åfl~Ú. T.V
„áÈ„QÍ"£∞û =∂iÛ#O`« ã¨∞ÅÉèOí QÍ, `ÕeHõQÍ g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞, rq`« Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞
"≥O@<Õ =∂iÛ "≥Ü∞« º=K«∞Û. g∞ =∞<Àâ◊H,Θ PÖ’K«#Å kâ◊ Z@∞ =∂i`Õ J@∞ Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#ÅÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú. h\˜ „Ѩ"åǨxfl Z@∞ HÍ"åÅO>Ë J@∞
=∞Å∞ѨÙÅ∞ „uÑ≤Ê#@∞¡ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞, Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ g∞ W+¨"ì Ú≥ zÛ#
suÖ’ =∞Å∞ѨÙÅ∞ „uѨÊ=K«∞Û. D qâ◊fiOÖ’ (universe) Un ^Œ$_èO» QÍ (rigid),
ÃÑà◊√ã¨∞QÍ (brittle) ÖË^∞Œ . qâ◊fi=∞O`å K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness) „Ѩ"åǨÏ"Õ∞ !
|OHõ=∞\˜xì (clay) ZÖÏ HÍ"åÅO>Ë JÖÏ =∞ÅK«=K«∞Û. JÖψQ qâ◊fiK≥`· #« ºâ◊HxΘ
ZÖÏ HÍ"åÅO>Ë JÖÏ =∞ÅK«=K«∞Û.
g∞ Jaè„áêÜ«∂Å∞ (ideas), PÖ’K«#Å`À D „ѨÑO¨ K«OÖ’ U^≥<· å ã¨$+≤Oì KÕ
¿ãfiK«Ûù (freedom) g∞Ö’ „Ѩu P`«‡â◊HÖõ ÏxH˜ =ÙOk. PÖ’K«#Å∞, Jaè„áêÜ«∂Å∞
138 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 U~°Ê~°K∞« HÀ=_»OÖ’ g∞~°∞ qK«H}Δõ Hõey =ÙO_®e. KåÅ =~°‰Ωõ PÖ’K«#Å∞ 'JǨÏO—
™ê÷~Ú (ego level)Ö’ QÆÅ `≥eq (intellect) #∞O_ç ѨÙ_»∞`«∞<åfl~Ú. JǨÏO Éè∫uHõ
„ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOz# Ѩi*Ï˝#O`À =∂„`«"∞Õ #_»∞ã¨∞OÎ k. Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À fã¨∞‰õΩ#fl
PÖ’K«#Å∞ Ѩiq∞`«"∞≥ #ÿ rq`å#∞Éè"í åÅ<Õ Wã¨∞OÎ k. 'JǨÏO— ZѨÙÊ_»∂ q∞=∞‡efl
eq∞>Ë+<¨ û£ (limitations) Ö’xH˜ <≥\"ì˜ ãÕ ∞¨ OÎ k. g∞ WO>ˇÅH±ì (intellect) #∞O_ç
g∞~°∞ x~°Ü ‚ ∂« Å∞ (decisions) fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. eq∞>Ë+<¨ û£ (limitations)
J<Õq WO>ˇÅH±ì #∞O_Õ „áê~°OÉè=í ∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
WO>ˇÅH±ì (intellect)‰õΩ JO`«~åfi}˜ ÖË^• ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ (intuition)
*’_ç¿ãÎ KåÅ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ PÖ’K«#Å∞, Jaè„áêÜ«∂Å∞, x~°Ü ‚ ∂« Å∞ g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç
ѨÙ_»∞`å~Ú. "≥Ú^Œ@ g∞~°∞ JO`«~åfi}˜x qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»O ™ê^è#Œ (practice)
K≥Ü∞« ºO_ç. g∞ P`«‡â◊HxΘ "≥eH˜ fã≤ g∞ rq`åÅÖ’ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞
„Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ@ì_O» Ö’ g∞ JO`«~åfi}˜ g∞‰õΩ ZO`À ã¨ÇϨ Hõiã¨∞OÎ k. JO`«~åfi}˜ #∞O_ç
fã¨∞‰õΩ<Õ x~°Ü ‚ ∂« Å∞, ã¨ÅǨÅ∞, PÖ’K«#Å∞ q∞=∞‡efl =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ Ñ¨i}Ï=∞O
K≥Ok™êÎ~Ú. JO`«~åfi}˜ ^•fi~å Jhfl ã¨=ºOQÍ #_»∞™êÎ~Ú. `«ÑÙ¨ Ê XѨÙÊÅ „ѨãH¨ Θ
=ÙO_»^HŒ ¯õ _». JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ZO`« QÔ _· <≥ û£ (guidance) HÍ"åÅO>Ë JO`«
Åaèã∞¨ OÎ k. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ g∞‰õΩ QÔ _· £ (guide)! ã¨iÜ≥∞ÿ # =∂~°^æ ~Œ ≈° Hõ`fi« O
HÀã¨O |Ü«∞\˜ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞Ô~Hõ¯_® „ѨÜ∂« ã¨Ñ_¨ ç "≥^HŒ #õ =ã¨~O° ÖË^∞Œ . g∞ JO`«~å`«‡
g∞‰õΩ Jxfl ã¨∂K«#eflã¨∞OÎ k. g∞ JO`«~å`«‡ WKÕÛ ã¨∂K«#Å#∞ ã‘fiHõiOK«_O» Ö’ „Ѩã∞¨ `Î O«
g∞~°∞ qѶŨ =∞=Ù`«∞<åfl~°∞.
Uq∞ K≥Ü∂« ºe ? U ѨxH˜ LѨ„Hõq∞OKåe? P Ѩx =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆ_®xH˜
=∂~åæÖqË ∞\˜? WÖÏ ~°H~õ H° ÍÅ „Ѩâfl◊ Å∞ g∞ =∞kx `˘eKÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú. H˘kÌ ¿ãѨ٠Hõà√◊ §
=¸ã¨∞‰õΩx âßfiã¨#∞ QÆ=∞xã¨∞OÎ _»O_ç. JѨÙ_»∞ g∞~°∞ JO`«~∞° ‡Y∞Å=Ù`å~°∞. JO`«~å`«‡
#∞O_ç H˘xfl Jaè„áêÜ«∂Å∞ (ideas), H˘xfl ~°∂áêÅ∞ (images) á¶ê+¡ π (flash)ÖÏQÆ
g∞‰õΩ ã¨∞Êùi™êÎ~Ú. "å\˜Ö’¡ g∞‰õΩ HÍ=eû# ã¨O^ÕâO◊ (message) Wq∞_ç=ÙO@∞Ok.
JO`«~åfi}˜ #∞O_ç ã¨O^ÕâßÅ∞ ~å|@ì_O» Ö’ QÆÅ „áêH˜Hì Öõ ò "≥∞^ä_Œ û£ (practical methods)
QÆ∞iOz `«~åfi`« ¿ÑrÅÖ’ K≥Ñʨ _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç =KÕÛ
QÔ _· <≥ û£ JO`å Ѩiq∞`« *Ï˝<åxH˜ Ö’|_ç =ÙO@∞Ok. ^•x=Å¡ g∞‰õΩ XiˆQ^Õg∞ =ÙO_»^∞Œ .
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ _» O» <Õ~∞° ÛHÀO_ç. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O (outer world),
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 139
=∞i HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£Ö’x 'JǨÏO— q∞=∞‡efl `«Ñ¨ÙÊ^•i Ѩ\ ˜ìOK«=K«∞Û†"≥∂ã¨O
K≥Ü∞« º=K«∞Û. HÍx g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O q∞=∞‡efl "≥∂ã¨O K≥Ü∞« º^Œ∞. Jk ZÅ¡"àÕ Ö◊ Ï
g∞‰õΩ =ÚO^Œ∞ ^•i K«∂Ñ≤ã∞¨ OÎ k.
g∞ PÖ’K«#ʼnõΩ ZO`« â◊HΘ =ÙO@∞O^ŒO>Ë Jk J#∂ǨϺO! ÉèÏ"À^ÕfiQÆO`À,
Ѷe‘ OQ∑`À XHõ PÖ’K«##∞ g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç q_»∞^ŒÅ KÕ¿ãÎ Jk K«O„^Œ=∞O_»ÖÏxH˜
~åÔH\ò (rocket)#∞ fã¨∞HÔ àı§O`« â◊HΘ Hõey =ÙO@∞Ok. g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞ QÍx, g∞
âß„ã¨Î ѨiHõ~åÅ∞ QÍx PÖ’K«<å`«~O° QÍÅ#∞ ѨãQ≤ @Æ Qì eÆ Qˆ ã≤u÷ x Hõey ÖË~∞° . |Å"≥∞#ÿ
PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ L‰õΩ¯ (steel) HõO>Ë ZO`À ™êO„^Œ`#« ∞ Hõey =ÙO\Ï~Ú. h\˜x
qq^èŒ PHÍ~åÅÖ’ =∞ez#O`« `ÕeHõQÍ PÖ’K«<å `«~°OQÍÅ#∞ =∞ÅK«=K«∞Û.
PÖ’K«#ʼnõΩ U Ü«∂#HõO (medium) J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. U Ѩ^•~°÷OÖ’<≥·<å
K˘K«∞Û‰õΩáÈQÆÅ=Ù† Ѩ^•~°÷ ã¨fiÉèÏ"åxfl ~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å∞ K≥OkOz =∂~°ÛQÆÅ=Ù.
PÖ’K«#ʼnõΩ HÍÅO, ^Œ∂~°O J<Õ Ñ¨iq∞`«∞Å∞ ÖË=Ù.
PÖ’K«#Å∞ >ˇbѨu ^•fi~å ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. D ã¨$+≤Öì ’ Jxfl
P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∂ PÖ’K«#Å#∞ ѨãQ≤ @Æ Qì ÅÆ ∞QÆ∞`å~Ú. g∞ >ËaÖò g∞^Œ ѨÙã¨HÎ Oõ ‰õÄ_» g∞
PÖ’K«#Å#∞ ѨãQ≤ _Æ ∞» `«∞Ok. Jk ѨãQ≤ >Æ ìË q^è•#O "Õ~ˆ QÍ =ÙO@∞Ok. g∞ PÖ’K«#Å
q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ P ѨÙã¨HÎ Íxfl ã¨Ê $tã¨∞OÎ k. D ã¨$+≤Öì ’ xs˚="≥∞#ÿ ^Õn ÖË^∞Œ .
JxflO\˜Ö’#∂ K≥`· #« º Ѩ^•~°O÷ r=O áÈã¨∞‰õΩOk. XHõ ~å~Úx fã¨∞HÀO_ç. ^•xÖ’
x~°O`«~O° Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ (atoms), Ѩ~=° ∂}∞=ÙÖ’x ZÅ„HÍì#∞ (electron), „á⁄\Ï#∞
(proton) WOHÍ KåÅ ã¨∂HõΔ ‡Hõ}ÏÅ∞ x~°O`«~=° Ú â◊H`Θ À „ѨHOõ Ñ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. ~å~Ú
K≥`· #« º Ѩ^•~°O÷ #∞ Hõey =ÙOk. "å\˜ K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~ÚÅÖ’ (consciousness levels)
`Õ_® =ÙO@∞Ok. P ™ê÷~Ú #∞O_ç =ÚO^Œ∞‰õΩ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok.
XH˘¯Hõ¯Ö’HÍxH˜ XH˘¯Hõ¯ K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~Ú =ÙO@∞Ok. P â◊HΘ ™ê÷~Ú Hõ#∞QÆ∞}OQÍ P
Ö’HõOÖ’ QÆŠѨ^•~°÷ ã¨fiÉèÏ=O, Yx*ÏÅ∞ =ÙO\Ï~Ú. JHõ¯_» r=O áÈã¨∞‰õΩ<Õ
r=~åâ◊√Åhfl P« â◊HΘ ™ê÷~Ú Hõ#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ ~°∂áêÅ#∞ (physical forms)
fã¨∞‰õΩO\Ï~Ú. P Ö’HõO { ^•xÃÑ· QÆÅ r=~åâ◊√Å∞ XˆH K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~ÚÖ’ =ÙO_ç,
Ѩi}Ï=∞O { "åºHÀK«O =ÚO^Œ∞‰õΩ H˘#™êQÆ∞`«∞Ok.
HõOѨӺ@~ü ã≤ã¨ì"£∞ (computer system)Ö’ _Õ\Ï (data)#∞ xH˜ΔѨÎ
Ѩ~z° #@∞¡QÍ, Jxfl Ö’HÍÅ _Õ\Ï (data) g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ á⁄O^Œ∞Ѩ~Û° |_ç
140 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
=ÙOk. ^Õ=Ù_»∞ ÖË^• J#O`« â◊HΘ (God or All That Is) g∞Ö’ =ÙO_ç K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok. ã¨$+≤Öì ’ JxflO\˜Ö’#∂ =Ù#flk P J#O`« K≥`· #« º â◊Hˆ !Î
PÖ’K«<å `«~O° QÍÅhfl g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞#flѨÊ\˜H© J=hfl Éè∂í q∞ g∞^Õ
"åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ_O» ÖË^∞Œ . "å\˜ â◊HΘ f„=OQÍ, |ÅOQÍ =ÙO>Ë "≥O@<Õ Éè∫uHõ
Ѩ^•~°O÷ QÍ, Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ Éè∂í q∞ g∞^Õ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. |ÅÇ‘Ï#
PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ "å\˜ â◊H,Θ „ѶHÔ‘ fihûH˜ `«y# `«ÅO ÖË^• Ö’HõOÖ’xH˜ (plane or
world) „ѨÜ∂ « }˜Oz JHõ¯_» "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞
WOH˘Hõ Ö’HõOÖ’ =ã¨∞~Î ∂° ѨO (form of a body) á⁄O^Œ=K«∞Û. D PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞
P Ö’HÍxH˜ ã¨O|OkèOz# â◊HÎ̃ ™ê÷~Ú (energy level)##∞ã¨iOz =ã¨∞~Î ∂° ѨO
á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
Éè∂í q∞ g∞^Œ Ѩ^•~°ã÷ fi¨ ÉèÏ=O, WOHÀ Ö’HõO g∞^Œ Ѩ^•~°÷ ã¨fiÉèÏ=O "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ
=ÙO\Ï~Ú. g∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ r=~åâ◊√ÅÖ’x r= ~°™êÜ«∞xHõ Ѩ^•~°O÷ XHõ â◊HΘ
™ê÷~ÚÖ’ (energy level) =ÙO>Ë, WOH˘Hõ Ö’HõOÖ’ r=~åâ◊√Å ^ÕÇ¨ Å∞ WOH˘Hõ â◊HΘ
™ê÷~Ú QÆÅ r=~°™êÜ«∞xHõ Ѩ^•~°O÷ #∞ Hõey =ÙO\Ï~Ú. WHõ¯_» W#∞=Ú`À (iron)
Ü«∞O„`«Ñi¨ Hõ~åÅ∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕ™êÎ~∞° . WOHÀ Ö’HõOÖ’ W#∞=Ú ™ê÷#OÖ’ W`«~° ֒ǨÏO
(metal) "å_»∞HõÖ’ =ÙO@∞Ok. XHõ Ö’HõOÖ’x ֒ǨÅ∞, W`«~° Ö’HÍÅÖ’x ֒ǨʼnõΩ
™ê~°∂ѨºO (similarity) =ÙO_»^∞Œ .
™ê^è#Œ #∞ (practice) ÃÑOK«_O» ^•fi~å g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x JO`«~åƒùQÍÅ#∞
(inner organs of body), g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl, g∞ "≥∞Oÿ _£#∞, g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç
"≥Å∞=_»∞`«∞#fl PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ#∞ g∞~°∞ K«∂_»QÅÆ ~°∞. g∞~°∞ JO`«~ü ™ê^è#Œ #∞
W`ÀkèHOõ QÍ ÃÑOK«=Åã≤=ÙOk. K≥@∞ìÖ’x Ѷ֨ ÏÅ∞, ѨÙëêÊÅ#∞ K«∂ã¨∞#Î flO`« ã¨Ê+¨Oì QÍ
PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ#∞ g∞~°∞ K«∂_»=K«∞Û. g∞ PÖ’K«<å`«~O° QÍÅ#∞ XHõ ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ
=ã¨∞=Î Ù#∞ (a body at rest) K«∂ã≤#@∞¡QÍ g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å`À K«∂_»=K«∞Û. g∞
Ѷe‘ OQ∑û‰õΩ HõkeHõ (mobility) =ÙO@∞Ok. h\˜ „Ѩ"åǨÏO, "åܫڄѨ"åǨÏO, q^Œ∞º`ü
„Ѩ"åǨÏO ÖÏQÆ Ñ¶e‘ OQ∑û Ü≥ÚHõ¯ "≥Úae\© (mobility)x g∞~°∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å
^•fi~å QÆ=∞xOK« =K«∞Û. Ѷe‘ OQ∑û#∞ "å\˜ ~°OQÆ∞Å`À ã¨Ç¨ K«∂_»=K«∞Û. Ѷe‘ OQ∑û
=∂ˆ~ H˘nÌ "å\˜ ~°OQÆ∞Å∞ ‰õÄ_» =∂~°∞`å~Ú.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 141
WHõ¯_» XHõ JÉèϺã¨O (exercise) ™ê^è#Œ K≥Ü∞« ºO_ç.
1. D Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’ HÍx, P^蕺u‡Hõ „ѨѨOK«OÖ’ HÍx g∞~°∞ Uk
™êkèOK«^ÅŒ ∞K«∞‰õΩ<åfl~À ã¨Ê+¨Oì QÍ (clearly) g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Öˇ"Ö≥ òÖ’
(at the level of conscious mind)XHõ ÅHΔͺxfl (goal) x~°~‚ ÚOK«∞HÀO_ç.
2. g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ P ÅHõΔ ºO QÆ∞iOz# |∂¡ „Ñ≤O@ò#∞ (blue print) U~°Ê~°∞K«∞HÀO_ç.
3. g∞ TǨâ◊H`Θ À (imagination) g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ HõÅÅ∞ (dreams)
Hõ#O_ç. P ÅHõΔ ºO <≥~"° iÕ #@∞¡, g∞ rq`«OÖ’ J#∞Éè=í O á⁄Ok#@∞¡, ^•x
^•fi~å g∞‰õΩ HõeQˆ Ѷe‘ OQ∑û (feelings), Z"≥∂+¨<û£ (emotions) JxflO\˜h
J<ÕHõ q^è•Å∞QÍ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.
4. Ѩk¿ÇÏ#∞ ~ÀAÅH˘Hõ™êi, ÖË^• "å~åxH˜ XHõ™êi ÖË^• ~ÀAÖ’ XHõ™êi
XHõ Ѩk x=ÚëêÅ∞ Hˆ \Ï~ÚOK«O_ç. P ÅHõΔ ºO <≥~"° iÕ Û g∞ rq`å#∞Éè"í åÅÖ’
=Ù#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«O_ç. g∞‰õΩ W+¨"ì Ú≥ zÛ# suÖ’ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.
5. g∞ TǨâ◊HΘ (imagination), PÖ’K«#Å â◊HΘ f„=`« (energy intensity)
ZO`« Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO>Ë JO`« `«fii`«OQÍ (speedily) P ÅHõΔ ºO Éè∫uHõ
"åã¨"Î åxfl á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
6. ZÖÏ <≥~"° ~Õ ∞° `«∞Ok? ^•x =∂~åæÖqË ∞\˜? ^•x _≥#· q∞H±û (dynamics)
ZÖÏ =ÙO\Ï~Ú? J<Õq g∞~°∞ Ѩ\Oì˜ K«∞HÀHõO_ç. g∞‰õΩ `≥eã≤# Ѩi*Ï˝#O`À
qâı+¡ }¨ (analysis), `«~¯° O`À (logic) Jk <≥~"° ~Õ ∞° `«∞O^•? ÖË^•? Jx
Jaè„áêÜ«∞O U~°Ê~°∞K«∞HÀHõO_ç.
7. g∞~°∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl, ^•x J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HxΘ #=∞‡O_ç. g∞ WO>ˇÅH±ì
(intellect)`À ZO`« qâı+¡ O≤ z<å JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ xÜ«∞=∂Å∞
g∞‰õΩ `≥eÜ«∞=Ù. g∞~°∞ xˆ~tÌ OK«∞‰õΩ#fl ÅHõΔ ºO JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ ~°∂áêO`«~O° (materialization) K≥Ok
f~°∞`«∞Ok.
8. Jk <≥~"° ~Õ ∞° `«∞O^•? ÖË^•? Jx P`«$`«`À (anxiety) Z^Œ∞~°∞ K«∂_»_O»
=∂<Õã≤ xtÛO`«QÍ =ÙO_»O_ç. ~å"åeûO^ŒO`å JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç
=KÕÛ f~°∞`«∞Ok.
142 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 „Ѩã∞¨ `Î åxH˜ Wk „áêH©ãì ∞¨ (Practice) K≥Ü∞« ºO_ç. =ÚO^Œ∞ ¿ÑrÅÖ’ WOHÍ
`≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º|_»∞`«∞Ok.
✽ ✽ ✽
PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HxΘ Hõey =Ù<åfl~Ú. JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O #∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ ~°∂áêO`«~O° K≥Ok Ѩ^•~°O÷ QÍ
=∂~°∞`«∞<åfl~Ú. PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ â◊HΘ ™ê÷~Úx (energy level) |\˜ì Ѩ^•~°÷
ã¨fiÉèÏ=O ‰õÄ_» =∂~°∞`«∞O@∞Ok. Éè∂í Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ XHõ ~°HOõ QÍ#∞, =∞~À Ö’HõOÖ’
=∞~À ~°HOõ QÍ#∞ Ѩ^•~°O÷ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O (nature of matter) =∂~°∞`«∞O@∞Ok.
Éè∂í q∞ g∞^Œ =Ù#fl Yx[ ^è•`«∞=ÙÅ∞ =∂kiQÍ =∞~ÀÖ’HõOÖ’ LO_»=Ù. Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷
ã¨fi~°∂ѨO, ã¨fiÉèÏ=O "å\˜ f~°∞`≥#∞flÅ∞ "å\˜ ^è~Œ å‡Å∞, Jq Hõey=Ù#fl â◊H«Î˜ (energy)
P Ö’HÍÅÖ’ =Ù#fl â◊HΘ ™ê÷~Ú (energy level) P^è•~°OQÍ =ÙO\Ï~Ú. PÖ’K«#Å∞
Ѩ^•~å÷xfl ã¨$+≤Oì K«QÅÆ =Ù† Ѩ^•~å÷xfl „ѨÉÏè q`«O KÕã≤ ^•x Éè∫uHõ ~°™êÜ«∞xHõ ^è~Œ å‡Å#∞
=∂~°ÛQÆÅ=Ù. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ XHõ =ºH˜Î „áê}ÏO`«H"õ ∞≥ #ÿ Hͺ#û~°∞ "åºkè`À (cancer)
ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl_»#∞‰õΩO^•O. Z@∞=O\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« Ö’¡#∂ J`«xH˜ P "åºkè #Ü«∞O
HÍ^Œx `ÕeÛK≥áêÊ~°∞ _®Hõ~ì ∞° .¡ P "åºkè #Ü«∞=∞=Ù`∞« O^Œx J`«_∞» „ѨQÍ_èO» QÍ qâ◊fiã≤™êÎ_∞» .
"åºkè #Ü«∞"≥∞ÿ#@∞¡, P~ÀQƺOQÍ =Ù#fl@∞¡ |ÅOQÍ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩx TǨâ◊H˜Î`À
HõÅÅ∞QÆO\Ï_»∞. `«`Ê« eù `«OQÍ J`«x "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞
J`«x ^ÕÇϨ OÖ’ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ K«~º° [iÑ≤ r= ~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å#∞ HõÅ∞QÆ
KÕ™êÎ~Ú† „H˘`«Î „H˘`«Î ZO*ˇ=· ÚÅ∞ ^ÕÇϨ OÖ’ `«Ü∂« ~°~Úº P "åºkè #Ü«∞=∞=fi_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. ^ÕÇϨ OÖ’ QÆÅ U "åºkè<<·≥ å #Ü«∞O K≥Ü∞« ºQÆÅ Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HΘ g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ =ÙOk† g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ =ÙOk. "åºkèx #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ=_»OÖ’
^ÕÇϨ O q_»∞^ŒÅ KÕ¿ã r=~°™êÜ«∞<åÅ∞ "å\˜ „Ѩ„H˜Ü∞« Å∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ‰õΩ U =∂„`«O
J~°O÷ HÍ=Ù. Z@∞=O\˜ "åºkè<<·≥ å ^ÕÇϨ O `«#O`«@`å#∞ #Ü«∞O KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok.
Éè∂í q∞ g∞^Œ ^ÕÇ¨ xH˜ ã¨O„Hõq∞OKÕ Z@∞=O\˜ "åºkè<<·≥ å #Ü«∞O KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ
â◊HΘ ã¨fi`«Ç¨ QÍ g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ =ÙOk. Hõ}Δ HÍÅOÖ’ Z<Àfl ~°™êÜ«∞<åÅ#∞, ZO*ˇ=· ÚÅ#∞,
Ǩ~À‡#∞Å#∞ ^ÕÇϨ O q_»∞^ŒÅ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. "å\˜^•fi~å g∞ ^ÕÇϨ O "åºkèx #Ü«∞O
KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. ^ÕÇϨ O q_»∞^ŒÅ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ ~°™êÜ«∞<åÅ∞, ZO*ˇ=· ÚÅ∞, Ǩ~À‡#∞Å
QÆ∞iOz g∞ "≥^· ºŒ âß„ã¨A Î Å˝ ‰õΩ KåŠѨiq∞`«"∞≥ #ÿ *Ï˝#O =∂„`«"∞Õ =ÙOk. ^ÕÇ¨ xfl
X\˜ì =∂O㨠Ñ≤O_»OQÍ H͉õΩO_® ^ÕÇϨ O { P`«‡ { K≥`· #« ºâ◊HQΘ Í QÆ∞iÎOz zH˜`åû
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 143
q^è•<åxfl g∞ "≥^· ∞Œ ºÅ∞ `«Ñʨ xã¨iQÍ J=ÅOaOK«=Åã≤ =ÙOk. JѨÙ_Õ "≥∞~°∞QÔ #· "≥^· ºŒ
âß„ã¨=Î Ú =∞#∞+¨μʼnõΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’xH˜ =ã¨∞OÎ k. „Ѩã∞¨ `Î =« Ú#fl áêâßÛ`«º "≥^· ºŒ q^è•#O
=∂#=K≥`· #« º qHÍ™êxfl Ç‘Ï#Ѩ~K° kÕ QÍ =ÙOk.
✽ ✽ ✽
WO>ˇe*ˇ<û£ (intelligence) J<Õk HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ѨikèÖ’ =ÙO@∞Ok.
x~°Ü‚ ∂« Å∞ (decisions) fã¨∞HÀ=_»O, `«~¯° O (logic), qâı+¡ }¨ (analysis), s[xOQ∑
(reasoning). WO>ˇe*ˇ<û£ ^•fi~å [~°∞QÆ∞`å~Ú. 'JǨÏO— WO>ˇe*ˇ<û£ #∞ „ѨÉÏè q`«O
KÕã∞¨ OÎ @∞Ok. Z‰õΩ¯= `«~¯° O, qâı+¡ }¨ KÕ¿ã =ºH˜xÎ `≥e"≥#· "å_çQÍ (intellectual)
g∞~°∞ QÆ∞iÎã∞¨ <Î åfl~°∞. Z‰õΩ¯= *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ (memory), Z‰õΩ¯= "åHÍÛ`«∞~°ºO QÆÅ =ºH˜xÎ
`≥e"≥·#"å_çQÍ g∞~°∞ QÆ∞iÎã¨∞Î<åfl~°∞. g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl D „áê=∂}˜HÍÅ∞
(measurements) ã¨iÜ≥∞ÿ #q HÍ=Ù. WO>ˇe*ˇ<û£ Ѩikèx „H˘"˘fiuÎ "≥Å∞QÆ∞`À áÈeÛ`Õ,
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x "≥∞Oÿ _£#∞ ã¨∂~°∞º_ç "≥Å∞QÆ∞`À áÈÅÛ=K«∞Û#∞. WO>ˇe*ˇ<û£
KåŠѨiq∞`«"∞≥ #ÿ k. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x "≥∞Oÿ _£ JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ k.
ã¨O`À+¨O, ^Œ∞óYO, Hõ+Oì¨ , ã¨∞YO, ÉÏ^è,Œ ѨQ,Æ „ѨfHÍ~°O, Jã¨∂Ü«∞, ^Õfi+¨O
WOHÍ J<ÕHõ ÉèÏ=#Å∞ (emotions), ã¨ÊO^Œ#Å∞ (feelings) Jhfl HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£
#∞O_ç L^Œƒqù ã¨∞<Î åfl~Ú. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ J"Õg =ÙO_»=Ù. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’
L#fl^ŒO`å XHõ¯>Ë– Jk „|Ǩ‡#O^ŒO (bliss)! JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ ~åQÆ^fiÕ ëêÅ∞
=ÙO_»=Ù† Hõ+ãì¨ ∞¨ MÏÅ∞ =ÙO_»=Ù† ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞ =ÙO_»=Ù† [Ü«∂Ѩ[Ü«∂Å∞ =ÙO_»=Ù.
D Z"≥∂+¨<£û, Ѷ‘eOQ∑û JO`å g∞ Ѩiq∞`« *Ï˝#O =Å¡ HõÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
Ѩ~fi° `å~ÀǨÏ}O XHõiH˜ ^Œ∞óYÉèií `«OQÍ =ÙO@∞Ok. =∞~˘HõiH˜ ã¨"åÅ∞QÍ (challenge)
LO@∞Ok. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’QÆÅ "≥∞Oÿ _£Ö’ [_ç"˚ ∞≥ O\ò =ÙO_»^∞Œ . XHõ =ºH˜Î ^Œ∞ó
dã¨∞<Î åfl_»O>Ë J`«x Ѩiq∞`« *Ï˝#O =Å¡ P ^Œ∞óMÏxfl J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl_»∞. áêl\˜"£
(positive), <≥ÔQ\˜"£ (negative) PÖ’K«<å ^èÀ~°}˜ (thinking) J<Õk g∞~°∞
U~°Ê~°K∞« ‰õΩ<Õ Jaè„áêÜ«∂Å∞. "≥∞Oÿ _£Ö’ áêl\˜",£ <≥y\˜"£ J<Õq =ÙO_»=Ù. q[Ü«∞O
(sucess), F@q∞ (defeat) J<Õq ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’ g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl
„áê=∂}˜HÍÅ∞. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ J#∞Éè"í åʼnõΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O =∂„`«"∞Õ
=ÙO@∞Ok. „ѨH$õ uÖ’ Jxfl r=~åâ◊√Å∂ ã¨=∂#"Õ∞. „ѨH$õ uѨ~O° QÍ „Ѩu=∞x+‘ XˆH
q^è"Œ ∞≥ #ÿ „áê=ÚYº`«#∞ Hõey =Ù<åfl_»∞. Z‰õΩ¯=, `«‰Ωõ ¯= J<Õ JO`«~åÅ∞ (variations)
=ÙO_»=Ù. `≥e"≥#· "åà◊√§ (intellectuals), |∞kú =∂O^ŒºO QÆÅ"åà◊√§ (mentally
144 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
retarded persons), Ñ≤zÛ"åà◊√§ (mad persons) Jx =∂#=*Ïux g∞‰õΩ#fl Ѩiq∞`«
*Ï˝#O`À qÉèlí OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. P qÉè[í # J<Õk „ѨH$õ u Ѩ~O° QÍ ÖË^∞Œ . JO^ŒiÖ’#∂
=Ù#fl JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O XHõ¯>Ë. JO^ŒiÖ’=Ù#fl "≥∞Oÿ _£ XHõ>.Ë K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞
qHÍã¨OÖ’ XHõ~°∞ =ÚO^Œ_»∞QÆ∞, WOH˘Hõ~°∞ "≥#∞Hõ_»∞QÆ∞Ö’ =ÙO\Ï~°∞. JO`ÕHÍx
Ñ≤zÛ"å_»∞ `«‰õΩ¯= HÍ^Œ∞. `≥e"≥·#"å_»∞ Z‰õΩ¯= HÍ^Œ∞. `≥e"≥·#"å_ç WO>ˇe*ˇ<£û
(intelligence) JO`å ‰õÄ_» „H˘"˘fiuÎ "≥Å∞QÆO`« =∂„`«"∞Õ ! J`«x JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x
"≥∞Oÿ _£ ã¨∂~°∞º_ç "≥Å∞QÆ∞ JO`« =ÙOk. Ñ≤zÛ"å_ç JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ ‰õÄ_» ã¨∂~°∞º_ç
"≥Å∞QÆ∞ JO`« =ÙOk. Éè∂í q∞ { r=~åâ◊√Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ „Ѩu =∞x+≤, „Ѩu
r=~åt H©ÅHõ áê„`« =Ç≤Ïã¨∞OÎ k. „Ѩu XHõ¯~°∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ XHõ
ÅHΔͺxfl ZOK«∞‰õΩx Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩ"tÕ OK«_O» [iyOk.
ã¨=Ú„^Œ „ѨÜ∂« }O K≥Ü∞« º_®xH˜ XHõ <å=#∞ ZÖÏ ZOK«∞‰õΩ<åfl~À, Éè∂í q∞
g∞^Œ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ ^ÕÇϨ O J<Õ <å=#∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ fã¨∞HÀ=_»O
[iyOk. =∂#= ^ÕÇϨ O J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}O Hõey =ÙOk. ^ÕÇϨ OÖ’x
„Ѩu r=Hõ}=¸ Jáê~°"∞≥ #ÿ *Ï˝<åxfl Hõey =ÙOk. =∂#= ^ÕÇϨ "Õ∞ XHõ J^Œ∞ƒù`O« !
Ñ≤zÛ"åà◊√§, |∞kú =∂O^ŒºO QÆÅ "åà◊√§ „ѨHõ$uѨ~°OQÍ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# "åà◊√§QÍ
ѨiQÆ}˜OK«|_»`å~°∞. "åà◊§=Å¡ „ѨHõ$uH˜ ֒ѨO U~°Ê_»O, K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
‰õΩO@∞|_»@O J<Õq [~°Q^Æ ∞Œ . H˘xfl „Ѩ`ºÕ Hõ ÅHΔͺÅ`À K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O»
HÀã¨O "åà◊√§ Ñ≤zÛ "åà◊√§QÍ [#‡fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ ÖˇÑ· π¶ HÍfie\©x
(quality of life) `≥e"≥#· "åà◊√§ =∂„`«"∞Õ ÃÑOK«_O» ÖË^∞Œ . Ñ≤zÛ "åà◊√§ ‰õÄ_»
JO^Œ∞Ö’ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. D q+¨Ü∞« O g∞ s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ (reasoning
mind) JO^ŒHá õ È=K«∞Û. Éè∂í q∞H˜ L`«~Î ,° ^ŒH}Δ˜ ^è$Œ "åÅ∞ ~Ô O_»∂ =Ù#fl>Ë,¡ =∂#=
K≥·`«#º qHÍ™êxH˜ ‰õÄ_» `≥e"≥·# "åà◊√§, Ñ≤zÛ"åà◊§ J=ã¨~°=ÚOk. ã¨∂~°∞ºx
"≥Å∞QÆ∞ÖÏO\˜ =∞<Àâ◊HÖΘ ’ P JO`«~åÅ∞ ÖË=Ù. „H˘"˘fiuÎ "≥Å∞QÆ∞ÖÏO\˜ WO>ˇe*ˇ<û£
(intelligence) =Å¡ Hõey# s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£ (reasoning mind)`À g∞~°∞ J@∞=O\˜
[_ç"˚ ∞≥ O\òû (judgements) U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ<åfl~°∞.
s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£, `«~¯° O, qâı+¡ }¨ ÖÏO\˜q =ÙO_»=Ù HÍ|\˜ì XHõ ~°HOõ QÍ
K≥áêÊÅO>Ë Ñ≤zÛ"åàı§ KåÅ K«H¯õ QÍ K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. `≥e"≥#· "åà◊√§QÍ
ÉèÏqOK«∞‰õΩ<Õ g∞~°∞ g∞ s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å Z<Àfl Ѩiq∞`«∞Ö’¡ aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú
K≥`· #« º qHÍ™êxH˜ ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’ ã¨ÊOkOK«_O» ÖË^∞Œ . g∞ qâı+¡ }¨ , `«~¯° O=Å¡ rq`«ÑÙ¨
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 145
qÅ∞=Å#∞ ѨÓiÎQÍ P™êfikOK«ÖHË áõ È`«∞<åfl~°∞. Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩu rq`«=¸ KåÅ
Ѩq„`«"∞≥ #ÿ ^Õ! „Ѩu rg Ѩ~=° ∞ Ѩq„`«"∞≥ #ÿ ^Õ! Jxfl r=~åâ◊√Å∂ Ѩ~=° ∞ Ѩq„`«"∞≥ #ÿ =x
g∞~°∞ QÆ∞iÎOKåe. Ãã#· ∞û, >ˇHÍflÅrx Jaè=$kú KÕã#≤ "åà◊§#∞ `≥e"≥#· "åà◊√§QÍ#∞,
q∞QÆ`å "åà◊§#∞ `«‰õΩ¯=QÍ#∞ JOK«<å "Õã≤ K«∂_»@O g∞ WO>ˇe*ˇ<£û ^•fi~å
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. P`«‡â◊HΘ Ѩi}Ï=∞O { K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞OÖ’ J@∞=O\˜ „áê=∂}˜HÍÅ∞
=ÙO_»=Ù. „áê=∂}˜HÍÅ∞ Hõey =ÙO_»_=» ∞O>Ë =∞x+≤H˜ QÆÅ Jáê~°"∞≥ #ÿ JO`«~âü H◊ xΘ
JQ“~°=Ѩ~Û° _»"∞Õ .
=∂#= ã¨=∂[OÖ’ =∞#∞+¨μÅ#∞ ~°Hõ~°HÍÅ =~åæÅ∞QÍ qÉèílOK«∞‰õΩx
q∞=Ú‡efl g∞~°∞ Ç‘Ï#Ѩ~∞° Û‰õΩO@∞<åfl~°∞. Ü«¸^Œ∞Å#∞ `«‰Ωõ ¯= "åà◊√§QÍ K«∂_»_O»
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. =∞i H˘xfl „áêO`åÅÖ’x =∂#=*Ïux `«‰Ωõ ¯= "åà◊√§QÍ K«∂_»_O»
[~°∞QÆ∞`«∂Ok. Éè∂í =∞O_»ÅOÖ’x =∂#=*Ïu JO^ŒiÖ’#∂ XˆH K≥`· #« ºâ◊HΘ P=iOz
=Ù#flѨÙ_»∞, =∞#∞+¨μÅO^Œ~∂° K≥`· #« ºâ◊HΘ ^•fi~å J#∞ã¨O^è•#O HÍ|_ç =Ù#flѨÙ_»∞ –
XHõ~∞° `«‰Ωõ ¯=, =∞~˘Hõ~∞° Z‰õΩ¯= Jx [_ç"˚ ∞≥ O\òû (judgements) U~°Ê~°∞K«∞HÀ=_»O
J~°~÷ Ç° Ï≤ `«O ! „Ѩu =∞x+≤x, „Ѩu r=~åtx J^Œ∞ƒù`« K≥`· #« ºâ◊HQΘ Í, XHõ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ
P`«‡QÍ QÆ∞iÎOK«O_ç! XHõ *Ïux Ç‘Ï#Ѩ~°Û_»O ^•fi~å g∞~°∞ P^蕺u‡Hõ L#flux
á⁄O^ŒÖ~Ë ∞° . Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=ÙÅO`å XˆH *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}O (genetic structure),
XˆH K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness) Hõey =Ù<åfl~°∞. H˘O^Œ~∞° =∞#∞+¨μÅ *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}O
L#fl`«OQÍ#∞, =∞iH˘O^Œi *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}O Ç‘Ï#OQÍ#∞ LO_»_O» Éè∂í q∞ g∞^Œ
ÖË^∞Œ . =∂#= *Ïu JO`å XˆH ã¨q∞+≤ì ÅHõΔ ºO`À K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞#flk.
XHõ *Ïux Ç≤ÏOã≤OK«_O» ^•fi~å g∞ ÖˇÑ· π¶ HÍfie\©x (quality of life)
L#fl`« Ѩ~∞° K«∞HÀ=_»O Jã¨OÉè=í O! r=*Ï`«∞Å =∞^躌 Ѩ~㰠ʨ ~° ã¨ÇϨ HÍ~°O`À K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞ "åºHÀK«O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. r=*Ï`«∞Å =∞^躌 "≥~· O° , áÈ\© "å`å=~°}O
J<Õq ÖË=Ù. JÖÏ =ÙO_ç =ÙO>Ë Éè∂í q∞ g∞^ŒQÍx, =∞~ÀÖ’HõOÖ’ QÍx r=*Ï`«∞Å
ã¨$+≤ì [iˆQk HÍ^Œ∞. Ñ≤e–¡ ZÅ∞Hõ, áê=Ú–HõÑʨ , ѨÙe–lOHõ WOHÍ H˘xfl r=*Ï`«∞Å
=∞^躌 "≥~· =° Ú =ÙO^Œx g∞~°∞ ÉèÏqOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∂Ok. HÍx "åã¨"Î åxH˜ Jk "≥~· O°
HÍ^Œ∞. K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ J^˘Hõ „Ѩ„H˜Ü∞« (process) =∂„`«"∞Õ . Ç≤ÏO™ê „Ѩ=$uÎ
P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆuH˜ „Ѩu|O^èHŒ Oõ QÍ =ÙOk. =∂#=*ÏuÖ’ „Ѩu XHõ¯ix ~°OQÆ∞#∞|\˜,ì
„áêO`«O |\˜,ì =∞`«O |\˜ì QÍHõ XHõ P`«‡â◊HQΘ Í QÆ∞iÎOK«_O» <Õ~∞° ÛHÀO_ç. [O`«∞=ÙÅ#∞
g∞ "≥^· ºŒ âß„ã¨Î „ѨÜ∂≥ QÍʼnõΩ LѨÜ∂≥ yOK«_O» ^•fi~å =∂#=*Ïu K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl
146 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Ç‘Ï#Ѩ~∞° Û‰õΩO@∞<åfl~°∞. Ç≤ÏO㨠^•fi~å rq`«ÑÙ¨ qÅ∞=Å#∞ Ç‘Ï#Ѩ~∞° Û‰õΩO@∞<åfl~°∞.
P`«‡K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ Ç≤ÏO㨠Q˘_»e¤ ÃÑ@∞ì.
=∞#∞+¨μÅÖ’ Q˘Ñ¨Ê*Ï`«∞Å∞, `«‰õΩ¯= *Ï`«∞Å∞ ÖË=Ù. qq^èŒ Éè∫uHõ
Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’QÆÅ =∂#=*Ïux g∞~°∞ WO>ˇe*ˇ<û£ ^•fi~å =sæH~õ }° KÕã∞¨ ‰õΩx H˘xfl
J¿ÇÏ`«∞Hõ Jaè„áêÜ«∂Å∞ Hõey =Ù<åfl~°∞. =∂#=*Ïu { r=*Ï`«∞Å JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’ XˆH q^è"Œ ∞≥ #ÿ K≥`· #« ºâ◊HΘ =ÙO_ç Éè∂í Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl ã¨$+≤Oì K«_O»
[~°∞QÆ∞`«∂Ok. JxflO\˜Ö’#∂ XˆH ~°H"õ ∞≥ #ÿ r=~°™êÜ«∞xHõ Ѩ^•~°O÷ xO_ç=ÙOk.
Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«Ñ~¨ O° QÍ "Õ~ˆ "Õ~ˆ Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’ =∂#=ÙÅ∞ [#‡fã¨∞‰õΩ#flѨÊ\˜H,© P^蕺u‡Hõ
„ѨÑO¨ K« Ѩ~O° QÍ JO^ŒiH© XHõ¯>Ë ÅHõΔ ºO =ÙO@∞Ok. =∂#= rq`åÅÖ’ ÉÏ^è•Hõ~O°
(suffering) J<Õk =ÙO_»^∞Œ . K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ H˘xfl „Ѩ`ºÕ Hõ ã¨"åà◊§`À ‰õÄ_ç#
ÅHõΔ ºO HÀã¨O ÉÏ^è•Hõ~"° ∞≥ #ÿ rq`åxfl Z#∞fl‰õΩx =∂#=[#‡ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
XHõ <å@HõOÖ’ (drama) qq^èŒ áê„`«Å∞ fã¨∞‰õΩx #\˜ã∞¨ #Î fl =º‰õΩÅÎ ‰õΩ Jk <å@HõOQÍ<Õ
`Àã¨∞OÎ k. ^˘OQÆ áê„`«Ö’ =Ù#fl =ºH˜,Î áÈbã¨∞ áê„`«Ö’ =Ù#fl =ºH˜Î ^ŒQ~æÆ ° ^≥|ƒÅ∞
uO@∞#fl@∞¡ #\˜™êÎ_»∞. Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’ D ÉÏ^è•Hõ~°O (suffering)J<Õk
P`«‡Ñ¨~°OQÍ K«∂ã≤#ѨÙ_»∞ XHõ „_®=∂ÖÏQÆ =ÙO@∞Ok. P`«‡‰õΩ Jk ã¨"åÅ∞QÍ
=ÙO@∞Ok. P ã¨"åÅ∞#∞ JkèQqÆ ∞OK«_O» Ö’ H˘xfl áê~îåÅ∞ (lessons) <Õ~∞° Û‰õΩO@∞Ok.
rq`«OÖ’ `å~°ãѨ _¨ Õ „Ѩu J#∞Éè=í =¸ =∞<Àâ◊HxΘ "åºHÀzOѨ *Ëã∞¨ OÎ k. HÍ~ü ~ˆ ãπ
„_≥=· ~°∞¡ (car - race drivers), Ѩ~fi° `å~ÀǨωõΩÅ∞ (mountain climbers), P@QÍà◊√§
(sports men) ZOK«∞‰õΩ<Õq "åà◊§‰õΩ ã¨"åà◊√§QÍ#∞, W`«~∞° ÅHõq ÉÏ^è•Hõ~O° QÍ#∞
=ÙO\Ï~Ú.
Éè∂í q∞ ÃÑ#· Z^Œ∞~°Ü∞Õ º „Ѩu rq`å#∞Éè=í =¸ P`«‡Ñ¨~O° QÍ K«∂ã≤#ѨÙ_»∞
XHõ ã¨"åÅ∞QÍ =ÙO@∞Ok. HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Ѩ~O° QÍ `«~z° K«∂¿ãÎ XHõ J#∞Éè=í O
PǨ^¡ HŒ ~õ O° QÍ, WOH˘Hõ J#∞Éè=í O ÉÏ^è•Hõ~O° QÍ `ÀK«=K«∞Û. JOQÆ"H·≥ Åõ ºO`À [x‡OKÕ
XHõ =ºH˜Î ‰õÄ_» K≥`· #« ºâ◊HxΘ XHõ kâ◊Ö’ Hˆ O„nHõiOѨ*ãË ≤ H˘xfl J#∞Éè"í åÅ∞, áê~îåÅ∞
<Õ~∞° Û‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ JÖÏO\˜ [#‡#∞ ZOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. J`«_∞» P [#‡#∞
ZOK«∞‰õΩ<Õ =ÚO^Œ~° [#‡xKÕÛ `«e^¡ OŒ „_»∞Å∞ J`«x rq`«OÖ’ `å~°ãѨ _¨ Õ =º‰õΩÅÎ
J#∞=∞u ‰õÄ_» =ÙO@∞Ok. P`å‡#∞Éè"í åÅ∞, K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O
JOQÆ"H·≥ Åõ ºO, ÉÏ^è•Hõ~"° ∞≥ #ÿ rq`åÅ#∞ Z#∞fl‰õΩx Éè∂í q∞ g∞^Œ áê~îåÅ∞ <Õ~∞° ÛHÀ"åÅx

"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 147

`«Ñʨ xã¨i ~°∂ÖËg∞ ÖË^∞Œ . g∞ =∞<Àâ◊H`Θ À ZÖÏ ã¨OHõeÊ¿ãÎ JÖÏ Éè∂í q∞ÃÑ· rq`åxfl
ZOK«∞‰õΩ<Õ ¿ãfiK«Û#ù ∞ Hõey =Ù<åfl~°∞. D qâ◊fiOÖ’ U â◊HΩ q∞=∞‡efl xÜ«∞O„uOK«_O» QÍx,
âßã≤OK«_O» QÍx K≥Ü∞« º^Œ∞. JO`å g∞ Wëêì#∞™ê~°OQÍ<Õ [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. rq`«OÖ’
Z^Œ∞~°Ü∞Õ º „Ѩu J#∞Éè=í =¸, „Ѩu [<å‡ g∞ =∞<ÀâH◊ Θx "åºHÀzOѨ*ãË ∂¨ Î =ÙO@∞Ok.
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ =ÚO^Œ_∞» QÆ∞ "Õã∂¨ <Î Õ =ÙO\Ï~°∞. =∂#= „_®=∂Ö’ (human
drama)Z^Œ∞~°Ü∞Õ º „Ѩu J#∞Éè= í =¸ =∞<ÀK≥`· #« º qHÍ™êxfl ÃÑOK«∞`«∞Ok. JO`ÕQÍx
D qâ◊fiOÖ’ U ^Õ=Ù_»∂ q∞=∞‡efl tH˜OΔ K«_O» ÖË^∞Œ . =∞~°=∞x+≤ÖÏQÆ (robot) g∞~°∞
rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ Z^Œ∞~À¯=_»O ÖË^∞Œ . =∞~°=∞x+≤ ‰õÄ_» ã¨∂K«#Å „ѨHÍ~°O Ѩ#∞Å#∞
K≥Ü∞« ºQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok, HÍx ^•xH˜ K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩ~O° QÍ =∂~°∞ÊÅ∞O_»=Ù. =∞x+≤ Z^Œ∞~˘¯<Õ
Ѩ#∞ÅÖ’ K≥`· #« ºâ◊HÑΘ ~¨ O° QÍ =∂~°∞ÊÅ∞ U~°Ê_ç Ѩi}Ï=∂xH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ_¨ `» å~Ú. =∞x+≤H˜
`å~°ãѨ _¨ Õ „Ѩu J#∞Éè=í =¸ K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩ~O° QÍ XHõ áê~îO° <Õ~∞° ÛHÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
J~Ú`Õ UÜÕ∞ J#∞Éè"í åÅ∞ HÍ"åÖ’, Z@∞=O\˜ ã¨"åà◊§#∞ ZOK«∞HÀ"åÖ’ x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩ<Õ
â◊HΘ g∞ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ =ÙOk.
D qâ◊fiOÖ’ „Ѩu =ã¨∞=Î Ó K≥`· #« º=O`«"∞≥ #ÿ ^Õ. „Ѩu ^•xH© JO`«~âü H◊ ,Θ
JO`«~ü „ѨѨOK«O =Ù<åfl~Ú. q`«Î#=Ú#∞ (seed) fã¨∞HÀO_ç. Jk =∞Ǩ=$HõΔO
HÍÉ’`«∞#fl@∞¡ HõÅÅ∞HõO@∞Ok. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}=¸ ^•x ÅHΔͺŠQÆ∞iOz
HõÅÅ∞QÆO@∞Ok. `«e¡ QÆ~°ƒùOÖ’x Ñ≤O_»O ‰õÄ_» `«# Ѩi}Ï=∂xfl QÆ∞iOz
HõÅÅ∞QÆO@∞Ok. Éè∂í q∞ `«# K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O QÆ∞iOz HõÅÅ∞ QÆO@∞Ok. D
qâ◊fiOÖ’ Un xs˚=OQÍ ÖË^∞Œ . g∞ Éè∫uHõ âß„ã¨A Î Å˝ ‰õΩ (physicists) – Ѩ~=° ∂}∞=ÙÖ’
(atom) Hõ^eŒ HõÖ’=Ù#fl ZÅ„HÍì#∞ (electron), W`«~° ã¨∂HõΔ ‡ Hõ}ÏÅ QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞
HÍx Ѩ~=° ∂}∞=ÙÖ’x K≥`· #« ºâ◊HΘ Hõ^eŒ HõÅ QÆ∞iOz U =∂„`«O "åà◊§‰õΩ J=QÍǨÏ#
ÖË^∞Œ . ^•xfl â’kèOK«_®xH˜ "åà◊√§ JO`«~ü =∞<Àâ◊HxΘ qxÜ≥∂yOKåeû =ÙOk.
rq`«O Ѩ@¡ Q“~°=O, ÅHõΔ ºO, Ѩ~=° ∂~°O÷ =Ù#flѨÙÊ_»∞ „Ѩu=∞x+‘ P`«‡
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl Ju"ÕQOÆ QÍ Jaè=$kúÑ~¨ ∞° K«∞‰õΩO\Ï_»∞. =∂#=ÙÅO^Œ~∂° J@∞=O\˜
PâßHõ~^° Àè ~°}˜ Hõey=ÙO>Ë P <åQÆiHõ`« HÍÅOÖ’x =∂#=*Ïu { r=*Ï`«∞Å∞ {
Éè∂í q∞ KåÅ J^Œ∞ƒù`O« QÍ – P^蕺u‡HõOQÍ, „áêѨOzHõOQÍ, =∞<Àâ◊HΘ Ѩ~O° QÍ –
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`å~Ú. rq`«O J~°=÷ O`«OQÍ `ÀK«#ѨÙ_»∞ U r=~åtQÍx,
U =∞x+≤QÍx Éè∂í q∞ g∞^Œ =∞i rqOz =ÙO_»Ö~Ë ∞° . "≥O@<Õ Éè∂í q∞ g∞^Œ #∞O_ç
148 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
x„+¨¯q∞OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JOQÆ "≥H· Åõ ºO QÆÅ "åà◊√§, `≥e"≥#· "åà◊√§, |∞kú =∂O^ŒºO
QÆÅ"åà◊√§, Ñ≤zÛ"åà◊√§ JO^Œ~∂° ‰õÄ_» K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ ã¨=∞`ÒźO#∞ (balance)
HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. JO^ŒiÖ’x =∞<Àâ◊H˜Î (mind power) K≥·`«#ºâ◊H˜Î ^•fi~å
J#∞ã¨O^è•xOѨ|_ç =ÙOk. =∂#=*Ïu { r=*Ï`«∞Å∞ H˘xfl qÅ∞=Å∞ P^è•~°OQÍ
XHõiH˘Hõ~°∞ ã¨Ç¨ÏHõiOK«∞‰õΩO@∂, >ˇbѨu ^•fi~å *Ï˝<åxfl qãÎ̈iOѨ*Ëã¨∞‰õΩO@∂
=ã¨∞Î<åfl~Ú. rq`« Ѩ~°=∂~å÷xfl QÆ∞iÎOK«_»OÖ’ g∞ Ãã·#∞û Ѩi*Ï˝#O ZO`À
֒ѨÉ∂íè ~Ú+¨Oì QÍ Jã¨=∞„QÆOQÍ =ÙOk.
r=*Ï`«∞Å K≥·`«#º qHÍã¨O JO`å ‰õÄ_» P^蕺u‡Hõ`«#∞, =∞<Àâ◊H˜Îx
qã¨iÎ OѨ*ܡ ∞« º_»O HÀã¨"∞Õ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. „Ѩã∞¨ `Î O« D `«~∞° }OÖ’ =∂#=*Ïu `«#
P^蕺u‡Hõ â◊HxΘ , =∞<Àâ◊HxΘ qã¨iÎ OѨ*ãË ∞¨ ‰õΩO>Ë q∞QÆ`å Jxfl r=*Ï`«∞Å P^蕺u‡Hõ
â◊HΘ { =∞<Àâ◊HxΘ ÃÑOK«_O» Ö’ „Ѩ=ÚYáê„`« =Ç≤ÏOz#@¡=Ù`«∞Ok. `å#∞ ѨÙ~ÀQÆu
á⁄O^Œ∞`«∞<åfl#<Õ Ñ¶e‘ OQ∑ „Ѩu =∞x+≤H,© „Ѩu „áê}˜H© J=ã¨~O° ! ÖËHáõ È`Õ rq`«O
J~å÷ x fl HÀÖ’Ê`« ∞ O^Œ # fl Éè Ï =# U~° Ê _» ∞ `« ∞ Ok. rq`« Ñ ¨ ~ ° = ∂~å÷ x fl
qã¨iÎ OѨ*ãË ∞¨ HÀ=_»OÖ’ WO>ˇe*ˇ<û£ (intelligence)XHõ¯>Ë ã¨iáÈ^Œ∞. WO>ˇe*ˇ<û£
{ ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ (intuition) { ÉèÏ=#Å∞ (emotions) { TǨâ◊HΘ (imagination)
Hõeã≤#ѨÙ_Õ rq`åxH˜ Ѩ~=° ∂~°=÷ Ú (meaningful life) KÕ‰Äõ ~°∞`«∞Ok.
✽ ✽ ✽

=∞#ã¨`Î fi«Î âß„ã¨A

Î Å˝ ∞, âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞, "≥^· ∞Œ ºÅ∞ Z=fi~°∂ ‰õÄ_» "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü#∞
Jaè=$kú K≥Ü∞« º_»OÖ’ ã¨Ç¨ Ü«∞O K≥Ü∞« ºÖË~∞° . "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü QÆ∞iOz, JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
QÆ∞iOz "åà◊§‰õΩ `≥eã≤# ã¨=∂Kå~°O (information), KåÅ ã¨fiÅÊO. JO`«~âü H◊ Θ
qxÜ≥∂QÆO ÃÑiˆQ H˘Åk =∞<Àâ◊HΘ ‰õÄ_» "åºHÀK«O K≥O^Œ∞`«∞Ok. g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ
™ê÷~Ú (consciousness level) ÃÑiˆQ H˘Ån g∞ =∞<Àâ◊HΘ qã¨iÎ OK«∞‰õΩO@∂ áÈ`«∞Ok.
g∞ K≥ · ` « # ºâ◊ H ˜ Î ÃÑ~° Q Íe. JѨ Ù _Õ g∞ `≥ e q ( intelligence ) =∞iO`«
Ѩ^∞Œ #∞ÃÑ@ì|_»∞`«∞Ok. WHõ¯_» "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü#∞ Jaè=$kú K≥Ü∞« º_»=∞O>Ë – HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ ѨikèÖ’x `≥eqx (intelligence) "åºHÀK«O K≥OkOK«_=» ∞x g∞ ѨiÉèÏ+¨Ö’
K≥Ñʨ _»O [iyOk. "åã¨"Î åxH˜ "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü J<Õk JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x J#O`«"∞≥ #ÿ
â◊HÎ̃. ^•xfl Jaè=$kú K≥Ü«∞º_»=∞<Õ „Ѩâ◊fl WHõ¯_» ÖË^Œ∞. "≥∞ÿO_£ Ѩ=~ü#∞ Jaè=$kú
K≥Ü∞« º_»=∞O>Ë g∞ JO`«~ü =∞<Àâ◊HxΘ qxÜ≥∂QÆOÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩ~å=_»O J<Õ q+¨Ü∂« xfl
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 149
g∞ ѨiÉèÏ+¨Ö’ K≥Ñʨ _»O [iyOk. D q+¨Ü∂« xfl g∞~°∞ *Ï„QÆ`QΫ Í QÆ=∞xOK«O_ç.
J#O`«"≥∞ÿ# "≥∞ÿO_£ Ѩ=~ü#∞ Jaè=$kú K≥Ü«∞º_»O J<Õ q+¨Ü«∞O J~°÷~°Ç≤Ï`«O.
P`å‡#∞Éè"í åÅ∞, K≥`· #« º qHÍã¨O#∞ qã¨iÎ OѨ*¿Ë ã H˘Ån, =∞<Àâ◊HΘ qxÜ≥∂QÆO ‰õÄ_»
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =ã¨∞OÎ ^Œ<Õ q+¨Ü∞« O g∞ =∞#ã¨`Î fi«Î âß„ã¨A Î Å˝ ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. "≥∞Oÿ _£ J<Õk
XHõ â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ ~°∂áêO`«~O° Jx "åà◊§‰õΩ `≥eÜ«∂eû=ÙOk.
JO^ŒiÖ’=Ù#fl "≥∞ÿO_£ Ѩ=~ü Jáê~°"≥∞ÿ#k. Ñ≤zÛ"å_»∞, |∞kú=∂O^ŒºO
QÆÅ"å_»∞. `≥e"≥#· "å_»∞ – JO^ŒiÖ’#∂ J#O`«"∞≥ #ÿ =∞<Àâ◊HΘ =ÙOk. r=*Ï`«∞
ÅxflO\˜Ö’ D ã¨$+≤Öì ’ „Ѩu „áê}˜Ö’ ‰õÄ_» J#O`«"∞≥ #ÿ =∞<Àâ◊HΘ Wq∞_ç =ÙOk.
"å\˜ K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~ÚÅ (consciousness levels) J#∞™ê~°OQÍ =∞<Àâ◊HΘ qxÜ≥∂QÆO
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. `«^•fi~å =∂#ã≤Hõ qHÍã¨O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. JO`«~ü =∞<Àâ◊HΘ
qxÜ≥∂QÆOÖ’ XHõi #∞O_ç =∞~˘HõiH˜ JO`«~åÅ∞ (variations) =ÙO_»=K«∞Û. HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞ÿO_£ ™ê÷~ÚÖ’ (at the level of conscious mind) HõxÊOKÕ D JO`«~åÅ
P^è•~°OQÍ XHõ`x« fl `≥e"≥#· "å_»∞QÍ#∞, =∞~˘Hõ`x« fl |∞kú=∂O^ŒºO QÆÅ"å_»∞QÍ#∞
g∞ [_ç"˚ ∞≥ O\ò (judgement) Hõ#∞QÆ∞}OQÍ QÆ∞iÎOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∂Ok. qâ◊fiOÖ’
Jxfl P`«‡â◊HÖõ ÏÅ#∂ P`«‡â◊HΘ #_çÑã≤ ∞¨ OÎ k. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Ñ≤zÛ"å_»∞ Ug∞
K≥Ü«∞ºÖËHõ áÈ=K«∞Û. HÍx K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞„Hõ=∞OÖ’ `«# =O`«∞ áê„`«#∞
x~°fiiÎOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. Éè∂í q∞ g∞^Œ „ѨH$õ ux ã¨=∞`ÒźO K≥Ü∞« º_®xH˜ JO^Œ~∂°
J=ã¨~°"Õ∞! Éèí∂q∞ g∞^Œ =∂#=*Ïu ã¨OѨÓiÎQÍ J#O`«"≥∞ÿ# =∞<Àâ◊H˜Îx
qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»O ÖË^∞Œ . |∞^Œ∞_ú ∞» , rã¨ãÖπ ÏO\˜ JuH˘kÌ=∞Ok P`«‡â◊HxΘ K«H¯õ QÍ
LѨÜ∂≥ yOK«∞HÀ=_»O KÕâß~°∞.
*Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ (memory capacity) J<Õk ‰õÄ_» HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ XHõ
„H˜Ü∞« (activity). =∂#=*ÏuÖ’ "åà◊§ K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~ÚÅ (consciousness levels)
Hõ#∞QÆ∞}OQÍ XH˘¯Hõ¯iH˜ XHõ q^èOŒ QÍ *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ =ÙO@∞Ok. K≥`· #« ºâ◊HΘ Z‰õΩ¯=QÍ
=Ù#flѨÙ_»∞ *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ ,Θ UHÍ„QÆ`Å« ∞ ÃÑ~°QQÆ ÅÆ =Ù. *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ ÃÑ~°QÍÅx ã¨OHõeÊOK«_O»
^•fi~å =∞<ÀK≥`· #« ºâ◊HΘ J@∞"≥Ñ· Ù¨ Hˆ O„nHõiOѨ|_ç *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ «Î˜ ÃÑ~°Q_Æ O» ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ k
JO`ÕQÍx *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ XHõiH˜ ÖËHáõ È=_»O, WOH˘Hõ~∞° Hõey=ÙO_»_O» J<Õk [~°Q^Æ ∞Œ .
D qâ◊fiOÖ’x *Ï˝<å#flO`å "≥∞Oÿ _£ `«#Ö’ W=Ú_»∞Û‰õΩ#flѨÙ_∞» *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ ÖËHáõ È=_»=∞<Õk
ã¨=∞㨺 HÍ<ÕHÍ^Œ∞. qâ◊fiOÖ’x *Ï˝<å#flO`å g∞ "≥∞Oÿ _£ W=Ú_»∞Û‰õΩx =ÙOk. JO`«~ü
„Ѩܫ∂}O ^•fi~å P *Ï˝#ÉèÏO_®QÍ~åxfl ÉÏǨϺ „ѨѨOK«O qxÜ≥∂QÆOÖ’xH˜
150 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
fã¨∞‰õΩ~å=K«∞Û. "≥∞^Œ_∞» J<Õ ™ê^è#Œ O ^•fi~å "≥∞Oÿ _£ L#flO`« HÍÅ=¸ "≥∞^Œ_∞» #∞
XHõ ™ê^èŒ#OQÍ "≥∞ÿO_£ KÕ`« qxÜ≥∂yOѨ|_»∞`«∞Ok. „ukâß `«ÅOÖ’ (three
dimensional plane) Éè∫uHõ Ѩ^•~å÷xfl (physical matter), Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl,
Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ (physical circumstances) ã¨$+≤ì KÕÜ∞« _®xH˜ "≥∞^Œ_∞» #∞ XHõ
™ê^è#Œ OQÍ "≥∞Oÿ _£ LѨÜ∂≥ yOK«∞ ‰õΩO@∞Ok. D ^ÕÇϨ O U~°Ê_»Hõ =ÚO^Œ∞ "≥∞Oÿ _£ÜÚ≥ Hõ¯
"åºHÀK«O H˘#™êQÆ∞`«∂ =ã¨∂OÎ k. D ^ÕÇ¨ xfl =kÖËã#≤ `«~åfi`« ‰õÄ_» "≥∞Oÿ _£ Ü≥ÚHõ¯
"åºHÀK«O qã¨iÎ ã¨∂<Î Õ =ÙO@∞Ok.
â◊HxΘ (energy) U q^èOŒ QÍ HÍ"åÅO>Ë JÖÏ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<Õ ¿ãfiK«Û#ù ∞
(freedom) g∞~°∞ Hõey =Ù<åfl~°∞. *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ ÃÑ~°QÍÅ<Õ ã¨OHõÅÊO Hõey#ѨÙ_»∞ g∞
JO`«~âü H◊ Θ J@∞"≥Ñ· Ù¨ „Ѩ=Ç≤ÏOz *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ xΘ ÃÑOK«∞`«∞Ok. g∞ "åã¨"Î åxfl g∞ W+¨"ì Ú≥ zÛ#
suÖ’ ã¨$+≤Oì K«∞HÀ=K«∞Û.
Z‰õΩ¯=QÍ `«i¯Oz, qâı+¡ }¨ K≥Ü∞« ºQÆÅ =ºH˜xÎ rxÜ«∞ãπ (genius) Jx
ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï~°∞. „Ѩu^•xfl ‰õΩΔ }‚OQÍ qâı+¡ }¨ K≥Ü∞« º_»O, „Ѩu^•xH© HÍ~°}ÏÅ∞ "≥^HŒ _õ O» ,
`«~¯° O K≥Ü∞« º_»O J<Õq ѨÓiÎQÍ *Ï˝#O ÖË#ѨÙ_»∞ [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÃÑ·
qâßfiã¨O ÖË#ѨÙ_»∞ ‰õÄ_» [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. ѨÓiÎ *Ï˝#O =Ù#flѨÙ_»∞ s[xOQ∑
(reasoning), qâı+¡ } ¨ , `«~¯° O =ÙO_»=Ù. Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl (physical reality)
J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ ™ê÷~ÚH˜ Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=*Ïu Ü≥ÚHõ¯ =∞<Àâ◊HΘ WOHÍ Z^ŒQÖÆ ^Ë ∞Œ .
|∞^Œ∞_ú ∞» , rã¨ãÖπ ÏO\˜ "å~°∞ H˘kÌ =∞Ok =∂„`«"∞Õ P ™ê÷~ÚH˜ ZkQÍ~°∞. JO`«~ü
„ѨÑO¨ Kåxfl ‰õΩΔ }‚OQÍ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_»O, JO`«~åfi}˜x q#QÆÅQÆ_O» , JO`«~ü „ѨÜ∂« }O
^•fi~å JO`«~âü H◊ xΘ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ "åã¨=Î OQÍ (physical reality)
=∞~°ÅÛQÆÅQÆ_O» `≥eã≤# =ºH˜xÎ rxÜ«∞ãπ "≥∞Oÿ _£ (genius mind – "Õ∞^è•q ) Jx
Ñ≤Å==K«∞Û. g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞ qâı+¡ }¨ (analysis) ^•fi~å Ãã#· ∞û#∞ Jaè=$kú KÕ¿ã
q^è•#O KåÅ Jã¨=∞„QÆ"∞≥ #ÿ Ѩ^uúŒ . JO`«~åfi}˜ ^•fi~å Ãã#· ∞û#∞ Jaè=$kú KÕ¿ã âß„ã¨"Î `Õ #Ϋ ∞
rxÜ«∞ãπ (genius)QÍ Ñ¨iQÆ}O˜ K«=K«∞Û.
„Ѩu q+¨Ü∂« xH˜ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å QÔ _· <≥ û£ (guidance) fã¨∞HÀ=_»O
g∞~°∞ JÅ=~°∞Û‰õΩO>Ë P^蕺u‡HõOQÍ, „áêѨOzHõOQÍ ZO`À ѨÙ~ÀQÆu ™êkè™êÎ~∞° .
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’x Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ q∞=∞‡efl "≥∂ã¨O K≥Ü∞« º=K«∞Û† g∞ `«~¯° O q∞=∞‡efl
"≥∂ã¨O K≥Ü∞« º=K«∞Û– HÍx g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O q∞=∞‡efl ã¨iÜ≥∞ÿ # =∂~°Oæ Ö’
#_çÑã≤ ∞¨ OÎ k. JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl, JO`«~ü "å}˜x qâ◊fiã≤OK«_O» <Õ~∞° ÛHÀO_ç. J#O`«"∞≥ #ÿ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 151
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_Õ g∞ ^ÕÇ¨ xfl fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞† g∞ rq`«OÖ’ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_Õ g∞ =ºH˜`Î fi« qHÍã¨O, K≥`· #« º
qHÍã¨O [~°∞QÆ∞`«∂Ok† g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_Õ q∞=∞‡efl g∞~°∞ „ѨuHõ}Δ =¸
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. g∞ JO`«~å`«‡ q∞=∞‡efl ZѨÊ\˜H© "≥∂ã¨O K≥Ü∞« º_»O [~°Q^Æ ∞Œ .
q`«#Î OÖ’x JO`«~âü H◊ Θ =∞Ǩ=$HõOΔ QÍ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ =∂~°^æ iŒ ≈QÍ =Ù#fl>Ë,¡ g∞ JO`«~âü H◊ Θ
g∞‰õΩ ZÅ¡"àÕ Ö◊ Ï =∂~°^æ iŒ ≈QÍ =ÙO@∞Ok. JO`«~ü â◊HΘ `«# Ѩx `å#∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∂
áÈ`«∞Ok. g∞ ^ŒQ~æÆ ° ã¨iѨ_® *Ï˝#O ÖË#ѨÙ_»∞, g∞ Hõà§◊ =ÚO^Œ~° ã¨=∞㨺‰õΩ Ñ¨iëê¯~°O
ÖË#ѨÙ_»∞, g∞ P`«‡â◊HÑΘ @¨ ¡ qâßfiã¨O ÖË#ѨÙ_»∞, g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ `«~å¯xfl (logic),
s[xOQ∑#∞ (reasoning) P„â◊~ÚOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£#∞ (reasoning mind) P„â◊~ÚOK«_O» `«ÑÙ¨ ÊQÍ^Œ∞HÍx
=∂#=*Ïu K≥`· #« º qHÍ™êxH˜ nx=Å¡ X#QÆ∂_Õ „ѨÜ∂≥ [#O KåÅ ã¨fiÅÊO. x~°Ü ‚ ∂« Å∞
fã¨∞HÀ=_»OÖ’ (decision making) H˘O`« =~°‰Ωõ =ÙѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. JO`Õ
`«Ñʨ , JO`«~ü â◊HxΘ qâ◊fiã≤Oz ^•xfl qxÜ≥∂QÆOÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜ s[xOQ∑
"≥∞Oÿ _£ U =∂„`«O LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ^» ∞Œ . U^≥<· å XHõ ÅHõΔ ºO U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#flѨÙ_»∞, Jk
<≥~°"Õ~°∞`«∞O^•? ÖË^•? Jx D s[xOQ∑ "≥∞ÿO_£ J<ÕHõ q^è•Å∞QÍ qâı¡+¨}
KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. nx qâı+¡ }¨ JO`å Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À [~°∞QÆ∞`«∞Ok. P qâı+¡ }¨
ZO`«H© `≥Q^Æ ∞Œ . D s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£ Jáê~°"∞≥ #ÿ P`«‡â◊HxΘ qâ◊fiã≤OK«^∞Œ . s[xOQ∑
"≥∞Oÿ _£ ^•fi~å =∂#=rq`åÅÖ’ Jxfl ã¨=∞㨺ʼnõΩ Ñ¨iëê¯~°O ÅaèOK«^∞Œ . g∞ Ãã#· ∞û,
>ˇHÍflÅrÅ∞ s[xOQ∑ ^•fi~å Jaè=$kú K≥O^•~Ú. JO`«~åfi}˜x LѨÜ∂≥ yOz Jaè=$kú
KÕã≤ =ÙO>Ë Ãã#· ∞û, >ˇHÍflÅrÅ∞ ÅHõÅΔ ~Ô @∞¡ Jaè=$kú K≥Ok=ÙO_Õq. Ѩiq∞`«*Ï˝#O
=Ù#flѨÙ_»∞ s[xOQ∑ J=ã¨~"° ∞Õ HÍx JO`«~åfi}˜x LѨÜ∂≥ yOK«_O» HÀã¨O g∞~°∞
ZO`À ™ê^è#Œ KÕÜ∞« =Åã≤ =ÙOk. Jáê~°"∞≥ #ÿ =∞<Àâ◊HÖΘ ’ s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£ J<Õk
KåÅ KåÅ ã¨fiÅÊ"≥∞#ÿ JOâ◊O. ã¨∂~°∞º_ç "≥Å∞QÆ∞Ö’ QÀ~°O`« "≥Å∞QÆ∞ D s[xOQ∑
"≥∞Oÿ _£!
U Ѩx‰õΩѨ„Hõq∞OKåe? U q^èOŒ QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÍe ÖÏO\˜ J<ÕHõ „Ѩâfl◊ Å∞
g∞H˘ã¨∞ÎO\Ï~Ú. g∞ K≥·`«#º qHÍã¨O ÃÑiˆQH˘Ån g∞ |∞kú qHÍã¨O ‰õÄ_»
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok† g∞ |∞kú ëê~üÊ (sharp) J=Ù`«∞O@∞Ok† g∞ =∞<Àâ◊HΘ qã¨~Î }°
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ qã¨~Î }° Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#flѨÙ_»∞ g∞‰õΩ q"ÕK#«
â◊H,Θ JO`«~å`«‡ „Ѩɒ^èOŒ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. g∞ K≥`· #« ºâ◊HxΘ qã¨~Î }° KÕã∞¨ HÀ=_»OÖ’ g∞
152 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
„ѨÜ∂« }O =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆ=Åã≤=ÙOk. K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~Ú (consciousness level)
Z‰õΩ¯=QÆÅ =ºH˜Î x~°Ü ‚ ∂« Å∞ fã¨∞HÀ=_»OÖ’, ÅHΔͺÅ∞ ZOK«∞HÀ=_»OÖ’ ã¨Ê+¨`ì « (clearity)
Hõey=ÙO\Ï_»∞. K≥`· #« ºâ◊HΘ Ö’Ñ≤Oz#ѨÙ_»∞ Jã¨Ê+¨`ì « (confusion) q∞=∞‡efl _®q∞<Õ\ò
KÕã∞¨ OÎ @∞Ok. ^ÕxHÔ <· å â◊HΘ qxÜ≥∂QÆ"∞Õ Hõ^•!
WO>ˇÅH±ì (intellect) J<Õk x~°Ü‚ ∂« Å∞ fã¨∞HÀ=_»OÖ’ =ÚYº"≥∞#ÿ áê„`«
=Ç≤Ïã¨∞OÎ k. K≥`· #« ºâ◊HΘ ÃÑiˆQH˘Ån WO>ˇÅH±ì Ѩikè ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. D WO>ˇÅH±ì
‰õÄ_» HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ѨikèÖ’ Wq∞_ç =ÙOk. WO>ˇÅH±ì „Ѩu =∞x+≤H© J=ã¨~"° ∞Õ !
x~°Ü ‚ ∂« Å∞ fã¨∞HÀ=_»O, ÅHΔͺÅ∞ ZOK«∞HÀ=_»O, [_ç"˚ ∞≥ O\òû U~°Ê~°K∞« HÀ=_»O nx
ѨikèÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#flѨÊ\˜H© J^Õ ã¨~fi° ã¨fiO HÍ^Œ∞. WO>ˇÅH±ì ÖËHáõ È~Ú<å ^ÕÇ¨ xfl
^èiŒ Oz# P`«‡â◊HÅõ O `«# JO`«~âü H◊ Θ ^•fi~å Éè∂í q∞ g∞^Œ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ á⁄O^Œ_O»
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. J#O`«"∞≥ #ÿ *Ï˝<åxfl ^ÕÇϨ OÖ’x „Ѩu r=Hõ}=¸ W=Ú_»∞Û‰õΩx =ÙOk.
g∞ ѨÓsfi‰õΩÅ *Ï˝#=∞O`å g∞ ^ÕǨÏOÖ’x „HÀ"≥∂*’"£∞ûÖ’ (chromozomes)
Éè„í ^ŒÑ~¨ K° |« _ç=ÙOk. g∞ qxÜ≥∂QÆOÖ’xH˜ ~å=_®xH˜ P *Ï˝#=∞O`å ã≤^OúŒ QÍ =ÙOk.
g∞‰õΩ `≥eÜ«∂eûO^ŒO`å ZÖÏ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ"åÅ<Õ q+¨Ü«∞"Õ∞. JO^ŒiH© XˆH
™ê÷~ÚÖ’ WO>ˇÅH±ì =ÙO_»^Œ∞. "åiÖ’ K≥·`«#ºâ◊H˜Î K«Å<åxH˜ ( motion of
consciousness) J#∞QÆ∞}OQÍ WO>ˇÅH±ì =ÙO@∞Ok. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ XHõ 'JÅ— ZÖÏ
Hõ^eŒ Hõ#∞ Hõey =ÙO@∞O^À, D WO>ˇÅH±ì ‰õÄ_» JO`Õ! "≥∞Oÿ _£ J<Õk ã¨=Ú„^Œ=∞~Ú`Õ,
Hõ^eŒ HõÖ’ =Ù#fl D 'JÅ—#∞ WO>ˇÅH±Qì Í Ñ¨iQÆ}O˜ K«=K«∞Û. Éè∂í q∞, ÖË^• =∞ˆ~ Ö’HõOÖ’
#~Ú<å U P`«‡â◊HÅõ =¸ x~°Ü Ì ∞« QÍ =ke"ÕÜ∞« |_»Ö^Ë ∞Œ † q㨇iOѨ|_»Ö^Ë ∞Œ . D qâ◊fi
â◊Hˆ Î Jxfl P`«‡â◊HÖõ ÏÖ’¡ xO_ç =ÙOk. WO>ˇÅH±ì =Ù<åfl, ÖËHáõ È~Ú<å ^ÕÇϨ ^è•iQÍ
=Ù#fl P`«‡â◊HÅõ O Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. WO>ˇÅH±ì
J<Õk ÅHΔͺÅ#∞ xˆ~tÌ OK«∞HÀ=_»OÖ’ =ÙѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. XHõ =∂#=*Ïu =∂„`«"∞Õ
Q͉õΩO_®, [O`«∞=ÙÅ∞ { W`«~° r=*Ï`«∞Åhfl "å\˜ K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~ÚÅÖ’ WO>ˇÅH±#ì ∞
Hõey=Ù<åfl~Ú. ã¨HÅõ „áê}˜HÀ\˜x #_çÑO≤ KÕk JO`«~âü Hˆ◊ Î QÆ^•!
✽ ✽ ✽

g∞ PÖ’K«#ÖË g∞ „ѨÑO¨ Kåxfl ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~Ú. g∞ PÖ’K«#ÖË q∞=∞‡efl

ѨiѨÓ~°‚ =∂#=`«fiO "≥Ñ· Ù¨ fã¨∞HÔ à◊√<Î åfl~Ú. =∞<Àâ◊HΘ „H˜Ü∞« Å (mental activities)
^•fi~å PÖ’K«#Å∞ "≥Å∞=_»∞`«∞<åfl~Ú. ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ ã≤u÷ (emotional state) ^•fi~å
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 153
Jxfl r=*Ï`«∞Å∞ J#∞ã¨O^è•xOѨ|_ç (connected) =Ù<åfl~Ú. =∞x+≤H˜ <≥u· Hõ ã¨ÊO^Œ#
(moral sense) =Ù#fl q^èOŒ QÍ<Õ r=*Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_» <≥u· Hõ ã¨ÊO^Œ# Hõey=Ù<åfl~Ú.
PÖ’K«#Å#∞ L`«ÊuÎ KÕ¿ã ™ê÷#O g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x "≥∞^Œ_∞» . g∞~°∞ Z~°∞HõÖ’=Ù<åfl,
ÖˉΩõ <åfl „ѨuHõ}Δ =¸ g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ "≥Å∞=_»∞`«∂<Õ =Ù<åfl~Ú.
HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Öˇ=ÖòÖ’ (at the level of conscious mind) g∞~°∞ *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’
ÖË#ѨÊ\˜H© PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ "≥Å∞=_»∞`«∂<Õ =ÙO\Ï~Ú. „Ѩu PÖ’K«# D qâ◊fiOÖ’
U^À XHõ `«ÅOÖ’ (in any plane) "åã¨=Î ~°∂ѨO (reality) K≥O^Œ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok.
g∞~°∞ Uk ã¨OHõeÊOz<å Jk <≥~"° iÕ f~°∞`«∞Ok. g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_ç#
PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ =∞m§ uiy ~å=Ù. qO\˜#∞O_ç =ke# ÉÏ}OÖÏQÆ D PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ∞ "å\˜ â◊HΘ J#∞™ê~°OQÍ D qâ◊fiOÖ’ QÆÅ U^À XHõ Ö’HõOÖ’H˜ "åã¨=Î ~°∂ѨO
á⁄Ok f~°∞`å~Ú. D PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HxΘ Hõey =ÙO\Ï~Ú.
"å\˜H© â◊HxΘ `«º`«fi xÜ«∞=∞O (law of conservation of energy) =iÎã∞¨ OÎ k. â◊HΘ
x~°O`«~=° ¸ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. HÍOu â◊HΘ – L+¨â‚ H◊ QΘ Í, ^èfiŒ x â◊HQΘ Í
q^Œ∞º`ü â◊HQΘ Í, Ѩ^•~°O÷ QÍ, WOHÍ J<ÕHõ ~°∂áêÅÖ’xH˜ =∂~°∞`«∞Ok. PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ∞ ‰õÄ_» Ѩ^•~°O÷ QÍ, W`«~° â◊H~Θ ∂° áêÅ∞QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥O^ŒQÅÆ =Ù. PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ∞ XHõ ~°∂ѨO fã¨∞‰õΩ#fl `«~åfi`« =∞m§ ѨÙ#~°#˚ ‡ fã¨∞HÀQÆÅ=Ù. PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# `«~åfi`« [#‡Ñ¨~O° Ѩ~Å° #∞ H˘#™êy™êÎ~Ú. g∞
=∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç |ÅOQÍ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩx g∞ „ÃÑO¶ _£ ^ŒQ~æÆ ° L#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.
"≥O@<Õ g∞ „Ѩu~°∂ѨO (counter self) PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ #∞O_ç L^Œƒqù ã¨∞OÎ k.
^•xH˜ Hõey=Ù#fl â◊HΘ f„=`« (intensity of energy) P^è•~°OQÍ rqOz =∞~°}O
á⁄O^Œ∞`«∞Ok. =∞~°}O á⁄Ok# `«~åfi`« =∞m§ [#‡fã¨∞‰õΩO@∞Ok. ^•x
[#‡Ñ¨~O° Ѩ~Å° ∞ (reincarnations) J#O`«HÍÅO H˘#™êQÆ∞`«∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
[~°∞QÆ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ „ukâß `«ÅOÖ’ "åã¨=Î O
á⁄O^•ÅO>Ë "å\˜H© |Å"≥∞#ÿ â◊HxΘ g∞ =∞<Àâ◊HΘ ^•fi~å ã¨~Ñ° ~¨¶ å K≥Ü∂« ºe. PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ∞ ZO`« |Å"≥∞#ÿ â◊HxΘ Hõey =ÙO>Ë JO`« `«fii`«OQÍ Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl
á⁄O^Œ∞`å~Ú.
g∞ ^ÕǨÏOÖ’x "≥∞^Œ_»∞ `«#O`« `å#∞QÍ PÖ’K«<å `«~°OQÍÅ#∞
ã¨$+≤Oì K«*ÏÅ^Œ∞. =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~O° QÍʼnõΩ Wk XHõ "åǨÏ#OQÍ
ѨxKÕã∞¨ OÎ k. "≥∞^Œ_∞» ^•fi~å PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ |Ç≤Ï~°`æ =« ∞=Ù`å~Ú. D ã¨$+≤Öì ’x
154 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 PÖ’K«<å `«~°OQÍÅ#∞ |Ç≤Ï~°æ`«O KÕã≤ ã¨~°Ñ¶¨~å K≥Ü«∞º_»O (transmitting),
ã¨O„QÆÇ≤ÏOK«_»O (receiving) Ô~O_çO\˜x "≥∞^Œ_»∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞ÎOk. ã¨~°Ñ¶¨~å =∞i
ã¨O„QÆÇϨ } (transmission and receiving) J<Õ „H˜Ü∞« Å∞ D "≥∞^Œ_∞» x~°fiǨÏ}Ö’
=ÙO\Ï~Ú. ~ˆ _çÜ∂≥ =∞i T.V ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«∞‰õΩ<Õ q^èOŒ QÍ<Õ D qâ◊fiOÖ’x PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ#∞ g∞ "≥∞^Œ_∞» „QÆÇÏ≤ ã¨∞OÎ k. g∞ rq`åÅÖ’ ÅHΔͺʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ =Ù#fl
PÖ’K«#Å#∞ g∞ "≥∞^Œ_∞» PHõi¬ã∞¨ OÎ k. PHõi¬OѨ|_Õ PÖ’K«#Å∞ g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl
ã¨OHõÖÏÊÅ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ =ÙO\Ï~Ú. PHõi¬OѨ|_Õ PÖ’K«#Å „Ѷ‘ÔHfihû ™ê÷~Ú
(frequency level), g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~Ú ã¨=∂#OQÍ =Ù#flѨÙ_»∞ JÖÏ
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. ÃÑ^Œú ÃÑ^Œú ÅHΔͺÅ∞ Z‰õΩ¯= ѶHÔ‘ fihûQÆÅ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ#∞
"≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ@@∞¡ „ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú. g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ (intents) JO`«~ü
=∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç L^Œƒqù ã¨∞<Î åfl~Ú. Jq qâ◊fiâ◊HxΘ (cosmic energy)Hõey =ÙO\Ï~Ú.
„Ѩu ã¨OHõÅÊ=¸ ^•x ~ˆ O*òÖ’ QÆÅ (range) PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ#∞ L^•æ~O° KÕã∞¨ OÎ k.
D PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ "å\˜ â◊HΘ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ=Ù#fl „Ѩ^âÕ ßxfl KÕi "åã¨"Î åxfl
á⁄O^Œ∞`å~Ú.
g∞~°∞ =∞<Àâ◊HxΘ qã¨iÎ OѨ*ãË ∞¨ ‰õΩx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xˆH Éè∂í q∞
g∞^Œ‰õΩ ~å=_»O [iyOk. ÔQÅ∞Ѩ٠F@=ÚÅ∞ =∞<Àâ◊H˜ÎÖ’ ÖË=Ù. XHõ ÅHΔͺxfl
™êkèOK«_O» Ö’ qѶŨ O K≥O^•~°O>Ë ^•#~°O÷ g∞~°∞ P ÅHõΔ ºO "≥Ñ· Ù¨ g∞ P`«‡â◊HxΘ
Hˆ O„nHõiOѨ*Ü ˇ ∞« ºÖË^#Œ fl=∂@. g∞ P`«‡â◊HxΘ Hˆ O„nHõiOѨ*ãË ≤ =ÙO>Ë P ÅHõΔ ºO <≥~"° iÕ
=ÙO@∞Ok. g∞‰õΩ HõuΙê=Ú KÕ`« HÍÖË^ŒO>Ë, P q+¨Ü«∞OѨ@¡ g∞ JO`«~üâ◊H˜Îx
Hˆ O„nHõiOѨ *ˇÜ∞« ºÖË^∞Œ † Hõu™Î ê=Ú <Õ~∞° ÛHÀ"åÅx ã¨iÜ≥∞ÿ # „â◊^úŒ Hõ#|~°ÛÖË^xŒ
QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç. g∞‰õΩ *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ `«‰Ωõ ¯=QÍ =ÙO^ŒO>Ë, ^•xfl ÃÑOK«∞HÀ"åÅx „â◊^úŒ
K«∂Ѩ_»O ÖË^Œ∞. U q+¨Ü«∞O Ѩ@¡~Ú<å 㨈~, g∞~°∞ ã¨OHõÅÊO (intent), „â◊^Œú
U~°Ê~°K∞« ‰õΩO>Ë g∞ JO`«~ü â◊HΘ JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩuã¨ÊOkOz P ã¨OHõÅÊO "≥Ñ· Ù¨
„Ѩ=Ç≤Ïã¨∞OÎ k. P â◊HΘ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ (physical event) ~°∂áêO`«~O° K≥Ok
"åã¨=Î =∞=Ù`«∞Ok.
g∞‰õΩ ã¨Ow`«O (music) ~å^Œ#∞HÀO_ç. ã¨Ow`«O <Õ~∞° ÛHÀ#O`« =∂„`å#
g∞~°∞ rq`«OÖ’ qѶŨ O J~Ú#@∞¡HÍ^Œ∞. ã¨Ow`«O <Õ~∞° ÛHÀ"åÅx ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#flѨÙ_∞»
^ÕÇϨ OÖ’ J<ÕHõ r=~°™êÜ«∞<åÅ∞ L`«ÊuÎ J~Ú HõO~îO° ^ŒQ~æÆ ° =Ù#fl HõO_»~åÅ#∞

"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 155

„ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú. ã¨Ow`åxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ =ÙO_Õ@@∞¡ g∞ HõO~î^° fiŒè xÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞
[~°Q_Æ ®xH˜ ^ÕÇϨ OÖ’x =º=ã¨÷ JO`å ã¨~∞° ÉÌ Ï@∞¡ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. g∞ ã¨OHõÖÏÊxH˜
J#∞QÆ∞}OQÍ g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞
PHõi¬™êÎ~Ú. g∞~°∞ ã¨Ow`« q^Œº#∞ JÉèºí ã≤OKÕO^Œ∞‰õΩ HÍ=Åã≤# Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞
g∞ PÖ’K«#Å ^•fi~å ã¨$+≤Oì Ѩ|_»`å~Ú. g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ (intents) ZO`« =~°‰Ωõ
qãÎ̈iOK«∞‰õΩO\ÏÜ≥∂, P Ѩikè "Õ∞~°‰Ωõ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞, Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞
ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç g∞ rq`å#∞Éè"í åÖ’¡xH˜ „Ѩ"tÕ ™êÎ~Ú. Jxfl HõàÅ◊ ∂, q^ŒºÅ∂, âß„™êÎÅ∂
<Õ~∞° Û‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ =∂#= ^ÕÇϨ ^è•i J~Ú# „Ѩu P`«‡â◊HÅõ =¸ ã¨~fi° ã¨=∞~°`÷ #« ∂ Hõey
=ÙOk. Ѷ֨ Ï<å HõàÖ◊ ’ g∞~°∞ xëê‚`∞« Å∞ HÍÖË^OŒ >Ë JO^Œ∞Ö’ g∞~°∞ qѶŨ "≥∞#ÿ @∞¡
HÍ^Œ∞. P Hõà◊#∞ <Õ~°∞ÛHÀ=_®xH˜ g∞~°∞ ã¨OѨÓiÎQÍ ã¨OHõeÊOK«ÖËHõáÈ=_»O =Å¡
qѶŨ =∞Ü«∂º~°∞.
=∂#ã≤Hõ qHõÖÏOQÆ∞Å∞, âßs~°Hõ qHõÖÏOQÆ∞Å∞ "Õ~ˆ kâ◊Ö’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ_O» HÀã¨O, P`«‡â◊HxΘ WOHÀ HÀ}OÖ’ ^Œi≈OK«_O» HÀã¨O P q^èOŒ QÍ [#‡Å#∞
ZOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. g∞ ѨiÉèÏ+¨Ö’ "åà◊√§ qѶŨ "≥∞#ÿ @∞¡ `Àã¨∞OÎ k. HÍx
P`«‡â◊HΘ ѨiÉèÏ+¨Ö’ ѨÙ~ÀQÆu ™êkèã∞¨ <Î åfl~°∞. *Ï˝#ÉèÏO_®QÍ~åxfl =∞iO`« ÃÑOz K≥`· #« º
qHÍã¨O K≥O^Œ_®xˆH „Ѩu XHõ¯~°∂ Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. Z=iHÀ}OÖ’
"å~°∞ ѨÙ~ÀQÆu ™êkèã∞¨ <Î åfl~°∞. g∞ *Ï˝<åxfl Jáê~°OQÍ qã¨iÎ OѨ*ãË ∞¨ HÀ"åÅ<Õ Pâ◊Ü∞« OÖ’
D Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. Ѩ~¨ Ãü ÑH¶ ¬õ <£ (perfection) á⁄O^Œ_=» ∞<Õ ÉèÏ=##∞
"≥∞Oÿ _£ Hõey =ÙO_»^∞Œ . U q+¨Ü∞« OÖ’<≥<· å Ѩ~Ãü ÑH¶ ¬õ <£ ™êkèOKå~°O>Ë ^•x ѨÙ~ÀQÆu
JO`«\ `˜ À PyáÈ~Ú#>Ë.¡ ã¨Ow`«OÖ’ Ѩ~Ãü ÑH¶ ¬õ <£ ™êkèOKå~°O>Ë ^•x ѨÙ~ÀQÆu
PyáÈ~Ú#>Ë.¡ HÍx ã¨Ow`«O Ü≥ÚHõ¯ ѨÙ~ÀQÆu J#O`«OQÍ ™êyáÈ`«∂ =ÙO@∞Ok.
Ѩ~Ãü ÑH¶ ¬õ <£ J<Õ HÍ<≥ûÑπì (concept) HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ÉèÏ=# #∞O_ç ѨÙ_»∞`«∂Ok. U
q^ŒºQÍx, *Ï˝#O HÍx, HõàQ◊ Íx J#O`«HÍÅO ѨÙ~ÀQÆu á⁄O^Œ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok.
ZHõ¯_® Ѩ~Ãü ÑH¶ ¬õ <£ J<Õ =∂@ =ÙO_»^∞Œ . „Ѩu q^Œº x~°O`«~=° ¸ ѨÙ~ÀQÆu (ever
continuous progress) K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO@∞Ok† P`«‡ K≥` · #« ºâ◊HΘ ‰õÄ_» x~°O`«~=° ¸
ѨÙ~ÀQÆu (ever continuous progress) K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. g∞ =∞<Àâ◊HΘ ‰õÄ_»
x~°O`«~°=¸ ѨÙ~ÀQÆu K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. rq`« „Ѩ"åǨÏO x~°O`«~°=¸
™êQÆ∞`«∂O@∞Ok.
156 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 g∞~°∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩx <≥~"° ~Õ ∞° Û‰õΩ<Õ H˘Ån g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂O\Ï~Ú. g∞ *Ï˝#Ѩikè ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂O@∞Ok. g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ "åºHÀK«O
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂O@∞Ok. D qâ◊fiOÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ "åºHÀKåxH˜ g∞~°∞ Hˆ O„^ŒOQÍ
(you are the centre for the evolution of consciousness in the universe)
=ÙO@∞<åfl~°∞. qâ◊fi K≥`· #« º "åºHÀKåxH˜ „Ѩu XHõ¯~°∂ Hˆ O„^ŒOQÍ =ÙO@∞<åfl~°∞. g∞
=∞<Àâ◊HΘ "åºHÀK«O qâ◊fi=∞<Àâ◊HΘ "åºHÀKåxfl „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ k. g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ
Ѩi=∂}O ÃÑ~°QÍe† J`«∞º#fl`« ÅHΔͺÅ∞ g∞~°∞ ZOK«∞HÀ"åe. g∞ *Ï˝#O Ü≥ÚHõ¯
Ѩikè x~°O`«~=° ¸ "åºHÀK«O K≥O^•e. JѨÙ_Õ g∞ rq`«O J~°=÷ O`«OQÍ =ÙO@∞Ok.
q[Ü«∞O (success), qѶŨ O (failure) J<Õq g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ HõeQˆ ÉèÏ=#=Å¡
HõÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
XHõ =ºH˜Î XHõ ÅHΔͺxfl ZOK«∞‰õΩx |ÅOQÍ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ ^•x
Hõ#∞QÆ∞}OQÍ qâ◊fi =∞<Àâ◊HΘ (universal mind) „Ѩuã¨ÊOkOz, qâ◊fiâ◊HΘ (cosmic
energy) g∞ ÅHõΔ ºO H ˆ O„^ŒOQÍ J@∞"≥Ñ· Ù¨ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞OÎ k. qâ◊fiâ◊HΘ „="åǨxH˜ g∞
ÅHõΔ ºO XHõ Hˆ O„^ŒOQÍ U~°Ê_ç PHõi¬ã∞¨ OÎ k. D qâ◊fiOÖ’ „Ѩu XHõ¯~°∂ qâ◊fiâ◊H«Î˜
„Ѩ"åǨxH˜ XHõ Hˆ O„^ŒOQÍ Ñ¨x*Ëã∞¨ <Î åfl~°∞. D qâ◊fi K≥`· #« ºOÖ’ „Ѩu P`«‡ â◊HÅõ =¸
XHõ Hˆ O„^Œ aO^Œ∞"Õ! Hˆ O„^Œ aO^Œ∞=Ù K«∞@∂ì Ѩikè ÃÑiˆQ H˘Ån qâ◊fiK≥`· #« ºâ◊H«Î˜ Ѩikè
‰õÄ_» qã¨iÎ ã¨∂Î =ÙO@∞Ok. D qâ◊fiOÖ’ g∞~°∞ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#fl ÅHõΔ ºO P`«‡â◊HΘ
#∞O_ç L^Œƒqù OzOk. P ÅHõΔ ºO ZHõ¯_À XHõ KÀ@ – Jk Hõey =Ù#fl PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ â◊H«Î˜ f„=`«#∞ |\˜ì <≥~"° iÕ f~°∞`«∞Ok.
g∞~°∞ WO\˜Ö’ =Ù#fl QÀ_» ^•fi~å „Ñ¨Ü∂« }˜OKåÅx ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.
HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ѨikèÖ’QÆÅ s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ Jk J™ê^躌 =∞xÊã¨∞OÎ k. HÍx P`«‡â◊HΘ
ѨikèÖ’ Jk KåÅ ã¨∞ÅÉè=í ∞x, g∞ =∞<Àâ◊HHΘ ˜ `≥Å∞ã¨∞. D qâ◊fi=∞O`å â◊H=Θ ∞Ü«∞"Õ∞!
g∞ Hõà◊§‰õΩ HõxÊOKÕ P QÀ_» Ѷ¨∞#Ѩ^•~°÷OQÍ (solid matter) s[xOQ∑ "≥∞ÿO_£
x~å÷iOK«∞‰õΩO@∞Ok. "åã¨"Î åxH˜ P QÀ_» Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ ~°∂ѨOÖ’=Ù#fl â◊HΘ ã¨fi~°∂ѨO.
g∞~°∞ ѨÓiÎQÍ qâ◊fiã≤Oz QÀ_» QÆ∞O_® „ѨÜ∂« }O KÕÜ∂« Åx ã¨OHõeÊOz#ѨÙ_»∞ g∞
^ÕǨÏO ^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩu ã¨ÊOkOz â◊H˜Î« ã¨fi~°∂ѨOQÍ =∂i QÀ_» QÆ∞O_®
„ѨÜ∂« }˜OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. â◊HΘ „Ѩ™ê~åxH˜ D qâ◊fiOÖ’ U Ü«∂#Hõ=¸ (medium)
J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . g∞ P`«‡â◊H,Θ =∞i ã¨∂HõΔ ‡â◊s~° ã¨=Ú^•Ü«∞O (astral body) Ѩ~fi° `åÅ∞,
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 157
QÀàÏÅ∞, #HõΔ„`åÅ QÆ∞O_® K˘K«∞Û‰õΩx áÈQÆÅ=Ù† J#O`« ^Œ∂~åxfl HõΔ}HÍÅOÖ’
„ѨÜ∂« }˜OK« QÆÅ=Ù. â◊H«Î˜ „Ѩ™ê~åxH˜ Ü«∂#HõO J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . HÍOu `«~O° QÍÅ∞
(light waves ) U Ü«∂#HõO J=ã¨~O° ÖˉΩõ O_® J#O`«^∂Œ ~°O „ѨÜ∂« }˜ã∞¨ <Î åfl~Ú
QÆ^•!
âßs~°Hõ JOQÆ"≥·HõźO (physically handicapped) =Ù#fl XHõ =ºH˜Î
HÀÖ’Ê~Ú# J=Ü«∞=O uiy á⁄Ok#@∞¡ |ÅOQÍ ã¨OHõeÊOz =∞<Àâ◊H˜Î ^•fi~å
TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO>Ë (imagine) JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç J`«x
ã¨OHõÅÊO <≥~"° ~Õ ∞° `«∞Ok. JѨÊ\˜=~°‰Ωõ P J=Ü«∞"åxfl J=∞~°Û_®xH˜QÅÆ "≥^· ºŒ âß„ã¨OÎ
Jaè=$kú K≥Ok =ÙO_»Háõ È`Õ, J`«x |Å"≥∞#ÿ ã¨OHõÖÏÊxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ „H˘`«Î "≥^· ºŒ âß„ã¨OÎ
Jaè=$kú K≥OkOK«|_»∞`«∞Ok. D qâ◊fiâ◊HÎ̃ „Ѩ"åǨÏO J@∞"≥Ñ· Ù¨ Hˆ O„nHõiOѨ|_ç
JO^Œ∞Hͯ=Åã≤# Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ k. J`«x ã¨OHõÅÊO <≥~"° ~Õ ∞° `«∞Ok.
J`«x ã¨OHõÅÊO |ÅÇ‘Ï#OQÍ =Ù#flѨÙ_À, JO`«~âü H◊ Θ ÃÑ#· J`«xH˜ #=∞‡HõO ÖË#ѨÙ_À
J`«_∞» ã¨OHõeÊOz# ÅHõΔ ºO `åÅ∂‰õΩ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ WOHÀ _≥=· ∞#¬<Ö£ ’xH˜
(dimension) „ѨÜ∂« }˜Oz JHõ¯_» "åã¨"Î åxfl (reality) á⁄O^Œ∞`å~Ú. "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç
XHõ™êi "≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ "åã¨=Î ~°∂áêxfl á⁄O^ŒHõ áÈ=_»=∞<Õk D
qâ◊fiOÖ’ [~°Q<Æ Õ [~°Q^Æ ∞Œ . „Ѩu PÖ’K«<å `«~O° QÆ=¸ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄Ok f~°∞`«∞Ok.
„ukâß `«ÅOÖ’ (three dimesional plane) J`«_∞» ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#fl ÅHõΔ ºO Ü≥ÚHõ¯
PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ WHõ¯_» <≥~"° ~Õ #° ѨÙ_»∞ =∞~À ã¨OÉèÏ=ºÖ’HõOÖ’ (probable world)
"åã¨"Î åxfl á⁄O^Œ∞`å~Ú.
g∞ PÖ’K« # Å Hõ # ∞QÆ ∞ }OQÍ g∞ rq`åxfl, rq`å#∞Éè í " åÅ#∞
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩ<åfl~°∞. PÖ’K«#Å #∞O_Õ g∞ ^ÕÇϨ O ã¨$+≤Oì Ѩ|_çOk. PÖ’K«#Å #∞O_Õ
D r=*Ï`«∞Åhfl `«=∞ Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ Å#∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. PÖ’K«#Å #∞O_Õ
K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩ^•~°O÷ QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∂Ok. PÖ’K«#Å #∞O_Õ J}∞=ÙÅ∞,
Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ Jhfl Hõeã≤ ^ÕÇ¨ xH˜ XHõ ~°∂áêxfl HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ <Î åfl~Ú. PÖ’K«#Å
#∞O_Õ D qâ◊fiOÖ’ =¸ÅK≥`· #« ºâ◊HΘ #∞O_ç HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞ { "å\˜ g∞^Œ
r=~åâ◊√Å ã¨$+≤ì [~°∞QÆ∞`«∂Ok. PÖ’K«#Å∞ ã¨$+≤xì HÍqOz, ^•xfl ÃÑOz áÈ+≤™êÎ~Ú.
g∞ rq`å#∞Éè"í åÅO`å PÖ’K«#Å „Ѩ"åǨÏO kâ◊Ö’ „ѨÜ∂« }˜™êÎ~Ú. "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç
"≥Å∞=_Õ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ ã¨$+≤xì HÍqã¨∂Î r=O áÈã¨∞OÎ \Ï~Ú. Wk x~°O`«~=° ¸
H˘#™êˆQ „Ѩ„H˜Ü∞« (an ever continous process).
158 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 g∞~°∞ Uk PÖ’zã¨∞<Î åfl~À J^Õ g∞ rq`«"∞≥ ÿ =ÙO@∞Ok. g∞~°∞ Uq HõÅÅ∞
HõO\Ï~À J"Õ Ñ¨iã≤`÷ ∞« Å∞ g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ =∂~°∞`«∞<åfl~Ú. „Ѩu PÖ’K«<å
`«~O° QÆO g∞ =∞<Àâ◊HxΘ ÃÑOK«∞`«∞O@∞Ok. „Ѩu PÖ’K«<å `«~O° QÆO g∞ "≥∞Oÿ _£ K«∞@∂ì
XHõ =ÅÜ«∞OQÍ =∂~°∞`«∞Ok. =ÅÜ«∂Å ã¨OYº ÃÑiˆQ H˘Ån "≥∞Oÿ _£ Ѩi}Ï=∞ "åºHÀK«O
qã¨iÎ OK«∞‰õΩO@∞Ok. g∞ Ü≥ÚHõ¯ „Ѩu PÖ’K«#, ÉèÏ=#, ã¨ÊO^Œ#, Pâ◊Ü∞« O, TǨÏ,
HõÅ – Jhfl D qâ◊fiOÖ’ r=O áÈã¨∞‰õΩO@∞O\Ï~Ú.
g∞~°∞ XHõ „ã‘Î J~Ú=ÙO_ç "≥"· åÇ≤ÏHõ rq`«OÖ’ Jã¨O`«$Ñ≤QÎ Í, x~åâ◊=∞Ü«∞"≥∞#ÿ
rq`«O Hõey =ÙO>Ë – P Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ K«Hõ ¯õ k^ŒQú ÅÆ â◊H™Î˜ ê=∞~å÷ºÅ∞ g∞Ö’<Õ =Ù<åfl~Ú.
g∞ TǨ  â◊ H ˜ Î ( imagination )^•fi~å g∞ rq`åxfl W+¨ ì " ≥ Ú zÛ# suÖ’
=∞Å∞ѨلuѨÊ=K«∞Û. g∞ "≥"· åÇ≤ÏHõ rq`«O ™êѶQ‘ Í ™êyáÈ`«∞#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç†
g∞ rq`« ÉèÏQÆ™êfiq∞`À „¿Ñ=∞#∞ ѨOK«∞‰õΩ#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç! g∞~°∂ „¿Ñ=∞#∞
ѨOK«∞`«∞#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç† J<ÕHõ q^è•Å∞QÍ Jxfl HÀ}ÏÅÖ’ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞
g∞ rq`« ÉèÏQÆ™êfiq∞`À ѨOK«∞‰õΩO@∞#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. P TǨâ◊HΘ Ѷe¨ `«OQÍ
g∞ rq`«OÖ’ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ ã¨$+≤Hì ÍqOѨ|_»`å~Ú. g∞ rq`« ÉèÏQÆ™êfiq∞ g∞
TǨâ◊HΘ KÕ`« „ѨÉÏè q`«=∞=Ù`å_»∞. JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ J`«x „Ѩ=~°#Î Ö’ =∂~°∞ÊÅ∞
ã¨OÉèqí ™êÎ~Ú. g∞~°∞ ZÖÏ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO>Ë P q^èOŒ QÍ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ g∞
rq`«OÖ’ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`å~Ú. ^Œ∂~°O, HÍŠѨiã≤`÷ ∞« Å Hõf`«OQÍ D TǨâ◊HΘ g∞
rq`åxfl =∂iÛ"Õã¨∞ÎOk. g∞ Éè∫uHõ "åã¨Î"åxfl ã¨$+≤ìOK«_»OÖ’ D TǨâ◊H˜Î
=∞Ç≤Ï=∂xfi`«"∞≥ #ÿ k† Wk XHõ w@∞~å~Ú =O\˜k. TǨâ◊HΘ ѨxKÕã∞¨ OÎ ^•? ÖË^•?
Jx g∞~°∞ ã¨Oâ◊Ü∂« Å∞ ÃÑ@∞ìHÀHõO_ç. g∞~°∞ |ÅOQÍ #=∞‡Hõ =º=ã¨#÷ ∞ Hõey =ÙO>Ë
TǨâ◊H˜Î `«Ñ¨Ê‰õΩO_® g∞‰õΩ LѨ¨Ü≥∂QÆѨ_»∞`«∞Ok. TǨâ◊H˜Î JO`«~ü =∞<Àâ◊H˜ÎH˜
ã¨O|OkèOz#k.
D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ ^ÕÇϨ OÖ’x "≥∞^Œ_∞» ÃÑ·
P^è•~°Ñ_¨ ç =ÙO@∞Ok ^ÕÇϨ O =Ù#flѨÙ_»∞, ^ÕÇϨ O q_çz ÃÑ\˜#ì `«~åfi`« ‰õÄ_» HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ g∞ =∞<Àâ◊H`Θ À ÉÏ@∞ HõO\˜#∂º J=Ù`«∞O@∞Ok. J~Ú`Õ D Éè∂í q∞ g∞^Œ
^ÕÇϨ ^è•iQÍ =Ù#flO`«HÍÅO HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ J<Õk "≥∞^Œ_∞» J<Õ Ñ¨iHõ~O° ^•fi~å Ѩx
KÕã∞¨ OÎ k. =∞eì_=·≥ ∞#¬#ÖòQÍ =Ù#fl "≥∞Oÿ _£, "≥∞^Œ_∞» ^•fi~å „ukâß `«ÅOQÆÅ Éè∫uHõ
„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ =∞~°ÅÛ|_»∞`«∞Ok "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç =∞i JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 159
=KÕÛ *Ï˝<åxfl Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ KåxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ =∞Å∞K«∞HÀ=_»OÖ’ D "≥∞^Œ_∞»
H©ÅHõ áê„`« =Ç≤Ïã¨∞OÎ k. "≥∞Oÿ _£ Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°ºHõÖÏáêÅhfl ‰õÄ_» ^ÕÇϨ OÖ’x "≥∞Oÿ _£
^•fi~å x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞`«∞O\Ï~Ú. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O =∞Ǩã¨=Ú„^Œ"∞≥ `ÿ ,Õ ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«O
ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ JÅ.
^ÕÇ¨ xH˜, "≥∞Oÿ _£‰Ωõ =∞^躌 "å~°kQè Í K≥`· #« ºâ◊HΘ ѨxKÕã∞¨ OÎ k. r=Hõ}ÏÅ∞
^ÕÇ¨ xfl ZÖÏ =ÙOK«∞`åÜ≥∂, P q^èOŒ QÍ<Õ PÖ’K«#Å∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞ "≥∞Oÿ _£#∞ JÖÏ
=ÙOK«∞`å~Ú. g∞ "≥∞Oÿ _£... (JO>Ë JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O) =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò "åã¨=Î O J~Ú`Õ
"≥∞Oÿ _£ #∞O_ç P`«‡â◊HΘ ~°∂áêO`«~O° K≥Ok ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞{
Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ { Éè∫uHõ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ { Éè∫uHõ "å`å=~°}OQÍ „u _≥=· ∞<£¬#Öò
`«ÅOÖ’ Éè∫uHõ "åã¨=Î OQÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ XHõ ÉèÏQÆg∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞,
Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«OÖ’ ã¨$+≤ì [~°Q_Æ ®xH˜ „Ѩ`º« HõΔ =∞i Ѩ~ÀHõΔ ã¨O|O^è•xfl
HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£ Hõey =ÙO@∞Ok. Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À ‰õÄ_ç# #=∞‡HÍÅ∞
J_»∞`¤ Q« ÅÆ HõáÈ`Õ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç =KÕÛ ã¨O^ÕâßÅ#∞, *Ï˝<åxfl HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ ^•fi~å ã¨OѨÓiÎQÍ á⁄O^Œ=K«∞Û. ã¨OHõÖÏÊÅ#∞, ÅHΔͺÅ#∞ ZOK«∞HÀ=_»OÖ’
HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£ Ü≥ÚHõ¯ áê„`« KåÅ =ÚYº"≥∞ÿ#k. HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£Ö’ g∞~°∞
U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl #=∞‡HÍÅ∞, ã¨OHõÖÏÊÅ∞, Pâ◊Ü∂« Å∞, ÉèÜ í ∂« ÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ JO`«~ü
â◊HΘ ã¨ÊOkOz ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Jq Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥Okã¨∞OÎ k.
„f _≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ KåxH˜, JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ =∞^躌 HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ XHõ "å~°kQè Í, XHõ ™ê^è#Œ OQÍ Ñ¨xKÕã∞¨ OÎ @∞Ok.
ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Uk "åOzèã∂¨ Î =ÙO@∞O^À
^•xfl JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ã¨~Ñ° ~¨¶ å KÕã∞¨ OÎ @∞Ok. g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ Ѩikè ÃÑiˆQ
H˘Ån g∞ TǨâ◊H˜ÎÜ≥ÚHõ¯ ÔHáêã≤\ ˜ ‰õÄ_» ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. J<ÕHõ Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ Z^Œ∞~˘¯#_»O ^•fi~å, J<ÕHõ Hõ~‡° Å#∞ PK«iOK«_O» ^•fi~å g∞ *Ï˝#O
Ü≥ÚHõ¯ Ѩikè ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. g∞ *Ï˝# Ѩikè qã¨iÎ OKÕ H˘Ån g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞ÿO_£ =∞i TǨâ◊H˜Î Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. g∞~°∞ ZÖÏ PÖ’z™êÎ~À
^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ Ѷe‘ OQ∑û =ÙO\Ï~Ú. g∞ #=∞‡Hõ =º=ã¨÷ P^è•~°OQÍ ‰õÄ_» g∞
Ѷe‘ OQ∑û =ÙO\Ï~Ú. TǨâ◊HHΘ ˜ Ѷe‘ OQ∑û { Z"≥∂+¨<û£ `À_»~Ú`Õ g∞~°∞ ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ#fl
160 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ÅHΔͺÅ∞ ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’ "åã¨Î=O á⁄O^Œ_®xH˜ =∂~°æO =∞iO`«
ã¨∞Å∞==Ù`«∞Ok. Zxfl Z‰õΩ¯= Hõ~‡° Å#∞ PK«i¿ãÎ Zxfl Z‰õΩ¯= Éè∫uHõ ã¨"åà◊§#∞
Z^Œ∞~˘¯O>Ë JO`« *Ï˝# Ѩikè qã¨iÎ ã¨∞OÎ k. Z‰õΩ¯= Hõ~‡° Å#∞ PK«iOK«_O» ^•fi~å,
Z‰õΩ¯= Éè∫uHõ ã¨"åà◊≈#∞ Z^Œ∞~À¯=_»O ^•fi~å g∞ *Ï˝# Ѩikè ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
g∞~°∞ PK«iOKÕ Hõ~‡° Å∞ =∞i g∞~°∞ ã¨"åà◊√§QÍ ZOK«∞‰õΩ#fl Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#ÅÖ’
P^蕺u‡Hõ`Ö« ’Ñ≤Oz#@¡~Ú`Õ g∞‰õΩ ^Œ∞:YO { Jã¨O`«$Ñ≤Î =∂„`«"∞Õ ã¨O„áêÑ≤™Î êÎ~Ú.
HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£#∞ ã¨iÜ≥ÿ∞# suÖ’ ZÖÏ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ"åÖ’
=∂#=*ÏuH˜ WOHÍ Ñ¨ÓiÎ J=QÍǨÏ# ÖË^∞Œ . TǨâ◊H,Θ Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û, s[xOQ∑
"≥∞Oÿ _£, qâı+¡ }¨ Ïâ◊H,Θ JǨÏO, x~°Ü
‚ ∂« Å∞ fã¨∞HÀQÆÅ â◊HΘ =∞i ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ∞ HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£‰Ωõ ã¨O|OkèOz#"Õ. "åã¨"Î åxH˜ W"Õq HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ "Õ~∞° "Õ~∞° ÉèÏQÍÅ∞
HÍ=Ù. ^ÕâO◊ XHõ¯>Ë HÍx ~å„ëêìÅ∞QÍ qÉèlí OK«∞‰õΩO@∞#fl@∞¡ "Õ~∞° "Õ~∞° ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@ì_O»
[iyOk. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ("≥∞Oÿ _£) J<Õ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO Ü≥ÚHõ¯ 'JÅ— D HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ Jx Wk =~°Hˆ K≥áêÊ#∞. HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£#∞, TǨâ◊HxΘ Z‰õΩ¯=QÍ qiqQÍ
=ÙѨÜ∂≥ yOK«∞HÀO_ç.
D qâ◊fiOÖ’ U Ö’HõOÖ’<≥<· å, U _≥=· ∞#¬<Ö£ ’<≥<· å P^蕺u‡Hõ „ѨQuÆ {
*Ï˝#ã¨=Úáê~°#˚ { JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ ã¨$+≤Kì Ü ≥ ∞« º_»O
ÖÏO\˜q – ã¨OHõÅÊâ◊HΘ { TǨâ◊HΘ ^•fi~å<Õ [~°∞QÆ∞`«∞#fl^Œx g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ =∞i rq`å#∞Éè"í åÅ ã¨$+≤Öì ’ TǨâ◊HΘ „Ѩ^•è #áê„`« =Ç≤Ïã¨∞OÎ k.
JO`«~`æ° O« QÍ=Ù#fl Jáê~°"∞≥ #ÿ WO>ˇe*ˇ<û£ #∞ "≥eH˜fÜ«∞_»OÖ’#∂, JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜
ã¨O|OkèOz Jáê~°"∞≥ #ÿ q*Ï˝# ÉèÏO_®QÍ~åxfl HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å g∞ rq`«OÖ’
„Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ@ì_O» Ö’#∂ TǨâ◊HΘ =ÙѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. WO>ˇe*ˇ<û£ QÆ∞iOz g∞iOHÍ
Ѩiq∞`«"∞≥ #ÿ HÍ<≥ûÑπÅì Ö’<Õ (concepts) =ÙO@∞<åfl~°∞. WO>ˇe*ˇ<û£ Ü≥ÚHõ¯ qã¨~Î }° #∞
ZO`≥·<å Jaè=$kú K≥Ü«∞º=K«∞Û. "≥∞ÿO_£‰õΩQÆÅ Jáê~°"≥∞ÿ# â◊H˜Î#∞O_Õ WO>ˇe*ˇ<£û
L^Œƒqù ã¨∂OÎ k. TǨâ◊HΘ ^•fi~å g∞ WO>ˇe*ˇ<û£ ÃÑOK«|_»∞`«∞Ok. [O`«∞*Ïu ‰õÄ_»
TǨâ◊HxΘ =ÙѨÜ∂≥ yã¨∞<Î åfl~Ú QÍx, TǨâ◊HΘ ^•fi~å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^ŒQÅÆ
ѨÙ+¨¯Å"≥∞#ÿ J=HÍâßÅ∞ =∂#=*ÏuH˜ =Ù<åfl~Ú.
TǨâ◊HΘ ^•fi~å g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O`À ã¨O|O^èOŒ Hõey =ÙO@∞<åfl~°∞.
D ã¨$+≤ì K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O JO`å ‰õÄ_» JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å<Õ [~°∞QÆ∞`«∂Ok.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 161
WO>ˇe*ˇ<û£ #∞ Z‰õΩ¯= qâı+¡ }¨ K≥Ü∞« ºQÆÅ â◊HΘ ÖË^• Z‰õΩ¯=QÍ *˝ÑHÎ≤ ˜ =ÙOK«∞H˘#_»O
ÖË^• Z‰õΩ¯= `«i¯OK«_O» ^•fi~å x~°fiK«#O Wã¨∞<Î åfl~°∞. WO>ˇe*ˇ<û£ JO>Ë HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£#∞ ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’ q™êÎ~O° QÍ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»=∞x ÉèÏ=O. D Éè∂í q∞
g∞^Œ =∞#∞QÆ_» ™êyOK«_®xH˜, „áêѨOzHõOQÍ =∞i P^蕺u‡HõOQÍ Ñ¨Ù~ÀQÆu (g∞
ѨiÉèÏ+¨Ö’ 'q[Ü«∞O—– success) ™êkèOK«_®xH˜ g∞~°∞ x~°fizOK«∞‰õΩ<Õ WO>ˇe*ˇ<û£
J=ã¨~"° ∞Õ ÖË^∞Œ . `«~¯° O, qâı+¡ }¨ , *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ =∂„`«"∞Õ WO>ˇe*ˇ<û£ J~Ú`Õ HÀ\Ï#∞HÀ@¡
r=*Ï`«∞Å =∞#∞QÆ_» =∞i K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O U q^èOŒ QÍ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú? g∞
^ÕÇϨ O Ö’x r~°„‚ Ѩ„H˜Ü∞« , QÆ∞O_≥ { TÑ≤iu`«∞ÅÎ „H˜Ü∞« Å∞, ~°HÎõ „Ѩã~¨ }° ÖÏO\˜ "å\˜H˜
WO>ˇe*ˇ<£û J=ã¨~°"Õ∞=ÚOk? XHõ z#fl q`«Î#O =∞Ǩ=$HõΔOQÍ Z^ŒQÆ_»OÖ’
WO>ˇe*ˇ<û£ ZHõ¯_»∞Ok? ZÅ„HÍì#∞ QÆ=∞#O, Éè∂í q∞Ü≥ÚHõ¯ QÆ=∞#O, ™œ~° =º=ã¨÷
QÆ=∞#O W=hfl WO>ˇe*ˇ<û£ ^•fi~å #_»∞ã¨∞<Î åflÜ«∂? JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ g@xflO\˜h
#_çÑã≤ ∂¨ OÎ k† g∞~°∞ x~°fizã¨∞#Î fl WO>ˇe*ˇ<û£ =∞@∞‰õΩ HÍ^Œ∞. g∞‰õΩ Uk HÍ"åÖ’
ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ<Õ â◊H˜Î =ÙO>Ë KåÅ∞, g∞ rq`«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞
„Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ@∞ìHÀ=_®xH˜.
g∞ <åQÆiHõ`Å« ∞, Ãã#· ∞û, >ˇHÍflÅr, s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£, qâı+¡ }¨ Ïâ◊HΘ JO`å
TǨâ◊HΘ ^•fi~å<Õ ã¨$+≤Oì K«|_»∞`«∞<åfl~Ú. `«~¯° O, qâı+¡ }¨ , s[xOQ∑"∞≥ Oÿ _£ J#=ã¨~=° ∞x
g∞‰õΩ K≥Ñʨ _»O ÖË^∞Œ . Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À Ѩiq∞`« WO>ˇe*ˇ<û£ `À ‰õÄ_ç# `«~¯° O {
qâı+¡ }¨ { s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£Å`À ÉÏ@∞ Jáê~°"∞≥ #ÿ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÃÑ#· ‰õÄ_»
P^è•~°Ñ_¨ _» O» ™ê^è#Œ K≥Ü∞« º=Åã≤=ÙOk. g∞~°∞ x~°fizOK«∞ ‰õΩO@∞#fl WO>ˇe*ˇ<û£
Jã¨=∞„QÆ`« QÆ∞iOz D ѨÙãÎ̈HõOÖ’ „Ѩ™êÎqã¨∞Î<åfl#∞. g∞ WO>ˇe*ˇ<£û‰õΩ JO^Œx
Jáê~°"∞≥ #ÿ *Ï˝#ã¨OѨ^Œ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Wq∞_ç =ÙOk. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞
ZÖÏ "åã¨=Î O K≥O^Œ∞`«∞<åflÜ≥∂, ã¨$+≤ì K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ZÖÏ ™êQÆ∞`«∂O^À g∞
WO>ˇe*ˇ<û£ ‰õΩQÍx, g∞ s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ QÍx `≥eÜ«∞=Ù.
Éè∫uHõOQÍ WOHÍ "åã¨=Î O K≥O^Œx JO`«~âü H◊ Θ QÆ∞iOz, Éè∫uHõ "åã¨=Î O
K≥Ok# ÉÏǨϺ „ѨѨOK«O QÆ∞iOz ã¨=∞„QÆ ã¨=∂Kå~°O TǨâ◊H˜Î ^•fi~å
JOkOK«|_»∞`«∞Ok. g∞ WO>ˇe*ˇ<û£ =∞i g∞ s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£‰Ωõ Éè∫uHõ "åã¨=Î O
QÆ∞iOz# ~°∞A=ÙÅ∞ Åaè¿ãÎ `«Ñʨ qâßfiã¨O HõÅQÆ^∞Œ . g∞ ™ê^è•~°} WO>ˇe*ˇ<û£ KåÅ
Ѩiq∞`«"∞≥ #ÿ k. D ã¨$+≤xì D qâßfixfl XHõ J"Õ∞Ü«∞"≥∞#ÿ WO>ˇe*ˇ<û£ (Infinite
Intelligence) #_çÑã ≤ ∂¨ OÎ k.g∞ TǨâ◊HΘ =∞i ã¨OHõÅÊâ◊HΘ J<Õq JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜
162 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ã¨O|OkèOz#q. g∞ TǨâ◊HΘ =∞i ã¨OHõÅÊâ◊HΘ [xã¨∞#Î flѨÊ\˜H© HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£
WKÕÛ ã¨O^ÕâßÅ∞, ã¨∂K«#Å#∞, P~°¤~üû ( orders)#∞ JO`«~ü „ѨѨOKåxH˜
`≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º_»OÖ’ Wq „Ѩ^•è # áê„`«#∞ áÈ+≤ã∞¨ <Î åfl~Ú.
D qâ◊fiOÖ’ J#O`«"∞≥ #ÿ *Ï˝#O g∞ Ѩiq∞`« WO>ˇe*ˇ<û£ ‰õΩ JO^Œxk. g∞
ã¨OѶ∞¨ O WzÛ# *Ï˝#O ѨikèÖ’, g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ ѨikèÖ’ =∂„`«"∞Õ g∞ WO>ˇe*ˇ<û£
qã¨iÎ Oz =ÙO@∞Ok. ã¨OHõÅÊâ◊HΘ { TǨâ◊HΘ =∞i JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å =∂„`«"∞Õ
P J#O`«*Ï˝#O H˘kÌ H˘kÌQÍ g∞ J#∞Éè=í OÖ’xH˜ =ã¨∞OÎ @∞Ok. ã¨fiáêflÅ ^•fi~å,
ã¨∂HõΔ ‡â◊s~°Ü«∂#O ^•fi~å ‰õÄ_» J"Õ∞Ü«∞"≥∞ÿ# WO>ˇe*ˇ<£û #∞O_ç *Ï˝#O
JOkOK«|_»∞`«∞Ok '<Õ#∞— Jx K≥Ñʨ |_Õ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ Jáê~°"∞≥ #ÿ *Ï˝#O, JѨiq∞`«
â◊HΘ QÆ∞iOz g∞ WO>ˇe*ˇ<û£ ‰õΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖË^∞Œ .
g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ r=Hõ}ÏÅhfl =ºH˜QÎ `Æ O« QÍ "≥∞Oÿ _£#∞ (=∞<Àâ◊H)Θ Hõey=Ù<åfl~Ú.
"å\˜ =ºH˜QÎ `Æ « "≥∞Oÿ _£û Jhfl ™ê=¸Ç≤ÏHõ "≥∞Oÿ _£ (collective mind)QÍ =∂i g∞
ã¨OHõÅÊâ◊HHΘ ˜ { g∞ TǨâ◊HHΘ ˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ã¨ÊOk™êÎ~Ú. H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ `«~|° _ç
XHõ n~°…HÍeHõ "åºkè`À XHõ =ºH˜Î ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞#fl@¡~Ú`Õ `«HõΔ}"Õ∞ P "åºkè
#Ü«∞=∞"åfiÅx J`«#∞ ã¨OHõeÊOz#ѨÙÊ_À ÖË^• P "åºkè #Ü«∞"≥∞áÿ È~Ú#@∞¡, ^ÕÇϨ O
P~ÀQƺOQÍ =ÙO@∞#fl@∞¡ J`«#∞ TǨâ◊H`Θ À HõÅÅ∞ Hõx#ѨÙ_À– `«H}Δõ "Õ∞ ^ÕÇϨ OÖ’x
r=Hõ}ÏÅ ™ê=¸Ç≤ÏHõ "≥∞Oÿ _£ (collective mind of cells) J#∂ǨϺOQÍ ã¨ÊOkOz
ã¨ÇϨ Hõiã¨∞OÎ k. ^ÕÇϨ OÖ’ ã¨i„H˘`«Î r=~°™êÜ«∞<åÅ∞ { q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ q_»∞^ŒÅ~Ú
P "åºkè #Ü«∞O K≥Ü∞« º|_»∞`«∞Ok.
^ÕǨÏOÖ’x "≥∞^Œ_»∞ (brain) Éèí∂Éè∫uHõ Ѩ^•~å÷xfl =∂„`«"Õ∞ H͉õΩO_®
P^蕺u‡Hõ â◊H,Θ =∂#ã≤Hõ â◊H,Θ r=~°™êÜ«∞xHõ â◊H,Θ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊H,Θ K≥`· #« º
â◊ ‰ õ Ω Î Å #∞ Hõ e y =ÙOk. '"≥ ∞ ^Œ _ » ∞ — J<Õ k P`« ‡ â◊ H ˜ Î #∞O_ç "≥ ∞ ÿ O _£ ^•fi~å
xÜ«∞O„uOK«|_»∞`«∂Ok. ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ P~ÀQͺxfl HÍáê_»_O» Ö’, ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ "åã¨=Î O K≥OkOK«_O» Ö’ =∞<Àâ◊HΘ ^•fi~å L`Õ[Î O á⁄Ok#
P`«‡â◊HΘ "≥∞^Œ_∞» J<Õ ™ê^è<Œ åxfl =ÙѨÜ∂≥ yOK«∞‰õΩO@∞Ok. g∞ TǨâ◊H,Θ Z"≥∂+¨<û£ ,
Ѷe‘ OQ∑û, Pâ◊Ü∂« Å∞, ÉèÜ í ∂« Å∞, ã¨OHõÖÏÊÅ ^•fi~å "≥Å∞=_Õ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HxΘ
"≥∞^Œ_»∞ ^•fi~å ã¨O„QÆÇ≤ÏOK«|_»_»O ÖË^• "≥Å∞=_Õ@@∞¡ K≥Ü«∞º_»O g∞ "≥∞ÿO_£
x~°fiiÎã∞¨ OÎ @∞Ok. g∞ HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£ "≥∞^Œ_∞» J<Õ ™ê^è#Œ O ^•fi~å Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À
„Ѩ`º« HõãΔ O¨ |O^èOŒ Hõey =ÙOk. r"å`«‡Å∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ ^ÕÇ¨ Å#∞fã¨∞‰õΩx Ѩi}Ï=∞O
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 163
K≥O^Œ∞`«∞#flO`« HÍÅO JO`«~âü H◊ Θ =∞i Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À ‰õÄ_ç# rq`å#∞Éè"í åÅ
=∞^躌 "å~°kQè Í "≥∞^Œ_∞» J<Õ ™ê^è<Œ åxfl =ÙѨÜ∂≥ yOK«∞‰õΩO\Ï~Ú. ^ÕÇ¨ xfl q_çz
ÃÑ\˜#ì `«~åfi`« "≥∞Oÿ _£ HõO\˜#∂º J=Ù`«∞O@∞Ok HÍx "≥∞^Œ_∞» #∞ `«Ü∂« ~°∞*Ëã#≤ Éè∫uHõ
Ѩ^•~°÷O D Éèí∂q∞ g∞^Õ =keÃÑ@ì|_»∞`«∞Ok. P`«‡ D Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’
=Ù#flO`«HÍÅO =∂„`«"Õ∞ HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£ Ü≥ÚHõ¯ „H˜Ü«∞Å∞ "≥∞^Œ_»∞`À =Ú_çѨ_ç
=ÙO\Ï~Ú. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ ã¨iǨÏ^Œ∞ÅÌ ∞, ZÅ¡Å∞ J<Õq =ÙO_»=Ù. JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O "≥Ú`«=Î ¸ "≥∞^Œ_∞» J<Õ ™ê^è#Œ O`À „Ѩ`º« HõΔ ã¨O|O^èOŒ Hõey =ÙO_»_O»
QÍx, =Ú_çѨ_ç =ÙO_»_»O HÍx [~°QÆ^Œ∞. ˆH=ÅO Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷O`À ‰õÄ_ç#
rq`å#∞Éè"í åÅ ^•fi~å K≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨"∞Õ "≥∞^Œ_∞» J<Õ ™ê^è<Œ åxfl
g∞ =∞<Àâ◊HΘ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞Ok. g∞ ^ÕÇϨ P~ÀQͺxfl xÜ«∞O„uOK«_®xH˜ =∞<Àâ◊H,Θ
"≥∞^Œ_∞» ^•fi~å `«# Ѩxx x~°fiiÎOK«∞‰õΩO@∞Ok.
"≥ ∞ ÿ O _£ =∞eì _ ≥ · = ∞#¬#Öò Q Í K≥ · ` « # º Ѩ i }Ï=∞O K≥ O ^Œ ∞ `« ∂ O@∞Ok.
=∞eì_=·≥ ∞#¬#ÖòQÍ =Ù#fl =∞<Àâ◊HxΘ ("≥∞Oÿ _£) '"≥∞^Œ_∞» — J<Õ ™ê^è#Œ O „f_≥=· ∞#¬<£ `«Å"≥∞#ÿ
Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«O`À ã¨OÜ≥∂QÆO K≥OkOz „Ѩ`º« HõΔ ã¨O|O^èOŒ LO_Õ@@∞¡ KÕã∞¨ OÎ k.
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç "≥∞Oÿ _£ ѨO¿Ñ ã¨O^ÕâßÅ#∞ ã¨OHˆ `åÅ#∞ g∞ "≥∞^Œ_∞» ^•fi~å
Kèå<≥eOQ∑ (channeling) KÕã≤ ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å`À g∞‰õΩ
ã¨O|O^è•xfl HõÅQÆ *Ë™êÎ~Ú. J^Õ =∂kiQÍ ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’x ã¨=∂Kå~åxfl
ã¨O^ÕâßÅ#∞ "≥∞^Œ_»∞ ^•fi~å Kèå<≥eOQ∑ KÕã≤ JO`«~ü „ѨѨOKåxH˜ JOkOK«_»O
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
D Éèí∂Éè∫uHõ „ѨѨOK«O`À ã¨OÜ≥∂QÆO K≥O^Œ∞`«∂ K≥·`«#ºÑ¨i}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞#flO`«HÍÅO D "≥∞^Œ_»∞ Ü≥ÚHõ¯ J=ã¨~°O `«Ñ¨Êxã¨i J=Ù`«∞Ok.
=∞eì_=·≥ ∞#¬#ÖòQÍ =ÙO_Õ P`«‡, „f _≥=· ∞#¬<£ `«ÖOQÆÅ Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ =∞o§OK«_O»
=Å¡ Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷O`À =Ú_çѨ_ç# rq`å#∞Éèí"åʼnõΩ JÅ"å@∞ Ѩ_»∞`«∞Ok.
=∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò =º=ã¨Ö÷ ’ (multi dimensional system) P`«‡â◊HHΘ ˜ „Ѩun ™ê^躌 "Õ∞.
HÍx „f _≥=· ∞#¬#Öò =º=ã¨Ö÷ ’xH˜ (three dimensional system) P`«‡ r"å`«‡QÍ
[x‡Oz#ѨÙ_»∞ HÍÅO – ^Œ∂~°O J<Õ K«„@OÖ’QÆÅ H˘xfl #=∞‡HÍʼnõΩ qâßfi™êʼnõΩ
Ö’#~Ú `«# JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’QÆÅ Jáê~°"∞≥ #ÿ J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HxΘ =∞iÛáÈ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∂Ok. P`«‡ `«#‰õΩQÆÅ Jáê~°"∞≥ #ÿ JO`«~ü â◊HxΘ =∞iÛáÈ~Ú „f_≥=· ∞#¬#Öò
`«ÅOÖ’ HÍÅO – ^Œ∂~°O J<Õ K«„@OÖ’ W~°∞‰õΩ¯x Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À ‰õÄ_ç#
164 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
#=∞‡HÍÅ`À |∞kúx HÀÖ’Ê=_®xfl '„ÉèÏOu— Jx g∞ ѨiÉèÏ+¨Ö’ Ñ≤Å∞™êÎ~∞° . g∞‰õΩ
P`«‡*Ï˝#O ÃÑiˆQ H˘Ån '„ÉèÏOu— „Hõ"∞Õ Ñ‘ `˘Åy áÈ`«∂ =ÙO@∞Ok. D Éè∫uHõ
„ѨÑO¨ K«OÖ’ ^≥#· ºOQÍ rqOK«_®xH˜, ǨÏ$^ŒÜ∞« ^Ò~°ƒÅù ºO`À ^Œ∞óMÏxfl J#∞Éèqí OK«_®xH˜
U r"å`«‡ ‰õÄ_» [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ^∞Œ . g∞~°∞ D Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜
[#‡ fã¨∞‰õΩ#flk P`«‡*Ï˝<åxfl q™êÎ~°OQÍ ÃÑOK«∞‰õΩx K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ_O» HÀã¨"∞Õ #x g∞~°∞ QÆ∞~°∞ÃÎ Ñ@∞ìHÀ"åe. '<Õ#∞— JO>Ë =∞eì _≥=· ∞#¬<û£ `«ÖÏÅÖ’
Z<Àfl Ö’HÍÅÖ’ UHõ HÍÅOÖ’ J<ÕHÍ<ÕHõ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂
q~ålÅ∞¡`∂« #fl 'P`«‡, Jx `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç.
D „f_≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’ ‰õÄ_» g∞ P`«‡â◊HHΘ ˜ Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HΘ =ÙOk. g∞
ã¨OHõÖÏÊÅ∞, HÀiHõÅ∞, TǨâ◊H,Θ Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û, Pâ◊Å∞, Pâ◊Ü∂« Å∞ J<Õq
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ "åã¨"Î åÅ∞QÍ ~°∂áêO`«~O°
K≥O^Œ_"» ∞Õ '~°ã"¨ å^ŒO— ÖË^• '~°ã"¨ å^Œ q^Œº—! Q˘OQÆo ѨÙ~°∞QÆ∞#∞ =∞Ǩ^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ
ã‘`åHÀHõzÅ∞HõQÍ ~°∂á⁄OkOKÕk ‰õÄ_» ^•x JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x ã¨OHõÅÊO =Å¡<!Õ
J^Õ „Ѩ„H˜Ü«∞=Å¡ g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ HÀiHõÅ∞ JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ g∞ "≥∞Oÿ _£
`«# â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ#∞ ѨÓiÎQÍ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞Ok. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’xH˜ =KÕÛã¨iH˜
HÍÅO – ^Œ∂~°O J<Õ K«„@OÖ’ Ѩiq∞`«*Ï˝#OÖ’xH˜ *ÏiáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok.
*ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ ‰õÄ_» JO`Õ Ñ¨ÓiÎ ™ê=∞~°º÷ O`À g∞ "≥∞Oÿ _£#∞ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=K«Ûx
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HΘ =ÙO^Œx ã¨fiáêflÅ∞ g∞‰õΩ ã¨O^Õâq◊ ∞ã¨∞<Î åfl~Ú.
Éè í ∂ q∞H˜ 㨠O |Okè O z# *Ï˝ # =∞O`å g∞ "≥ ∞ ^Œ _ » ∞ Ü≥ Ú Hõ ¯ r=Hõ } ÏÅÖ’
„HÀ_ôHiõ OK«|_ç=ÙOk.
^è~·≥ º° OQÍ =ÙO_®Åx g∞HõxÊã¨∞OÎ ^•?. ^è~·≥ º° O J<Õk ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç
g∞‰õΩ JOkOK«|_»^Œ∞. ^è≥·~°ºOQÍ =Ù#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. g∞~°∞ Z^Œ∞~˘¯<Õ
rq`å#∞Éèí"åÅѨ@¡ ^è≥·~°ºOQÍ =Ù#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. W`«~°∞Å`À =º=Ǩ~°O
<≥~Ñ° Ù¨ `«∞#flѨÙ_»∞ ^è~·≥ º° OQÍ =ÙO@∞#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. g∞ TǨâ◊HΘ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ
g∞ JO`«~„ü ѨÑO¨ K«O ã¨ÊOkOz ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "åã¨=Î O á⁄O^Õ@@∞¡ KÕã∞¨ OÎ k.
g∞‰õΩ *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ `«‰Ωõ ¯=QÍ =ÙO^•? *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ xΘ g∞ _®Hõ~ì ∞° Q¡ Íx âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞QÍx
JOkOK«Ö~Ë ∞° . *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ xΘ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x =∞<Àâ◊HΘ ^•fi~å Jaè=$kú K≥Ü∞« º_»O
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 165
q∞#Ǩ =∞ˆ~ =∂~°æ=¸ ÖË^Œ∞. JO`«~ü =∞<Àâ◊H˜Î =∂„`«"Õ∞ g∞‰õΩ *Ï˝Ñ¨Hõâ◊H˜Îx
HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk. g∞ K≥·`«#ºâ◊H˜Î ÃÑiˆQH˘Åk g∞‰õΩ <≥·Ñ¨Ù}ºO ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
|∞kúqHÍã¨O "åºHÀzã¨∞OÎ @∞Ok. |∞kú =∂O^•ºxfl `˘ÅyOKÕ UÔHH· õ =∂~°Oæ K≥`· #« ºâ◊HxΘ
ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ ~å=_»"∞Õ . Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Jxfl HõàÅ◊ Ö’, Jxfl âß„™êÎÅÖ’
<≥·Ñ¨Ù}ºO ™êkèOK«_®xH˜ g∞ TǨâ◊H˜Îx qiqQÍ =ÙѨÜ≥∂yOK«_»O ^•fi~å
™ê^躌 =∞=Ù`«∞Ok. K≥`· #« ºâ◊HxΘ ÃÑOK«∞HÀ=_»O ^•fi~å ‰õÄ_» g∞ =∞<Àâ◊HxΘ =∞iO`«
qxÜ≥∂QÆOÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩ~å=K«∞Û.
TǨâ◊HxΘ ã‘iÜ«∞ãπQÍ H͉õΩO_® KåÅ ã¨~^° •QÍ =ÙѨÜ∂≥ yOK«O_ç. `«Ñʨ x
ã¨iQÍ Ñ¶e¨ `åÅ∞ ~å|@ì=Åã≤O^Õ ##flO`« ã‘iÜ«∞ãπQÍ =ÙѨÜ∂≥ yOK«_O» K≥Ü∞« ºHõO_ç.
^•x =Å¡ g∞~° ∞ Ѷ ¨ e `« O HÀ㨠O Z^Œ ∞ ~° ∞ K« ∂ 㨠∂ Î KåÅ Jã¨ Ç ¨ Ï <åxH˜
Ö’#=Ù`«∞O\Ï~°∞.TǨâ◊HxΘ ã‘iÜ«∞ãπQÍ fã¨∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å∞ ã¨iQÍæ
ã¨ÊOkOK«=Ù. g∞ WO>ˇe*ˇ<û£ =∞i g∞ <≥Ñ· Ù¨ }ºO JO`å ‰õÄ_» JO`«~âü H◊ Θ #∞O_ç
L`«ÊuÎ J=Ù`«∞<åfl~Ú. g∞ s[xOQ∑ "≥∞ÿO_£ ^•fi~å g∞ ^ÕǨÏOÖ’x QÆ∞O_≥#∞,
TÑ≤iu`«∞ÅÎ #∞ xÜ«∞O„uOK«Ö~Ë ∞° . Hõhã¨O XHõ r=Hõ}Ïxfl ‰õÄ_» g∞ s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£
xÜ«∞O„uOK«Ö^Ë ∞Œ .
g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ J#O`«"∞≥ #ÿ ~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å∞, ~°™êÜ«∞xHõ ã¨OÜ≥∂QÍÅ∞,
r=~°™êÜ«∞xHõ „Ѩ„H˜Ü«∞Å∞ g∞ P`«‡â◊H˜Î ^•fi~å ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú XHõ n~°…HÍeHõ
„áê}ÏO`«Hõ "åºkèx #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ"åÅx g∞~°∞ |ÅOQÍ ã¨OHõeÊOz#ѨÙ_»∞ ÖˇH¯õ ÖË#xfl
r=~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å∞ [iy P "åºkèx #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ~°™êÜ«∞xHõ
ã¨OÜ≥∂QÍÅ∞, ~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å∞ U q^èOŒ QÍ [~°∞QÆ∞`åÜ≥∂, ^ÕÇϨ P~ÀQƺ ~°H}Δõ
=º=ã¨#÷ ∞ HÍáê_»∞HÀ=_»OÖ’ g∞ Ãã#· ∞û‰õΩ JO^Œx ZO*ˇ=· ÚÅ∞, Ǩ~À‡#∞Å∞ ZÖÏ
L`«ÊuÎ J=Ù`«∞<åflÜ≥∂ WO`«=~°‰Ωõ g∞ _®Hõ~ì ∞° ¡ ѨãQ≤ @Æ Öì HË õ áÈ`«∞<åfl~°∞.
Hõ}Δ HÍÅOÖ’ H˘xfl ÅHõÅΔ r=~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å∞, r=~°™êÜ«∞xHõ ã¨OÜ≥∂QÍÅ∞
g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~Ú. g\˜x ѨãQ≤ \Æ ì˜ ^ÕÇ¨ xH˜ ã¨iÜ≥∞ÿ # zH˜`åû
q^è•#O W=fiQÆÅ ã≤u÷ „Ѩã∞¨ `Î O« g∞ "≥^· ºŒ âß„™êÎxH˜ ÖË^∞Œ . Hõ$„u=∞OQÍ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞#fl
~°™êÜ«∞xHõ Ѩ^•~å÷Å∞ \Ïɡ@¡ ∞¡ (tablets), WO*ˇH¬õ <û£ (injections) ~°∂ѨOÖ’ g∞
^ÕÇϨ OÖ’xH˜ K˘Ñ≤ÊOK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. Wq g∞ ^ÕÇϨ P~ÀQͺxH˜ ZO`« =∂„`«O =∞Ozk
HÍ^Œ∞. D JÖ’¡Ñu¨ _®Hõ~ì ¡° =º=ã¨÷ { "åi zH˜`åû q^è•#O g∞ =∂#=*ÏuH˜ Ѩ\#ì˜
166 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
^Ò~åƒùQºÆ O! „Ѩu z#fl P~ÀQƺ ã¨=∞㨺‰õÄ _®Hõ~ì ¡° ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ Ѩ~∞° QÔ `«_Î O» =∂#∞HÀO_ç.
g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ QÆÅ Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HxΘ q㨇iOz "åàı§^À g∞‰õΩ J^Œ∞ƒù`O« KÕ™êÎ~x°
#=Ú‡HÀ=_»O g∞ Jq"ÕHOõ !
á¶È\’ ѶÖ≤ ò‡ g∞^Œ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ ^•fi~å ^èfiŒ x { z„`åÅ#∞ iHÍ~°∞¤
(record) K≥Ü∞« º_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. q^Œ∞º`ü ã¨~Ñ° ~¨¶ å ^•fi~å „á⁄*ˇH~ìõ ü (projector)
ã¨Ç¨ Ü«∞O`À ã≤x=∂ `≥~° (movie screen) g∞^Œ ã≤x=∂ „Ѩ^iŒ ≈OK«|_»∞`«∞Ok.
WHõ¯_» JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl á¶È\’ѶÖ≤ ò‡`À, "≥∞^Œ_∞» #∞ ã≤x=∂ `≥~`° À áÈÅÛ=K«∞Û. g∞
ã¨OHõÖÏÊÅ∞, HÀiHõÅ∞, Pâ◊Å∞, Pâ◊Ü∂« Å#∞ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊H`Θ À ‰õÄ_ç# iHÍi¤OQ∑`À
=∞i g∞ Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û, #=∞‡HÍÅ#∞ q^Œ∞º`ü ã¨~Ñ° ~¨¶ å`À #_çKÕ „á⁄*ˇH~ìõ ∞° `À
áÈÅÛ=K«∞Û. g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ ‰õÄ_» á¶È\’ ѶÖ≤ ò‡`À áÈÅÛ^ŒQæÆ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’
iHÍ~°∞¤ K≥Ü∞« º|_»∞`«∞<åfl~Ú. g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, HÀiHõÅ∞ PÖ’K«#Å ~°∂ѨOÖ’ "≥Å∞=_ç
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ iHÍ~°∞¤ K≥Ü∞« º|_»`å~Ú. Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û, #=∞‡HÍÅ∞ q^Œ∞º`ü
â◊H`Θ À #_çKÕ „á⁄*ˇH~ìõ ∞° =Öˇ ѨxKÕã≤ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ iHÍ~°~¤ Ú# ã¨OHõÖÏÊÅ#∞
"≥∞^Œ_∞» J<Õ ã≤x=∂ `≥~° g∞^Œ „Ѩ^iŒ ≈OK«_O» KÕ™êÎ~Ú.
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ "åã¨=Î O K≥O^Œ_®xH˜ "≥∞^Œ_∞»
J<Õ ™ê^è#Œ O ^•fi~å JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç k=º K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ã¨OHõÖÏÊÅ =Å¡
„¿Ñˆ~Ñ≤OѨ|_ç ~°∂áêO`«~°O K≥Ok Éè∫uHõ "åã¨Î=OQÍ U~°Ê_»∞`«∞Ok. Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ~°∂á⁄O^Õ "ÕQÍxfl g∞ Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û =∞i |Å"≥∞#ÿ PÖ’K«<å
`«~O° QÍÅ∞ xÜ«∞O„u™êÎ~Ú. g∞ Z"≥∂+¨<û£ , Ѷe‘ OQ∑û ã≤x=∂ „á⁄*ˇH~ìõ ∞° =Öˇ "ÕQÍxfl
xÜ«∞O„u™êÎ~Ú. r=~°™êÜ«∞xHõâ◊HÎ̃ Ѩ~°OQÍ, Ѩ^•~°÷Ѩ~°OQÍ g∞ "≥∞^Œ_»∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ KåxH© =∞i ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ KåxH˜ "å~°kÖè Ï (bridge) ѨxKÕã∞¨ OÎ k. `≥~ð Ñ·
(movie screen) =∞#O Uk „Ѩ^iŒ ≈¿ãÎ Jk „Ѩ`º« Hõ=Δ ∞=Ù`«∞Ok. JO`«~ü K≥`· #« ºâ◊HxΘ
Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞ =∞i r=~°™êÜ«∞xHõ â◊H`Θ À ‰õÄ_ç# Ѩ^•~°O÷ QÍ ( matter)
~°∂áêO`«~O° K≥Okã¨∞OÎ k g∞ "≥∞^Œ_∞» . JO>Ë =∞eì_=·≥ ∞<£¬#ÖòQÍ =Ù#fl JO`«~ü K≥`· #« ºâ◊HxΘ
„f_≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’xH˜ "≥∞^Œ_∞» J<Õ ™ê^è#Œ O ^•fi~å ~°∂áêO`«~O° K≥OkOK«_O»
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. "≥∞^Œ_∞» `«#O`«@ `å#∞QÍ Un K˘~°=fã¨∞HÀ^Œ∞. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å<Õq
q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊H`Θ À xO_ç# Éè∫uHõ "åã¨"Î åÅ∞. Wq "≥∞^Œ_∞» J<Õ ™ê^è#Œ O ^•fi~å
Éè∂í q∞ „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~ÚÖ’xH˜ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç "≥Å∞=_»_O» [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
g∞ ã¨OHõÅÊâ◊HΘ ^•fi~å JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ã¨ÊOkã¨∞OÎ k. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ‰õÄ_»
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 167
`«#O`«@ `å#∞QÍ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ ã¨$+≤Oì K«^∞Œ .
ã¨fiáêflÅÖ’ "≥∞^Œ_∞» `«# ѨÓiÎ ™ê=∞~å÷ºxfl qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞Ok. J^Õ
™ê÷~ÚÖ’ ѨÓiÎ ™ê÷~ÚÖ’ "≥∞^Œ_»∞ =ÙѨÜ≥∂yOѨ|_»∞`«∞O^Œx g∞‰õΩ ã¨fiáêflÅ∞
`≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl~Ú. =∞eì_=·≥ ∞#¬<û£ #∞O_ç =∞eì_=·≥ ∞#¬<û£ ‰õΩ, =∞eì_=·≥ ∞#¬<û£ #∞O_ç „f
_≥=· ∞#¬#Öò‰Ωõ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ =∞ÅÛQÆÅ â◊HΘ "≥∞^Œ_∞» ‰õΩ =ÙO^Œx ã¨fiáêflÅ∞ g∞‰õΩ
`≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl~Ú. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ =∞i ÉÏǨϺ rq`«OÖ’ g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl
#=∞‡Hõ=º=ã¨=÷ Å¡ g∞‰õΩ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Åhfl „f_≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’H˜
=∂„`«"∞Õ @∂º<£ (tune) K≥Ü∞« º|_»∞`«∞<åfl~Ú. "åã¨"Î åxH˜ g∞ ^ÕÇ¨ xfl „f_≥=· ∞#¬#Öò
`«ÅO #∞O_ç =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’xH˜ @∂º<£ KÕã∞¨ ‰õΩx g∞ WO\’¡QÅÆ QÀ_» QÆ∞O_®
^Œ∂ã¨∞ÔHà◊§=K«∞Û† JÖψQ U Ü«∂#HõO (medium)Ö’xÔH·<å „Ñ¨Ü«∂}˜OK«=K«∞Û.
=∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’<≥<· å Ü«∂#HõO J<Õk J_»O¤ H˜QÍ =ÙO_»^∞Œ . g∞ ã¨∂HõΔ ‡ â◊s~°O
Ü«∂#HõO QÆ∞O_® „ѨÜ∂« }˜OK«QÅÆ ^Œ∞. D Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ xfl ‰õÄ_» J^Õ q^èOŒ QÍ =∞Å∞Û‰õΩx
Ü«∂#HõOQÆ∞O_® „ѨÜ∂« }˜OK«=K«∞Û. g∞ s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£, g∞ qâı+¡ }¨ q∞=∞‡efl „f
_≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’<Õ |OkèOz =ÙOK«∞`«∞<åfl~Ú "≥∞Oÿ _£‰Ωõ J™ê^躌 =∞O@∂ Un ÖË^∞Œ .
D qâ◊fiOÖ’x Jxfl Ö’HÍÅ ã¨=∂Kå~åxfl g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å
g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º|_»∞`«∞Ok. '<å `«O„_ç ~å[ºOÖ’ J<ÕHõ Ö’HÍÅ∞<åfl~Ú. ^Õ=Ùx
~å[ºO g∞ Ö’<Õ =ÙOk.— Jx rã¨ãπ „ÔHã· Îπ (Jesus Christ) K≥ÑÊ≤ # JYO_» ã¨`º« O g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOKÕ.
g∞ _®Hõ~ì ∞° ,¡ âß„ã¨A
Î Å˝ ∞ "≥∞^Œ_∞» #∞ â◊„ã¨zÎ H˜`û« Å ^•fi~å qÉèlí Oz =∞<Àâ◊HxΘ
Hõ#∞Q˘<åÅ<Õ „ѨÜ∞« `«flO KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. "≥∞Oÿ _£ J<Õk â◊HΘ ã¨fi~°∂ѨO ^•xfl g∞ Hõà§◊ `ÀQÍx,
âß„ã¨Î ѨiHõ~åÅ`ÀQÍx ѨãQ≤ @Æ Öì ~Ë ∞° . ^ÕÇϨ OÖ’x r=â◊HΘ „Ѩ„H˜Ü∞« Åhfl "≥∞^Œ_∞» ^•fi~å
xÜ«∞O„uOѨ|_»∞`«∞#flѨÊ\˜H© '"≥∞Oÿ _£— Jhfl `å<Õ J~Ú #_çÑã≤ ∂¨ OÎ k. g∞ "≥∞Oÿ _£
=∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò „H˜Ü∞« Å#∞, „u _≥=· ∞#¬#Öò „H˜Ü∞« Å#∞ "≥∞^Œ_∞» ^•fi~å ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞
"Õ~∞° KÕã≤ Éè∫uHõ`Å« OÖ’ g∞ #=∞‡HÍÅ∞, qâßfi™êʼnõΩ J#∞QÆ∞}"≥∞#ÿ "å\˜x =∂„`«"∞Õ
JOkã¨∞OÎ @∞Ok. JÖψQ ã¨fiáêflÅÖ’x ã¨=∂Kå~åxfl, *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’x ã¨=∂Kå~åxfl
"Õ~∞° KÕã≤ g∞ˆHk J=ã¨~"° ∂≥ ^•xfl =∂„`«"∞Õ g∞HõOkã¨∞OÎ @∞Ok. "≥∞^Œ_∞» ‰õΩ#fl ѨÓiÎ
™ê=∞~å÷ºxfl =∂#=*Ïu „Ѩã∞¨ `Î O« qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»O ÖË^∞Œ . |Å"≥∞#ÿ #=∞‡HõO`À
XHõ „áê}ÏO`«Hõ "åºkè #=∞Ü«∞=Ù`«∞O^Œx g∞~°∞ qâ◊fiã≤¿ãÎ Hõ}Δ HÍÅOÖ’ J#∂ǨϺ"≥∞#ÿ
168 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
suÖ’ g∞ "≥∞^Œ_∞» r=~°™êÜ«∞<åÅ#∞ q_»∞^ŒÅ KÕã≤ ^ÕÇϨ =∞O`å „Ñ¨ãi¨ OѨ*ãË ≤ "åºkèx
#Ü«∞O KÕã∞¨ OÎ k '~ÀQÍxfl ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩ#fln g∞ˆ~, ~ÀQÍxfl #Ü«∞O K≥Ü∞« ºQÆeQˆ n g∞ˆ~—
##fl ã¨`åºxfl g∞~°∞ Jxfl "ÕàÖ◊ Ï ã¨‡iOK«∞HÀ"åe. P~ÀQƺO J<Õk _®Hõ~ì ∞° ¡ ÃÑ>Ëì 'aèH—Δõ
HÍ^Œ∞. g∞ =∞<Àâ◊HΘ ^•fi~å "≥∞^Œ_∞» J<Õ ™ê^è#Œ O`À 'ѨiѨÓ~°‚ P~ÀQƺO— J<Õ ^•xfl
g∞‰õΩ g∞~°∞ ã¨=∞iÊOK«∞‰õΩO@∞#fl Q˘Ñ¨Ê HÍ#∞Hõ.
ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ – P`«‡â◊H,Θ =∞<Àâ◊HΘ JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ â◊HxΘ Hõey=ÙO\Ï~Ú.
HÍÅO – ^Œ∂~°O J<Õ K«„@O`À „Ѩ"Õ∞Ü«∞O ÖˉõΩO_® P`«‡â◊H˜Î J#∞Éèí"åÅ#∞
á⁄O^ŒQÅÆ ∞QÆ∞`«∞Ok. H˘xfl ã¨fiáêflÅ∞ XHõ rq`«HÍÖÏxH˜ ã¨iѨ_® rq`å#∞Éè"í åʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# *Ï˝# ã¨O^ÕâßÅ#∞ W™êÎ~Ú. XHõ QÆO@ =º=kè QÆÅ ã¨fiѨflOÖ’ XHõ
rq`«HÍÖÏxH˜ ã¨iѨ_® rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ ^Œi≈OK«=K«∞Û. HÍÅ=∞<Õ HÍ<≥ûѨÙì (concept)
QÍx, ^Œ∂~°O J<Õ HÍ<≥ûѨÙì QÍx (concept) ã¨fiáêflÅÖ’ P`«‡â◊HHΘ ˜ =ÙO_»^∞Œ . Hõà√◊ §
`≥~z° "≥∞ʼnõΩ=`À =Ù#fl *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’, =∞i x„kã¨∞#Î flѨÙ_»∞ ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ ã¨OÉèqí ã¨∞#Î fl
Éè∫uHõãO¨ Ѷ∞¨ @#Å ~Ô O_çO\˜ ã¨fiÉèÏ=O XHõ>.Ë HÍx *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ ã¨OÉèqí OKÕ Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#ʼnõΩ g∞ Ѩiq∞`« *Ï˝#O { Ѩiq∞`« #=∞‡HÍÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ 'P`«‡— Ѩiq∞`«OQÍ
`«# â◊HxΘ =ÙѨÜ∂≥ yOK«∞‰õΩO@∞Ok. J^Õ ã¨fiáêflÅÖ’ J~Ú`Õ 'P`«‡— JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ
â◊HxΘ =ÙѨÜ∂≥ yOK«∞‰õΩO@∞Ok. JO`Õ `Õ_®!
ã¨fiáêfl=ã¨÷ =∞i *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ ã¨OÉèqí OKÕ rq`å#∞Éè"í åÅ∞ ~Ô O_çO\˜Ö’#∂
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂#fl K≥`· #« ºâ◊HΘ XˆH f„=`«, XˆH ™êO„^Œ`#« ∞ Hõey=ÙO\Ï~Ú.
ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ 'P`«‡— K≥`· #« ºâ◊HxΘ J^Œ$â◊º ~°∂ѨOÖ’ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ @∞Ok.
*ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ P`«‡ K≥`· #« ºâ◊HxΘ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å ~°∂ѨOÖ’ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞
ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ @∞Ok. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« º ѨÙ~ÀQÆu ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’#∂ =∞i JO`«~ü
„ѨѨOK«OÖ’#∂ H˘#™êQÆ∞`«∞O@∞Ok. J>Ë¡ P`«‡ ѨÙ~ÀQÆu *ÏQÆ$^•=ã¨÷Ö’#∂,
ã¨fiáêfl=ã¨Å÷ Ö’#∂ H˘#™êQÆ∞`«∞O@∞Ok. r"å`«‡ D Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ [#‡fã¨∞‰õΩ#fl
Hõ}Δ O #∞Oz *ÏQÆ$^•=ã¨÷ =∞i ã¨fiáêfl=ã¨Å÷ Ö’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok.
*ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ P`«‡ ѨÙ~ÀQÆu =∞i *Ï˝# ã¨=Úáê~°̊# QÀ~°O`« J~Ú`Õ
ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ P`«‡ ѨÙ~ÀQÆu =∞i *Ï˝# ã¨=Úáê~°#˚ H˘O_»O`« =ÙO@∞Ok. Hˆ =ÅO
*ÏQÆ$^•=ã¨÷Ö’<Õ rq`å#∞Éèí"åÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂, *Ï˝#ã¨=Úáê~°˚# [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx
ÉèÏqOK«_O» á⁄~°áê@∞. ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ ‰õÄ_» *ÏQÆ$^•=ã¨÷ HõO>Ë ‰õÄ_» ÅHõÅΔ ~Ô @∞¡ ѨÙ~ÀQÆu
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 169
=ÙO@∞Ok. J\Ï¡QxÆ ^Õxh q㨇iOK«_®xH˜ gÅ∞ ÖË^∞Œ . ^Õx „áê^è•#º`« ^•x^Õ. ^Õx
qt+¨`ì « ^•x^Õ.
K≥`· #« ºâ◊HΘ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À =Ú_çÑ_¨ #ç Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ
"åã¨=Î O K≥O^Œ_O» [~°Q^Æ ∞Œ . H˘O_»O`« K≥`· #« ºâ◊HÖΘ ’ QÀ~°O`« Ѩi=∂}O =∂„`«"∞Õ
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ "åã¨=Î O K≥Ok g∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ Z^Œ∞~°=Ù`«∞<åfl~Ú.
q∞QÆ`å H˘O_»O`« K≥`· #« ºâ◊HΘ JO`«~`æ° O« QÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. ã¨∂Å÷ OQÍ
K≥áêÊÅO>Ë g∞ ÉÏǨϺ rq`«O QÀ~°O`« =∞i g∞ JO`«~ü rq`«O H˘O_»O`«! ÉÏǨϺ
„ѨÑO¨ K«OÖ’ XHõ rq`«HÍÖÏxH˜ ã¨iѨ_® rq`å#∞Éè"í åÅ∞ { *Ï˝<åxfl ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’
XHõ QÆO@ x_çqQÆÅ HõÅÅÖ’ á⁄O^Œ=K«ÛO>Ë g∞‰õΩ ã¨fiѨfl „ѨÑO¨ K«O ZO`« q™êÎ~"° ∞≥ #ÿ ^À
J~°=÷ ∞=Ù`«∞Ok QÆ^•! *ÏQÆ$^•=ã¨÷ =∞i ã¨fiáêfl=ã¨÷ ~Ô O_çO\˜Ö’#∂ 'ã¨OHõÖÏÊÅ— =Å#
Hõey# „¿Ñ~°}`À<Õ rq`å#∞Éè"í åÅ∞ ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ \Ï~Ú.
Hˆ =ÅO *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’x rq`åxfl =∂„`«"∞Õ Ñ¨iQÆ}Ö’xH˜ fã¨∞‰õΩO>Ë g∞~°∞
á⁄O^Õ rq`å#∞Éè"í åÅ∞ |Ǩïã¨fiÅÊO. rq`åxfl =∞eì_=·≥ ∞#¬#ÖòQÍ Ñ¨iQÆ}#Ö’xH˜
fã¨∞HÀ"åe. ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ P~ÀQƺ ã≤u÷ *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ HõO>Ë ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ "ÕÅ~Ô @∞¡
"≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~K° |« _»∞`«∞Ok. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ ^ÕÇϨ OÖ’ r=~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å∞ <≥=∞‡kQÍ
[~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú D K«~º° Å∞ ^ÕÇϨ P~ÀQƺ ~°H}Δõ =º=ã¨#÷ ∞ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ Ñ¨\+˜ Ñì¨ ~¨ K° Ö« =Ë Ù.
ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ ^ÕÇϨ OÖ’x r=~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å∞ Ju"ÕQOÆ QÍ [~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú. ^ÕÇϨ O
â◊HxΘ { L`Õ*Î Ïxfl Z‰õΩ¯=QÍ x„^•=ã¨÷ =∞i ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ á⁄O^Œ∞`«∞O@∞Ok. Jxfl
ã≤`÷ ∞« ÅÖ’ ã¨OÉèqí OKÕ rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ "≥∞Oÿ _£ `«# ™ê^è#Œ "≥∞#ÿ "≥∞^Œ_∞» ^•fi~å iHÍ~°∞¤
KÕ ã ¨ ∞ ‰õ Ω O@∞Ok. D Éè í ∂ Éè ∫ uHõ „Ѩ Ñ ¨ O K« O Ö’ r"å`« ‡ `« # rq`åxfl
H˘#™êyã¨∞#Î flO`«HÍÅO "≥∞^Œ_∞» #∞ XHõ ™ê^è#Œ OQÍ "≥∞Oÿ _£ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞Ok.
=∞x+≤H˜ '"Õ∞^è㌠∞¨ û— "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞Ok. "≥∞^Œ_∞» J<Õk '"Õ∞^è㌠∞¨ û—#∞
ã¨$+≤Oì K« *ÏÅ^Œ∞.
U HõàÖ◊ ’<≥<· å, âß„ã¨OÎ Ö’<≥<· å xëê‚`∞« Å∞ HÍ"åÅO>Ë *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ á⁄O^Õ
*Ï˝#O XHõ¯>Ë ã¨iáÈ^Œ∞. ã¨fiáêfl=ã¨÷ #∞O_ç =∞i JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç á⁄O^Õ
*Ï˝#O `À_»~Ú#ѨÙ_»∞ P HõàÖ◊ ’ ÖË^• P âß„ã¨OÎ Ö’ <≥Ñ· Ù¨ }ºO ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. S<£ã<ì‘ £
(Einstein) J<Õ âß„ã¨"Î `Õ Î« á⁄Ok# *Ï˝#=∞O`å J`«x ã¨fiáêflÅ #∞O_Õ =zÛOk.
170 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
QÆ}`˜ O« =∞i Éè∫uHõ âß„™êÎÅÖ’ S<£ã<ì‘ £ Q˘Ñ¨Ê "Õ∞^è•q HÍ^Œ∞. HÍx JѨiq∞`« *Ï˝#O
J`«xH˜ ã¨fiáêflÅ ^•fi~å, ã¨=∂kèãu÷≤ ^•fi~å ÅaèOzOk. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ "åã¨=Î O
K≥OkOK«_O» Ö’ "≥∞^Œ_∞» #∞ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞Ok =∞<Àâ◊H.Θ
ã¨fiáêflÅ∞ Hˆ =ÅO =∂#ã≤Hõ "≥∞#ÿ q HÍ=Ù. ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«OÖ’ JO>Ë „f
_≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’ Éè∫uHõãO¨ Ѷ∞¨ @#Å∞, Éè∫uHõ =ã¨∞=Î ÙÅ#∞ ZÖÏ ã¨$+≤Kì ãÕ ∞¨ <Î åfl~À
J^Õ =∂kiQÍ ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ ‰õÄ_» Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞, Éè∫uHõ =ã¨∞=Î ÙÅ#∞ ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl~°∞.
ã¨fiáêfl=ã¨÷Ö’ Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å _≥·=∞#¬<£û "Õˆ~QÍ =ÙO\Ï~Ú. ã¨fiáêfl=ã¨÷Ö’x
ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ ‰õÄ_» Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ Jaè=i‚OKåeû =ã¨∞OÎ k. ZOKÕ`O« >Ë
*ÏQÆ$^•=ã¨÷ =∞i ã¨fiáêfl=ã¨Å÷ Ö’ ã¨OÉèqí OKÕ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å ã¨fi~°∂ѨO – ã¨fiÉèÏ=O
XˆH q^èOŒ QÍ =ÙO@∞Ok. HÍHõáÈ`Õ *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’x Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ
ã¨OÜ≥∂QÆOÖ’ Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À =Ú_çÑ_¨ ç =ÙO\Ï~Ú. =∞i ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ Ѩ^•~°O÷
Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO – ã¨fiÉèÏ=O W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ Ѩ~O° QÍ "Õ~ˆ „áê=∂}˜H`õ Å« ∞ Hõey
=ÙO@∞Ok.
Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ x„^Œ =∞i ã¨fiáêfl=ã¨÷ ÖˉΩõ O_® r"å`«‡Å∞ rq`åxfl
H˘#™êyOK«Ö=Ë Ù. Éè∫uHõ ^ÕÇϨ O =Ù#flO`« =~°‰Äõ r"å`«‡‰õΩ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O`À
J#∞ã¨O^è•#O HõÅ∞QÆ*ãË ≤ q∞=∞‡efl Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ H˘#™êˆQ@∞¡ K≥Ü∞« º_»OÖ’
'x„^Œ— `«# Hõ~"ΰ åºxfl x~°fiÇ≤Ïã¨∞OÎ k. x„^Œ J<Õ ã≤u÷ ÖˉΩõ O_® U r"å`«‡ ‰õÄ_» „u
_≥=· ∞#¬#Öò `«ÅO QÆÅ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ rqOK«_O» J<Õk [~°Q^Æ ∞Œ . W`«~° Ö’HÍÅ`À
J#∞ã¨O^è•#O, W`«~° Ö’HÍÅ #∞O_ç *Ï˝#ã¨=Úáê~°#˚ , â◊HΘ ã¨=Úáê~°#˚ JO`å ‰õÄ_»
ã¨fiáêflÅ ^•fi~å [~°∞QÆ∞`«∂Ok. g∞ "Õ∞^èŒã¨∞û#∞ ã¨fiáêflÅ∞ qã¨ÎiOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú.
*ÏQÆ$^•=ã¨÷Ö’ g∞ ã¨=∞㨺ʼnõΩ, g∞ ã¨O^ÕǨʼnõΩ ã¨fiáêflÅ ^•fi~å ã¨O^ÕâßÅ∞
JO^Œ∞`«∞<åfl~Ú. ã¨fiáêflÅ ^•fi~å *ÏQÆ$^•=㨉÷ Ωõ ã¨O|OkèOz# Éè∫uHõ rq`«O Ü≥ÚHõ¯
Éèqí +¨º^Œ~ú ≈° #O ‰õÄ_» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
JO`«~ü„ѨѨOK«O Ü≥ÚHõ¯ JѨiq∞`« â◊H˜Îx, J#O`«"≥∞ÿ# WO>ˇe*ˇ<£û#∞
(infinite intelligence) g∞ Ü≥ÚHõ¯ „f _≥=· ∞#¬#Öò WO>ˇe*ˇ<û£ (three dimensional
intelligence) ѨãQ ≤ @Æ Öì ^Ë ∞Œ . g∞ ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ, JcèëêìʼnõΩ, PHÍOHõÅΔ ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O Ö’xH˜ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ { Éè∫uHõ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 171
=ã¨∞Î=ÙÅ∞ ã¨$+≤ìOѨ|_ç "åã¨Î=O K≥O^Œ∞`«∂#fl "≥∞HÍx["£∞û (mechanism) g∞
JO`«~ˆ O„kÜ«∂ʼnõΩ (Inner Senses) =∂„`«"∞Õ `≥Å∞ã¨∞OÎ k. P "≥∞HÍx["£∞û#∞ g∞
„f_≥=· ∞#¬#Öò WO>ˇe*ˇ<û£ ‰õΩ `≥e¿ã J=HÍâ◊"∞Õ ÖË^∞Œ .
g∞ rq`«OÖ’ Uk HÍ"åe? Jx ã¨Ê+¨Oì QÍ `≥Å∞ã¨∞HÀQÆey`Õ KåÅ∞. q∞QÆ`å
Ѩxx g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O K«∂ã¨∞‰õΩO@∞Ok. g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ∞, PHÍOHõÅΔ ∞, HÀiHõÅ∞
Jhfl PÖ’K«#Å ~°∂ѨOÖ’ g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞<åfl~Ú. „Ѩu PÖ’K«# ‰õÄ_»
D qâ◊fiOÖ’ QÆÅ U^≥<· å XHõ `«ÅOÖ’xH˜ „Ѩ"tÕ Oz JHõ¯_» "åã¨=Î O á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
PÖ’K«#Å∞ J<Õq q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ`À ‰õÄ_ç# â◊HΘ Jx g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
g∞ rq`« ÅHõΔ º"Õ∞q∞\’ g∞‰õΩ ã¨Ê+¨Oì QÍ `≥eÜ«∂e. P ã¨Êã¨`ì « =Å¡ g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’x â◊‰Ωõ ÅÎ ‰õΩ „¿Ñ~°} HõÅ∞QÆ *ËÜ∞« |_»∞`«∞Ok.
g∞ „áê=∂}˜H`õ « „ѨHÍ~°OQÍ QÆÅ WO>ˇe*ˇ<û£ D ã¨HÅõ K«~åK«~° ã¨$+≤xì
#_çÑO≤ K«_O» ÖË^∞Œ . J#O`«"∞≥ #ÿ WO>ˇe*ˇ<û£ J<Õk Jxfl r"å`«‡Å JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’
=ÙO@∂ D ã¨HÅõ K«~åK«~° ã¨$+≤xì #_çÑã≤ ∂¨ OÎ k. P J#O`«"∞≥ #ÿ WO>ˇe*ˇ<û£ – g∞
Éè∂í q∞x ã¨∂~°∞ºx K«∞@∂ì Ѩi„Éèqí ∞OKÕ@∞¡ KÕã∂¨ OÎ k† ã¨∂~°ºQÀà◊O =∞i W`«~° QÔ ÖÏH©ûÅ
#∞O_ç HÍOux qâ◊fi=∞O`å "åºÑ≤OѨ*ãË ∂¨ OÎ k† q`«#Î O =∞Ǩ=$HõOΔ QÍ Ñ¨i}Ï=∞O
K≥Okã¨∂ÎOk† g∞~°∞ Éèí∞lOz# PǨ~åxfl r= ~°™êÜ«∞xHõ â◊H˜ÎQÍ ~°∂áêO`«~°O
K≥Okã¨∂OÎ k† P^蕺u‡Hõ â◊HΘ ~°∂áêO`«~O° K≥Ok ã¨=∞ã¨Î r=*Ï`«∞Å#∂ Hõeã≤ =ÙO_Õ@@∞¡
KÕã∞¨ OÎ k.
g∞ P^蕺u‡Hõ „ѨQÆuH˜ QÍx, g∞ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∂xH˜ QÍx g∞ˆ~
ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩx ѨÓ#∞HÀ"åe D Éè∂í q∞ g∞^Œ =Ù#fl ~åà◊√§, H˘O_»Å∞, Ѩ~fi° `åÅ∞,
#^Œ∞Å∞, ÃãÅÜÕ∞à◊√§, QÆ_"¤ç Ú≥ Hõ¯Å∞, =$HΔÍÅ∞, J_»=ÙÅ∞, Yx*ÏÅ∞, „H˜q∞H©@HÍÅ∞,
[O`«∞=ÙÅ∞, =∂#=*Ïu... ã¨=∞ã¨Î „ѨH$õ f Jhfl g∞‰õΩ ã¨ÇϨ Hõiã¨∞<Î åfl~Ú. g∞~°∞
P`«‡#∂º#`«`À, ^≥#· ºO`À, ybì`À, JÜ≥∂=∞Ü«∞O`À rqOK«#Hõ¯~° ÖË^∞Œ . g∞‰õΩ Uk
HÍ"åÖ’ ã¨Ê+¨Oì QÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx TǨâ◊HΘ { Z"≥∂+¨<û£ { Ѷe‘ OQ∑ { qâßfiã¨O Hõey
=ÙO>Ë KåÅ∞. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O Jhfl `å<≥· g∞ "åã¨"Î åxfl ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ k. nxHÀã¨O
Q˘Ñ¨Ê `≥eq `Õ@Å∞QÍx, Q˘Ñ¨Ê Ѩ^=Œ ÙÅ∞QÍx J=ã¨~O° ÖË^∞Œ .
g∞~°∞ KÕÜ«∞=Åã≤O^ŒÖÏ¡ – P^蕺u‡Hõ`«#∞, =∞<ÀqHÍ™êxfl, *Ï˝<åxfl
172 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ÃÑOK«∞HÀ"åÅ<Õ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ Hõey =ÙO_»_"» ∞Õ . Wq QÆ#∞Hõ ÃÑiy`Õ J`«º^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ
ÅHΔͺÅ#∞ ZOK«∞‰õΩ<Õ â◊HÜ Î˜ Ú« ‰õΩÅÎ ∞ g∞‰õΩ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. g∞ P^蕺u‡Hõ „ѨQuÆ H˜ U
ѨÙ~°∞+¨μ_ç =ÚO^Œ∞QÍx, U „ã‘Î =ÚO^Œ∞QÍx, U P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=Ù =ÚO^Œ∞QÍx, U
^Õ=Ù_ç =ÚO^Œ∞QÍx `«Å=OK«∞‰õΩx "≥∂Hõie¡ JÉèºí iúOK«#Hõ¯~° ÖË^∞Œ . ZѨÙÊ_»∂ `«Ö`ˇ ∞« ‰Î Ωõ x
rqOK«O_ç. g∞‰õΩ Z=Ô~<· å ã¨Ç¨ Ü«∞ã¨ÇϨ HÍ~åÅ∞ JOkã¨∞<Î åfl~°O>Ë "åà◊√§ `«=∞#∞
B#fl`«º Ѩ~K° ∞« HÀ=_®xˆHQÍx q∞=∞‡efl L^Œiú OK«_®xH˜ HÍ^Œ∞. JÖψQ g∞~°∂ W`«~∞° ʼnõΩ
ã¨Ç¨ Ü«∞ã¨ÇϨ HÍ~åÅ∞ JOkã¨∞<Î åfl~°O>Ë q∞=∞‡efl g∞~°∞ B#fl`«º Ѩ~K° ∞« HÀ=_®xˆH#x
`≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. ã¨Yº`«, ã¨Ç¨Ü«∞ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ∞ J<Õq ã¨HõÅ K«~åK«~° ã¨$+≤ìÖ’x
r"å`«‡ÅxflO\˜ =∞^蕺 =Ù<åfl~Ú.
g∞ ã¨ÇϨ [ „Ѩ=$uÎÖ’<Õ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu K≥O^Œ∞`«∂ ã¨~fi° r"å`«‡Å#∂
"å\˜ "å\˜ ã¨ÇϨ [ã≤`÷ ∞« Å`À ¿ãfiK«ÛQù Í P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu ™êkèOK«_®xH˜ g∞ ã¨Ç¨ Ü«∞
ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ#∞ JOkOK«_»"Õ∞ x["≥∞ÿ# P^蕺u‡Hõ`«! ã¨HõÅ =∂#=*Ïu JYO_»
=∞<ÀqHÍ™êxfl á⁄O^Œ∞QÍHõ!

xxx

"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 173

 P`«‡
(SOUL)
P`«‡â◊HHΘ ˜ Ѩiq∞`«∞Å∞ ÖË=Ù. ^•xH˜ QÆÅ â◊HΘ J#O`«O. P`«‡ J<Õk XHõ
Ѩ^•~°O÷ HÍ^Œ∞. g∞~°∞ P`«‡#∞ Hõey =Ù<åfl~°∞ Jx K≥Ñʨ _»O HõO>Ë g∞ˆ~ P`«‡ J~Ú=Ù<åfl~°∞
J#_»O ã¨||∞QÍ =ÙO@∞Ok. P`«‡ x`«º#∂`«#"≥∞#ÿ k, ã¨<å`«#"≥∞#ÿ k, x~°O`«~O°
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ ѨÙ~ÀQÆq∞ã¨∞Î#flk. g∞ Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’ ZÅ„HÍì#∞Å∞,
Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞, =¸ÅHÍÅ∞, Yx*ÏÅ∞, ~åà◊√§, UHõH}õ r=ÙÅ∞, „H˜=ÚÅ∞,
H©@HÍÅ∞, K≥@∞¡, [O`«∞=ÙÅ∞, =∂#=ÙÅ∞ WÖÏ ~°H~õ H° ÍÅ ~°∂áêÅ#∞ P`«‡ fã¨∞HÀQÆÅ^Œ∞.
D qâ◊fiOÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞<åfl~Ú. D qâ◊fi=∞O`å =¸ÅK≥`· #« ºO #∞Oz
Pq~°ƒqù OzOk. =¸ÅK≥`· #« ºO #∞O_ç Pq~°ƒqù Oz# P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞ HÀ\Ï#∞HÀ@¡
Ö’HÍÅÖ’ qq^èŒ Éè∫uHõ ~°∂áêÅ∞ fã¨∞‰õΩx K≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. PÜ«∂
Ö’HÍÖ’¡x â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~Ú, JHõ¯_»=Ù#fl =¸ÅHÍÅ#∞ J#∞ã¨iOz D P`«‡
â◊HÖõ ÏÅ∞ qq^èŒ Éè∫uHõ ~°∂áêÅ#∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Éè∂í g∞‡^Œ „î Ѩ"tÕ ã¨∞#Î fl
P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞, =¸ÅHÍÅ∞, UHõH}õ rq#∞O_ç =∞x+≤ =~°‰Ωõ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ r=~åâ◊√Å∞QÍ
[#‡ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. „Ѩu P`«‡ â◊HÅõ =¸ „Ѩ`ºÕ Hõ"î ∞≥ #ÿ ^Õ. Un WOH˘Hõ ^•xH˜
fã≤áÈ^Œ∞. ^Õx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ^•x^Õ. Jhfl ‰õÄ_» K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O, P`«‡
Ѩi}Ï=∞O, VÍ˝#Ѩi}Ï=∞O, =∞i â◊HΘ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ XHõÖ’HõO #∞O_ç
WOHÀ Ö’HÍxH˜ „ѨÜ∂« }˜ã∂¨ Î =ÙO\Ï~Ú. WÖÏ XHõ Ö’HõOÖ’H˜ „Ѩ"tÕ Oz# P`«‡
JHõ¯_» =Ù#fl VÍ˝<å#flO`å á⁄O^Œ_®xH˜ J<ÕHÍ<ÕHõ r=~åâ◊√Å∞QÍ [#‡ fã¨∞‰õΩx XHõ"∞≥ @∞ì
`«~åfi`« =∞~À"≥∞@∞ì K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ LO@∞Ok. D K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’
XHõ [#‡ fã¨∞‰õΩ#fl `«~åfi`« =∞~À [#‡ fã¨∞HÀ=_®xH˜ J^Õ Ö’HõO ZOK«∞HÀ=K«∞Û
ÖË^• WOHÀÖ’HõO ZOK«∞HÀ=K«∞Û. JO`ÕQÍx Ѷ֨ Ï<å Ö’HÍxH˜ =∞m§ uiy "≥àϧÅx
x|O^è#Œ Un =ÙO_»^∞Œ . P`«‡â◊HHΘ ˜ U Ö’HÍ<≥fl· <å, U r=~åtQÍ<≥<· å, U Éè∫uHõ
~°∂áê<≥fl· <å ZOK«∞HÀQÆÅ ã¨~fi° ã¨fi`«O„`«`« Hõey =ÙOk.
XˆH â◊HΘ ™ê÷~ÚÖ’ QÆÅ K≥`· #« º â◊‰Ωõ ÅÎ „ѶHÔ‘ fihû™ê÷~ÚQÆÅ Ö’HÍÅÖ’ <Õ~∞° ÛHÀ"åeû#
174 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
áê~îåÅhfl <Õ~∞° Û‰õΩ#fl `«~åfi`« =∞iO`« L#fl`« Ö’HÍxH˜ D P`«‡ â◊HÅõ O „ѨÜ∂« }OKÕã≤
JHõ¯_» XHõ „áê}˜QÍ Pq~°ƒqù Oz, JHõ¯_» Ѩiã≤`÷ ∞« Å Hõ#∞QÆ∞}"≥∞#ÿ Éè∫uHõ ~°∂ѨO
(^ÕÇϨ O) fã¨∞‰õΩO@∞Ok. WHõ¯_» <Õ~∞° ÛHÀ"åeû# áê~îåÅO>Ë– [#‡ fã¨∞‰õΩ#fl Ö’HõOÖ’
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O P`«‡â◊HΘ Ѩi}Ï=∞O VÍ˝# Ѩi}Ï=∞O ã¨OѨÓiÎQÍ á⁄O^Œ_=» ∞#fl=∂@.
D Ѩi}Ï=∂Å∞ P Ö’HõOÖ’ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ á⁄Ok# `«~åfi`« =∞~À L#fl`« Ö’HÍxH˜
P`«‡â◊HÅõ O „ѨÜ∂« }O KÕã∞¨ OÎ k. D „ѨÜ∂« }O J#O`«OQÍ ™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok.
D „ѨÜ∂« }O ZHõ¯_® =Úyã≤áÈ^Œ∞. U P`«‡ ‰õÄ_» ^ÕO\’¡#∂ b#"≥∞áÿ È=_»O [~°Q^Æ ∞Œ .
g∞~°#∞‰õΩ#fl@∞¡QÍ D P`«‡ Éèí∂q∞ #∞O_ç x„+¨¯q∞Oz# `«~åfi`« Ѩ~°=∂`«‡Ö’
b#"≥∞áÿ È=_»O [~°Q^Æ ∞Œ . D qâ◊fiOÖ’x HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞, "å\˜Ö’ Pq~°ƒqù Oz#
r=~åâ◊√Å∞ JxflO\˜Ö’#∂ =Ù#fl^Õ Ñ¨~=° ∂`«‡ (All That Is). P =¸ÅK≥`· #« ºâ◊HÜ Î˜ ∞Õ
Ѩ~=° ∂`«‡QÍ Ñ≤Å=|_»∞`«∞Ok.
XHõ |∞^Œ∞_ú ∞» , XHõ rã¨ãπ ÖË^• g∞~°∞ K≥ÑÙ¨ ʉõΩ<Õ ^Õ=Ùà◊√§ JO^Œ~∂° ‰õÄ_» K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞#fl P`«‡â◊HÖõ ÏÖË. "åà◊§O`å g∞ Éè∂í g∞‡^Œ [#‡ fã¨∞‰õΩx ã¨OѨÓiÎQÍ
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O, P`«‡Ñ¨i}Ï=∞O K≥Ok, L#fl`« Ö’HÍʼnõΩ "≥o§ JHõ¯_» ‰õÄ_»
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ L#fl`« Ö’HÍʼnõΩ „ѨÜ∂« }O ™êyã¨∞#Î flî"åˆ~! |∞^Œ∞_ú ∞»
P`«‡K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O `åÅ∞‰õΩ ã¨"åà◊§#∞ ZOK«∞‰õΩx XHÍ<˘Hõ L#fl`«Ö’HõOÖ’ K≥`· #« º
qHÍã¨O K≥O^Œ∞`«∞<åfl_»∞. rã¨ãπ ‰õÄ_» XHÍ<˘Hõ L#fl`« Ö’HõOÖ’ K≥`· #« º qHÍã¨O
K≥O^Œ∞`«∞<åfl_»∞. Hõ$+¨,‚ t=, *Á~åã¨~ì ,ü =∞ǨÏ=∞‡^£, ÖÏ"À@∞˚ WÖÏ JO^Œ~∂° PÜ«∂
L#fl`« Ö’HÍÅÖ’ P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =Ù<åfl~°∞. Wk x~°O`«~=° ¸
™êˆQ Ѩi}Ï=∞O. JO`ÕQÍx U P`«‡‰õÄ_» J#O`« K≥`· #« ºâ◊HÖΘ ’ b#"≥∞áÿ È=_»O ÖË^∞Œ .
D qâ◊fiOÖ’ QÆÅ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅÖ’ ZHõ¯_çHÔ o§<å U P`«‡ ‰õÄ_» `«# LxH˜x
HÀÖ’Ê=_»O [~°Q^Æ ∞Œ . Z<ÀflÖ’HÍÅ∞, Z<Àfl [#‡Å∞, Z<Àfl r=~åâ◊√Å∞QÍ „Ѩu P`«‡
J#O`å#O`« HÍÅO „ѨÜ∂« }˜ã∂¨ Î =ÙO@∞Ok. JO`Õ QÍx =ÚyOѨ٠ZHõ¯_® ÖË^∞Œ .
P`«‡‰õΩ „áê~°OÉè=í ¸ ÖË^∞Œ , =ÚyOÑ¨Ó ÖË^∞Œ . Jk XHõ J#O`«HÍÅ „ѨÜ∂« }O! Jk
XHõ J#O`« P`«‡ K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞"åºHÀK«O!
P`«‡ x~°O`«~O° Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O»
HÀã¨O PÜ«∂ Ö’HÍÅÖ’ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ |\˜ì Éè∫uHõ ~°∂áêÅ∞ fã¨∞‰õΩO@∞Ok. P
Éè∫uHõ ~°∂áêÅ∞ g∞ HõO\˜H˜ QÀK«~O° HÍ=K«∞Û, HÍHõáÈ=K«∞Û. P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 175
HÍÖÏxH˜, ^Œ∂~åxH˜ ã¨O|OkèOzOk HÍ^Œ∞. Jk =∞eì _≥=· ∞#¬#ÖòQÍ =ÙO@∞Ok.
JO>Ë ^•x K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O J<ÕHõ HÀ}ÏÅÖ’ =ÙO@∞Ok. D Ѩi}Ï=∞O ZÖÏ
[~°∞QÆ∞`«∞O^Œ<kÕ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ KåÅ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. W^Õg∞ JO`«∞zHõ¯x
xQÆ∂_è» ~°ÇϨ 㨺"Õ∞g∞ HÍ^Œ∞. Éè∂í g∞‡^Œ g∞‰õΩQÆŠѨiq∞`« VÍ˝#O =Å¡ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯
JѨiq∞`« â◊HxΘ `≥Å∞ã¨∞HÀÖËHáõ È`«∞<åfl~°∞. Éè∫uHõ^ÇÕ Ï¨ O`À g∞~°∞ [#‡ fã¨∞‰õΩ<åfl~°O>Ë
^•#~°O÷ P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O HÀã¨"∞Õ #x g∞~°∞ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe. Z<Àfl [#‡ÅÖ’
Z<≥fl<Àfl J#∞Éè"í åÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂, ZO`À VÍ˝<åxfl, K≥`· #« º qHÍ™êxfl á⁄O^Œ∞`«∂
=ã¨∞<Î åfl~°∞ g∞~°∞. „Ѩu [#‡Ö’#∞ g∞~°∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩ~O° QÍ ZO`À ѨÙ~Àaè=$kú ™êkèã∂¨ Î
=ã¨∞<Î åfl~°∞.
g∞ Éè∫uHõ ^ÕÇϨ OÖ’ H˘xflHÀ@¡ r=Hõ}ÏÅ∞ L<åfl~Ú. g@xflO\˜ ã¨=Ú^•Ü«∞"Õ∞
g∞ ^ÕÇϨ O. „Ѩu r=Hõ}ÏxH˜ K≥`· #« ºâ◊HΘ =ÙOk. „Ѩu r=Hõ}=¸ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂ ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ ã¨q∞+≤ì K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ `À_®Ê@∞#Okã¨∂Î =ÙO@∞Ok.
r=Hõ}ÏxH˜ ÅHõΔ º=Ú, ^ÕÇ¨ xH˜ ÅHõΔ ºO, ^ÕÇ¨ xfl P=iOz=Ù#fl P`«‡‰õΩ ÅHõΔ ºO XHõ
^•xH˘Hõ\ ˜ ã¨"∞Õ ‡à◊#O K≥Ok P`«‡â◊HΘ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok.
P`«‡ J<Õk XHõ ã¨$+≤Hì ~õ .ΰ nxfl J<ÕHõ HÀ}ÏÅÖ’ =∞#O J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û.
K≥·`«#ºâ◊H˜Îx ˆHO„nHõiOK«_»O ^•fi~å g∞~°∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl suÖ’<Õ Éè∫uHõ ^ÕǨÏO
fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ^ÕÇϨ O q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ { r=~°™êÜ«∞xHõ â◊HΘ `À xO_ç =ÙOk.
Éèí∂g∞‡^Œ =¸ÅHÍÅxflO\˜ KÕ`«, Éèí∂Éè∫uHõ Ѩiã≤÷`«∞ÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ ^ÕǨÏO
xi‡OѨ|_ç=ÙOk. ^ÕÇϨ =∞O>Ë =∂Oã¨ÑÙ¨ =Ú^Œú Jx HÍ^Œ∞. Jk q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`«
r=~°™êÜ«∞xHõ Ѩ^•~°O÷ `À xi‡OѨ|_ç# P`«‡ K≥`· #« ºâ◊HÅõ O. Éè∂í g∞‡^Œ r=~åâ◊√Åhfl
J^Õ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« r=~°™êÜ«∞xHõâH◊ Θ QÆÅ ^ÕÇ¨ Å#∞ fã¨∞‰õΩx K≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. Ѩ~=° ∂}∞=Ù #∞O_ç ~å~Ú, UHõH}õ rq, [O`«∞=Ù, =∞x+≤, Éè∂í q∞
=~°‰Ωõ JxflO\˜Ö’#∞ J^Õ â◊HΘ xO_ç=ÙOk. g∞‰õΩ P`«‡ =Ù#fl>Ë¡ ~å~ÚH˜ P`«‡ =ÙOk.
Éèí∂q∞H˜ P`«‡ =ÙOk. Éèí∂q∞ { Éèí∂g∞‡^Œ =Ù#fl ã¨=∞ã¨Î „áê}˜HÀ\˜ ã¨q∞+≤ìQÍ
K≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. ã¨=∞ã¨Î r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂Å∞ XHõ^•xH˘Hõ\ ˜
=Ú_çÑ_¨ ç =Ù<åfl~Ú. XHõ r=*Ïu K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O WOHÀ *Ïu K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O`À
Ѩ~㰠ʨ ~°O ^ÀǨÏ^ŒÑ_¨ ∞» `«∂ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. P q^èOŒ QÍ =∂#=*Ïu K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∂xH˜ ã¨=∞ã¨Î r=HÀ\˜ (All species) ã¨Ç¨ Ü«∞O KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. =∂#=*Ïu
176 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
XHõ¯>Ë Éè∂í g∞‡^Œ „Ѩ`ºÕ Hõ`« Hõey =ÙO_»@O ÖË^∞Œ . P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ Éè∂í g∞‡^Œ
=∞x+≤ ZO`« =ÚYºî"∂≥ , ZÅ„HÍì#∞ ‰õÄ_» JO`Õ =ÚYºO† p=∞ JO`Õ =ÚYºO† ~å~Ú
JO`Õ =ÚYºO† ѨHΔ˜ JO`Õ =ÚYºO† [O`«∞=Ù JO`Õ =ÚYºO. WHõ¯_» Jxfl r=~åâ◊√Å∂
=ÚYº"Õ∞! U r=*Ïuh q㨇iOK«_®xH˜ gÅ∞ÖË^∞Œ . „H˜=ÚÅ∞, H©@HÍÅ∞, =$HΔÍÅ∞,
Ѩ‰ΩΔõ Å∞, [O`«∞=ÙÅ∞, =∞#∞+¨μÅ∞ WÖÏ Jxfl *Ï`«∞Å =∞#∞QÆ_» =∞i K≥`· #« º qHÍã¨O
Ѩ~㰠ʨ ~°O XHõ ^•xÃÑ· WOH˘Hõ\ ˜ P^è•~°Ñ_¨ =ç Ù<åfl~Ú. Éè∂í g∞‡^Œ U^≥<· å XHõ *Ïu
x„+¨¯q∞¿ãÎ q∞QÆ`å *Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_» x„+¨¯q∞™êÎ~Ú.
✽ ✽ ✽

g∞ P`«‡â◊HΘ ^•xH˜QÅÆ J#O`«"î ∞≥ #ÿ â◊HxΘ , =∞i g∞ "åã¨"Î åxfl g∞~°∞ `«Ñʨ

"Õ~Ô =fi~°∂ JOK«<å "≥Ü∞« ºÖË~∞° . =∞`« „Ѩ=Hõ,Î =∞#ã¨`Î fi«Î âß„ã¨"Î `Õ ,Ϋ Éè∫uHõ âß„ã¨"Î `Õ ,Ϋ
=∞`«Q∞Æ ~°∞=Ù, `«`fi«Î "Õ`Ϋ gà‹§=fi~°∂ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl J~°O÷ KÕã∞¨ HÀÖË~∞° . Z=i
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O "åi^Õ. Z=i P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O "åi^Õ. Z=~°∂ `«‰Ωõ ¯=
QÍ^Œ∞. P`«‡â◊HxΘ , JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl x~°fizOK« gÅ∞ÖË^∞Œ . P`«‡â◊HΘ ã¨$lOѨ|_»^∞Œ †
^Œi≈OK«|_»^∞Œ † Pk=∞^蕺O`« ~°ÇÏ≤ `«O. =∞~°}Ï#O`«~O° ‰õÄ_» K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞O
[~°∞QÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. J#O`« K≥`· #« ºâ◊HΘ g∞ ^•fi~å Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok.
J\Ï¡Qˆ D J#O`« K≥`· #« ºâ◊HΘ qâ◊fi=∞O`å Jxfl r=~åâ◊√ÅÖ’ =ÙO_ç Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂Ok (evolution of consciousness). „Ѩu P`«‡ â◊HõÅ=¸ K≥·`«#º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ ZHõ¯_® ^•x LxH˜ HÀ֒ʉõΩO_® J#O`«HÍÅO „ѨÜ∂« }˜ã∂¨ <Î Õ
=ÙO@∞Ok. D qâ◊fiOÖ’ g∞ LxH˜ ZѨÊ\˜H© xez =ÙO@∞Ok. ZÅ¡ÑÙ¨ Ê_»∂ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂<Õ =ÙO\Ï~°∞. D K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ZHõ¯_® PyáÈ^Œ∞. U
J#O`« „|Ǩ‡O_»OÖ’#∂ b#"≥∞áÿ È=_»O [~°Q<Æ Õ [~°Q^Æ ∞Œ . J\Ï¡ [iˆQ@@¡~Ú`Õ g∞
„ѨÑO¨ K«O =ÙO_Õk HÍ^Œ∞. =¸ÅK≥`· #« ºâ◊HΘ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# HÀ\Ï#∞HÀ@¡ P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞
"Õ\ H˜ qõ ™⁄O`« =ºH˜`Î åfiÅ∞ Hõey =ÙO_ç, ™⁄O`« ÖHΔͺÅ∞ xˆ~tÌ OK«∞‰õΩx Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. =¸ÅK≥`· #« ºâ◊H,Θ P`«‡â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O { ÅHΔͺÅÖ’
*’HõºO KÕã∞¨ HÀ^Œ∞. ÅHõΔ ºO xˆ~âÌ O◊ K≥Ü∞« º_»O [~°Q^Æ ∞Œ .
„u _≥=· ∞#¬#Öò (=¸_»∞ `«ÖÏÅ∞) (three dimensions) "åã¨qÎ Hõ`« QÆÅ Éè∂í g∞‡^Œ
P`«‡ JǨÏO (ego) KÕ`« HõÑʨ |_ç =ÙOk. JO^Œ∞=Å¡ g∞ PÖ’K«# q^è•#O Z<Àfl

"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 177

Ѩ i q∞`« ∞ ʼnõ Ω Ö’|_ç = ÙOk. JO`« ~ ü „Ѩ Ü « ∂ }O ^•fi~å P Ѩ i q∞`« ∞ Å#∞
KÕkOè K«QeÆ y#@¡~Ú`Õ g∞ P`«‡ D Éè∂í g∞‡^Œ =∂„`«"î ∞Õ Ñ¨iq∞`«O HÍÖË^xŒ W`«~°
Ö’HÍÅÖ’, W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ Ö’ ‰õÄ_» Jk `«# LxH˜x Hõey=ÙO_ç K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO^Œx „QÆÇÏ≤ ™êÎ~∞° . P`«‡ =¸ÅK≥`· #« ºâ◊HÖΘ ’x XHõ ÉèÏQÆO =∂„`«"î ∞Õ #x
„QÆÇÏ≤ ™êÎ~∞° . g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞"Õ∞ =¸ÅK≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∞O! =¸ÅK≥`· #« º Ѩi}Ï=∞"Õ∞
g∞ Ѩi}Ï=∞O! g∞~°∞ JO`«~ü „Ѩܫ∂}O ^•fi~å P`«‡‰õΩQÆÅ JѨiq∞`« â◊H˜Îx
`≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«O J#O`«î"≥∞ÿ#k. ÉÏǨϺOQÍ g∞~°∞
K«∂ã≤#ѨÙ_»∞ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ QÔ ÖÏH©ûÅ∞, HÀ\Ï#∞HÀ@¡ #Hõ„Δ `åÅ∞ HõxÊ™êÎ~Ú. W^ŒO`å
ÉÏǨϺ qâ◊fiO. D ÉÏǨϺ qâ◊fi=∞O`«\Ï HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞ =Ù<åfl~Ú. g∞ ^ÕÇ¨ xH˜
ÉÏǨºOQÍ J#O`«"∞≥ #ÿ qâ◊fiO ZO`« =ÙO^À g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ ‰õÄ_» JO`Õ
qâ◊fiO Wq∞_ç =ÙOk. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞ =Ù<åfl~Ú.
"å@xflO\˜x Ѩiâ’kèOz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^ŒQÅÆ â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞ g∞Ö’ =Ù<åfl~Ú.
D qâ◊fiOÖ’ ^Õ<fl·≥ <å ã¨$+≤Oì K«QÅÆ â◊HΘ g∞ P`«‡‰õΩ =ÙOk. g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ#fl D ^ÕÇϨ O
g∞ P`«‡â◊HΘ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩ#fl^Õ. Éè∂í g∞‡^Œ xˆ~tÌ `« J#∞Éè∂í `«∞Å∞ á⁄Ok P`«‡ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O ^ÕÇ¨ xfl ZOK«∞‰õΩx Éè∂í g∞‡^Œ [#‡ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. J#O`«
ã¨∞^Œ∂~° „ѨÜ∂« }OÖ’ Éè∂í q∞ XHÍ<˘Hõ q_çk =∂„`«"∞Õ . [#‡ fã¨∞HÀHõ =Ú#∞ѨÙ
Z<Àfl Ö’HÍÅÖ’ q_çk KÕã≤ =KåÛ~°∞. PÜ«∂ Ö’HÍÅÖ’ J#∞Éè"îí åÅ∞ á⁄Ok K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ VÍ˝# ã¨=Úáê~°#˚ HÍqOK«∞‰õΩO@∂ =KåÛ~°∞. =∞~°}ÏO`«~O°
=∞m§ g∞ „ѨÜ∂« }O J#O`« ã¨∞^Œ∂~°O! g∞ P`«‡â◊HΘ QÆ∞iOz g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
QÆ∞iOz g∞‰õΩ `≥eã≤Ok h\˜ ÉÁ@ìO`« Ѩi=∂}î"∞Õ . g∞H˜OHÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤Ok
=∞Ǩ ã¨=Ú„^Œ=∞O`« =ÙOk.
P`«‡â◊HHΘ Q˜ ÅÆ K≥`· #« ºâ◊HΘ qHÍã¨O ^ÕÇ¨ xH˜ =∂„`«"î ∞Õ Ñ¨iq∞`«"î ∞≥ #ÿ k HÍ^Œ∞.
P`«‡â◊HΘ qâ◊fi=∞O`å "åºÑ≤Oz =ÙOk. ^•x XHÍ<˘Hõ â◊HÅõ O g∞Ö’ Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂=ÙOk. P`«‡â◊HxΘ XHõ #=¸<åÖ’ x~°fizOK«_O» J™ê^躌 O. P`«‡ – P^蕺u‡Hõ,
Éè∫uHõ, =∂#ã≤H,õ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`«, r=~°™êÜ«∞# ^è~Œ å‡Å#∞ Hõey=ÙOk. ÅHΔͺÅ#∞
xˆ~ÌtOK«∞‰õΩx K≥·`«#ºÑ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ_»O HÀã¨O XHõ „áê}˜QÍ Éèí∂g∞‡^Œ [#‡
fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞~°∞ Éè∂í g∞‡^Œ [#‡ fã¨∞‰õΩ#flѨÙ_Õ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
ã¨~fi° `À=ÚMÏaè=$kú K≥O^Œ_O» HÀã¨O ã¨~fi° â◊HΘ ™ê=∞~å̺Å∞ W=Ú_»∞Û‰õΩx =KåÛ~°∞. g∞
178 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
^ÕÇ¨ xH˜QÍx, g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ QÍx Z@∞=O\˜ Jã¨Ê+¨`ì « ÖË^∞Œ . Ѩiq∞`«∞
ÖË~Ê° ~°∞K«∞‰õΩ#fl g∞ PÖ’K«<å q^è•#OÖ’ Jã¨Ê+¨`ì « =ÙOk.
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O g∞ P`«‡â◊HÖΘ ’ JO`«~åƒùQOÆ . Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ , Éè∫uHõ
„ѨѨOK«O, Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞ P`«‡â◊H˜Î ^•fi~å ã¨$+≤ìOѨ|_ç<å~Ú. g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’ U^≥`· Õ HõÅÅ∞QÆ<åfl~À Jk ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ QÍ, Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#QÍ, Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OQÍ ~°∂áêO`«~O° K≥Ok "åã¨=Î "≥∞Oÿ k. JO`«~ü â◊HΘ
~°∂áêO`«~°O K≥Ok ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’ Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷OQÍ =∂iOk. D â◊H˜Î
~°∂áêO`«~O° Ö’ [iˆQ „Ѩ„H˜Ü∞« Å#∞ g∞~°∞ ‰õΩΔ }‚OQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀQÆey`Õ g∞Ö’ K≥`· #« ºâ◊HΘ
Ѩi}Ï=∂aè=$kú "ÕQOÆ QÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞ rq`«OÖ’î Z^Œ∞~°Ü∞Õ º „Ѩu ã¨OѶ∞¨ @#
g∞ JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç L^Œƒqù ã¨∞#Î flk. JO`«‰Ωõ q∞Oz Z@∞=O\˜ ~°ÇϨ 㨺=¸ ÖË^∞Œ .
Éè∂í g∞‡^Œ â◊HΘ Ѩ^•~°O÷ QÍ#∞, Ѩ^•~°O÷ â◊HQΘ Í#∞ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Õ JO`«~`æ° « „Ѩ„H˜Ü∞« Å#∞
„QÆÇÏ≤ ¿ãÎ g∞~°∞ Uk HÍ"åÅO>Ë Jk ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩx (create) g∞ rq`«OÖ’ "åã¨"Î åÅ#∞
J#∞Éè∂í u K≥O^Œ∞`å~°∞. PÖ’K«#Å∞, ÉèÏ=#Å#∞ Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ QÍ, Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ
=∞~°ÅÛQÆÅ â◊HΘ g∞ P`«‡â◊HHΘ ˜ ã¨fi`«Ç¨ QÍ =ÙOk. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ PÖ’K«#ÖË
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. g∞
~ÀA"åi rq`«O ‰õÄ_» g∞ PÖ’K«#Å∞, Pâ◊Ü∂« ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞Ì
‰õΩO@∂Ok.
JO`«~âü H◊ xΘ ã¨kfixÜ≥∂QÆÑ~¨ ∞° ÛH˘x rq`åxfl J#∞Hõ}Δ O P#O^Œ=∞Ü«∞OQÍ
=∞Å∞K«∞HÀ=_®xH˜ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# J=HÍâ◊O Wî"åà◊ =∂#=*ÏuH˜ W=fi|_çOk.
Ju"ÕQOÆ QÍ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ J#∞"≥#· "å`å=~°}O J=HÍâßÅ∂ WѨÙÊ_»∞
ѨÙ+¨¯ÅOQÍ =Ù<åfl~Ú. g∞~°∞ ZOK«∞‰õΩ#fl Éè∫uHõ ^ÕÇϨ O, nx *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}O JO`å
‰õÄ_® Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ U ã¨"åÅ∞<≥<· å Z^Œ∞~˘¯<Õ q^èOŒ QÍ â◊H™Î˜ ê=∞~å̺Å∞
Hõey =ÙOk. JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl, r=„Ѩ„H˜Ü∞« Å#∞, „áê}â◊HxΘ , qâ◊fiâ◊HxΘ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ
qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅ∞ *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}Ïxfl
Hõey =Ù<åfl~Ú. g∞ ^ÕÇϨ =∞O`å K≥`· #« º Ѩ^•~°O÷ `À P=iOѨ|_ç=ÙOk. Éè∂í q∞H˜,
ã¨∂~°∞ºxH˜ =∞^躌 =Ù#fl MÏm „Ѩ^âÕ ßxfl K≥`· #« ºâ◊HΘ P=iOz "å\˜ =∞^躌 PHõ~¬° } â◊HΘ
HõeyOz# q^èOŒ QÍ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x „Ѩu Ѩ~=° ∂}∞=ÙÖ’#∞ Hˆ O„^ŒHÍxH˜ ZÅ„HÍì#∞ʼnõΩ
=∞^躌 ™ê¿ÑHõOΔ QÍ JO`Õ MÏm „Ѩ^âÕ O◊ Hõey =ÙO_ç, K≥`· #« º Ѩ^•~°O÷ `À P=iOѨ|_ç
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 179
=Ù#flk. ã¨∂~°∞ºxH˜ Éè∂í q∞H˜ =∞^躌 ZO`« ^Œ∂~°O =ÙO^À ™ê¿ÑHõOΔ QÍ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x
Ѩ~=° ∂}∞=ÙÖ’ Hˆ O„^ŒHÍxH˜ ZÅ„HÍì#∞ʼnõΩ =∞^躌 JO`Õ ^Œ∂~°O =ÙOk. g∞ ^ÕÇϨ =∞O`å
Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ=∞Ü«∞"≥∞ÿ K≥`· #« ºâ◊HKΘ Õ P=iOѨ|_ç=ÙOk. ^ÕÇϨ =∞O`å Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ
ã¨=Ú^•Ü«∞O. g∞ ^ÕÇϨ O, Éè∂í q∞ =∞i Éè∂í q∞ g∞^Œ r=~åâ◊√ÅxflO\˜Ö’#∞ QÆÅ
r=~°™êÜ«∞xHõ Ѩ^•~°O÷ XˆH ™ê~°∂Ѩº`« Hõey =ÙOk. HÀ@¡ ã¨O=`«Ê~åÅ `«~|° _ç
=ÙO@∂ =ã¨∞#Î fl g∞ ѨÓsfi‰õΩÅ VÍ˝#=∞O`å g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅÖ’ xH˜ÑΔ "Ψ ∞≥ ÿ
=ÙOk. „Ѩu r=Hõ}=¸ ZO`À VÍ˝<åxfl Éè„í ^ŒÑ~¨ ∞° K«∞‰õΩx Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂=ÙOk.
JO`«~ü „Ѩܫ∂}O^•fi~å g∞~°∞ P VÍ˝<åxfl á⁄O^Œ=K«∞Û. „Ѩu r=Hõ}O ‰õÄ_»
^ÕÇϨ =∞O`å [~°∞QÆ∞`«∞#fl r=~°™êÜ«∞xHõ K«~º° (bio-chemical reaction) Ѩ@¡ ZO`À
Z~°∞Hõ`« Hõey =ÙO@∞Ok. g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞Oz "≥Å∞=_Õ „Ѩu PÖ’K«<å `«~O° QÍxH˜,
ÉèÏ=#‰õΩ, L^ÕfiQÍxH˜ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅ∞ „Ѩuã¨ÊOkOz (react) ã¨ÇϨ Hõi™êÎ~Ú.
=∂#= *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}ÏxH˜, Éè∂í g∞‡^Œ W`«~° r=*Ï`«∞Å *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}ÏxH˜ =∞^躌
WzÛѨÙK«∞Û‰õΩ<Õ Ñ¨^ŒúuÖ’ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. g∞~°∞ r=*Ï`«∞Å
K≥·`«#ºÑ¨i}Ï=∂xH˜ `À_®Ê@∞#Ok¿ãÎ, r=*Ï`«∞Å∞ =∂#=K≥·`«#º Ѩi}Ï=∂xH˜
`À_®Ê@∞#Ok™êÎ~Ú. „Ѩu P`«‡ â◊HÅõ =¸ `«# Ѩi}Ï=∂xH˜ HÍ=Åã≤# Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ xfl
ZOK«∞‰õΩx rq`«=∞<Õ Qˆ "£∞#∞ (game) XHõ ã¨"åÅ∞QÍ ã‘fiHõiã¨∞OÎ k. „Ѩu P`«‡â◊HÖõ ÏxH˜
rq`«O XHõ Qˆ "£∞ÖÏQÆ =ÙO@∞Ok. XHõ Ö’HõOÖ’ H˘xfl ÅHΔͺÅ#∞ Z#∞fl‰õΩx, "å\˜x
™êѶŨ ºO KÕã∞¨ HÀ=_»O HÀã¨O P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞ Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ Å#∞ fã¨∞‰õΩO\Ï~Ú. =∞i
P Ö’HõOÖ’ „Ѩ"ÕtOz# `«~åfi`« JO>Ë [#‡ fã¨∞‰õΩ#fl `«~åfi`« `«=∞‰õΩ#fl â◊H˜Î
™ê=∞~å÷ºÅ#∞ LѨÜ∂≥ yOz K≥`· #« º ѨÙ~Àaè=$kú K≥O^Œ∞`«∂ qâ◊fiK≥`· #« º ѨÙ~Àaè=$kúx
ÃÑOK«∞`«∞Ok.
WHõ¯_» =Ù#fl =∂#=*Ïu Éè∂í Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À =∂i# r=~°™êÜ«∞xHõ â◊HxΘ
ZOK«∞‰õΩx ^ÕÇ¨ Å#∞ fã¨∞HÀ=_»O [iyOk. J\Ï¡Qˆ W`«~° r=*Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_» Éè∂í Éè∫uHõ
r=~°™êÜ«∞xHõ â◊HxΘ fã¨∞‰õΩx ^ÕÇ¨ Å#∞ fã¨∞‰õΩ<åfl~Ú. =∂#=*Ïu ZOK«∞‰õΩ#fl
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O `åÅ∂‰õΩ ÅHΔͺʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ^ÕÇϨ x~å‡}O [iyOk. ^ÕÇϨ OÖ’x
„HÀ"≥∂*’"£∞Å∞ JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ ã¨$+≤Oì K«|_ç<å~Ú.
W`«~° „QÆÇ¨ O`«~"° åã¨∞Å∞, ÖË^• W`«~° QÔ ÖÏH©ûÅÖ’x #Hõ„Δ `«"åã¨∞Å∞ Éè∂í q∞
g∞^Œ r=*Ï`«∞Å`À ã¨OѨ~¯° O K≥O^Œ_O» ^•fi~å =∂#= ^ÕÇ¨ Å∞ ã¨$+≤Oì Ѩ|_» ÖË^∞Œ .
180 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Éè∂í q∞ g∞^Œ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ Éè∂í Éè∫uHõ r= ~°™êÜ«∞xHõ â◊H,Θ
q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ ã¨OÜ≥∂QÆO`À =∂#=^ÕÇϨ O x~å‡}O [iyOk. =¸ÅK≥`· #« ºO
#∞O_ç "≥Å∞=_ç# P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞ =∂#= ^ÕÇϨ O fã¨∞‰õΩx @Ѷ=‘ ∞x T_ç Ѩ_#ç @∞¡
Éèí∂q∞ g∞^Œ „Ѩ"ÕtOKå~Ú. W`«~° r=*Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_» D Éèí∂q∞ g∞^Œ K≥·`«#º
Ѩi}Ï=∂xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ~°H~õ H° ÍÅ∞QÍ ^ÕÇϨ PHõ$`«∞Å#∞ fã¨∞‰õΩx @Ѷ‘ =∞x Éè∂í q∞
g∞^Œ T_çÑ_¨ <ç å~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ XHõ ^ÕÇϨ PHõ$ux fã¨∞‰õΩ#fl r=*Ïu =∞#∞QÆ_»
H˘xfl HÀ@¡ ã¨O=`«û~åÅ `«~|° _ç =ÙO@∞Ok. Ѷ֨ Ï<å ^ÕÇϨ PHõ$u ^•fi~å K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O WHõ Éè∂í q∞ g∞^Œ J=ã¨~O° ÖË^#Œ ∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ P r=*Ïu Éè∂í q∞ g∞^Œ
#∞O_ç x„+¨¯q∞Oz WOHÀ Ö’HõO Ö’xH˜ „ѨÜ∂« }O KÕã∞¨ OÎ k. JHõ¯_» P Ö’HÍxH˜
J#∞QÆ∞}OQÍ ^ÕÇ¨ xfl U~°Ê~°∞K«∞H˘x K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞Ok.
WѨÙ_»∞ g∞~°∞ Hõeæ=Ù#fl =∂#=^ÕǨÏO „Ѩ`ÕºHõOQÍ ZOK«∞‰õΩx P`«‡K≥·`«#º
Ѩ i }Ï=∞O HÀ㨠O Éè í ∂ q∞ g∞^Œ 㨠$ +≤ ì O K« | _ç O k. _®ifi<£ J<Õ â߄㨠Π" Õ ` « Î
ã≤^•úOfHõiOz#@∞¡ HÀu #∞O_ç =∂#= ^ÕÇϨ O L^Œƒqù OzO^Œ<kÕ Jã¨`º« O. =∞x+≤
=∞x+≤QÍ<Õ Ñ¨Ù\Ïì_∞» . ѨHΔ˜ ѨHQΔ˜ Í<Õ Ñ¨Ù\˜Oì k. [O`«∞=Ù [O`«∞=ÙQÍ<Õ Ñ¨Ù\˜Oì k. Éè∂í g∞‡^Œ
H˘xfl HÀ@¡ r=*Ï`«∞Å∞ JÖψQ ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç<å~Ú. Éè∂í g∞‡^Œ „Ѩ"tÕ Oz# P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞
P q^èOŒ QÍ J<ÕHõ r=*Ï`«∞Å∞QÍ [#‡fã¨∞‰õΩx Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. =∂#=
^ÕÇϨ O Éè∂í g∞‡^Œ âßâ◊fi`«OQÍ J^Õ PHÍ~åxfl Hõey =ÙO_®Å#fl x|O^è#Œ ÖË^∞Œ . Éè∂í q∞
g∞^Œ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ^ÕÇ¨ Hõ$u =ÙO@∞Ok. H˘xfl q∞eÜ«∞#¡
ã¨O=`«û~åÅ `«~åfi`« =∂#=*Ïu WOH˘Hõ ^ÕÇ¨ Hõ$uÖ’ =ÙO_»=K«∞Û. P PHõ$u JѨÊ\˜
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ Ѩiã≤`÷ ∞« ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ =ÙO@∞Ok. =∂#= ^ÕÇϨ O Ѷ֨ Ï<å
PHÍ~°OÖ’<Õ Éè∂í q∞ g∞^Œ âßâ◊fi`«OQÍ =ÙO_®Åx ~°∂ÖËg∞ ÖË^∞Œ . Éè∂í g∞‡^Œ HÀ@¡
ã¨O=`«û~åÅ∞ QÆ_zç áÈÜ«∂~Ú. Z<Àfl <åQÆiHõ`Å« ∞ J=`«iOz JO`«~å÷#"î ∞≥ áÿ ÈÜ«∂~Ú.
=∞x+≤ `«Å { [O`«∞=Ù ^ÕÇϨ O, [O`«∞=Ù `«Å { =∞x+≤ ^ÕÇϨ O, =∞x+≤ `«Å { ѨHΔ˜
^ÕÇϨ O, ѨH`Δ˜ Å« { =∞x+≤ ^ÕÇϨ O WÖÏ ~°H~õ H° ÍÅ HÍOa<Õ+<¨ û£ QÆÅ r=*Ï`«∞Å∞ Éè∂í q∞
g∞^Œ J=`«iOK«_O» [iyOk. D Éè∂í q∞ g∞^Œ, ÖË^• qâ◊fiOÖ’ U Ö’HõOÖ’<≥<· å
U^≥<· å ã¨OÉè=í "Õ∞. P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞ ^ÕÇ¨ Å#∞ U HÍOa<Õ+<¨ £ <≥<· å ZOK«∞‰õΩx J=`«iOK«
QÆÅ ã¨fi`«O„`«`« Hõey=Ù<åfl~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩ"tÕ OKÕ P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞ qq^èŒ ~°HÍÅ
HÍOa<Õ+<¨ û£ `À (combinations) ^ÕÇ¨ Å#∞ fã¨∞‰õΩx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^ŒQÅÆ =Ù.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 181
áê=ÚÖÏQÆ „áêˆH =∞#∞+¨º*Ïu, ѨHÖΔ˜ ÏQÆ Zyˆ~ =∞#∞+¨º*Ïu, ã¨=Ú„^•Å֒ѨŠx=ã≤OKÕ
=∞#∞+¨º*Ïu, "ÕÅã¨O=`«û~åÅ∞ rq`åÜ«Ú+¨μ¬QÅÆ =∞#∞+¨º*Ïu, WÖÏ J<ÕHõ ~°HÍÅ∞
QÆÅ =∂#=*Ï`«∞Å∞ Wk=~°ˆH Éèí∂q∞ g∞^Œ rqOK«_»O [iyOk. PÜ«∂
HÍÅѨiã≤`÷ ∞« ÅÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ "å\˜ *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}O =ÙO_Õk,
^ÕÇϨ x~å‡}ÏÅ∞ =ÙO_Õq. g∞~°∞ Éè∂í g∞‡^Œ =º=™êÜ«∞O KÕã∞¨ #Î fl>Ë,¡ JѨÊ\’¡ ã¨=Ú„^•ÅÖ’
h\˜Ö’ѨŠx=ã≤OKÕ =∂#=*Ïu =º=™êÜ«∞O KÕã∞¨ ‰õΩx rqOKÕ"å~°∞.
D qâ◊fiOÖ’ U Ö’HõOÖ’<≥<· å U^≥<· å ™ê^躌 "Õ∞† U^≥<· å ã¨OÉè=í "Õ∞, QÆ_zç áÈ~Ú#
H˘xfl <åQÆiHõ`Å« Ö’ =∂#=*Ïu HõO>Ë ZO`À `≥e"≥#· "åà◊√§, H˘xfl <åQÆiHõ`Å« Ö’
g∞ HõO>Ë ZO`À "≥#∞Hõ|_ç# "åà◊√§ =ÙO_Õ"å~°∞. J\Ï¡O\˜ãπ <åQÆiHõ`,« Å∞"Õ∞iÜ«∂
<åQÆiHõ`Å« ∞ H˘xfl"ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`O« Éè∂í g∞‡^Œ JO`«~å÷# =∞Ü«∂º~Ú. J\Ï¡O\˜ãπ
<åQÆiHõ`Ö« ’ QÆÅ =∂#=*Ïu g∞ HõO>Ë Z<Àfl "ÕÅ ~Ô @∞¡ `≥eq`Õ@Å∞ Hõey LO_Õ"å~°∞.
"åà◊√§ Jaè=$kú KÕã#≤ Ãã#· ∞û, >ˇHÍflÅr, "≥∞_çã<≤ £ ~°OQÍÅ∞ g∞~°∞ Jaè=$kú KÕã#≤
^•xHõO>Ë ‰õÄ_» H˘xfl"ÕÅ ~Ô @∞¡ "≥∞~°∞QÍæ =ÙO_Õq. K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ P
<åQÆiHõ`« JO`«iOz áÈ~ÚOk. H˘xfl <åQÆiHõ`Å« Ö’ [O`«∞*Ï`«∞Å∞ g∞ HõO>Ë
ZO`À `≥e"≥#· qQÍ =ÙO_Õq. Jq Ѩx=Ú@∞¡ `«Ü∂« ~°∞ KÕâß~Ú† "åǨÏ<åÅ∞ #_çáê~Ú†
Ü«Ú^•úÅ∞ KÕâß~Ú. Jq ‰õÄ_» Ãã#· ∞û, >ˇHÍflÅr, "≥∞_çã<≤ Å£ #∞ Jaè=$kú KÕâß~Ú. P
[O`«∞ *Ï`«∞Å∞ =∂#ã≤HOõ QÍ ZO`À Ѩi}˜u Hõey =ÙO_Õq. =∞#∞+¨º*Ïu [O`«∞=ÙÅ
^ŒQiæÆ H˜ "≥o§ Z<Àfl q+¨Ü∂« Å∞ <Õ~∞° Û‰õΩ#flk. =∞#∞+¨μºÅHõO>Ë [O`«∞*Ï`«∞Å∞ =∂#ã≤HOõ QÍ
ZO`À Ѩi}˜u Hõey =ÙO_Õq. =∞#∞+¨μºÅ∞, [O`«∞*Ï`«∞Å =∞^躌 ZO`À ã¨Yº`«,
ã¨ÇϨ HÍ~°O =ÙO_Õk. Ѩ~㰠ʨ ~°O Q“~°qOK«∞‰õΩx, VÍ˝<åxfl ѨOK«∞‰õΩx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Õq. "≥^· ºŒ âß„™êÎxH˜, ^ÕÇ¨ ~ÀQͺxH˜ ã¨O|OkèOz Z<Àfl q+¨Ü∂« Å∞ [O`«∞*Ï`«∞Å
#∞O_ç =∂#=Ù_»∞ <Õ~∞° Û‰õΩ<åfl_»∞. ™ê=∂lHõ „Ѩ=~°#Î , ^≥x· Hõ rq`« „Ѩ=~°#Î ÖÏO\˜=hfl
[O`«∞=ÙÖË =∞x+≤H˜ <ÕiÊ<å~Ú. W=hfl K«^∞Œ =Ù`«∞O>Ë g∞ˆH=∞xÊã¨∞OÎ k? D qâ◊fiOÖ’
=¸ÅK≥`· #« ºâ◊HΘ #∞O_ç L^Œƒqù Oz# P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞ U kâ◊Ö’<≥<· å U ^ÕÇϨ O`À<≥<· å
K≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∞O K≥O^ŒQÅÆ =x `≥Å∞ã¨∞OÎ kQÆ^•. g∞~°∞ HõeÊ`« Hõ^ÅŒä x ÉèÏqOKÕ Hõ^ÅŒä Ö’
=∞`«ûºHõ#ºÅ∞, <åQÆH#õ ºÅ∞ WOHÍ J<ÕHõ q+¨Ü∂« Å∞ q<Õ =ÙO\Ï~°∞. =∞x+≤`Å« { KÕѨ
^ÕÇϨ O, =∞x+≤`Å« { áê=Ú ^ÕÇϨ O HÍOa<Õ+<¨ Ö£ ’ ‰õÄ_» r=*Ï`«∞Å∞ Wk=~°Hˆ
Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ J=`«iOz x„+¨¯q∞OKå~Ú. J\Ï¡Qˆ W`«~° [O`«∞ *Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_»
~°Hõ~°HÍÅ HÍOa<Õ+¨<£û`À (combinations) ^ÕǨÅ∞ fã¨∞HÀ=_»O [iyOk.
182 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
~åHõãΔ |¨ Å∞¡Å∞ (_≥<· À™ê~üû) Éè∂í q∞ g∞^Œ H˘xfl q∞ÅÜ«∞#¡ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`O« =ÙO_Õq.
"å\˜ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O Éè∂í g∞‡^Œ WHõ J=ã¨~O° ÖË^#Œ ∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ #∞Oz
x„+¨¯q∞Oz<å~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ =∞#∞+¨º ^ÕÇ¨ Å∞QÍx, [O`«∞*Ï`«∞Å ^ÕÇ¨ Å∞QÍx,
W`«~° r=~åâ◊√Å ^ÕÇ¨ Å∞QÍx W`«~° „QÆÇ¨ O`«~"° åã¨∞Å ã¨OѨ~¯° O=Å¡ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»Ö^Ë ∞Œ .
=∂#= ^ÕÇϨ OÖ’x „HÀ"≥∂*’=ÚÅ#∞, *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}Ïxfl W`«~° Ö’Hõ"î åã¨∞Öˇ=fi~°∂
ã¨$+≤Oì K«Ö^Ë ∞Œ . ÖË^• "åà◊√§ Éè∂í Ö’Hõ *Ï`«∞ÅÖ’ ã¨OQÆq∞OK«_O» ^•fi~å U~°Ê_» ÖË^∞Œ .
PÜ«∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ Ѩiã≤`÷ ∞« Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}O `«Ü∂« ~°~Úº ^ÕÇϨ
PHõ$`«∞Å#∞ fã¨∞‰õΩx P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞ Éè∂í g∞‡^Œ‰Ωõ ~å=_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. _≥<· À™ê~üû
DNA x~å‡}O , *ˇ<\ ≥ H˜ û± HÀ_£ ÉèÏ+¨ JO`å W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ Ö’ Éè„í ^ŒÑ~¨ K° |« _ç=ÙOk.
Éè∂í g∞‡^Œ "å\˜ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O J=ã¨~=° ∞#∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ _≥<· À™ê~üû =∞m§ Éè∂í g∞‡^Œ
J=`«iOK«QÅÆ J=HÍâ◊O =ÙOk. Éè∂í g∞‡^Œ, ÖË^• WOHÀ Ö’HõOÖ’ JO`«iOz áÈ`«∞#fl
r=*Ï`«∞Å `åÅ∞‰õΩ DNA D qâ◊fiOÖ’QÆÅ H˘xfl _≥·=∞#¬<£û QÆÅ Ö’HÍÅÖ’
Éè„í ^ŒÑ~¨ K° |« _»∞`å~Ú. Éè∂í g∞‡^Œ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ J=HÍâ◊O ÖËHáõ È`Õ WOHÀ Ö’HÍxH˜
„Ѩ " Õ t ™êÎ ~ Ú. Ѩ Ù e, ã≤ O Ǩ Ï O, W`« ~ ° Ѩ H ˜ Δ *Ï`« ∞ Å∞ H˘xfl Éè í ∂ q∞ #∞O_ç
JO`«iOzáÈ`«∞<åflÜ«∞x g∞ âß„ã¨Î"Õ`«ÎÅ∞ qâı¡+≤ã¨∞Î<åfl~°∞. "å@O`«@ Jq
x„+¨¯q∞OKåÅ#∞‰õΩO>Ë `«Ñʨ =∂#=*Ïu "å\˜x x~°∂‡eOK«Ö^Ë ∞Œ .
r=*Ï`«∞Å∞ XHõ ^•xH˘Hõ\ ˜ [<åÉèÏ xÜ«∞O„`«}#∞ KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ áê=Ú *Ïux „QÆ^,úŒ <≥=∞e xÜ«∞O„uã¨∞OÎ k. HõÑʨ *Ïux KÕÑ,¨ áê=Ú,
Ѩ‰ΩΔõ Å∞ xÜ«∞O„u™êÎ~Ú. z#fl [O`«∞=ÙÅ#∞ ÃÑ^Œú [O`«∞=ÙÅ∞ ux"Õ™êÎ~Ú. WÖÏ
"å\˜ [<åÉèÏ xÜ«∞O„`«} H˘#™êQÆ∞`«∞Ok. JO`Õ`Ñ« ʨ [O`«∞*Ïux xÜ«∞O„uOK«_®xH˜,
ÖË^• "å\˜x K«OѨ_®xH˜ =∂#=*ÏuH˜ Z@∞=O\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« Ö’¡#∂ JkèHÍ~°O ÖË^∞Œ .
W"åà◊ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ „Hõ=∞OÖ’ =∂#=*Ïu Jxfl r=*Ï`«∞Å HõO>Ë =ÚO^Œ∞#flk.
ã¨HÅõ „áê}˜HÀ\˜ =∂#= K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ_¨ ∞» `«∂Ok. [O`«∞*Ï`«∞Åhfl
‰õÄ_» =∂#= K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ „Ѩ`º« Hõ,Δ Ñ¨~ÀHõΔ ã¨ÇϨ HÍ~åxfl JOkã¨∞<Î åfl~Ú.
[O`«∞*Ï`«∞Åhfl =∂#=*ÏuH˜ J#∞OQÆ∞ `«=Ú‡à◊√§ÖÏO\˜ "å~°∞. "å\˜x K«OѨ_=» ∞O>Ë
=∂#=K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl K«OѨÙHÀ=_»"∞Õ !
g∞~°∞ HõÅÅ∞ HõO@∞#fl@∞¡QÍ<Õ [O`«∞*Ï`«∞Å∞ ѨH*Δ˜ Ï`«∞Å∞, W`«~° r=*Ï`«∞Å∞,
=$Hõ*Δ Ï`«∞Å∞ HõÅÅ∞QÆO@∞<åfl~Ú. g∞~°∞ ÅHΔͺÅ#∞ xˆ~tÌ OK«∞ ‰õΩO@∞#fl>Ë¡ Jq ‰õÄ_»
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 183
H˘xfl ÅHΔͺÅ#∞ xˆ~ÌtOK«∞H˘x Éèí∂g∞‡^Œ „Ѩ"ÕtOKå~Ú. [O`«∞*Ï`«∞Åhfl W`«~°
Ö’HÍÅ#∞O_ç Éè∂í g∞‡^Œ‰Ωõ =zÛ# „Ѩux^è∞Œ Å∞. ^ÕÇϨ OÖ’ XHõ K≥~Úº qiyáÈ~Ú
`˘ÅyOѨ|_ç#ѨÙ_»∞ JOQÆ"H·≥ Åõ ºO U~°Ê_»∞`«∞Ok. ^ÕÇ¨ xH˜ H˘O`« "≥eu U~°Ê_»∞`«∞Ok.
J\Ï¡Qˆ r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ =∂#=*Ïu P@OHõO HõeyOz `«# K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∂xH˜ `å#∞ q„^ÀǨÏO KÕã∞¨ ‰õΩO@∞#flk. [O`«∞ *Ïux Ç≤ÏOã≤ã∞¨ <Î åfl~°O>Ë
q∞=∞‡efl g∞~°∞ Ç≤ÏOã≤OK«∞‰õΩO@∞<åfl~°x `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. [O`«∞*Ïux Ç≤ÏOã≤OK«_O» ,
K«OѨ_O» ^•fi~å =∂#=*Ïu KåÅ ÃÑ^Œú `«ÑÙ¨ Ê KÕã∞¨ #Î flk. ^•x=Å¡ =∂#=*Ïu K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∂xH˜ KåŠǨx [~°∞QÆ∞`«∂Ok. "≥^· ºŒ âß„ã¨Î „ѨÜ∂≥ QÍÅ HÀã¨O [O`«∞*Ï`«∞Å#∞
ZOK«∞‰õΩx "å\˜x Ç≤ÏOã≤OK«_O» , "å\˜ÃÑ· „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ K≥Ü∞« º_»O KåÅ Ç‘Ï#"≥∞#ÿ
K«~º° . JO`«~ü „ѨÜ∂« }O KÕã≤ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç „H˘`«Î „H˘`«Î q+¨Ü∂« Å∞ ~å|\˜ì
"≥^· ºŒ âß„™êÎxfl Jaè=$kú KÕã=≤ ÙO>Ë "≥^· ºŒ âß„ã¨=Î Ú Z<Àfl"ÕÅ ~Ô @∞¡ Jaè=$kú K≥Ok =ÙO_Õk.
[O`«∞=ÙÅ ^ÕÇ¨ Å∞, =∞$`«r= Hõ}ÏÅÃÑ· „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ KÕã≤ Jaè=$kú KÕã#≤ "≥^· ºŒ âß„ã¨=Î Ú
g∞‰õΩ U=∂„`«O LѨÜ∂≥ QÆH~õ O° QÍ ÖË^∞Œ . Wî"åà◊ g∞~°∞ Jaè=$kú KÕã∞¨ ‰õΩ#fl JÖ’¡Ñu¨
"≥^· ºŒ âß„ã¨=Î Ú =∂#=^ÕÇ¨ xH˜, =∂#= K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ U=∂„`«=Ú Ñ¨xH˜~å^Œ∞.
P`«‡, ^ÕÇϨ O, =∞i K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ‰‰õΩΔ }‚OQÍ J^躌 Ü«∞#O KÕã,≤ Ѩiâ’^è#Œ KÕã≤
zH˜`û« KÕ¿ã"å_Õ x["≥∞#ÿ "≥^· ∞Œ º_»∞. Éè∂í g∞‡^Œ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ g∞ JÖ’¡Ñu¨
"≥^· ∞Œ ºÅ∞ JO`«~åÜ«∞O Hõeyã¨∞<Î åfl~°∞. "åi "≥^· ºŒ q^è•#O KåÅ Jã¨=∞„QÆOQÍ =ÙOk
(incomplete). P "≥^ · ºŒ O =∂#= ^ÕÇ¨ xH˜ U =∂„`«O ã¨Ç¨ Ü«∞Ѩ_kÕ QÍ ÖË^∞Œ . D
"≥^· ºŒ âß„ã¨OÎ QÆ∞iOz =∞iO`« Ö’`«∞QÍ `«~åfi`« q=i™êÎ#∞.
[O`«∞*Ïu #∞O_ç g∞Ô~O`À <Õ~∞° ÛHÀ=Åã≤=ÙOk. [|∞ƒ KÕã#≤ ѨÙ_»∞ Jq `«=∞
^ÕÇ¨ Å#∞ ZÖÏ iÖÏH±û KÕã∞¨ ‰õΩO\ÏÜ≥∂, F+¨^Œè "≥ÚHõ¯Å#∞ QÆ∞iÎOz "å\˜x "å_»@O
^•fi~å J<å~ÀQͺxfl ZÖÏ #Ü«∞O KÕã∞¨ ‰õΩO\ÏÜ≥∂ ‰õΩΔ }‚OQÍ J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∞« º_»O
^•fi~å ã¨ÇϨ [ P~ÀQƺq^è•<åÅ#∞ g∞~°∞ <Õ~∞° ÛHÀ=K«∞Û. [O`«∞=ÙÅ Éè∫uHõ q<庙êÅ#∞
QÆ=∞xOK«O_ç. ™êÖˇÑÙ¨ ~°∞QÆ∞ ZO`À ã¨$[<å`«‡HõOQÍ `«# QÆ∂_»∞#∞ xi‡OK«∞‰õΩO@∞Ok.
P <≥Ñ· Ù¨ }ºO ^•xÔH=~°∞ <Õ~åÊ~°∞? P ™êÖˇ ѨÙ~°∞QÆ∞ `«# JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å
<Õ~∞° Û‰õΩ#fl <≥Ñ· Ù¨ }º=∞k. áê=Ú `«# ^ÕÇ¨ Hõ$ux ZÖÏ JO^ŒOQÍ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞Ok?
ѨHHΔ˜ ˜ `«# QÆ∂_»∞#∞ J^Œ∞ƒù`O« QÍ xi‡OK«_O» Z=~°∞ <Õ~åÊ~°∞? Ѩ‰ΩΔõ ʼnõΩ "ÕÅ "≥∞àÿ §◊
^Œ∂~°O „ѨÜ∂« }˜Oz PǨ~° J<Õfi+¨} K≥Ü∞« º_»O Z=~°∞ <Õ~åÊ~°∞? D <≥Ñ· Ù¨ }ºO, D
184 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Hõà◊Å∞ Jhfl JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’H˜ "åã¨Î= ~°∂ѨO
á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. JO`«~ü â◊HΘ ~°∂áêO`«~"° ∞Õ ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ,
HõàÅ◊ ∞QÍ, Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ QÍ ~°∂ѨÙ^•Å∞Û‰õΩO\Ï~Ú. „Ѩu r=*ÏuH˜ JO`«~ü â◊HxΘ
qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»O KåÅ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞.
=∂#=*Ïu =∞#∞QÆ_» { K≥`· #« º qHÍã¨O W`«~° r=*Ï`«∞Å =∞#∞QÆ_» {
K≥`· #« º qHÍã¨O Ѩ~㰠ʨ ~°O P^è•~°Ñ_¨ =ç Ù<åfl~Ú. =∂#=*Ïu K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’
H˘xfl qÅ∞=Å∞ ÃÑOKÕO^Œ∞‰õΩ Jxfl r=*Ï`«∞Å∞ áêÅ∞ ѨOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. rq`«O
KåŠѨq„`«"î ∞≥ #ÿ k! Jxfl r=*Ï`«∞Å rq`åÅ∂ KåŠѨq„`«"î ∞≥ #ÿ q! Ѩ~=° ∂~°H÷ `õ ,«
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O PtOz P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞ r=*Ï`«∞Å∞QÍ L^Œƒqù OKåÜÕ∞ `«Ñʨ Hˆ =ÅO
=∞#∞QÆ_» HÀã¨"∞Õ WHõ¯_» [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [~°QÖÆ ^Ë ∞Œ . J\Ï¡QxÆ r=*Ï`«∞Å∞ =∂#=*Ïu
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O HÀã¨O `åºQÆO K≥Ü∞« º_»O ÖË^∞Œ . g∞‰õΩ ã¨ÇϨ HÍ~°O JOkOK«_O»
^•fi~å Jq `«=∞#∞ `å=Ú L^Œiú OK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. Éè∂í g∞‡^Œ r=*Ï`«∞Åhfl „Ѩ`ºÕ Hõ
ÅHΔͺÅ#∞ Hõey =Ù<åfl~Ú. r=~°™êÜ«∞xHõ *ˇ<\≥ H˜ ± ÉèÏ+¨#∞ Hõey =ÙO\Ï~Ú. P ÉèÏ+¨
^•fi~å r=*Ï`«∞Åhfl J#∞ã¨O^è•xOK«|_ç =ÙO\Ï~Ú. Éè∂í g∞‡^Œ Jxfl *Ï`«∞Å K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O XˆH kâ◊Ö’ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∂Ok. Wk qâ◊fi K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl =∞iO`«
ÃÑOK«∞`«∞Ok. U XHõ¯ [O`«∞=Ù#∞QÍx, H©@HÍxflQÍx, =$HΔÍxflQÍx, =∞x+≤xQÍx
q㨇iOK«_®xH˜ gÅ∞ÖË^∞Œ . qâ◊fiK≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∞OÖ’ „Ѩu „áê}© =ÚYºî"∞Õ . XHõ =∞x+≤
K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞ ™ê~°÷Hõ`«, =∞i W`«~° r=*Ï`«∞Å K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞ ™ê~°÷Hõ`«
(fulfilment) Ѩ~ã ° ʨ ~°O `À_»∞QÍ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. =∞#∞+¨μÅ =∞^躌 QÍx,
r=*Ï`«∞Å =∞^躌 QÍx, r=*Ï`«∞Å∞{ =∞#∞+¨μÅ =∞^躌 QÍx ZÅ¡ÑÙ¨ Ê_»∂ ã¨Yº`« =ÙO@∞Ok
HÍx áÈ\© "å`å=~°}O U~°Ê_»^∞Œ . K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’ XHõ r=*Ïu WOHÀ r=*Ïu`À
áÈ\© `«`Ϋ fiO LO>Ë D „ѨÑO¨ K«O =ÙO_Õk HÍ^Œ∞. Q˘Ñ¨Ê r=*Ï`«∞Å∞, Ç‘Ï# r=*Ï`«∞Å∞
J<Õq Éè∂í g∞‡^Œ, ÖË^• =∞ˆ~ Ö’HõOÖ’#∂ ÖË=Ù. XHõ Ö’HõO JO>Ë L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ
Éè∂í g∞‡^Œ =∂#=Ù_»∞ =∞i r=*Ï`«∞ÅxflO\˜ *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}O, r=~°™êÜ«∞xHõ â◊HΘ
Ѩ~O° QÍ eO‰õΩ Hõey =Ù<åfl_»∞. Jxfl r=*Ï`«∞Å HõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ ÖˇH¯õ ÃÑ@ìÖxË q^è•Å∞QÍ
=∂#=*Ïu K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ J=HÍâßÅ∞ Wî"åà◊ =Ù<åfl~Ú. K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞@‰õΩ QÆÅ HÍOa<Õ+<¨ û£ =∂#=*ÏuH˜ Zxfl=Ù<åflÜ«∞O>Ë, Wî"åà◊ g∞
ã¨∂Ѩ~ü HõOѨӺ@~°∞¡ ‰õÄ_» ÖˇH¯õ QÆ@ì ÖË=Ù.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 185
 „Ѩu =∞x+‘ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ Ѩ~=° ∂~°H÷ `õ « á⁄O^Œ∞`«∞<åfl_»∞. Éè∂í q∞
g∞^Œ – Yx[ Å=}ÏÅ∞, UHõHõ} rq, ~åà◊√§, ~°Ñ¨ÊÅ∞, H©@HÍÅ∞, =$HΔÍÅ∞,
[O`«∞=ÙÅ∞QÍ J<ÕHõ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =ã¨∂#Î fl P`«‡â◊HÅõ O
z=~°QÍ =∂#= ^ÕÇ¨ xfl ZOK«∞HÀ=_»O [iyOk. =∂#= ^ÕÇϨ O`À ‰õÄ_» J<ÕHõ
~°HÍÅ∞QÍ J#∞Éè"í åÅ∞ á⁄O^Œ_O» HÀã¨O Z<Àfl [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok.
XHõ [#‡Ö’ ÉÏ^è•Hõ~"° ∞≥ #ÿ rq`åxfl ZOK«∞HÀ=K«∞Û. P kâ◊Ö’ P`«‡ Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂ Z^Œ∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. P`«‡™ê÷~ÚÖ’ Jk ÉÏ^è•Hõ~O° QÍ ^Œ∞~°ƒ~ù O° QÍ JxÑ≤OK«^∞Œ .
Jk g∞ qâı+¡ H¨ õ "≥∞Oÿ _£ (Analytical mind)U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl ÉèÏ=#=∂„`«"î ∞Õ . XHõ
Ѩ~°fi`å~ÀǨωõΩ_çH˜ H˘O_»Å∞ ZHõ¯_»O ÉÏ^è•Hõ~°OQÍ =ÙO_»^Œ∞. Jk J`«xH˜ XHõ
ã¨"åÅ∞QÍ#∞, `«=∂ëêQÍ#∞ =ÙO@∞Ok. J\Ï¡Qˆ , ÉÏ^è•Hõ~"° ∞≥ #ÿ rq`åxfl ZOK«∞‰õΩ#fl
P`«‡‰õΩ Jk XHõ ã¨"åÅ∞QÍ, `«=∂ëêQÍ JxÊã¨∞OÎ k. P rq`«OÖ’ `«#∞ K≥`· #« º
qã¨~Î }° HÀã¨O H˘xfl áê~îåÅ∞ <Õ~∞° Û‰õΩO@∞Ok. XHõ =∞x+≤ JOQÆ"H·≥ Åõ ºO`À Éè∂í g∞‡^Œ
[x‡OK«_O» JO>Ë H˘xfl ÅHΔͺÅ#∞ ZOK«∞‰õΩx P kâ◊Ö’ `«# â◊HxΘ Hˆ O„nHõiOz
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨"∞Õ . JO`ÕQÍx J`«#∞ QÆ`« [#‡ÅÖ’ KÕã#≤ Hõ~‡° ʼnõΩ
tHõQΔ Í^Œ∞. `«#O`«@ `å#∞ JOQÆ"H·≥ Åõ ºO`À ‰õÄ_ç# [#‡fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. P`«‡â◊HΘ ™ê÷~ÚÖ’
Jk U q^èOŒ QÍ#∂ ^Œ∞óY Éèií `«"∞≥ #ÿ rq`«O HÍ^Œ∞. H˘xfl J#∞Éè"í åÅ∞ á⁄O^Œ_O»
HÀã¨O, `«^•fi~å K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ_O» HÀã¨O =ÙO@∞Ok. P q^èOŒ QÍ [#‡ fã¨∞‰õΩ<Õ
=ÚO^Œ~° P P`«‡ â◊HÅõ =Ú ZHõ¯_» ѨÙ\ÏìÖ’, U ^ÕâO◊ Ö’ ѨÙ\ÏìÖ’, U Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å
=∞^茺 ѨÙ\ÏìÖ’, U `«e¡ ^ŒO„_»∞ʼnõΩ Ñ¨Ù\ÏìÖ’, UÜÕ∞ ÅHΔͺÅ∞ <≥~°"Õ~åÛÖ’ Jhfl
x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩx [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Un Ü«∂^Œ$zÛùHOõ QÍ [~°Q^Æ ∞Œ !
Éè∂í q∞ =∞i Éè∂í g∞‡^Œ r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º qHÍ™êxfl LѨi`«ÅO #∞O_ç XHõ
HÀ}OÖ’ =∂„`«"∞Õ g∞~°∞ „QÆÇÏ≤ OK« QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞. "åã¨"Î åxH˜ g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤Ok
ZO`À JѨiq∞`«OQÍ =ÙOk. ã¨=Ú„^Œ r=*Ï`«∞Å#∞ fã¨∞HÀO_ç. "å\˜ K≥·`«#º
Ѩi}Ï=∞O Éè∂í Éè∫uHõ r=*Ï`«∞ʼnõΩ ã¨=∂O`«~O° QÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. [ÅK«~åÅ∞ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ "Õ~ˆ kâ◊Ö’ Ѩiâ’^è#Œ KÕã∂¨ Î „ѨÜ∂« }˜ã∞¨ <Î åfl~Ú. XHÍ<˘Hõ
K≥ · ` « # ºâ◊ H ˜ Î ™ê÷ ~ ÚÖ’ Éè í ∂ Éè ∫ uHõ r=*Ï`« ∞ Å∞ =∞i 㨠= Ú„^Œ r=*Ï`« ∞ Å∞
ã¨=∂#=∞=Ù`å~Ú. ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆOÖ’ x=ã≤OKÕ =∂#=*Ïu =ÙO_Õ^xŒ
WO`«‰Ωõ =ÚO^Õ K≥áêÊ#∞. "å\˜ "Õ∞^ä•â◊HΘ g∞HõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO_≥_kç . =∞x+≤`Å« {
186 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
KÕѨ ^ÕÇϨ O, zOáêOl `«Å { KÕѨ ^ÕÇϨ O QÆÅ r=*Ï`«∞Å∞ =ÙO_Õq. Jq Éè∂í q∞
g∞^Œ =∂#=*Ïu`À ã¨O|O^è•Å∞ Hõey =ÙO_Õq. g∞ WuǨ™êÅÖ’ "å\˜ „Ѩ™êÎ=#
=ÙO_»@O g∞~°∞ K«k"Õ =ÙO\Ï~°∞. H˘xfl ã¨=Ú„^Œ*Ï`«∞Å WO>ˇe*ˇ<û£ =∂#=*ÏuHõO>Ë
Z<Àfl ~Ô @∞¡ =ÙO_Õk. "å\˜x ^Õ=`«Å∞QÍ g∞ ѨÓsfi‰õΩÅ∞ ѨÓlOz P~åkèã∂¨ Î =ÙO_Õ"å~°∞.
_®eÊù<£ J<Õ ã¨=Ú„^Œ*Ïu [O`«∞=ÙÅ∞ =∂#=*ÏuÖψQ ‰õΩ@∞O| =º=ã¨#÷ ∞ Hõey
=Ù<åfl~Ú. "å\˜ „Ѩ=~°Î# ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ∞, q#Ü«∞ q^èÕÜ«∞`«Å∞, ™ê=∂lHõ
™êǨÏK«~º° OÖÏO\˜q =∂#=*Ïu`À ™ê~°∂ѨºO Hõey=Ù<åfl~Ú. _®eÊù<û£ W`«~° ã¨=Ú„^Œ
*Ï`«∞ʼnõΩ ZO`« ã¨Ç¨ Ü«∞Ѩ_`» åÜ«∞O>Ë =∂#=*Ïu ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ OÕ `«QÍ =ÙOk. Wî"åà◊
=∂#=*Ïu Éè∂í Éè∫uHõ r=*Ï`«∞Å∞, ã¨=Ú„^Œ r=*Ï`«∞Å#∞ _®q∞<Õ\ò KÕã∞¨ #Î flk.
H˘xfl <åQÆiHõ`Ö« ’¡ ã¨=Ú„^Œ r=*Ï`«∞Å∞ W`«~° r=*Ï`«∞Å#∞ _®q∞<Õ\ò (PkèÑ`¨ º« =Ú)
KÕâß~Ú. H˘xfl ã¨OÉèÏ=º`å Ö’HÍÅÖ’ (probable worlds) ã¨=Ú„^Œ r=*Ï`«∞Å∞
WѨÊ\˜H© W`«~° r=*Ï`«∞Å g∞^Œ PkèÑ`¨ º« O K≥ÖÏ~Úã¨∞<Î åfl~Ú. D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’
Z<Àfl ã¨OÉèÏ=º`«Å∞ (probabilities) [~°Q_Æ ®xH˜ P™ê¯~°=ÚOk. r=*Ï`«∞Å∞ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞ ™ê~°H÷ `õ « ™êkèOKÕO^Œ∞‰õΩ qq^èŒ ~°HÍÅ ^ÕÇ¨ Å#∞ fã¨∞‰õΩx JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ
<å_ô =º=ã¨Å÷ ∞, r= ~°™êÜ«∞xHõ K«~º° Å#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~Ú. r=*Ïu K≥`· #« ºâ◊H,Θ
#=∞‡HÍÅ#∞ |\˜ì Jq ^ÕÇ¨ Å#∞ ã¨$+≤Oì K«∞HÀ=_»O P kâ◊Ö’ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O»
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ѩi}Ï=∞O K≥O^Õ kâ◊Ö’ [iˆQ ã¨OÉèÏ=º`«Å∞, `«^•fi~å Éèqí +¨º`üÖ’
[iˆQ Ѩi}Ï=∂aè=$kú JO`«\h˜ r=*Ïu Z~°∞Hõ`À =ÙO_ç =∞#∞QÆ_» ™êyã¨∞OÎ k.
Ѩãa≤ _»¤ #_»Hõ <Õ~∞° Û‰õΩ<Õ ^ŒâÖ◊ ’ `«Ñʨ @_»∞QÆ∞Å∞ "≥Ü∞« º_»O, „H˜O^Œ Ѩ__» O» , ^≥|ƒ`«QÅÆ _»O
[~°∞QÆ∞`«∞#flѨÊ\˜H© <Õ~∞° ÛHÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. J\Ï¡Qˆ XHõ r=*Ïu „H˘`«QÎ Í Éè∂í q∞
g∞^Œ „Ѩ"tÕ Oz# `«~åfi`« `«Ñʨ @_»∞QÆ∞Å∞ "Õã∞¨ OÎ k. `«^•fi~å Z<Àfl áê~îåÅ∞ <Õ~∞° Û‰õΩx
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞Ok. „H˘`«QÎ Í Éè∂í g∞‡^Œ ÖË^• =∞~À Ö’HõOÖ’ „Ѩ"tÕ OKÕ
r=*Ï`«∞Å∞ JO`«~ü K≥`· #« ºâ◊HΘ ^•fi~å ZOK«∞‰õΩ#fl Ö’HõOÖ’ W`«~° Jxfl r=*Ï`«∞Å`À
J#∞㨠O ^è • #O U~° Ê ~° K « ∞ ‰õ Ω O\Ï~Ú. JÖψ Q 㨠q ∞+≤ ì K≥ · ` « # º qHÍ㨠O Ö’
áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩO\Ï~Ú.
g∞~°∞ Jaè=$kú KÕã#≤ Ãã#· ∞û, >ˇHÍflÅr ZO`À Ѩiq∞`«"î ∞≥ #ÿ k. g∞ âß„ã¨Î
ѨiHõ~åÅ`À JO`«iHΔÍxfl ‰õΩΔ }‚OQÍ Ñ¨iâ’^è#Œ K≥Ü∞« º_®xH˜ gÅ∞Ѩ_^» ∞Œ . JO`«~ü "å}˜x,
JO`«~ü â◊HxΘ qxÜ≥∂yOK«∞H˘x Ãã#· ∞û#∞ Jaè=$kú K≥Ü∞« º_»OÖ’ g∞~°∞ qѶŨ "≥∞<ÿ å~°∞.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 187
g∞ HõO>Ë =ÚO^Œ∞ <åQÆiHõ`Ö« ’¡x =∂#=*Ï`«∞Å∞ Éè∫uHõ âß„™êÎxfl "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å,
JO`«~ü â◊HΘ ^•fi~å Jaè=$kú KÕâß~°∞. ^•xfl "≥∞O@Öò Ѷl≤ H±û (Mental Physics) Jx
Ñ≤eKÕ"å~°∞. „QÆÇ¨ Å ã≤u÷ QÆ`∞« Å#∞, #Hõ„Δ `åÅ ã≤u÷ QÆ`∞« Å#∞ ™œ~°=º=ã¨÷ Pq~åƒù"åxfl,
W`«~° ™œ~°=º=ã¨Å÷ Pq~åƒù"åxfl W`åºk Z<Àfl q+¨Ü∂« Å∞ J^躌 Ü«∞#O KÕã≤ K«H¯õ QÍ
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. g∞‰õΩ `≥eã≤# VÍ˝#O HõO>Ë ÅHõÅΔ ~Ô @∞¡ *Ï˝#O "åà◊√§ á⁄O^•~°∞.
ѨÓ~°fiѨ٠<åQÆiHõ`«Ö’¡ "Àº=∞ <ÒHõÅ∞ (Space ships) xi‡Oz HÍÖÏxfl KÕkOè z
JO`«iHõÜ Δ ∂« #O KÕâß~°∞. K«O„^Œ=∞O_»ÅÜ«∂#O, W`«~° „QÆÇ¨ ÅÜ«∂#O KÕâß~°∞. W"åà◊
ã≤qÖò WOlhiOQ∑‰Ωõ ™ê^躌 OQÍx J^Œ∞ƒù`"î« ∞≥ #ÿ Hõ@_ì ®Å∞ JѨÊ\’¡ xi‡OKå~°∞. „Ѩã∞¨ `Î «
`«~∞° }OÖ’ g∞~°∞ ‰õÄ_» "≥∞O@Öò Ѷl≤ H±û (Mental Physics) #∞ Jaè=$kú KÕÜ∞« =Åã≤
=ÙOk. JO`«~âü H◊ xΘ , P^蕺u‡Hõ`#« ∞ HõÅÉ’ã≤ Ãã#· ∞û#∞ Jaè=$kú KÕ¿ãÎ Éè∂í q∞ g∞^Œ
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O Ju "ÕQOÆ QÍ ™êQÆ∞`«∞Ok. WѨÙ_»∞#fl g∞ Ãã#· ∞û `«~å¯xH˜ Ö’|_ç
ѨxKÕã¨∞Î#flk. `«~°¯O ÃÑ· P^è•~°Ñ¨_Õ Ãã·#∞û D qâ◊fiOÖ’x Z<Àfl~°Ç¨Ï™êºÅ#∞
KÕkOè K«*ÏÅ^Œ∞. g∞‰õΩ `≥eÜ«∞x Ѷl≤ H±û WOHÍ J#O`«"∞≥ #ÿ kQÍ =ÙOk.
S<£ã<ì‘ £ J<Õ âß„ã¨"Î `Õ Î« JO`«~ü â◊HΘ ^•fi~å Ãã#· ∞û#∞ Jaè=$kú KÕÜ∞« _»OÖ’
H˘O`«=~°‰Ωõ ã¨ÑŨ¶ =∞Ü«∂º~°∞. J`«xfl <Õ#∞ S<£ã<ì‘ £ „Ѩ=HõÎ (Prophet Einstein)
Jx ã¨OÉ’kè™êÎ#∞. S<£ã<ì‘ £ QÆ}`˜ « âß„ã¨OÎ Ö’ QÆ#∞Hõ xëê‚`∞« _≥· =ÙO_ç =ÙO>Ë `«~¯° O
J`«x ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ (Intuition)#∞ _®q∞<Õ\ò KÕã≤ =ÙO_Õk. JO`«\ ˜ J^Œ∞ƒù`ù "î« ∞≥ #ÿ
âß„ã¨Î Pq+¨¯~°}Å∞ KÕã≤ =ÙO_Õ"å_»∞HÍ^Œ∞. g∞ ÃãO· \˜ã∞¨ Åì ∞ Jaè=$kú KÕã#≤ âß„ã¨Î
ѨiHõ~åÅ`À Éè∂í q∞ g∞^Œ [iˆQ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O `åÅ∞‰õΩ Jaè=$kú, ^•x Hõ^eŒ HõÅ#∞
U=∂„`«O ѨãQ≤ @Æ ì ÖË=Ù. ZÅ„HÍì#∞<Õ (electron) fã¨∞‰õΩO^•=Ú. ZÅ„HÍì#∞ (electron)
Hõ^eŒ Hõ ^•x P`«‡ „Éè=í ∞}O, Hˆ O„^ŒHOõ K«∞@∂ì Ѩi„Éè=í ∞}OÅ#∞ Ѩiâ’^è#Œ K≥Ü∞« º_»OÖ’
g∞ Ãã·#∞û‰õΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖË^Œ∞. ZÅ„HÍì#∞Å#∞ QÆ∞iOz WѨÊ\˜ =~°‰õΩ g∞‰õΩ
`≥eã≤O^ŒO`å X\˜ì „Éè=í ∞. ZÅ„HÍì#∞#∞ XHõ Hõ}OQÍ<Õ H͉õΩO_® ^•x K≥`· #« ºâ◊HxΘ
=∞eì _≥=· ∞#¬<£ PH˜qì \©x (Multi dimenesional activity) ‰õÄ_» "≥∞O@Öò Ѷl≤ H±û
(Mental Physics) ^•fi~å Ѩiâ’^è# Œ KÕã#≤ @¡~Ú`Õ Z<Àfl J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ q+¨Ü∂« Å∞
`≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. Éè∂í q∞, Éè∂í q∞ g∞^Œ r=*Ï`«∞Å∞, =∞x+≤H˜ W`«~° r=*Ï`«∞Å
=∞^躌 J#∞ã¨O^è•#O, r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O, Éè∂í q∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O,
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O, Ѩ^•~°O÷ { â◊HΘ ã¨fiÉèÏ=O g@xflO\˜ g∞^Œ
188 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ã¨=∞„QÆ"∞≥ #ÿ J^躌 Ü«∞#O, Ѩiâ’^è#Œ [iy#ѨÙ_Õ x["≥∞#ÿ Ѷl≤ H±û Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞Ok.
g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞ „ѨuáêkOz# ã≤^•úO`åÅ∞ KåÅ =~°‰Ωõ `«ÑÙ¨ Ê. Jq ã¨OѨÓiÎQÍ
ã¨=∂Kå~åxfl W=fiÖËHõ áÈ`«∞<åfl~Ú. Ѩ^•~å÷xfl Ѩ^•~°O÷ QÍ<Õ HÍHõ ^•x K≥`· #« ºâ◊HxΘ
‰õÄ_» J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∂« ºe. g∞ HõO\˜H˜ QÀK«~O° HÍx K≥`· #« ºâ◊HxΘ ‰õÄ_» g∞ JO`«~"ü å}˜
^•fi~å ãì̈_ô (study) K≥Ü«∂ºe. JѨÙ_»∞ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# Ãã·#∞û, >ˇHÍflÅr ~°OQÍÅ∞
Pq+¨¯iOѨ|_»`å~Ú.
Jxfl r=*Ï`«∞Å`À ÉÏ@∞ =∂#=*Ïu K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ∞`«∞#flѨÊ\˜H,©
TǨâ◊H˜Î (Imagination)x LѨÜ≥∂yOK«_»OÖ’ =∂#=*Ïu „Ѩ`ÕºHõ áê„`«#∞
Hõey=ÙOk. D TǨâ◊HΘ g∞ ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ#∞, qâı+¡ }¨ #∞ J#∞ã¨O^è•#O KÕã∞¨ OÎ k.
JO`«~ü „ѨÑO¨ K« "åã¨"Î åxH˜, ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K« J#∞Éè"í åʼnõΩ =∞^躌 J#∞ã¨O^è•# Hõ~ΰ
TǨâ◊H!Θ Jxfl r=*Ï`«∞Å =∞^躌 QÆÅ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl J#∞ã¨O^è•#O K≥Ü∞« º_»OÖ’
D TǨâ◊HΘ H©ÅHõ áê„`« =Ç≤Ïã¨∞OÎk. TǨâ◊HxΘ LѨÜ∂≥ yOz JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄Ok#ѨÙ_»∞,
g∞~°∞ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∂xfl qã¨ÎiOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. g∞ D qã¨Î~°} Ü«∂=`ü
r=*Ï`«∞Å#∞ „ѨÉÏè q`«O KÕã≤ "å\˜ K≥`· #« º qã¨~Î } ° ‰õΩ ^ÀǨÏ^ŒO KÕã∞¨ OÎ k. D
TǨâ◊HΘ âß„ã¨,Î ™êOˆHuHõ, "≥^· ºŒ ~°OQÍÅÖ’ KåÅ LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. JO`«~âü H◊ xΘ
qxÜ≥∂yOK«_O» Ö’ TǨâ◊HΘ K«H¯õ QÍ =∂~°^æ iŒ ≈xQÍ Ñ¨x KÕã∞¨ OÎ k. x["≥∞#ÿ âß„ã¨"Î `Õ Î«
`«# „Ѩâfl◊ ʼnõΩ ã¨=∂^è•<åÅ#∞ ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ (Intuition) ^•fi~å ~å|@ì_®xH˜
„ѨÜ∞« `«flO KÕ™êÎ_∞» . Ѩ^•~°O÷ , ^•x K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞ ã≤u÷ QÆ`∞« Å∞, Ѩ^•~°÷ JO`«~ü
â◊HΘ áÈHõ_Å» ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ `«# JO`«~ü K≥`· #« ºâ◊HΘ ^•fi~å JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’H˜ „Ѩ"tÕ Oz Ѩiâ’^è#Œ KÕ¿ã "å_Õ x["≥∞#ÿ âß„ã¨"Î `Õ !Ϋ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl
Ѩiâ’kèOK«_"» ∞Õ ™êǨÏã¨"∞≥ #ÿ , Ü«∞^•~°"÷ ∞≥ #ÿ Ѩiâ’^è#Œ ! JѨÙ_Õ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«ÑÙ¨ "åã¨"Î åÅ∞
`≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
*
✽ ✽ ✽

KåÖÏ =∞Ok Éè∫uHõ âß„ãÎ̈"Õ`«ÎÅ∞ JO`«~ü â◊HÎ̃ #∞O_ç =KÕÛ ã¨ÊO^Œ#Å#∞

J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∞« º_»O ÖË^∞Œ . JO`«~ü „ѨÑO¨ K« ã¨ÊO^Œ#ÅÃÑ· XHõ `«ÑÙ¨ Ê_»∞ Jaè„áêÜ«∞O
U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ<åfl~°∞. Ãã#· ∞û JO>Ë „Ѩun ~°∞A=Ù K≥Ü∂« ºÅx, „Ѩun `«i¯Oz, qâı+¡ O≤ z

"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 189

Hõ#∞Q˘<åÅx "å~°∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. JѨ„Hõ=∞ =∂~åæÅ∞ "åiH˜ „Hõ=∞ =∂~åæÅ∞QÍ
HõxÊã¨∞Î<åfl~Ú. Ѩ^•~å÷xfl qzÛù#flO K≥Ü«∞º_»O ^•fi~å ^•x Éè∫uHõ ^èŒ~å‡Å#∞
Hõ#∞Q˘#_®xH˜ „ѨÜ∞« uflã¨∞<Î åfl~°∞ QÍx ^•x JO`«~ü ^è~Œ å‡Å∞, K≥`· #« ºâ◊HΘ ^è~Œ å‡Å#∞
q㨇iã¨∞<Î åfl~°∞. [O`«∞=Ù#∞ K«OÑ≤ P =∂O™êxfl ã¨_ì ô KÕÜ∞« _»O ^•fi~å r=âß„™êÎxfl
Jaè=$kú K≥Ü∞« º_»O JѨã=¨ º =∂~°"æ ∞Õ QÆ^•! =∞x+≤ "≥∞^Œ_∞» #∞ ã¨_ì ô K≥Ü∞« º_»O HÀã¨O
[O`«∞=ÙÅ#∞ K«OÑ≤ "å\˜ "≥∞^Œ_∞» Å#∞ ¿ãHõiOz Ѩiâ’^è#Œ K≥Ü∞« º_»O JѨã=¨ ºOQÍ
=ÙOk. ^•x=Å¡ g∞ =∂#=*Ïu P^è • ºu‡Hõ Ѩ Ù ~Àaè = $kú H ˜ P@OHÍÅ#∞
U~°Ê~°K∞« ‰õΩO@∞#flk. =∞x+≤ `«#‰õΩ P@OHÍÅ∞ U~°Ê~°K∞« HÀ=_»"∞Õ Q͉õΩO_® `«#
ã¨ÇϨ K«~° r=*Ï`«∞ʼnõΩ ‰õÄ_» "å\˜ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~Àaè=$kúH˜ Ǩx KÕã∞¨ <Î åfl_»∞. g∞~°∞
KÕÑ\¨ #ì˜ Ñ¨iâ’^è#Œ Å JѨã=¨ º`«Å =Å¡ – g∞~°∞ { W`«~° r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl
J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_»OÖ’ qѶŨ =∞=Ù`«∞<åfl~°∞. g∞~°∞ WOHÍ K≥`· #« ºâ◊HΘ { ^•x J^Œ∞ƒù`«
â◊HxΘ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_»OÖ’ qѶŨ =∞=Ù`«∂<Õ =Ù<åfl~°∞. Ѩ^•~å÷xfl qzÛù#flO K≥Ü∞« º_»O,
ÖË^• [O`«∞=Ù#∞ K«OÑ≤ „ѨÜ∂≥ QÆO K≥Ü∞« º_»O, [O`«∞=Ù „|u‰õΩO_»QÍ<Õ ^•xfl Ç≤ÏOã¨ÃÑ\˜ì
„ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ K≥Ü∞« º_»O ^•fi~å K≥`· #« ºâ◊HxΘ J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∂« ºÅx ѨÓ#∞H˘#_»O
KåÅ ¿ÇÏÜ«∞"≥∞#ÿ K«~º° ! rq`«O, ^•x ^è~Œ å‡Å∞, JO`«~ü â◊H,Θ K≥`· #« ºâ◊HΘ qHÍã¨O
"≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å\˜x ^ÕÇ¨ xfl qzÛù#flO K≥Ü∞« º_»O ^•fi~å `≥Å∞HÀ|∂#∞HÀ=_»O Jq"ÕHOõ .
Ç≤ÏOã¨, qzÛù#flO K≥Ü∞« º_»O, K«OѨ_O» ^•fi~å „Ñ¨Ü∂≥ QÍÅ∞ K≥Ü∞« º_»O J<Õq rq`«
Ѩ~=° ∂~å÷xfl Ç‘Ï#Ѩ~Û° _»"∞Õ `«Ñʨ Jk Jaè=$kú U =∂„`«O HÍ*ÏÅ^Œ∞. P^蕺u‡Hõ
ѨÙ~Àaè=$kú JO`«H<õ åfl HÍ^Œ∞. [O`«∞=ÙÅ#∞ K«OѨ_O» J<Õ „Ѩ„H˜Ü∞« g∞~°∞ =∂x"ÕÜ∞« QÆe`æ Õ
Éè∂í q∞ g∞^Œ Ç≤ÏO㨠J<Õk =∞@∞=∂Ü«∞"≥∞ÿ áÈ`«∞Ok. Ü«Ú^•úÅ∞ J<Õq =ÙO_»=Ù.
=∂#=*Ï`«∞Å =∞^躌 "≥+· =¨ ∂ºÅ∞ =ÙO_»=Ù. JѨÙ_Õ [O`«∞*ÏuѨ@¡ =∞i W`«~° r=*Ï`«∞Å
Ѩ@¡ J#∞~°HΘ Hõey =ÙO\Ï~°∞. „ѨH$õ u ã¨=∞`«∞ź`«#∞ Hõey =ÙO@∞Ok. Jã¨ûÅ∞
=∂#=*ÏuÖ’ Ç≤ÏO™ê„Ѩ=$uÎ J<Õk XHõ *Ï_»ºOQÍ „Ѩ|Å_®xH˜ HÍ~°}O [O`«∞
*Ï`«∞Å#∞ Ç≤ÏOã≤OK«_O» , K«OѨ_O» HÍ~°}=∞~ÚºOk. P Ç≤ÏO™ê „Ѩ=$uÎx =∂x"Õ¿ãÎ
„ѨH$õ ux, r= K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl KåÅ K«H¯õ QÍ J~°OÌ KÕã∞¨ HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. rq`åxH˜
qÅ∞= W=fi_»O <Õ~∞° Û‰õΩO\Ï~°∞. r=K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞O, P`«‡ K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞O
K«H¯õ QÍ PHõoOѨ٠KÕã∞¨ HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. =∂#=*ÏuH˜ ã¨O„Hõq∞ã¨∞#Î fl ~ÀQÍÅ∞, "å\˜

190 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü

=¸ÖÏÅ#∞ Hõ#∞Q˘#_®xH˜ [O`«∞=ÙÅ#∞ K«OÑ≤ „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ K≥Ü∞« º_»O ^•fi~å =∞ixfl
„H˘`«Î ~ÀQÍÅ∞ ѨÙ@∞ìH˘ã¨∞<Î åfl~Ú. Ç≤ÏO™ê =∂~åæxfl =ke"Õã≤ JO`«~ü â◊HΘ ^•fi~å
g∞~°∞ „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ KÕã≤ "≥^· ºŒ âß„™êÎxfl Jaè=$kú KÕã≤ =Ù#fl@¡~Ú`Õ W"åà◊ =∂#=*ÏuH˜
Z‰õΩ¯= ~ÀQÍÅ∞ =ÙO_Õq HÍ=Ù. ~ÀQÍÅ<Õq Ç≤ÏO™ê =∂~åæxfl P„â◊~ÚOK«_O» =Å¡
Hõey# qѨi}Ï=∞O. "≥∞Oÿ _£, ^ÕÇϨ O, ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ∞, P~ÀQƺO, J<å~ÀQƺOÅ =∞^躌
eO‰õΩ#∞ g∞~°∞ JO`«~ü â◊H˜Î ^•fi~å Ѩiâ’kèOz =ÙO>Ë Éèí∂g∞‡^Œ "åº^èŒ∞Å<Õq
=∞@∞=∂Ü«∞"≥∞ÿ áÈÜÕ∞q. J\Ï¡QÆx g∞~°∞ `«Ñ¨Êxã¨iQÍ ^èŒ~°‡|^Œú"≥∞ÿ#, xiú+¨ì"≥∞ÿ#
„ѨÑO¨ Kåxfl (perfect world) Pq+¨¯iOz f~åeûO^Õ#x `≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º_»O ÖË^∞Œ .
K≥·`«#ºâ◊H˜Îx qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩx g∞ Öˇ·Ñ¶π Ü≥ÚHõ¯ HÍfie\©x (quality of life)
ÃÑOK«∞HÀ=K«∞Û#x `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl#∞.
Ѩ^•~°O÷ â◊HQΘ Í ZÖÏ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∞Ok? Ѩ^•~°O÷ Ü≥ÚHõ¯ JO`«~ü
K≥`· #« ºO ZÖÏ =ÙOk? Jx J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∂« ºe. g∞ âß„ã¨Î ѨiHõ~åÅ`À „QÆÇ¨ Å∞,
#Hõ„Δ `åÅ ^Œ∂~°O, "≥â· ßźO H˘Å∞ã¨∞<Î åfl~°∞. Éè∂í q∞ "≥â· ßźO, Éè∂í LѨi`«ÅO g∞^Œ
^ÕâßÅ∞, ã¨=Ú„^•Å∞, Ѩ~fi° `åÅ#∞ QÆ∞iÎã∞¨ <Î åfl~°∞. Jk HÍ^Œ∞ g∞~°∞ KÕÜ∞« =Åã≤Ok.
„QÆÇϨ =º=ã¨,÷ #Hõ„Δ `« =º=ã¨Å÷ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl â’kèOKåe. Éè∂í q∞ JO`«~åO`«~åÅÖ’
QÆÅ K≥`· #« ºâ◊HxΘ â’kèOKåe. g∞ ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ (Intuition) ^•fi~å JO>Ë mental
physics #∞ LѨÜ∂ ≥ yOz Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ Ñ¨Ó#∞HÀ"åe. JѨÙ_Õ g∞‰õΩ Z<Àfl q+¨Ü∂« Å∞
`≥eÜ«∞QÆÅ=Ù. JѨÙ_Õ g∞ Ãã#· ∞û, >ˇHÍflÅr ZO`À "ÕQOÆ QÍ Jaè=$kú K≥O^ŒQÅÆ =Ù.
W`«~° QÔ ÖÏH©ûÅÖ’ g∞ HõO>Ë =∞ǨL#fl`«"∞≥ #ÿ Ãã#· ∞û Jaè=$kú K≥OkOk. Ѩ^•~å÷xfl
J^躌 Ü«∞#O KÕ¿ã@ѨÙ_»∞ ^•x Éè∫uHõ, P^蕺u‡Hõ, =∂#ã≤Hõ K≥`· #« ºâ◊‰Ωõ ÅÎ #∞ J^躌 Ü«∞#O
K≥Ü∂« ºe. ZÅ„HÍì#∞ (electron) ÖÏO\˜ z#fl Hõ}ÏÅ #∞O_ç, ~å~Ú, K≥@∞ì, [O`«∞=Ù,
=∞x+≤, Éè∂í q∞ =~°‰Ωõ JxflO\˜H˜ P`«‡ =ÙO^Œ<Õ q+¨Ü∞« O g∞~°∞ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe.
„Ѩun K≥`· <« åºxfl Hõey =Ù#flk. JxflO\˜Ö’QÆÅ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl, ã¨r=OQÍ=Ù#fl
K≥`· #« ºâ◊HxΘ J^躌 Ü«∞#O KÕÜ∞« QÆe`æ ,Õ „|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ â◊H=Θ O`«"∞≥ #ÿ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞OÎ k. Jn „áêH˜Hì Öõ ò <åÖˇ_˚£ JO>Ë! Ѩ^•~å÷xfl |Ǩï=ÚYHÀ}ÏÖ’¡
(multi dimensions) J^躌 Ü«∞#O KÕÜ∞« O_ç. Éè∂ í q∞`À ã¨Ç¨ JxflO\˜h |Ǩï=ÚY
HÀ}ÏÖ’¡ (multi dimensions) J^躌 Ü«∞#O KÕÜ∞« O_ç!
✽ ✽ ✽
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 191
 q∞=∞‡efl "åã¨"Î åxH˜ ^ŒQ~æÆ Q° Í, ã¨ÇϨ [`åfixH˜ ^ŒQ~æÆ Q° Í fã¨∞HÔ à◊§_®xH˜ JO`«~ü
„ѨÜ∂« }O ZO`À J`«º=ã¨~O° . [O`«∞ *Ïu ZO`« ã¨ÇϨ [`«fiO Hõeæ =ÙO^À, =∂#=*Ïu
‰õÄ_» JO`Õ ã¨ÇϨ [`«fiO Hõey =ÙOk. Éè∂í Éè∫uHõ r=*Ï`«∞Åhfl Éè∂í q∞ K≥`· #« º
qHÍ™êxH˜ ÅÜ«∞|^ŒOú QÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥Ok#ѨÙ_Õ r=~åâ◊√Å ÖˇÑ· π¶ HÍfie\© (quality
of life) ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
D qâ◊fiOÖ’ „Ѩu P`«‡ â◊HÅõ =Ú x~°O`«~=° ¸ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂
=ÙO@∞Ok. Un JHõ~‡° }`«fiOÖ’ =ÙO_»^∞Œ . „QÆÇ¨ Å∞ x~°O`«~O° ã¨∂~°∞º_ç K«∞@∂ì
Ѩi„Éèqí ∞ã¨∂Î (P`«‡ „Éè=í ∞}O KÕã∞¨ ‰õΩO@∂) =ÙO\Ï~Ú. ™œ~° =º=ã¨,÷ WOHÀ YQÀà◊
=º=ã¨÷ K«∞@∂ì P`«‡ „Éè=í ∞}O KÕã∂¨ ,ΠѨi„Éè=í ∞}O KÕã∞¨ OÎ k. ã¨$+≤Öì ’ „Ѩun ÅÜ«∞|^ŒOú QÍ
(rhythm) K«Å#O Hõey =ÙOk. Un xâ◊ÛÅ ã≤u ÷ Ö’ =ÙO_»^∞Œ . K«Å#O ÖËHáõ È`Õ Jk
#tOzáÈ`«∞Ok. ™êÖˇÑÙ¨ ~°∞QÆ∞ `«#∞ QÆ∂_»∞#∞ xi‡OKåeûO^Õ. ÖËHáõ È`Õ ^•x K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O PyáÈ`«∞Ok. ѨHΔ˜ `«# QÆ∂_»∞#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ HÀ"åe. ÖËHáõ È`Õ ^•x
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O PyáÈ`«∞Ok. #k x~°O`«~=° ¸ „Ѩ"åǨÏO Hõey =ÙO_®e. ÖËHáõ È`Õ
#k K«zÛ áÈ`«∞Ok. K≥@∞¡ ѨÙ+≤ÊOKåe, HÍÜ«∞Å∞, ѨO_»∞¡ W"åfie. ÖËHáõ È`Õ ^•x
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O PyáÈ`«∞Ok. =∂#=*Ïu ‰õÄ_» x~°O`«~=° ¸ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂<Õ =ÙO_®e. ÖËHáõ È`Õ =∂#=*Ïu ‰õÄ_» Éè∂í q∞ #∞O_ç JO`«iOzáÈ`«∞Ok.
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ZѨÊ\˜H© [iˆQ „Ѩ„H˜Ü∞« ! D qâ◊fiO K≥`· #« ºâ◊H`Θ À ã¨OHÀK«, "åºHÀK«O
K≥O^Œ∞`«∞Ok. J^ŒO`å ÅÜ«∞|^ŒOú QÍ (rhythmic) H˘#™êQÆ∞`«∞Ok. Un ã≤~÷ O° QÍ
xezáÈ=_»O ÖË^∞Œ . Éè∂í q∞ g∞^Œ r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O JÖÏ x~°O`«~=° ¸
™êyáÈ`«∂ =ÙO_®e. Jxfl r=~åâ◊√Å =∂kiQÍ<Õ =∞x+≤ Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩ"tÕ OKå_»∞.
"å\˜H© g∞‰õΩ ã¨q∞+≤ì ÅHõΔ ºO Hõey =ÙO_ç K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. D
Ѩi}Ï=∞OÖ’ =∂#=*Ïu Ü≥ÚHõ¯ ÉÏ^躌 `« „Ѩ=ÚY áê„`« =Ç≤Ïã¨∞OÎ k. [O`«∞*Ïu
=∞i W`«~° r=*Ï`«∞Å∞ =∂#=*Ïu KÕ¿ã `«ÑÊ≤ ^•Å#∞ ZѨÙÊ_»∂ xOkOK« ÖË^∞Œ . Jq
ZÅ¡ÑÙ¨ Ê_»∂ =∂#=*ÏuH˜ ã¨ÇϨ HÍ~åxfl JOkã¨∂<Î Õ =Ù<åfl~Ú. JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜
ã¨O|OkèOz Z<Àfl q+¨Ü∂« Å∞ g∞‰õΩ É’kèOKå~Ú. Jq g∞‰õΩ \©K~« ûü (teachers)
ÖÏQÆ Jxfl q+¨Ü∂« Å∞ `≥eÜ«∞*Ëâß~Ú. ÃÑOѨÙ_»∞ [O`«∞=ÙÅ∞ H˘xfl „Ѩ`ºÕ Hõ ÅHΔͺÅ#∞
ZOK«∞‰õΩx =∂#=*Ïu`À Hõeã≤ ѨxKÕã∞¨ <Î åfl~Ú. ÃÑOѨÙ_»∞ [O`«∞=ÙÅ∞, =∞#∞+¨μºÅ∞
"å\˜x J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ HõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ =∞#∞+¨μºÅ#∞ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~Ú. ÃÑOѨÙ_»∞
‰õΩHõ¯ WO\˜x HÍѨÖÏ HÍÜ«∞_»O `«# Ü«∞[=∂#∞Å#∞ W+¨Ñì _¨ @» O K«H¯õ QÍ ZO*ÏÜü∞
192 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
KÕã∞¨ OÎ k. QÆ∞é]O `«# Ü«∞[=∂x `«##∞ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ HõO>Ë `«# Ü«∞[=∂xx
Z‰õΩ¯=QÍ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. g∞~°∞ [O`«∞=ÙÅ#∞ „¿Ñq∞OK«_O» <Õ~∞° ÛHÀO_ç. g∞~°∞
"å\˜x „¿Ñq∞OKåe Jx K≥ѨÊ_®xH˜ HÍ~°}O K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞Ѩ~°OQÍ W`«~°
HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú. P`«‡â◊HÎ̃x ã¨r=OQÍ QÆ∞iÎOz Q“~°qOK«_»O <Õ~°∞Û‰õΩO>Ë g∞~°∞
[O`«∞=ÙÅ#∞ Ç≤ÏOã≤OK«_O» =∂<Õ™êÎ~∞° . "å\˜x „¿Ñq∞™êÎ~∞° . ÃÑOѨÙ_»∞ [O`«∞=ÙÅ∞
H˘xfl „Ѩ`ÕºHõ ÅHΔͺÅ∞ ZOK«∞‰õΩx =∂#= K≥·`«#º qHÍã¨OÖ’ ÉèÏQÆ=∞Ü«∂º~Ú.
=∂#=*Ïu`À ã¨O|O^è•Å#∞ =∞x+≤HOõ >Ë Z‰õΩ¯=QÍ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~Ú. =∂#=
K≥`· #« º qHÍ™êxfl Jq ‰õΩΔ }‚OQÍ ã¨_ì ô KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. ÃÑOѨÙ_»∞ [O`«∞=ÙÅ∞ q∞=∞‡efl
KåÅ Z‰õΩ¯=QÍ W+¨Ñì _¨ ∞» `«∞<åfl~Ú† „¿Ñq∞ã¨∞<Î åfl~Ú. g∞ˆ~ "å\˜x JO`«QÍ „¿Ñq∞OK«_O»
ÖË^∞Œ . J_»q [O`«∞=ÙÅ∞ "Õ~ˆ HÀ}OÖ’ ÖHΔͺÅ∞ ZOK«∞‰õΩx =∂#=*ÏuH˜ ^Œ∂~°OQÍ
=ÙO@∂ K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. =∞x+≤x, W`«~° r=*Ï`«∞Å#∞ q_»nã≤,
"Õ~°∞KÕã≤ qâı¡+≤OK«ÖË=Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë XHõ ^•x K≥·`«#º qHÍã¨O WOHÀ ^•x`À
ÃÑ#"Õã∞¨ ‰õΩx =Ù<åfl~Ú. Jxfl r=*Ï`«∞Å ÖˇÑ· π¶ HÍfie\© XHõ ^•xÃÑ· XHõ\ ˜ P^è•~°Ñ_¨ ç
=Ù<åfl~Ú. =∂#=*Ïu Ü≥ÚHõ¯ ÖˇÑ· π¶ HÍfie\© (quality of life) ÃÑiy`Õ q∞QÆ`å
r=*Ï`«∞Å ÖˇÑ· π¶ HÍfie\© P\’=∂\˜HQ± Í ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
✽ ✽ ✽

ã¨fiѨfl „ѨÑO¨ K«OÖ’ (dream world) =∞x+≤ =∞i W`«~° r=*Ï`«∞Å∞ Éè∂í q∞
ÃÑ· K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O QÆ∞iOz `«~°K«∂ K«iÛOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. ã¨fiѨfl
„ѨѨOK«OÖ’ g∞~°O`å JHõ¯_» HõÅ∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. Jhfl K«iÛOK«∞‰õΩx x~°‚Ü«∂Å∞
fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. g∞~°∞ =∞i Jxfl r=*Ï`«∞Å∞ Éè∂í g∞‡^Œ ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÖÏ¡O\˜ "å~°∞.
„Ѩu XHõ¯~°∂ 㨄Hõ=∞OQÍ =ÙO>Ë ‰õΩ@∞O| =º=ã¨÷ 㨄Hõ=∞OQÍ =ÙO@∞Ok.
Yx[ Å=}ÏÅ∞, ZÅ„HÍì#∞Å∞ (electrons) Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞, J}∞=ÙÅ∞, K≥@∞¡,
„H˜q∞ H©@HÍÅ∞, [O`«∞=ÙÅ∞, =∞x+≤QÍ Ñ¨i}Ï=∞ ^Œâ◊Ö’ Z^Œ∞QÆ∞`«∂ ~å=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞O^Œx Wk=~°Hˆ q=iOKå#∞. _®ifi<£ Ѩi}Ï=∞ ã≤^•úO`«O „ѨHÍ~°O [O`«∞*Ïu
#∞O_ç =∂#=Ù_»∞ L^Œƒqù OKå_»<kÕ Jã¨`º« =∞x Wk =~°Hˆ K≥Ñʨ _»O [iyOk. [O`«∞=Ù
[#‡Å∞QÍ Ñ¨iѨHfiõ Ѩi}Ï=∞O K≥Ok, P [#‡Å∞ =Úyã≤# `«~åfi`« P P`«‡â◊HÅõ =Ú
=∂#=[#‡ fã¨∞HÀ=_»O [iyOk. D Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=Ù_çQÍ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂ `«# K≥`· #« ºâ◊HxΘ ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ J<ÕHõ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 193
D [#‡ Ѩ~O° Ѩ~° ZO`« HÍÅO ™êQÆ∞`«∞O^ŒO>Ë Éè∂í q∞ g∞^ŒQÅÆ â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ QÆi+¨ì
„ѶHÔ‘ fihû =~°‰Ωõ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
P`«‡â◊H˜Î ã¨OѨÓiÎQÍ Éèí∂q∞ â◊H˜Î ™ê÷~ÚÖ’ (energy levels) ѨiѨHõfi`«
K≥O^Õ=~°‰Ωõ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« ºâ◊HΘ „ѶHÔ‘ fihû,
Éè∂í `«ÅO g∞^Œ K≥`· #« ºâ◊HΘ „ѶHÔ‘ fihûx ^•\˜`Õ =∞i P P`«‡ â◊HÅõ =Ú =∞m§ Éè∂í q∞ g∞^Œ
[#‡ fã¨∞HÀ=_»O ã¨OÉèqí OK«^∞Œ . Éè∂í `«Å K≥`· #« ºâ◊HΘ „ѶHÔ‘ fihû QÆi+¨ì qÅ∞= =~°‰Ωõ
„Ѩu P`«‡ â◊HÅõ =¸ Ѩ~O° Ѩ~Q° Í [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩO@∂ Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ =∞m§, =∞m§
uiy ~å=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ÖË^• Éè∂í `«Å K≥`· #« ºâ◊HΘ „ѶHÔ‘ fihû‰õΩ ã¨iѨ_Õ W`«~° ã¨=∂O`«~°
Ö’HÍÅÖ’ (parallel worlds) [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩx K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ_O» ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ k.
P`«‡ P q^èOŒ QÍ Éè∂í q∞ g∞^Œ<Õ H͉õΩO_® W`«~° ã¨=∂O`«~° Ö’HÍÅÖ’H˜ „ѨÜ∂« }˜Oz
[#‡Å∞fã¨∞‰õΩx J#∞Éè"í åÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
Éè∂í q∞`À áÈÅÛ^ŒQæÆ „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~ÚQÆÅ W`«~° Ö’HÍÅ#∞O_ç P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞ Éè∂í q∞
g∞^Œ‰Ωõ =zÛ WHõ¯_» K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ_O» ‰õÄ_» ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ k. P`«‡Å ~åHõáÈHõÅ∞
XˆH â◊H,Θ „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~ÚÅ∞ (frequency levels) QÆÅ Ö’HÍÅÖ’ [~°∞QÆ∞`«∂, "å\˜
K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~Ú P Ö’HÍÅ QÆi+¨ì qÅ∞=#∞ ^•\˜#ѨÙ_»∞ =∞iO`« L#fl`« Ö’HÍʼnõΩ
"≥o§ JHõ¯_» Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`å~Ú. XHõ â◊H,Θ „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~Ú QÆÅ `«ÖÏÅ#∞ ZOK«∞HÀQÆÅ
ã¨fi`«O„`«`« P`«‡Å∞ Hõey =Ù<åfl~Ú. Éè∂í q∞x =ke ÃÑ\˜#ì P`«‡ =∞m§ Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ
uiy ~å"åÅ<Õ ~°∂ÖËg∞ ÖË^∞Œ . WѨÙ_»∞ Éè∂í g∞‡^Œ =Ù#fl =∂#=*Ïu Yx*ÏÅ#∞O_ç
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =zÛ# "åà◊§`À#∞, "Õ~ˆ ã≤ã"ì¨ ∞£ û (systems) #∞O_ç =zÛ#
"åà◊§`À#∞ xO_ç=ÙOk. "Õ~ˆ ã≤ã"ì¨ ∞£ û (systems) ÖË^• `«ÖÏÅÖ’ Éè∂í q∞ g∞^Œ áÈe#
Éè∫uHõ ~°∂áêÅ∞ =ÙO_»=Ù. JHõ¯_» `«ÅOÖ’ LO_Õ Ñ¨iã≤`÷ ∞« Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ
~°∂áêÅ∞O\Ï~Ú.
✽ ✽ ✽

"Õ~ˆ "Õ~ˆ ™ê÷~ÚÅÖ’ (various levels) W`«~° _ç„wÅÖ’ QÆÅ â◊HΘ (energy)x
J#∞ã¨iOz =∂#ã≤HOõ QÍ P^蕺u‡HõOQÍ K≥`· #« ºâ◊HÑΘ ~¨ O° QÍ P`«‡Å =∞^躌 ã¨OÉèÏ+¨}
(communication) H˘#™êQÆ∞`«∞O@∞Ok. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å Jxfl r=*Ï`«∞Å∞
Hõ=¸ºxˆH+¨<£ (communication) [~°∞ѨىõΩO@∞<åfl~Ú. *ÏQÆ$^•=ã¨÷ (awakening
state) HõO>Ë x„^•=ã¨÷ (sleep ing state)Ö’ D Hõ=¸ºxˆH+¨<£ KåÅ K«Hõ¯QÍ
194 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ (dream state) g∞ r=*Ï`«∞Åhfl Hõ=¸ºxˆH+¨<£
KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~Ú. =∞x+≤ HõO>Ë ZO`À "≥∞~°∞QÍæ [O`«∞ *Ï`«∞Å∞ g∞ PÖ’K«#Å#∞
(thoughts) „QÆÇÏ≤ ™êÎ~Ú. ÃÑOѨÙ_»∞ [O`«∞=ÙÅ∞ `«=∞ Ü«∞[=∂xx K«H¯õ QÍ J~°O ÷
KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~Ú. `«=∞ Ü«∞[=∂x PÖ’K«#Å#∞ KåÅ K«H¯õ QÍ Ñ¨ãQ≤ _Æ `» å~Ú. Jxfl
r=*Ï`«∞Å =∞^躌 Hõ=¸ºxˆH+¨<£ (communication) >ˇbѨu (telepathy) ^•fi~å
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
r=*Ï`«∞Åhfl (species) XHõ Ö’HÍxfl (world) ZOK«∞‰õΩ#flѨÙ_∞» "å\˜ ^ÕÇ¨ Åhfl
XˆH ~°H"õ ∞≥ #ÿ r=~°™êÜ«∞xHõ â◊HΘ (bio-chemical energy) q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ
(electromagnetic energy) Å KÕ`« xi‡OK«|_ç =ÙO\Ï~Ú. "å\˜ ^ÕÇ¨ ÅÖ’x
r=Hõ}ÏÅhfl P Ö’HõOÖ’QÆÅ Yx[Å=}ÏÅ∞ (minerals), ^è•`«∞=ÙÅ`À xi‡OѨ|_ç
=ÙO\Ï~Ú. r=*Ï`«∞Å∞QÍ L#fl D „áê}∞Åhfl qq^èŒ â◊HΘ ™ê÷~ÚÅ∞ (energy levels)
K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~ÚÅ∞ (consciousness levels) Hõey =ÙO\Ï~Ú. Jq Hõey =Ù#fl
K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness) x |\˜ì "å\˜ Ѩi}Ï=∞O (evolution) =ÚO^Œ∞‰õΩ
™êQÆ∞`«∞O@∞Ok. r=*Ï`«∞Åhfl "Õ~ˆ fi~°∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~ÚÅ∞ (various consciousness
levels) Hõey =ÙO\Ï~Ú. =∂#=*Ïu (man kingdom), ѨH* Δ˜ Ïu (bird kingdom),
[O`«∞*Ïu (animal kingdom) W`«~° r=*Ï`«∞Åhfl Éè∂í q∞ Ü≥ÚHõ¯ Yx[ Å=}ÏÅ`À,
^è•`«∞=ÙÅ`À ‰õÄ_ç# r=~°™êÜ«∞xHõ ^ÕÇ¨ Å∞ Hõey=Ù<åfl~Ú.
=∞x+≤ ^ÕÇ¨ xH˜ QÆÅ r=~°™êÜ«∞xHõ Ѩ^•~°OÌ , W`«~° r=*Ï`«∞Å ^ÕÇ¨ ÅÖ’x
r=~°™êÜ«∞xHõ Ѩ^•~°O÷ XˆH q^èOŒ QÍ =ÙO@∞Ok. HÍHõáÈ`Õ, "å\˜ ^ÕÇ¨ ÅÖ’ K≥`· #« ºâ◊HΘ
XH˘¯Hõ¯ ^•xH˜ XHÀ¯ q^èOŒ QÍ =ÙO@∞Ok. =∞x+≤ =∞i r=*Ï`«∞Å =∞^躌 áÈ\©
"å`å=~°}O =ÙO_»^∞Œ . XHõ *Ïu WOH˘Hõ *Ïu`À áÈ\©Ñ_¨ ç XHõi<˘Hõix <åâ◊#O
KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ Ñ¨iã≤`÷ ∞« Å∞ ZѨÙÊ_»∂ [~°Q=Æ Ù. Jxfl *Ï`«∞Å∞ ã¨q∞+≤Qì Í (collectively) XHõ
*Ïu`À WOHÀ *Ïu ã¨ÇϨ HõiOK«∞‰õΩO@∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. r=*Ï`«∞Å
=∞^躌 áÈ\© "å`å=~°}O U~°Ê_ç XHõ *Ïu, WOH˘Hõ *Ïux ^èfiŒ Oã¨O KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ kâ◊Ö’
™êy`Õ D „ѨÑO¨ K«O Z#fl\˜H© LO_Õk HÍ^Œ∞.
✽ ✽ ✽

„Ѩu rqH˜ [## =∞~°} K«„HÍÅ∞ =Ù#fl>Ë¡ <åQÆiHõ`Å« ‰õÄ (civilizations)

[## =∞~°} K«„HÍÅ∞ =Ù<åfl~Ú. =∞~°}O `«~åfi`« =∞m§ [#‡ fã¨∞‰õΩx K≥`· #« º
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 195
Ѩi}Ï=∞OÖ’ =∞iO`« =ÚO^Œ_∞» QÆ∞ "≥Ü∞« º_»O „Ѩu P`«‡ â◊HÖõ ÏxH˜ (soul entity)
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° (series of incarnations) ^•fi~å K≥`· #« º qHÍã¨O
(expansion of consciousness) Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∂O@∞Ok. Éè∂ í q∞ g∞^Œ Wk
=~°Hˆ Z<Àfl <åQÆiHõ`Å« ∞ (civilizations) "≥Åã≤ JO`«~å÷#=∞Ü«∂ºÜ«∞x Wk =~°Hˆ
g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º_»O [iyOk. XHÀ¯ <åQÆiHõ`Ö« ’ =∞x+≤`À ã¨Ç¨ Jxfl r=*Ï`«∞Å∞
(species) H˘xfl xiú+ì¨ ÅHΔͺÅ#∞ (specific goals) ZOK«∞‰õΩx „Ѩ"t Õ ™êÎ~Ú. K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞Ѩ^OŒä Ö’ (in the way of evolution of consciousnesss) r=*Ï`«∞ÅxflO\˜
ã¨q∞+≤ì ÅHõΔ ºO (collective goal) P <åQÆiHõ`« ÅHõΔ ºO J=Ù`«∞Ok. WѨÙ_»∞ g∞~°∞
=ÙO@∞#fl <åQÆiHõ`Ö« ’ =∂#=*Ïu { W`«~° r=*Ï`«∞Å∞ ã¨q∞+≤Qì Í (collectively)XHõ
ÅHΔͺxfl ZOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. =∂#=*Ïu K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O W`«~° *Ï`«∞Å K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∂xfl „ѨÉÏè q`«O (influence) KÕã≤ #_çÑO≤ KÕ ã≤u÷ Ö’ =ÙOk. Jxfl r=*Ï`«∞Å∞
=∂#=*Ïu (man kingdom)K≥`· #« º qHÍ™êxH˜ `À_®Ê@∞#Okã¨∞<Î åfl~Ú. J\Ï¡Qˆ
Jxfl r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º qHÍã¨O =∂#=*Ïu K≥`· #« º qHÍã¨O ÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç =ÙOk.
Jxfl r=*Ï`«∞ʼnõΩ <åÜ«∞Hõ`fi« O=Ç≤ÏOz r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl ã¨O~°HOΔ˜ KÕ
ÉÏ^躌 `« W"åà◊ g∞ =∂#=*ÏuH˜ =ÙOk. r=*Ï`«∞ÅxflO\˜H© g∞~°∞ ÃÑ^Œ#ú flÜ«∞º (big
brother) ÖÏO\˜"å~°∞.
XH˘¯Hõ¯ <åQÆiHõ`Ö« ’ r=~åâ◊√Å∞ XH˘¯Hõ¯ suÖ’ Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ Å∞ ^èiŒ OK«_O»
[iyOk. XHõ <åQÆiHõ`Ö« ’ ã¨$+≤ì [iy# r=*Ï`«∞Å∞ =∞~À <åQÆiHõ`Ö« ’ HõO\˜#∂º
(continue) J==K«∞Û ÖË^• JO`«iOz áÈ=K«∞Û. H˘xfl <åQÆiHõ`Å « Ö’ g∞Ô~ѨÙÊ_»∂
Hõxqx Z~°∞QÆx [O`«∞=ÙÅ∞ =ÙO_Õq. P [O`«∞ *Ï`«∞Å∞ „Ѩã∞¨ `Î O« g∞ <åQÆiHõ`«
(civilization)Ö’ ÖË=Ù. PÜ«∂ <åQÆiHõ`Å « ÅHΔͺÅ∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ â◊HΘ (energy)
K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness)Å P^è•~°OQÍ xˆ~tÌ OK«|_ç<å~Ú. =∞#∞+¨μºÅ PHÍ~åÅ∞
(physical shapes) XHõ <åQÆiHõ`Ö « ’ XHõ q^èOŒ QÍ, =∞~À <åQÆiHõ`Ö« ’ =∞~À q^èOŒ QÍ#∞
=ÙO_Õq.P PHÍ~åÅ∞ XHõ <åQÆiHõ`« #∞O_ç =∞~À <åQÆiHõ`‰« Ωõ HõO\˜#∂º (continue)
J=fi_»"∂≥ ÖË^• =∂iáÈ=_»"∂≥ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. XHõ <åQÆiHõ`Ö« ’ =∞#∞+¨μºÅ∞ Ü«∂Éè·ˇ
(50)J_»∞QÆ∞Å Z`«∞Î (height) Hõey =ÙO_ç KåÅ ÉèÏsHÍÜ«ÚÅ∞QÍ =ÙO_Õ"å~°∞. "åi
PÜ«Ú+¨μ¬ H˘xfl =O^ŒÅ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ =ÙO_Õk. WOHÀ <åQÆiHõ`Ö« ’ [O`«∞=Ù `«Å
{ =∞x+≤ ^ÕÇϨ O =ÙO_Õk. WOHÀ <åQÆiHõ`Ö« ’ =∞x+≤ `«Å { [O`«∞=Ù ^ÕÇϨ O
196 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
=ÙO_Õk. ã¨QOÆ =∞x+≤ { ã¨QOÆ KÕѨ QÆÅ ^ÕÇ¨ Å∞ QÆÅ =∞#∞+¨μºÅ∞ XHÍ<˘Hõ <åQÆiHõ`Ö« ’
=ÙO_Õ"å~°∞. H˘xfl <åQÆiHõ`Ö« ’¡ =∞x+≤ _®q∞<Õ\ò (dominate) K≥Ü∞« º_»O, H˘xfl
<åQÆiHõ`Ö« ’¡ XHõ [O`«∞ *Ïu _®q∞<Õ\ò K≥Ü∞« º_»O, WOHÍ H˘xfl <åQÆiHõ`Ö« ’¡ ã¨=Ú„^Œ
*Ï`«∞Å∞ _®q∞<Õ\ò K≥Ü∞« º_»O [iQÍ~Ú. XH˘¯Hõ¯ <åQÆiHõ`Ö« ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ_O» HÀã¨O r=*Ï`«∞Å∞ „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ K≥Ü∞« º_»O, "å\˜ #∞O_ç áê~îåÅ∞ (lessons)
<Õ~∞° ÛHÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. XHõ <åQÆiHõ`Ö« ’x „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ (experiments) WOH˘Hõ
<åQÆiHõ`«Ö’x „ѨÜ≥∂QÍʼnõΩ aè#flOQÍ (different) =ÙO\Ï~Ú. <åQÆiHõ`«ÅÖ’
r=*Ï`«∞Åhfl ZOK«∞‰õΩ#fl ÅHΔͺÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ "å\˜ „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ =∂~°∞`«∂ =ã¨∞<Î åfl~Ú.
PÜ«∂ <åQÆiHõ`Å« Ö’ Jaè=$kú K≥Ok# Ãã<· û£ =∞i >ˇHÍflÅr "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ
=ÙO_Õq. H˘xfl <åQÆiHõ`Å« Ö’ =∂#=*Ïu „QÆÇ¨ O`«~° Ü«∂#O (journey to other
planets) Ju `«‰Ωõ ¯= ã¨=∞Ü«∞OÖ’ KÕ¿ãk. W`«~° Ö’HÍÅÖ’xH˜ (other worlds),
W`«~° _≥=· ∞#¬#Ö¡ ’xH˜ (other dimesions) P`«‡â◊HΘ ^•fi~å, ã¨∂HõΔ ‡â◊s~° Ü«∂#O
^•fi~å KåÅ ã¨∞ÅÉèOí QÍ „ѨÜ∂« }O KÕã≤ =KÕÛ"å~°∞. JHõ¯_» VÍ˝<åxfl (knowledge)
Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ fã¨∞‰õΩ=KÕÛ"å~°∞. g@xflO\˜h KåÅ ã¨∞ÅÉèOí QÍ ™êkèOK«QÅÆ ™ê=∞~°º÷ O
(capacity) W"åà◊ g∞ =∂#=*ÏuH˜ =ÙOk. HÍx Z<Àfl eq∞>Ë+< ¨ û£ Ö’ (limitations)
W~°∞‰õΩ¯#fl g∞~°∞ "å\˜x KèkÕ OKåeû =ÙOk. XH˘¯Hõ¯ <åQÆiHõ`‰« Ωõ XH˘¯Hõ¯ q^èOŒ QÍ
ÅHõΔ ºO =ÙO@∞Ok. r= *Ï`«∞ÅxflO\˜H© ÅHõΔ ºO XHõ\ Q˜ Í<Õ =ÙO@∞Ok.
P`«‡Å∞ r=~åâ◊√Å∞QÍ ^ÕǨÅ∞ fã¨∞‰õΩx Éèí∂q∞ g∞^Œ „Ѩ"ÕtOK«_»O,
x„+¨¯q∞OK«_»O [~°∞QÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. r=~åâ◊√ÅxflO\˜`ÀÉÏ@∞ Éèí∂q∞ ‰õÄ_»
K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩ~O° QÍ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. r=~åâ◊√Åhfl Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl
(physical atmosphere) ã¨$+≤ã ì ∞¨ <Î åfl~Ú. Éè∫uHõ "å`å=~°}O U XHõ¯ r=*ÏuH©
„Ѩ`ºÕ HõOQÍ ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞.
r=~åâ◊√ÅxflO\˜ Ѩi}Ï=∞"Õ∞ Éèí∂q∞ Ü≥ÚHõ¯ Ѩi}Ï=∞O. Éèí∂q∞ Ü≥ÚHõ¯
Ѩi}Ï=∞"Õ∞ qâ◊fiK≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞O. P`«‡â◊HÖõ ÏʼnõΩ XH˘¯Hõ¯ Ö’HõO XHõ „ѨÜ∂≥ QÆâßÅ
(laboratory). Éè∂ í q∞ XHõ „ѨÜ∂≥ QÆâßÅ. Éè∂í q∞ J<Õ „ѨÜ∂≥ QÆâßÅÖ’ XH˘¯Hõ¯ <åQÆiHõ`«
HÍÖÏxH˜ ã¨O|OkèOz H˘xfl ÅHΔͺŠHÀã¨O r=*Ï`«∞Å KÕ`« „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∂
=ã¨∞<Î åfl~Ú. P „ѨÜ∂≥ QÍÅÖ’ =ÚO^Œ∞ "≥#∞Hõ_∞» QÆ∞Å∞ "≥Ü∞« º_»O [~°∞QÆ∞`«∞O_»=K«∞Û.
HÍx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞Ѩ~O° QÍ P r=*Ï`«∞ÅxflO\˜H© =ÚO^Œ_∞» Qˆ .
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 197
 XH˘¯Hõ¯ <åQÆiHõ`« "≥Åã≤ JO`«iOzáÈÜÕ∞º H˘nÌ Éè∂í q∞ Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« ºâ◊HΘ
Ѩi}Ï=∞O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. Éè∂í q∞ { ^•x g∞^Œ W`«~° r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O Z^Œ∞QÆ∞`«∂, Z^Œ∞QÆ∞`«∂ J#O`«HÍÅO ™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. <åQÆiHõ`Å« Ö’
ZOK«∞‰õΩ#fl ÅHΔͺÅ∞ Jxfl r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º qHÍ™êxfl ÃÑOK«∞`å~Ú. P^蕺u‡Hõ`«
(spirituality) J=QÍǨÏ# â◊H˜Î ( understanding capacity) P ÅHΔͺʼnõΩ
`À_»~Ú#>ˇ`¡ÿ Õ "å\˜ K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞O Ju "ÕQOÆ QÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. XHõ <åQÆiHõ`Ö« ’
L^Œƒqù Oz# r=~åâ◊√Å∞ =∞iO`« L#flu á⁄O^Œ_O» HÀã¨O =∞m§ Éè∂í q∞ g∞^Œ WOH˘Hõ
<åQÆiHõ`Ö« ’ „Ѩ"tÕ ™êÎ~Ú. Jq Éè∫uHõ ~°∂áêÅ#∞ (physical shapes) "Õ~ˆ q^èOŒ QÍ
ZOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. P r= ~åâ◊√Åhfl "Õ~ˆ ÅHΔͺÅ∞, ã¨"åà◊√§ ZOK«∞‰õΩx
WOH˘Hõ <åQÆiHõ`Ö« ’xH˜ „Ѩ"tÕ Oz Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`å~Ú. JÖÏ Z<Àfl ã¨"åà◊√§,
=∞Å∞ѨÙÅ∞, K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂Å∞ ^•@∞‰õΩO@∂, XH˘¯Hõ¯ J_»∞QÆ∂ =ÚO^Œ∞Hˆ ã¨∞‰õΩO@∂
W"åà◊ =∂#=*Ïu { W`«~° r=~åâ◊√Å∞ P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =Ù<åfl~Ú.
XHõ <åQÆiHõ`Ö« ’ JO`«iOz# r=*Ï`«∞Å∞ WOHÀ <åQÆiHõ`Ö« ’ =∞~À ~°H"õ ∞≥ #ÿ
Éè∫uHõ ~°∂áêxfl fã¨∞HÀQÆÅ ¿ãfiK«Û#ù ∞ Hõey =ÙO\Ï~Ú. J>Ë¡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OÖ’
=ÚO^Œ_∞» QÆ∞ "≥Ü∞« º_®xH˜ JO^Œ∞‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ =Ù#fl Ö’HÍxfl ZOK«∞‰õΩ<Õ ¿ãfiK«Ûù
(freedom) Hõey =Ù<åfl~Ú. =∞m§ Éè∂ í q∞ g∞^Œ‰Ωõ uiy ~å"åÅ<Õ ~°∂ÖËg∞ ÖË^∞Œ
(there is no such rule). r=*Ï`«∞Å K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O Ü≥ÚHõ¯ Jaè=$kú
(development) XHõ J_»∞QÆ∞ `«~åfi`« =∞~À J_»∞QÆ∞ (one step after another)
ÖÏQÆ XˆH kâ◊Ö’ (direction) H͉õΩO_® J<ÕHÍ<ÕHõ kâ◊ÅÖ’ (many many directions)
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
r=*Ï`«∞ÅxflO\˜ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O "ÕQÆOQÍ K«HÍK«HÍ (by leaps and
bounds) [~°QÍÅO>Ë P^蕺u‡Hõ âß„™êÎxfl (spiritual science) JO`«~ü „ѨÑO ¨ Kåxfl
(interior world)qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»O [~°QÍe. D <åQÆiHõ`Ö « ’ W"åà◊ =∂#=*Ïu
Jxfl r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« ºQÆÅ ã≤u÷ Ö’ =ÙOk. Hõ#∞Hõ
P^蕺u‡Hõ âß„™êÎxfl, JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl qxÜ≥∂yOK«∞ HÀ=_»OÖ’ ZO`À ™ê^è#Œ
KÕÜ∞« =Åã≤ =ÙOk. g∞~°∞ { g∞`À ÉÏ@∞ =Ù#fl r=*Ï`«∞ÅxflO\˜ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl
=ÚO^Œ∞‰õΩ #_çÑO≤ K«_"» ∂≥ , ÖË^• g∞ =∂#=*Ïu =¸~°`ö fi« O (stupidity), J=QÍǨÏ<å
~åÇ≤Ï`«ºO (lack of understanding), P^蕺u‡Hõ`« ÖËq∞ (lack of spirituality)`À
198 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Éè∂í q∞ g∞^Œ #∞O_ç x„+¨¯q∞OK«_"» ∂≥ D ~Ô O_çO\˜Ö’ U^À XHõ\ ˜ [~°Q_Æ ®xH˜ ÉÏ^躌 `«
=Ç≤ÏOz #_çÑO≤ Kåeû# |$ǨÏ`«~Î ° ÉÏ^躌 `« (a grand responsibility) =∂#=*Ïu
ÃÑ#· =ÙOk.
=∂#=*Ïux, W`«~° r=*Ï`«∞Å#∞ "Õ~∞° KÕã≤ K«∂_»_®xH˜ gÅ∞ ÖË^∞Œ . Jhfl
ã¨q∞+≤Qì Í K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^•eûO^Õ. Jxfl r=*Ï`«∞Å "åã¨"Î åÅ∞ (realities)
XHõ ^•x`À XHõ\ ˜ Hõeã≤áÈ~Ú =Ù<åfl~Ú. XHõ ^•xH˘Hõ\ ˜ ã¨ÇϨ HõiOK«∞‰õΩO@∂ Jxfl
kâ◊ÅÖ’¡H˜ "åºHÀK«O K≥O^•eûO^Õ. Jxfl HÀ}ÏÖ’¡H˜ ^Œ∂ã¨∞‰õΩ áÈ"åeûO^Õ. ^ÕÇϨ OÖ’
U^≥<· å XHõ J=Ü«∞"åxH˜ (one organ) „Ѩ=∂^ŒO [iy#ѨÙ_»∞ ^•x `åÅ∂‰õΩ ÉÏ^èŒ
(suffering) ^ÕÇϨ O "≥Ú`«OΠѨOK«|_»∞`«∞Ok. ^ÕÇϨ OÖ’x W`«~° ÉèÏQÍÅhfl ã¨ÇϨ HõiOz
P ÉÏ^è#Œ ∞ `˘ÅyOK«_®xH˜, #Ü«∞O KÕÜ∞« _®xH˜ ѨÓ#∞‰õΩO\Ï~Ú. J\Ï¡Qˆ Éè∂í q∞
g∞^Œ U^≥#· XHõ r=*ÏuH˜ ã¨=∞㨺 (crisis) =zÛ#ѨÙ_»∞ ^•xfl Jxfl r=*Ï`«∞Å∞
Éèií OKåeû =ÙO@∞Ok. Jxfl r=*Ï`«∞Å K≥`· #« ºâ◊HΘ J@∞"≥Ñ· Ù¨ „Ѩ=Ç≤ÏOz P ã¨=∞㨺#∞
Ѩi+¨¯iOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
XHõ *Ïu Jaè=$kúÖ’ (development) =ÙO>Ë ^•x „ѨÉèÏ=O Jxfl
r=*Ï`«∞ʼnõΩ qã¨iÎ ã¨∞OÎ k. XHõ *Ïu ã¨=∞㨺 (crisis) Ö’ =ÙO>Ë ^•xfl Jxfl *Ï`«∞Å∞
ÉèíiOKåeû =ÙO@∞Ok. Éèí∂q∞ g∞^Œ XHõ „áêO`«OÖ’ ^Œ∞iƒùHõΔO (starvation)
`åO_»qOz JHõ¯_ç =∂#=ÙÅ∞ ã¨=∞㨺֒ (crisis) =ÙO>Ë ^•x „ѨÉÏè =O (influence)
W`«~° „áêO`åÅÖ’x =∂#=ÙÅ g∞^Œ Ѩ_∞» `«∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ XHõ „áêO`«OÖ’
=∂#=ÙÅ∞ P^蕺u‡Hõ Jaè=$kú (spiritual development) ™êkè¿ãÎ ^•x „ѨÉÏè =O
Éè∂í =∞O_»ÅOÖ’ QÆÅ „Ѩ*ÏhHÍxHõO`å "åºÑ≤ã∞¨ OÎ k. JO^Œ~∂° ^•x=Å¡ ÅaÌ (benefit)
á⁄O^Œ∞`å~°∞. =∂#=*Ïu Åaú (benefit) á⁄Ok`Õ `«^•fi~å W`«~° r=~åâ◊√Å∞ {
Éèí∂q∞ Åaú á⁄O^Œ∞`«∞Ok. Éèí∂q∞ { ^•xÃÑ· r=~åâ◊√Å Jaè=$kú, qHÍã¨O
qâ◊fiK≥`· <« åºxH˜ `À_»=Ù`«∞Ok.
✽ ✽ ✽

XH˘¯Hõ¯ <åQÆiHõ`Ö« ’ r=*Ï`«∞Å∞ xˆ~tÌ OK«∞‰õΩO@∞#fl ÅHΔͺŠf~°∞`≥#∞flÅ∞

XHÀ¯ q^èOŒ QÍ =ÙO@∞<åfl~Ú. "å\˜H#õ ∞QÆ∞}OQÍ Éè∂í q∞ Ü≥ÚHõ¯ Éè∫uHõ ã¨fiÉèÏ=O
(physical nature) ^•x g∞^Œ Éè∫uHõ "å`å=~°}O (physical reality) =∂~°∞ÊÅ∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 199
K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. g∞‰õΩ H˘xfl Ju ã¨g∞Ѩ <åQÆiHõ`Å« Ö’ (your nearest civilizations)
ã¨OÉèqí Oz# Éè∫uHõ "åã¨"Î åÅ∞ (physical realities)WѨÊ\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« ʼnõΩ aè#flOQÍ
=ÙO_Õq. Éèí∂ JÜ«∞™ê¯O`« L`«Î~° ^ŒH˜Δ} ^èŒ$"åÅ∞ WѨÙÊ_»∞#fl ã≤÷u (position)H˜
`å~°∞=∂~°∞QÍ (in reverse) =ÙO_Õq. g∞‰õΩ ã¨g∞ѨOÖ’ [iy# =¸_»∞ <åQÆiHõ`Å« Ö’x
XHõ <åQÆiHõ`Ö« ’ Jaè=$kú K≥Ok# Ãã#· ∞û (science), >ˇHÍflÅr (technology) g∞
Ãã#· ∞û, >ˇHÍflÅr HõO>Ë ZO`À L#fl`«OQÍ =ÙO_Õq. ÃÑ„\’Å∞ (petrol), _ôlÖò (diesel)
WO^èŒ<åʼnõΩ |^Œ∞Å∞QÍ ^èŒfix (sound) x WO^èŒ#OQÍ "å_»∞Hõ KÕâß~°∞. ^èŒfixx
LѨÜ∂≥ yOz Éè∫uHõ â◊s~åxfl Ç‘ÏeOQ∑ (healing) KÕ¿ã"å~°∞. ^èfiŒ x ^•fi~å ~°"å}Ï
"åǨÏ<åÅ#∞ (transport vehicles) #_ç¿Ñ"å~°∞. Ѩ^•~å÷xfl Hõ^ÅŒ Û_®xH˜, |~°∞=ÙÅ#∞
`«∂HõO (weighing) "≥Ü∞« º_®xH˜ WOHÍ J<ÕHõ HÍ~°ºHõÖÏáêʼnõΩ ^èfiŒ xx "å_»∞Hõ K≥Ü∞« º_»O
[iyOk. WѨÙ_»∞#fl Ѷl≤ H±û (physics)‰õΩ aè#flOQÍ "Õ~ˆ kâ◊Ö’ Ѷl≤ H±û Jaè=$kÌ
Ѩ~K° |« _çOk. JO`«~ü „ѨÜ∂« }O KÕã≤ JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ ã¨OÉèqí Oz# <åQÆiHõ`Å« Ö’x
VÍ˝<åxfl ã¨OáêkOKÕ"å~°∞."Õ~ˆ Ö’HÍÅ∞ (other worlds) "Õ~ˆ ã≤ã"ì¨ ∞£ û (systems)
Ö’xH˜ KåÅ ã¨∞ÅÉèOí QÍ ã¨∂HõΔ ‡ â◊s~°Ü∂« #O (astral travel) KÕ¿ã"åà◊√§. JHõ¯_ç
VÍ˝<åxfl ã¨OáêkOK«∞‰õΩ<Õ "åà◊√§. Z~°∞Hõ`À ã¨∂HõΔ ‡ â◊s~°Ü∂« #O K≥Ü∞« º_»O W"åà◊
g∞ =∂#=*Ïu ™ê^è#Œ (practice) K≥Ü∞« º=Åã≤ =ÙOk.
P <åQÆiHõ`Å« #∞O_ç x„+¨¯q∞Oz# KåÅ r=~åâ◊√Å∞ "Õ~ˆ ã≤ã"ì¨ ∞£ û (systems)Ö’
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. Ѩ^•~°÷O (matter) `À ‰õÄ_ç# Éè∫uHõ ~°∂áêÅ#∞
(physical forms) á⁄O^Õ ã≤u ÷ x ^•\˜"âÕ ß~°∞. Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À (physical matter)
‰õÄ_ç# ^ÕÇ¨ Å∞ (bodies) fã¨∞‰õΩO@∞#fl ^ŒâÖ◊ ’ (phase) Éè∂í q∞ ^•x ã¨=∂O`«~°
Ö’HÍÅÖ’ (parallel worlds) ѨÙ#~°˚#‡Å∞ (reincarnations) fã¨∞‰õΩO@∂
=ÙO_Õ"åà◊√§. P ã≤u÷ x (phase) ^•\˜# `«~åfi`« "Õ~ˆ _≥=· ∞#¬<û£ (dimensions) QÆÅ
Ö’HÍÅ Ö’xH˜ „Ѩ"ÕtOKå~°∞. Å∞"Õ∞xÜ«∂ (lumania), J\Ï¡O\˜ãπ (atlantis)
<åQÆiHõ`Å« ∞ g∞‰õΩ Ju ã¨g∞ѨHÍÅOÖ’ ã¨OÉèqí OKå~Ú. Jxfl <åQÆiHõ`Å« *Ï˝#O
PHÍâ◊ iHÍ~°∞Ť Ö’ (akashic records) Éè„í ^ŒÑ~¨ K° |« _ç=ÙOk. g∞~°∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }O
KÕã≤ PÜ«∂ „ѶHÔ‘ fihû (frequency)ʼnõΩ @∂º<£ (tune) J~Ú#ѨÙ_»∞, P „ѶHÔ‘ fihû `åÅ∂‰õΩ
(related) PHÍâ◊ iHÍ~°∞Å ¤ #∞ J^躌 Ü«∞#O (study) K≥Ü∞« º=K«∞Û. J\Ï¡O\˜ãπ <åQÆiHõ`«
„Ѩã∞¨ `Î O« WѨÙ_»∞#fl J\Ï¡O\˜H± =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO (atlantic ocean) J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆ=Ú#
200 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
=ÚxyáÈ~Ú =ÙOk. =¸ (mu) <åQÆiHõ`« ѨãÑ≤ H≤¶ ± =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ (pacific ocean)
=ÚxyáÈ~Ú =ÙOk.
WѨÊ\˜H© g∞Ö’ KåÅ =∞Ok ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ (in dream state) ã¨∂HõΔ ‡â◊s~°
Ü«∂#O ^•fi~å P <åQÆiHõ`Å« #∞ ^Œi≈Oz =ã¨∞<Î åfl~°∞. ã¨fiáêflÅ#∞ (dreams) [˝ÑHÎ≤ ˜
(remembering) `≥K∞« Û‰õΩx g\˜#∞O_ç g∞~°∞ ÅaÌ á⁄O^Œ=K«∞Û., Éè∂ í q∞ g∞^Œ Wk=~°Hˆ
"≥Åã≤# <åQÆiHõ`«Å QÆ∞iOz ZO^Œ∞‰õΩ K≥áêÊeû =zÛO^ŒO>Ë JO`«~ü â◊H˜Îx
LѨÜ∂≥ yOK«_O» ^•fi~å P`«‡â◊H«Î˜ Zxfl HÀ}ÏÅÖ’<≥<· å (in all angles) K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ=K«∞Û#x g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º_»O HÀã¨O. P`«‡ â◊HÖõ ÏÅhfl `«=∞ JO`«~ü â◊HxΘ
(inner energy), =∞<Àâ◊Hx Θ (mind power) „Ѩ`ºÕ Hõ ÅHΔͺŠkâ◊Ö’ Hˆ O„nHõiOz
(concentrating) `«#‰õΩ W+¨" ì Ú≥ zÛ# suÖ’ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz qq^èŒ r=~åâ◊√Å∞QÍ
J=`«iOz x~°O`«~=° ¸ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =Ù<åflÜ«∞x `≥eÜ«∞*ËÜ∞« _»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. JO`«~å`«‡â◊H˜Î (psychic energy) bÅÅ∞ Zxfl q^è•Å∞QÍ<≥·<å
=ÙO\ÏÜ«∞x `≥eÜ«∞*ËÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. â◊H˜Îx (energy) U q^èŒOQÍ<≥·<å
~°∂áêO`«~O° (transformation) K≥OkOK«=K«∞Û#x, ^•x _≥#· q∞H±û (dynamics)
JO`å g∞ =∞<Àâ◊HΘ (mind power) Ö’ Wq∞_ç =ÙO^Œx `≥Å∞ã¨∞OÎ k QÆ^•!
r=*Ï`«∞Åhfl U kâ◊Ö’ =∞<Àâ◊HxΘ (mind power) Hˆ O„nHõiOѨ*¿Ë ãÎ P
kâ◊Ö’ Éè∂í q∞ "å`å=~°}O, Éè∫QÀoHõ =∂~°∞ÊÅ∞ ‰õÄ_» =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`å~Ú. g∞
r=*Ï`«∞Åhfl <ÕÅ, h~°∞ JO>Ë YO_®Å∞, ã¨=Ú„^•Å∞, n=ÙÅ∞ (islands) nfiѨ
HõÖÏÊÅ∞ (peninsulas) Ѩ~fi° `åÅ∞, ~åà◊√§, #QÆ~åÅ∞, =$HΔÍÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q `«=∞
TǨâ◊H`Î̃ À ã¨OHõeÊOK«_O» =Å¡ ^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ =∂~°∞ÊÅ∞ (physical
changes) Éè∂ í q∞ g∞^Œ ã¨OÉèqí OKå~Ú. XHõ <åQÆiHõ`Ö« ’ r=*Ï`«∞Å∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ
UÜÕ∞ "å`å=~°}ÏÅ∞, Ѩiã≤÷`«∞Å∞ HÍ"åÅx TǨâ◊H˜Î (imagination) ^•fi~å
ã¨OHõeÊ™êÎÜ∂≥ "å\˜ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ Éè∂í q∞ g∞^Œ Ѩ^•~°O÷ (matter) ^•x ã¨fiÉèÏ=O
(its nature) =∂~°∞`«∞Ok. QÆ_z ç # XHõ <åQÆiHõ`Ö« ’QÆÅ =∂#=*Ïu h\˜ ֒ѨÅ
=º=™êÜ«∞O (agriculture) KÕ¿ã "åà◊√§. "å\˜H#õ ∞QÆ∞}OQÍ Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ (physical
matter) =ÙO_Õk. JѨÊ\˜ =∂#=*Ïu (man kingdom) Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ Å∞ (physical
bodies) "Õ~ ˆ q^ŒOQÍ (in a different manner) =ÙO_Õq. JO`«~O° QÆ â◊HΘ (psychic
energy)x |\˜ì ÉÏǨϺ „ѨÑO ¨ K«OÖ’QÆŠѨ^•~°O÷ (matter) „ѨÉÏè =O K≥Ok =∂~°∞Ê
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 201
K≥O^Œ∞`«∞Ok. HÍŠѨiã≤`÷ ∞« Å#∞|\˜ì Éè∂í q∞ g∞^Œ Ѩ^•~°O÷ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O (nature)
x~°O`«~=° ¸ (continuously) =∂~°∞ÊʼnõΩ Ö’#=Ù`«∂<Õ =ÙOk.
Wk =~°‰Ωõ Éè∂í q∞ #∞O_ç x„+¨¯q∞Oz# Jxfl r=*Ï`«∞Å `åÅ∂‰õΩ DNA
Éè∂í q∞ `«ÅOÖ’ (earth plane) PHÍâ◊ iHÍ~°∞Ť ∞QÍ Ñ¨kÅOQÍ Éè„í ^ŒÑ~¨ K° « |_ç=Ù<åfl~Ú.
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç â◊HxΘ (energy) KåÅ „ѶQ‘ Í (freely) ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜
ѨOѨQÅÆ QÆ_O» , ^•xfl xÜ«∞O„uOK«_O» (controlling) ÖÏO\˜ _≥#· q∞H±û (dynamics)
`≥eã≤#O`« HÍÅO, Éè∫uHõ "åã¨ÎqHõ`« (physical reality) P^蕺u‡Hõ`«Å#∞
(spirituality), JO`«~ü â◊HΘ qxÜ≥∂QÆO "Õ∞à◊qOK«_O» (combining) [iy#O`«HÍÅO
P <åQÆiHõ`« =∞#∞QÆ_» H˘#™êQÆ∞`«∞Ok. P^蕺u‡Hõ`« { Éè∫uHõ "åã¨ÎqHõ`«
"Õ∞à◊qOK«|_»Háõ È`Õ P <åQÆiHõ`,« ^•xÖ’x r=~åâ◊√Å∞ JO`«iOzáÈ`å~Ú. WѨÙ_»∞
g∞~°∞ =Ù#fl Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ (circumstances) JÖÏO\˜"!Õ Éè∫uHõ "åã¨"Î åxH˜ (physical
reality) ã¨=∂O`«~°OQÍ (parallel ) P^蕺u‡Hõ`«#∞ (spirituality ) Jaè=$kú
Ѩ~∞° K«∞‰õΩO@∂ ~å"åeû# `«~∞° }q∞k. "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü#∞ KåÖÏ „ѶQ‘ Í (freely) JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ K˘Ñ≤ÊOz =∂ºxѨÙÖË\ò (manipulate)
K≥Ü∞« º_»O <Õ~∞° ÛHÀQÆey`Õ g∞ r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O Ju"ÕQOÆ QÍ ™êQÆQÅÆ ^Œ∞.
✽ ✽ ✽

*ÏQÆ$^•=㨉÷ Ωõ (waking state), x„^•=ã¨Å÷ ‰õΩ =∞^躌 ZO`À JQÍ^èOŒ LO^Œx,

x„^•=ã¨Ö÷ ’ [iˆQ JO`«~`æ° « =∂~°∞ÊÅ∞ =∂#=*ÏuH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖË=x g∞~°∞
ÉèÏ"åÅ#∞ (ideas) U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ<åfl~°∞. P ÉèÏ"åÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ Ç≤Ïáêflã≤ãπ (hypnosis)‰õΩ
Ö’<≥· Z<Àfl Ѩiq∞`«∞ÅÖ’ (limitations) rqã¨∞<Î åfl~°∞. „Ѩu ~ÀE x„^ŒÖ’ (in
sleep) qq^èŒ _≥= · ∞#¬<û£ ‰õΩ (other dimensions) "≥o§ ~å=_»O, JHõ¯_ç J#∞Éè"í åÅ∞,
*Ï˝#O fã¨∞‰õΩ~å=_»O [~°∞QÆ∞`«∂<Õ =ÙOk. P HõÅÅ#∞ (dreams) QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ=_»OÖ’
g∞~°∞ qѶ¨Å=∞=Ù`«∞<åfl~°∞. g∞ HõÅÅÖ’ (dream) W`«~° _≥·=∞#¬<£û (other
dimensions)‰õΩ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü∂ « Å∞ ã¨Ê+¨Oì QÍ (clearly) K«∂_»QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞†
J~°÷O KÕã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. *ÏQÆ$^•=ã¨÷Ö’ g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl eq∞>Ë+¨<£û
(limitations)#∞ JHõ¯_» =∞iÛáÈ~Ú, ѨÓiÎ ¿ãfiK«Û` ù À (with total freedom) g∞
=∞<Àâ◊H˜ÎH˜ QÆÅ J#O`«"≥∞ÿ# â◊H˜Î (infinite energy)x JHõ¯_» qxÜ≥∂yOK«
QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞. P HõÅÅÖ’ `å~°ãѨ _¨ Õ ÉèÏ+¨, KèåÜ«∞Å∞ (images) g∞‰õΩ Z<Àfl
202 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ã¨O^ÕâßÅ#∞ (messages) W=fiQÆÅ∞QÆ∞`å~Ú. "å\˜x _ôHÀ_£ (decode) K≥Ü∞« º_»O
g∞~°∞ ™ê^è#Œ (practice) K≥Ü∂« ºe. x„^Œ #∞O_ç ÖËz# `«~åfi`« P HõÅÅ#∞ QÆ∞~°∞‰Î Ωõ
`≥K∞« ÛHÀ=_»O ‰õÄ_» g∞~°∞ ZO`À ™ê^è#Œ K≥Ü∂« ºe.g∞~°∞ U~°Ê~°K∞« ‰õΩ#fl ÉèÏ+¨ (language)
KåÅ eq∞>Ë + ¨ < £ û ( limitations ) ‰õ Ω Ö’|_ç „Ñ¨ u ^•xfl x~° fi zOK« _ ®xH˜
JÅ"å@∞Ѩ_áç È~ÚOk. ^•x=Å¡ g∞‰õΩ eq∞>ˇ_£ (limited) *Ï˝#O ã¨fiáêflÅ ^•fi~å
JO^Œ∞`«∂Ok. ÉèÏ+¨`À (language) xq∞`«ÎO ÖˉõΩO_® P`«‡â◊H˜Î D qâ◊fiOÖ’x
ã¨=∂Kå~å#flO`å (information) ¿ãHõiOK«QÅÆ ∞QÆ∞`«∞Ok† J~°O÷ KÕã∞¨ HÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
*ÏQÆ$^•=ã¨÷ (waking state) ZO`« ã¨ÇϨ [OQÍ =ÙO^À, JO`Õ ã¨ÇϨ [OQÍ
ã¨fiáêfl=ã¨÷ (dreaming state) =ÙOk. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ g∞ Ѩi}Ï=∞O XHõ HÀ}OÖ’
( one angle ) H˘#™êy`Õ , WOHÀ HÀ}OÖ’ ( another angle) 㨠fi áêfl=㨠÷
H˘#™êQÆ∞`«∞Ok. g∞~°∞ ^•xfl QÆ∞iÎOK«_O» ÖË^∞Œ . ã¨fiáêfl=ã¨#÷ ∞ (dreaming state)
*Ï˝ÑH¨ Oõ (memory) Ö’xH˜ fã¨∞‰õΩ~å=_»O ^•fi~å P`«‡‰õΩQÆÅ J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ (infinite
power of the soul) g∞‰õΩ qâ◊^Œ=∞=Ù`«∞Ok. =∂#=*Ïu K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ_O» Ö’ ã¨fiáêfl=ã¨÷ (dream state) W`ÀkèHOõ QÍ ã¨Ç¨ Ü«∞Ѩ_∞» `«∞Ok.
ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ g∞~°∞ KÕã∞¨ #Î fl ã¨∂HõΔ ‡â◊s~°Ü∂« #O (astral travel), W`«~° Ö’HÍÅÖ’
(other worlds), W`«~° _≥·=∞#¬<£ûÖ’ á⁄O^Õ J#∞Éèí"åÅ#∞ Ѩ~ÀHõΔOQÍ g∞
rq`å#∞Éè"í åÖ’¡xH˜ fã¨∞‰õΩ~å=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ g∞ rq`«OÖ’ [iˆQ
ã¨OѶ∞¨ @#Åhfl KåÅ „Ѩ`º« HõOΔ QÍ (directly) g∞ Z~°∞HõÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. Jxfl
J#∞Éè"í åÅ∞ g∞‰õΩ XHõ „_®=∂ (drama)QÍ =ÙO\Ï~Ú. g∞ rq`«OÖ’ „Ѩ"tÕ OKÕ
„_®=∂ÅÖ’ g∞ˆ~ =ÚYº áê„`«^•è i. Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å ~°∂ѨHÅõ Ê#Ö’ g∞ ^ÕÇϨ O
(physical body) ‰õÄ_» ~°OQƄѨ"â Õ O◊ (involve) KÕã∞¨ OÎ k. Jxfl Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∂
g∞~°∞ Hˆ O„^ŒOQÍ g∞ K«∞@∂ì Ѩi„Éèqí ∞ã¨∞OÎ \Ï~Ú. Éè∫uHõ rq`«OÖ’ #_çKÕ „_®=∂Åhfl
XˆH `«ÅO (only one plane) g∞^Œ =ÙO\Ï~Ú, XˆH kâ◊Ö’ ^•x „ѨÜ∂« }O ™êQÆ∞`«∞Ok.
J~Ú`Õ ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ á⁄O^Õ J#∞Éè"í åÅ∞ U Éè∫uHõ xÜ«∞=∂ʼnõΩ (physical
laws) „ѨÉÏè q`«O HÍ=Ù. Hõ} Δ HÍÅOÖ’ Z<Àfl `«ÖÏÅ#∞ ^Œi≈™êÎ~∞° . J<ÕHõ kâ◊ÅÖ’
(many directions) g∞ „ѨÜ∂ « }O ™êQÆ∞`«∞O@∞Ok. Z<Àfl ~Ô @¡ â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ#∞
™êkèOK«QÅÆ â◊HΘ g∞~°∞ Hõey =Ù<åfl~°<Õ q+¨Ü∞« O ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ `≥Å∞ã¨∞OÎ k. P`«‡‰õΩ
QÆÅ J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ (infinite power) ã¨fiáêflÅ ^•fi~å g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º|_»∞`«∞Ok.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 203
g∞~°∞ D ^ÕÇ¨ xH˜ =∂„`«"∞Õ Ñ¨iq∞`«O HÍ^Œx, P`«‡ J<Õ =∞Ǩ#k (a great river)
#∞O_ç XHõ Ñ≤Å¡ HÍÅ∞= (a small canal) ~°∂ѨOÖ’ g∞ ^ÕÇ¨ xfl ZOK«∞‰õΩx Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞O^Œx `≥Å∞ã¨∞OÎ k. P`«‡ J<Õ =∞Ǩ#kH˜ Z<Àfl Ñ≤ÅH¡ ÍÅ∞=Å∞ =Ù<åfl~Ú. „Ѩu
Ñ≤ÅH¡ ÍÅ∞= P`«‡Ü≥ÚHõ¯ XHõ ÉèÏQÆO. „Ѩu Ñ≤Å¡ HÍÅ∞= XHõ ^ÕÇ¨ xfl Hõey =ÙO^Œx
g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞ÎOk. P`«‡ J<Õ =∞Ǩ#k UHõHÍÅO (simultaneously)Ö’ J<ÕHõ
Ñ≤ÅH¡ ÍÅ∞=Å#∞ (^ÕÇ¨ Å#∞) XˆH ™êi J<ÕHKõ À@¡ Hõey =ÙO^Œx ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ g∞‰õΩ
`≥Å∞ã¨∞OÎ k. JO>Ë P`«‡Ü≥ÚHõ¯ XHÍ<˘Hõ â◊HÅõ O g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ =ÙO@∂ Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂ =ÙOk. q∞QÆ`å P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞ W`«~° ^ÕÇ¨ ÅÖ’ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú.
D P`«‡â◊HÖõ ÏÅ =∞^躌 x~°O`«~åÜ«∞OQÍ K≥`· #« º „Ѩ"åǨÏO (consciousness flow){
*Ï˝#=∂iÊ_ç [~°∞QÆ∞`«∂Ok. "å\ "å\˜x˜ g∞~°∞ ã¨fiáêflÅÖ’ `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
*ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ g∞‰õΩ Z<Àflq+¨Ü∂« Å∞ =∞~°∞QÆ∞Ѩ~Û° |_ç=Ù<åfl~Ú. P`«‡â◊HHΘ ˜
ZO`« Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HΘ =ÙO^À g∞‰õΩ *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ `≥eÜ«∞_»O ÖË^∞Œ . g∞~°∞ WO\’¡
T.V (>ˇeq[<£) ^•fi~å XHõ Kèå<≥Öò (channel) Ö’x „áÈ„QÍO (programme)
K«∂ã¨∂=Î Ù<åfl~°∞. P T.VÖ’ WOHÍ Z<Àfl Kèå<≥Öòû Wq∞_ç=Ù<åfl~Ú. XHõ Kèå<≥Öò =∂„`«"∞Õ
K«∂ã¨∂=Î Ù#fl g∞‰õΩ W`«~° Kèå<≥Öòû HõxÑ≤OK«=Ù. HÍx K«∂_»Háõ È~Ú#ѨÊ\˜H© Z<Àfl
Kå<≥Öòû XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P \˜.q. Ö’ Wq∞_ç=Ù<åfl~Ú. g∞‰õΩ XHõ Kèå<≥Öò#∞ =∂„`«"∞Õ
K«∂ã¨∂,Î q∞QÆ`å Kå<≥Öòû \˜.q.Ö’ #_»=_»O ÖË^∞Œ J^ŒO`å q∞^二 Jx TÇ≤ÏOz
#@∞¡O@∞Ok g∞ P`«‡â◊HΘ QÆ∞iOz. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ g∞~°∞ XHõ Kèå#ÖòÖ’ XHõ „áÈ„QÍ"£∞<Õ
K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞. JO>Ë rq`åxfl Éè∫uHõ „ѨÑO¨ Kåx Hõ#∞QÆ∞}OQÍ, P`«‡â◊HΘ ^•fi~å XHõ
kâ◊Ö’ =∂„`«"Õ∞ g∞~°∞ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞ `«∞<åfl~°∞. \˜.q.Ö’x Jxfl Kèå<≥ÖòûÖ’x
„áÈ„QÍ"£∞û#∞ XˆH™êi K«∂ã¨∞#Î fl@∞¡ ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ P`«‡â◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ Jxfl kâ◊Å#∞ XˆH™êi
^Œi≈ã¨∞<Î åfl~°∞.
*ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ Kåxfl, JO^Œ∞Ö’x J#∞Éè"í åÅ#∞ XHõ „ѶHÔ‘ fihû
(frequency)Ö’ =∂„`«"∞Õ P™êfikã¨∞< Î åfl~°∞. \˜.qÖ’x Jxfl Kèå<≥ÖòûÖ’x „áÈ„QÍ"£∞û
(programmes)#∞ XˆH™êi K«∂ã¨∞# Î fl@∞¡QÍ ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’x Jxfl
„ѶHÔ‘ fihûÅ∞ QÆÅ Ö’HÍÅ#∞ XˆH™êi J#∞Éè=í O á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. Wk *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’
J™ê^è•~°} q+¨Ü«∞OQÍ g∞‰õΩ `Àã¨∞ÎOk. ã¨fiáêfl=ã¨÷Ö’ ™ê^è•~°}OQÍ JxÊOKÕq
*ÏQÆ$^•=ã¨÷Ö’ J™ê^è•~°}OQÍ J™ê^茺OQÍ JxÊ™êÎ~Ú. ã¨fiáêfl=ã¨÷Ö’ U"Õq
204 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
™ê^è•~°}"≥∂, U"Õq ™ê^躌 "≥∂ J=hfl g∞ P`«‡â◊HHΘ ˜ ™ê^躌 "Õ∞#x `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç.
g∞~°∞ \˜.q. K«∂ã¨∞Î#flѨÙ_»∞ XHõ „QÆǨÏO¿ÑeáÈ~Ú#@∞¡, ã¨=Ú„^•Å∞
Lá⁄ÊOy#@∞¡, ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù h~°∞#O`å XHõ ѨH˜Δ „`åˆQã≤#@∞¡, ~À^Œã‘ Ü«∂„u‰õΩ_»∞
(astronaut) QÆ∞„~°O g∞^Œ PHÍâ◊OÖ’ qǨÏiã¨∞# Î fl@∞¡, Ñ≤e¡ ã≤OǨÏO`À áÈ\Ï¡_ç QÔ eÛ#@∞¡
WÖÏ KåÅ ^Œ$âߺÅ∞ K«∂ã¨∞<Î åfl~°#∞HÀO_ç. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ g∞ˆH=∞xÊã¨∞OÎ k? J^ŒO`å
X\˜ì „Éè=í ∞, Jk Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ [~°Q_Æ O» J™ê^躌 O Jx ÉèÏq™êÎ~∞° . J^ŒO`å
™ê^躌 "Õ∞ Jx g∞~°∞ #=∞‡ÖË~∞° . ™ê^躌 "Õ∞#x <Õ#∞ K≥a`Õ Pâ◊Û~°ºáÈ`å~°∞ QÆ^•! J\Ï¡Qˆ
ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ (in dream state) \˜.q.Ö’ K«∂ã≤# =∂kiQÍ<Õ g∞~°∞ Z<Àfl ™êǨϙêÅ∞
(adventures) KÕã∞¨ #Î fl@∞¡ HõÅÅ∞ (dreams) =ã¨∞OÎ \Ï~Ú. ã¨fiáêflÅÖ’ Z<Àfl ™êǨϙêÅ∞
KÕ™êÎ~∞° , XHõ q=∂<åxfl JÖÏ #_ç¿Ñ™êÎ~∞° . Hõ}Δ HÍÅOÖ’Z<Àfl ^ÕâßÅ∞ K«∞\˜=ì ™êÎ~∞° .
Hõ}Δ HÍÅOÖ’ ÃÑ^Œú Éè=í Oux xi‡™êÎ~∞° . qz„`«"∞≥ #ÿ [O`«∞=ÙÅ#∞ K«∂™êÎ~∞° . g∞ÔHѨÙÊ_»∂
ѨiK«Ü∞« O ÖËx =∞#∞+¨μºÅ#∞ K«∂™êÎ~∞° . g∞‰õΩ Ñ¨iK«Ü∞« O ÖËx ã¨Ow`«O, <å@ºO,
™êÇ≤Ï`«ºO W`«~° ÉèÏ+¨Å∞, WOHÍ Hõà◊Å∞ „Ѩ^Œi≈™êÎ~°∞. WÖÏQÆ Z<Àfl ~°HÍÅ∞QÍ
Hõ Å Å∞QÆ O \Ï~° ∞ . J=hfl *ÏQÆ $ ^•=㨠÷ Ö ’ J™ê^è Œ º "Õ ∞ #x g∞~° ∞
ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï~°∞.*ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ <å@ºO ~å^Œ∞ HÍx ã¨fiѨflOÖ’ KåÅ J^Œ∞ƒù`O« QÍ <å@ºO
KÕâß~°∞. W^≥ÖÏ ™ê^躌 O? Jx g∞~°∞ Pâ◊Û~°ºáÈ`å~°∞. q=∂#O =ÚY"Õ∞ K«∂_»x
g∞‰õΩ ã¨fiѨflOÖ’ q=∂#O #_çáê~°∞. Wk ‰õÄ_» g∞‰õΩ Pâ◊Û~°ºHõ~"° ∞Õ . *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’
g∞~°∞ q=∂#O #_»ÑQ¨ ÅÆ ~°<kÕ #=∞‡â◊Hºõ O HÍÖË^∞Œ g∞‰õΩ. J~Ú`Õ W=hfl g∞ P`«‡â◊HHΘ ˜
QÆÅ Jáê~°"∞≥ #ÿ ™ê=∞~°º÷ O#∞ `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl~Ú. g∞ JO`«~ü â◊HHΘ ˜ Jhfl ™ê^躌 "Õ∞!
JxflO\˜h g∞~°∞ ™êkèOK«QÅÆ ~°∞. g∞‰õΩ „Ѩã∞¨ `Î O« <å@ºO (dance) ~å^Œ∞. g∞ â◊HxΘ
(energy) J@∞ Hˆ O„nHõi¿ãÎ <å@ºO K«H¯õ QÍ <Õ~∞° ÛHÀQÆÅ~°∞. P HÔ áêã≤\ © (capacity)
g∞ JO`«~ü â◊HÖΘ ’ =ÙOk. H˘O`« „>ˇxÿ OQ∑ (training) ^•fi~å q=∂#O #_ç¿Ñ ™ê=∞~°º÷ O
g∞Ö’ =ÙOk. g∞~°∞ P kâ◊Ö’ ã¨OHõeÊOz „ѨÜ∞« ufl¿ãÎ g∞~°∞ q=∂#O #_ç¿Ñ ÃÑÅ· \ò
(pilot) HÍ=K«∞Û. g∞~°∞ ã¨fiáêflÅÖ’ UÜÕ∞ Ѷ\ ‘ òû (feets), ™êǨϙêÅ∞ (adventures)
KÕã∞¨ <Î åfl~À Jq Jhfl g∞ P`«‡â◊HΘ ^•fi~å ™ê^躌 "Õ∞#x g∞‰õΩ ã¨O^ÕâO◊ (message)
W=fi|_»∞`«∞Ok.
XHõ =ºH˜Î `«#‰õΩ#fl Hͺ#û~ü (cancer) "åºkèx Hõ}Δ OÖ’ #Ü«∞O KÕã∞¨ ‰õΩ#fl@∞¡
HõÅÖ’ (in dream) K«∂âß_»∞. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ H˘KÕÛã¨iH˜ J`«xH˜ #=∞‡â◊Hºõ O HÍ=_»O
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 205
ÖË^∞Œ . _®Hõ~ì ∞° ¡ D Hͺ#û~°∞ #Ü«∞O HÍx "åºkè Jx Wk =~°Hˆ K≥áêÊ~°∞. D ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’
J`«xH˜ Hͺ#û~ü HõΔ}OÖ’ #Ü«∞=∞=Ù`«∞O^Œx ã¨O^Õâ◊O =zÛOk.J`«_»∞ ^•xfl
qâ◊fiã≤Oz#@¡~Ú`Õ J`«x ^ÕÇϨ O Hͺ#û~°∞#∞ #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ ã≤^ÑúŒ _¨ ∞» `«∞Ok.
^•xfl #Ü«∞O KÕÜ∞« _®xH˜ HÍ=Åã≤# r=~°™êÜ«∞<åÅ#∞, ZO*ˇ=· ÚÅ#∞ ^ÕÇϨ O q_»∞^ŒÅ
KÕã≤ Hõ}Δ HÍÅOÖ’ Hͺ#û~°∞#∞ #Ü«∞O KÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. HÍx J`«_∞» *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’
^•xfl #=∞‡_»O ÖË^∞Œ . ^ÕÇ¨ xH˜ QÆÅ #Ü«∞OKÕ¿ã â◊HxΘ J`«#∞ J_»∞‰¤ Ωõ O@∞<åfl_»∞.
HÍx¬Ü«∞ãπ "≥∞ÿO_£(conscious mind) ^•fi~å ^ÕǨxH˜ ã¨∂K«#ezÛ Hͺ#û~°∞#∞
#Ü«∞OKÕ¿ã â◊HxΘ PѨQÅÆ ∞QÆ∞`«∞<åfl_»∞. Hͺ#û~°∞#∞ #Ü«∞OKÕ¿ã â◊HΘ J`«x JO`«~ü
â◊HHΘ ˜ =ÙO^Œx ã¨fiѨflO J`«xH˜ `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ #Î flk.
^ÕǨxH˜QÆÅ Jáê~°â◊H˜Î, P`«‡â◊H˜ÎH˜ QÆÅ Jáê~°â◊H˜Î ã¨fiáêflÅ ^•fi~å g∞‰õΩ
=ºHõÎѨ~°K«|_»∞`«∞Ok. g∞‰õΩ ^≥·#OkHõ rq`«OÖ’ (daily life) Z^Œ∞~°ÜÕ∞º J<ÕHõ
ã¨=∞㨺ʼnõΩ ã¨fiáêflÅÖ’ ã¨=∂^è•<åÅ∞ ^˘~°∞‰õΩ`å~Ú. âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞ (scientists) Éè∫uHõ
„ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOz *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ KÕã≤ "≥^∞Œ ‰õΩ`«∞<åfl~°∞. nx=Å¡ "åà◊§‰õΩ
KåÅ HÍÅÜ« ∂ Ѩ # [~° ∞ QÆ ∞ `« ∞ #flk. U"Õ q Ѩ i â’kè O Kåe? U q^è Œ O QÍ
Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩѨ„Hõq∞OKåe? U q^èOŒ QÍ „Ѩâfl◊ ʼnõΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ ^˘~°∞‰õΩ`å~Ú? Jx
„ѨÜ∞« ufl¿ãÎ ã¨fiáêfl=ã¨÷ (dream state) #∞O_ç âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ Åaè™êÎ~Ú.
ã¨fiѨfl„ѨÑO¨ Kåxfl (dream world) LѨÜ∂≥ yOK«_O» KåÅ ã¨∞ÅÉè"í ∞≥ #ÿ =∂~°Oæ . g∞
P`«‡â◊H˜ÎH˜ U"Õq ™ê^蕺֒ g∞ ã¨fiáêflÅ #∞O_ç `≥Å∞™êÎ~Ú. "åº^èŒ∞Å#∞ #Ü«∞O
KÕã∞¨ ‰õΩ#fl@∞¡ g∞~°∞ ã¨fiÑ≤fl¿ãÎ *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ P "åº^è∞Œ Å#∞ #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀQÆÅ ™ê=∞~°º÷ O
g∞‰õΩO^Œx J~°O÷ . ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ "Õ~ˆ „ѶHÔ‘ fihûʼnõΩ =∞o§OK«|_»∞`«∞Ok.
PÜ«∂ „ѶHÔ‘ fihûʼnõΩ @∂º<£ (tuning) JÜÕ∞º Ö’HÍÅ#∞ ã¨O^Œi≈Oz JHõ¯_ç *Ï˝<åxfl
fã¨∞‰õΩ=ã¨∞OÎ \Ï~°∞. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ (in waking state) XHõ „ѶHÔ‘ fihûÖ’ #_çKÕ Éè∫uHõ
"åã¨"Î åÅ#∞ =∂„`«"∞Õ K«∂_»QÅÆ ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞. g∞ J#∞Éè"í åÅÖ’ #_»∞ã¨∞#Î fl Éè∫uHõ
"åã¨"Î åÅ∞ H͉õΩO_® WOHÍ Z<Àfl Ö’HÍÅ∞ UHõHÍÅOÖ’ #_»∞ã¨∞<Î åflÜ«∞<Õ q+¨Ü∞« O
g∞‰õΩ HõÅÅ ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞OÎ k.
P`«‡ g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ =∂„`«"∞Õ Ñ¨iq∞`«=∞~Ú |OkèOѨ|_»Ö^Ë xŒ , ^•x K«~º° Å∞
(activities) J<ÕHÍ<ÕHOõ J<Õ q+¨Ü∞« O HõÅÅ ^•fi~å =ºHõÑ Î ~¨ K° |« _»∞`«∞Ok. g∞‰õΩ
`≥eÜ«∞x Z<Àfl ÉèÏ+¨Å∞ (languages) g∞‰õΩ ã¨fiáêflÅÖ’ J~°=÷ ∞=Ù`å~Ú. QÆ`« [#‡ÅÖ’H˜
206 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
„ѨÜ∂« }˜Oz ~åQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. K«xáÈ~Ú# g∞ ѨÓsfi‰õΩÅ#∞ HõÅ∞™êÎ~∞° . „H˘`«Î „H˘`«Î
„Ѩ^âÕ ßÅ#∞ K«∂ã≤=™êÎ~∞° . Wk=~°HÔ Ñ¨ÙÊ_»∂ K«∂_»x ^Œ$âߺÅ∞ K«∂™êÎ~∞° . *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’
J™ê^躌 =∞xÑ≤OKÕ Z<Àfl HÍ~åºÅ∞ JHõ¯_» KÕã∞¨ OÎ \Ï~°∞. Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’xH˜ „Ѩ"tÕ Oz
g∞‰õΩ@∞O|OÖ’ ѨÙ@ìÉ’ÜÕ∞ Ñ≤ÅÅ¡ #∞ K«∂ã≤ =™êÎ~∞° . ZѨÙÊ_»∂ K«∂_»x PHÍ~åÅ#∞
K«∂ã≤=™êÎ~∞° . Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ f~°x HÀiHõÅ#∞ JHõ¯_» f~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞ W`«~°
Ö’HÍʼnõΩ „ѨÜ∂« }˜Oz JHõ¯_» r=~åâ◊√Å`À ã¨OÉèÏ+≤Oz =™êÎ~∞° . P Ö’HÍÅÖ’x
*Ï˝<åxfl fã¨∞‰õΩ=™êÎ~°∞. \˜.q. Kå<≥Öòû =∂iÛ# q^èŒOQÍ qq^èŒ „Ѷ‘ÔHfihûÅ∞
(frequencies) QÆÅ Ö’HÍʼnõΩ K«HK õ H« Í "≥o§ =ã¨∞OÎ \Ï~°∞. D XHõ¯ ^ÕÇϨ O`À<Õ HÍ^Œ∞.
UHõHÍÅOÖ’ J<ÕHõ ^ÕÇ¨ Å∞ Hõey =Ù#fl P`«‡ Jx g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. "å\˜ =∞^躌
Hõ = ¸ºxˆ H +¨ < £ ( communication ) #∞ g∞~° ∞ QÆ ∞ iÎ ™ êÎ ~ ° ∞ . Xˆ H HÍÅOÖ’
(simultaneously) J<ÕHõ „ѶHÔ‘ fihûÅ∞ QÆÅ Ö’HÍÅ#∞ ^Œi≈™êÎ~∞° . WÖÏ J<ÕHõ q^è•Å∞QÍ
ã¨fiáêfl=ã¨Å÷ ^•fi~å g∞ P`«‡â◊HΘ =ºH©HÎ iõ OѨ|_»∞`«∞Ok.
XHõ =ºH˜Î ã¨Ow`«O (music) <Õ~∞° ÛHÀ"åÅx ã¨OHõeÊ™êÎ_∞» . Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’
J`«x „ѨÜ∞« `åflx Hõ#∞QÆ∞}OQÍ ã¨Ow`« QÆ∞~°∞=Ù ^˘~°∞‰õΩ`å_»∞. ã¨Ow`«O <Õ~∞° ÛHÀ"åÅx
J`«#∞ |ÅOQÍ, f„=OQÍ ã¨OHõeÊOz#ѨÙ_»∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ã¨fiáêflÅ ^•fi~å
ã¨=∂Kå~°O JO^Œ∞`«∞Ok. ã¨fiáêflÅÖ’ J`«xH˜ ã¨Ow`« QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ É’kè™êÎ~∞° . ã¨fiáêflÅÖ’
ã¨∂HõΔ ‡ â◊s~°Ü∂« #O KÕã≤ Éè∂í q∞ g∞^Œ Wk=~°Hˆ =ÙO_ç =∞~°}O˜ z# ã¨Ow`« QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞,
W`«~Ö° ’HÍÅÖ’x ã¨Ow`« QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ Hõeã≤ ã¨Ow`åxfl JÉèºí ã≤™êÎ_∞» . P`«‡‰õΩ QÆ`O« ,
=~°=Î ∂#O, Éèqí +¨º`«∞Î J<Õq =ÙO_»=Ù. Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’xH˜ „ѨÜ∂« }˜Oz Éèqí +¨º ã¨Ow`«
QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ Hõeã≤ JÉèºí ã≤™êÎ_∞» . ã¨Ow`åxH˜ ã¨O|OkèOz# ZO`À *Ï˝#O J`«xH˜
ã¨fiáêflÅ ^•fi~å ÅÉèºí =∞=Ù`«∞Ok.
XHõ HõàÏHÍ~°∞_»∞ (artist) XHõ HÍ<åfiã¨∞ (canvas) g∞^Œ ÉÁ=∞‡ wã¨∞#Î flѨÙ_»∞
QÆ`O« Ö’ ÃÑ~ÚO\ò KÕã∞¨ #Î fl ÉÁ=∞‡ . „Ѩã∞¨ `Î O« ÃÑ~ÚO\ò KÕã∞¨ #Î fl ÉÁ=∞‡, ÃÑ~ÚO\ò
K≥Ü∞« ºÉ’ÜÕ∞ ÉÁ=∞‡ Jhfl J`«x "≥∞Oÿ _£Ö’ WѨÙ_Õ xez =Ù<åfl~Ú. J>Ë¡ P`«‡â◊HÖΘ ’
‰õÄ_» QÆ`O« , =~°=Î ∂#O, Éèqí +¨º`«∞ÅÎ Ö’ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ Jhfl XˆH™êi [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
Piìã∞¨ ì (artist) HÍ<åfiã¨∞ g∞^Œ WOHÍ Zxfl ÉÁ=∞‡Å∞ wÜ«∂Ö’ J`«x "≥∞Oÿ _£Ö’
=ÙO\Ï~Ú. P`«‡â◊HΘ ‰‰õÄ_» Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ [iˆQ ã¨OѶ∞¨ @#ÅxflO\˜h Hõey =ÙO@∞Ok.
Éèqí +¨º`«∞Î ã¨OѶ∞¨ @#Åhfl P`«‡â◊HÖΘ ’ WѨÙ_Õ =Ù<åfl~Ú.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 207
 WѨÙ_»∞ g∞~°∞ W~°"·≥ XHõ@= â◊`å|ÌOÖ’ (twenty first century) =Ù<åfl~°∞.
Ѩ^Œ∞<åÅ∞QÆ= â◊`å|ÌOÖ’xH˜ (fourteenth century) „Ѩܫ∂}˜Oz JѨÙ_»∞
[#‡fã¨∞‰õΩ#fl q∞=∞‡efl Hõeã≤ =™êÎ~∞° . D =~°=Î ∂#OÖ’ g∞~°∞ LO@∞#flk ZO`«
"åã¨=Î "≥∂, 14= â◊`å|ÌOÖ’ =Ù#fl g∞~°∞ JO`Õ "åã¨=Î OQÍ =Ù<åfl~°∞.
g∞~°∞ ã¨Ow`«O <Õ~∞° ÛHÀ"åÅ#∞‰õΩ<åfl~°∞. P`«‡â◊HÖΘ ’x XHõ P`«‡ â◊HÅõ O, ^ÕÇϨ OQÍ
Hõey=Ù#fl g∞~°∞ XHÍ<˘Hõ [#‡Ö’ ã¨Ow`« q^•fiOã¨∞_çQÍ Ñ¨Ù\˜ì =ÙO>Ë, P [#‡Ö’xH˜
„Ѩܫ∂}˜Oz ã¨Ow`« „áêg}Ϻxfl „Ѩã¨∞Î`« D [#‡Ö’xH˜ fã¨∞‰õΩ~å=K«∞Û. g∞
ѨÓ~å‚`‡« #∞Oz L^Œƒqù Oz# P`«‡â◊HÖõ ÏÖ’¡ U^≥<· å XHõ\ ˜ ã¨Ow`«O <Õ~∞° Û‰õΩx =ÙO@∞Ok.
g∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å, ã¨fiáêflÅ ^•fi~å P ã¨Ow`« *Ï˝<åxfl P P`«‡â◊HÅõ O
#∞O_ç <Õ~∞° ÛHÀ=K«∞Û.
WÖÏ J<ÕHõ q^è•Å∞QÍ ã¨fiáêflÅ #∞O_ç Åaúá⁄O^Œ=K«∞Û. D ã¨fiáêflÅ QÆ∞iOz
WOHÍ q™êÎ~O° QÍ =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ q=i™êÎ#∞.
✽ ✽ ✽
"åã¨"Î åxH˜ U "≥~· ã° Åπ ∂, [O`«∞=ÙÅ∂, ã¨∂HõΔ ‡„H˜=ÚÅ∂, Ѩ‰ΩΔõ Å∞ Éè∂í q∞ #∞O_ç
x„+¨¯q∞OK«_O» ÖË^∞Œ . H˘xfl r=*Ï`«∞Å∞ Éè∫uHõOQÍ x„+¨¯q∞Oz<å, r=~°™êÜ«∞xHõ
â◊ H ˜ Î Ñ ¨ ~ ° O QÍ "å\˜ DNA Éè í ∂ q∞ g∞^Œ r=Ѩ ^ •~° ÷ 㨠O ^Õ â ßÅ ~° ∂ Ѩ O Ö’
Éè„í ^ŒÑ~¨ K° |« _»∞`«∞<åfl~Ú. Ju ã¨∂HΔ͇u ã¨∂HõΔ ‡"≥∞#ÿ K≥`· #« º â◊HÖõ ÏÅ ^•fi~å =∞x+≤
{ Éèí∂q∞ g∞^Œ r=*Ï`«∞Åhfl r=~°™êÜ«∞xHõ Ѩ^•~°÷O`À XˆH ™ê~°∂Ѩº"≥∞ÿ#
=∂Oã¨ÑO≤ _®Å#∞ Hõey# ^ÕÇ¨ Å#∞ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ U^≥<· å XHõ
r=*ÏuÖ’ r=~°™êÜ«∞<åÅ∞ { [#∞º=ÙÅÖ’ =∂~°∞Êã¨OÉèqí ¿ãÎ ^•x „ѨÉÏè =O Jxfl
r=*Ï`«∞ʼnõΩ "åºÑ≤Î K≥O^Œ∞`«∞Ok.
D qâ◊fi=∞O`å P=iOz=Ù#fl =¸ÅK≥`· #« ºO `«# #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∂#fl
Jxfl P`« ‡ â◊ H õ Ö ÏÅ#∞ 㨠~ ° fi ^• „¿Ñq∞㨠∞ Î O @∞Ok. D qâ◊ fi O `« # #∞ `å#∞
„¿Ñq∞OK«∞‰õΩO@∞Ok. `«#Ö’ Wq∞_ç=Ù#fl ã¨HÅõ K«~åK«~° ã¨$+≤xì ZO`À L#fl`«OQÍ
„¿Ñq∞ã¨∂ÎOk. „ѨuHõΔ}=¸ D qâ◊fiO... JO>Ë =¸ÅK≥·`«#ºâ◊H˜Î `«##∞ `å#∞
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl "åºHÀzOѨ*ãË ∞¨ ‰õΩO@∂ `«# ™ê\˜ÖxË LxH˜x
„ѨH\õ `˜ O« KÕã∞¨ ‰õΩO@∂<Õ =ÙO@∞Ok. D qâ◊fiOÖ’ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂#fl „Ѩun x`«º=¸
– #∂`«#OQÍ K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. „Ѩu~ÀE ã¨∂~Àº^ŒÜ∞« O
208 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
x`«º#∂`«#OQÍ =ÙO@∞Ok† „Ѩu~ÀE ѨÙ+≤ÊOKÕ ~À*ÏѨÙ+¨ÊO x`«º#∂`«#OQÍ
=ÙO@∞Ok† „Ѩu~ÀE „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ #k x`«º#∂`«#OQÍ =ÙO@∞Ok† „Ѩu~ÀE
g∞‰õΩ HõxÊã¨∂#Î fl „ѨH$õ u x`«º#∂`«#OQÍ =ÙO@∞Ok† Éè∂í q∞ { =∂#=*Ïu {
r=~åâ◊√Å∞ „Ѩu~ÀE x`«º#∂`«#OQÍ =ÙO@∞<åfl~Ú† r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
x`«º#∂`«#OQÍ =ÙO@∂Ok. =∞Ç≤Ï=∂xfi`«"∞≥ #ÿ =¸ÅK≥`· #« ºâ◊HÎ̃ D ã¨HÅõ K«~åK«~°
ã¨$+≤Öì ’ ã¨=∞ãÎ̈ „áê}˜HÀ\˜Ö’ =ÙO@∂ x`«º#∂`«#OQÍ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂
=ÙOk. D =¸ÅK≥`· #« ºO g∞ ^•fi~å x`«º#∂`«#OQÍ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok.
qâ◊fi=∞O`å "åºÑ≤Oz=Ù#fl D =¸ÅK≥`· #« ºO – HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞ {
"å\˜Ö’ r=~åâ◊√Å∞QÍ ã¨$+≤ì KÕã∞¨ ‰õΩx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ q~ålÅ∞¡`∂« Ok.
ã¨$+≤Ü ì ∞Õ `å<≥,· `å<Õ ã¨$+≤Ü
ì ∞ÿ≥ x`«º#∂`«#OQÍ K≥`· #« º qHÍã¨O K≥O^Œ∞`«∂Ok.
D ã¨$+≤Öì ’ XHõ ÉèÏQÆO L#fl`«OQÍ#∞, =∞~ÀÉèÏQÆO Ç‘Ï#OQÍ#∞ =ÙO_»_O»
[~°QÆ^Œ∞. ã¨$+≤ìÖ’ Jxfl ÉèÏQÍÅÖ’ L#fl D =¸ÅK≥·`«#ºâ◊H˜Î Jxfl ÉèÏQÍÖ’¡#∂
K≥ · ` « # ºÑ¨ i }Ï=∞O K≥ O ^Œ ∞ `« ∂ L#fl`« Ѩ ~ ° K « ∞ ‰õ Ω O@∂Ok. qâ◊ fi â◊ H ˜ Î Éè ∫ uHõ
rq`åÅxflO\˜Ö’#∞ qã¨iÎ Oz Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =ÙOk. g∞ K«∞@∂ì =Ù#fl Éè∫uHõ
„ѨÑO¨ K«O =∞i g∞~°∞ "Õ~∞° "Õ~∞° HÍ^Œ∞. ~Ô O_»∂ XHõ>.Ë Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«O `«#Ö’
Wq∞_ç=Ù#fl Jxfl r=~åâ◊√ŠѨ@¡ XˆH q^èŒ"≥∞ÿ# K≥·`«#º qHÍ™êxfl HõÅ∞QÆ*Ëã¨∂Î
=ÙOk.
^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅhfl WzÛѨÙK«∞Û‰õΩ<Õ ^èÀ~°}Ö˜ ’ XHõ^•xH˘Hõ\ ˜ ã¨ÇϨ HÍ~°O
JOkOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. H˘xfl r=Hõ}ÏÅ∞ Hõeã≤ ^ÕǨÏOÖ’ XHõ J=Ü«∞=OQÍ
~°∂á⁄Ok#@∞¡QÍ, P`«‡ â◊HÖõ ÏÅhfl XHõ „QÆ∂ѨÙQÍ U~°Ê_ç P`«‡QÍ Ñ≤Å=|_»∞`å~Ú.
r=Hõ}O â◊s~° J=Ü«∞=OÖ’ Wq∞_ç=Ù#fl>Ë¡ g∞~°∞ P`«‡Ö’ Wq∞_ç =Ù<åfl~°∞. â◊s~°
J=Ü«∞=O Éè∫uHõ"≥∞ÿ#kQÍ g∞ ѨiÉèÏ+¨Ö’ K≥ѨÊ|_»∞`«∞Ok. P`«‡ =∞@∞‰õΩ
=¸ÅK≥`· #« ºâ◊HHÎ̃ ˜ ã¨O|OkèOz#k. HÀ\Ï#∞HÀ@¡ P`«‡Å „QÆ∂ѨÙ#∞ 'ѨÓ~å‚`‡« — Jx
K≥ѨÊ|_»∞`«∞Ok.
g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º „Ѩu J#∞Éè=í =¸ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ iHÍ~°∞¤
J=Ù`«∞O@∞Ok. D qâ◊fi=∞O`å g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’<Õ Wq∞_ç =ÙOk. g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ „|Ǩ‡O_»O. ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«=∞O`å ‰õÄ_» JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 209
Ü≥ÚHõ¯ z#fl JOâ◊O =∂„`«"∞Õ . g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O XHõ =∞Ǩã¨=Ú„^Œ=∞~Ú`Õ
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O XHõ 'JÅ— =∂„`«"∞Õ ! JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ á⁄_çyO¿Ñ g∞
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O. g∞ s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£ ÖË^• g∞ WO>ˇe[<£û P`«‡`À ‰õÄ_ç# ^ÕÇ¨ xfl
ã¨$+≤Oì K«Ö^Ë ∞Œ . r"å`«‡Å ^ÕÇ¨ Å ã¨$+≤ì JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O=Å¡<Õ [~°∞QÆ∞`«∂Ok. Éè∂í q∞
g∞^Œ r"å`«‡Åhfl g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ Ѩ~㰠ʨ ~°O
ã¨ÇϨ HÍ~åxfl JOkOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x XHõ r=Hõ}O Éè∂í q∞ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∂xH˜ ã¨O|OkèOz# *Ï˝<åxfl `«#Ö’ HÀ_£ ÉèÏ+¨Ö’ (code language)
W=Ú_»∞Û‰õΩx LOk. g∞ ѨÓsfi‰õΩÅ *Ï˝<å#flO`å g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x „Ѩu r=Hõ}O
Éè„í ^ŒÑ~¨ K° ∞« ‰õΩx =ÙOk. Éè∂í q∞ g∞^Œ r=~åâ◊√Å JxflO\˜ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O `åÅ∂‰õΩ
*Ï˝#=∞O`å g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅÖ’ Wq∞_ç=ÙOk.
✽ ✽ ✽

K≥·`«#ºâ◊H˜Î qã¨Î~°}‰õΩ, *Ï˝# ã¨=Úáê~°˚#‰õΩ, P^蕺u‡HõOQÍ Ñ¨Ù~ÀQÆu

™êkèOKÕO^Œ∞‰õΩ „Ѩu P`å‡ [#‡Å∞ fã¨∞H˘O@∞#flk. D [#‡Å Ѩ~O° Ѩ~° J#O`«
HÍÅO H˘#™êQÆ∞`«∞O@∞Ok. „Ѩu [#‡Ö’ P`«‡ `«# K≥`· #« º qãÎ̈~} ° #∞, *Ï˝<åxfl,
P^蕺u‡Hõ`#« ∞ ÃÑOK«∞‰õΩO@∞Ok. „Ѩu [#‡Ö’#∞ ZO`À H˘O`« *Ï˝<åxfl <Õ~∞° ÛHÀ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. D <Õ~∞° ÛHÀ=_»=∞<Õ „Ѩ„H˜Ü∞« P`«‡Ü≥ÚHõ¯ Wëêì~ÚëêìÅ ÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç
=ÙO@∞Ok. P^蕺u‡HõOQÍ qâßÅ ^Œ$HõÊ^äŒO H˘~°=_ç#ѨÙ_»∞ XˆH q+¨Ü«∂xfl
<Õ~∞° ÛHÀ=_»O HÀã¨O J<ÕHõ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=Åã≤ =ÙO@∞Ok. XˆH q+¨Ü∂« xfl J^躌 Ü«∞#O
K≥Ü∞« º_»O HÀã¨O XHõ =$`åÎHÍ~° =∂~°Oæ Ö’ u~°∞QÆ∞`«∞#fl QÍ#∞ÔQ^Œ∞ÖÌ ÏQÆ =∞m§ =∞m§
[#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. P`«‡ x`«º *Ï„QÆ`Ϋ ã≤u÷ x HÀÖ’Ê~Ú#ѨÙ_»∞
`«#∞ XHõ `«ÅO ÖË^• „ѨѨOK«OÖ’ U ÅHõΔ ºO HÀã¨O [#‡ fã¨∞‰õΩO^À ^•xfl
Jã¨OѨÓiÎQÍ =keÃÑ@ì_O» =Å¡ =∞m§ [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ g∞~°∞ XHõ =ºHÎ̃x f„=OQÍ ^Õfi+≤ã∞¨ <Î åfl~°#∞HÀO_ç. P ^Õfi+¨O
ZO^Œ∞=Å¡ g∞ #∞O_ç [xOzO^À ^•xH˜QÅÆ 'HÍ~°}–HÍ~°º ã¨O|O^èOŒ — ã¨OѨÓiÎQÍ
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<ÕO`« =~°‰Ωõ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=Åã≤ =ÙO@∞Ok. '^Õfi+¨O—#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
ã¨∂Å÷ "≥∞#ÿ JOâßÅ∞, ã¨∂HõΔ ‡"≥∞#ÿ JOâßÅ∞ =∞i ^ÕfiëêxH˜ ã¨O|OkèOz Jxfl _≥#· q∞H±û
ѨÓiÎQÍ J~°=÷ ∞ÜÕ∞ºO`« =~°‰Ωõ ѨÙ#~°̊#‡Å∞ fã¨∞HÀ=Åã≤ =ÙO@∞Ok. „Ѩu [#‡Ö’#∂
210 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
^ÕfiëêxH˜ ã¨O|OkèOz# QÆ∞}ÏÅ#∞, rq`« ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ PHõi¬OK«_»O [~°∞QÆ∞
`«∞O@∞Ok. '^Õfi+¨O— QÆ∞iOz g∞~°∞ #=Ú‡`«∞#flO`« HÍÅO JÖÏO\˜ rq`å#∞Éè"í åÅ<Õ
Z^Œ∞~˘¯O@∞O\Ï~°∞. `«~åfi`« [#‡Ö’#∂ JÖÏO\˜ rq`å#∞Éèí"åÖË HõO\˜#∂º
(continue) J=Ù`«∞O\Ï~Ú. g∞‰õΩ U Hõ}Δ OÖ’#~Ú`Õ '^Õfi+¨O— J<Õ HÍ<≥ûÑπì (concept)
QÆ∞iOz ‰õΩΔ }‚OQÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~À JѨÙ_Õ g∞~°∞ '^Õfi+¨O— =Å¡ Hõey# |O^è<Œ åÅ
#∞O_ç q=ÚHÎ̃ á⁄O^Œ∞`å~°∞. P |O^è<Œ åÅ #∞O_ç q_»∞^ŒÅ HÍ#O`« =~°‰Ωõ Éè∂í q∞
=∞i Éè∂í q∞ ™ê÷~Ú „ѶHÔ‘ fihûQÆÅ ã¨=∂O`«~° Ö’HÍÅÖ’ (parallel worlds) [#‡Å∞
fã¨∞HÀ=Åã≤ =ÙO@∞Ok.
[#‡ =∞i WOH˘Hõ [#‡ =∞^躌 q~å=∞O =ÙO@∞Ok. P q~å=∞OÖ’ ‰õÄ_»
K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ qãÎ̈~}
° , P^蕺u‡Hõ *Ï˝#ã¨=Úáê~°̊# [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. P q~å=∞OÖ’
QÆ#∞Hõ g∞~°∞ '^Õfi+¨O— J<Õ HÍ<≥ûÑπ#ì ∞ ‰õΩΔ }‚OQÍ <Õ~∞° Û‰õΩ#fl@¡~Ú`Õ =∞m§ '^Õfi+¨O—#∞
<Õ~∞° ÛHÀ=_»O HÀã¨O [#‡ fã¨∞HÀ#=ã¨~O° ÖË^∞Œ . ZOKÕ`O« >Ë P`«‡ `«# K≥`· #« ºâ◊HxÎ̃ ,
P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl „Ѩu Hõ}Δ =¸ qã¨iÎ OK«∞‰õΩO@∞Ok. UHõ}Δ OÖ’<≥<· å P`«‡‰õΩ '^Õfi+¨O—
J<Õ HÍ<≥ûÑπ#ì ∞ ѨÓiÎ J=QÍǨÏ# HõÅQÆKãÕ ∞¨ HÀ=_®xH˜ Z<Àfl J=HÍâßÅ∞ =ÙO\Ï~Ú.
P`«‡ ZÅ¡ÑC¨ _»∂ x`«º *Ï„QÆ`ãΫ u÷≤ Ö’ =ÙO_ç P J=HÍâßÅ#∞ X_çã≤ Ѩ@∞ìHÀ"åeû
=ÙO@∞Ok.
g∞~°∞ ^Õfi+≤Oz# =ºH˜Î `«~åfi`« [#‡ÅÖ’ ‰õÄ_® g∞‰õΩ `å~°ã¨Ñ¨_®Å<Õ
xÜ«∞=∞"Õ∞n =ÙO_»^∞Œ . ^Õfi+¨O =Å# WѨC_»∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl rq`å#∞Éè"í åÅ∞ `«~åfi`«
[#‡ÅÖ’ ‰õÄ_® J^Õ ã¨fiÉèÏ"åxfl Hõey =ÙO_®Å#fl xÜ«∞=∂Å∞ ‰õÄ_® =ÙO_»=Ù.
`«~åfi`« [#‡ÅÖ’ `å~°ãѨ _¨ Õ =º‰õΩÅÎ #∞, rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ g∞‰õΩ '^Õfi+¨O— J<Õ HÍ<≥ûÑπ#ì ∞
<Õ ~ ° Ê _®xˆ H g∞~° ∞ 㨠$ +≤ ì O K« ∞ ‰õ Ω O\Ï~° ∞ . g∞ 㨠O Hõ Ö ÏÊÅ Hõ # ∞QÆ ∞ }OQÍ Jq
ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞O\Ï~Ú. „Ѩã∞¨ `Î O« D [#‡Ö’ W"åà◊ g∞~°∞ Hõey =Ù#fl â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞,
g∞ <≥Ñ· Ù¨ }ϺÅ∞, g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O, g∞ *Ï˝#O JO`å ‰õÄ_® g∞~°∞ QÆ`« [#‡ÅÖ’
ã¨=Úáêi˚Oz# ^•xH˜ á⁄_çyOѨ٠=∂„`«"∞Õ . g∞ ѨiÉèÏ+¨Ö’ K≥áêÊÅO>Ë QÆ`« [#‡Ö’
g∞~°∞ ~Ô O_»= `«~Q° uÆ H˜ ã¨OÉOkèOz# áê~îåÅ∞ <Õ~∞° Û‰õΩ#flѨÙ_»∞ D [#‡ÅÖ’ =¸_»=
`«~°QÆuH˜ ã¨O|OkèOz# áê~îåÅ∞ { P ÃÑ· `«~°QÆ`«∞Å áê~îåÅ∞ <Õ~°∞ÛHÀ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. QÆ`« [#‡ÅÖ’ H˘O`« P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl ã¨=Úáêi˚Oz =ÙO\Ï~°∞. D
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 211
[#‡ÅÖ’ P *Ï˝<åxfl HõO\˜#∂º KÕã∞¨ H˘O@∂ =∞iO`« L#fl`« *Ï˝<åxfl <Õ~∞° ÛHÀ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
D J^蕺ܫ∞OÖ’ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° ∞ UHõ kâ◊Ö’ (uni directional)
H˘#™êQÆ∞`«∞O_»_®xfl „Ѩ™êÎqã¨∞<Î åfl#∞. P`«‡ XˆH™êi UHõ HÍÅOÖ’ J<ÕHõ ^ÕÇ¨ Å∞
^èŒiOz J<ÕHõ _≥·=∞#¬#Öò QÆÅ `«ÖÏÅ∞ ÖË^• „ѨѨOK«OÖ’ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂#fl q+¨Ü∂« xfl '=∞eì _≥=· ∞#¬Öò P`«‡— J<Õ J^蕺ܫ∞OÖ’ q=i™êÎ#∞. =∞eì
_≥=· ∞#¬#Öò P`«‡‰õΩ HÍÅO – ^Œ∂~åxH˜ ã¨O|OkèOz# Ѩiq∞`«∞Å∞ =ÙO_»=Ù. =∞eì
_≥=· ∞#¬#Öò P`«‡‰õΩ HÍÅO ‰õÄ_® =∞eì _≥=· ∞#¬#ÖòQÍ =ÙO@∞Ok.
'^Õfi+¨O— J<Õ HÍ<≥ûÑπì QÆ∞iOz „f _≥=· ∞#¬#Öò Éè∂í Éè∫uHõ `«ÅOÖ’ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ
<Õ~°∞Û‰õΩ#fl `«~°∞"å`« =∞m§ ^•xHÀã¨O [#‡ fã¨∞HÀ=#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. JÖψQ „f
_≥·=∞#¬#Öò `«ÅOQÆÅ Éèí∂ Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’ P „Ѷ‘ÔHfihû ™ê÷~ÚH˜ `«QÆæ K≥·`«#º
Ѩi}Ï=∞OÖ’ Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ ã‘fiHõiOz ^•xH˜ ã¨O|OkèOz# *Ï˝<åxfl
ã‘fiHõiOz P^蕺u‡HõOQÍ Ñ¨Ù~ÀQÆu K≥Ok# `«~åfi`« P`«‡ =∞~À L#fl`« Ö’HÍxfl
ZOK«∞H˘x JHõ¯_» [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° #∞ H˘#™êyOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. XHõ Ö’HÍxH˜
ã¨O|OkèOz# *Ï˝<åxfl, P^蕺u‡Hõ âß„™êÎxfl ã¨=Úáêi˚OK«_®xH˜ P Ö’HÍxfl { P
Ö’HÍxH˜ ã¨iѨ_® „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~ÚÖ’ QÆÅ ã¨=∂O`«~° Ö’HÍÅÖ’ [#‡Å#∞ fã¨∞H˘O@∂
P`«‡ `«# K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ =ã¨∞OÎ k.
XHõ [#‡ ѨÓiÎ J~Ú# `«~åfi`« =∞m§ "≥#H˜¯ K«∂_®eû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . QÆ`«
[#‡Å J#∞Éè"í åÅ∞, *Ï˝#O, K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O g∞ ã¨Éò HÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ iHÍ~°∞¤
J~Ú=ÙO\Ï~Ú. g∞~°∞ JO`«~ü „Ѩܫ∂}O KÕã≤ P J#∞Éèí"åÅ#∞, *Ï˝<åxfl g∞
=~°=Î ∂# rq`«OÖ’xH˜ LѨÜ∂≥ yOK«∞ H˘#=K«∞Û. „Ѩu P`«‡ ‰õÄ_» `«##∞ `å<Õ
L^Œiú OK«∞HÀ"åe† `«# K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl `«<Õ qãÎ̈iOK«∞HÀ"åe. JO`ÕQÍx D
qâ◊fiOÖ’ U â◊HΩ P`«‡#∞ L^Œiú OK«_O» QÍx, K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥OkOK«_O» QÍx
K≥Ü«∞º^Œ∞.
g∞ PÖ’K«#ʼnõΩ, g∞ rq`å#∞Éè"í åʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ g∞ rq`«OÖ’ Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞, ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ#∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å#∞, |O^è∞Œ =ÙÅ#∞, rq`å#∞Éè"í åÅ#∞
PHõi¬™êÎ~°∞. g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«O ^•fi~å g∞~°∞ "å\˜x PHõi¬™êÎ~°∞. ã¨∂úÅOQÍ
K≥áêÊÅO>Ë XˆH PÖ’K«<å ^èÀ~°}˜ QÆÅ"åà◊√§ Ѩ~㰠ʨ ~°O PHõi¬OѨ|_»∞`«∞O\Ï~°∞. g∞
212 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
rq`å#∞Éèí"åÅ∞, g∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞, |O^èŒ∞ q∞„`«∞Å∞, ‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ P^è•~°OQÍ
g∞Ô~ÖÏO\˜"å~À ã¨∞ÅÉèOí QÍ W>Ëì ѨãQ≤ @ Æ =ì K«∞Û. rq`åxfl U suÖ’<≥<· å =∞Å∞ѨÙ
„uѨCHÀ=_®xH˜ „ѨuHõΔ}=¸ g∞‰õΩ J=HÍâ◊O =ÙOk. D =~°Î=∂#OÖ’<Õ g∞
PÖ’K«#Å∞ { ã¨OHõÖÏÊÅ∞ kâ◊#∞ =∂~°Û_»O ^•fi~å rq`« kâ◊#∞ ‰õÄ_® =∂~°Û=K«∞Û.
„Ѩã∞¨ `Î O« D =~°=Î ∂#OÖ’ =ÙO@∞#fl ‰õΩ@∞O|OÖ’ [#‡ fã¨∞HÀ=_®xH˜
Z<Àfl HÍ~°}ÏÅ∞O\Ï~Ú. g∞~°∞ Z~°∞HõÖ’ ÖË#ѨÊ\˜H© K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ Ѩ~O° QÍ ‰õΩ@∞O|
ã¨É∞íè ºÅO^Œ~∂° "åà◊§ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåÅ ^•fi~å J#∞ã¨O^è•xOѨ|_ç XHõ ã¨q∞+≤ì
ÅHõΔ ºO Hõey =ÙO@∂ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~°∞. =ºH˜ÎQÆ`« ÅHΔͺÅ∞
‰õΩ@∞O|OÖ’x „Ѩu XHõ¯iH© =Ù#flѨÊ\˜H© JO^Œi "åã¨"Î åÅ∞ XHõ ^•xH˘Hõ\ ˜ „ѨÉÏè q`«O
KÕã∞¨ H˘O@∂ ã¨q∞+≤ì ÅHõΔ ºO "≥Ñ· Ù¨ „ѨÜ∂« }O ™êyã¨∂Î K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O»
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. Z=i "åã¨"Î åʼnõΩ "åˆ~ ÉÏ^è∞Œ ºÅ~Ú#ѨÊ\˜H© XHõi "åã¨=Î O q∞QÆ`å
"åà◊§ "åã¨Î"åÅ#∞ „ѨÉèÏq`«O K≥Ü«∞ºQÆÅ∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. JÖψQ XHõ ^Õâ◊OÖ’x
„Ѩ[ÅO`å XHõ ã¨q∞+≤ì ÅHõΔ ºO U~°Ê~°∞K«∞H˘x =ÙO\Ï~°∞. K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ^•fi~å JO^Œ~∂°
"åi JO`« ~ ü „Ѩ Ñ ¨ O KåÅ ^•fi~å J#∞㨠O ^è • xOѨ | _ç K≥ · ` « # º Ѩ i }Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~°∞.
'U QÆ∂\˜ Ѩ‰ΩΔõ Å∞ P QÆ∂\˜H˜ KÕ~∞° `å~Ú— J<Õ ™ê"≥∞`« WHõ¯_» K«H¯õ QÍ =iÎã∞¨ OÎ k.
q∞e@s „QÆ∂ѨÙÅ∞, K«iÛ „QÆ∂ѨÙÅ∞, "Õ@QÍà◊§ „QÆ∂ѨÙÅ∞, XHõ =∞`«O ÖË^• XHõ
„áêO`åxH˜ K≥Ok# „QÆ∂ѨÙÅ∞ P q^èOŒ QÍ XHõ ã¨q∞+≤ì ÅHΔͺxfl "åà◊§ ã¨OHõÅÊâ◊HÎ̃
^•fi~å U~°Ê~°∞K«∞H˘x XˆH „Ѷ‘ÔHfihû QÆÅ â◊H˜Î ™ê÷~ÚÖ’ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~°∞. Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=*Ïu JO`å XˆH ÅHõΔ ºO "≥Ñ· Ù¨ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. =∞Oz, K≥_∞» J<Õ [_ç"˚ ∞≥ O\òû (Judgements) g∞ 'JǨÏO— ѨikèÖ’
[~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú HÍx "åãÎ̈"åxH˜ Jhfl rq`å#∞Éè"í åÖË.
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅO^Œ∞~°∂ XHõ ã¨q∞+≤ì ÅHΔͺxfl,
XHõ =~åæxH˜ K≥Ok# „Ѩ[ÅO^Œ~∂° XHõ ã¨q∞+≤ì ÅHΔͺxfl, XHõ ^Õâ◊ „Ѩ[ÅO^Œ~∂° XHõ
㨠q ∞+≤ ì ÅHΔ Í ºxfl, XHõ „Ѩ Ñ ¨ O KåxH˜ K≥ O k# r=*Ï`« ∞ Åhfl XHõ ÅHΔ Í ºxfl
xˆ~tÌ OK«∞‰õΩO\Ï~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=*Ïu { W`«~° r=*Ï`«∞Åhfl XHõ ÅHΔͺxfl
U~°Ê~°∞K«∞‰õΩx K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. JO`«~ü „ѨѨOK«O ^•fi~å
=∂#=*Ïu =∞i r=*Ï`«∞Åhfl J#∞ã¨O^è•xOѨ |_ç=Ù<åfl~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ K≥`· #« º
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 213
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ ã¨q∞+≤ì ÅHõΔ º"Õ∞q∞\’ g∞ JO`«~ü „ѨѨOKåxH˜ `≥Å∞ã¨∞.
Éè∂í q∞g∞^Œ [#‡ fã¨∞‰õΩ#flO^Œ∞‰õΩ QÆÅ ÅHõΔ ºO, Ѩ~=° ∂~°O÷ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜
`≥Å∞ã¨∞. JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å rq`« ÅHõΔ º"Õ∞q∞\’ `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. HÍ~°}O
ÖˉΩõ O_®, ÅHõΔ ºO ÖˉΩõ O_® U r"å`«‡ ‰õÄ_® Éè∂í q∞ ÖË^• =∞ˆ~ Ö’HõOÖ’<≥<· å [#‡
fã¨∞HÀ=_»O [~°Q^Æ ∞Œ .
XHõ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ QÆÅ ÅHõΔ ºO ÖË^• XHõ ^ÕâO◊ Ö’ =∂#=*ÏuH˜ QÆÅ ÅHõΔ ºO
ÖË^• Éè∂í q∞ g∞^Œ r=*Ï`«∞Å ÅHõΔ ºO g∞ ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ Wq∞_ç=ÙOk. P
ÅHΔͺÅ∞ <≥~"° ~Õ ∞° `åÜ«∂? ÖË^•? J<Õk ѨÙ~°∞+¨ „ѨÜ∞« `«flO g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ ç =ÙO@∞Ok.
ѨÙ~°∞+¨ „ѨÜ∞« `«flO, ™ê^è#Œ ÖˉΩõ O_® Un ™êkèOѨ|_»^∞Œ .
QÆ`« [#‡Å#∞O_ç <Õ~∞° ÛHÀ"åÅ<Õ xÜ«∞=∂Å∞ Ug ÖË=Ù. QÆ`« [#‡Å Hõ~‡° Å
#∞O_ç QÆ∞}áê~îåÅ∞ <Õ~∞° ÛHÀ"åÅ<Õ xÉO^è#Œ ‰õÄ_® Un =ÙO_»^∞Œ . D =~°=Î ∂#OÖ’<Õ
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^ŒQÅÆ J=HÍâßÅ∞ Jáê~°OQÍ =Ù<åfl~Ú. =ÚO^Œ~Q° Í g∞~°∞
=∞eì _≥=· ∞#¬#Öò P`«‡QÍ (Multi dimensional Soul) QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe. P`«‡ [#‡
Ѩ~O° Ѩ~Å° ^•fi~å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. P`«‡ [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å°
^•fi~å XˆH kâ◊Ö’#∂ ( uni directional), `«# =∞eì _≥·=∞#¬#Öò (multi
dimensional) LxH˜ ^•fi~å J<ÕHõ kâ◊ÅÖ’#∂ K≥` · #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok.
XHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° ∞ Ѩiã¨=∂ÑÎ̈"∞≥ ÿ =∞~À L#fl`« Ö’HÍxH˜
„ѨÜ∂« }O KÕã≤ JHõ¯_» [#‡Å∞ fã¨∞HÀ"åÅO>Ë „Ѩã∞¨ `Î =« Ú#fl Ö’HõOÖ’ QÆÅ „ѶHÔ‘ fihû,
â◊HΘ ™ê÷~ÚÖ’ <Õ~∞° ÛHÀ"åeû# áê~îåÅhfl Ѩiã¨=∂Ѩ=Î ∞"åfie. P Ö’HÍxH˜ ã¨O|OkèOz#
P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl ã¨OѨÓiÎQÍ <Õ~∞° ÛH˘#fl `«~åfi`Õ =∞~À L#fl`« Ö’HõOÖ’xH˜ [#‡Å∞
fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. L^•Ç¨Ï~°}H˜ ^Õfi+¨O J<Õ HÍ<≥ûѨÙ#ì ∞ ã¨OѨÓiÎQÍ J=QÍǨÏ#
KÕã∞¨ H˘x ^•#∞flO_ç P^蕺u‡Hõ áê~îåÅ∞ <Õ~∞° ÛHÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JÖψQ D Éè∂í
Éè∫uHõ „ѨÑO¨ KåxH˜ ã¨O|OkèOz# xiÌ+ì̈ P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O á⁄Ok# `«~åfi`Õ =∞~À
L#fl`« Ö’HõOÖ’ [#‡Å∞ fã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. Éè∂í q∞, Éè∂í q∞ „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~ÚÖ’ QÆÅ
ã¨=∂O`«~° Ö’HÍÅÖ’ [#‡ Ѩ~O° Ѩ~° H˘#™êyã¨∂Î P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl ã¨OѨÓiÎQÍ
á⁄Ok# `«~åfi`« g∞~°∞ D Ö’HõO #∞O_ç ¿ãfiK«Ûù á⁄O^Œ∞`å~°∞. ^•<Õfl 'x~åfi}O— Jx
K≥ѨÊ=K«∞Û.
214 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 „Ѩu [#‡Ö’#∂ H˘xfl ÅHΔͺÅ∞, ã¨"åà◊√§ J<Õq P`«‡‰õΩ =ÙO\Ï~Ú. g∞‰õΩ
ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ (intuition) =∞i JO`«~ü "å}˜ ^•fi~å rq`« ÅHõΔ ºO `≥Å∞ã¨∞OÎ @∞Ok.
g∞~°∞ JO`«ˆ~O„kÜ«∂Å#∞ q㨇iOK«_»O =Å¡ ã¨Ç¨Ï*Ï=É’^èŒ##∞ 㨄Hõ=∞OQÍ
qxÜ≥∂yOK«∞HÀÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞. „Ѩu [#‡Ö’#∂ g∞ ÅHΔͺÅ∞, ã¨"åà◊§#∞ Z^Œ∞~°∞¯<Õ
ã¨~fi° ã¨=∞~°`÷ #« ∞ Hõey =ÙO\Ï~°∞. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ <≥*· Ïxfl, _≥#· q∞H±û#∞
`≥Å∞ã¨∞H˘x ^•xH˜QÅÆ JѨiq∞`« â◊HxΘ =ÙѨÜ∂≥ yOz Éè∫uHõ rq`«OÖ’ "åã¨=Î O
K≥O^Œ_®xˆH „Ѩã¨∞Î`« D [#‡ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. g∞ JO`«~ü „ѨѨOKåxfl ZÖÏ
=ÙѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞<åfl~À g∞ rq`å#∞Éèí"åÅ∞ `≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú. ÉÏǨϺ Éè∫uHõ
„ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞ rq`å#∞Éè"í åÅhfl g∞ =∞<Àâ◊H.Θ .. JO>Ë g∞ JO`«~ü â◊HΘ „ѨuaOÉÏÖË!
g∞ PÖ’K«<å `«~°OQÍÅ∞ g∞ rq`« "åã¨Î"åxfl ã¨$+≤ìã¨∞Î<åflÜ«∞<Õ q+¨Ü«∞O g∞‰õΩ
ѨÓiÎQÍ J=QÍǨÏ# J~Ú#ѨÙ_Õ g∞‰õΩ q=ÚHÎ̃ Åaèã∞¨ OÎ k.
Éèí∂q∞ g∞^Œ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩ<Õ =∂#=ÙÅ∞ =∞i r"å`«‡Åhfl qq^èŒ
rq`å#∞Éè"í åÅ#∞ ZOK«∞H˘x "å\˜ ^•fi~å *Ï˝# ã¨=Úáê~°#˚ KÕã∞¨ OÎ \Ï~°∞. =∞x+≤
Ü≥ÚHõ¯ [#‡ Ѩ~°OѨ~°ÅÖ’ „Ѩu [#‡Ö’#∂ P~ÀQƺ =O`«∞_çQÍ. ã¨OѨ#∞fl_çQÍ
[x‡OK«_O» [~°Q^Æ ∞Œ . XHõ [#‡Ö’ ã¨OѨ#∞fl_çQÍ, WOHÀ [#‡Ö’ ¿Ñ^Œ"å_çQÍ, =∞~À
[#‡Ö’ P~ÀQÆ º =O`« ∞ _ç Q Í, =∞~À [#‡Ö’ ~ÀyQÍ... WÖÏ Z<Àfl [#‡Å∞
fã¨∞‰õΩO@∞O\Ï_»∞. H˘xfl =~°∞㨠[#‡Å∞ „ã‘QÎ Í, ÖË^• H˘xfl =~°∞㨠[#‡Å∞ ѨÙ~°∞Ѷ∞¨ _çQÍ
ÖË^• XHõ [#‡ ѨÙ~°∞Ѷ∞¨ _çQÍ, =∞~À [#‡ „ã‘QÎ Í [#‡ Ѩ~O° Ѩ~° H˘#™êQÆ∞`«∞Ok. Éè∂í
„ѨÑO¨ K«O g∞^Œ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O { *Ï˝# ã¨=Úáê~°̊# HÀã¨O Éè∂í q∞ „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~Ú
(frequency level) =∞i â◊HÎ̃ ™ê÷~Ú (energy level)Ö’ ã¨OѨÓiÎQÍ [~°QÍÅO>Ë
„ã‘Î { ѨÙ~°∞+¨ [#‡Å∞ qkèQÍ fã¨∞HÀ"åeûO^Õ! Hˆ =ÅO ѨÙ~°∞+¨ [#‡Å∞, ÖË^• Hˆ =ÅO
„ã‘Î [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» Jã¨OÉè=í O! Hˆ =ÅO XˆH eOQÆ
*Ïu`À ‰õÄ_ç# [#‡Å ^•fi~å Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ KåxH˜ ã¨O|OkèOz# P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl
á⁄O^Œ_O» J™ê^躌 O! P`«‡Ñ¨~O° QÍ, =∂#ã≤HOõ QÍ, Éè∫uHõOQÍ, P^蕺u‡HõOQÍ P`«‡‰õΩ
ã¨OѨÓ~°"‚ ∞≥ #ÿ Ѩi}˜u [~°QÍÅO>Ë „ã‘,ΠѨÙ~°∞+¨ [#‡Å∞ `«Ñʨ xã¨i J=Ù`å~Ú. Éè∂í q∞
g∞^Œ [#‡ fã¨∞HÀHõ =ÚO^Œ∞ P`«‡‰õΩ „ã‘,ΠѨÙ~°∞+¨ eOQÆÉ^Ë OŒè J<Õk =ÙO_»^∞Œ .
P^蕺u‡HõOQÍ =∞i =∂#ã≤HOõ QÍ Ju "ÕQOÆ QÍ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜
P`«‡ „ã‘Î, ѨÙ~°∞+¨ [#‡Å#∞ fã¨∞‰õΩO@∞Ok. ˆH=ÅO XˆH eOQÆ *Ïu`À ‰õÄ_ç#
=~°∞㨠[#‡Å`À JO`«~ü â◊HxÎ̃ ã¨OѨÓiÎQÍ qxÜ≥∂yOK«_O» ™ê^躌 Ѩ_^» ∞Œ . „Ѩu P`«‡
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 215
 ‰õÄ_® r"å`«‡QÍ Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩ"tÕ Oz# `«~åfi`« Hˆ =ÅO XHõ eOQÆ*Ïu`À ‰õÄ_ç#
[#‡ Ѩ~°OѨ~°Å ^•fi~å Éèí∂q∞ Ü≥ÚHõ¯ |O^è•xfl q_çz (JO>Ë "≥∂HõΔO á⁄Ok)
L#fl`« Ö’HÍÅÖ’H˜ „ѨÜ∂« }˜OK«_O» [~°Q^Æ ∞Œ .
D =~°=Î ∂# rq`«OÖ’ g∞‰õΩ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º ã¨O|O^è•Å∞, =∂#ã≤Hõ ã≤`÷ ∞« Å∞,
rq`å#∞Éèí"åÅ∞ g∞~°∞ =∞~À [#‡ fã¨∞HÀ=_®xH˜ =∂~åæxfl ã¨∞QÆ=∞O KÕ™êÎ~Ú.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ „Ѩã∞¨ `Î O« D [#‡Ö’ „ã‘Î *Ïux ^Õfi+≤ã∞¨ <Î åfl~°#∞HÀO_ç. ZO^Œ∞=Å¡ „ã‘Î
*Ïux ^Õfi+≤OK«=Åã≤ =zÛO^À, „ã‘Î =¸iÎ`fi« O JO>Ë Uq∞\’ ã¨OѨÓiÎQÍ g∞‰õΩ
J~°÷=∞ÜÕ∞ºO`« =~°‰õΩ =~°∞ã¨QÍ H˘xfl [#‡Å∞ „ã‘ÎQÍ g∞~°∞ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=Åã≤
=ÙO@∞Ok. g∞~°∞ [|∞ƒ Ѩ_¤» =∞x+≤x Jã¨ÇÏ≤ ºOK«∞ ‰õΩO@∞<åfl~°#∞HÀO_ç. ZO^Œ∞=Å¡
J@∞=O\˜ ^èÀ~°}˜ g∞Ö’ HõeyO^À, ^•x _≥#· q∞H±û Uq∞\’ g∞‰õΩ Ñ¨ÓiÎQÍ J~°O÷
KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ g∞~°∞ `«~åfi`« [#‡Ö’ ~ÀyQÍ [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
Hˆ =ÅO XHõ HÍ~°}O HÀã¨"∞Õ Ñ¨Ù#~°̊#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°Q^Æ ∞Œ . JO^Œ∞Ö’ =∂#ã≤H,õ
P^蕺u‡Hõ HÍ~°}ÏÅ∞ WOHÍ Z<Àfl Wq∞_ç =ÙO\Ï~Ú.
P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆuH˜, K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ ^Œ∞~°ƒ~ù "° ∞≥ #ÿ rq`åxfl ZOK«∞H˘x
[#‡ fã¨∞HÀ=_»O `«Ñʨ xã¨i J<Õ x|O^è#Œ ÖË^∞Œ . g∞ rq`åxfl ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’
â’^è#Œ KÕã#≤ @¡~Ú`Õ D [#‡Ö’ ZOK«∞‰õΩ#fl ÅHΔͺÅ∞, ã¨"åà◊√§ Uq∞\’ `≥Å∞™êÎ~Ú.
Wk JO`« ã¨∞ÅÉè"í ∞≥ #ÿ „Ѩ„H˜Ü∞« HÍ^Œ∞QÍx JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ #∞
Jaè=$kú KÕã∞¨ HÀ=_»O ^•fi~å nxfl ™êkèOK«=K«∞Û. QÆ`« [#‡ÅÖ’ KÕã#≤ Hõ~‡° ʼnõΩ
ѨiǨ~°OQÍ D [#‡Ö’ tHõΔ J#∞Éèqí OK«_O» ÖË^∞Œ . QÆ`« [#‡Ö’ P~ÀQƺOQÍ =Ù#flѨÙ_»∞,
P`«‡â◊HÎ̃ Ü≥ÚHõ¯ â◊HÎ̃ ™ê=∞~å÷ºÅ#∞ *ÏQÆ~∂° Hõ``« À qxÜ≥∂yOK«∞ HÀÖËHõ áÈ~Ú#ѨÙ_»∞,
ZO^Œ∞KÕ`« JÖÏ [iyO^À `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ „Ѩã∞¨ `Î « D [#‡Ö’ n~°H… ÍeHõ "åºkèx
ZOK«∞HÀ=_»O [~°Q=Æ K«∞Û. JO`ÕQÍx QÆ`« [#‡ Hõ~‡° ŠѨ~º° =™ê#OQÍ D [#‡Ö’
tHõΔ J#∞Éèqí OK«_O» [~°Q^Æ ∞Œ . =∞i H˘xfl HÍ~°}ÏÅ =Å¡ ‰õÄ_® „Ѩã∞¨ `Î « D [#‡Ö’
n~°"… åº^è∞Œ Å#∞ ZOK«∞H˘x J#∞Éèqí OK«=Åã≤ =ÙO@∞Ok. =∂#=Ù_çH˜ P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O
H˘~°=_»_O» =Å¡, =∂#ã≤Hõ ™È=∞i`«#O =Å¡ „áê}ÏO`«Hõ =∞i n~°H… ÍeHõ "åº^è∞Œ Å∞
ã¨O„Hõq∞OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. K≥`· #« ºâ◊HxÎ̃ ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»O
g∞‰õΩ `≥eã≤#@¡~Ú`Õ Z@∞=O\˜ "åºkè<<·≥ å Hõ} Δ ÏÅÖ’ #Ü«∞O KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ â◊HÎ̃ g∞
^ÕÇ¨ xH˜ HõÅ∞QÆ *ˇÜ∞« º=K«∞Û. [O`«∞*Ïux =kèOK«_O» , [O`«∞*Ïux Ç≤ÏOã¨ÃÑ@ì_O»
216 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ÖÏO\˜q g∞ =∞<Àâ◊HxΘ f„=OQÍ „ѨÉÏè q`«O KÕã≤ `«^•fi~å g∞ ^ÕÇϨ P~ÀQƺ =º=ã¨Å÷ #∞
qzÛù#O KÕÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. =∂#=*ÏuH˜ "åº^èŒ∞Å∞ ã¨O„Hõq∞OK«_®xH˜ D
Ç≤ÏO㨉Äõ _® „Ѩ^•è # HÍ~°}=∞=Ù`«∂Ok.
XHõ [#‡Ö’ ÉèÏ~åºÉè~í Åΰ ∞QÍ [#‡ fã¨∞‰õΩ#fl "åà◊√§ `«~åfi`« H˘xfl [#‡ÅÖ’
‰õÄ_® ÉèÏ~åºÉè~í Åΰ ∞QÍ H˘#™êQÆ=K«∞Û. QÆ`« [#‡Ö’ ÉèÏ~°ºQÍ =Ù#fl P`«‡ D [#‡Ö’
Éè~í Qΰ Í, Éè~í Qΰ Í =Ù#fl P`«‡ D [#‡Ö’ ÉèÏ~°ºQÍ, ÖË^• ÉèÏ~åºÉè~í Åΰ ∞QÍ H˘xfl [#‡Å
áê@∞ _ç*<·ˇ £ (design) KÕã∞¨ H˘x [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. J<ÕHÍ<ÕHõ
[#‡Å∞ ÉèÏ~åºÉè~í Åΰ ∞QÍ [#‡Å#∞ _ç*<·ˇ £ KÕã∞¨ HÀ=_»O [~°Q^Æ ∞Œ . ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ∞,
XHõ ã¨Oã¨Ö÷ ’x ã¨É∞íè ºÅ∞ ÖË^• XHõ „áêO`«OÖ’x „Ѩ[Å∞ D q^èOŒ QÍ<Õ H˘xfl [#‡Å
áê@∞ Hõeã≤ "≥∞eã≤ =ÙO_Õ@∞¡ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. H˘xfl [#‡Å
=~°‰Ωõ =∂„`«"∞Õ D |O^è•Å∞ H˘#™êQÆ∞`å~Ú. ÉèÏ~åº Éè~í Åΰ ∞QÍ ÖË^• XˆH ‰õΩ@∞O|
ã¨É∞íè ºÅ∞QÍ ÖË^• XHõ ã¨OѶ∞¨ OÖ’ =ÙO_Õ@@∞¡QÍ Jxfl [#‡ÅÖ’#∂ Ѩ~‡° <≥O@∞QÍ
|O^è•Å#∞ H˘#™êyOK«_»O [~°QÆ^Œ∞. XHõ Ö’HÍxH˜ ã¨O|OkèOz |O^è•Å#∞
ZOK«∞HÀ=_»OÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ HÍOa<Õ+<¨ û£ (combinations)`À ‰õÄ_ç# ã¨OÉèÏ=º
J=HÍâßÅ∞ (probable opportunities) „Ѩu P`«‡‰õÄ =ÙO\Ï~Ú.
U P`«‡ ‰õÄ_® `«# |O^è•Å#∞ `«#‰õΩ `≥eã≤# P`«‡Å`À<Õ Ñ¨~°‡<≥O\òQÍ
H˘#™êyOKåÅx [#‡Å#∞ fã¨∞HÀ^Œ∞. XHõ Ö’HÍxH˜ ã¨O|OkèOz# K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~ÚÖ’
P^蕺u‡HõOQÍ, P`«‡ Ѩ~O° QÍ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O H˘xfl Ѩiq∞`«
[#‡Å‰õΩ =∂„`«"Õ∞ |O^è•Å#∞ H˘#™êyOz `«~åfi`« „H˘`«Î HÍOa<Õ+¨<£#∞
ZOK«∞‰õΩO@∞Ok.
QÆ`« [#‡Ö’ â◊„`«∞=Ù „Ѩã∞¨ `Î « D [#‡Ö’ g∞ ‰õΩ=∂~°∞_çQÍ ÖË^• ‰õΩ=∂Ô~QÎ Í
[x‡Oz, g∞i=Ù~°∂ „¿Ñ=∞, ã¨$[<å`«‡Hõ`,« rq`«O qÅ∞=Å∞, P^蕺u‡Hõ`« QÆ∞iOz
*Ï˝#ã¨=Úáê~°˚# K≥Ü«∞º_»O [~°QÆ=K«∞Û. g∞ Z"≥∂+¨<£û g∞‰õΩ |O^è•Å#∞ HõÅ∞QÆ
*Ë™êÎ~Ú. D [#‡Ö’ XHõ =∞x+≤ Ѩ@¡ Z"≥∂+¨#ÖòQÍ |O^è•xfl H˘#™êyã¨∂Î ^•x
QÆ∞iOz# _≥#· q∞H±û J~°O÷ QÍHõ =∞~°}O˜ K«_O» ã¨OÉèqí ¿ã,Î `«~åfi`« [#‡Ö’ J^Õ =ºHÎ̃`À
|O^è•xfl H˘#™êyOz P Z"≥∂+¨<£ Ü≥ÚHõ¯ _≥·#q∞H±û#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flO
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. XHõ Z"≥∂+¨<£ QÆ∞iOz# _≥#· q∞H±û#∞ ã¨OѨÓiÎQÍ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜
H˘xfl [#‡Å∞ Ѩ@=ì K«∞Û ÖË^• XHõ [#‡Ö’<Õ ™ê^躌 Ѩ_=» K«∞Û. P Z"≥∂+¨<#£ ∞ ѨÓiÎQÍ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 217
`≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O HÀã¨O WѨÙ_»∞#fl =ºHÎ̃x q㨇iOz `«~åfi`« [#‡ÅÖ’ W`«~°∞Å#∞
ZOK«∞HÀ=K«∞Û.
P`«‡‰õΩ, P^蕺u‡Hõ =∞i P`«‡ *Ï˝#O q™êÎ~O° QÍ ÃÑiy#ѨÙ_»∞ Z"≥∂+¨<Ñ£ ~¨ O° QÍ
ÃÑOK«∞‰õΩ#fl |O^è•Å ã¨OHÔ à◊§hfl Ѩ\ÏѨOK«Å=Ù`å~Ú. Z"≥∂+¨<û£ ‰õΩ ã¨O|OkèOz#
_≥·#q∞H±û Jhfl P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O { P`«‡ *Ï˝#O ^•fi~å `≥eÜ«∞*ˇÜ«∞º|_»`å~Ú.
`«~åfi`« P Z"≥∂+¨<û£ HÀã¨O [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O PyáÈ`«∞Ok. Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«O
#∞O_ç [#‡ Hõ~‡° Ѩ~O° Ѩ~#° ∞ Ѩiã¨=∂Ñ≤Î KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ „Ѩu P`«‡ ‰õÄ_® ZO`À
*Ï˝<åxfl ã¨=Úáêi˚OK«=Åã≤ =ÙO@∞Ok. P`«‡ `å#∞ á⁄Ok# P^蕺u‡Hõ =∞i P`«‡
*Ï˝<åxfl W`«~° r"å`«‡Å‰õΩ ‰õÄ_® É’kèOz "åà◊§#∞ ‰õÄ_® P`«‡*Ï˝#∞Å∞QÍ
`«Ü«∂~°∞KÕã≤# `«~åfi`« =∂„`«"Õ∞ Éèí∂ „ѨѨOK«O { P â◊H˜Î ™ê÷~ÚÖ’ =ÙO_Õ
ã¨=∂O`«~°Ö’HÍÅ #∞O_ç |O^èŒq=ÚH˜Î á⁄Ok [#‡ Ѩ~°OѨ~° Ѩiã¨=∂ѨÎO
KÕã∞¨ HÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. `«#∞ =∂„`«"∞Õ *Ï˝# ã¨=Úáê~°̊# KÕã∞¨ H˘x W`«~° r"å`«‡Å‰õΩ
É’kèOK«‰Ωõ O_®, W`«~° r"å`«‡Å#∂ P`«‡ *Ï˝#∞Å#∞ K≥Ü∞« º‰õΩO_® D Ö’HõO #∞O_ç
q=ÚH˜Î á⁄O^Œ_O» [~°Q^Æ ∞Œ . „Ѩu P`«‡‰õÄ `«# [#‡#∞ PYikQÍ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜
qkèQÍ H˘O`« =∞Okx P`«‡*Ï˝#∞Å∞QÍ `«Ü∂« ~°∞K≥Ü∂« ºe. „Ѩã∞¨ `Î O« g∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ
Z=Ô~·`Õ P^蕺u‡Hõ âß„™êÎxfl qiqQÍ É’kèOz, W`«~°∞Å#∞ P`«‡ *Ï˝#∞Å#∞
`«Ü∂« ~°∞KÕã∞¨ <Î åfl~À "å~°O^Œ~∂° Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«O g∞^Œ PYi [#‡ÅÖ’ =Ù<åfl~°x <Õ#∞
g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl#∞.
'QÆ`« [#‡ÅÖ’ KÕã∞¨ H˘#fl Hõ~‡° ŠѨ~º° =™ê#OQÍ QÆ`« [#‡Å Z"≥∂+¨<û£ Ѷe¨ `«OQÍ
D [#‡Ö’ ^≥#· ºã≤u÷ Ö’, P`«‡#∂º#`«Ö’ rq`«O H˘#™êyã¨∞<Î åfl#∞— Jx g∞~°∞ ÉèÏqOK«
#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. „Ѩu [#‡Ö’#∂ P^蕺u‡HõOQÍ ~å}˜Oz, Jáê~°"≥∞ÿ# P`«‡*Ï˝<åxfl
ã¨=Úáêi˚Oz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ [#‡#∞ PY~°∞ [#‡QÍ KÕã∞¨ HÀ=_®xˆH
_ç*<·ˇ £ KÕã∞¨ H˘x Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩ"tÕ OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. HÍx x`«º *Ï„QÆ`Ϋ ã≤u÷
H˘~°=_»_O» KÕ`,« =∂#ã≤Hõ ™È=∞i`«#O =Å¡, P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl ã¨OáêkOKåÅ#fl
^蕺㨠ÖËHáõ È=_»O KÕ`« P [#‡ Ü≥ÚHõ¯ ÅHõΔ º"Õ∞q∞\’ g∞‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_®áÈ`«∞Ok.
ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ ^•fi~å g∞ [#‡ Ü≥ÚHõ¯ ÅHΔͺxfl `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xfl q∞ã¨û=fi_»O J<Õk
g∞ =∂#ã≤Hõ ™È=∞i`«#O =Å¡ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
218 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 g∞ [#‡ Ü≥ÚHõ¯ ÅHõΔ ºO =∞i ã¨"åà◊§#∞ `≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º_»O HÀã¨O Éè∂í q∞ g∞^Œ
P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ g∞‰õΩ ZÅ¡ÑC¨ _»∂ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO@∂<Õ =Ù<åfl~°∞. ZO`À
P^蕺u‡Hõâß„ã¨Î ™êÇ≤Ï`«ºO ‰õÄ_® W"åà◊ =∂#=*ÏuH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙOk. rq`åxfl
XHõ ™êǨÏã¨OQÍ ZOK«∞HÀÖËHõ áÈ=_»O =Å¡, P^蕺u‡Hõ âß„ãÎ̈ l*Ï˝ã¨ ÖËHõ áÈ=_»O
=Å¡ rq`åxfl ã¨$[<å`«‡HõOQÍ, P#O^Œ Éèíi`«OQÍ „¿Ñ=∞`À rq`å#∞Éèí"åÅ#∞
á⁄O^ŒÖHË õ áÈ`«∞<åfl~°∞. ™êǨÏã¨O ÖËx rq`«O =∞i P^蕺u‡HõOQÍ Ñ¨Ù~ÀQÆu ÖËx
rq`«O ^Œ∞~°ƒ~ù O° QÍ =ÙO@∞Ok. qâ◊fiâ◊HΘ Jxfl "ÕàÖ◊ Ï g∞‰õΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO@∞Ok.
Jxfl r"å`«‡Å∂ g∞ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∂xH˜ ã¨Ç¨Ü«∞ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ∞ JOkã¨∞Î<åfl~Ú.
Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À U~°Ê_ç# Z"≥∂+¨<û£ =∞i =∂#ã≤Hõ ™È=∞i`«#O q∞=∞‡efl „QÆ∞_ç¤
"åà◊√§QÍ KÕã≤ rq`« =∂^è∞Œ ~åºxfl HÀÖ’ÊÜÕ∞@@∞¡ KÕã∞¨ <Î åfl~Ú.
Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ „Ѩu =∞x+≤ ‰õÄ_® Jxfl HõàÅ◊ #∞, Jxfl âß„™êÎÅ#∞,
Jxfl Z"≥∂+¨<û£ #∂, P Z"≥∂+¨<û£ =Å¡ HõeQˆ |O^è•Å#∞ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ J^躌 Ü«∞#O
KÕã≤ "å\˜ _≥#· q∞H±û ã¨OѨÓiÎQÍ J~°=÷ ∞~Ú# `«~åfi`« =∂„`«"∞Õ [#‡ Hõ~‡° Ѩ~O° Ѩ~°
Ѩiã¨=∂Ñ≤Î KÕã∞¨ ‰õΩx Éè∂í q∞ #∞O_ç q=ÚHÎ̃ ("≥∂HõOΔ ) á⁄Ok f~åÅO>Ë, P^蕺u‡Hõ
âß„ãÎ̈O =∂„`«"∞Õ q∞=∞‡efl P HõàÅ◊ ∞, âß„™êÎÅ∞, Z"≥∂+¨<û£ { "å\˜ |O^è•Å #∞O_ç
q=ÚH˜Îx HõÅ∞QÆ *Ë™êÎ~Ú. Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷OÖ’ Wq∞_ç =Ù#fl Hõà◊Å∞, âß„™êÎÅ∞,
Z"≥ ∂ +¨ < £ û #∞ H˘xfl P`« ‡ Å∞ K« H õ ¯ QÍ ZO*ÏÜü ∞ KÕ ã ¨ ∂ Î K≥ · ` « # º Ѩ i }Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú† P^蕺u‡HõOQÍ ~å}˜ã∞¨ OÎ \Ï~Ú. H˘xfl P`«‡Å∞ Éè∂í q∞ g∞^Õ =ÙO@∂
ã¨fiáêflÅ ^•fi~å, ã¨∂HõΔ ‡ â◊s~° Ü«∂#O ^•fi~å W`«~° Ö’HÍÅÖ’ ã¨OK«iOz W"Õ
HõàÅ◊ #∞, âß„™êÎÅ#∞, Z"≥∂+¨<û£ { "å\˜ |O^è•Å QÆ∞iOz# _≥#· q∞H±û#∞ ‰õΩΔ }ÌOQÍ
J^躌 Ü«∞#O KÕã≤ *Ï˝<åxfl ã¨OáêkOK«∞‰õΩO\Ï~Ú. HÍx XHõ „ѨÑO¨ KåxH˜ ( JO>Ë
g∞ q+¨Ü∞« OÖ’ Éè∂í q∞) ã¨O|OkèOz [#‡, Hõ~‡° Ѩ~O° Ѩ~Å° Ѩiã¨=∂Ñ≤HÎ ˜ P „ѨÑO¨ KåxH˜
QÆÅ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ™ê÷~ÚÖ’ P^蕺u‡Hõ { P`«‡ *Ï˝# ã¨=Úáê~°̊# =∞i É’^è#Œ `«Ñʨ xã¨i
J=Ù`«∞Ok. Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«ÑÙ¨ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ™ê÷~ÚÖ’<Õ H͉õΩO_® JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ *Ï˝<åxfl
ã¨=Úáêi˚OK«∞HÀQÆÅ J=HÍâ◊Å∞ „Ѩu =∞x+≤H© D Éè∂í q∞ g∞^Œ =Ù<åfl~Ú. P`«‡â◊HHÎ̃ ˜
Ѩiq∞`«∞Å<Õq ÖË=Ù. J#O`«"∞≥ #ÿ *Ï˝<åxfl ã¨OáêkOK«∞HÀQÆÅ ã¨`åÎ g∞‰õΩ W=fi|_ç
=ÙOk.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 219
 P`«‡Å∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O =∞i *Ï˝# ã¨=Úáê~°̊# HÀã¨O „Ѩu [#‡#∂ XHõ
PÜ«Ú^èOŒ QÍ, XHõ J=HÍâ◊OQÍ ZOK«∞‰õΩO\Ï~Ú. Z"≥∂+¨#ÖòQÍ |O^è•xfl ѨÓiÎQÍ
P™êfikOz ^•x _≥#· q∞H±û#∞ J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∞« º_»O HÀã¨O Hõ=Å Ñ≤ÅÅ¡ ∞QÍ [#‡
f㨠∞ HÀ=_®xH˜ Ô ~ O_» ∞ P`« ‡ Å∞ x~° ‚ ~ ÚOK« ∞ HÀ=_» O ‰õ Ä _® Éè í ∂ q∞ g∞^Œ
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.'¿Ñ^ŒiHÍxfl QÆÅ rq`åxfl _ç*<·ˇ £ KÕã∞¨ ‰õΩx [#‡ fã¨∞‰õΩ#fl =ºHÎ̃H˜
<Õ<gÕ ∞ ã¨Ç¨ Ü«∞Ѩ_H» ¯õ ~° ÖË^∞Œ —Jx g∞~°∞ ÉèÏqOK«‰Äõ _»^∞Œ . J@∞=O\˜ ÉèÏ=# g∞‰õΩ
XHõ |Å"≥∞ÿ# qâßfiã¨OQÍ ~°∂á⁄Ok`Õ ¿Ñ^ŒiHõO Ü≥ÚHõ¯ _≥·#q∞H±û ѨÓiÎQÍ
J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ `«~åfi`« [#‡Ö’ ¿Ñ^Œ"å_çQÍ [#‡fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
„Ѩu [#‡Ö’#∂ g∞~°∞ „¿Ñ=∞, ã¨$[<å`«‡Hõ`«, P#O^ŒO, P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O Å#∞
W`«~∞° ʼnõΩ qkèQÍ Ñ¨OK«=Åã≤ =ÙO@∞Ok. JÖÏ H͉õΩO_® g∞~°∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ_O» J™ê^躌 O!
Éèí∂q∞ g∞^Œ [#‡ fã¨∞HÀHõ=Ú#∞¿Ñ UÜÕ∞ rq`å#∞Éèí"åÅ∞ HÍ"åÖ’, U
q^èOŒ QÍ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^•Ö’ Jhfl =ÚO^Õ x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩx D Éè∂í q∞ g∞^Œ
„Ѩ"tÕ OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞~°∞ [#‡ fã¨∞HÀHõ=Ú#∞¿Ñ x~°Ü ‚ ∂« Å∞ fã¨∞‰õΩ#flѨÊ\˜H©
– P^蕺u‡HõOQÍ, K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞Ѩ~O° QÍ g∞ ÅHΔͺÅ∞ ã¨"åà◊§#∞ =∂~°∞Û‰õΩx „H˘`«Î
_ç*<·ˇ #£ ∞ ZOK«∞HÀQÆÅ ¿ãfiK«Û,ù ã¨fi`«O„`«`Å« #∞ g∞~°∞ „Ѩã∞¨ `Î « D =~°=Î ∂#OÖ’ Hõey
=Ù<åfl~°∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ XHõ xiÌ+ì̈ kâ◊Ö’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O XHõ
n~°H… ÍeHõ "åºkè`À ‰õÄ_ç# [#‡#∞ fã¨∞‰õΩ<åfl~°#∞HÀO_ç. P`«‡ #∂º#`«`À, ^≥#· º
ã≤u÷ `À „Ѩã∞¨ `Î O« P n~°H… ÍeHõ "åºkè`À g∞~°∞ rqOKåeû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . D
=~°Î=∂#OÖ’<Õ `«HõΔ}"Õ∞ P "åºkè #∞O_ç q=ÚH˜Î HõÅQÍÅx g∞~°∞ „ѨQÍ_è»OQÍ
"åOzèOz#ѨÙ_»∞ g∞ 'P`«‡â◊H—Î̃ JO^Œ∞‰õΩ L^Œ∞ºHõ"Î ∞≥ ÿ P "åºkèx #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ JѨi`«"∞≥ #ÿ â◊HÎ̃ =ÙOk. g∞ rq`«O Ü≥ÚHõ¯ _ç*<·ˇ #£ ∞ D
=~°=Î ∂#OÖ’<Õ =∂~°∞ÛHÀQÆÅ â◊HÎ̃ g∞‰õΩ =ÙOk.
D Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩu =∞x+≤Ö’#∂ J~°<÷ åsâ◊fi~° `«`fi« O =ÙO@∞Ok. HÍx¬Ü∞« ãπ
"≥∞Oÿ _£ ѨikèÖ’ Jhfl g∞‰õΩ Z~°∞HõÖ’ =ÙO_»=ÙQÍx „ã‘QÎ Í#∞, ѨÙ~°∞+¨μ_çQÍ#∞ QÆ`«
J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ á⁄Ok# K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∂xfl g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ W=∞_»∞Û‰õΩx
=Ù<åfl~°∞. D [#‡Ö’ ѨÙ~°∞+¨μ_çQÍ [#‡ fã¨∞‰õΩx =ÙO>Ë QÆ`« J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ „ã‘QÎ Í

220 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü

g∞~°∞ á⁄Ok# *Ï˝ÑH¨ ÍÅ#∞, J#∞Éè∂í `«∞Å#∞ „ã‘Î =¸iÎ`åfixfl g∞ JO`«~ü â◊HÎ̃ ^•fi~å
Hõey =ÙO@∞<åfl~°∞. H˘xfl „Ѩ`ºÕ Hõ HÀ}ÏÅÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» HÀã¨O
H˘xfl [#‡Å∞ ѨÙ~°∞+¨μ_çQÍ, =∞i H˘xfl „Ѩ`ºÕ Hõ HÀ}ÏÅÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O»
HÀã¨O „ã‘ÎQÍ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O „Ѩu P`«‡‰õÄ `«Ñ¨Êxã¨i J=Ù`«∞Ok. =∂#=
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ã¨OѨÓiÎQÍ K≥O^Œ_O» HÀã¨O H˘xfl [#‡ÅÖ’ ѨÙ~°∞+¨μ_çQÍ, =∞i
H˘xfl [#‡ÅÖ’ „ã‘QÎ Í eOQÆ qÉè[í # [~°∞QÆ∞`«∞Ok. „Ѩu P`«‡ ‰õÄ_® ã¨=∂# ã¨OYºÖ’
„ã‘,ΠѨÙ~°∞+¨ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ^∞Œ . H˘xfl P`«‡Å∞ Z‰õΩ¯= ™ê~°∞¡ „ã‘Î [#‡Å∞
fã¨∞H˘x, `«‰õΩ¯= ™ê~°∞¡ ѨÙ~°∞+¨ [#‡Å∞ fã¨∞H˘x K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_»O
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. =∞iH˘xfl P`«‡Å∞ Z‰õΩ¯= ™ê~°∞¡ ѨÙ~°∞+¨ [#‡Å∞, H˘kÌ ™ê~°∞¡ „ã‘Î
[#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
„Ѩã∞¨ `Î O« D [#‡Ö’ „ã‘QÎ Í [#‡ fã¨∞H˘#fl P`«‡ QÆ`« [#‡ÅÖ’ ѨÙ~°∞+¨μ_çQÍ
á⁄Ok# K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl, J#∞Éè∂í `«∞Å#∞, ѨÙ~°∞+¨ =¸iÎ`åfixfl *Ï˝<åxfl `«#Ö’
W=∞_»∞Û‰õΩx =ÙO@∞Ok. P`«‡ Jxfl HÀ}ÏÅÖ’ rq`åxfl ^Œi≈Oz, P`«‡â◊H`Θ À Éè∫uHõ
Ѩ^•~°÷O`À ‰õÄ_ç# K≥·`«#ºâ◊H˜Î`À ã¨OѨ~°¯O K≥O^Œ_®xH˜, K≥·`«#ºâ◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ Jxfl
^èŒ~å‡Å#∞ ‰õΔΩ}‚OQÍ J^茺ܫ∞#O KÕã≤, P^蕺u‡Hõ âß„™êÎxfl ã¨OѨÓiÎQÍ J~°÷O
KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ „ã‘ΠѨÙ~°∞+¨ [#‡Å∞ fã¨∞H˘x K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ=Åã≤ =ÙO@∞Ok.
JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å, ã¨ÇϨ *Ï=É’^è#Œ ^•fi~å, ã¨fiáêflÅ ^•fi~å, ã¨=∂kè ã≤u÷
^•fi~å g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ ^•y =Ù#fl QÆ`« [#‡Å K≥·`«#ºâ◊HÎ̃ Ѩi}Ï=∂Å
㨇 $`«∞Å#∞ g∞ „Ѩ`«ºHõΔ J#∞Éèí=OÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩ~åQÆÅ J=HÍâßÅ∞ g∞‰õΩ
W=fi|_ç=Ù<åfl~Ú. D [#‡Ö’ ѨÙ~°∞+¨μ_çQÍ ÖË^• „ã‘QÎ Í Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩ"tÕ OK«_®xH˜
QÆÅ HÍ~°}O – g∞ P`«‡â◊HÎ̃ ^•fi~å D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ H˘xfl xiÌ+"ì̈ ∞≥ #ÿ â◊HÎ̃
™ê=∞~å÷ºÅ#∞ Ѩi}Ï=∞}O K≥OkOz P^蕺u‡HõOQÍ Ñ¨Ù~ÀQÆu á⁄O^Œ_O» HÀã¨"∞Õ .
„Ѩã∞¨ `Î « D ѨÙ~°∞+¨ [#‡Ö’ QÆ`« [#‡ÅÖ’ „ã‘QÎ Í á⁄Ok# K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ J#∞Éè∂í `«∞Å
„ѨÉÏè =O =ÙO@∞Ok. ^•x Ѩ~º° =™ê#OQÍ D <åQÆiHõ`Ö« ’ D =~°=Î ∂#OÖ’ „ã‘ÅÎ ∞QÍ
[#‡Å∞ fã¨∞H˘#fl r"å`«‡Å#∞ ã¨Q“~°=OQÍ QÆ∞iÎOK«_»O, "å\˜`À ã¨Ç¨Ïr=#O
K≥Ü∞« º_»O, Ѩ~㰠ʨ ~° ã¨ÇϨ HÍ~°O ^•fi~å P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu ™êkèOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
„ã‘Î [#‡ fã¨∞‰õΩ#fl P`«‡‰õΩ ‰õÄ_® QÆ`« [#‡ÅÖ’ ѨÙ~°∞+¨μ_çQÍ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞
J#∞Éè∂í `«∞Å`À „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« º|_»∞`«∞O@∞Ok.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 221
 QÆ`« [#‡Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ ^è~Œ å‡Å∞ „Ѩã∞¨ `Î O« *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ g∞ Z~°∞HõÖ’
=ÙO_»=Ù. HÍx P J#∞Éè∂í `«∞Å∞ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Wq∞_ç=ÙO@∂ =ºHÎ̃Q`Æ O« QÍ
=∞i ™ê=∂lHõOQÍ q∞=∞‡efl ÉϺÅ#∞û (balance)Ö’ =ÙOK«∞`«∞O\Ï~Ú. „Ѩã∞¨ `Î «
D ѨÙ~°∞+¨ [#‡Ö’ g∞~°∞ qK«H} Δõ HÀÖ’Ê~Ú „ã‘Î *Ïu Ѩ@¡ ^Œ∞~°∞ã¨∞QÍ „Ѩ=iÎOKÕ
Hõ}
Δ OÖ’ JKÕ`<« å ã≤u÷ Ö’ g∞Ö’ ^•y =Ù#fl QÆ`« „ã‘Î [#‡Å `åÅ∂‰õΩ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃
q∞=∞‡efl xÜ«∞O„uOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. JKÕ`<« å=ã¨Ö÷ ’ ѨÙ~°∞+¨μ_»∞ „ã‘=Î ¸iÎ`fi«
K≥`· #« ºâ◊HΘ "≥Ñ· Ù¨ QÆ∞O[|_»∞`«∞O\Ï_»∞. =∞~À"≥Ñ· Ù¨ „Ѩã∞¨ `Î « ѨÙ~°∞+¨ [#‡ `åÅ∂‰õΩ K≥`· #« ºâ◊HΘ
ã¨OѶ¨∞~°¬} "≥·Ñ¨Ù QÆ∞O[|_»∞`«∞O@∞Ok. D Ô~O_çO\˜ =∞^茺 U~°Ê_ç# ã¨OѶ¨∞~°¬}
^•fi~å L`Õ[Î Hõ~"° ∞≥ #ÿ PÖ’K«#Å∞ `«^•fi~å P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆuH˜ ^•i f¿ã Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ =∞i rq`å#∞Éè"í åÅ∞ „Ѩ"tÕ ™êÎ~Ú. P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆuÖ’ XHõ J_»∞QÆ∞
=ÚO^Œ∞‰õΩ "≥Ü∞« º_®xH˜ D ã¨OѶ∞¨ ~°¬} `«Ñʨ xã¨i J=Ù`«∞Ok.
'P`«‡— Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩO@∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞#fl
„áê~°OÉèí ^ŒâÅ◊ Ö’ D eOQÆ qÉè[í #`À ‰õÄ_ç# [#‡Å∞ `«Ñʨ xã¨~=° Ù`å~Ú. =∞x+≤Ö’
^•y =Ù#fl „ã‘,ΠѨÙ~°∞+¨ K≥`· #« º â◊‰Ωõ ÅÎ ã¨OѶ∞¨ ~°¬} =∞i "å\˜ =∞^躌 J#∞~åQÆO KåÅ
[#‡Å áê@∞ H˘#™êQÆ∞`«∞O@∞Ok. nx =Å¡ P^蕺u‡HõOQÍ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ H˘#™êQÆ∞
`«∞O@∞Ok. [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° ∞ Ѩiã¨=∂Ñ≤Î á⁄O^Õ ^ŒâÖ◊ ’ JO>Ë z=i [#‡Ö’ P`«‡‰õΩ
„ã‘ Î =¸iÎ ` « fi OQÍx, Ѩ Ù ~° ∞ +¨ ` « fi OQÍx =ÙO_» = Ù. eOQÆ qK« H õ Δ } J<Õ k
=∞@∞=∂Ü«∞=∞=Ù`«∞Ok. PYi [#‡Ö’ ѨÙ~°∞+¨μ_çQÍ [x‡Oz<å, „ã‘QÎ Í [x‡Oz<å
U^≥<· å XHõ¯>Ë. JѨÊ\˜Hˆ P`«‡ ZO`À K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥Ok=ÙO@∞Ok† P`«‡
ZO`À P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu ™êkèOz =ÙO@∞Ok† ~åQÆ ^ÕfiëêʼnõΩ, Éè∂í Éè∫uHõ "åã¨#ʼnõΩ
"åº"≥∂ǨʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ# ã≤÷uÖ’ =ÙO@∞Ok. Éèí∂ Éè∫uHõ rq`å#∞Éèí"åÅ∞
á⁄O^Œ∞`«∞#flѨÊ\˜H© P^蕺u‡HõOQÍ ZO`À ã¨=∞`ÒÖϺxfl á⁄Ok=ÙO@∞Ok.
– D rq`«O H˘#™êQÆ∞`«∞#flO`« HÍÅO =∞i =∞~°}ÏO`«~° rq`«OÖ’#∂
=∂#= K≥·`«#º Ѩi}Ï=∂xH˜ HÍ=eû# ÔQ·_≥<£û W=fi_®xH˜ P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞
ZÅ¡ÑC¨ _»∂ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO@∞<åfl~°∞. g∞‰õΩ HÍ"åeû# QÔ _· <≥ û£ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç =ã¨∞OÎ k. JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å ^•xfl á⁄O^Œ=K«∞Û. P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ
QÔ _· <≥ û£ `«Ñʨ x ã¨iQÍ J`åº=â◊ºO HÍ^Œ∞. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ g∞‰õΩ Jã¨Ö#·ˇ
QÆ∞~°∞=Ù.
222 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 – Éè∂í q∞ =∞i `«`û« =∂#"≥∞#ÿ â◊HÎ̃ ™ê÷~Ú =∞i „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~Ú QÆÅ Ö’HÍÅ#∞
XHõ ã≤ãOì̈ QÍ (system) ѨiQÆ}O˜ K«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. D ã≤ãOì̈ ‰õΩ ã¨O|OkèOz#
P^蕺u‡Hõ âß„™êÎxfl ã¨OѨÓiÎQÍ á⁄O^Œ_O» =∞i P^蕺u‡Hõ É’^è#Œ [iy# `«~åfi`Õ
=∞iO`« L#fl`« ã≤ã¨ìO QÆÅ Ö’HÍÅÖ’xH˜ „Ѩܫ∂}˜Oz JHõ¯_» [#‡ Ѩ~°OѨ~°
H˘#™êyOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
– U P`«‡ ‰õÄ_® D Éè∂í q∞ g∞^Œ x~°Ü Ì ∞« QÍ, ^ŒÜ∞« hÜ«∞"≥∞#ÿ ã≤u÷ Ö’ =ke"ÕÜ∞«
|_»Ö^Ë ∞Œ . D Éè∂í q∞ g∞^Œ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ K≥O^Œ_®xH˜ JѨiq∞`«
*Ï˝<åxfl `«# JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ W=Ú_»∞Û‰õΩx =ÙOk. P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl ã¨iÜ≥∞ÿ #
suÖ’ =ÙѨÜ∂≥ yOK«∞HÀHõáÈ=_»O =Å# ^Œ∞óMÏxfl, ^Ò~åƒùQͺxfl, ^•i„^•ºxfl g∞
rq`å#∞Éè"í åÅÖ’ KÀ@∞ HõeÊã¨∞<Î åfl~°∞. g∞ "åãÎ̈"åÅ#∞ g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
– Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#= K≥`· #« º qHÍ™êxH˜ =∞i W`«~° r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º
qHÍ™êxH˜, ѨiѨÓ~°‚ P^蕺u‡Hõ qHÍ™êxH˜ Jáê~°"∞≥ #ÿ J=HÍâßÅ#∞ Jxfl r"å`«‡Å∂
Hõey =Ù<åfl~Ú. r"å`«‡Å∞ `«=∞ Wëêì#∞™ê~°OQÍ, ¿ãfiK«ÛQù Í U HÀ}ÏÅÖ’<≥<· å Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ ã‘fiHõiOz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^ŒQÅÆ =Ù. U
Ö’HÍxÔH·<å W"Õ xÜ«∞=∂Å∞ =iΙêÎ~Ú. W`«~° Ö’Hõ"åã¨∞Å∞ g∞ÃÑ· JkèHÍ~°O
K≥ÖÏ~ÚOK«_»OQÍx, q∞=∞‡efl xÜ«∞O„uOK«_»O QÍx [~°QÆ=Ù. Z=i ã¨"åà◊√§
"åi‰õΩO\Ï~Ú.
– Éè∂í q∞ { ^•x g∞^Œ r=*Ï`«∞Åhfl XHõ ã¨q∞+≤ì ÅHΔͺxfl (collective
goal) ZOK«∞H˘x K≥` · #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O `«^•fi~å
P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu „Ѩã∞¨ `Î « `«~∞° }OÖ’ "ÕQÍxfl ѨÙOA‰õΩ<åfl~Ú.
– D 21= â◊`å|ÌOÖ’<Õ F q#∂`«fl"≥∞#ÿ P^蕺u‡Hõ „ѨÑO¨ K«O Éè∂í q∞ g∞^Œ
Pq+¨¯iOK«QÅÆ J=HÍâ◊O Pã¨#fl"≥∞Oÿ k. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ
=∂~°∞ÊÅ∞ KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~Ú. g∞ „áêѨOzHõ ÉèÏ+¨Ö’ K≥áêÊÅO>Ë 'Éè∂í q∞ g∞^Œ
ã¨fi~°Oæ — Pq+¨¯iOK«|_»∞`«∞Ok. J#∂ǨϺ"≥∞#ÿ suÖ’ =∂#= K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
„H˘`«Î ѨÙO`«Å∞ „`˘‰õΩ¯`«∞Ok.
– Éè∂í q∞ =∞i ^•x `«`û« =∂# â◊H™Î̃ ê÷~Ú { „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~Ú QÆÅ Ö’HÍÅ∞ QÆÅ
ã≤ã¨ìOÖ’ U Ö’HõOÖ’<≥·<å [#‡Å∞ fã¨∞H˘x K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O =∞i P^蕺u‡Hõ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 223
ѨÙ~ÀQÆu K≥O^ŒQÅÆ ^Œ∞. D ã≤ãOì̈ Ö’ [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° z=i ^ŒâÖ◊ ’... JO>Ë PYi
[#‡Ö’ „ã‘,ΠѨÙ~°∞+¨ K≥`· #« ºâ◊HΘ ^è~Œ å‡Å∞ ~Ô O_»∂ Hõeã≤áÈ`å~Ú. eOQÆ qÉè[í # P^è•~°OQÍ
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O =ÙO_»^∞Œ . PYi [#‡Ö’ =∞x+≤ ^ÕÇϨ OÖ’ „ã‘,ΠѨÙ~°∞+¨ r=â◊HÎ̃
^è~Œ å‡Å∞ ~Ô O_»∂ "Õ∞à◊qOK«|_ç=ÙO\Ï~Ú.
– Éè∂í q∞ g∞^Œ PYi [#‡Ö’ g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«ÑÙ¨ K≥`· #« ºâ◊H`Θ À
KåÖÏ K«Hõ¯QÍ @∂º<£ J~Ú =ÙO@∞Ok. ã¨HõÅ „áê}˜HÀ\˜ Ѩ@¡ „¿Ñ=∞, J#∞~°H˜Î
=ÙO@∞Ok. `«# ã¨ÇϨ K«~° r=*Ï`«∞ŠѨ@¡ ~åQÆ^fiÕ ëêÅ∞ =∞@∞=∂Ü«∞=∞=Ù`å~Ú.
✽ ✽ ✽
[#‡Ñ¨~O° Ѩ~Å° ^•fi~å g∞ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ qãÎ̈iã¨∂Î =ÙO@∞Ok† P^蕺u‡Hõ âß„ãÎ̈O
Ѩ@¡ g∞ J=QÍǨÏ<å â◊H˜Î ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =ÙO@∞Ok† g∞ =∞<Àâ◊H˜Î =∞iO`«
Ѩ^Œ∞#∞^ÕÅ∞`«∞O@∞Ok. J~Ú`Õ ™ê^èŒ# =∞i Ѩiâ’^èŒ#Å "ÕQÆO =∞@∞‰õΩ g∞ÃÑ·
P^è•~°Ñ¨_ç=ÙO@∞Ok. =∞Oz K≥_»∞Å QÆ∞iOz qâı¡+¨}Å∞, =¸~°ö Jaè„áêÜ«∂Å∞,
=∂#ã≤Hõ ™È=∞i`«#O q∞=∞‡efl P^蕺u‡HõOQÍ Z^ŒQhÆ Ü«∞‰õΩO_® Ѩiq∞`« *Ï˝#O`À
=ÙO_Õ@@∞¡ KÕã¨∞ÎO\Ï~Ú. P^蕺u‡HõOQÍ, =∂#ã≤HõOQÍ Z^ŒQÆ_®xH˜ HÍ=Åã≤#
ã¨~à° `◊ fi« O g∞‰õΩ H˘~°=_»_O» =Å¡ „Ѩu [#‡Ö’#∂ Jã¨Ê+ì̈`,« JÜ≥∂=∞Ü«∞O =∞i
PO^Àà◊#‰õΩ QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞. Ѩ~º° =™ê#OQÍ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu ‰õΩO@∞Ѩ_∞» `«∂Ok.
Le¡áêÜ«∞‰õΩ J<ÕHõ á⁄~°Å∞O@∞#fl>Ë¡ g∞ ^ÕǨÏO ‰õÄ_® J<ÕHõ á⁄~°Å#∞
Hõey=ÙOk. g∞~°∞ „Ѩã∞¨ `Î O« ѨÙ~°∞+¨μ_çQÍ =Ù#fl@ì~Ú`Õ QÆ`« J<ÕHõ [#‡Å ^ÕÇ¨ Å∞, P
[#‡ÅÖ’ á⁄Ok# P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O HÀ_£ ÉèÏ+¨Ö’ (code language) q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`«
â◊HÎ̃ ~°∂ѨOÖ’ g∞ JO`«~ü â◊HÖÎ̃ ’ xHΔ̃ÑÑÎ̈ ~¨ K° |« _ç =Ù<åfl~Ú. P ^ÕÇ¨ Å#∞ P HÀ_£
ÉèÏ+¨#∞ g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å ^•fi~å ^Œi≈OKÕ gÅ∞Ok. D =~°=Î ∂#OÖ’ g∞~°∞
á⁄Ok# ѨÙ~°∞+¨ [#‡ ÖË^• „ã‘Î [#‡ `åÅ∂‰õΩ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ^è~Œ å‡Å∞ "å\˜x =∞~°∞QÆ∞#
Ѩ_@ Õ @∞¡ KÕ™êÎ~Ú. WѨÙ_»∞ g∞~°∞ ^èiŒ Oz =Ù#fl ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ *ˇ<\≥ H˜ ± x~å‡}O QÆ`«
J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ á⁄Ok# ^ÕÇ¨ Å `åÅ∂‰õΩ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ { P^蕺u‡Hõ â◊‰Ωõ ÅÎ P^è•~°OQÍ
~°∂á⁄OkOk. g∞ ^ÕǨÏOÖ’x r=Hõ}ÏÅhfl QÆ`« J<ÕHÍ<ÕHõ [#‡ÅÖ’ á⁄Ok#
*Ï˝<å#flO`«\ h˜ HÀ_£ (code) ~°∂ѨOÖ’ ^•K«∞‰õΩx=Ù<åfl~Ú.
g∞~°∞ ѨÙ~°∞+¨μ_≥`· Õ g∞Ö’ „ã‘Î =¸iÎ`fi« O q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HΘ { r=~°™êÜ«∞xHõ
â◊HÎ̃ ~°∂ѨOÖ’ Wq∞_ç=ÙOk. g∞~°∞ „ã‘Î J~Ú`Õ g∞Ö’ ѨÙ~°∞+¨ =¸iÎ`fi« O ‰õÄ_® J^Õ
224 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
=∂kiQÍ g∞Ö’ =ÙO@∞Ok. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x ѨÙ~°∞+¨μ_»∞ { „ã‘Î q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HÎ̃
^•fi~å J#∞ã¨O^è•xOѨ|_ç =ÙO\Ï~Ú.
WO`«‰Ωõ =ÚO^Õ K≥ÑÊ≤ #@∞¡ Le¡áêÜ«∞á⁄~°ÅÖ’ LѨi`«ÅOÖ’ =ÙO_Õ á⁄~°
=∂„`«"∞Õ g∞‰õΩ HõxÊã¨∞OÎ @∞Ok. ֒Ѩe á⁄~°Å∞ g∞‰õΩ HõxÊOK«=Ù. Le¡áêÜ«∞ÅÖ’x
J<ÕHõ á⁄~°ÅÖ’ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HÎ̃ { r=~°™êÜ«∞xHõ â◊HÎ̃ =ÙO@∂ Le¡áêÜ«∞‰õΩ
XHõ PHÍ~åxfl HõÅ∞QÆ *Ëã∞¨ OÎ k. Le¡áêÜ«∞‰õΩ QÆÅ ~°∞z =∞i ^•x Ѷ∂¨ @∞ "åã¨#Å#∞
K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ HõÅ∞QÆ *Ëã∞¨ OÎ k. ÃÑ· L^•Ç¨Ï~°} ÖÏQÍ<Õ QÆ`« J<ÕHÍ<ÕHõ [#‡Å∞ { D
=~°Î=∂# [#‡Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# ^ÕǨÅ#∞ „Ѩã¨∞Î`«O g∞~°∞ Hõey=Ù<åfl~°∞. D
=~°=Î ∂#OÖ’ =Ù#fl ^ÕÇϨ O =∂„`«"∞Õ g∞‰õΩ LѨi`«ÅOÖ’ HõxÊã¨∞OÎ k. q∞QÆ`å J<ÕHÍ<ÕHõ
[#‡ÅÖ’x ^ÕÇ¨ Å∞ J^Œ$â◊º á⁄~°Å =Öˇ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ Wq∞_ç=Ù<åfl~Ú. D ^ÕÇ¨ Åhfl
K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ^•fi~å J#∞ã¨O^è•xOѨ |_ç=Ù<åfl~Ú QÆ`« J<ÕHÍ<ÕHõ [#‡ÅÖ’ á⁄Ok#
^ÕǨÅ∞ { P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O { K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O JO`å ‰õÄ_® g∞ P`«‡â◊H˜Î
ѨÙ~ÀQÆuH˜ "å~°ã`¨ fi« OQÍ ã¨O„Hõq∞ã¨∞<Î åfl~Ú.
„Ѩã∞¨ `Î O« g∞~°∞ ѨÙ~°∞+¨μ_çQÍ =ÙO_ç „ã‘ÅÎ QÆ∞iOz "åi K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ^è~Œ å‡Å#∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅx HÍOH˜ãΔ ∞¨ <Î åfl~°#∞HÀO_ç. JѨÙ_»∞ g∞~°∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }O, ã¨=∂kèãu÷≤ ,
ã¨fiáêflÅ ^•fi~å g∞~°∞ QÆ`« J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ „ã‘QÎ Í á⁄Ok# K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ J#∞Éè"í åÅ#∞
â’kèOz `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. „Ѩã¨∞Î`«O g∞~°∞ J<å~ÀQƺO`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞O>Ë – QÆ`«
H˘xfl [#‡ÅÖ’ g∞~°∞ Hõe=æ Ù#fl |Å"≥∞#ÿ { P~ÀQƺ"≥∞#ÿ ^ÕÇ¨ Å #∞O_ç *ˇ<\≥ H˜ ± HÀ_£
ÉèÏ+¨#∞ (Genetic code language) „Ѩã∞¨ `Î « D ^ÕÇϨ OÖ’xH˜ K˘Ñ≤ÊOz P~ÀQͺxfl
á⁄O^Œ=K«∞Û. D HÀ_£ ÉèÏ+¨#∞ „\Ï<£ûѶ¨~ü (transfer) KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ ã¨fiáêflÅ∞,
JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ÖÏO\˜q g∞‰õΩ LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú. „Ѩã∞¨ `Î O« g∞‰õΩ '^è~·≥ º° O— J<Õ
QÆ∞}O ÖË^#Œ ∞HÀO_ç. JѨÙ_»∞ QÆ`« H˘xfl [#‡ÅÖ’ ^è~·≥ º° =O`«∞_çQÍ g∞~°∞ á⁄Ok#
J#∞Éè"í åÅ ^•fi~å á⁄Ok# K≥`· #« ºâ◊HxÎ̃ WѨÙ_»∞ qxÜ≥∂QÆOÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩ~å=K«∞Û.
ã¨∂Åú OQÍ K≥áêÊÅO>Ë – QÆ`« J<ÕHÍ<ÕHõ [#‡ÅÖ’ á⁄Ok# J#∞Éè"í åÅ#∞, *Ï˝<åxfl,
K≥`· #« º qHÍ™êxfl g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ W=Ú_»∞Û‰õΩx =Ù<åfl~°∞.
P`«‡ XHõ HÀ}OÖ’ =∂„`«"∞Õ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆux K≥O^Œ∞`«∞#fl q+¨Ü∂« xfl
WHõ¯_» q=iã¨∞<Î åfl#∞. P`«‡ J<ÕHõ HÀ}ÏÅÖ’ U q^èOŒ QÍ Ñ¨Ù~ÀQÆu K≥O^Œ∞`«∂O^À
`«~åfi`« q=i™êÎ#∞. Éèí∂q∞ g∞^Œ XHõ r=*Ïu <Õ~°∞Û‰õΩ#fl *Ï˝<åxfl K≥·`«#ºâ◊H˜Î
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 225
~°∂ѨOÖ’xH˜ =∂iÛ ^•xfl q^Œ∞º^ŒÜ«∞™ê¯O`« â◊H˜Î ^•fi~å W`«~° r=*Ï`«∞ʼnõΩ
KÕ~°"Õ™êÎ~Ú. J\Ï¡ˆQ =∂#=*ÏuÖ’ „ã‘Î *Ïu `å=Ú ã¨OáêkOz# *Ï˝<åxfl
ѨÙ~°∞+¨*ÏuH˜, ѨÙ~°∞+¨ *Ïu `å=Ú ã¨OáêkOz# *Ï˝<åxfl „ã‘Î *ÏuH˜ ѨOK«_O»
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. P`«‡‰õΩ „ã‘,ΠѨÙ~°∞+¨ qK«H}Δõ =ÙO_»^∞Œ . P`«‡ „ã‘QÎ Í#∞, ѨÙ~°∞+¨μ_çQÍ#∞
[#‡Å∞ fã¨∞HÀQÆÅ^Œ∞. Jxfl r=*Ï`«∞Å =∂kiQÍ<Õ =∂#=*Ïu ‰õÄ_® H˘xfl „Ѩ`ºÕ Hõ
HÀ}ÏÅÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok. XHõ ‰õΩ@∞O|OÖ’x ã¨É∞íè ºÅO^Œ~∂°
Ѩ~㰠ʨ ~° ã¨ÇϨ HÍ~°O`À Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞#fl>Ë,¡ Éè∂í q∞ g∞^Œ r=*Ï`«∞Åhfl Ѩ~㰠ʨ ~°
ã¨ÇϨ HÍ~°O`À "≥∞Å∞QÆ∞`«∂ "å\˜ *Ï˝<åxfl ѨOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ
=∞^躌 ã¨Yº`« – ã¨ÇϨ HÍ~°O =ÙO\Ï~Ú HÍx áÈ\© =ÙO_»^∞Œ . J>Ë¡ r=*Ï`«∞Å =∞^躌
‰õÄ_® ã¨Yº`« – ã¨ÇϨ HÍ~°O =ÙO\Ï~Ú HÍx "å\˜ =∞^躌 áÈ\© =ÙO_»^∞Œ . Éè∂í Éè∫uHõ
„ѨÑO¨ K«OÖ’ P^蕺u‡HõâH◊ xÎ̃ =∞i r=â◊HxÎ̃ "Õ~∞° KÕã≤ K«∂_»_®xH˜ gÅ∞ÖË^∞Œ . r=â◊H,Î̃
P^蕺u‡HõâH◊ Î̃ ~Ô O_»∂ ã¨=∂O`«~O° QÍ Ñ¨Ù~ÀQÆu K≥O^Œ∞`å~Ú. D ~Ô O_çO\˜ "åãÎ̈"åÅ
HõÅ~ÚˆH P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O J#|_»∞`«∞Ok.
g∞ Hõà§◊ ‰õΩ QÀK«~=° ∞ÜÕ∞º ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ á⁄_çyOѨÙ
=∂„`«"Õ∞. =∞eì_≥·=∞#¬#ÖòQÍ =ÙO_Õ JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç g∞ "åOKè«Å‰õΩ,
#=∞‡HÍʼnõΩ, ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨѨOK«O Ü≥ÚHõ¯ ã¨$+≤ì
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. g∞ JO`«~°OQÆOÖ’ U~°Ê_Õ PÖ’K«<å `«~°OQÍÅ∞, ã¨OHõÖÏÊÅ
Hõ#∞QÆ∞}OQÍ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ ÉÏǨϺ Éè∫uHõ „ѨѨOK«O Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O ‰õÄ_®
=∂iáÈ`«∞O@∞Ok. P`«‡â◊HxÎ̃ XHõ „Ѩ`ºÕ Hõ HÀ}OÖ’ „ѨH\õ `˜ O« K≥Ü∞« º_®xH˜ D
Éè∂í q∞ J<Õ Ö’HÍxfl P`«‡ ZOK«∞HÀ=_»O [iyOk. P`«‡ `«# K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
=∞i P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu HÀã¨O Éè∂í q∞ J<Õ „f _≥=· ∞#¬#Öò `«ÅO QÆÅ Ö’HÍxfl
ZOK«∞HÀ=_»OÖ’ Q˘Ñ¨Ê ÅHõΔ ºO { Ѩ~=° ∂~°O÷ ^•y =Ù<åfl~Ú.
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò ã¨fi~°∂áêxfl `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ D Éè∂í q∞ J<Õ
"ÕkHõ KåÅ K«H¯õ QÍ =ÙѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. ZÅ„HÍì#∞ (electron ) Ü≥ÚHõ¯ K«Å#O
(motion) =∞eì_=·≥ ∞#¬<û£ Ö’ =ÙO@∞Ok. „f _≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOÖ’ ~°∂á⁄OkOz#
âß„ãÎ̈ ѨiHõ~åÅ∞ ZÅ„HÍì#∞ Ü≥ÚHõ¯ =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò Hõ^eŒ HõÅ#∞ ѨãQ≤ @ Æ Öì =Ë Ù. g∞
K≥`· #« ºâ◊HxÎ̃ `«~O° QÍÅ ã¨=Ú^•Ü«∞OQÍ Hˆ O„nHõiOѨ*ãË ≤ ZÅ„HÍì#∞#∞ J^躌 Ü«∞#O
KÕã#≤ ѨÙ_»∞ ZÅ„HÍì#∞ Ü≥ÚHõ¯ =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò HõkeHõÅ∞ g∞‰õΩ HõxÑ≤™êÎ~Ú. Ѩ^•~°O÷ Ö’
226 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
(matter) Wq∞_ç=Ù#fl K≥`· #« ºâ◊HxÎ̃ J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∞« º_®xH˜ ‰õÄ_® g∞ K≥`· #« ºâ◊HxÎ̃
Ѩ^•~°÷OÖ’xH˜ K˘Ñ≤ÊOK«=Åã≤=ÙO@∞Ok. q`«Î#OÖ’ =∞Ǩ =$HõΔO ^•y =ÙO^Œ<Õ
ã¨`º« O g∞ Hõà§◊ ‰õΩQÍx, g∞ âß„ãÎ̈ ѨiHõ~åʼnõΩ QÍx HõxÊOK«^∞Œ QÆ^•! XHõ =∞Ǩ
=$HõOΔ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ~°∂ѨOÖ’ XHõ z#fl q`«#Î OÖ’ Wq∞_ç =ÙO@∞Ok. JÖψQ P`«‡
J<Õ =∞Ǩ =$HõOΔ `«# K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ^•fi~å '^ÕÇϨ O— J<Õ =∂O㨠Ñ≤O_»OÖ’ Wq∞_ç
=ÙO@∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ r"å`«‡Å‰õΩ '^ÕÇϨ O— J<Õ Hõ=K«O Ju Ѩq„`«"∞≥ #ÿ k. P
Ѩq„`«`«#∞ q㨇iOz [O`«∞*Ï`«∞Å#∞ K«OÑ≤ "å\˜ =∂O™êxfl Éèí∞lOK«_»O,
[O`«∞*Ï`«∞Å#∞ „ѨÜ∂≥ QÆâßÅÖ’¡ =ÙѨÜ∂≥ yOK«_O» KåÅ `«∞K«Û"ù ∞≥ #ÿ q+¨Ü∂« Å∞!
Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡ ~åÇ≤Ï`«ºO á⁄Ok#ѨÊ\˜H© H˘xfl Ѩi}˜u K≥Ok# P`«‡Å∞
T~°fi÷ Ö’HÍÅÖ’ J`«∞º#fl`« P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O JÉèºí ã≤Oz uiy Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ P
P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl É’kèOK«_®xH˜ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. Éè∂í q∞
g∞^Œ =∂#=*ÏuH˜ P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl É’kèOK«_O» J`åº=â◊ºHõ=∞x ÉèÏqOK«‰Ωõ O_®
ã¨~^° •HÀã¨O JÖÏ Éè∂í q∞x ^Œi≈Oz *Ï˝<åxfl É’kèOK«_O» KÕã∞¨ OÎ \Ï~°∞. "åà◊√§ ZO`«
=∂„`«=¸ Éèí∂Éè∫uHõ „ѨѨOKåxH˜ ã¨O|OkèOz# |O^èŒ<åʼnõΩ, ~åQÆ ^ÕfiëêʼnõΩ
Ö’#∞HÍ~°∞. Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ ZO^Œ∞‰õΩ =KåÛ~À =zÛ# Ѩ<gÕ ∞\’ "åà◊§‰õΩ ã¨Ê+ì̈OQÍ
`≥Å∞ã¨∞OÎ k. ã¨fiáêfl=ã¨Å÷ Ö’, „\Ï<£ûã≤`÷ ∞« ÅÖ’ (trance states) =∞i ã¨=∂kè ã≤`÷ ∞« ÅÖ’
‰õÄ_® g∞‰õΩ P^蕺u‡Hõ âß„ãÎ̈=Ú QÆ∞iOz É’kèOѨ|_»∞`«∞O@∞Ok. g∞ "≥∞Oÿ _£ P
*Ï˝<åxfl ã¨O„QÆÇÏ≤ ã¨∞OÎ k. Ѩi}˜u K≥Ok# P`«‡Å∞ ZѨC_»∞ HÍ"åÅO>Ë JѨÙ_»∞ Éè∂í q∞
g∞^Œ [#‡Å∞ fã¨∞H˘x Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl ZOK«∞H˘x K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^ŒQÅÆ
¿ãfiK«Ûù#∞ Hõey =ÙO\Ï~Ú. HÍx KåÅ ™ê~°∞¡ „Ѩ`ÕºHõOQÍ P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl
É’kèOK«_®xH˜ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩO@∞O\Ï~Ú.
XHõ¯ =∂#=*ÏuˆH HÍHõ Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡Å∞ fã¨∞H˘O@∞#fl r"å`«‡ÅxflO\˜H©
ã¨fiáêfl=ã¨÷ÅÖ’ _≥·Ô~‰õΩìQÍ =∞i >ˇbѨu ^•fi~å P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl É’kèOK«_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. W`«~° Ö’Hõ"åã¨∞Å∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ `«~K° ∞« QÍ Ü«∂„`«Å∞ KÕã≤ ^Œi≈OK«_O»
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. "åà◊√§ g∞‰õΩ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ HÍ=eã≤# *Ï˝<åxfl JOkOK«_®xH˜
=ã¨∞<Î åfl~°∞. Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ ^ŒO_≥uÎ =∂#=*Ïux `«=∞ Jnè#OÖ’ =ÙOK«∞HÀ=_®xH˜
"åà◊√§ WHõ¯_»‰õΩ ~å=_»O ÖË^Œ∞. g∞ ã¨fiáêfl=ã¨÷ÅÖ’ qO`« PHÍ~åÅ#∞ K«∂_»_»O
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. P qO`« PHÍ~åÖË „QÆǨO`«~° "åã¨∞Å∞. "åà◊§ #∞O_ç
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 227
ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«|_ç# *Ï˝#O g∞ ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£Ö’ iHÍ~°~¤ Ú =ÙO@∞Ok. ã¨fiáêflÅ#∞
qâı+¡ O≤ K«_O» ^•fi~å P *Ï˝<åxfl g∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’xH˜ fã¨∞‰õΩ~å=K«∞Û.
„Ѩã¨∞Î`«O g∞ ^ÕǨÏO =∞i g∞ rq`«O J#O`« =¸ÅK≥·`«#ºO #∞O_ç
L^ŒƒùqOzOk. g∞ rq`« ã¨"åà◊§#∞ JkèQÆq∞OK«_®xH˜ HÍ=Åã≤# â◊H˜Îx P
J#O`«=¸ÅK≥`· #« ºâ◊HÎ̃ #∞O_ç á⁄O^Œ=K«∞Û. JÖψQ g∞~°∞#fl Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«O ‰õÄ_®
P J#O`« =¸ÅK≥`· #« ºO #∞O_Õ L^Œƒqù OzOk. ^•xH˜ HÍ=Åã≤# â◊HΘ ‰õÄ_® J#O`«
=¸ÅK≥`· #« ºO #∞O_Õ Åaèã∞¨ OÎ k. WO`«‰Äõ D J#O`« =¸ÅK≥`· #« ºO ÖË^• „|Ǩ‡O_»O
ZHõ¯_» =ÙO^Œx g∞‰õΩ ã¨Oâ◊Ü∞« O HõÅ∞QÆ=K«∞Û. J#O`« =¸ÅK≥`· #« ºO ÖË^• „|Ǩ‡O_»O
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Wq∞_ç =ÙOk† J^Õ D qâ◊fi=∞O`å P=iOz =ÙOk. g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’#∂, D qâ◊fi=∞O`å P=iOz =ÙOk.
✽ ✽ ✽

rã¨ãπ =∞i |∞^Œ∞_ú ∞» =∂#= K≥`· #« º qHÍã¨O Éè∂í q∞ g∞^Œ ZO`« L#fl`«OQÍ
K≥O^ŒQÅÆ ^À g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*Ëâß~°∞. g∞ ɡa· ÖòÖ’ L^ŒÇϨ iOz#@∞¡QÍ rã¨ãπ tÅ∞=
"ÕÜ∞« |_»Ö^Ë ∞Œ . rã¨ãπ É’^è#Œ Åhfl JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å =∂#= K≥`· #« º qHÍ™êxfl
ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=_»O ÃÑ#· ™êy<å~Ú. rã¨ãπ Éè∂í q∞ g∞^Œ #∞O_ç x„+¨¯q∞Oz#
`«~åfi`« rã¨ãπ É’^è#Œ Å#∞ PK«iOKÕ "åˆ~ Hõ~∞° =Ü«∂º~°∞. rã¨ã#π ∞ tÅ∞= "≥Ü∞« º_®xfl
=∂#= K≥`· <« åºxfl, P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu "≥Ñ· Ù¨ =∞o§OK«_®xH˜ [iy# HÍã≤‡H± „_®=∂!
HÍh P „_®=∂ `«~åfi`« =∂#=*Ïu JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O "≥Ñ· Ù¨ ^Œ$+≤ì ™êiOK«_®xfl
q㨇iOK«_O» [iyOk.
rã¨ãπ rqOz =Ù#flѨÙ_»∞ PÜ«∞#`À ã¨=∂#OQÍ P^蕺u‡Hõ Ѩi}˜u K≥Ok#
=∞~À W^Œ~ú ∞° „ÔHã· ÅÎπ ∞ ‰õÄ_» =ÙO_Õ"å~°∞. JO>Ë rã¨ã`π À áê@∞ =ÚQÆ∞~æ ∞° „ÔHã· ÅÎπ ∞
(Three Christs) =ÙO_Õ"å~°∞. =ÚQÆ∞æ~°∂ =∂#= ^ÕǨÅ`À<Õ =ÙO_Õ"å~°∞. P
=ÚQÆ∞iæ Ö’ U XHõ¯~°∂ tÅ∞= "ÕÜ∞« |_»Ö^Ë ∞Œ . P =ÚQÆ∞~æ ∞° „ÔHã· ÅÎπ ∂ { "åi Ѩ<fl≥ O_»∞
=∞Ok t+¨μºÅ∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#= K≥`· #« º ^è~Œ å‡Å‰õΩ „ѨfHõÅ∞! =∂#=â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞
ZÖÏO\˜"À, =∂#= K≥`· #« º ^è~Œ å‡Å∞ ZÖÏ =ÙO\ÏÜ≥∂, =∂#=Ù_»∞ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆux
U "Õ∞~°‰Ωõ ™êkèOK«QÅÆ _À g∞‰õΩ `≥eÜ«∞ *ˇÜ∞« º_®xH˜ =ÚQÆ∞~æ ∞° „ÔHã· ÅÎπ ∞ { "åi Ѩ<fl≥ O_»∞
=∞Ok t+¨μºÅ∞ „áêux^躌 O =Ç≤ÏOKå~°∞. rã¨ã#π ∞ tÅ∞= "≥Ü∞« º_»=∞<Õk P`«‡â◊HHÎ̃ ˜
ã¨O|OkèOz# „_®=∂ =∞i HÍã≤‡H± „_®=∂! D „_®=∂ „f _≥=· ∞#¬#Öò ã≤ãOì¨ Ö’
228 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
=∂#=*Ïux =∞eì _≥·=∞#¬#Öò ã≤ã¨ìO "≥·Ñ¨Ù „uѨÊ_®xH˜ ã¨$+≤ìOK«|_çOk. JÖψQ
WÖÏO\˜ „_®=∂Å∞ KåÅ =~°‰Ωõ ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç<å~Ú. D „_®=∂Å∞ ^Œ∞~°^$Œ +ì̈=âß`«∞Î
=∂#=*ÏuÖ’ =∞`åÅ#∞ ã¨$+≤Oì Kå~Ú. D =∞`åÅ∞ =¸_è» qâßfi™êÅ#∞ HõÅ∞QÆ
*Ëã≤ =∂#=*ÏuÖ’ ÉË^è•Å#∞ ã¨$+≤ìOz Ü«Ú^•úÅ#∞ HõÅ∞QÆ *Ëâß~Ú. ^•x=Å¡
=∂#=*Ïu K≥`· #« º qHÍ™êxH˜ ZO`À Ǩx [iyOk.
J#O`«=¸ÅK≥`· #« ºO (All That Is) `«#∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩ#fl ã¨$+≤ì JO`«\ Ö˜ ’#∂
Wq∞_ç=ÙOk. =¸ÅK≥`· #« ºO „Ѩu Hõ}Δ =¸ `«##∞ `å#∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∂<Õ =ÙO@∞Ok.
'=¸ÅK≥·`«#ºO— `«# ã¨$+≤ìHõO>Ë WOHÍ Z‰õΩ¯= ÃÑ^Œúk. D =¸ÅK≥·`«#ºO „Ѩu
„ã‘ÖÎ ’#∂, „Ѩu ѨÙ~°∞+¨μ_çÖ’#∂, „Ѩu ™êÖˇ ѨÙ~°∞QÆ∞Ö’#∂, „Ѩu p=∞Ö’#∂, „Ѩu
QÆ_ç¤áÈK«Ö’#∂ =∞i D K«~åK«~° ã¨$+≤ì JO`«\ ˜Ö’#∂ Wq∞_ç=ÙOk. J#O`«
=¸ÅK≥`· #« ºO =∞x+≤ PHÍ~°OÖ’ =∂„`«"∞Õ =ÙO@∞^Œx ZO^Œ∞Hõ#∞‰õΩO\Ï~°∞? Jxfl
~°∂áêÅÖ’ =¸ÅK≥·`«#ºO q~ålÅ∞¡`«∂Ok. =¸ÅK≥·`«#º"Õ∞ ^Õ=Ù_»∞. ^Õ=Ù_Õ
=¸ÅK≥·`«#ºO. =¸ÅK≥·`«#ºO J<Õk ѨÙ~°∞+¨μ_»∂ HÍ^Œ∞ =∞i „ã‘Î#∂ HÍ^Œ∞.
=¸ÅK≥`· <« åºxH˜ Jxfl QÆ∞}ÏÅ∞ =Ù<åfl~Ú. H˘xfl „Ѩ`ºÕ Hõ QÆ∞}ÏÅ∞ Hõey =ÙO_»^∞Œ .
=∞eì _≥=· ∞#¬#Öò =¸ÅK≥`· <« åºxfl =∂#= ѨiÉèÏ+¨Ö’ x~°fizOK«_®xH˜ ™ê^躌 Ѩ_^» ∞Œ †
XHõ „Ѩ`ºÕ Hõ =ºHÎ̃`åfixfl PáêkOK«_O» ^•fi~å =¸ÅK≥`· <« åºxfl =i‚OK«_O» J™ê^躌 O.
g∞ LxH˜ ^•fi~å =¸ÅK≥`· <« åºxfl J#∞Éè∂í u K≥Ok P™êfikOK«_O» `«ÑÊ≤ Oz
^•xfl ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∂Å ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞HÀÖË~∞° . P =¸ÅK≥`· #« ºO =∞x+≤ ~°∂ѨOÖ’#∂
=∞i ã¨=∞ãÎ̈ r"å`«‡Å ^ÕÇ¨ Å ~°∂ѨOÖ’#∂ Wq∞_ç =ÙO@∂ P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂Ok. g∞ TǨÏÅ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ ^ÕÇ¨ xfl ^èiŒ Oz =Ù#fl g∞~°∞ =¸ÅK≥`· <« åºxfl
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ ^èiŒ Oz =Ù<åfl~°∞. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x =¸ÅK≥`· #« ºO
g∞‰õΩ qt+ì̈`#« ∞ =∞i Ѩ~=° ∂~å÷xfl HõÅ∞QÆ *Ëã∞¨ OÎ k. g∞ PHÍOHõÅΔ ‰õΩ, ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ
J#∞QÆ∞}OQÍ g∞ JO`«~O° QÆOÖ’x =¸ÅK≥`· #« ºO ã¨ÊOkOz g∞‰õΩ "åã¨"Î åxfl HõÅ∞QÆ
*Ëã∞¨ OÎ k. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x =¸ÅK≥`· #« º"Õ∞ =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò ^≥=· O (Multi
Dimensional God)! g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«O ZѨÊ\˜H© Jq<åtQÍ =ÙO@∂
=¸ÅK≥·`«#ºO Ü≥ÚHõ¯ J#O`«"≥∞ÿ# â◊H˜Î ^•fi~å #_»Ñ¨|_»∞`«∂, HÍáê_»|_»∞`«∂,
ã¨O~°H˜ΔOѨ |_»∞`«∂ =ÙO@∞Ok. g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«"Õ∞ J#O`« „|Ǩ‡O_»
=¸ÅK≥·`«#ºO!
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 229
 D qâ◊fiOÖ’x ã¨=∞ãÎ̈ Ö’HÍÅÖ’QÆÅ ã¨HÅõ K«~åK«~° ã¨$+≤ì Ü≥ÚHõ¯ J#O`«
^èŒ~å‡Å∞ g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ Wq∞_ç =Ù<åfl~Ú. J#O`« „|Ǩ‡O_»"≥∞ÿ#
=¸ÅK≥`· #« ºO Ü≥ÚHõ¯ ã¨~fi° â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∂ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Wq∞_ç =Ù<åfl~Ú.
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl <åâ◊#O K≥Ü∞« º_»OQÍx ÖË^• â◊¥#ºO K≥Ü∞« º_»O QÍx ZѨÊ\˜H©
ã¨OÉè=í O HÍ^Œ∞. =¸ÅK≥`· #« ºOÖ’x q_çáÈ~Ú# XHõ Hõ}O „Ѩã∞¨ `Î O« g∞ ^ÕÇϨ O
~°∂ѨOÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok. WѨÊ\˜Hˆ HÀ@¡ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz =ÙOk.
„Ѩã∞¨ `Î O« g∞~°∞ Hõeæ =Ù#fl ^ÕÇ¨ xfl ‰õÄ_» ^èiŒ Oz =ÙOk† D ^ÕÇ¨ xfl q_çz ÃÑ\ì̃#
`«~åfi`« =∞m§ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩx HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ OK«É’`«∞Ok.
g∞ LxH˜, g∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ZѨÊ\˜H© xez=ÙO@∞Ok. g∞~°∞ uiy =∞m§
=¸ÅK≥`· #« ºOÖ’ b#"≥∞áÿ È=_»O ÖË^∞Œ . g∞~°∞ =ÙO@∞#fl^Õ =¸ÅK≥`· #« ºOÖ’ =∞i
J@∞=O@ѨÙ_»∞ ZHõ¯_» b#"≥∞ÿ áÈ`å~°∞?
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x =¸ÅK≥`· #« ºO J#O`«"∞≥ #ÿ k. P =¸ÅK≥`· #« º"Õ∞
qâ◊fi=∞O`å P=iOz =ÙOk. ^•xfl J#∞Éè∂í u K≥O^ŒQÅÆ ~ˆ `«Ñʨ K«∂_»Ö~Ë ∞° . ^•xfl
g∞ JO`«ˆ~O„kÜ«∂ÅÖ’ =∂„`«"Õ∞ J#∞Éèí∂u á⁄O^ŒQÆÅ~°∞. r"å`«‡Å JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«OÖ’x ^Õ=Ù_çx ‰õÄ_® g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å ^•fi~å =∂„`«"∞Õ ^Œi≈OKÕ gÅ∞Ok.
g∞ HõO\˜H˜ HõxÊOKÕ „ѨÑO¨ K«OÖ’ =¸ÅK≥`· #« ºO Ü≥ÚHõ¯ Ѩi}Ï=∞O h\˜ ÉÁ@ìO`«
J~Ú`Õ g∞ JO`«ˆ~O„kÜ«∂Å`À ^Œi≈OKÕ =¸ÅK≥·`«#ºO =∞Ǩ ã¨=Ú„^Œ=∞O`«
=ÙO@∞Ok.
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò ^Õ=Ù_»∞ (Multi Dimensional
God) XO\˜iQÍ, UHÍH˜QÍ D Éè∂ í q∞ g∞^Œ =ÙO@∞<åfl_®? JÖψQ W`«~° r"å`«‡ÅÖ’x
=∞eì _≥=· ∞#¬#Öò ^Õ=Ùà◊√§ ‰õÄ_® Z=iH˜ "åà◊√§ XO@iQÍ, UHÍH˜QÍ =ÙO\Ï~å?
HÍ<ÕHÍ^Œ∞. JO^Œi JO`«~ü „ѨÑO¨ KåÅÖ’x ^Õ=Ùà◊√§ `«=∞ =¸ÅK≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ^è~Œ å‡Å
^•fi~å J#∞ã¨O^è•xOѨ |_ç=Ù<åfl~°∞. JO^Œ~∂° ^Õ=Ùàı§! D qâ◊fiOÖ’x Jxfl r"å`«‡Å∂
'^Õ=Ùàı§—! D qâ◊fiOÖ’ P=iOzO^ŒO`å ^≥=· ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ !
D qâ◊fiO g∞ HÀã¨"∞Õ =ÙOk. D qâ◊fiOÖ’x U â◊HΩ g∞ ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ,
PHÍOHõ Δ Å ‰õ Ω =ºuˆ ~ Hõ O QÍ Ñ¨ x K≥ Ü « ∞ º^Œ ∞ . Hõ ë êì Å ∞, 㨠∞ MÏÅ∞ JxflO\˜ h
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞#flk g∞ˆ~. Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=ÙÅO^Œ~∂° g∞‰õΩ ã¨ÇϨ HÍ~°O JOkOK«_O»
HÀã¨"∞Õ =Ù<åfl~°∞. g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ ã¨fiÉèÏ"åxfl |\˜ì "åà◊√§ g∞‰õΩ ^ŒQ~æÆ =° fi_»"∂≥ ,
230 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
^Œ ∂ ~° = ∞=fi_» " ≥ ∂ ÖË ^ • q∞„`« ∞ Å∞QÍ<À, â◊ „ `« ∞ =ÙÅ∞QÍ<À 㨠$ +≤ ì O Ѩ | _» _ » O
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. Z=i ã¨OHõÖÏÊÅ∞ "åi‰õΩO\Ï~Ú. Z=i "åã¨"Î åÅ∞ "åi‰õΩO\Ï~Ú.
XHõi "åãÎ̈=O WOH˘Hõi "åãÎ̈"åxH˜ „áÈ`åûǨxfl, ã¨ÇϨ HÍ~åxfl JOkã¨∞OÎ k. D
Éè∂í q∞ g∞^Œ r"å`«‡Å "åã¨"Î åÅhfl ^ÕxHõk „Ѩ`ºÕ HõOQÍ =ÙO@∞Ok. r"å`«‡ÅxflO\˜
"åãÎ̈"åÅ HõÅ~ÚˆH Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ "åãÎ̈=O J=Ù`«∞Ok.
^ÕÇϨ O J<Õ =∂Oã¨ÑO≤ _»OÖ’ =¸ÅK≥`· #« ºO Ü≥ÚHõ¯ XHõ Hõ}O ÖË^• XHõ
â◊HÅõ O P`«‡QÍ Ñ¨i}q∞OzOk. „f _≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOQÍ K≥Ñʨ |_Õ D Éè∂í q∞ g∞^Œ
QÆÅ ã≤ãOì̈ (system)Ö’ [#‡ fã¨∞H˘x K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok. Éè∫uHõ
Ѩ^•~°O÷ Ö’ ‰õÄ_ç# rq`åxfl P™êfikã¨∂,Î W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ ‰õΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝<åxfl
JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å, ã¨fiáêflÅ ^•fi~å á⁄O^Œ_O» [~°∞QÆ∞`«∂Ok. g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ Kåxfl ^•xH˜QÅÆ J#O`« ^è~Œ å‡Å#∞ g∞~°∞ qâ◊fiã≤Oz f~åe. g∞ P`«‡ ѨÙ~ÀQÆux,
P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆux ZOK«∞‰õΩ<Õ ÉÏ^躌 `« g∞^Õ. D Ѩxx g∞ÔHÔ =~°∂ KÕãÃ≤ Ñ@ì~∞° . g∞
JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å g∞ JO`«~ü QÆ∞~°∞=Ùx P„â◊~ÚOz ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ g∞
rq`åxH˜ HÍ=Åã≤# ã¨"åà◊§#∞ ZOK«∞‰õΩx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl K≥OkOK«∞HÀQÆÅ
ÉÏ^躌 `« g∞^Õ. Z~°∞Hõ ã≤u÷ Ö’ =Ù#flѨÙ_»∞, ã¨fiáêfl=ã¨Ö÷ ’ =Ù#flѨÙ_»∞, ã¨∂HõΔ ‡ â◊s~°Ü∂« #O
KÕ¿ã@ѨÙ_»∞ g∞ P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ QÔ _· <≥ û£ Wã¨∞OÎ \Ï~°∞. HÍx ^•xfl ã‘fiHõiOK«_"» ∂≥ ,
u~°ã¨¯iOK«_»"≥∂ K≥Ü«∞ºQÆÅ ¿ãfiK«Ûù g∞‰õΩ =ÙO@∞Ok. J^ŒO`å g∞ W+¨ìO ÃÑ·#
P^è•~°Ñ_¨ =ç ÙO@∞Ok. g∞ rq`åxfl =∞Å∞Ѩ٠„uѨC‰õΩ<Õ Kèå~Úãπ (choice) g∞^Õ!
Z=~°∂ ^•xfl âßã≤OK«~∞° . g∞Ö’ „Ѩu XHõ¯iH© JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ â◊HÎ̃ =ÙO^Œx g∞
ã¨fiáêflÅ ^•fi~å „Ñ¨u~ÀE `≥eÜ«∞*ˇÜ∞« º|_»∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. g∞Ö’<Õ JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ
â◊HÎ̃ =Ù#flѨÊ\˜H,© g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«"∞Õ g∞‰õΩ Jã¨Ö#·ˇ QÆ∞~°∞=Ù J~Ú#ѨÊ\˜H,© D
qâ◊fiOÖ’ QÆÅ Jxfl Ö’HÍÅÖ’#∂ q∞=∞‡efl Jxfl "ÕàÖ◊ Ï *ÏQÆ$`« Ѩ~∞° ã¨∂Î q∞=∞‡efl
rq`« ÅHõΔ ºO =∞i Ѩ~=° ∂~°O÷ "≥Ñ· Ù¨ =∞o§OK«_®xH˜ P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ g∞‰õΩ
É’kèã∞¨ OÎ \Ï~°∞. g∞ Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ ã≤ãOì¨ ‰õΩ (system) ã¨O|OkèOz JOu=∞
*Ï˝<åxfl (ultimate knowledge) JO^Œ*Ü ˇ ∞« ºQÆÅ P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ ‰õÄ_®
D qâ◊fiO g∞‰õΩ ã¨=∞‰õÄ~°∞™ÈÎOk. g∞ Ѩiq∞`« *Ï˝#O =Å¡, =¸_è» qâßfi™êÅ =Å¡
, =∞`« KèåO^Œã¨ HÀ~°ÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩáÈ=_»O =Å¡ J`«∞º#fl`«"∞≥ #ÿ *Ï˝<åxfl JOkOKÕ
P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ g∞~°∞ JO^Œ∞HÀÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 231
 Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=*Ïu JO`å XHõ K≥@∞ì Ü≥ÚHõ¯ "Õ~∞° ¡ (roots) =O\˜"å~°∞.
Jxfl "Õ~°∞¡ XHõ K≥@∞ì"Õ. D "Õ~°∞¡ Éèí∂q∞Ö’x ™ê~åxfl ã¨O„QÆÇ≤ÏOz K≥@∞ìHõO`å
"åºÑ≤OѨ*ãË #≤ @∞¡ =∂#=*Ïu D Éè∂í q∞ g∞^Õ =ÙO@∂ `«=∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }ÏÅ
^•fi~å W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ Ö’x ™ê~åxfl... JO>Ë *Ï˝<åxfl ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«_O» Ö’ q∞QÆ`å
Jxfl r=*Ï`«∞Å HõO>Ë ZO`À =ÚO^Œ_∞» QÆ∞Ö’ =ÙOk. Éè∂í q∞x XHõ K≥@∞ì`À áÈeÛ`Õ
=∂#=*Ïux "Õ~°∞¡QÍ#∞, W`«~° r=*Ï`«∞Å#∞ K≥@∞ìÖ’x W`«~° ÉèÏQÍÅ∞QÍ#∞
áÈÅÛ=K«∞Û. K≥@∞ìÖ’x U ÉèÏQÍxH˜ Ǩx [iy<å K≥@∞ì "≥Ú`«=Î ¸ ^•xfl Éèií OKåeû
=ÙO@∞Ok. K≥@∞ìÖ’x XHõ "Õ~°∞#∞ #iH˜ "ÕÜ«∞_»O =Å¡ K≥@∞ì‰õΩ ZO`À #+¨ìO
"å\˜Å∞¡`∞« Ok. J^Õ =∂kiQÍ =∂#=*ÏuÖ’ U XHõ¯ix K«OÑ≤<å =∂#= K≥`· #« º
qHÍ™êxH˜ #+¨ìO "å\˜Å∞¡`«∞Ok. r= K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞OÖ’ J„QÆÉèÏQÍ# =Ù#fl
=∂#=ÙxH˜ D Éè∂í q∞ g∞^Œ U r"å`«‡#∂ K«O¿Ñ JkèHÍ~°O ÖË^∞Œ . U r"å`«‡#∞
K«OÑ≤<å Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K« K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ QÆi+ì̈™ê÷~Úx JO^Œ∞HÀÖË_∞» . Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K« K≥`· #« ºâ◊HÎ̃
QÆi+ì̈ ™ê÷~Úx JkèQqÆ ∞Oz# `«~åfi`«<Õ J`«_∞» WHõ¯_» [#‡~åÇ≤Ï`«ºO á⁄Ok L#fl`«
Ö’HÍʼnõΩ „ѨÜ∂« }˜Oz JHõ¯_» [#‡Ñ¨~O° Ѩ~Å° ∞ H˘#™êyOK« QÆÅ_»∞. g∞ JO`«~ü
„ѨÑO¨ Kåxfl ^Õ=Ùx ^Œ∞~°Oæ QÍ =i‚¿ã,Î r=Ç≤ÏO㨉Ωõ áêÅÊ_Õ "å_»∞ ^Õ=Ùx ^Œ∞~°Oæ Ö’xH˜
„Ѩ"tÕ OK« ÖË_∞» . g∞~°∞ XHõ r"å`«‡#∞ K«OÑ≤#ѨÙ_»∞ g∞ K≥`· #« º qHÍã¨OÃÑ· ^≥|ƒ
H˘\˜ ì # >Ë ¡ . =∞`« q^Õ fi ëêÅ∞, Ü« Ú ^•ú Å ¿Ñi@ =∂#=*Ïu XHõ i <˘Hõ i x
K«OѨىõΩO@∞#flk. JO>Ë K≥@∞ì "Õ~∞° ¡ `≥yáÈ`«∞<åfl~Ú. nx =Å¡ Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«ÑÙ¨
K≥`· #« º qHÍ™êxH˜ Ǩx [~°∞QÆ∞`«∂Ok.
P^蕺u‡Hõ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ, =∞<Àâ◊HÎ̃ qãÎ̈~} ° , K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O „f _≥=· ∞#¬#Öò
Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ QÆÅ QÆi+ì̈âH◊ Î̃ ™ê÷~ÚÖ’ ã¨OѨÓiÎQÍ á⁄Ok [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° #∞
Ѩiã¨=∂Ñ≤Î KÕã∞¨ HÀ"åÅO>Ë – q™êÎ~"° ∞≥ #ÿ r=HÍ~°∞}º=¸, ã¨HÅõ „áê}˜ HÀ\˜ Ѩ@¡
J#∞~°H,Î̃ ™ê\˜ =∂#=*Ïu Ѩ@¡ ã¨ÇϨ HÍ~°O { ã¨Yº`«, D Éè∂í q∞ g∞^Œ rq`«O Ѩ@¡
ã¨OѨÓ~°"‚ ∞≥ #ÿ „¿Ñ=∞ { Q“~°=O g∞‰õΩ =ÙO_ç f~åe. =∂#=*Ïu Ѩ@¡ q^Õfi+¨O,
r=*Ï`«∞ŠѨ@¡ q^Õfi+¨O, rq`«O Ѩ@¡ q~°H,Î̃ `å<Õ ^≥=· O Jx qâ◊fiã≤OK«Hõ áÈ=_»O
– g∞ P^蕺u‡Hõ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ#∞ P@OHõ Ѩ~∞° ã¨∞OÎ \Ï~Ú.
D Éè∂í q∞x, D =∂#=*Ïux, WHõ¯_» =Ù#fl ã¨=∞ã¨Î r=*Ï`«∞Å#∞ g∞~°∞
J#∞~åQÆO`À „¿Ñq∞Oz f~åe. "å\˜`À ã¨YºOQÍ =ÙO@∂ ã¨ÇϨ r=#O K≥Ü∞« º_»O
232 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
g∞~°∞ JÅ=~°∞ÛHÀ"åe. ^Õfi+¨O ^•fi~å, rq`åã¨H˜Îx HÀÖ’Ê=_»O ^•fi~å, rq`«
=∂^è∞Œ ~åºxfl P™êfikOK« ÖË~∞° † P#O^ŒO`À rqOK«Ö~Ë ∞° .
JO`«~ü „ѨÜ∂« }O, ^蕺#O, ã¨~fi° r"å`«‡Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O Ѩ@¡ q"ÕHOõ `À
‰õÄ_ç# xt`« ѨijÅ#Å ^•fi~å `«Ñʨ =∞ˆ~ q^èOŒ QÍ#∂ g∞‰õΩ „Ѩ[˝ ã¨O„áêÑ≤OÎ K«^∞Œ .
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K« Ѩiâ’^è#Œ Å =Å¡ g∞‰õΩ „Ѩ[˝ ~å^Œ∞. „Ѩ[#˝ ∞ ™êkèOK«∞HÀ"åe. g∞~°∞
WOH˘HõiH˜ „Ѩ[˝#∞ „Ѩ™êkOK«ÖË~°∞. Z=i ÅHΔͺÅ∞ "åi‰õΩO\Ï~Ú. Z=i
rq`«Ñ~¨ =° ∂~°O÷ "åi‰õΩO@∞Ok. Z=i ^•i "åi^Õ. D Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩ"tÕ Oz#
=∂#=ÙÅO^Œ~°∂ Ju Q˘Ñ¨Ê "åàı§. Ju qt+¨ì"≥∞ÿ# "åàı§. J#O`« „|Ǩ‡O_»
=¸ÅK≥`· #« ºO JO^Œi JO`«~ü „ѨÑO¨ KåÖ’¡#∂ „ѨHÍtã¨∂OÎ k.
[O`«∞*Ï`«∞Å`À >ˇbѨu (telepathy) ^•fi~å ã¨OÉèÏ+≤OK«_»O „áêH©ìã¨∞
K≥Ü«∞ºO_ç. J^Õ=∞O`« Hõ+¨ì"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞g∞HÍ^Œ∞. `«‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ
ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ >ˇbѨux g∞~°∞ <Õ~∞° ÛHÀ=K«∞Û. ‰õΩHõ¯, Ñ≤e,¡ P=Ù WOHÍ H˘xfl ~°HÍÅ
ÃÑOѨÙ_»∞ [O`«∞=ÙÅ∞ g∞ "≥∞ÿO_£ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ PÖ’K«<å `«~°OQÍÅ#∞
Ѩã≤QÆ@ìQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. Ѩã≤Ñ≤Å¡Å∞ =∞i ÃÑOѨÙ_»∞ [O`«∞=ÙÅ∞ >ˇbѨu ^•fi~å
Ѩ~㰠ʨ ~°O ã¨OÉèÏ+≤OK«∞HÀ=_»O KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. >ˇbѨu J<Õk g∞ ã¨ÇϨ [ ™ê=∞~°º÷ O
(Natural ability)! ^•O\’¡ <≥Ñ· Ù¨ }ºO ™êkèOK«_®xH˜ „áê~°OÉèOí Ö’ H˘O`« JÉèϺã¨O
J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞Ok. g∞~°∞ >ˇbѨux Jaè=$kú KÕã∞¨ ‰õΩ#fl@¡~Ú`Õ [O`«∞*Ï`«∞Å∞ =∞i
g∞~°∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O ã¨OÉèÏ+≤OK«∞‰õΩx Z<Àfl q^è•Å∞QÍ *Ï˝<åxfl ѨOK«∞‰õΩ<Õ gÅ∞
U~°Ê_»∞`«∞Ok.
=∂#=*Ïu qHõ$`« KÕ+Åì̈ #∞ ã¨ÇϨ #O`À Éèií ã¨∂Î ‰õÄ_» [O`«∞*Ï`«∞Å∞ g∞
Ѩ@¡ J#∞~åQÆO, „¿Ñ=∞#∞ ѨOK«∞`«∞<åfl~Ú. "å\˜H˜ g∞Ѩ@¡ Z@∞=O\˜ ^Õfi+¨=¸
ÃÑOK«∞HÀÖË^Œ∞. =∂#=*Ïu `«# ã¨Ç¨Ï[ „Ѩ=$uÎÖ’xH˜ =∂~°=Åã≤ =ÙOk.
[O`«∞*Ï`«∞Å∞ =∞i =∂#=*Ï`«∞Å =∞^躌 Ѩ~㰠ʨ ~° ã¨ÇϨ HÍ~°O =∞i ã¨Yº`«`À r=â◊HÎ̃
K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O ZO`À =ÚO^Œ_»QÆ∞ "ÕÜ«∞=Åã≤ =ÙOk. nx=Å¡ Éèí∂q∞ g∞^Œ
r=*Ï`«∞Åhfl Åaúá⁄O^Œ∞`å~Ú.
"å`å=~°} LëÈ‚„QÆ`«Å ÃÇÏK«∞Û`«QÆ∞æÅ#∞ g∞ ^ÕǨÏO Ѩã≤QÆ@ìQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
Wk g∞ "≥∞Oÿ _£ ^•fi~å [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JÖψQ W`«~° =∂#=ÙÅ PÖ’K«<å`«~O° QÍÅ#∞,
[O`«∞=ÙÅ∞, =$HΔÍÅ∞ =∞i W`«~° =ã¨∞=Î ÙŠѶe‘ OQ∑û#∞ ‰õÄ_» g∞ "≥∞Oÿ _£ ѨãQ≤ @ Æ ì
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 233
QÆÅ^Œ∞. XHõ¯ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ<Õ H͉õΩO_® P`«‡â◊HÎ̃ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ ã¨ÊO^Œ#Å#∞
‰õÄ_» g∞ "≥∞Oÿ _£ ѨãQ≤ @ Æ Qì ÅÆ ^Œ∞. g∞ WO\’¡ ‰õΩsÛ, ÖË^• >ËaÖò ‰õÄ_» g∞ P`«‡â◊HÎ̃
#∞O_ç "≥Å∞=_Õ ã¨ÊO^Œ#Å#∞ ѨãQ≤ @ Æ ì QÆÅ=Ù. "≥∞Oÿ _£ J<Õk P`«‡Ö’ Wq∞_ç# â◊HÎ̃
Jx g∞H˜k=~°Hˆ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ^è~Œ å‡Å∞ XH˘¯Hõ¯ Ö’HÍxH˜ XHõ suÖ’ „HÀ_ôHiõ Oz =ÙO\Ï~Ú.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ Éè∂í q∞ g∞^ŒQÅÆ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ^è~Œ å‡Å∞ =∞~ÀÖ’HÍxH˜ =iÎOK«=Ù. HÀ@¡
ã¨O=`«û~åÅ #∞O_ç Éè∂í q∞ g∞^Œ [iy# Jxfl ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ „HÀ_ôHiõ Oz
PHÍâ◊ iHÍ~°∞Ť ~°∂ѨOÖ’ Éè„í ^ŒÑi¨ zOk. XHõ q∞eÜ«∞<£ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`O« Uq∞
[iyOn g∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å PHÍâ◊ iHÍ~°∞Åì #∞ ѨijeOz `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
HÍÖÏxH˜ g∞iKÕÛ x~°fiK«<åÅhfl XHõ „Éè=í ∞ =∂„`«"∞Õ .
K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ Ü≥ÚHõ¯ XHõ ~ˆ Ol (range of consciousness)Ö’ =∂„`«"∞Õ P
Ö’HõO { ^•xÃÑ· r=~åã¨∞Å∞ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. J}∞=ÙÅ x~å‡}O,
HÍOu Ü≥ÚHõ¯ qÅ∞=Å∞ (light values) P K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ~ˆ OlH˜ `«y#@∞¡QÍ =ÙO\Ï~Ú.
D qâ◊fiOÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ™œ~°=º=ã¨Å÷ ∞<åfl~Ú. XHõ ™œ~°=º=㨉÷ Ωõ ã¨O|OkèOz#
H˘xfl ÅHõÅΔ =~°‚ =º=ã¨Å÷ ∞ (spectra)g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂ʼnõΩ ^Œ~≈° #q∞ã¨∞OÎ \Ï~Ú.
Éè∂í q∞ g∞^Œ XHõ ™œ~°=~°‚ =º=ã¨÷ (system of solar spectrum)#∞ =∂„`«"∞Õ g∞
âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞ Hõ#∞Q˘#QÆeQÍ~°∞. g∞ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ‰õΩ JO`«∞zHõ¯x Z<Àfl ™œ~°=~°‚ =º=ã¨Å÷ ∞
Éè∂í q∞ g∞^Œ =Ù<åfl~Ú. "å\˜x ѨãQ≤ >Æ ìË ã≤u÷ H˜ g∞ Ѷl≤ H±û (physics) WOHÍ Jaè=$kú
K≥O^ŒÖ^Ë ∞Œ . XHõ ™œ~°=~°‚ =º=ã¨Ö÷ ’ QÆÅ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ∞ XHõ ~ˆ Olx
(range) Hõey =ÙO\Ï~Ú. g∞ K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ QÀK«~=° ∞ÜÕ∞º =∂#=ÙÅ∞ { W`«~°
r=*Ï`«∞Å ^ÕÇ¨ Å∞ XHõ ~ˆ OlH˜ Ѩiq∞`«"∞≥ #ÿ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ =ÅÜ«∞OÖ’
=ÙO@∞<åfl~Ú. q∞QÆ`å ~ˆ OlÅÖ’ QÆÅ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ =ÅÜ«∂ÅÖ’
QÆÅ r=*Ï`«∞Å ^ÕÇ¨ Å#∞ g∞ K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙÅ∞QÍx, g∞ âß„ã¨Î ѨiHõ~åÅ∞ QÍx ѨãQ≤ @Æ Öì =Ë Ù.
Éè∂í q∞ g∞^Œ Z<Àfl ™œ~°=~°‚ =º=ã¨Å÷ ∞ =Ù<åfl~Ú. XH˘¯Hõ¯ ™œ~°=~°‚ =º=ã¨Ö÷ ’
XHõ ~ˆ OlH˜ ã¨O|OkèOz# q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ =ÅÜ«∂Å∞ =ÙO@∞<åfl~Ú.
g∞ Ѷ ≤ l H± û WO`« =~° ‰ õ Ä Xˆ H XHõ ™œ~° = ~° ‚ Ñ ¨ \ Ïxfl ( solar spectrum )
Hõ#∞Q˘#QÆeyOk. nxfl|\ì̃ g∞ Ѷl≤ H±û ÖË^• W`«~° Ãã#· ∞ûÅ∞ ZO`« Ѩiq∞`«∞ÅÖ’
=ÙO^À `≥Å∞ã¨∞OÎ k QÆ^•. XHõ¯ Éè∂í q∞ g∞^Œ Z<Àfl ™œ~°=~°‚ =º=ã¨Å÷ ∞ =Ù#flѨÙ_»∞ XHõ
234 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
QÔ ÖÏH©ûÖ’ QÆÅ ™œ~°=~°‚ =º=ã¨Å÷ ∞ =∂#= WO>ˇe*ˇ<û£ ‰õΩ JO^Õk HÍ^Œ∞. XHõ ~ˆ Ol
=~°‰Ωõ qãÎ̈iOz# XHõ ™œ~°=~°‚ =º=ã¨Ö÷ ’ QÆÅ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ „HÀ_ôHiõ Oz# ÉèÏ+¨Ö’
(coded language) Wq∞_ç =ÙO@∞Ok. g∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å W`«~° ~ˆ OlʼnõΩ
qã¨iÎ Oz# ™œ~° =~°‚ =º=ã¨Å÷ Ö’xH˜ „Ѩ"tÕ Oz JHõ¯_» QÆÅ *Ï˝<åxfl ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«=K«∞Û.
W`«~° L#fl`« ™œ~°=~°‚ =º=ã¨Å÷ Ö’xH˜ (higher systems of solar spectra) g∞~°∞
„ѨÜ∂« }˜OK« QÆey#ѨÙ_Õ, P ™ê÷~ÚH˜ g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}˜u K≥Ok#ѨÙ_Õ =∂#=*ÏuH˜
QÆÅ J"Õ∞Ü«∞"≥∞#ÿ JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ â◊HÎ̃ g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞OÎ k. JO>Ë g∞ =∞<ÀqHÍã¨O
L#fl`« „ѶHÔ‘ fihûʼnõΩ (higher frequencies) Zky =ÙO_®e. JѨÙ_Õ g∞~°∞ Éè∂í q∞
g∞^Œ QÆÅ W`«~° r=*Ï`«∞Å qt+ì̈`#« ∞ ‰õÄ_» QÆ∞iÎOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞.
W`«~° ™œ~°=~°‚ =º=ã¨÷ÅÖ’xH˜ JO`«~ü „Ѩܫ∂}O ^•fi~å „Ñ¨"ÕtOK«QÆÅ
ã¨~°fiâ◊H˜ÎÜ«Ú‰õΩÎÅ∂, ã¨~°fi^ŒHõΔ`«Å∂ Éèí∂q∞ g∞^ŒQÆÅ „Ѩu =∞x+≤H© =Ù<åfl~Ú. g∞
=∂#=*Ïu r=â◊HΘ Ѩi}Ï=∞O QÍx, P^蕺u‡Hõ Ѩi}Ï=∞O QÍx ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’x
U â◊HÎ̃ g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ ç ÖË^∞Œ . Jq =∞x+≤ Ü≥ÚHõ¯ JO`«~„ü ѨÑO¨ K«O g∞^Œ =∂„`«"∞Õ
P^è•~°Ñ_¨ ç =Ù<åfl~Ú. g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ =∂Oã¨ÑO≤ _» ~°∂ѨOÖ’ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ Wq∞_ç=ÙOk.
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K« Ѩiâ’^è#Œ ^•fi~å, =ã¨∞Î qâı+¡ } ¨ ^•fi~å, `«~¯° O ^•fi~å, =∂#=*Ïu
P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆux á⁄O^Õ „Ѩâflı ÖË^∞Œ .
Éè∫uHõ "åã¨=Î O ^•fi~å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl XHõ xiÌ+ì¨ kâ◊Ö’, XHõ „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ
Pâ◊Ü∞« O`À `≥Å∞ã¨∞‰õΩx qã¨iÎ OK«∞HÀ=_»O HÀã¨O =∂#=*Ïu { W`«~° r=*Ï`«∞Å∞
WHõ¯_» ^ÕÇ¨ Å#∞ fã¨∞HÀ=_»O [iyOk. g∞ K≥`· #« ºâ◊HxÎ̃ qãÎ̈iOѨ*Ü ˇ ∞« º_»O ^•fi~å
g∞ ™œ~° =~°‚=º=ã¨÷ ˆ~Olx ÃÑOK«=K«∞Û. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ g∞ ™œ~°=~°‚=º=ã¨÷Ö’x
q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« `«~O° QÍÅ ~ˆ Ol 10 #∞O_ç 1000 =~°‰Ωõ (10 to 1000)J#∞HÀO_ç.
g∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ qã¨~Î } ° ^•fi~å ^•x ~ˆ Olx 10 #∞O_ç 7000 =~°‰Ωõ (10 to
7000) qã¨iÎ OѨ*Ü ˇ ∞« º=K«∞Û. JѨÙ_»∞ 1000 #∞O_ç 7000 qã¨~Î } ° Ö’ QÆÅ *Ï˝#O
=∂#=*Ïu { W`«~° r=*Ï`«∞ʼnõΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’xH˜ =ã¨∞ÎOk. JO>Ë W`«~°
ˆ~OlÅÖ’ QÆÅ ™œ~° =~°‚ =º=ã¨÷Å *Ï˝#O g∞ ˆ~Ol ÃÑ~°QÆ_»O ^•fi~å g∞‰õΩ
ÅÉèºí =∞=Ù`«∞Ok. D ~ˆ Olx ZO`« =~°HÔ <· å ÃÑOK«=K«∞Û. L#fl`« *Ï˝#O (higher
knowledge)g∞‰õΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’xH˜ ~å=_»O ^•fi~å g∞ ~ ˆ OlÖ’ QÆÅ =∂#=*Ïu
{ W`«~° r=*Ï`«∞Å |∞kú { =∞<ÀqHÍã¨O { rq`« qÅ∞=Å∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. XHõ
|∞^Œ∞_ú ∞» , XHõ rã¨ã.π .. WOHÍ ZO`À =∞Ok |∞^Œ∞àú √◊ § KÕã#≤ Ѩx J^Õ! "åà◊√§ W`«~°
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 235
~ˆ OlÅÖ’ QÆÅ ™œ~°=~°‚ =º=ã¨Å÷ Ö’QÆÅ *Ï˝<åxfl `≥Å∞ã¨∞HÀQÆeQÍ~°∞. XHõ QÔ ÖÏH©ûÖ’QÆÅ
HÀ@¡ ™œ~° =~°=‚ º=ã¨Å÷ Ö’ QÆÅ *Ï˝<åxfl |∞^Œ∞_ú ∞» , rã¨ã.π .. ZO^Œ~À `≥Å∞ã¨∞HÀQÆeQÍ~°∞.
XHõ ™œ~° =~°‚ Ѩ\Ïxfl =∂„`«"∞Õ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x „"ÕÖÏ_»∞`«∞#fl g∞ âß„ãÎ̈"`Õ ÅΫ ∞ ™êkèOz#
âß„ã‘Ü Î ∞« Jaè=$kú (scientific development) ZO`« JÅÊ"≥∞#ÿ ^À K≥áêÊeû# J=ã¨~O°
ÖË^Œ∞.
=∂#=Ù_»∞ L#fl`« P^蕺u‡Hõ Ö’HÍÅ#∞O_ç (higher spiritual worlds)
T_çÑ_¨ ç Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O ÖË^∞Œ . g∞~°∞ „Ѩã∞¨ `Î O« [#‡fã¨∞‰õΩ#fl
™œ~°=~°=‚ º=㨉÷ Ωõ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O HõO>Ë J`«∞º#fl`« *Ï˝<åxfl Hõey# ™œ~°=~°‚
=º=ã¨Å÷ ∞ Hõey# Ö’HÍÅ #∞O_ç „Ñ¨ã∞¨ `Î « Ö’HõO Ö’xH˜ [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [~°Q^Æ ∞Œ .
U P`«‡ ‰õÄ_» L#fl`« P^蕺u‡Hõ *Ï˝#™ê÷~Ú #∞O_ç ^•xHõO>Ë `«‰Ωõ ¯= P^蕺u‡Hõ
*Ï˝# ™ê÷~ÚQÆÅ ã≤u÷ H˜ ky =zÛ [#‡Å∞ fã¨∞HÀ=_»O K≥Ü∞« º^Œ∞. WѨÙ_»∞#fl ã≤u÷
#∞O_ç L#fl`« ã≤÷u KÕ~åÅx „Ѩܫ∞`«flO K≥Ü«∞º_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞ JO`«~ü
„ѨѨOK«OÖ’ W`«~° L#fl`« ™œ~° =~°‚ =º=ã¨÷ÅÖ’xH˜ „"ÕtOK«_®xH˜ HÍ=Åã≤#
"≥∞HÍx["£∞ (mechanism) Wq∞_ç =ÙOk. P "≥∞HÍx["£∞x g∞~°∞ Ѩ^Œ∞#∞
ÃÑ@∞ìHÀ"åe. P Ѩxx WOH˘Hõ~∞° g∞‰õΩ KÕã≤ ÃÑ@ìÖ~Ë ∞° . Z=ix "åˆ~ L^Œiú OK«∞HÀ"åe.
'<å `«O„_ç ~å[ºOÖ’ J<ÕHõ Ö’HÍÅ∞<åfl~Ú.— Jx rã¨ãπ K≥áêÊ_»∞. JO>Ë
PÜ«∞# W`«~° ™œ~°=~°‚ =º=ã¨÷ÅÖ’x Ö’HÍÅ#∞ `«# JO`«~ü „Ѩܫ∂}O ^•fi~å
^Œi≈OK« QÆeQÍ_»∞. XHõ ™œ~° =~°‚ =º=ã¨÷Ö’ L#fl q^Œ∞º^ŒÜ«∞™ê¯O`« `«~°OQÍÅ
~ˆ OlÖ’QÆÅ â◊HHΘ ˜ J#∞QÆ∞}OQÍ JHõ¯_ç r"å`«‡Å ^ÕÇ¨ Å∞ =ÙO\Ï~Ú. g∞ ~ˆ OlÖ’
=∂#= ^ÕÇϨ O XHõ =∂kiQÍ#∞, =∞~À ~ˆ OlÖ’QÆÅ =∂#= ^ÕÇϨ O =∞~À =∂kiQÍ#∞
=ÙO\Ï~Ú. g∞ HõO>Ë ÃÇÏ· Ü«∞~ü ~ˆ OlÖ’ (higher ranges) ‰õÄ_» =∂#=*Ï`«∞Å∞
=Ù<åfl~Ú. HÍHõáÈ`Õ "åà◊§ ^ÕÇ¨ Å∞, "åà◊§ Ãã#· ∞û–>ˇHÍflÅrÅ∞, "åà◊√§ ZOK«∞‰õΩ#fl
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ kâ◊Å∞, "åà◊√§ ZOK«∞‰õΩ#fl HõàÅ◊ ∂ (arts), "åà◊√§ K≥O^Õ Éè∫uHõ
"åã¨=Î O (physical reality) g∞ HõO>Ë KåÅ qaè#flOQÍ =ÙO@∞<åfl~Ú. XHõ ™œ~°
=~°‚ =º=ã¨÷ XHõ _≥·=∞#¬<£QÍ (dimension) =º=iOK«|_»∞`«∞Ok. g∞ HõàÅ◊ ∂ (Arts),
âß„™ÎêÅ∂ XHõ q^èOŒ QÍ#∂, =∞~À _≥=· ∞#¬<Ö£ ’x HõàÅ◊ ∂, âß„™êÎÅ∂ =∞~À q^èOŒ QÍ#∂
=ÙO\Ï~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ S<£ã<ì‘ £ (Einstein) J<Õ âß„ãÎ̈"`Õ Î« JO`«~ü „ѨÜ∂« }O
^•fi~å W`«~° ™œ~°=~°‚ =º=ã¨÷ÅÖ’ H˘xflO\˜Ö’xH˜ „Ѩ"ÕtOK«QÆeQÍ_»∞. PÜ«∞#
=∂=¸Å∞ âß„ãÎ̈"`Õ Î« HÍ^Œ∞, XHõ P^蕺u‡Hõ âß„ãÎ̈A_˝ ∞» !
236 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 XHõ ™œ~° =~°‚ =º=㨉÷ Ωõ ã¨O|OkèOz# ã≤ãOì̈ Ö’QÆÅ q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HHÎ̃ ˜
J#∞QÆ∞}OQÍ, P ã≤ãOì¨ ‰õΩ ã¨O|OkèOz# =¸ÅHÍÅ`À r=*Ï`«∞Å ^ÕÇϨ x~å‡}O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. Éè∂í q∞H˜ ã¨O|OkèOz# ã≤ãOì̈ Ö’ Wq∞_ç=Ù#fl q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HÎ̃
Ü≥ÚHõ¯ ~ˆ OlÖ’<Õ =∂#=*Ïu { W`«~° *Ï`«∞Å ^ÕÇ¨ Å x~å‡}O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞
^ÕǨÅ∞ Éèí∂q∞ g∞^Œ ã¨O„Hõq∞OKÕ Z@∞=O\˜ "åº^èŒ∞Å<≥·<å „uÑ≤ÊH˘@ìQÆeˆQ
r=~°™êÜ«∞xHõ â◊HxÎ̃ Hõey =ÙO\Ï~Ú. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HÎ̃ {
r=~°™êÜ«∞xHõ â◊HxΘ ÃÑOK«_O» ^•fi~å g∞ ^ÕÇϨ P~ÀQƺ =º=ã¨#÷ ∞ Ѩ\+˜ Ñì¨ ~¨ ∞° K«∞HÀ=K«∞Û.
ÃÇÏ· Ü«∞~ü â◊HΘ ™ê÷~ÚÅ∞ (higher energy levels) =Ù#flѨÙ_»∞ g∞ ^ÕÇ¨ xfl U "≥~· ã° Åπ ∂
(viruses) U ÉÏH©iì Ü«∂Å∞ (bacteria) =Ú@ì_Oç K«Ö=Ë Ù.
g∞~°∞ ÉÏºÖˇ#∞û_»∞QÍ (balanced) ã¨OѨÓ~°‚ P~ÀQͺxfl, ã¨iÜ≥∞ÿ # PÖ’K«#Å#∞
Hõey =Ù#flѨÙ_»∞ g∞ ÃÑOѨÙ_»∞ *O`«∞=ÙÅ∞, g∞ ÃÑ~°\’¡ "≥ÚHõ¯Å∞ ‰õÄ_» g∞‰õΩ
„Ѩuã¨ÊOkOz P#Ok™êÎ~Ú. Jxfl r=*Ï`«∞Å∂ =∞i "≥ÚHõ¯ÅÖψQ g∞~°∞ ‰õÄ_»
„ѨHõ$uÖ’ XHõ ÉèÏQÆO. P q+¨Ü«∂xfl g∞~°∞ q㨇iã¨∞Î<åfl~°∞. „ѨHõ$u`À =Ù#fl
J#∞|O^è•xfl g∞~°∞ q㨇iã¨∞Î<åfl~°∞. „ѨHõ$u "Õˆ~, r=*Ï`«∞Å∞ "Õˆ~QÍ =ÙO_»=Ù.
„f_≥·=∞#¬#Öò ã≤ã¨ìOÖ’ QÆÅ D „ѨHõ$uÖ’ Z@∞=O\˜ ã¨"åÅ∞<≥·<å Z^Œ∞~À¯QÆÅ
ã¨~fi° â◊HÜ
Î̃ Ú« ‰õΩÅÎ ∞ g∞ ^ÕÇϨ O =∞i g∞ =∞<Àâ◊HÎ̃ (JO`«~ü â◊HÖÎ̃ ’) Hõey =Ù<åfl~Ú.
„ѨHõ$uÖ’x Jxfl â◊‰õΩÎÅ∂ g∞‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõi™êÎ~Ú. „ѨHõ$uÖ’ ^Œ∞+ì̈â◊‰õΩÎÅ∞O\ÏÜ«∞x
=∞i ^Œ∞+ì̈âH◊ `ÎÎ̃ À áÈ~å_ç "å\˜x F_çOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞O@∞O^Œx HõeÊ`« QÍ^äÅŒ Ö’
K«kq =ÙO\Ï~°∞. ^Œ∞+¨ìâ◊‰õΩÎÅ∞ J<Õq g∞ <≥ÔQ\˜"£ PÖ’K«#Å ã¨$+≤ì =Å¡<Õ
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ =∞i D qâ◊fiOÖ’ ZHõ¯_® ^Œ∞+ì̈ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞O_»=Ù. g∞
=∞`« „QÆO^è•ÅÖ’ ^Œ∞+ì̈â‰◊ Ωõ ÅÎ „Ѩ™ê÷=# =ÙOk. ^Œ∞+ì̈â‰◊ Ωõ ÅÎ `À áÈ~å_ç QÔ ez# Ç‘Ï~ÀÅ
QÆ∞iOz ‰õÄ_» g∞~°∞ K«kq =ÙO\Ï~°∞. P ^Œ∞+ì̈â‰◊ Ωõ ÅÎ xflO\˜h g∞ PÖ’K«#Å #∞O_ç
ã¨$+≤ìOK«∞‰õΩO@∞#fl"Õ#x g∞~°∞ QÆ∞iÎOKåe. g∞~°∞ Uq #q∞‡`Õ J"Õ g∞‰õΩ
Z^Œ∞~°=Ù`å~Ú.
XeOÑ≤Hû± Qˆ "£∞ûÅÖ’ (Olympic games) „H©_®HÍ~°∞Å∞ KåÅ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ
„H©_®q<庙êÅ∞ „Ѩ^iŒ ≈ã¨∞#Î fl ã¨OQÆu g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. "å\˜x J^Œ∞ƒù`åÅ∞QÍ, „ѨÑO¨ K«
iHÍ~°∞Ť ∞QÍ (world records) g∞~°∞ QÆ∞iÎOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∂Ok. J@∞=O\˜ J^Œ∞ƒù`«
q<庙êÅ∞ KÕ¿ã â◊HÎ̃ =∞i "≥∞HÍx["£∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩu =∂#= ^ÕÇϨ OÖ’#∂
Wq∞_ç =ÙOk. Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩu =∂#=Ù_ç ^ÕÇϨ =¸ JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ â◊HxÎ̃ Hõey
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 237
=ÙOk. g∞~°∞ ‰õÄ_» ã¨OHõÅÊâ◊H˜Îx ˆHO„nHõiOѨ*Ëã≤ XeOÑ≤H± „H©_®HÍ~°∞Å HõO>Ë
‰õÄ_» Q˘Ñ¨Ê q<庙êÅ∞ K≥Ü∞« º=K«∞Û,
Éè∂í q∞ g∞^Œ P^蕺u‡Hõ KèåÖˇO*ˇã#π ∞ (spiritual challenges) Z^Œ∞~À¯=_®xH˜
nè@∞QÍ g∞~°∞ Éè∫uHõ ^ÕÇ¨ xfl ZOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Z@∞=O\˜ "åºkè<<·≥ å
ã¨O„Hõq∞OѨ*ãË ∞¨ ‰õΩ<Õ â◊HΘ ^ÕÇ¨ xH˜ =ÙO@∞Ok. J^Õ "åºkèx Ç‘ÏeOQ∑ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ ™ê=∞~°º÷ O
‰õÄ_» g∞ ^ÕÇϨ OÖ’<Õ =ÙO@∞Ok. rã¨ãπ ZO`À =∞OkH˜ "åº^è∞Œ Å#∞ Ç‘ÏeOQ∑ K≥Ü∞« º_»O
[iyO^Œx g∞~°∞ K«kq =ÙO\Ï~°∞. "åã¨"Î åxH˜ rã¨ã=π Å¡ Z=fiiH© Ç‘ÏeOQ∑ [~°QÖÆ ^Ë ∞Œ .
Ç‘ÏeOQ∑ [~°∞QÆ∞`«∂O^Œx "åà◊√§ qâ◊fiã≤OK«_O» =Å¡ "åà◊§ ^ÕÇ¨ ÅÖ’x JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ
â◊HΘ L`ÕlÎ `«=∞=_»O ^•fi~å Ç‘ÏeOQ∑ [iyOk. Éè∂í q∞ g∞^Œ ZO`À =∞Ok Hͺ#û~°∞
(cancer) WOHÍ W`«~° „áê}ÏO`«Hõ "åº^è∞Œ Å#∞ Hõey=Ù#fl "åà◊√§ ã¨_<≥ Q£ Í (suddenly)
"åº^è∞Œ Å#∞ #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ=_»O g∞~°∞ K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞ QÆ^•! g∞ _®Hõ~ì ‰¡° Ωõ WÖÏO\˜q
`«~K° ∂« Z^Œ∞~°=Ù`«∂ =ÙO\Ï~Ú. g∞ _®Hõ~ì ∞° ¡ ã¨O„Éè=í ∂â◊Û~åºÅ‰õΩ Ö’#ÜÕ∞ºsuÖ’
~ÀQÆ∞Å∞ "åº^è∞Œ Å#∞ #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∂Ok. K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ g∞ ^ÕÇϨ =∞O`å
qã¨iÎ Oz =ÙO@∞Ok. ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç W=fi|_Õ Z@∞=O\˜ Ç‘ÏeOQÆ∂ g∞
^ÕÇ¨ xH˜ ã¨O„Hõq∞Oz# "åº^è∞Œ Å#∞ #Ü«∞O K≥Ü∞« º_»O [~°Q^Æ ∞Œ . ÉÏǨϺ „¿Ñ~°}=Å¡
Ç‘ÏeOQ∑ [iyáÈ`«∞O^Œx g∞~°∞ qâ◊fiã≤OK«_O» =Å¡ g∞ ^ÕÇϨ OÖ’x JѨiq∞`« â◊HÎ̃
„H˜Ü∂« ~°∂ѨO ^èiŒ Oz "åº^è∞Œ Å#∞ #Ü«∞O KÕã∞¨ OÎ k. g∞ ã¨OHõÅÊO qâ◊fiâ◊HÖΘ ’ ÉèÏQÆ=∞x
QÆ∞iÎOK«O_ç. Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=*Ïu `«=∞ "åãÎ̈"åxfl `å"Õ∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∂Ok.
H˘xfl "ÕÅ =∞Ok ÖË^• JO`«HOõ >Ë Z‰õΩ¯= =∞Ok P`«‡Ç¨Ï`åº ã¨^$Œ â◊"∞≥ #ÿ PÖ’K«#Å#∞
L`«Ê#flO K≥Ü∞« º_»O =Å¡ XHõ Ç≤Ï@¡~Öü ÏO\˜ "å_çh, XHõ Éè∂í HõOáêxfl, XHõ `«∞á¶ê#∞#∂,
XHõ ã¨∞<åg∞h, H˘xfl "ÕÅ =∞Okx ǨÏiOz"Õ¿ã XHõ "åºkèh, WOHÍ W`«~° „ѨH$õ u
cèÉèí`åûÅ#∞ ã¨$+≤ìOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. JO`ÕHÍx, ^Õ=Ù_»∞ áêѨÙÅ#∞, ^Œ∞~å‡~°∞æÅ#∞
tHΔ̃OK«_®xH˜ „ѨH$õ u cèÉ`íè åûÅ#∞ „áê}ÏO`«Hõ "åº^è∞Œ Å#∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ ѨOѨ_"» ∂≥ ,
ÖË^• ^Œ∞+ì̈â‰◊ Ωõ ÅÎ ∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ, =∂#=*Ïu g∞^Œ ^•_ç K≥Ü∞« º_»"∂≥ [~°Q=Æ Ù. Jxfl
r=*Ï`«∞Å#∞ =keÃÑ>Ëãì ≤ XHõ¯ =∂#=*Ïu g∞^Õ ^Œ∞+¨âì ‰◊ Ωõ ÅÎ ∞ ^•_ç KÕÜ∞« _»O [~°Q^Æ ∞Œ .
D qâ◊fiOÖ’ „Ѩu Ö’HÍxH© XHõ ~°H} Δõ =º=ã¨=÷ ÙO@∞Ok. K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ~°H} Δõ
=º=ã¨÷QÍ Ñ¨xKÕã¨∞ÎO@∞Ok. XHõ „Ѩ`ÕºHõ ˆ~OlÖ’ =Ù#fl K≥·`«#ºâ◊H˜Î P Ö’HõOÖ’
=ÙO@∞Ok. Ö’Hõ O Ö’x Jxfl r=*Ï`« ∞ Å K≥ · ` « # º qHÍ㨠O =Å¡ P ˆ ~ Ol
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. U Ö’HõOÖ’#∂ =∞Oz K≥_∞» Å<Õq „Ѩ`ºÕ HõOQÍ =ÙO_»=Ù. =∞Oz
238 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
K≥_∞» Å<Õq g∞ =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ =Ù<åfl~Ú. g∞ JO`«~ü â◊HxÎ̃ =∞Oz"≥Ñ· Ù¨ =∞i K≥_∞» "≥Ñ· Ù¨
=∞o§OK«∞‰õΩ<Õ ¿ãfiK«Ûù g∞ KÕ`∞« Ö’¡<Õ =ÙOk. „Ѩu Ö’Hõ=¸ XHõ ã¨`º« `«Å"Õ∞. XHõ
ã¨`º« `«ÅOÖ’ XHõ xiú+ì̈ ѨikèÖ’ *Ï˝<åxfl ã¨=Úáêi˚Oz =∞~À ã¨`º« `«ÅOÖ’xH˜
P`«‡ „ѨÜ∂« }˜Oz JHõ¯_® [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° ∞ H˘#™êyã¨∂Î XHõ xiú+ì̈ ѨikèÖ’ *Ï˝<åxfl
ã¨OáêkOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ∂« }O J#O`«OQÍ =Ù#fl ã¨`º«
`«ÖÏÅ QÆ∞O_® ™êyáÈ`«∂<Õ =ÙO@∞Ok.
✽ ✽ ✽

J<å~ÀQƺO,HõëêìÅ∞, ^Œ∞óYO J<Õq g∞ PÖ’K«#Å #∞O_ç ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç g∞

rq`å#∞Éè"í åÅ∞QÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«O #∞O_ç Jq ã¨$+≤Oì Ѩ|_»=Ù.
^Õ=Ù_»∞ ÖË^• =¸ÅK≥·`«#ºO q∞=∞‡efl tH˜ΔOK«_»O HÀã¨O "å\˜x g∞ÃÑ· ~°∞^Œú_»O
ÖË^∞Œ . P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O J<Õk g∞‰õΩ rq`« âß„™êÎxfl <Õ~∞° Ê`«∞Ok. J<å~ÀQƺO, ^Œ∞ó
YO, HõëêìÅ#∞ P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O Ö’Ñ≤OK«_O» =Å¡ g∞ rq`«OÖ’xH˜ PǨfixOK«_O»
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. K≥·`«#ºâ◊H˜Îx „áêH˜ìHõÖòQÍ ZÖÏ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ"åÖ’ g∞‰õΩ
`≥eÜ«∞HõáÈ=_»O =Å¡ rq`åxfl P#O^Œ=∞Ü«∞OQÍ, ã¨$[<å`«‡HõOQÍ =∞Å∞K«∞HÀÖËHõ
áÈ`«∞<åfl~°∞. J<å~ÀQƺO, HõëêìÅ∞, ^Œ∞óMÏÅ#∞O_ç Z<Àfl P^蕺u‡Hõ ã¨O^ÕâßÅ#∞
á⁄O^Œ=K«∞Û. Jq ZO`À *Ï˝<åxfl "≥∂ã¨∞ H˘ã¨∞OÎ \Ï~Ú x~å‡}Ï`«‡Hõ ^Œ$HõÊ^äOŒ `À
"å\˜x Ѩi+¨¯iOK«∞HÀ=_»O ™ê^èŒ# KÕÜ«∞O_ç. "å\˜x g∞ PÖ’K«#Å ^•fi~å
ã¨$+≤ìOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞ `«∞<åfl~°∞ Hõ#∞Hõ "å\˜x Ѩi+¨¯iOK«∞‰õΩ<Õ â◊H˜ÎÜ«Ú‰õΩÎÅ∞ ‰õÄ_»
g∞Ö’<Õ Wq∞_ç =Ù<åfl~Ú.
x~°O`«~°=¸ ÉÏ^è•=∞Ü«∞ rq`«O`À, J<å~ÀQƺO`À rq`« „Ѩܫ∂}Ïxfl
H˘#™êyOK«_O» P`«‡‰õΩ ZO`« =∂„`«=¸ =∞Ozk HÍ^Œ∞. 'Z=i "åã¨"Î åxH˜ "åˆ~
ã¨$+≤Hì ~õ Åΰ ∞—! J<Õ ã¨`º« O `≥Å∞ã¨∞‰õΩx "å\˜x `˘ÅyOK«∞HÀ=_®xH˜ g∞ JO`«~ü â◊HxÎ̃
=ÙѨÜ∂≥ yOK«O_ç. ã¨~fi° â◊HÎ̃ ™ê=∞~å÷ºÅ∂ g∞Ö’<Õ =Ù<åflÜ«∞x ã¨^• QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç.
J<å~ÀQƺO, HõëêìÅ∞, ^Œ∞óMÏÅ`À rq`«=∞O`å ^≥#· ºO`À, <≥~· åâ◊ºO`À, k‰õΩ¯`ÀK«x
ã≤u÷ `À „‰õΩOyáÈ=_»O P^蕺u‡Hõ`« JxÊOK«∞HÀ^Œ∞. JxflO\˜h ™êǨÏã¨O`À Z^Œ∞~˘¯x
Ѩi+¨¯iOK«∞HÀO_ç. U Hõ} Δ OÖ’<≥<· å g∞ rq`åxfl =∞Å∞Ѩ٠„uѨÊ=K«∞Û. D =~°=Î ∂#O
#∞O_Õ „H˘`«Î rq`åxfl „áê~°OaèOK«=K«∞Û. =~°=Î ∂#OÖ’ g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ<Õ ã¨iÜ≥∞ÿ #
x~°Ü ‚ ∂« Å∞ g∞ rq`åxfl ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ =∂iÛ"Õ™êÎ~Ú. U qâ◊fiâ◊HΘ ÖË^• =¸ÅK≥`· #« ºO
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 239
D „ѨÑO¨ KåÅxflO\˜h ã¨$+≤ãì ∂¨ OÎ ^À, P qâ◊fiâ◊HÎ̃ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Wq∞_ç
=ÙOk. qâ◊fiâ◊HΘ Ü≥ÚHõ¯ J#O`« ^è~Œ å‡Å∂, J#O`« QÆ∞}ÏÅ∂ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’
Wq∞_ç=Ù<åfl~Ú. g∞ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º Jxfl ã¨"åà◊§‰õÄ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç ã¨=∂^è•<åÅ∞ Åaè™êÎ~Ú.
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç, P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ #∞O_ç, P^蕺u‡Hõ ѨÙãÎ̈HÍÅ
#∞O_ç g∞~°∞ á⁄O^Õ ÔQ·_≥<£û HõO>Ë g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«O #∞O_ç á⁄O^Õ ÔQ·_≥<£û
JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ k. =∞i x["≥∞#ÿ P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞–
1. J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ ã¨OѨ^ÅŒ ∂, ã¨~fi° HÍ~°º^ŒH`Δõ Å« ∂, J#O`«"∞≥ #ÿ *Ï˝#O g∞Ö’<Õ
=Ù<åflÜ«∞x g∞‰õΩ É’kè™êÎ~∞° .
2. 'g∞ ã¨Ç¨Ï[ ã≤÷`«∞Ö’¡ g∞ ã¨Ç¨Ï[ „Ѩ=$uÎÖ’ H˘#™êˆQ ¿ãfiK«Ûùxã¨∂Î, g∞
"åãÎ̈"åÅ#∞ g∞ˆ~ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞— J<Õ Z~°∞Hõ#∞ Hõey =ÙO_»=∞x
É’kè™êÎ~°∞.
3. „Ѩ[#˝ ∞ (wisdom) =∞~˘Hõ~∞° Z=fi~°∂ g∞‰õΩ J#∞„QÆÇÏ≤ OK«Ö~Ë x° =∞i g∞~°∂
W`«~∞° ʼnõΩ J#∞„QÆÇÏ≤ OK«Ö~Ë <° Õ ã¨`åºxfl É’kè™êÎ~∞° .
4. ã¨~fi° =∂#=*Ïu JÉèºí ã≤OK«=Åã≤# =∞i J^躌 Ü«∞#O KÕÜ∞« =Åã≤# âß„ãÎ̈O
'P^蕺u‡Hõ âß„ãÎ̈O— =∂„`«"∞Õ #x É’kè™êÎ~∞° .
=∞`« „QÆ O ^ä • Å#∞ L^Œ Ç ¨ Ï i㨠∂ Î ( quote) KÕ ¿ 㠄Ѩ ã ¨ O QÍÅ∞ KÕ ã ¨ ∂ Î
'HÍÖÏѨÇϨ ~°}O— KÕ¿ã "å_≥=_»∂ P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙHÍ<Õ~_° ∞» . JO`«~ü „ѨÜ∂« }O
Q͉õΩO_® =∞ˆ~ Ѩ^ŒúuÖ’#∂ g∞‰õΩ '„Ѩ[˝— (wisdom) ã¨O„áêÑ≤ÎOK«^Œ∞. JO`«~ü
„ѨѨOKåxfl Ѩiâ’^èŒ# K≥Ü«∞º‰õΩO_® g∞~°∞ 'P`«‡— QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀÖË~°∞. =∞`«
É’^è Œ ‰ õ Ω Å „Ѩ = K« < åÅO`å g∞ 'JǨ Ï O—#∞ 㨠O `« $ Ñ≤ ΠѨ ~ ° K « _ ®xH˜
Ѩiq∞`«=∞=Ù`«∞<åfl~ÚQÍx 'P^蕺u‡Hõ`#« ∞— ã¨∂\˜QÍ g∞‰õΩ KÕ~"° Ü Õ ∞« _»O ÖË^∞Œ . "åi
É’^è#Œ Å∞ 'QÍ#∞ÔQ^Œ∞Ì „Ѩ=$uΗ֒ =ÙO@∂ q∞=∞‡efl ZO`« =∂„`«=¸ Z^ŒQhÆ Ü«∞‰õΩO_®
KÕã∞¨ <Î åfl~Ú† =∂#ã≤HOõ QÍ =∞i P^蕺u‡HõOQÍ q∞=∞‡efl Z^ŒQhÆ Ü«∞‰õΩO_® KÕã∞¨ <Î åfl~Ú.
'x#∞fl h=Ù `≥Å∞ã¨∞HÀ! h Ö’<Õ ^≥=· =ÚOk! Jx É’kèOKÕ"å_Õ x["≥∞#ÿ P^蕺u‡Hõ
QÆ∞~°∞=Ù!

xxx
240 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò P`«‡
(Multi Dimensional Soul)
P`«‡ QÆ∞iOz Wk =~°‰Ωõ g∞~°∞ „QÆÇÏ≤ Oz# q+¨Ü∂« Å∞ KåÖÏ ã¨fiÅÊO. Jk
#n „Ѩ"åǨÏO =Öˇ x~°O`«~=° ¸ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∂Î =ÙO@∞Ok† x~°O`«~O° K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞
"åºHÀK«O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. P`«‡, ^•x J#O`«"∞≥ #ÿ â◊HΘ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ (inner
world) ã¨O|OkèOz#q. =ºH˜` Î fi« O, ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∂Å∞, JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O, ^ÕÇϨ O–
W=hfl "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ K≥Ñʨ _»O [~°∞QÆ∞`«∞#flѨÊ\˜H© J=hfl P`«‡â◊HΘ JO`«~åƒùQÍÖË !
P`«‡‰õΩ Ñ¨i^è∞Œ Å∞ (limitations) x~°fizOK«Ö=Ë Ú. g∞ ÃãH· ÍÅlã¨∞Åì ∞ (psychologists)
'JǨÏO— (ego),KÕ`<« å =∞<Àâ◊HΘ (conscious mind), JO`«~ü KÕ`<« å =∞<Àâ◊HΘ (sub
conscious mind) Jx P`«‡‰õΩ (soul) J<ÕHõ x~°fiK«<åÅ∞ Wã¨∞< Î åfl~°∞. P`«‡‰õΩ QÆÅ
J#O`«"∞≥ #ÿ qã¨~Î }° "åi PÖ’K«<å ѨikèH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖË^∞Œ . P`«‡â◊HΘ QÆ∞iOz
g∞‰õΩ `≥eã≤# `«~åfi`«, Éè∫uHõ "åã¨=Î O (physical reality), PÖ’K«<åâ◊HΘ (thought
power), K≥` · #« º Ѩi}Ï=∞O QÆ∞iOz KåÅ K«H¯õ QÍ J~°O÷ HÍQÆÅ^Œ∞
K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness) ~°∂áêO`«~O° K≥Ok HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞QÍ
"≥eâß~Ú. g∞ Éè∂í q∞ "å\˜Ö’¡ XHÍ<˘Hõ `«ÅO (plane). g∞ Ѩ^*Œ ÏÅO`À ^•xfl
=¸_»∞`«ÖÏÅ∞ QÆÅ „ѨÑO¨ K«OQÍ (three dimensional world) K≥Ñʨ |_»∞`«∞Ok.
K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness) â◊H™Î˜ ê÷~Ú (energy level) =∞i „ѶHÔ‘ fihûÅ (frequency)
P^è•~°OQÍ Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷ ã¨fiÉèÏ=O (nature) =ÙO@∞Ok. „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~Ú (frequency
level) Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#flѨÙ_»∞ Ѩ^•~°÷ ã¨fi~°∂ѨO XHõ q^èO Œ QÍ, „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~Ú `«‰Ωõ ¯=QÍ
=Ù#flѨÙ_»∞ Ѩ^•~° ãú fi¨ ~°∂ѨO =∞~À q^èOŒ QÍ =ÙO@∞Ok. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ g∞ WO\’¡
ã‘eOQ∑ á¶êº#∞ (ceiling fan) xâ◊ÛÅ ã≤u÷ (at rest)Ö’ =Ù#flѨÙ_»∞ g∞ HõO\˜H˜ =¸_»∞
~Ô Hõ¯Å∞ (three wings) HõxÊ™êÎ~Ú. á¶êº#∞ "ÕQÍxfl (speed) ~Ô QÆ∞ºÖË@~ü ^•fi~å XHõ\.˜ ,
~Ô O_»∞, =¸_»∞, <åÅ∞QÆ∞, J~Ú^Œ∞ JÖÏ =~°∞ã¨QÍ ÃÑOz#ѨÙ_»∞ á¶êº#∞Ö’ ~Ô Hõ¯Å∞
ÖˇH¯˜ OK«_O» Hõ+=ì¨ ∞=Ù`∞« Ok. J`«ºO`« "ÕQOÆ Ö’ =Ù#flѨÙ_∞» ~Ô Hõ¯Å∞ (wings) HõxÊOK«‰Ωõ O_®
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 241
áÈ`å~Ú. á¶êº#∞‰õΩ HõÅ∞QÆ*ãË #≤ â◊HΘ (energy) ÃÑiˆQ H˘nÌ ^•x "ÕQOÆ , „ѶHÔ‘ fihû
(frequency) ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. JÖψQ Z‰õΩ¯= â◊HΘ ™ê÷~Ú (energy level) =Ù#fl Ö’HÍÅ∞
g∞ HõO\˜H˜ HõxÊOK«=Ù. Z‰õΩ¯= â◊HΘ ™ê÷~Ú `«ÅO#∞O_ç (high energy plane),
`«‰Ωõ ¯= â◊HΘ ™ê÷~Ú `«ÖÏxfl K«∂_»=K«∞Û. D qâ◊fiOÖ’ Ö’HÍÅhfl (all worlds) qq^èŒ
â◊HΘ ™ê÷~ÚÅ∞ Hõey =ÙO_ç, qq^èŒ „ѶHÔ‘ fihûÅÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú.
Éè∂í q∞ g∞^Œ x=ã≤ã∞¨ #Î fl r=*Ï`«∞Å∞ (species), Éè∂í q∞`À ã¨Ç¨ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. ã¨$+≤Öì ’ =Ù#fl ã¨HÅõ „áê}˜HÀ\˜ =¸ÅK≥`· #« ºO (All That Is) #∞O_ç
"≥Å∞=_ç# P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞ ! P`«‡, ^•x ã¨fiÉèÏ=O Éè∫uHõ xÜ«∞=∂ʼnõΩ, HÍÖÏxH˜,
^Œ∂~åxH˜ ã¨O|O^èOŒ ÖˉΩõ O_® =ÙO@∞Ok. Éè∫uHõ xÜ«∞=∂Å#∞ (physical laws)
P`«‡â◊HHΘ ,˜ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ (inner worlds) =iÎOѨ*Ü ˇ ∞« ºÖË=Ú! ÉÏǨϺ Hõ~‡° Å∞,
Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ (physical events) JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x =∞<Àâ◊HΘ ^•fi~å
Pq~°ƒqù ã¨∞<Î åfl~Ú. g∞ Hõà§◊ ‰õΩ HõxÊOKÕ „Ѩu Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#, JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’
JO`«~ü ã¨OѶ∞¨ @# (inner event)QÍ U~°Ê_ç# `«~åfi`« Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ (JO>Ë
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’) "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∂Ok.
Éè∫uHõ ^ÕǨÏO, Éè∫uHõ "å`å=~°}O (physical environment), Éè∫uHõ
ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ (physical events), D qâ◊fiOÖ’QÆÅ ã¨$+≤ì JO`å ‰õÄ_» JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú. g∞~°∞ Hˆ =ÅO XHõ ^ÕÇϨ O (physical body) =∂„`«"∞Õ
HÍ^Œ∞. UHõ HÍÅOÖ’ (simultaneously) g∞~°∞ J<ÕHõ ~°∂áêÅÖ’ ^ÕÇ¨ Å#∞ Hõey
=ÙO_ç, J<ÕHõ KÀ@¡ =ÙO@∂ P`«‡ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. XˆH™êi J<ÕHKõ À@¡
=Ù#fl@∞¡ g∞ ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∂ʼnõΩ QÀK«~O° HÍ^Œ∞. g∞ 'JǨÏO— #‰õΩ g∞~°∞ XHõ ^ÕÇ¨ xH˜
=∂„`«"∞Õ Ñ¨iq∞`«"∞≥ ÿ =Ù#fl@∞¡ JxÊã¨∞OÎ k† g∞ P`«‡ XHõ ^ÕÇ¨ xH˜ =∂„`«"∞Õ Ñ¨iq∞`«"∞≥ ÿ
=Ù#fl@∞¡ JxÊã¨∞OÎ k. g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç ( JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç) ~°∂áêÅ#∞
x~°O`«~=° ¸ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂<Õ =ÙO\Ï~Ú.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ – ã¨=Ú„^ŒO X_»∞#¤ XHõ JO^Œ"∞≥ #ÿ „Ѩ^âÕ ßxfl TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.
JHõ¯_» g∞~°∞ ã¨OK«iã¨∞#Î fl@∞¡ PǨ^¡ HŒ ~õ ° "å`å=~°}Ïxfl P™êfikã¨∞#Î fl@∞¡ LÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.
JHõ¯_» P#O^ŒOQÍ QÆ_∞» ѨÙ`«∞#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. J<ÕHõ ~°HÍÅ J#∞Éè∂í `«∞Å#∞
á⁄O^Œ∞`«∞#fl@∞¡ Z"≥∂+¨<û£ (emotions), Ѷe‘ OQ∑û (feelings)`À ã¨Ç¨ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.
JÖÏ TÇ≤ÏOK«∞HÀ=_»O =Å¡ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç q^Œ∞º`ü JÜ«∞™ê¯O`«
`«~O° QÍÅ∞ "≥Å∞=_ç ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ X_»∞#¤ XHõ Éè∫uHõ ~°∂ѨO „Ѩ`º« Hõ=Δ ∞=Ù`«∞Ok. ^•x
242 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
~°∂ѨO g∞ ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯ KèåÜ«∞ (image)#∞ áÈe=ÙO@∞Ok. g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç
"≥Å∞=_ç# P Éè∫uHõ~∂° ѨO W`«~∞° ʼnõΩ HõxÊOK«^∞Œ . âß„ãÎ̈Ñi¨ Hõ~åÅ∞ (scientific
instruments) Ѩã≤QÆ@ìÖË=Ù. g∞ "≥∞ÿO_£ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~°OQÍÅ∞
(thought waves) "å\˜ â◊HΘ (energy), „ѶHÔ‘ fihûʼnõΩ (frequency) J#∞QÆ∞}OQÍ
Éè∫uHõ ~°∂ѨO U~°Ê_çOk. Jk q∞^蕺 Éè∫uHõ ~°∂ѨO (pseudo physical form)
ÖË^• Éè∫uHõ ~°∂ѨO (physical form)QÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞‰Ì Ωõ Ok. JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç
"≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ Éè∫uHõ ~°∂ѨOQÍ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ_O» [iyOk.
x~°O`«~=° ¸ WÖÏO\˜ ~°∂áêÅ∞ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂<Õ
=ÙO\Ï~Ú. D „Ѩ„H˜Ü∞« „ѨuHõ}Δ =¸ ™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. g∞ JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç
"≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~°OQÍÅ â◊H˜Î (energy), ™êO„^Œ`« (density), f„=`«
(intensity), „ѶHÔ‘ fihûÅ (frequency) P^è•~°OQÍ P Éè∫uHõ ~°∂áêÅ ™êO„^Œ`« ‰õÄ_»
=∂~°∞ `«∞O@∞Ok. "Õ~ˆ fi~°∞ â◊HΘ ™ê÷~ÚÅ∞ QÆÅ (energy levels) PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ
#∞O_ç ã¨$+≤ìOK«|_ç# Éè∫uHõ ~°∂áêÅ∞ "Õˆ~fi~°∞ ™êO„^Œ`«Å`À ~°∂áêO`«~°O
K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. ^Õx „Ѩ`ºÕ Hõ`« ^•xH˜ =ÙO@∂ g∞~°∞ P Éè∫uHõ ~°∂áêxH˜ (physical
form) g∞~°∞ ã¨$+≤H ì ~õ ΰ (creator)QÍ `«Ü∂« ~°Ü∂« º~°∞.
g∞ =∞<Àâ◊HΘ (mind power) #∞O_ç Ѷ֨ Ï<å Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ HÍ"åÅx |ÅOQÍ,
f„=OQÍ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. ^•x Ѷe¨ `«OQÍ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O (inner world)
#∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ â◊HΘ ~°∂áêO`«~O° (energy transformation)
á⁄Ok ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«OÖ’ g∞~°∞ HÀi# q^èOŒ QÍ<Õ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ (physical
circumstances) ã¨$+≤O ì Ѩ|_»`å~Ú. g∞ rq`«OÖ’ „Ѩ"tÕ OKÕ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« ʼnõΩ,
Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ g∞ˆ~ ã¨$+≤ìHõ~°Î (creator)! D P`«‡â◊HÎ̃ #∞O_ç g∞ ^ÕÇϨ O
(physical body) ã¨$+≤Oì Ѩ|_çOk. g∞ ã¨OHõÖÏÊxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ g∞ ^ÕÇϨ O JO`«~ü
„ѨÑO¨ K«O #∞O_ç, Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ "åã¨=Î ~°∂ѨO á⁄OkOk. Éè∂í q∞ g∞^Œ
„Ѩ"tÕ OK«Hõ =ÚO^Õ `«e^¡ OŒ „_»∞Å#∞, Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞, J#∞‰õÄÅ "å`å=~°}Ïxfl,
„Ѩ^âÕ ßxfl ZOK«∞‰õΩx "å\˜H#õ ∞QÆ∞}OQÍ<Õ g∞~°∞ J#∞Éè"í åÅ#∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞<åfl~°∞.
"å\˜x g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç WO`«‰Ωõ =ÚO^Õ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞#fl „Ѩu PÖ’K«# (thought) D qâ◊fiOÖ’
ZHõ¯_À XHõ KÀ@ Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl (physical reality) á⁄O^Œ∞`«∞O@∞Ok. Jk
á⁄O^Õ Éè∫uHõ "åã¨=Î O – Jk á⁄O^Õ â◊HΘ f„=`« (intensity of energy)#∞ |\˜ì
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 243
P^è•~°Ñ¨_ç =ÙO@∞Ok. ^•x Éè∫uHõ "åã¨ÎqHõ`«#∞ g∞ Hõà◊√§ Ѩã≤QÆ@ì=K«∞Û ÖË^•
ѨãQ≤ @ Æ Öì HË áõ È=K«∞Û.
g∞~°∞ g∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_ç QÆ∞iOz f„=OQÍ PÖ’zOz J`«xfl HõÅ"åÅx QÆ\Qì˜ Í
ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩO>Ë, "≥O@<Õ g∞ „Ѩu~°∂ѨO J`«x ^ŒQ~æÆ ° „Ѩ`º« Hõ=Δ ∞=Ù`«∞Ok. J`«x
ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∂Å∞ g∞ q∞^䕺~°∂áêxfl (pseudo form) Ѩã≤QÆ@ì=Ù. HÍx J`«x
JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å∞ ѨãQ≤ @Æ Qì ÅÆ =Ù. J`«#∞ g∞ QÆ∞iOz Ѷő =Ù`å_»∞ (feel). g∞~°∞
JHõ¯_» =Ù#fl@∞¡ J`«#∞ ã¨ÊOk™êÎ_∞» (responds). W@∞=O\˜ J#∞Éè"í åÅ∞ g∞~°∞
UHÍO`«OQÍ =Ù#flѨÙ_»∞ Z^Œ∞~°~Ú =ÙO\Ï~Ú. UHÍO`«OQÍ, „ѨâßO`«OQÍ =Ù#flѨÙ_»∞
g∞ |O^è∞Œ =ÙÅ∞, „ÃÑO¶ _£û `åÅ∂‰õΩ q∞^䕺 Éè∫uHõ ~°∂áêÅ∞ g∞ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ =zÛ#ѨÙ_»∞
x[OQÍ<Õ "åà◊√§ g∞ ^ŒQ~æÆ ° =Ù#fl@∞¡ Ѷő ~Ú =ÙO\Ï~°∞. g∞ JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç JÖÏ
"≥Å∞=_ç# Éè∫uHõ ~°∂áêÅ∞ K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» „áê~°Oaè™êÎ~Ú. =~°¬ÑÙ¨
`«∞OѨ~¡° ÖÏQÆ g∞ =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç Éè∫uHõ ~°∂áêÅ#∞ ã¨$+≤ãì ∂¨ <Î Õ =ÙO\Ï~°∞. Jq g∞
#∞O_ç q_çáÈ~Ú# `«~åfi`« `«=∞ ã¨fiO`«suÖ’ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_O» „áê~°Oaè™êÎ~Ú.
`«~åfi`« Jq g∞ ÃÑ#· U =∂„`«=Ú P^è•~°Ñ_¨ =» Ù. KåÅ ã¨fi`«O„`«OQÍ, ¿ãfiK«ÛQù Í K≥`· #« º
qHÍã¨O K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. Jq g∞ ^ŒÜ∂« ^•H˜}Δ ÏºÅ ÃÑ#· , g∞ ã¨∂K«#Å∞, ã¨ÅǨÅ
g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ =» Ù. g∞~°∞ ‰õÄ_» JÖψQ XHÍ<˘Hõ ѨÓ~å‚`‡« (higher self) JO`«~ü â◊HΘ
#∞O_ç ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç# "åˆ~ ! P ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç „Ñ¨uHõ}Δ =¸ Z<Àfl P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞
ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. "å\˜Ö’¡ g∞~°∞ XHÍ<˘Hõ P`«‡â◊HÅõ =Ú =∂„`«"∞Õ ! XHõ™êi
ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç q_çáÈ~Ú# `«~åfi`«, WHõ U=∂„`«O ѨÓ~å‚`‡« ^ŒÜ∂« ^•H˜}Δ ÏºÅ g∞^Œ
P^è•~°Ñ_¨ ®eû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç# g∞~°∞ ZO`À ã¨fi`«O„`«OQÍ
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. ѨÓ~å‚`‡« K≥ÑÙ¨ ÊKÕ`Ö« ’¡ g∞~°∞ LO_»~∞° . ^•x ÃÑOѨÙ_»∞
‰õΩHõ¯ÖÏQÆ g∞~°∞ =∞#∞QÆ_» ™êyOK«_O» ÖË^∞Œ . g∞#∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞#fl Éè∫uHõ ~°∂áêÅhfl
‰õÄ_» D qâ◊fiOÖ’ QÆÅ W`«~° `«ÖÏÖ’¡ (other dimensions) H˘#™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú.
"å\˜ â◊H™Î˜ ê÷~ÚʼnõΩ (energy level) J#∞QÆ∞}OQÍ P `«ÖÏÅ#∞ (dimensions)
ZOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. WHõ¯_», `«ÅO (plane or dimension) JO>Ë XHõ
„ѨÑO¨ K«O (world)Jx J~°O÷ . g∞ Éè∂í q∞ XHõ `«ÅO ! J\Ï¡Qˆ D qâ◊fiOÖ’ (universe)
HÀ\Ï#∞HÀ@¡ `«ÖÏÅ∞ =Ù<åfl~Ú! ѨÓ~å‚`‡« , =∞i ^•x =∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç x~°O`«~=° ¸
ã¨$+≤ìOK«|_»∞`«∂#fl P`«‡â◊HõÖÏÅ∞ (soul entities) JxflO\˜h HõeÑ≤ '<Õ#∞—
J#|_»∞`«∞Ok. ѨÓ~å‚`‡« , =∞i g∞~°∞, =∞i g∞ #∞O_ç ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂#fl ã¨$+≤ì JO`å
244 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
HõeÑ≤`Õ ' <Õ#∞— J=Ù`«∞Ok. g∞~°∞ D ^ÕÇϨ O XHõ>Ë HÍ^Œ∞. ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç g∞~°∞, g∞
#∞O_ç g∞ PÖ’K«#Å∞ { g∞ PÖ’K«#Å ã¨$+≤ì JO`å Hõe¿ãÎ '<Õ#∞— J=Ù`«∞<åfl~°∞.
'<Õ#∞—Ö’ ѨÓ~å‚`‡« { g∞~°∞ { g∞ PÖ’K«#Å ã¨$+≤ì Wq∞_ç =ÙOk. x#∞fl h=Ù `≥Å∞ã¨∞HÀ
(know thyself)! JO>Ë ^ÕÇϨ O`À ‰õÄ_ç# q∞=∞‡efl =∂„`«"∞Õ H͉õΩO_® ѨÓ~å‚`‡« {
g∞~°∞ { g∞ PÖ’K«#Å ã¨$+≤xì `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»=∞#fl =∂@ ! ѨÓ~å‚`‡« x~°O`«~=° ¸
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. ^•x #∞O_ç J#∞Hõ} Δ =¸ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂#fl
P`«‡â◊HõÖÏÅ∞ x~°O`«~°=¸ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. ѨÓ~å‚`«‡ { ^•xKÕ
ã¨$+≤Hì Í|_ç# P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞ ã¨q∞+≤Qì Í K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂aè=$kú K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. nxfl
XHõ K«H¯õ \˜ L^•Ç¨Ï~°}`À QÆ=∞xOK«O_ç. ã≤\ © ÉϺOH± (City Bank) J"≥∞iHÍÖ’
#∂ºÜ«∂~ü¯ (New York) #QÆ~O° Ö’ =ÙO^Œx TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. „Ѩ^•è # HÍ~åºÅÜ«∞O
(head office) #∂ºÜ«∂~ü¯Ö’#∞, ^•x âßYÅ∞ (branches) „ѨÑO¨ K«=∞O`«\Ï Jxfl
#QÆ~åÅÖ’ "åºÑ≤Oz =Ù<åfl~Ú. „ѨuâßY ã¨fi`«O„`«OQÍ (independently) Jaè=$kú
K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. XHõ âßYÖ’ MÏ`åÅ∞, ÉϺOH± ÉÏºÖˇ#∞û (Bank Balance) ZO`≥<· å
ÃÑOK«∞HÀ=_®xH˜ J=HÍâ◊O =ÙOk. P âßY Jaè=$kúx (development) W`«~°
âßYÅ∞ HÍx, „Ѩ^•è # HÍ~åºÅÜ«∞O QÍx P@OHõÑ~¨ K° =« Ù. P âßY `«# Jaè=$kúx
W+¨"ì ∞≥ #ÿ suÖ’ ¿ãfiK«ÛQù Í ™êkèOK«=K«∞Û. `«# HÍ~°ºHõÖÏáêÅ#∞ ã¨fi`«O„`«OQÍ x~°fiiÎOK«∞
HÀ=K«∞Û. nx Jaè=$kú „Ѩ^•è #HÍ~åºÅÜ«∞O =∞i W`«~° âßYÅ Jaè=$kúQÍ =∂~°∞`«∞Ok.
Éè∂í =∞O_»Å=∞O`å Jxfl #QÆ~åÅÖ’ =Ù#fl Jxfl âßYÅ∞ WO@~ü<\≥ ò ^•fi~å Hõ<H≥ ì±
(connect) HÍ|_ç =Ù<åfl~Ú. „Ѩ^•è # HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ "≥Éò (web) =ÙO@∞Ok. XHõ
âßYÖ’ ¿ãHõiOz# #QÆ^∞Œ #∞ „ѨÑO¨ K«OÖ’ U W`«~° âßYÖ’<≥#· q`ü „_® (withdraw)
KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û. Jxfl âßYÅ∞ XHõ^•xH˘HõH\õ ˜ J#∞ã¨O^è•#O KÕÜ∞« |_ç=Ù<åfl~Ú. „ѨuâßY
Jaè=$kúx „Ѩ^•è # HÍ~åºÅÜ«∞O =∞i W`«~° âßYÅ∞ ѨOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. XHõ âßY
Jaè=$kú ‰õΩO@∞Ѩ_`ç ,Õ „Ѩ^•è # HÍ~åºÅÜ«∞O, W`«~° âßYÅ∞ ^•xfl P^Œ∞‰õΩO\Ï~Ú.
XHõ âßYÖ’ [=∞ J~Ú# #QÆ^∞Œ (cash) q=~åÅ∞ „Ѩ^•è #HÍ~åºÅÜ«∞O #∞O_ç Jxfl
âßYÅÖ’#∂ `≥ e Ü« ∞ |_» ` å~Ú! Jxfl âßYÅ∞ „Ѩ ^ è • #HÍ~åºÅÜ« ∞ O #∞O_ç
ã¨$+≤ìOѨ|_ç<å~Ú. XHõ âßY Jaè=$kúx „Ѩ^è•# HÍ~åºÅÜ«∞O xÜ«∞O„uOK«^Œ∞
(control). W`«~° âßYÅ∞ ‰õÄ_» ^•x Jaè=$kúx xÜ«∞O„uOK«=Ù. „Ѩ^•è #HÍ~åºÅÜ«∞O
=∞i Jxfl âßYÅ =∞^躌 Ѩ~㰠ʨ ~° ã¨ÇϨ HÍ~°O =ÙO@∞Ok. "å\˜ =∞^躌 x~°O`«~åÜ«∞OQÍ
Hõ=¸ºxˆH+¨<£ (communication) =ÙO@∞Ok. XHõ ^•xH˘Hõ\ ˜ ã¨ÇϨ HõiOK«∞‰õΩO@∂,
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 245
`À_®Ê@∞#OkOK«∞‰õΩO@∂ "åºHÀK«O (expansion) K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. D
L^•Ç¨Ï~°}ÖψQ, ѨÓ~å‚`‡« (Over Soul or Higher Soul), ^•x JOâß`«‡Å∞ (soul
entities) L=∞‡_çQÍ K≥` · #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. „Ѩ^•è # HÍ~åºÅÜ«∞O ѨÓ~å‚`‡«
J~Ú`Õ ^•x Jxfl âßYÅ∞ JOâß`«‡Å∞QÍ Ñ¨iQÆ}O˜ K«∞HÀO_ç. JOâß`«‡Å‰õΩ, ѨÓ~å‚`‡« ‰õΩ
=∞^躌 K≥`· #« ºâ◊HΘ (consciousness) ^•fi~å J#∞ã¨O^è•#O (inter connection)
=ÙO@∞Ok. XHõ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂aè=$kú ѨÓ~å‚`‡« ‰õΩ, W`«~° JOâß`«‡Å‰õÄ
=iÎã∞¨ OÎ k. XHõ P`«‡ K≥`· #« ºâ◊HΘ "åºHÀK«O Jxfl JOâß`«‡Å‰õΩ "åºHÀKåxfl HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k.
P`«‡ K≥`· #« º qHÍã¨O ѨÓ~å‚`‡« K≥`· #« º qHÍã¨OQÍ =∂~°∞`«∞Ok. x~°O`«~O° ™êˆQ
„Ѩ"åǨÏOÖÏQÆ Ñ¨Ó~å‚`«‡ =∞i ^•x JOâß`«‡Å∞ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂<Õ
=ÙO\Ï~Ú. XHõ ^•x Jaè=$kúx, "åºHÀKåxfl K≥·`«#º Ѩi}Ï=∂xfl Jhfl
ѨOK«∞‰õΩO\Ï~Ú. ѨÓ~å‚`‡« , ^•x JOâß`«‡Åhfl UHõHÍÅOÖ’ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∂O\Ï~Ú.
XHõ ^•xH˜ HÍ=eû# *Ï˝<åxfl ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç, W`«~° JOâß`«‡Å #∞O_ç ¿ãHõiã¨∞OÎ k.
ѨÓ~å‚`‡« JOâß`«‡Å ÃÑ#· PkèÑ`¨ º« O Hõey =ÙO_»_O» , „ѨÉÏè q`«O K≥Ü∞« º_»O, "å\˜
Jaè=$kúx x~ÀkèOK«_O» , "å\˜ q+¨Ü∂« ÅÖ’ *’HõºO (interference) KÕã∞¨ HÀ=_»O
ÖÏO\˜q K≥Ü∞« º^Œ∞. "Õ\H˜ "õ Õ ã¨fi`«O„`«OQÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú.
XHõ JOâß`«‡ (soul entity) *Ï˝<åxfl qã¨iÎ OѨ*ãË ∞¨ ‰õΩO^ŒO>Ë, P *Ï˝<åxfl
ѨÓ~å‚`‡« ‰õΩ, W`«~° JOâß`«‡Å‰õΩ qã¨iÎ OѨ*ãË ∞¨ OÎ k. W`«~° JOâß`«‡Å∞, ѨÓ~å‚`‡« ‰õΩ
ã¨O|OkèOz# *Ï˝<åxfl ( knowledge) ¿ãfiK«ÛùQÍ á⁄O^Œ=K«∞Û. XHõ^•xH˜
ã¨O|OkèOzOk JxflO\˜H© ã¨O|OkèOz#@∞¡ ÖˇH¯õ ! Jxfl JOâß`«‡Å =ºH˜QÎ `Æ « „ѨQuÆ
(individual development) { ѨÓ~å‚`‡« =ºH˜QÎ `Æ « „ѨQuÆ Jhfl HõeÑ≤`Õ Ñ¨Ó~å‚`‡«
`«# „ѨQuÆ x ™êkèOz#@∞¡ J=Ù`«∞Ok. ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂#fl P`«‡â◊HÖõ ÏÅ∞
(JOâß`«‡Å∞) D qâ◊fiOÖ’ QÆÅ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅÖ’ (in many worlds) =ÙO\Ï~Ú.
^Õx Ѩi}Ï=∞O ^•x^Õ ! ^Õx Jaè=$kú ^•x^Õ ! PÜ«∂ Ö’HÍÅÖ’ PÜ«∂
Ѩiã≤÷`«∞ÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ ~°∂áêÅ∞ fã¨∞‰õΩx JOâß`«‡Å∞ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∂O\Ï~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ „ukâß`«‡Hõ `«ÅOÖ’ (three dimensional) Éè∫uHõ
^ÕǨxfl fã¨∞‰õΩx g∞~°∞ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O (evolution of consciousness)
K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. g∞~°∞ XHÍ<˘Hõ ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç T_çÑ_¨ #ç JOâß`«‡ !
D ѨÓ~å‚`‡« Åhfl =¸ÅK≥`· #« ºO #∞O_ç L^Œƒqù Oz<å~Ú. =¸ÅK≥`· #« ºO (All
That Is) D qâ◊fi=∞O`å P=iOz =ÙOk. Jk J<ÕHõ ~°∂áêÅÖ’ qâ◊fi=∞O`å
246 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
"åºÑ≤Oz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =ÙOk. #Hõ„Δ `åÅ∞QÍ, ã¨∂~°∞ºà◊√§QÍ, „QÆÇ¨ Å∞QÍ,
ã¨=Ú„^•Å∞QÍ, PÜ«∂ Ö’HÍÅÖ’x r=~åâ◊√Å∞QÍ JxflO\Ï D =¸ÅK≥·`«#ºO
P`«‡â◊HõÖÏÅ∞QÍ q_»Q˘@ì|_ç Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok. =¸ÅK≥·`«#ºO #∞O_ç
L^Œƒqù Oz# ѨÓ~å‚`‡« Å∞, ѨÓ~å‚`‡« Å #∞O_ç JOâß`«‡Å∞, JOâß`«‡Å #∞O_ç =∞m§
JOâß`«‡Å∞ WÖÏ D =∞Ǩ „Ѩ"åǨÏO ™êyáÈ`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. D JOâß`«‡Å∞
ѨÓ~å‚`‡« Å∞QÍ Z^Œ∞QÆ∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. P Zky# ѨÓ~å‚`‡« Å∞ =∞m§ JOâß`«‡Å#∞
ã¨$+≤ì KÕã∂¨ <Î Õ =ÙO\Ï~Ú. Wk ZѨÊ\˜H© PyáÈÜÕ∞ „Ѩ„H˜Ü∞« (process) HÍ<Õ HÍ^Œ∞.
g∞ JO`«~ü â◊HΘ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ (thought waves)
"å\˜âH◊ Θ f„=`«Å (intensity of energy) Hõ#∞QÆ∞}OQÍ D qâ◊fiOÖ’ QÆÅ XHÍ<˘Hõ
Ö’HõOÖ’ XHõ ~°∂ѨO (form) fã¨∞‰õΩx K≥`· #« ºâ◊HΘ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂O@∞Ok.
J#O`«HÍÅO #∞O_ç g∞~°∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ LO@∞<åfl~°∞. J#O`«HÍÅOQÍ
g∞ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ #∞O_ç Éè∫uHõ ~°∂áêÅ∞ (physical forms) U~°Ê_»∞`«∞<åfl~Ú.
WѨÙ_»∂ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ #∞O_ç Éè∫uHõ ~°∂áêÅ∞ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú. WO`«‰Ωõ
=ÚO^Œ∂ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. D ã¨$+≤ì J#∞x`«º=Ú [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. P
Éè∫uHõ ~°∂áêÅ∞ PÜ«∂ Ö’Hõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ, JHõ¯_» LO_Õ â◊HΘ (energy),
K≥`· #« ºâ◊HHΘ ˜ (consciousness) J#∞QÆ∞}OQÍ =ÙO\Ï~Ú. Jq g∞ K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ
(physical eyes) QÀK«~O° HÍ=K«∞Û, HÍHõáÈ=K«∞Û.
=¸ÅK≥`· #« ºO (All That Is) #∞O_ç ѨÓ~å‚`‡« Å∞, ѨÓ~å‚`‡« Å #∞O_ç JOâß`«‡Å∞,
JOâß`«‡Å #∞O_ç JOâß`«‡Å∞, "å\˜ #∞O_ç =∞m§ ã¨$+≤ì H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok.
qâ◊fiOÖ’ W=hfl K≥·`«#ºâ◊H˜Î J#∞ã¨O^è•#O (consciousness internet) ^•fi~å
Ѩ~㰠ʨ ~°O *Ï˝#O (knowledge) { â◊HΘ (energy) { J#∞Éè"í åÅ#∞ (experiences)
XHõ ^•xH˘Hõ\ ˜ ѨOK«∞‰õΩO@∂ Jaè=$kÌ K≥O^Œ∞`«∂ =Ù<åfl~Ú. D ã¨$+≤ì (creation)
ZѨÙÊ_»∞ „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k? Zxfl kâ◊ÅÖ’ ™êQÆ∞`«∂Ok ? Z<åflà◊√§ D ã¨$+≤ì ™êQÆ∞`«∞Ok
? Jx Z<Àfl „Ѩâfl◊ Å∞ q∞=∞‡efl "≥O\Ï_»∞`«∞O\Ï~Ú. D ã¨$+≤ì J#O`«HÍÅO #∞O_ç
„áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k? J#O`«HÍÅO =~°‰Ωõ H˘#™êQÆ∞`«∞Ok. „ã≤ÊOQÆ∞ (spring), ã¨OHÀK«
"åºHÀKåÅ∞ (compressions and expansions) K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. HÍx „ã≤ÊOQ∑
(spring) JHõ¯_Õ =ÙOk. Jk `«# LxH˜x (identity) HÀÖ’ÊÖË^∞Œ . J>Ë¡ D qâ◊fiOÖ’QÆÅ
=¸ÅK≥`· #« ºO x~°O`«~O° ã¨OHÀK«"åºHÀKåÅ∞ (compressions and expansions)
K≥O^Œ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. =¸ÅK≥`· #« ºO (All That Is or God) HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ~°∂áêÅ#∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 247
(forms) fã¨∞‰õΩx, =∞m§ "å\˜x <åâ◊#O KÕã≤ =∞m§ ѨÙ#~°#˚ ‡Å ^•fi~å W`«~° ~°∂áêÅ#∞
fã¨∞‰õΩx Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. Wk x~°O`«~°O ™êQÆ∞`«∞#fl „Ѩ„H˜Ü«∞ (a
continuous process). P`«‡â◊HÅ õ =Ú `«# ~°∂áêxfl XHõ #Hõ„Δ `«OQÍ, XHõ „QÆÇϨ OQÍ,
XHõ =∞x+≤QÍ, XHõ [O`«∞=ÙQÍ, XHõ K≥@∞ìQÍ, XHõ „H˜q∞QÍ, XHõ KÕÑQ¨ Í ZOK«∞HÀ=K«∞Û.
Éè∂í q∞ g∞^Œ P`«‡ â◊HÅõ O fã¨∞‰õΩ<Õ ~°∂áêÅhfl g∞ WO>ˇe*ˇ<û£ (intelligence)‰õΩ
QÍx, g∞ ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∂ʼnõΩ QÍx J~°O÷ HÍ=Ù. P`«‡ â◊HÅõ O ZÅ„HÍì#∞ (electron)QÍ
~°∂ѨO fã¨∞HÀQÆÅ^Œ∞. Ѩ~=° ∂}∞=Ù (atom)QÍ fã¨∞HÀQÆÅ^Œ∞. W`«~° Ö’HÍÅÖ’ (other
worlds), W`«~° _≥= · ∞#¬<û£ Ö’ (dimensions) P`«‡â◊HÅõ O fã¨∞‰õΩ<Õ ~°∂áêÅ∞ (forms)
g∞‰õΩ J~°O÷ HÍ=Ù. Jk g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ (inner world) =∂„`«"∞Õ J~°O÷
HÍQÆÅ^Œ∞.
ѨÓ~å‚`‡« , JOâß`«‡Å =∞^躌 x~°O`«~=° ¸ Hõ=¸ºxˆH+¨<£ (communication)
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂ʼnõΩ Wk „QÍǨϺ=∞=Ù`«∞Ok. P`«‡ ZѨÊ\˜H©
ã≤~÷ O° QÍ =ÙO_»^∞Œ . x~°O`«~O° Ѩi}Ï=∞O (continuous evolution) K≥O^Œ_O» ^•x
<≥[· O (nature). Jxfl P`«‡Å∞ "å\˜ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O (inner world) ^•fi~å
K≥`· #« ºâ◊HΘ KÕ`« Hõ<H≥ ì± (connect) HÍ|_ç =Ù<åfl~Ú. g∞~°∞ XO@iQÍ, UHÍO`«OQÍ
=Ù#flѨÙ_»∞ U"À ~°∂áêÅ∞ HõxÊã¨∞#Î fl@∞¡, U"À â◊ÉÏÌÅ∞ qO@∞#fl@∞¡ g∞ JO`«~åfi}˜H˜
`≥Å∞ã¨∞OÎ @∞Ok. Wk KåÅ =∞OkH˜ J#∞Éè=í =∞ÜÕ∞º =ÙO@∞Ok. g∞ ^ÕÇϨ O QÆ∞iOz,
g∞ P`«‡#∞ QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åeû# ã¨É‰˚ˇ Ωõ ì (subject) Jáê~°OQÍ =ÙOk. <Õ#∞ D
^ÕÇϨ O =∂„`«"∞Õ , D JǨÏ"Õ∞ <Õ#∞ Jx g∞~°∞ ÉèÏqOz#@∞¡ J~Ú`Õ g∞~°∞ Z<Àfl
Ѩiq∞`«∞ʼnõΩ (limitations) Ö’|_ç =Ù<åfl~°∞. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ XHõ ^ÀÃã_»∞ h~°∞#∞
=∂„`«"∞Õ fã¨∞‰õΩx J^Õ ã¨~fi° ã¨fi=∞x ÉèÏqOz#@∞¡QÍ, ^ÕÇϨ O`À =Ù#fl g∞~°∞ =∂„`«"∞Õ
P`«‡ Jx ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. ѨÓ~å‚`«‡ XHõ =ºH˜Î`«fiO`ÀQÍx, XHõ ^ÕǨÏO`ÀQÍx
x~°fizOK«|_»^∞Œ . ѨÓ~å‚`‡« #∞ x~°fizOKåÅO>Ë – =¸ÅK≥`· #« ºO #∞O_ç ѨÓ~å‚`‡« ,
ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç JOâß`«‡Å∞, JOâß`«‡Å #∞O_ç =∞m§ ѨÙ@∞ìH˘zÛ# JOâß`«‡Å∞,
J#O`«HÍÅOQÍ ™êˆQ D Ѩi}Ï=∞O JxflO\˜h HõÅ∞ѨÙH˘x x~°fizOKåeû =ÙO@∞Ok.
„Ѩu P`«‡#∞ XHõ ^ÕÇϨ OQÍ, XHõ =ºH˜`Î fi« O (personality)QÍ x~°fizOK«_®xH˜ gÅ∞
ÖË^∞Œ . ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç P`«‡ ã¨$+≤,ì P`«‡ #∞O_ç x~°O`«~=° ¸ "≥Å∞=_Õ PÖ’K«#Å
`åÅ∂‰õΩ ~°∂áêÅ∞, P`«‡`À ÉÏ@∞ ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç ã¨$+≤Oì K«|_ç# W`«~° JOâß`«‡Å∞
JxflO\˜h HõeÑ≤ x~°fizOK« =Åã≤ =ÙO@∞Ok. P`«‡ XHõ ^ÕǨxH˜ =∂„`«"Õ∞
248 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Ѩiq∞`«"∞≥ #ÿ @∞¡ x~°fizOK«_O» ã¨iHÍ^Œ∞. D ^ÕÇϨ O fã¨∞HÀHõ =Ú#∞ѨÙ, D ^ÕÇϨ O
#tOz# `«~åfi`« ‰õÄ_» D P`«‡ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO@∞Ok.
f„="≥∞#ÿ â◊HQΘ ÅÆ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ „ukâ◊ `«ÅOÖ’ (three dimensional
plane) Éè∫uHõ ~°∂ѨOQÍ (physical form) "åã¨" Î åxfl á⁄O^Œ∞`å~Ú. Jq ZO`«
`«fi~°QÍ "åã¨=Î ~°∂ѨO ^èiŒ ™êÎÜ∞« <Õk g∞ PÖ’K«#Å â◊HΘ ZO`« |ÅOQÍ =ÙO@∞O^Œ<Õ
^•x g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ ç =ÙO@∞Ok. |ÅÇ‘Ï#"≥∞#ÿ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ "å\˜ â◊HΘ
Hõ#∞QÆ∞}OQÍ W`«~° `«ÖÏÖ’¡ (other dimensions) ~°∂áêÅ <Õ~Ê° ~°∞K«∞‰õΩx Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. =∞x+≤QÍ ^ÕÇϨ O fã¨∞‰õΩ#fl g∞~°∞ ^ÕÇ¨ xH˜, =ºH˜`Î åfixH˜ =∂„`«"∞Õ
Ѩiq∞`«O H͉õΩO_® Jxfl kâ◊ÅÖ’ "åºÑ≤Oz =Ù#fl P`«‡#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜
LѨ„Hõq∞OKåe. K≥`· #« ºâ◊HΘ „Ѩ"åǨÅ∞ J<ÕHÍ<ÕHõ P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ`À qq^虌 ê÷~ÚÅÖ’
(at different levels) ™êQÆ∞`«∞O@∞Ok. K≥`· #« ºâ◊HΘ „Ѩ"åǨÅ∞ XH˘¯Hõ¯ P`«‡ â◊HÖõ ÏxH˜
XHÀ¯ q^èOŒ QÍ =ÙO@∞Ok. D „Ѩ"åǨÅhfl HõÅ∞ѨىõΩx =∞Ǩ K≥`· #« ºâ◊HΘ „Ѩ"åǨÏO
J=Ù`«∞Ok. Ñ≤Å¡ HÍÅ∞=Åhfl HõÅ∞ѨىõΩx =∞Ǩ#k J~Ú#@∞¡ =∞Ǩ#^Œ∞Åhfl HõÅ∞ѨىõΩx
=∞Ǩã¨=Ú„^Œ=∞~Ú#@∞¡ – HÀ\Ï#∞HÀ@¡ P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂ÅxflO\˜h
HõÅ∞ѨىõΩx =∞ǨK≥`· #« º „Ѩ"åǨÏ=∞=Ù`«∞Ok. D qâ◊fi=∞O`å =∞Ǩ K≥`· #« º „Ѩ"åǨÏO!
Jhfl XHõ^•xH˘Hõ\˜ eO‰õΩ (link) Hõey =Ù<åfl~Ú. J\Ï¡QxÆ g∞~°∞ P =∞Ǩ „Ѩ"åǨÏOÖ’
H˘@∞ì‰Ωõ áÈ=_»O ÖË^∞Œ . g∞ „Ѩ`ºÕ Hõ LxH˜ ZѨÊ\˜H© xeKÕ =ÙO@∞Ok. g∞ =ºH˜`Î åfixfl,
g∞ ã¨OHõÖÏÊÅ#∞, g∞ K≥`· #« ºÑ¨i}Ï=∂xfl ÉèOí QÆÑi¨ KÕ â◊HΘ D „ѨÑO¨ K«OÖ’ ^ÕxH©
ÖË^∞Œ . D ã¨=∂Kå~°=∞O`å (information) g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ `≥Å∞ã¨∞. 'JǨÏO—
KÕ`« „ѨÉÏè q`«"∞≥ #ÿ g∞~°∞ g@xflO\˜h qO@∞O>Ë Pâ◊Û~°ºÑ¨_∞» `«∞<åfl~°∞. `«#‰õΩ `≥eã≤#
Ѩi*Ï˝#OÖ’ =Ù#fl "å\˜x =∂„`«"Õ∞ 'JǨÏO— #=Ú‡`«∞Ok. ^•xH˜ P=Å =Ù#fl
J#O`«"∞≥ #ÿ *Ï˝<åxfl Jk qâ◊fiã≤OK«^∞Œ .
✽ ✽ ✽
=∞eì _≥=· ∞#¬#Öò P`«‡ QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ =ÚO^Œ~° '^Õ=Ù_»∞— J<Õ HÍ<≥ûѨÙì
(concept) QÆ∞iOz g∞‰õΩ `≥eÜ«∞*Ë™êÎ#∞. D qâ◊fiO J#O`«"∞≥ #ÿ k. HÀ\Ï#∞HÀ@¡
QÔ ÖÏH©ûÅ∞ (galaxies) D qâ◊fiOÖ’ =Ù<åfl~Ú. XH˘¯Hõ¯ QÔ ÖÏH©ûÖ’ H˘xfl HÀ@¡ #Hõ„Δ `åÅ∞
=Ù<åfl~Ú. XH˘¯Hõ¯ #Hõ„Δ `«=¸ XHõ ã¨∂~°∞º_»∞QÍ Ñ¨iQÆ}O˜ Ѩ|_»∞`«∞Ok. ã¨∂~°∞º_»∞ {
^•x K«∞@∂ì Ѩi„Éèqí ∞OKÕ „QÆÇ¨ Å∞ { „QÆÇ¨ Å K«∞@∂ì Ѩi„Éèqí ∞OKÕ LѨ„QÆÇ¨ Å∞ Hõeã≤
™œ~°=º=ã¨÷ (solar system) J#|_»∞`«∞Ok. JO>Ë D qâ◊fiOÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 249
™œ~°=º=ã¨÷Å∞ =Ù<åfl~Ú. D qâ◊fiO Pk=∞^蕺O`« ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. J#O`«"≥∞ÿ#k.
=∂#= "Õ∞^è㌠∞¨ û‰õΩ U =∂„`«O JO^Œ^∞Œ .
D qâ◊fiOÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞ =Ù<åfl~Ú. XH˘¯Hõ¯ Ö’HõO XHõ xiú+ì̈
„ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~Ú`À ‰õÄ_ç# K≥`· #« ºâ◊H`Θ À xO_ç =ÙO@∞Ok. P Ö’HõOÖ’ QÆÅ r"å`«‡Åhfl
P K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~ÚÖ’ Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. XHõ Ö’HõOÖ’ QÆÅ r"å`«‡Åhfl
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ P Ö’HõO Ü≥ÚHõ¯ â◊HÎ̃ ™ê÷~Úx ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ ~å=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. XHõ Ö’HÍxfl XHõ `«ÅOQÍ ÉèÏqOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. XHõ Ö’HõO
XHõ `«ÅOQÍ#∂, =∞~À Ö’HõO =∞~À `«ÅOQÍ#∂ PÜ«∂ Ö’HÍÅ∞ PÜ«∂ `«ÖÏÅ∞QÍ
=ÙO\Ï~Ú. '`«ÅO— JO>Ë _≥=· ∞#¬<£ (dimension) Jx J~°O÷ ! Éè∂í q∞ J<Õ Ö’HõO „f
_≥=· ∞#¬#Öò `«ÅO, WHõ¯_» `«ÅO JO>Ë „QÆÇϨ =∞x HÍ^Œ∞. Éè∂í q∞ „QÆÇϨ O g∞^Œ J<ÕHõ
`«ÖÏÅ∞ =Ù<åfl~Ú. JO>Ë Éè∂í q∞ g∞^Œ J<ÕHõ Ö’HÍÅ∞ qq^èŒ â◊H™Î̃ ê÷~ÚÅ∞ Hõey
=ÙO@∞<åfl~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ qq^èŒ =∞eì _≥=· ∞#¬<û£ QÆÅ Ö’HÍÅ∞ #_»∞ã¨∞<Î åfl~Ú. Jq
ǨÏÜ«∞~ü „ѶHÔ‘ fihû (higher frequency) QÆÅ Ö’HÍÅ∞. P Ö’HÍÅ∞ g∞ K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ
HõxÊOK«=Ù. D qâ◊fiOÖ’ â◊¥#º „Ѩ^âÕ O◊ J<Õk ZHõ¯_® =ÙO_»^∞Œ . qâ◊fi=∞O`å K≥`· #« ºâ◊HΘ
KÕ`« P=iOK«|_ç=ÙOk. QÍeÖ’x Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ g∞ HõO\˜H˜ ZÖÏ HõxÊOK«"À D
qâ◊fiOÖ’x K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ‰õÄ_» g∞ Hõà§◊ ‰õΩ HõxÊOK«^∞Œ . Éè∂í q∞ g∞^Œ qq^èŒ „ѶHÔ‘ fihûÅ∞,
â◊HÎ̃ ™ê÷~ÚÅ∞ QÆÅ Ö’HÍÅ∞<åfl~Ú. W#∞=Ú J<Õ Ö’Ç¨ÏѨ^•~å÷xfl J`«ºkèHõ LëÈ‚„QÆ`‰« Ωõ
"Õ_Kç ãÕ #≤ ѨÙ_»∞ „^Œ=~°∂ѨOÖ’xH˜ =∂~°∞`«∞Ok. P „^Œ"åxfl =∞iO`« J`«ºkèHõ LëÈ‚„QÆ`‰« Ωõ
"Õ_çKÕã≤#ѨÙ_»∞ "åÜ«Ú~°∂ѨOÖ’xH˜ =∂~°∞`«∞Ok. ֒ǨÏѨ^•~°÷O Ѷ¨∞#ã≤÷u #∞O_ç
„^Œ=ã≤u÷ Ö’xH˜, „^Œ=ã≤u÷ #∞O_ç "åÜ«Ú ã≤u÷ Ö’xH˜ =∂~°∞Ê K≥OkOk. JO>Ë XˆH
Ѩ^•~°O÷ qq^èŒ ã≤`÷ ∞« ÅÖ’ =ÙO_»QÅÆ ^Œ∞. Ѷ∞¨ # ã≤u÷ `«‰Ωõ ¯= „ѶHÔ‘ fihûQÆÅ â◊HΘ ™ê÷~ÚÖ’#∂,
„^Œ=ã≤u÷ Z‰õΩ¯= „ѶHÔ‘ fihûQÆÅ â◊HÎ̃ ™ê÷~ÚÖ’#∂, "åÜ«Úã≤u÷ =∞iO`« Z‰õΩ¯= „ѶHÔ‘ fihû
QÆÅ â◊HÎ̃ ™ê÷~ÚÖ’#∞ =ÙO\Ï~Ú. Ѷ∞¨ #ã≤u÷ Ö’ =Ù#flѨÙ_»∞ QÆÅ ™êO„^Œ`« (density),
„^Œ=ã≤u÷ Ö’ =Ù#flѨÙ_»∞ QÆÅ ™êO„^Œ`,« "åÜ«Úã≤u÷ Ö’ =Ù#flѨÙ_»∞ QÆÅ ™êO„^Œ`« "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ
=ÙO\Ï~Ú. D qâ◊fiOÖ’ QÆÅ Ö’HÍÅ∞, „QÆÇ¨ Å∞, ™œ~°=º=ã¨Å÷ ∞ ‰õÄ_» JÖψQ "Õ~∞° "Õ~∞°
„ѶHÔ‘ fihûÅ∞ QÆÅ â◊HÎ̃ ™ê÷~ÚÅÖ’, "Õ~∞° "Õ~∞° ™êO„^Œ`Å« #∞ Hõey =ÙO\Ï~Ú.
XHõ Ö’HõOÖ’ QÆÅ â◊HÎ̃ ™ê÷~Ú, ™êO„^Œ`‰« Ωõ J#∞QÆ∞}OQÍ JHõ¯_» [#‡Å∞
fã¨∞‰õΩ<Õ r"å`«‡Å ^ÕǨÅ ã¨$+≤ì [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. D qâ◊fi=∞O`å XˆH
250 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
=¸ÅK≥`· #« ºâ◊HÎ̃ P=iOz =Ù#flѨÊ\˜H,© ^•x ^è~Œ å‡Å∞ =∞i K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O qq^èŒ
Ö’HÍÅÖ’ qq^èŒ s`«∞ÅÖ’ =ÙO@∂ ѨÙ~ÀQÆu K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. g∞ ™œ~°=º=ã¨Ö÷ ’
(solar system) „QÆÇ¨ Å∞, LѨ„QÆÇ¨ Å`À ÉÏ@∞ g∞ Hõà§◊ ‰õΩ HõxÊOK«x, g∞ âß„ãÎ̈
ѨiHõ~åÅ∞ ѨãQ≤ @ Æ Öì xË Z<Àfl Ö’HÍÅ∞ Wq∞_ç=Ù<åfl~Ú. XHõ ™œ~° =º=ã¨÷ Ü≥ÚHõ¯
K≥·`«#ºâ◊H˜Î ѨikèÖ’ ÖˇHõ¯ÃÑ@ìÖË#xfl Ö’HÍÅ∞<åfl~Ú. D qâ◊fiOÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡
™œ~°=º=ã¨Å÷ Ö’ =Ù#fl Ö’HÍÅ∞ =∂#="Õ∞^è㌠∞¨ û‰õΩ JO`«∞|@ì=Ù. „Ѩu Ö’HõOÖ’x
r"å`«‡Å∞ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ "åºHÀK«O K≥O^Œ∞`«∂ P Ö’HõO Ü≥ÚHõ¯ â◊HÎ̃ ™ê÷~Úx
ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ =™êÎ~Ú. `«^•fi~å ™œ~°=º=ã¨÷Ö’x Jxfl Ö’HÍÅ â◊H˜Î ™ê÷~Ú
ÃÑOK«|_»∞`«∂ =ã¨∞ÎOk. "≥~°ã≤ D qâ◊fiO Ü≥ÚHõ¯ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞ "åºHÀK«O
ÃÑOK«|_»∞`«∞Ok.
'^Õ=Ù_»∞— J<Õ HÍ<≥ûѨÙ#ì ∞ q=iOK«_®xH˜ „ѨÜ∞« `«flO KÕ™êÎ#∞. g∞‰õΩ `≥eã≤#
HÍ<≥ûѨÙì „Ñ¨HÍ~°O '^Õ=Ù_»∞— =∂#∞+¨~∂° ѨOÖ’ =Ù<åfl_»x, '^Õ=Ù_»∞— J<Õ PÜ«∞#‰õΩ
=∞Ç≤Ï=∂xfi`« â◊H˜Î =ÙO^Œx, D Ö’Hõã¨O~°HõΔ‰õΩ_»∞— PÜ«∞<Õ#x ÉèÏqOK«_»O
[~°∞QÆ∞`«∂Ok. g∞‰õΩ QÍx, g∞ =∞`« QÆ∞~°∞=ÙʼnõΩ QÍx `≥eã≤# HÍ<≥ûѨÙì KåÅ ã¨fiÅÊO.
D HÍ<≥ûѨÙì QÆ∞iOz g∞‰õΩ `≥eÜ«∞Hõ áÈ=_»O =Å¡ =∞`åÅ =∞^躌 Ü«Ú^•úÅ∞ [iQÍ~Ú.
'^Õ=Ù_»∞— J<Õ HÍ<≥ûѨÙ#ì ∞ „f _≥=· ∞#¬#Öò `«ÖÏxH˜ =∂„`«"∞Õ J#fi~ÚOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
=∂#=*Ïu J^Œ∞ƒù`O« QÍ ÉèÏqOKÕ QÆ∞}QÆ}ÏÅ#∞ '^Õ=Ù_»∞— =∂„`«"∞Õ Hõey =ÙO\Ï_»x,
=∞ˆ~ =∂#=Ù_çH© J@∞=O\˜ QÆ∞}ÏÅ∞O_»_O» Jã¨OÉè=í =∞x ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï~°∞ g∞~°∞.
g∞ =∞#ã¨∞ûÖ’ =ÙO_Õ ÉèÏ"åÅ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ ^Õ=Ù_çx TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
'^Õ=Ù_»∞— J<Õ HÍ<≥ûѨىì Ωõ D „H˜O^Œ Hõ#|iÛ# H˘xfl x~°fiK«<åÅ#∞ =∂#=*Ïu
qq^èŒ HÍÖÏÅÖ’ W=fi_»O [iyOk.
– ^Õ=Ù_»∞ J#O`«âH◊ =Θ ∞O`«∞_»∞. PÜ«∞# L„QÆ~∂° ѨÙ_»∞. PÜ«∞# P„QÆÇϨ Ÿ^Œ„QÆ∞_»∞
J~Ú#ѨÙ_»∞ Jxfl Ö’HÍÅ#∞ Éèãí ‡¨ O KÕÃãÜ«∞ºQÆÅ_»∞.
– PÜ«∞# n# [# ÉÏO^è=Œ Ù_»∞. 'áêÇ≤Ï=∂O, áêÇ≤Ï=∂O— Jx P~°<Î å^•Å∞
KÕ¿ã"åix PÜ«∞# HÍáê_»∞`å_»∞.
– áêáê`«∞‡Å#∞ tHΔ̃OK«∞"å_»∞ PÜ«∞<Õ. =∂#=*Ïu KÕ¿ã áêáêʼnõΩ f~°∞Ê
K≥¿ÑÊ"å_»∞ PÜ«∞<Õ.
– PÜ«∞# ÉèHí =Îõ `«ûÅ∞_»∞. Éè‰í Ωõ ÅÎ ‰õΩ =â◊"∞≥ ÿ áÈ`å_»∞. Éè‰í Ωõ ÅÎ HÀiHõÅ#∞ f~°∞™êÎ_∞» .
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 251
 – PÜ«∞# =∂#=QÆ∞}ÏÅ Hõf`«∞_»∞. PÜ«∞# x~°∞} æ ∞_»∞.
– PÜ«∞# „áê~°#÷ Å ^•fi~å, Éè[í #Å ^•fi~å, ™È΄`«=ÚÅ ^•fi~å, ѨÓ[Å ^•fi~å
„Ѩã#¨ ∞fl_Ò`å_»∞. Éè‰í Ωõ ÅÎ HÀiHõÅ#∞ f~°∞™êÎ_∞» .
WÖÏ J<ÕHõ q^è•Å∞QÍ ^Õ=Ù_ç QÆ∞iOz =∂#=*Ïu x~°fiK«<åe=fi_»O,
QÆ∞}QÆ}ÏÅ#∞ =i‚OK«_=» ¸ [~°∞QÆ∞`«∂Ok. g∞ ÉèÏ=#Å`À, g∞‰õΩ `≥eã≤# *Ï˝#O`À,
^Õ=Ù_çx x~°fizOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∂Ok. =∂#= QÆ∞}ÏÅ#∞ ^Õ=Ù_çH˜ PáêkOK«_O»
[~°∞QÆ∞`«∂Ok. ^Õ=Ù_»∞ =∞x+≤ ~°∂ѨOÖ’<Õ =Ù<åfl_»x ‰õÄ_» g∞~°∞ ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞.
^Õ=Ù_ç QÆ∞iOz g∞~°∞ U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl Jaè„áêÜ«∂Å∂, g∞ x~°fiK«<åÅ∞ Jhfl
J~°÷~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#q.
D qâ◊fiOÖ’ g∞ P`«‡ Z<Àfl Ö’HÍÅÖ’ Z<Àfl ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok. J@∞=O@ѨÙ_»∞ '^Õ=Ù_»∞— XHõ „u _≥=· ∞#¬#Öò `«ÅOQÆÅ
Éè∂í q∞Ö’ QÆÅ =∂#=*Ïu x~°fiK«<åʼnõΩ JO^Œ∞`å_®? D qâ◊fiOÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡
Ö’HÍÅ∞<åfl~Ú. J#O`« „|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ qâßfixfl =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO`À áÈeÛ`Õ, h\˜
ÉÁ@ìO`« ‰õÄ_» ÖËx Éè∂í q∞Ö’x =∂#=*Ïu WKÕÛ x~°fiK«<åʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ^Õ=Ù_»∞
=ÙO\Ï_®? D qâßfixfl Éè∂í QÀà◊O`À áÈeÛ`Õ, QÆ∞O_»∞ã¨∂k "≥Ú# JO`« ‰õÄ_» ÖË^∞Œ
Éè∂í q∞! J@∞=O\˜ Éè∂í q∞ g∞^Œ QÆÅ =∂#=*ÏuÖ’ H˘O`« =∞Ok ÉèHí Î̃ áê~°=âߺxH˜
^•™ÈǨÏ=∞=Ù`å_®? g∞~°∞ KÕ¿ã ™È΄`åʼnõΩ, ѨÓ[ʼnõΩ, „áê~°÷#ʼnõΩ ^Õ=Ù_»∞
ã¨O`À+≤™êÎ_®? =∂#= QÆ∞}ÏʼnõΩ Jf`«∞_®? HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅÖ’QÆÅ W`«~°
r"å`«‡Å QÆ∞}QÆ}ÏÅ ã¨OQÆ`qÕ ∞@x g∞~°∞ PÖ’zOKå~å? HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅÖ’
ZO`À ã¨$+≤ì[~°∞QÆ∞`«∂Ok. D Éèí∂q∞ g∞^Œ =∂„`«"Õ∞ =∂#=ÙÅ∞ 'áêÇ≤Ï=∂O,
áêÇ≤Ï=∂O,— Jx ^≥#· ºO`À P~°<Î å^•Å∞ K≥Ü∞« º=Åã≤# Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞<åflÜ«∞#∞HÀ=_»O
g∞ Jq"ÕHÍxH˜ Ѩ~åHÍ+¨ì! áêáê`«∞‡Å#∞ U „áêuѨkHõ`À x~°‚~Ú™êÎ~°∞? P
áêáê`«∞‡Å#∞ tH˜OΔ K«_®xH˜ ^Õ=Ù_»∞#fl@¡~Ú`Õ PÜ«∞#‰õΩ =∂#= QÆ∞}ÏÅ∞ =ÙO_®e
QÆ^•? J#O`« „|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ qâ◊fiOÖ’, HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞ QÆÅ D qâ◊fiOÖ’
‰õÄã¨O`«QÆ∂_» ÖËx D Éèí∂q∞ g∞^Œ QÆÅ =∂#=Ùx ~°∂ѨOÖ’ ^Õ=Ù_»∞O\Ï_»x
ÉèÏqOK«_O» g∞ P^蕺u‡Hõ*Ï˝#O ֒ѨO =Å¡<!Õ D ‰õÄã¨O`« Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ ^Õ=Ù_»∞
`«# ‰õΩ=∂~°∞x ѨOÑ≤ =∂#=ÙÅ#∞ ~°HãΔ̃ ∞¨ <Î åfl_»x g∞~°∞ ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞. HÀ\Ï#∞HÀ@¡
Ö’HÍÅÖ’ =Ù#fl r"å`«‡Åhfl =¸ÅK≥`· #« ºO #∞Oz ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç#"Õ! Jxfl Ö’HÍÅÖ’x
r"å`«‡Åhfl ^Õ=Ùx ‰õΩ=∂~°∞ÖË!
252 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 ^Õ=Ù_»∞ JO>Ë D qâ◊fi=∞O`å P=iOz=Ù#fl =¸ÅK≥`· #« ºO. ^Õ=Ù_»O>Ë „ã‘Î
QÍ^Œ∞, ѨÙ~°∞+¨μ_»∂ QÍ^Œ∞. D qâ◊fiOÖ’ =Ù#fl â◊HÎ̃ ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ ^≥=· O. Éè∂í q∞ g∞^Œ
=∂#=*Ïu`À ã¨Ç¨ Jxfl r"å`«‡Å∂ ^Õ=Ùàı§! HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞ { P Ö’HÍÅÖ’x
r"å`«‡Å ã¨$+≤ì JO`å ‰õÄ_» ^≥=· =∞Ü«∞"Õ∞. 'J#O`«=¸ÅK≥`· #« ºO— x~°O`«~=° ¸
Ѩi}Ï=∞"åºHÀK«O K≥O^Œ_®xH˜ `«##∞ `å#∞ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞QÍ, HÀ\Ï#∞HÀ@¡
r=~åâ◊√Å∞QÍ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∂Ok. ã¨$+≤Hì ~õ ΰ =∞i ã¨$+≤ì ~Ô O_»∂ XHõ>.Ë qâ◊fiO `«#Ö’x
ã¨$+≤#ì O`å „¿Ñq∞ã¨∞OÎ k.
'=¸ÅK≥·`«#ºO— HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞QÍ, HÀ\Ï#∞HÀ@¡ r=~åâ◊√Å∞QÍ
`«##∞`å#∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok. HÀ\Ï#∞HÀ@¡ r"å`«‡Å
QÆ∞}ÏÅhfl P =¸ÅK≥`· #« ºOÖ’<Õ... JO>Ë ^≥=· OÖ’<Õ =Ù<åfl~Ú. ^≥=· O HÀ\Ï#∞HÀ@¡
QÆ∞}ÏÅÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ qã¨iÎ OK«∞‰õΩO@∂ =ÙOk. ^≥=· O x~°∞} æ =∞x,
QÆ∞}Ïf`«∞_»x x~°fizOK«_»O J™ê^茺O! =∂#= ѨiÉèÏ+¨Ö’ WKÕÛ x~°fiK«<åÅhfl
J~°÷~°Ç¨ÏÇ≤Ï`«"≥∞ÿ#q. HÀ\Ï#∞HÀ@¡ r"å`«‡Å QÆ∞}QÆ}ÏÅ`À q~ålÅ∞¡`«∂#fl
=¸ÅK≥`· <« åºxfl =∂#=QÆ∞}ÏÅ Hõf`«=∞x K≥Ñʨ _»O ZO`« Ǩ™êºã¨Ê^ŒO!
J#O`« „|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ =¸ÅK≥`· #« ºO J#O`«"∞≥ #ÿ QÆ∞}ÏÅ#∞, J#O`«"∞≥ #ÿ
^èŒ~å‡Å#∞ UHõHÍÅOÖ’ Hõey =ÙO@∞Ok. ^•x K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O J#O`«"≥∞ÿ#
kâ◊ÅÖ’ =ÙO@∞Ok. D =∞Ǩ qâ◊fiOÖ’ „Ѩu r"å`å‡ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ ^Õ! ã¨$+≤ì JO`å
J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ ^Õ! ‰õÄã¨O`« Éè∂í q∞ { nx g∞^Œ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∂#fl r"å`«‡Å∞ ‰õÄ_»
J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ "Õ. „u _≥=· ∞#¬#Öò `«Å"≥∞#ÿ Éè∂í q∞ { ^•x g∞^Œ r=~åâ◊√Å K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O ‰õÄ_» J#O`« „|Ǩ‡O_» =¸ÅK≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl ÃÑOK«∞`«∞Ok.
Éèí∂q∞ g∞^Œ XHõ HÀ}OÖ’ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞OÖ’ HõkeHõ U~°Ê_ç`Õ ^•x
„ѨÉèÏ=O =¸ÅK≥·`«#ºO g∞^Œ =∞eì _≥·=∞#¬#Öò HÀ}ÏÅÖ’...JO>Ë J#O`«"≥∞ÿ#
HÀ}ÏÅÖ’ =ÙO@∞Ok. g∞~°∞ XHõ kâ◊Ö’ HõkeHõ#∞ HõÅ∞QÆ*¿Ë ãÎ =¸ÅK≥`· #« ºO J<ÕHõ
kâ◊Å #∞O_ç „Ñ¨uã¨ÊOkã¨∞OÎ k. ã¨$+≤Hì ~õ ΰ `«# ã¨$+≤ì #∞O_ç "Õ~∞° QÍ ÖË_∞» .
J#O`«"∞≥ #ÿ HÍOa<Õ+<¨ û£ `À (combinations), J#O`«"∞≥ #ÿ ã¨OÉèÏ=º`«Å`À
(probabilities) =¸ÅK≥`· #« ºO (All That Is) J#O`« Ö’HÍÅÖ’ J#O`«"∞≥ #ÿ
~°∂áêÅÖ’ J#O`«"∞≥ #ÿ ^ÕÇ¨ Å`À `«##∞ `å#∞ ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∂Ok.
=¸ÅK≥·`«#ºO Ü≥ÚHõ¯ J#O`«"≥∞ÿ# ^èŒ~å‡Åhfl g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 253
W=∞_»Û|_ç =Ù<åfl~Ú. =¸ÅK≥`· #« ºO Ü≥ÚHõ¯ J#O`«``« fi« O g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’
á⁄O^Œ∞Ѩ~K° |« _ç =ÙOk. J#O`«``« åfixfl ^Œi≈OK«_®xH˜ JO`«~ü „ѨÜ∂« }O (Inner
Journey or Meditation) XHõ¯>Ë UÔHH · õ =∂~°Oæ ! Dqâ◊fiOÖ’x Jxfl Ö’HÍÅÖ’x
r"å`«‡ÅxflO\˜ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåÅÖ’ =¸ÅK≥`· #« ºO q~ålÅ∞¡`∂« Ok.
^≥=· O (´ =¸ÅK≥`· #« ºO) `«# ã¨$+≤xì âßã≤OK«^∞Œ . `«# ã¨$+≤xì tHΔ̃OK«^∞Œ .
D ã¨$+≤Öì ’ U r"å`«‡Å∂ áêáê`«∞‡Å∞QÍ ÖË~∞° . D ã¨$+≤Öì ’ Z=~°∂ n#[#∞Å∞
ÖË~∞° . J#O`«"∞≥ #ÿ ã¨$+≤Öì ’ „Ѩu ÉèÏQÆ=¸, „Ѩu P`«‡, „Ѩu r"å`«‡ ZO`À qt+¨"ì ∞≥ #ÿ "Õ.
D J#O`« „|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ qâ◊fiOÖ’ D ‰õÄã¨O`« Éè∂í q∞ { ^•x g∞^Œ r"å`«‡Å∞
‰õÄ_» ZO`À qt+ì̈"∞≥ #ÿ "Õ! ^≥=· O J<Õk qâ◊fi=∞O`å "åºÑ≤Oz=Ù#fl =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò
â◊HÎ̃ ã¨fi~°∂ѨO!
Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=*ÏuÖ’ KåÅ H˘kÌ =∞Ok =∂„`«"∞Õ JO`«~ü ^Œ~≈° #O
^•fi~å =¸ÅK≥`· <« åºxfl J#∞Éè∂í u K≥O^•~°∞. |∞^Œ∞_ú ∞» , rã¨ãÖπ ÏO\˜ "å~°∞ ZO`À
=∞Ok "åi JO`«~ü „ѨÑO¨ KåÅÖ’x =¸ÅK≥`· <« åºxfl ^Œi≈OK«QeÆ QÍ~°∞. Éè∂í q∞ g∞^Œ
[#‡fã¨∞‰õΩ<Õ „Ѩu =∂#=Ù_çH© `«# JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x =¸ÅK≥`· <« åºxfl ^Œi≈Oz
J#∞Éè∂í u K≥O^ŒQÅÆ â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞<åfl~Ú. =∂#= K≥`· #« ºO ZO`« =~°‰Ωõ Ѩi}Ï=∞O
K≥O^ŒQÆÅ^À `≥eÜ«∞*ˇÑ¨Ê_®xH˜ |∞^Œ∞ú_»∞, rã¨ãπ... WOHÍ ZO`À =∞Ok g∞‰õΩ
`≥eÜ«∞*Ëâß~°∞.
J#O`« =¸ÅK≥`· #« ºO Ü≥ÚHõ¯ J#O`« ^è~Œ å‡Å#∞ P™êfikOK«_®xH˜ Jxfl
r"å`«‡Å∂ J~°›"≥∞ÿ#"Õ. =∞eì _≥·=∞#¬#Öò ^≥·"åxfl J~°ÌO KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ =∂#=
WO>ˇe*ˇ<û£ (human intelligence) U =∂„`«O ã¨iáÈ^Œ∞. „Ѩã∞¨ `Î O« =∂#=*Ïu
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O =∞i P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu "ÕQOÆ Ñ¨ÙOA‰õΩO@∂Ok. =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò
^≥"· åxfl H˘kÌQÍ<≥<· å `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ kâ◊Ö’ „Ѩã∞¨ `Î O« =∂#=*Ïu „ѨÜ∂« }O KÕã∂¨ OÎ k.
=∂#==*Ïu PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ Ö’ =Ù#fl Ö’HÍÅÖ’ ‰õÄ_» "åãÎ̈=
~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞<åflÜ«∞<Õ q+¨Ü∂« xfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ ã≤u÷ x =∂#=*Ïu á⁄O^ŒÉ’`«∂Ok.
'`«=∞ "åã¨Î"åÅ#∞ `å"Õ∞ ã¨$+≤ìOK«∞‰õΩO@∞<åflO— J<Õ ã¨`åºxfl „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ
"Õ∞^èÀѨi}˜ux =∂#=*Ïu á⁄O^ŒÉ’`«∂Ok. ã¨∂Å÷ OQÍ K≥áêÊÅO>Ë P^蕺u‡HõOQÍ
ZO`À Ѩi}˜ux =∂#=*Ïu ™êkèOK«É’`«∂Ok.
✽ ✽ ✽
254 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 Éèí∂q∞ { =∂#=*Ïu { r"å`«‡Åhfl K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜
J#O`«"≥∞ÿ# ã¨OÉèÏ=º`«Å∞ (infinite probabilities) =Ù<åfl~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ
J"≥∞iHÍ #∞O_ç WOQÍ¡O_»∞‰õΩ „ѨÜ∂« }˜OK«_®xH˜ ÖˇH¯õ ÖË#xfl =∂~åæÅ#∞ ZOK«∞HÀ=K«∞Û.
~À_»∞ä Ñ· QÍx, [Å=∂~°Oæ ^•fi~å QÍx, PHÍâ◊=∂~°Oæ ^•fi~å QÍx ÖˇH¯õ ‰õΩ q∞H˜¯e
ã¨OÉèÏ=º`«Å#∞ ZOK«∞HÀ=K«∞Û. XHõ ã¨OÉèÏ=º =∂~åæxfl ZOK«∞‰õΩ#fl `«~åfi`« J^Õ g∞
Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«ÑÙ¨ "åãÎ̈==∞=Ù`«∞Ok. P =∂~åæxfl *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ =Ù#flѨÙ_»∞, W`«~°
J#O`«"∞≥ #ÿ ã¨OÉèÏ=º`«Å#∞ g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å ZOK«∞‰õΩx P =∂~åæÅÖ’#∂
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl UHõHÍÅOÖ’ á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. „Ѩu Hõ}Δ OÖ’#∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
K≥ O ^Œ _ ®xH˜ J#O`« " ≥ ∞ ÿ # 㨠O Éè Ï =º`« Å ∞ =∞i J=HÍâßÅ∞ g∞ =ÚO^Œ ~ °
Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞<Î åfl~Ú. XHõ J=HÍâßxfl ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’ KÕlH˜¯OK«∞HÀ=_»O J<Õk
g∞ "≥∞Oÿ _£ ÃÑ#· P^è•~°Ñ_¨ ç =ÙO@∞Ok. g∞~°∞ |Å"≥∞#ÿ =∞i „ѨQÍ_è"» ∞≥ #ÿ K≥`· #« ºâ◊HxÎ̃
xOѨىõΩ#flѨÙ_Õ ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’ J=HÍâßÅ#∞ ZOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
D qâ◊fiOÖ’ „Ѩun K≥`· #« ºO`À xO_ç=ÙOk. g∞ Ѷ[≤ H±û (physics) „ѨHÍ~°O
Ѩ~=° ∂}∞=Ù (atom) =∞i ZÅ„HÍì#∞ Ju z#flq. P Ѩ~=° ∂}∞=ÙÖ’ #∂ºH˜Ü ¡ ∞« ãπ {
ZÅ„HÍì#∞Å∞ =ÙO\Ï~Ú. #∂ºH˜¡Ü«∞ãπÖ’ „á⁄\Ï#∞Å∞, #∂º„\Ï#∞Å∞ WOHÍ Z<Àfl
„áê^äqŒ ∞Hõ Hõ}ÏÅ∞<åflÜ«∞x g∞ âß„ãÎ̈"`Õ ÅΫ ∞ x~å÷iOK«_O» [iyOk. #∂ºH˜Ü ¡ ∞« ãπÖ’x
„áê^äqŒ ∞Hõ Hõ}ÏÅ∞ =∞i ZÅ„HÍì#∞ÅÖ’ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ xOѨ|_ç =ÙO@∞Ok. P „áê^äqŒ ∞Hõ
Hõ}ÏÅ∞ x~°O`«~=° ¸ P`«‡„Éè=í ∞}O K≥O^Œ∞`«∂ Ѩi„Éè=í ∞}O ‰õÄ_» KÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú.
ZÅ„HÍì#∞ P`«‡„Éèí=∞}O K≥O^Œ∞`«∂ #∂ºH˜¡Ü«∞ãπ K«∞@∂ì Ѩi„Éèí=∞}O
K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. q^Œ∞º^•Hõ~¬° } â◊HΘ =Å¡ ZÅ„HÍì#∞ #∂ºH˜Ü ¡ ∞« ãπ K«∞@∂ì P`«‡ „Éè=í ∞}O
{ Ѩi„Éè=í ∞}O K≥O^Œ∞`«∞O@∞O^Œx, g∞ Ѷl≤ H±û K≥ÑÙ¨ OÎ k. ZÅ„HÍì#∞‰õΩ P K«Å#O
HõÅ∞QÆ*ãË #≤ q^Œ∞º^•Hõ~¬° } |ÅO ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk? K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ^•fi~å ZÅ„HÍì#∞
P`«‡ „Éè=í ∞}O { Ѩi„Éè=í ∞}O K≥O^Œ∞`«∂=ÙOk. P K≥`· #« º â◊Hˆ Î ™œ~° ‰õΩ@∞OÉÏxfl
#_»∞ѨÙ`«∂ =ÙOk. K«O„^Œ∞_»∞ Éè∂í q∞ K«∞@∂ì, Éè∂í q∞ ã¨∂~°∞º_ç K«∞@∂ì, P`«‡„Éè=í ∞}O
{ Ѩi„Éè=í ∞}O K≥O^Œ_®xH˜ QÆÅ HÍ~°}O D K≥`· #« ºâ◊HÜ Î˜ ∞Õ ! D #=¸<å (pattern)
D qâ◊fi=∞O`å „áê^äqŒ ∞Hõ Hõ}ÏÅ #∞O_ç QÔ ÖÏH©û (galaxies)Å =~°‰Ωõ H˘#™êQÆ∞`«∂Ok.
D qâ◊fiOÖ’x JxflO\˜Ö’#∞ „áê^äqŒ ∞Hõ Hõ}O "≥Ú^ŒÅ∞ JuÃÑ^Œú QÔ ÖÏH©ûÅ ^•HÍ
"å\˜Ö’ K«Å<åxfl HõÅ∞QÆ*¿Ë ãk D K≥`· #« ºâ◊HÜ Î̃ ∞Õ ! #∂ºH˜Ü¡ ∞« ~ü |ÖÏÅ∞, QÆ∞~°∞`åfiHõ~¬° }
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 255
|ÖÏÅ∞ ÖË^• q^Œ∞º^•Hõ~¬° } |ÖÏÅ∞ ÖË^• WOˆH^≥<· å ¿Ñ~°∞ÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û. HÍx D
|ÖÏÅ∞ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ =Å# HõÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. D q+¨Ü∂« Å#∞ g∞‰õΩ `≥eã≤# Ѷl≤ H±û
ÉèÏ+¨Ö’ K≥Ñʨ _»O [iyOk. D qâ◊fiOÖ’ g∞ Ѷl≤ H±û HõO>Ë „|ǨO_»"∞≥ #ÿ Ãã#· ∞û
W`«~° Ö’HÍÅÖ’ =ÙOk. g∞ Ѷl≤ H±û KåÅ ã¨fiÅÊ"≥∞#ÿ k. KåŠѨiq∞`«"∞≥ #ÿ k.
XHõ Ѩ~=° ∂}∞=ÙÖ’ #∂ºH˜Ü ¡ ∞« ãπ { ZÅ„HÍì#∞Å∞ J<ÕHOõ , =ÙO\Ï~Ú. ZÅ„HÍì#∞
Ü≥ÚHõ¯ QÆ=∞#O =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò (multi dimensions)Ö’ =ÙO@∞Ok. ^•x "ÕQOÆ
g∞ ÖˇH¯õ Å „ѨHÍ~°O HÍOu "ÕQOÆ HõO>Ë Z<Àfl ÅHõÅΔ ~Ô @∞¡ =ÙO@∞Ok. D QÆ=∞<åxfl
g∞ Ãã·#∞û Ѩã≤QÆ>Ëì ã≤÷uÖ’ ÖË^Œ∞. H˘xfl Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞ Hõeã≤ XHõ J}∞=ÙQÍ
U~°Ê_»∞`å~Ú. H˘xfl Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ∞ XHõ J}∞=ÙQÍ U~°Ê_»_O» ~°™êÜ«∞# |O^èOŒ
^•fi~å [~°∞QÆ∞`«∞Ok. D ~°™êÜ«∞# |O^è<Œ åxfl K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ HõÅ∞QÆ *Ëã∞¨ OÎ k. H˘xfl
J}∞=ÙÅ HõÅ~ÚHõ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ „¿Ñ~°}`À [iy XHõ 'r=Hõ}O— `«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok.
g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ H˘xfl HÀ@¡ r=Hõ}ÏÅ∞O\Ï~Ú. D r=Hõ}ÏÅhfl r=~°™êÜ«∞xHõ
â◊H˜Î { q^Œ∞º^ŒÜ«∞™ê¯O`« â◊H˜Î { K≥·`«#ºâ◊H˜Î `À xOѨ|_ç =ÙO\Ï~Ú. D
r=Hõ}ÏÅxflO\˜Ö’x K≥`· #« ºâ◊HΘ "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ „Ѩ`ºÕ HõOQÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok.
Hõ}Δ HÍÅOÖ’ Z<Àfl r=Hõ}ÏÅ∞ =∞$u K≥O^Œ∞`«∂ "å\˜ ™ê÷#OÖ’ =∞m§ „H˘`«Î r=Hõ}ÏÅ∞
ѨÙ_»∞`«∞O\Ï~Ú. =∞$u K≥O^Õ r=Hõ}ÏÅ∞ { ѨÙ_»∞`«∂#fl r=Hõ}ÏÅ∞ g∞ ^ÕÇ¨ xfl
„ѨuHõ}Δ =¸ =∂~°∞ʉõΩ Ö’#∞KÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú. Ѩkã¨O=`«û~åÅ „H˜`O« =Ù#fl ^ÕÇ¨ xH˜
WѨÙ_»∞#fl ^ÕǨxH˜ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ =ÙO_»^Œ∞. JO`≥O^Œ∞‰õΩ XHõ HõΔ}O „H˜`«O =Ù#fl
^ÕǨÏO WѨÙ_»∞ =ÙO_»^Œ∞. D HõΔ}HÍÅOÖ’ Z<Àfl HÀ@¡ r=Hõ}ÏÅ∞ =∞$u K≥Ok
"å\˜™ê÷#OÖ’ „H˘`«Î r=Hõ}ÏÅ∞ „áê}O áÈã¨∞‰õΩx =ÙO\Ï~Ú. D „Ѩ„H˜Ü∞« Ö’ g∞
^ÕÇϨ O Hõ}
Δ Hõ}
Δ ÏxH˜ =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. HÍx g∞ P`«‡‰õΩ K≥Ok# K≥`· #« ºâ◊HÎ̃
{ *Ï˝#O =∂„`«O „Ѩ`ºÕ Hõ LxH˜x Hõey =ÙO@∂ qã¨iÎ OѨ|_»∞`«∂ =ÙO@∞Ok.
g∞ HõO\˜áêѨ XHõ ã¨O=`«û~°O „H˜`=« ¸ =ÙOk. WѨÙ_»∂ =ÙOk. HÍx JѨÙ_»∞
g∞ HõO\˜áêѨ֒ =Ù#fl r=Hõ}ÏÅ∞ WѨÙ_»∞ ÖË=Ù. HõO\˜áêѨ֒ „ѨuHõ} Δ =¸ =∞$u
K≥Ok# r=Hõ}ÏÅ ™ê÷#OÖ’ „H˘`«Î r=Hõ}ÏÅ∞ „Ѩ"tÕ Oz HõO\˜áêѨ LxH˜x xeÑ≤
=ÙOK«∞`«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ ã¨O=`«û~°O „H˜`O« g∞ HõO\˜áêѨ`À K«∂ã≤# ^Œ$â◊ºO WOHÍ
g∞ =∞<Àâ◊HÖÎ̃ ’ "≥∞^Œ∞Å∞`«∂ =ÙOk. P ^Œ$â◊ºO `åÅ∂‰õΩ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ g∞ =∞<Àâ◊HÎ̃
^•fi~å g∞ P`«‡â◊HÖÎ̃ ’ iHÍ~°~¤ Ú =ÙO@∞Ok. g∞~°∞ K«∂ã≤# „Ѩu ^Œ$â◊º=¸, g∞~°∞
256 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
<Õ~∞° Û‰õΩ#fl „Ѩu JOâ◊=¸, g∞~°∞ J#∞Éè∂í u K≥Ok# „Ѩu rq`å#∞Éè=í =¸, g∞~°∞
™êkèOz# *Ï˝#O JO`å ‰õÄ_» g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ iHÍ~°~¤ Ú =ÙO@∞Ok. g∞
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O J#O`«"∞≥ #ÿ q+¨Ü∂« Å#∞, J#O`«"∞≥ #ÿ *Ï˝<åxfl iHÍ~°∞¤ KÕã∞¨ ‰õΩx
Éè„í ^ŒÑ~¨ ∞° K«∞HÀQÆÅ ™ê=∞~å÷ºxfl Hõey =ÙO@∞Ok.
g∞ ^Õ Ç ¨ ÏOÖ’x r=Hõ} ÏÅ∞ "Õ\ ˜Hõq `«= ∞ qt+¨ì`«# ∞, „Ѩ`Õº Hõ`«# ∞
HÍáê_»∞‰õΩO@∂ `«=∞ =ºHÎ̃`åfixfl xÅ∞=Ù‰õΩO\Ï~Ú. K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ^•fi~å r=Hõ}ÏÅ
=∞^躌 J#∞ã¨O^è•#O =ÙO@∞Ok. r=Hõ}ÏÅ ã¨q∞+≤ì K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O ^ÕÇϨ O Ü≥ÚHõ¯
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OQÍ =∂~°∞`«∞Ok. =∞$u K≥O^Œ∞`«∂#fl r=Hõ}ÏÅ `åÅ∂‰õΩ K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∂xfl g∞ P`«‡â◊HÎ̃ ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ iHÍ~°∞¤ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. ZѨÙÊ_»∞ HÍ"åÅO>Ë
JѨÙ_»∞ "å\˜ `åÅ∂‰õΩ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞ ã¨=∂Kå~åxfl g∞ ã¨ÉòHÍx¬Ü∞« ãπ "≥∞Oÿ _£
^•fi~å g∞ Z~°∞HõÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩ~åQÆÅ â◊HxÎ̃ g∞~°∞ „ѨuHõ} Δ =¸ Hõey =Ù<åfl~°∞.
D ã¨$+≤Öì ’ ZÅ„HÍì#∞Å∞ ÖÏO\˜ Ju ã¨∂HΔ͇u ã¨∂Hõ"Δ ∞≥ #ÿ Hõ}ÏÅ∞, =∞i
ZÅ„HÍì#∞ÅÖ’ Wq∞_ç =ÙO_Õ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ â◊HÖõ ÏÅ`À ã¨Ç¨ ~åà◊√§, H˘O_»Å∞, Ѩ~fi° `åÅ∞,
„QÆÇ¨ Å∞, QÔ ÖÏH©ûÅ∞ Jhfl P`«‡#∞ Hõey =Ù<åfl~Ú. ã¨∂HõΔ ‡"≥∞#ÿ Hõ}ÏÅ #∞O_ç ã¨∂Å÷ "≥∞#ÿ
"å\˜ =~°‰Äõ JxflO\˜Ö’#∂ P`«‡ xO_ç =ÙOk. ZÅ„HÍì#∞‰õΩ P`«‡ =Ù#fl>Ë¡ p=∞‰õÄ
P`«‡ =ÙOk† Éè∂í q∞H˜ ‰õÄ_» P`«‡ =ÙOk† g∞ ™œ~°=º=㨉÷ Äõ P`«‡ =ÙOk† g∞ QÔ ÖÏH©ûH˜
‰õÄ_» P`«‡ =ÙOk† D qâßfixH˜ ‰õÄ_» P`«‡ =ÙOk. D qâ◊fi=∞O`å P=iOz =Ù#fl
D P`«‡ÜÕ∞ P J#O`« „|ǨO_» =¸ÅK≥`· #« ºO (All That Is or God).
g∞ K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ QÀK«~O° HÍx W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ QÆÅ Ö’HÍÅÖ’ ‰õÄ_» ã¨$+≤ì
[~°∞QÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. D ã¨HÅõ K«~åK«~° ã¨$+≤ì JO`«\ Ö˜ ’#∂ =¸ÅK≥`· #« ºO
P=iOz =ÙO_ç P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞QÍ (soul entities) qÉèlí OѨ|_ç =ÙO@∞Ok.
Éè∫uHõ ^ÕǨÏO x`«º #∂`«#OQÍ K≥·`«#ºâ◊H˜Î`À =∞#∞QÆ_» ™êyOKåÅO>Ë
r=Hõ}ÏÅ∞ x~°O`«~=° ¸ =∞~°}㘠∂¨ Î "å\˜ ™ê÷#OÖ’ „H˘`«Î r=Hõ}ÏÅ∞ ѨÙ_»∞`«∞O_®e.
r=Hõ}ÏÅ∞ =∞$u K≥O^ŒHáõ È`Õ "å\˜H˜ r= K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ Ѩi}Ï=∞ ѨÙ~Àaè=$kú =ÙO_»^∞Œ .
=∞$u K≥O^Œ_=» ∞<Õk =∞m§ ѨÙ@ì_O» HÀã¨"∞Õ #x r=Hõ}ÏxH˜ `≥Å∞ã¨∞. ^ÕÇϨ OÖ’x
r=Hõ}ÏÅ∞ Ѩ~㰠ʨ ~°O K«OѨÙHÀ=_»O ‰õÄ_» KÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú. J_»qÖ’ XHõ *Ïu [O`«∞=ÙÅ∞
=∞~˘Hõ *Ïu [O`«∞=ÙÅ#∞ K«OѨ_O» ^•fi~å [O`«∞*Ïu [<åÉèÏ#∞ xÜ«∞O„uOK«∞
‰õΩO@∞#fl@∞¡ ^ÕÇϨ OÖ’ ‰õÄ_» r=Hõ}ÏÅ ã¨OYº#∞ xÜ«∞O„uOK«∞ HÀ=_®xH˜ Ѩ~㰠ʨ ~°O
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 257
K«OѨÙHÀ=_»O KÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú. "å\˜™ê÷#OÖ’ `«H}Δõ "Õ∞ „H˘`«Î r=Hõ}ÏÅ∞ ѨÙ_»∞`«∞O\Ï~Ú.
D „Ѩ„H˜Ü∞« 'P`«‡— ^ÕÇϨ OÖ’ =Ù#flO`«HÍÅO H˘#™êQÆ∞`«∞O@∞Ok.
„Ѩu r=Hõ}=¸ XHõ „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ P`«‡QÍ Ñ¨iQÆ}O˜ Ѩ|_»∞`«∞Ok. W=hfl
Ѩ~°ã¨Ê~°O ã¨Ç¨ÏHÍ~åxfl JOkOK«∞‰õΩO@∂ ^ÕǨÏO Ü≥ÚHõ¯ r= K≥·`«#ºâ◊H˜Îx
ÃÑOK«∞`«∞O\Ï~Ú. g∞ ^ÕǨxfl P=iOz =Ù#fl P`«‡#∞ ѨÓ~å‚`«‡QÍ Ñ¨iQÆ}˜¿ãÎ,
^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅ#∞ JOâß`«‡Å∞QÍ Ñ¨iQÆ}O˜ K«=K«∞Û. JOâß`«‡Å =ºH˜QÎ `Æ « K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O ѨÓ~å‚`‡« Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞OQÍ Ñ¨iQÆ}O˜ Ѩ|_»∞`«∞Ok. ѨÓ~å‚`‡« #∞,
^•x JOâß`«‡Å#∞ q=iOK«_®xH˜ ^ÕÇ¨ xfl, r= Hõ}ÏÅ#∞ L^•Ç¨Ï~°}QÍ fã¨∞HÀ=_»O
[iyOk. ^ÕÇϨ O H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ áê@∞ =ÙO@∞Ok. HÍx ^ÕÇϨ OÖ’x r=Hõ}ÏÅ∞
D HÍŠѨiq∞uÖ’ H˘xfl HÀ@¡r=Hõ}ÏÅ∞ =∞$u K≥Ok=ÙO\Ï~Ú. "å\˜ ™ê÷#OÖ’
„H˘`«Î Hõ}ÏÅ∞ ѨÙ_»∞`«∞O\Ï~Ú. =∞i D =∞$u K≥O^Œ∞`«∂#fl Hõ}ÏÅ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl,
r=â◊HÎ̃ *Ï˝<åxfl JO`«~ü „ѨÑO¨ KåxH˜ K≥Ok# P`«‡â◊HÎ̃ iHÍ~°∞¤ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. P
q^èOŒ QÍ<Õ g∞ HÍÅ „áê=∂}˜H`õ « „ѨHÍ~°O ѨÓ~å‚`‡« H˘xfl q∞eÜ«∞#¡ ã¨O=`«û~åÅ∞
rqOz =ÙO@∞Ok. D HÍÅ =º=kèÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ JOâß`«‡Å∞ =∞$u K≥O^Œ∞`«∂
ѨÙ#~°#˚ ‡Å∞ fã¨∞‰õΩO@∞O\Ï~Ú. „Ѩu Hõ} Δ =¸ HÀ@¡ JOâß`«‡Å∞ ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç
"≥Å∞=_»∞`«∞O\Ï~Ú. JyflH©ÅÅ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ Jyfl Hõ}ÏÅÖÏQÆ D JOâß`«‡Å∞
x~°O`«~O° ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞O\Ï~Ú.
JOâß`«‡Å∞ [#‡Ñ¨~O° Ѩ~Å° ^•fi~å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂ P^蕺u‡Hõ
ѨÙ~ÀQÆu K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. D [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° ∞ XHõ Ö’HõOÖ’QÆÅ xiú+ì¨ â◊HΘ ™ê÷~ÚÖ’
H˘#™êQÆ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. JOâß`«‡ Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ { P^蕺u‡Hõ â◊HÎ̃ P Ö’HÍxH˜
ã¨O|OkèOz# QÆi+¨ì K≥·`«#ºâ◊H˜Î ™ê÷~Úx ^•\˜#ѨÙ_»∞ =∞~À L#fl`« Ö’HÍxH˜
„ѨÜ∂« }˜Oz JHõ¯_» [#‡Ñ¨~O° Ѩ~Å° ∞ H˘#™êyã¨∞OÎ @∞Ok. D „ѨÜ∂« }O J#O`«
HÍÅO H˘#™êQÆ∞`«∞O@∞Ok. ѨÓ~å‚`«‡ { JOâß`«‡Å K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O J#O`«
HÍÅO H˘#™êQÆ∞`«∞Ok. JOâß`«‡Å∞ ѨÓ~å‚`«‡Ö’ b#=∞=fi_»O QÍx, ѨÓ~å‚`«‡Å∞
=¸ÅK≥`· #« ºâ◊HÖÎ̃ ’ b#=∞=fi_»O QÍx ZѨÊ\˜H© [~°Q<Æ Õ [~°Q=Æ Ù. JOâß`«‡Å∞QÍx,
ÖË^• ѨÓ~å‚`‡« Å∞QÍx D J#O`«HÍÅ „ѨÜ∂« }OÖ’ ZHõ¯_® `«=∞ LxH˜x, „Ѩ`ºÕ Hõ`#« ∞,
=ºHÎ̃`åfixfl HÀÖ’Ê=_»O [~°Q^Æ ∞Œ .
JOâß`«‡Å =ºH˜ÎQÆ`« ѨÙ~ÀQÆu ѨÓ~å‚`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ѨÙ~ÀQÆux ÃÑOK«∞`«∞Ok.
258 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
JOâß`«‡Å =∞^茺 Ѩ~°ã¨Ê~° ã¨Ç¨ÏHÍ~°O =ÙO@∞Ok. q^Œ∞º^ŒÜ«∞™ê¯O`« â◊HÎ̃ ^•fi~å
Éè∂í q∞ g∞^Œ WO@~ü<\≥ ò (Internet) =º=ã¨÷ ѨxKÕã∞¨ #Î fl>Ë,¡ K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ^•fi~å ѨÓ~å‚`‡«
{ JOâß`«‡Å∞ Hõ=¸ºxˆH+¨<£ =º=ã¨#÷ ∞ (communication system) Hõey =Ù<åfl~Ú.
D JOâß`«‡Å∞ XHõ Ö’HÍxH˜ =∂„`«"∞Õ Ñ¨iq∞`«"∞≥ ÿ =ÙO_»=Ù. "å\˜ =ºH˜QÎ `Æ « P^蕺u‡Hõ
ѨÙ~ÀQÆu =∞i K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ ™ê÷~ÚʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ qq^èÖŒ ’HÍÅÖ’ D JOâß`«‡Å∞
qã¨iÎ Oz =ÙO\Ï~Ú.
g∞~°∞ ‰õÄ_® XHÍ<˘Hõ ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç "≥Å∞=_ç# JOâß`«‡ÜÕ∞! g∞ ѨÓ~å‚`‡«
#∞O_ç "≥Å∞=_ç# JOâß`«‡Å∞, =∞i x~°O`«~O° "≥Å∞=_»∞`«∞#fl JOâß`«‡Å∞ Jq
Hõey# K≥`· #« ºâ◊HΘ ™ê÷~ÚʼnõΩ J#∞™ê~°OQÍ qq^èÖŒ ’HÍÅÖ’ Jq qã¨iÎ Oz =ÙO\Ï~Ú.
g∞ ѨÓ~å‚`‡« Ü≥ÚHõ¯ JOâß`«‡Å∞ g∞ Éè∂í q∞ g∞^Œ, Éè∂í q∞ HõO>Ë L#fl`« Ö’HÍÅÖ’#∂,
Éèí∂q∞ HõO>Ë `«‰õΩ¯= â◊H˜Î ™ê÷~ÚQÆÅ Ö’HÍÅÖ’#∂ qã¨ÎiOz =ÙO\Ï~Ú. XHõ
WO@~ü<≥\ò‰=º=ã¨÷‰õΩ (Internet system) H˘xfl HÀ@¡ Hõ<≥Hõ¬<£û (connections)
=Ù#fl>Ë,¡ ѨÓ~å‚`‡« { JOâß`«‡Å =∞^躌 K≥`· #« ºâ◊HÎ̃ =º=ã¨÷ (consciousness system)
^•fi~å HÀ\Ï#∞ HÀ@¡ Hõ<H≥ ¬õ <û£ =ÙO\Ï~Ú. g∞HõO>Ë L#fl`« Ö’HÍÅÖ’x JOâß`«‡Å
#∞O_ç =∞i ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç g∞~°∞ *Ï˝<åxfl á⁄O^Œ=K«∞Û. JÖψQ g∞ #∞O_ç Éè∂í q∞
HõO>Ë `«‰Ωõ ¯= â◊HÎ̃ ™ê÷~ÚÖ’ QÆÅ Ö’HÍÅÖ’x W`«~° JOâß`«‡Å #∞O_ç ‰õÄ_» *Ï˝<åxfl
~å|@∞ì HÀ=K«∞Û.
Éè∂í q∞ g∞^Œ „Ѩ^•è # "≥ÉòÃã\· ò (Main website) =∞i ^•xH˜ J#∞ã¨O^è•#OQÍ
H˘xfl HÀ@¡ LѨ"É≥ òÃã\· òÅ∞ (sub websites) Hõeã≤ XHõ =º=ã¨Q÷ Í ~°∂á⁄O^Œ∞`å~Ú.
JÖÏO\˜ =º=ã¨Å÷ ∞ KåÖÏ<Õ Éè∂í q∞ g∞^Œ "≥eâß~Ú. XHõ =º=ã¨#÷ ∞ ѨÓ~å‚`‡« {
JOâß`«‡Å∞QÍ L^ŒÇϨ iOK«=K«∞Û. W\Ï¡O\˜ =º=ã¨Å÷ ∞ D qâ◊fiOÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@∞¡QÍ
=Ù<åfl~Ú. D =º=ã¨Å÷ hfl J#O`« „|Ǩ‡O_» =¸ÅK≥`· #« ºO (All That Is) #∞O_ç
J#O`«HÍÅO #∞O_ç J#O`«HÍÅO =~°‰Ωõ (from infinite time to infinite time)
"≥Å∞=_»∞`«∂<Õ =ÙO\Ï~Ú. D =º=ã¨÷ÅxflO\˜ P^蕺u‡Hõ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
=¸ÅK≥`· #« ºO Ü≥ÚHõ¯ Ѩi}Ï=∞OQÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞OÎ k.
ѨÓ~å‚`‡« { JOâß`«‡Å#∞ =∞iO`«QÍ q=iOK«_®xH˜ XHõ "≥ÉòÃã\· ò =º=ã¨#÷ ∞
L^•Ç¨Ï~°}QÍ fã¨∞‰õΩO^•O. „Ѩ^•è # "≥ÉòÃã\· ò‰Ωõ J#∞|O^èOŒ QÍ =Ù#fl HÀ\Ï¡k LѨ
"≥ÉòÃã·\òÅ∞ Éèí∂ „ѨѨOK«=∞O`å "≥eã≤ =ÙO\Ï~Úx g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. "å\˜ =∞^茺
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 259
Hõ=¸ºxˆH+¨<£ J<Õk WO@~ü <≥\ò =º=ã¨÷ ^•fi~å (Internet system)[~°∞QÆ∞`«∞O^Œx
g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞ QÆ^•! g∞ WO\’¡ ÖË^• PѶ㑠∞¨ Ö’ ‰õÄ_® XHõ "≥ÉòÃã\· ò =ÙO^Œ#∞HÀO_ç.
P "≥ÉòÃã\· òÖ’ g∞H˜+"ì̈ ∞≥ #ÿ =~ü¯#∞ (work) ã¨$+≤Oì K«∞HÀ=K«∞Û, g∞~°∞ ã¨$+≤Oì z# =~ü¯#∞
WO@~ü<≥\ò ^•fi~å „Ñ¨Ñ¨OK«OÖ’ Z=Ô~·<å ^Œi≈OK«=K«∞Û. „ѨѨOK«OÖ’x HÀ\Ï¡k
"≥ÉòÃã\· òÅ #∞O_ç ã¨=∂Kå~åxfl Ju ã¨∞ÅÉèOí QÍ WO@~ü<\≥ ò ^•fi~å á⁄O^Œ=K«∞Û.
„Ѩ^•è # "≥ÉòÃã\· ò { ^•x LѨ "≥ÉòÃã\· òÅ∞ ´ "≥Éò ã≤ãOì̈ (web system). WÖÏO\˜
"≥Éò ã≤ãì̈OÅ∞ Z<Àfl =ÙO\Ï~Ú. XHõ "≥Éò ã≤ãì̈OÖ’x ã¨=∂Kå~åxfl, WOHÀ "≥Éò
ã≤ãOì̈ Ö’ QÆÅ "≥Éò Ãã\· òÖ’xH˜ „\Ï<£ûѶ~¨ ü KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ gÅ∞O@∞Ok. g∞ WO@~ü<\≥ ò
^•fi~å „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’x Jxfl "≥Éò ã≤ã"ì̈ ∞£ ûÖ’x ã¨=∂Kå~åxfl á⁄O^Œ=K«∞Û. XHõ "≥Éò
ã≤ã¨ìOÖ’x ã¨=∂Kå~å#flO`« WOHÀ "≥Éòã≤ã¨ìOÖ’x <≥\ò=~ü¯ (network) ^•fi~å
á⁄O^ŒQeÆ Qˆ gÅ∞Ok.
ÃÑ· L^•Ç¨Ï~°} #∞O_ç ѨÓ~å‚`‡« { ^•x JOâß`«‡Å#∞ XHõ "≥Éò ã≤ãOì̈ QÍ
ѨiQÆ}O˜ K«=K«∞Û. „Ѩu P`«‡#∂ XHõ "≥ÉòÃã\· òQÍ Ñ¨iQÆ}O˜ K«O_ç. „Ѩu P`«‡ ‰õÄ_®
ѨÓ~å‚`«‡ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# JOâß`«‡ÜÕ∞#x g∞‰õΩ `≥Å∞ѨÙ`«∞<åfl#∞. P`«‡ `«#
Wëêì#∞™ê~°OQÍ, `«#‰õΩ #zÛ# suÖ’ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. XHõ
P`«‡ ™êkèOz# P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆux, P^蕺u‡Hõ *Ï˝<åxfl W`«~° P`«‡Å∞ ‰õÄ_®
ѨOK«∞‰õΩO\Ï~Ú. ѨÓ~å‚`«‡ { ^•x JOâß`«‡Å∞ XHõ ã≤ã¨ìOQÍ (system)QÍ
Ñ≤Å=|_»∞`«∞Ok. D ã≤ãOì̈ Ö’ U^≥<· å XHõ JOâß`«‡ á⁄Ok# *Ï˝<åxfl K≥`· #« ºâ◊HÎ̃
^•fi~å W`«~° JOâß`«‡Å‰õΩ KÕ~"° Ü Õ ∞« |_»∞`«∞Ok. P^蕺u‡Hõ *Ï˝#O, ѨÓ~å‚`‡« =∞i
Jxfl JOâß`«‡Å‰õÄ Hõ=¸ºxˆH\ò (communicate) J=Ù`«∞Ok. XHõ ã≤ãOì̈ Ö’x
*Ï˝<åxfl WOH˘Hõ ã≤ãOì̈ Ö’x JOâß`«‡Å∞ á⁄O^ŒQÅÆ ∞QÆ∞`å~Ú. D ã≤ã"ì̈ ∞£ û (systems)
Jhfl =¸ÅK≥`· #« ºO #∞O_ç L^Œƒqù Oz#"Õ!
WO@~ü<\≥ ò =º=ã¨÷ (Internet system) =∞i "≥Éò ã≤ãOì̈ Å (web system)
^•fi~å P`«‡Å =∞^躌 Ѩ~㰠ʨ ~° ã¨ÇϨ HÍ~°O `≥eã≤Ok QÆ^•! nxfl =∞iO`« qãÎ̈iOz
Ö’HÍÅ∞ QÆ∞iOz q=i™êÎ#∞. Éè∂í q∞ { ^•x 'Ö’HÍÅ∞— g∞^Œ QÆÅ r=*Ï`«∞ÅxflO\˜h
XHõ "≥Éò ã≤ãOì̈ QÍ Ñ¨iQÆ}O˜ K«O_ç. Éè∂í q∞H˜ ã¨O|OkèOz# "≥Éòãã≤ Oì̈ #∞O_ç P^蕺u‡Hõ
*Ï˝<åxfl W`«~° Ö’Hõ "åã¨∞Å∞ á⁄O^Õ gÅ∞O@∞Ok. W`«~° Ö’HÍÅÖ’ QÆÅ *Ï˝<åxfl
Éè∂í q∞ g∞^ŒQÅÆ g∞~°∞ á⁄O^Õ gÅ∞Ok. Éè∂í q∞ { ^•x g∞^Œ r=*Ï`«∞Å∞ QÆÅ "≥Éò
260 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ã≤ãOì̈ Ö’ Jxfl r=*Ï`«∞Å∂ ¿ãfiK«Û#ù ∞ Hõey =Ù<åfl~Ú. "å\˜H˜ HÍ=eã≤# P^蕺u‡Hõ
*Ï˝<åxfl, K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl Jq `«=∞ Wëêì#∞™ê~°OQÍ ÃÑOK«∞HÀ=K«∞Û. W`«~°
Ö’Hõ"åã¨∞Å∞ q∞=∞‡efl ÉèíÜ«∞ÃÑ@ì_»"≥∂ , g∞ÃÑ· PkèѨ`«ºO á⁄Ok q∞=∞‡efl
xÜ«∞O„uOK«_"» ∂≥ K≥Ü∞« º~°∞. g∞ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆuH˜ "å~°∞ ã¨O`À+≤™êÎ~∞° . g∞#∞O_ç
*Ï˝<åxfl ѨOK«∞HÀ=_®xH˜ "åà◊√§ q∞=∞‡efl JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å ã¨O„Ѩkã¨∂<Î Õ
=Ù<åfl~°∞. P q+¨Ü∞« O g∞ ã¨fiáêflÅ ^•fi~å H˘O`« `≥eã≤ =ÙO@∞Ok.
JO`«~ü „ѨÜ∂« }O (Inner Journey), ^蕺#O (meditation), =∞i ã¨fiáêflÅ
^•fi~å W`«~° Ö’HÍʼnõΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝<åxfl Ju ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ á⁄O^Õ "≥∞HÍx["£∞
(mechanism) g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’ Wq∞_ç =ÙOk. Éè∂í q∞ J<Õ "≥Éò ã≤ãOì̈
#∞O_ç ã¨=∞ã¨Î *Ï˝<åxfl g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ W=Ú_»∞Û‰õΩx =Ù<åfl~°∞. g∞~°∞
JO`«ˆ~O„kÜ«∂Å#∞ ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ qxÜ≥∂yOK«_»O HÀã¨O ZO`À ™ê^èŒ#
K≥Ü∞« º=Åã≤ =ÙOk. g∞~°∞ D qâ◊fiOÖ’ XO@i "å~°∞ HÍ~°x, g∞~°∞ "≥Éò ã≤ãOì¨
^•fi~å D ã¨=∞ã¨Î qâ◊fiO`À J#∞ã¨O^è•#O HÍqOѨ |_ç=Ù<åfl~°x J~°=÷ ∞=Ù`«∞O^•?
D qâ◊fiOÖ’ U P`«‡ ‰õÄ_® ^≥#· º ã≤u÷ Ö’, k‰õΩ¯`ÀK«x ã≤u÷ Ö’, JÜ≥∂=∞Ü«∞OÖ’
=ÙO_®eû# JQÆ`º« O ÖË^xŒ g∞H˜ÑC¨ _»∞ J~°=÷ ∞~ÚºO^Œ#∞ ‰õΩO\Ï#∞.
Éè∂í q∞ g∞^Œ g∞~°∞ XHõ [#‡Ö’ ^ÕÇ¨ xfl ^èiŒ Oz rqOKÕHÍÅO HÍã≤‡H± >ÿ̌O
¿ã¯Å∞`À (cosmic time scale) áÈeÛ K«∂ã≤#ѨÙ_»∞ ^•^•Ñ¨Ù â◊¥#ºO. g∞ HÍÅ
„áê=∂}˜H`õ « „ѨHÍ~°O =O^Œ ã¨O=`«û~åÅ∞ J<Õk HÍã≤‡H± >ˇOÿ ¿ã¯Å∞Ö’ Jã¨Å∞ ÖˇH¯õ Ö’H˜
~å^Œ∞. g∞ HÍÅ „áê=∂}˜Hõ`« XHõ HÀ}O`À =∂„`«"Õ∞ =Ú_çѨ_ç =ÙOk. HÍÅO
=∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò „áê=∂}˜H`õ Å« #∞ Hõey =ÙOk. ѨÓ~å‚`‡« Ü≥ÚHõ¯ HÍÅ „áê=∂}˜H`õ «
=∞eì _≥=· ∞#¬#ÖòQÍ =ÙOk.
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò LxH˜x (multi dimensional existence)
`≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ „f _≥=· ∞#¬#Öò WO>ˇe*ˇ<û£ (three dimensional intelligence)
ã¨iáÈ^Œ∞. ^•xfl `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å#∞ LѨÜ∂≥ yOK« =Åã≤
=ÙOk. g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«ÑÙ¨ WO>ˇe*ˇ<û£ `À áÈeÛ`Õ g∞ „f _≥=· ∞#¬#Öò WO>ˇe*ˇ<û£
ã¨=Ú„^ŒOÖ’x h\˜ ÉÁ@∞ì Ѩi}Ï=∞O ‰õÄ_® =ÙO_»^∞Œ .
Éè∂í q∞ { ^•x g∞^Œ r=*Ï`«∞Å∞ QÆe#æ "≥Éò ã≤ãOì¨ Ö’ ZO`« „H˜Ü∞Õ \˜q\©x
(creativity) J~Ú<å á⁄O^Œ∞Ѩ~K° =« K«∞Û. Éè∂í q∞ { r=*Ï`«∞Å K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl,
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 261
P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆux ÃÑOK«_O» ^•fi~å Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«ÑÙ¨ â◊HÎ̃ ™ê÷~Ú =∞i „ѶHÔ‘ fihû
™ê÷~Ú ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. „Ѩã∞¨ `Î O« Éè∂í „Ñ¨ÑO¨ K«O ÃÇÏ· Ü«∞~ü „ѶHÔ‘ fihû (higher frequency)
QÆÅ „ѨÑO¨ K«OQÍ =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`«∂Ok.
Éèí∂ „ѨѨOK«O Ü≥ÚHõ¯ K≥·`«#º qHÍã¨O ÃÑ~°QÆ_»O ^•fi~å áœ~°=º=ã¨÷Ö’x
Jxfl Ö’HÍÅÖ’x K≥`· #« º qHÍã¨O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.™œ~°=º=ã¨÷ Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« º qHÍã¨O
ÃÑ~°Q_Æ O» ^•fi~å QÔ ÖÏH©û K≥`· #« º qHÍã¨O =∞i =¸ÅK≥`· #« º qHÍã¨O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
Éè∂í q∞x XHõ "≥Éò ã≤ãOì̈ QÍ Ñ¨iQÆ}㘠∞¨ <Î åfl=Ú. D ™œ~°=º=ã¨Ö÷ ’ K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ
QÀK«~O° JÜÕ∞ºg, QÀK«~O° HÍx Jxfl Ö’HÍÅ#∞ "≥Éò ã≤ã"ì̈ ∞£ ûQÍ Ñ¨iQÆ}O˜ K«∞HÀO_ç.
D "≥Éòãã≤ "ì̈ ∞£ Å ã¨=Ú^•Ü«∂xfl ™œ~° =º=㨉÷ Ωõ K≥Ok# "≥∞~Ú<£ "≥Éò ã≤ãOì̈ (Main
web system)QÍ Ñ¨iQÆ}O ˜ K«∞HÀO_ç. WÖÏO\˜ "≥∞~Ú<£ "≥Éò ã≤ã"ì̈ ∞£ û g∞ QÔ ÖÏH©ûÖ’
HÀ\Ï#∞HÀ@∞¡QÍ =Ù<åfl~Ú. QÔ ÖÏH©ûÖ’x Jxfl "≥∞~Ú<£ "≥Éò ã≤ã"ì¨ ∞£ û Jhfl XHõ ^•xH˘Hõ\ ˜
J#∞ã¨O^è•xOѨ|_ç =Ù<åfl~Ú. qâ◊fiOÖ’x Jxfl QÔ ÖÏH©ûÅÖ’x "≥∞~Ú<£ "≥Éò ã≤ã"ì̈ ∞£ û
Jhfl ‰õÄ_» =¸ÅK≥`· #« ºOÖ’ Wq∞_ç =Ù<åfl~Ú.
Éèí∂q∞ g∞^Œ P`«‡QÍ QÆÅ g∞~°∞ á⁄O^Õ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu J#O`«"≥∞ÿ#
kâ◊ÅÖ’ ™œ~°=º=ã¨÷Ö’x Jxfl Ö’HÍÅÖ’, Jxfl ÔQÖÏH©ûÅÖ’, =¸ÅK≥·`«#ºOÖ’
„ѨÉÏè "åxfl K«∂ѨÙ`«∞Ok. P^蕺u‡HõOQÍ g∞~°∞ HõÅ∞QÆ*¿Ë ã z#fl Hõ^eŒ Hõ „|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ
=¸Å K≥`· å<åºxfl HõkeOK«QÅÆ ∞QÆ∞`«∞Ok. P^蕺u‡HõOQÍ g∞~°∞ "Õ¿ã XHõ =ÚO^Œ_∞» QÆ∞
Éèí∂=∞O_»ÅOÖ’x P^蕺u‡Hõ`«#∞ `«^•fi~å ™œ~°=º=ã¨÷Ö’x Jxfl Ö’HÍÅÖ’x
P^蕺u‡Hõ`#« ∞, QÔ ÖÏH©ûÖ’x HÀ@¡ ™œ~°=º=ã¨Å÷ Ö’x P^蕺u‡Hõ`#« ∞ =∞i „|Ǩ‡O_»
=¸ÅK≥`· #« ºO Ü≥ÚHõ¯ P^蕺u‡Hõ`#« ∞ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ~Ô @∞¡ =ÚO^Œ_∞» QÆ∞Å#∞ "Õ~Úã¨∞OÎ k.
g∞H˜k #=∞‡â◊Hºõ O HÍHõáÈ~Ú<å ѨzÛ Ü«∞^•~°O÷ ! g∞iKÕÛ z#fl Hõ^eŒ Hõ D qâ◊fiOÖ’
HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ~Ô @∞¡ ÃÑiy D J#O`« „|Ǩ‡O_» =¸ÅK≥`· #« ºOÖ’ „|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ
Hõ^eŒ Hõ#∞ HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k. JÖψQ D qâ◊fiOÖ’ U =¸ÅÖ’<≥<· å XHõ z#fl áê\˜
P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu ã¨OÉèqí ¿ãÎ Jk HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ~Ô @∞¡ ÃÑiy qâ◊fiO Ü≥ÚHõ¯ P^蕺u‡Hõ
ѨÙ~ÀQÆux „|Ǩ‡O_»"≥∞ÿ# ™ê÷~ÚÖ’ ÃÑOK«∞`«∞Ok. g∞~°∞ D Éèí∂q∞ g∞^Œ *Ï˝#
Ѩ~O° QÍ XHõ "≥∞@∞ì ÃÑH· ˜ Zky`Õ D qâ◊fiOÖ’x „Ѩu P`«‡ ‰õÄ_® *Ï˝<åxfl ã¨O„QÆÇÏ≤ Oz
XHõ "≥∞@∞ì ÃÑH· ˜ Z^Œ∞QÆ∞`«∞Ok. "≥~ã° ≤ g∞~°∞ á⁄O^Õ XHõ "≥∞@∞ì Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ HÀ\Ï#∞HÀ@¡
Ô~@∞¡ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅQÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞ÎOk. D qâ◊fiOÖ’ Hõ^ŒeHõ `Õ=_®xH˜ g∞~°∞ XHõ
262 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
Hˆ O„^Œ aO^Œ∞=ÙQÍ =Ù<åfl~°∞. JÖψQ D qâ◊fiOÖ’x „Ѩu P`«‡ ‰õÄ_® XHõ Hˆ O„^Œ
aO^Œ∞"Õ! D qâ◊fiOÖ’ Jxfl áê~ÚO@∂¡ Hˆ O„^Œ aO^Œ∞=ÙÖË! D qâ◊fiOÖ’ Jxfl
P`«‡Å∂ qt+ì̈"∞≥ #ÿ "Õ#x g∞~°∞ QÆ∞iÎOKåe. g∞ =ºHÎ̃Q`Æ « P^蕺u‡Hõ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ ã¨HÅõ
K«~åK«~° ã¨$+≤xì =∞i J#O`« „|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ =¸ÅK≥`· <« åºxfl ZÖÏ „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ ^À
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞ QÆ^•!
g∞~°∞ ÖˉΩõ O_® D qâ◊fiO ÖË^∞Œ . g∞ =ºHÎ̃Q`Æ « P^蕺u‡Hõ ѨÙ~Àaè=$kú D
qâ◊fi=∞O`å „áêH˜áÈ`«∞Ok. HÀ\Ï¡k Ô~@∞¡ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞ rq`« qÅ∞=Å#∞
ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=_»O ^•fi~å Éè∂í =∞O_»ÅOÖ’x ã¨=∞ã¨Î r=*Ï`«∞Å rq`« qÅ∞=Å#∞
ÃÑOK«_O» Ö’ „ѨÉÏè =O K«∂ѨÙ`«∞Ok. Éè∂í q∞ g∞^Œ =∂#=Ù_»∞ qâ◊firq! =∂#=Ù_»∞
„ѨH$õ uÖ’ XHõ ÉèÏQÆO! XH˘¯Hõ¯ Ö’HÍxH˜ ã¨O|OkèOz XH˘¯Hõ¯ „ѨH$õ u =ÙO@∞Ok.
D qaè#fl"≥∞#ÿ „ѨH$õ uÖ’ =¸Å"≥∞#ÿ k 'J#O`« „|Ǩ‡O_» =¸ÅK≥`· #« ºO! ^•<Õfl
'=∞Ǩ „ѨHõ$u— Jx ‰õÄ_® Ñ≤Å==K«∞Û. P '=∞Ǩ „ѨHõ$u—Ü≥ÚHõ¯ JaèÅHõΔ}ÏÅ∞,
^èŒ~å‡Åhfl g∞ JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ W=∞_»Û|_ç =Ù<åfl~Ú. Éèí∂ „ѨѨOKåxH˜
ã¨O|OkèOz# „ѨH$õ uÖ’ =∞"Õ∞Hõ"∞≥ ÿ 'ÉèÏ= ã¨OѨ^—Œ , '=∞<À qHÍã¨O— =∞i 'K≥`· #« º
Ѩi}Ï=∞O— ã¨OѨÓiÎQÍ á⁄O^Õ =~°‰Äõ =∞m§ =∞m§ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩO@∂ =ÙO_®eûO^Õ!
Éè∂í q∞ { P ™ê÷~ÚÖ’QÆÅ ã¨=∂O`«~° Ö’HÍÅÖ’ [#‡ Ѩ~O° Ѩ~° Ѩiã¨=∂ѨOÎ HÍ"åÅO>Ë
W`«~° „áê}˜HÀ\˜`À ã¨Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O`À, J#∞~°H˜Î`À rqOK«_»O, P „ѨѨOKåxH˜
ã¨O|OkèOz# ã¨=∞ãÎ̈ r=*Ï`«∞ŠѨ@¡ 'ã¨OѨÓ~°"‚ ∞≥ #ÿ =∞<ÀqHÍã¨O`À— "≥∞ÅQÆ_O»
™êkèOK«=Åã≤ =ÙOk. ã¨∂Å÷ OQÍ g∞ K«~‡° K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ HõxÊOKÕ „ѨH$õ `Õ H͉õΩO_® g∞
JO`«~ü „ѨѨOK«OÖ’ Wq∞_ç =Ù#fl Z<≥fl<Àfl Ö’HÍÅÖ’x „ѨHõ$`«∞Å∞... JO>Ë
„|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ '=∞Ǩ „ѨH$õ ux— ‰õÄ_® g∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å ^Œi≈OK«_®xfl
=∂#=*Ïu ™ê^è#Œ K≥Ü∞« º=Åã≤ =ÙOk.
✽ ✽ ✽
=∞eì _≥=· ∞#¬#Öò P`«‡#∞ QÆ∞iOz rã¨ãπ =∞i |∞^Œ∞_ú Hç ˜ KåÖÏ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞!
g∞ ã¨g∞Ѩ K«i„`«Ö’ |∞^Œ∞_ú ∞» á⁄Ok# P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu J™ê=∂#º"≥∞#ÿ k. P
™ê÷~ÚÖ’ ÖË^• JO`«HõO>Ë qâı+¨OQÍ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆux ™êkèOK«QÆÅ ã¨~°fi
â◊H˜ÎÜ«Ú‰õΩÎÅ∂ =∂#=*ÏuÖ’ „Ѩu =∞x+≤Ö’#∂ Wq∞_ç=Ù<åfl~Ú. |∞^Œ∞ú_ç ^èŒ~°‡
„ѨKå~°OÖ’ KåÖÏ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ P^蕺u‡Hõ ã¨`åºÅ∞ ^•y=Ù<åfl~Ú. |∞^Œ∞_ú ç É’^è#Œ Å∞
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 263
 J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ ã≤u÷ H˜ =∂#=*Ïu '=∂#ã≤Hõ qHÍã¨O— WOHÍ Z^ŒQÖÆ ^Ë ∞Œ . JuH˘kÌ
=∞Ok =∂„`«"∞Õ P ™ê÷~ÚH˜ KÕ~∞° ‰õΩO@∞<åfl~°∞. É∫^Œú =∞`«OÖ’ =Ù#fl "å~°O^ŒiH©
|∞^Œ∞_ú ç É’^è#Œ Å∞ J~°"÷ ∞≥ ÿ =ÙO\ÏÜ«∞x K≥Ñʨ _®xH˜ gÅ∞ÖË^∞Œ .
g∞ =∞`« „QÆO^è•Å∞ ‰õÄ_® Éè∫uHõ "åã¨"Î åxfl, =∞i P`«‡ D Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞#flѨÙ_»∞, Éè∫uHõ „ѨѨOKåxfl ^•\˜ W`«~° _≥·=∞#¬<£ûÖ’xH˜
„Ѩ"tÕ Oz#ѨÙ_»∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xfl q=iOK« ÖËHáõ ÈÜ«∂~Ú. H˘xfl
„áêp# =∞`« „QÆO^ä•Å∞ ÃãÊ~Ú<£ ^ÕâO◊ Ö’#∞, P„¿ãeì Ü«∂ =∞i ^ŒH}Δ˜ τѶH≤ Í YO_®ÅÖ’,
Pã≤Ü∂« Ö’x H˘xfl ^ÕâßÅÖ’ =∂#=*ÏuH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖˉΩõ O_® q∞ã¨û=_»O
(missing) [iyOk. Jq QÆ#∞Hõ g∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’xH˜ =zÛ =ÙO>Ë Z<Àfl P^蕺u‡Hõ
~°ÇϨ ™êºÅ∞ g∞‰õΩ `≥eã≤=ÙO_Õq. =∂#=*Ïu P^蕺u‡Hõ Ѩ^OŒä Ö’ XHõ =ÚO^Œ_∞» QÆ∞
"Õã≤=ÙO_Õk.
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ ÔH~°\ÏÅ#∞ QÆ=∞xOKå~å? „Ѩu HõΔ}OÖ’#∂ HÀ\Ï#∞HÀ@¡
HÔ ~°\ÏÅ∞ ѨÙ_»∞`«∞O\Ï~Ú. „Ѩu HÔ ~°@O Ü≥ÚHõ¯ f~°∞ (pattern) „Ѩ`ºÕ HõOQÍ =ÙO@∞Ok.
XHõ ^•x f~°∞ =∞~À ^•xÖÏ =ÙO_»^∞Œ . ^Õx „Ѩ`ºÕ Hõ`« ^•x‰õΩO@∞Ok. 'ã¨=Ú„^ŒO
ZÖÏ =ÙO@∞Ok? ZO`« PHÍ~°OÖ’ =ÙO@∞Ok? ã¨=Ú„^•xfl K«∂_®Åx =ÙOk?— –
Jx „Ѩu HÔ ~°@=¸ J#∞‰õΩO@∞Ok. P HÔ ~°@O `å#∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’<Õ =Ù<åfl#<Õ
ã¨OQÆu `≥Å∞ã¨∞HÀÖË^∞Œ . JÖÏ =ÙOk g∞ Ѩiã≤u÷ . ^Õ=Ù_≥H¯õ _»∞<åfl_»∞? U ~°∂ѨOÖ’
=ÙO\Ï_»∞? – WÖÏO\˜ Z<Àfl „Ѩâfl◊ Å∞ g∞‰õΩ HõÅ∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ HÔ ~°@O
ZÖÏ =ÙO^À D J#O`« „|Ǩ‡O_» =¸ÅK≥`· #« ºOÖ’ g∞~°∂ JÖÏ<Õ =Ù<åfl~°∞. XHõ
Ö’HõOÖ’ [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° ∞ H˘#™êyOz, P `«~åfi`« =∞~À Ö’HõOÖ’xH˜ „Ѩ"tÕ Oz
JHõ¯_® [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° ∞ H˘#™êyOz... JÖÏ J#O`«"∞≥ #ÿ ã¨OYº QÆÅ Ö’HÍÅÖ’
g∞ „ѨÜ∂« }O JÖÏ ™êyáÈ`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. g∞ „ѨÜ∂« }ÏxH˜ =ÚyOѨ٠ZHõ¯_®
=ÙO_»^Œ∞. D qâ◊fiOÖ’ g∞ =ÙxH˜ ZѨÊ\˜H© HÀÖ’Ê=_»O [~°QÆ^Œ∞. g∞Ô~ѨÊ\˜H©
=¸ÅK≥·`«#ºOÖ’QÍx, ^Õ=Ù_»∞Ö’ QÍx, „|Ǩ‡O_»OÖ’QÍx, ѨÓ~å‚`«‡Ö’QÍx
ÅÜ«∞"≥∞áÿ È=_»O ZѨÊ\˜H© [~°Q^Æ ∞Œ .
„Ѩu Hõ}
Δ =¸ HÀ\Ï¡k HÔ ~°\ÏÅ∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ ѨÙ_»∞`«∞#fl@∞¡QÍ<Õ „Ѩu Hõ} Δ =¸
=¸ÅK≥`· #« ºO #∞O_ç HÀ\Ï#∞HÀ@¡ â◊HÖõ ÏÅ∞ "Õ~∞° Ѩ_ç P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞QÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∂<Õ
=ÙO\Ï~Ú. D P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞ J#O`«HÍÅO =~°‰Äõ HÀ\Ï¡k Ö’HÍÅÖ’ „ѨÜ∂« }O
KÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú. „Ѩu Hõ} Δ =¸ HÀ\Ï¡#∞ HÀ@¡ P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞ =¸ÅK≥`· #« ºO #∞O_ç
264 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
ѨÙ_»∞`«∞<åflÜ«∞<Õ q+¨Ü∞« O g∞‰õΩ Pâ◊Û~°ºOQÍ =ÙO^•? ã¨=Ú„^ŒOÖ’x HÔ ~°\ÏÅ∞ ѨÙ\˜ì
=∞~°ÖÏ ã¨=Ú„^ŒOÖ’<Õ JO`«=∞=Ù`å~Ú. HÍx =¸ÅK≥·`«#ºO #∞O_ç "≥Å∞=_ç#
P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞ ZѨÊ\˜H© `«=∞ qt+ì̈`#« ∞, LxH˜x HÀÖ’Ê=_»O [~°Q^Æ ∞Œ . „Ѩu P`«‡
â◊HÅõ O Ü≥ÚHõ¯ P^蕺u‡Hõ „ѨQuÆ J#O`« HÍÅO H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok.
g∞ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ [#‡ W=fiQÆeQ͈~ HÍx "åà◊§‰õΩ „áê}â◊HxÎ̃ g∞i=fiÖË^∞Œ . 'P`«‡—
[#‡ fã¨∞‰õΩ<Õ@ѨC_Õ J#O`« =¸ÅK≥`· #« ºO #∞O_ç „áê}â◊HxΘ á⁄O^Œ∞`«∞Ok. „áê}â◊HΘ
ã¨~Ñ° ~¨¶ å g∞ ^ÕÇϨ OÖ’xH˜ „Ѩu Hõ} Δ =¸ ѨÓ~å‚`‡« #∞O_ç =∞i J#O`« =¸ÅK≥`· #« ºO
#∞O_ç [~°∞QÆ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. D qâ◊fiOÖ’ U â◊HΩ g∞ „áê}â◊HxΘ ǨÏiOz "ÕÜ∞« _»O
[~°Q^Æ ∞Œ . g∞ P`«‡#∞ ÉèÜ í ∞« ÃÑ>Ëì â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ qâ◊fiOÖ’ ZHõ¯_® ÖË=Ù. =∞~°}O JO>Ë D
^ÕÇ¨ xfl =ke WOH˘Hõ ^ÕÇϨ OÖ’xH˜ „Ѩ"tÕ OK«_O» . P`«‡ `«# ^ÕÇ¨ xfl „Ѩu =∞~°}O
`«~åfi`å =∂~°∞Û‰õΩO@∂ =ÙO@∞Ok. [#‡Å Ѩ~O° Ѩ~Å° ^•fi~å "åºÑ≤Î K≥OkOK«∞‰õΩO@∂
=ã¨∞#Î fl K≥`· #« ºâ◊HΘ { *Ï˝#O { ÉèÏ=ã¨OѨ^Œ { =∞<À qHÍ™êxfl P`«‡ Hõey =ÙO@∞Ok.
✽ ✽ ✽

g∞ rq`«OÖ’ „Ѩu ~ÀE Hõ~‡° Å∞ PK«iã¨∂<Î Õ =Ù<åfl~°∞. Hõ~‡° Å∞ PK«iOK«‰Ωõ O_®

U r"å`«‡Å∂ D ã¨$+≤ìÖ’ =ÙO_»=Ù. g∞~°∞ KÕ¿ãk „Ѩfn Hõ~°‡QÍ<Õ Ñ¨iQÆ}˜OѨ
|_»∞`«∞Ok. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ^ŒQ_æÆ O» (coughing), `«∞=∞‡_»O (sneezing), H˜\ ˜H©
^ŒQiæÆ H˜ #_»=_»O, „Ѩ=∂^ŒO #∞O_ç XHõ Ñ≤Å"¡ å_çx ~°HOΔ˜ K«_O» , XHõ ѨÙã¨HÎ Oõ K«^=Œ _»O,
P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞HÀ=_»O, WOH˘Hõi Ǩx K≥Ü«∞º_»O, g∞‰õΩ WOH˘Hõ~°∞ Ǩx `«Å
ÃÑ@ì_O» , PÖ’zOK«_O» , ‰õÄ~ÀÛ=_»O, ÖË=_»O, x„kOK«_O» ÖÏO\˜=hfl Hõ~‡° ÖË. g∞
=∞<Àâ◊HÎ̃ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# Jxfl PÖ’K«#Å∂ Hõ~‡° Å „H˜O^Œ̂H =™êÎ~Ú. „Ѩu PÖ’K«<å
`«~O° QÆ=¸ XHõ Hõ~‡° QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∞Ok.
Hõ~‡° Å∞ =∞i g∞ PÖ’K«#Å∞ ZÖÏ "åã¨=Î O K≥O^Œ∞`«∞O\ÏÜ≥∂ XHõ L^•Ç¨Ï~°}
^•fi~å `≥eÜ«∞*Ë™êÎ#∞. g∞~°∞ D ѨÙãÎ̈HÍxfl K«^∞Œ =Ù`«∞#flѨÙ_»∞ >ˇeá¶È#∞ (telephone)
iOQÆ~ÚºOk. D ~ÀA ™ê~ÚOHÍÅO 5 QÆO@ʼnõΩ q∞=∞‡efl HõÅ==∞x g∞ „ÃÑO¶ _£
K≥Ñʨ _»O [iyOk. P q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz g∞ „ÃÑO¶ _£‰Ωõ ZÖÏ K≥áêÊÖÏ Jx g∞ "≥∞Oÿ _£
#∞O_ç =¸_»∞ PÖ’K«#Å∞ "≥Å∞=_ç<å~Ú. P =¸_»∞ PÖ’K«#Å∞:
(A) JѨÙ_»∞ HõÅ=_»O gÅ∞HÍ^Œx K≥¿ÑÊã≤ WO\’¡<Õ =ÙO_ç áÈ"åÅx x~°~‚ ÚOK«∞
HÀ=_»O.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 265
 (B) HõÅ=_®xH˜ gÅ∞HÍ^Œx K≥ÑÊ≤ , =∞~À KÀ\˜H˜ ëêÑ≤OQ∑‰Ωõ "≥àϧÅ#∞HÀ=_»O.
(C) HõÅ∞™êÎ#x K≥ÑÊ≤ P ™êÜ«∞OHÍÖÏxH˜ HõÅ"åÅ#∞HÀ=_»O.
D =¸_»∞ PÖ’K«#Å∂ XHõ ^•x "≥O@ XHõ\ ˜ g∞ "≥∞ÿO_£ #∞O_ç
"≥Å∞=_ç<å~Ú. D =¸_»∂ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ ~°∂áêO`«~O° K≥O^ŒQÅÆ â◊HÎ̃
™ê=∞~å÷ºÅ∞ Hõey=Ù<åfl~Ú. U^À XHõ\ ˜ K≥Ü∂« ºÅx QÆ\ Qì˜ Í x~°Ü ‚ ∞« O fã¨∞‰õΩ<ÕO`«
=~°‰Äõ =¸_»∞ PÖ’K«#Å∂ XˆH ~°H"õ ∞≥ #ÿ K≥`· #« º ^è~Œ å‡Å#∞ Hõey=Ù<åfl~Ú. D
=¸_çO\˜Ö’ XHõ ^•xfl =∂„`«"∞Õ ZOK«∞H˘x ^•x "≥Ñ· Ù¨ g∞ K≥`· #« ºâ◊HxÎ̃ Hˆ O„nHõiOѨ
*ˇÜ∞« º_»O ^•fi~å XHõ PÖ’K«# =∂„`«"∞Õ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ (physical event)
"åã¨Î=O á⁄OkOk. q∞QÆ`å Ô~O_»∞ PÖ’K«#Å∞ Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’ "åã¨Î=O
á⁄O^ŒÖ^Ë ∞Œ . Hˆ =ÅO XHõ PÖ’K«# =∂„`«"∞Õ "åã¨=Î O K≥Ok, q∞QÆ`å ~Ô O_»∞ PÖ’K«#Å∞
ZO^Œ∞‰õΩ "åãÎ̈=O K≥O^ŒÖ^Ë xŒ g∞‰õΩ ã¨O^ÕÇϨ O HõÅ∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
=¸_çO\˜Ö’ XHõ ^•xfl ZOK«∞‰õΩx ^•x "≥Ñ· Ù¨ g∞ Z"≥∂+¨<û£ { Ѷe‘ OQ∑û {
qâßfi™êxfl |ÅOQÍ ˆHO„nHõiOѨ*ˇÜ«∞º_»O ^•fi~å g∞ PÖ’K«#Å `åÅ∂‰õΩ
q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HÎ̃ J@∞"≥Ñ· Ù¨ „Ѩ=Ç≤ÏOz Jk Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#QÍ „f _≥=· ∞#¬#Öò
`«ÅOÃÑ· „Ѩ"tÕ OzOk. q∞QÆ`å ~Ô O_»∞ PÖ’K«#Å∞ "å\˜H=˜ fi|_ç# â◊HÎ̃ J#∞™ê~°OQÍ
ã¨OÉèÏ=º`å Ö’HÍÅÖ’xH˜ (probable worlds) „Ѩ"ÕtOz JHõ¯_» "åã¨Î=O
K≥O^Œ∞`å~Ú. XHõ PÖ’K«# Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "åãÎ̈=O K≥O^Œ_O» ZO`« x["≥∂,
q∞QÆ`å ~Ô O_»∂ ‰õÄ_® ã¨OÉèÏ=º`å Ö’HÍÅÖ’ "åãÎ̈=O á⁄O^Œ∞`«∞<åflÜ«∞<Õk ‰õÄ_®
JO`Õ x[O! g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# PÖ’K«#Å∞ qq^èŒ Ö’HÍÅÖ’ Hõ~‡° Å∞QÍ
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # q^èOŒ QÍ "åãÎ̈=O á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú.
Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ =∞i W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ QÆÅ Ö’HÍÅÖ’ [iˆQ Hõ~‡° Åxfl
=∞<Àâ◊HΘ #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞#fl PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞. ã¨OÉèÏ=º`å Ö’HÍÅÖ’ "åã¨=Î O
K≥O^Œ∞`«∂#fl g∞ PÖ’K«#Å#∞ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞QÍ g∞~°∞ QÆ∞iÎOK«Hõ áÈ=K«∞Û. g∞
Hõো ^Œ∞@ XHõ PÖ’K«# `åÅ∂‰õΩ Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @# ZÖÏ r=O áÈã¨∞‰õΩO^À q∞QÆ`å
PÖ’K«#Å∞ ‰õÄ_® W`«~° Ö’HÍÅÖ’ r=O áÈã¨∞‰õΩx Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú.
g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_»∞`«∞#fl PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ∞ Z@∞=O\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« Ö’¡#∂
#tOѨ|_»=Ù, ZO^Œ∞KÕ`O« >Ë Jq q^Œ∞º^ŒÜ∞« ™ê¯O`« â◊HÎ̃ `«~O° QÍÅ∞ Hõ#∞Hõ!
266 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 „f _≥=· ∞#¬#Öò Éè∂í q∞ g∞^Œ „H©_®HÍ~°∞_»∞QÍ g∞~°∞ rqã¨∞OÎ _» =K«∞Û. WOHÀ
Ö’HõOÖ’ _®Hõ~ì ∞° QÍ, =∞~À Ö’HõOÖ’ ~ÀyQÍ, =∞~À Ö’HõOÖ’ "åºáêiQÍ g∞ P`«‡
qq^èŒ Ö’HÍÅÖ’ qq^èŒ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. XˆH
P`«‡ J<ÕHõ Ö’HÍÅÖ’ J<ÕHõ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok.
K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ_®xH˜ Zxfl HÍOa<Õ+<¨ û£ #∞ (combinations) J~Ú<å,
Zxfl ã¨OÉèÏ=º`«Å#~Ú<å (probabilities) P`«‡ ZOK«∞HÀQÆÅ^Œ∞. XˆH ã¨`º« `«ÅOÖ’
J<ÕHõ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz =ÙO_»QÅÆ ^Œ∞. P`«‡ J<ÕHõ â◊HÖõ ÏÅ∞QÍ q_çáÈ~Ú Éè∂í q∞
g∞^Œ =∞i W`«~° Ö’HÍÅÖ’ qq^èŒ ^ÕǨÅ#∞ fã¨∞HÀQÆÅ^Œ∞. P`«‡ `«# Ü≥ÚHõ¯
â◊HÖõ ÏÅ`À Éè∂í q∞ g∞^Œ<Õ XHõ KÀ@ ^èxŒ ‰õΩ_çQÍ, WOH˘HõKÀ@ ¿Ñ^Œ"å_çQÍ, =∞~˘Hõ
KÀ@ „ã‘QÎ Í, =∞~À KÀ@ =∞`« É’^艌 Ωõ _çQÍ, =∞~À KÀ@ _®Hõ~ì ∞° QÍ qq^èŒ ^ÕÇ¨ ÅÖ’
=ÙO_»QÅÆ ^Œ∞. XHõ #k J<ÕHõ áêÜ«∞Å∞QÍ (branches) peáÈ~Ú „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞#Î fl@∞¡QÍ<Õ,
P`«‡ `«#‰õΩ `å#∞ J<ÕHÍ<ÕHõ â◊HÖõ ÏÅ∞QÍ (entities) q_»Q˘@∞ìH˘x J<ÕHõ ^ÕÇϨ Å`À
r"å`«‡Å∞QÍ [#‡Å∞ fã¨∞HÀQÆÅ^Œ∞.
P`«‡ `«# Jxfl â◊HÖõ ÏÅ`À r= ~°™êÜ«∞xHõ â◊HΘ { P^蕺u‡Hõ â◊HΘ { K≥`· #« ºâ◊HΘ
Ѩ~O° QÍ Hõ=¸ºxˆH+¨<£ (communication) Hõey =ÙO@∞Ok. P Hõ=¸ºxˆH+¨<£
>ˇbѨu ^•fi~å [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ XHÍ<˘Hõ â◊HõÅO „Ѩã¨∞Î`«O g∞
^ÕǨxfl ^èŒiOz =ÙOk. *ÏQÆ$^•=ã¨÷Ö’ g∞ ^Œ$+≤ì JO`å Éè∫uHõ q+¨Ü«∂ÅÃÑ·#
Hˆ O„nHõiOѨ|_ç =ÙO_»_O» KÕ`« g∞ P`«‡ ^èiŒ Oz# W`«~° ^ÕÇ¨ Å#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõ
áÈ`«∞<åfl~°∞. ã¨fiáêflÅ∞, JO`«~ü „ѨÜ∂« }O, ^蕺#O ^•fi~å g∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ W`«~°
â◊HÖõ ÏÅ`À Hõ=¸ºxˆH+¨<£ [~°∞ѨÙ`«∞O\Ï~°∞. Wk „Ѩu Hõ} Δ =¸ [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
g∞ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu, *Ï˝# ã¨=Úáê~°̊# g∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ W`«~° â◊HÖõ ÏʼnõΩ
>ˇbѨu ^•fi~å JOkOK«|_»∞`«∞O@∞Ok. g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ<Õ x~°Ü ‚ ∂« Å∞, ÅHΔͺŠ„ѨÉÏè =O
"å@xflO\˜ ÃÑ·<å Ѩ_»∞`«∞O@∞Ok. JÖψQ W`«~° ã¨OÉèÏ=º`å`«‡Å∞ á⁄O^Õ Jxfl
P^蕺u‡Hõ J#∞Éè∂í `«∞Å∂ q∞=∞‡efl „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ \Ï~Ú.
P`«‡ J<ÕHõ _≥=· ∞#¬<Å£ Ö’ qq^èŒ Ö’HÍÅÖ’ A. ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å∞ (probable
selves), B. ã¨=∂O`«~° P`«‡Å∞ (parallel selves), C. „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ P`«‡Å∞
(alternate selves)QÍ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩx K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok.
ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å∞ =Ù#fl>Ë¡ ã¨OÉèÏ=ºÖ’HÍÅ∂, „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ P`«‡Å∞ =Ù#fl>Ë¡
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 267
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞ Ö’HÍÅ∂, ã¨=∂O`«~° P`«‡Å∞ =Ù#fl>Ë¡ ã¨=∂O`«~° Ö’HÍÅ∞ =Ù<åfl~Ú.
g∞ Éè∂í q∞H˜ ‰õÄ_® ã¨OÉèÏ=º Éè∂í Ö’HÍÅ∂, ã¨=∂O`«~° Éè∂í Ö’HÍÅ∂, „Ѩ`åº=∂flÜ«∞
Éè∂í Ö’HÍÅ∂ =Ù<åfl~Ú. g∞~°∞ XHõ HõàÖ◊ ’<À ÖË^• XHõ âß„ãÎ̈OÖ’<À Éè∂í q∞ g∞^Œ
~å}˜ã¨∂ÎO\Ï~°∞. W`«~° Hõà◊ÅÖ’, âß„™êÎÅÖ’ ‰õÄ_® ~å}˜OKåÅx „ѨQÍ_è»"≥∞ÿ#
HÀiHõÅ∞O\Ï~Ú. XHõ Hõà◊ ÖË^• âß„ã¨OÎ „Ѩã∞¨ `Î O« g∞ =$uÎQÍ =ÙO@∞Ok. g∞ „ѨQÍ_è"» ∞≥ #ÿ
HÀiHõÅ =Å¡ W`«~° HõàÅ◊ ∂, âß„™êÎÅ#∞ W`«~° Ö’HÍÅÖ’ =Ù#fl g∞ ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å∞
XH˘¯H˘¯\˜ XHõ Hõà#◊ ∞ ÖË^• âß„™êÎxfl JÉèºí ã≤ã∞¨ OÎ \Ï~Ú.Jxfl HõàÅ◊ ∂, âß„™êÎʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# *Ï˝<åxfl g∞ K≥·`«#ºâ◊H˜Î WO@~ü<≥\ò (consciousness Internet)
^•fi~å JO>Ë >ˇbѨu ^•fi~å Ѩ~㰠ʨ ~°O ѨOK«∞‰õΩO@∂ =ÙO\Ï~°∞.
„f _≥=· ∞#¬#Öò Éè∂í q∞ g∞^Œ QÆÅ HõàÅ◊ ∂, âß„™êÎÖË H͉õΩO_® D qâ◊fiOÖ’
HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Hõà◊Å∂, âß„™êÎÅ∂ =Ù<åfl~Ú. K≥·`«#ºâ◊H˜Î Éèí∂q∞ g∞^Œ Ѩ^•~°÷OQÍ
(matter) ~°∂áêO`«~O° K≥OkOk. JÖψQ W`«~° Ö’HÍÅÖ’ JHõ¯_» =Ù#fl â◊H™Î̃ ê÷~Ú
(energy level) { „ѶHÔ‘ fihû ™ê÷~Ú (frequency level) ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ K≥`· #« ºâ◊HΘ
`«# ã¨fi~°∂áêxfl =∂~°∞ÛHÀQÆÅ^Œ∞. XHõ Ö’HõOÖ’x HõàÅ◊ ∂, âß„™êÎÅ∂, r=*Ï`«∞Å
^ÕÇ¨ Å∂ =∞~À Ö’HõOÖ’ "å\˜H˜ aè#flOQÍ =ÙO\Ï~Ú. g∞ P`«‡ ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å∞QÍ,
ã¨=∂O`«~° P`«‡Å∞QÍ, „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ P`«‡Å∞QÍ PÜ«∂ Ö’HÍÅÖ’ qaè#fl"≥∞#ÿ ^ÕÇ¨ Å#∞
^èiŒ Oz ÖˇH¯õ ÖË#xfl HõàÅ◊ #∞ JÉèºí ã≤ã∂¨ Î =ÙO_»_O» [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. J<ÕHõ ^ÕÇ¨ ÅÖ’
=iúÅ∞¡`∂« #fl P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ KåÅ ^•fi~å Hõ=¸ºxˆH+¨<£ [~°∞ѨىõΩO@∂
=ÙO\Ï~Ú.
g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç "≥Å∞=_ç# |Å"≥∞#ÿ PÖ’K«<å `«~O° QÍÅ â◊HÎ̃ „f_≥=· ∞#¬#Öò
Éèí∂q∞ Ü≥ÚHõ¯ â◊HÎ̃ ™ê÷~ÚÖ’ @∂º<£ J~Ú#ѨÙ_»∞ WHõ¯_» Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞QÍ
"åãÎ̈=O á⁄O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. q∞QÆ`å PÖ’K«#Å∞ "å\˜ â◊HÎ̃ ™ê÷~ÚH˜ @∂º<£ JÜÕ∞º
ã¨OÉèÏ=º`å Ö’HÍÅÖ’xH˜ „ѨÜ∂« }˜Oz JHõ¯_» "åãÎ̈=O á⁄O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. Éè∂í q∞
g∞^Œ "åãÎ̈=O á⁄O^Õ PÖ’K«#Å∞ =∞i W`«~° ã¨OÉèÏ=º Ö’HÍÅÖ’ "åãÎ̈=O á⁄O^Õ
PÖ’K«#ÅÖ’ Uq „áê^è•#º"≥∞#ÿ q? J<Õ ã¨O^ÕÇϨ O g∞‰õΩ HõÅ∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. x*ÏxH˜
Jhfl „áê^è•#º"≥∞#ÿ "Õ. XHõ =$HõOΔ Ö’x "Õ~∞° ,¡ HÍO_»O, H˘=∞‡Å∂, P‰õΩÅ∂, ѨÙëêÊÅ∂,
Ѷ֨ ÏÅ∞ Jhfl =$HΔÍxH˜ ã¨O|OkèOz# ÉèÏQÍÅ~Ú#>Ë,¡ g∞ =∞<Àâ◊HÎ̃ #∞O_ç "≥Å∞=_ç#
Jxfl PÖ’K«#Å∞ Éè∂í q∞ { W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ QÆÅ Ö’HÍÅÖ’ "åã¨=Î O K≥O^Œ∞`«∂#fl=hfl
g∞‰õΩ ã¨O|OkèOz#"Õ!
268 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 „Ѩu Hõ}Δ =¸ g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç PÖ’K«#Å∞ "≥Å∞=_ç Éè∂í q∞ { W`«~° ã¨OÉèÏ=º
Ö’HÍÅÖ’ "åãÎ̈=O á⁄O^Œ∞`«∂<Õ =ÙO\Ï~Ú. Wk x~°O`«~=° ¸ H˘#™êˆQ „Ѩ„H˜Ü∞« .
D ^ÕÇϨ O =Ù#flѨÙ_»∂, ^ÕÇ¨ xfl =keÃÑ\ì̃# `«~åfi`å Wk H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok.
g∞ PÖ’K«#Åhfl Hõ~‡° Å∞QÍ "åãÎ̈=O á⁄O^Œ∞`«∂<Õ =ÙO\Ï~Ú. g∞ Hõ~‡° ÅxflO\˜H©
g∞ˆ~ ÉÏ^躌 `«=Ç≤ÏOK« =Åã≤ =ÙO@∞Ok. JO>Ë g∞ PÖ’K«#ÅxflO\˜H© g∞ˆ~ ÉÏ^躌 `«
=Ç≤ÏOK«=Åã≤ =ÙO@∞Ok.
ã¨OÉèÏ=º Ö’HÍÅÖ’x Jxfl "åã¨Î"åÅ∞ x~°O`«~°=¸ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "åã¨=Î O HÍx Jxfl PÖ’K«#Å∂ U^À
XHõ ã¨OÉèÏ=º Ö’HõOÖ’ "åã¨=Î O á⁄O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. W`«~° ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å J#∞Éè"í åÅ
#∞O_ç *Ï˝<åxfl { â◊HΘ Ü«Ú‰õΩÅÎ #∂ g∞~°∞ ã¨OáêkOK«∞HÀ=K«∞Û. JÖψQ g∞ J#∞Éè"í åÅ
#∞O_ç *Ï˝<åxfl, â◊HÎ̃ Ü«Ú‰õΩÅÎ #∂ "å~°∞ á⁄O^Œ=K«∞Û. g∞~°∞ W`«~° P`«‡ â◊HÖõ ÏʼnõΩ
ã¨OÉèÏ=º P`«‡QÍ, W`«~° P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ∞ g∞‰õΩ ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å∞QÍ ZOK«|_»∞`«∞Ok.
g∞ PÖ’K«#ʼnõΩ, PHÍOHõΔʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ã¨OÉèÏ=º ^Õ=Ùà◊§#∞ ‰õÄ_»
ã¨$+≤ìOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. '^Õ=Ù_»∞— ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»∞ =∞i PÜ«∞#‰õΩ
L#fl`«"∞≥ #ÿ QÆ∞}ÏÅ∞O\ÏÜ«∞x g∞~°∞ qâ◊fiã≤OK«_O» =Å¡ PÖ’K«#Å∞ g∞ "≥∞Oÿ _£ #∞O_ç
"≥Å∞=_ç "å\˜H#õ ∞QÆ∞}OQÍ 'ã¨OÉèÏ=º ^Õ=Ù_»∞— (probable God) ã¨$+≤Oì Ѩ|_»`å_»∞.
g∞ PÖ’K«#Å ^•fi~å ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç# 'ã¨OÉèÏ=º ^Õ=Ù_»∞— XHÍ<˘Hõ ã¨OÉèÏ=º Ö’HÍxfl
KÕi JHõ¯_» K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O\Ï_»∞. g∞~°∞ Éè∂í `«, „¿Ñ`«, Ñ≤âßKåÅ#∞
#q∞‡#@¡~Ú`Õ g∞ PÖ’K«#Å∞ 'ã¨OÉèÏ=º Éè∂í `«, „¿Ñ`«, Ñ≤âßKåÅ#∞— ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ @∞Ok.
q<åâ◊H~õ ,° x~å‡}Ï`«‡Hõ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ ~Ô O_»∂ g∞ PÖ’K«#Å=ÖË¡ ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú.
g∞ PÖ’K«#Åhfl XHÍ<˘Hõ ã¨OÉèÏ=º Ö’HõOÖ’ „áê}â◊HxΘ á⁄Ok ^ÕÇ¨ Å∞
^èŒiOz r"å`«‡Å∞QÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. JO>Ë g∞ PÖ’K«#Å∂, PHÍOHõΔÅ∂,
ã¨OHõÖÏÊÅ ^•fi~å Éè∂í `«ÅO g∞^Œ { W`«~° ã¨OÉèÏ=º `«ÖÏÅÖ’ 'ã¨$+≤—ì x KÕÑ_¨ ∞» `«∞<åfl~°∞.
g∞~°∂ ã¨$+≤ìHõ~°ÎÖË! g∞~°∞ KÕã≤# 'ã¨$+≤ì—{ g∞~°∂ XHõ>Ë! g∞‰õΩ g∞ ã¨$+≤ìH˜ =∞^茺
>ˇbѨu ^•fi~å x~°O`«~=° ¸ Hõ=¸ºxˆH+¨<£ [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. g∞~°∞ KÕã#≤ 'ã¨$+≤—ì g∞
ÃÑ· P^è•~°Ñ¨_»‰õΩO_® KåÅ ã¨fi`«O„`«OQÍ (independently) K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O
K≥O^Œ∞`«∞O@∞Ok. g∞~°∞ ‰õÄ_» XHÍ<˘Hõ 'ѨÓ~å‚`‡« — (higher self) PÖ’K«# #∞O_ç
ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç# "åˆ~ ! g∞~°∞ ѨÓ~å‚`‡« Ü≥ÚHõ¯ JOâß`«‡! ѨÓ~å‚`‡« q∞=∞‡efl ã¨$+≤ì KÕ¿ã,Î
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 269
 g∞ PÖ’K«#Å ^•fi~å W`«~° JOâß`«‡Å#∞ g∞~°∞ „Ѩuã¨$+≤ì KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. Éè∂í q∞ g∞^Œ
{ W`«~° Ö’HÍÅÖ’x r"å`«‡ÅO^Œ~°∂ ã¨$+≤ìHõ~°ÎÖË ! g∞ "åã¨Î"åxfl g∞ˆ~
ã¨$+≤Oì K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. D '"åãÎ̈=O— Ü≥ÚHõ¯ ѨÓiÎ ã¨fi~°∂ѨO g∞ ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∂ʼnõΩ
zHõ¯^Œ∞. g∞ JO`«ˆ~O„kÜ«∂Å ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ ^•xfl ^Œi≈OK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
=¸ÅK≥·`«#ºO ( All That Is) `«#Ö’ Wq∞_ç=Ù#fl HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ã¨OÉèÏ=º
P`«‡ÅxflO\˜`À#∂ 'K≥·`«#ºâ◊H˜Î WO@~ü<≥\ò (consciousness internet) ^•fi~å
Hõ=¸ºxˆH+¨<#£ ∞ Hõey =ÙO@∞Ok.
g∞~°∞ ã¨OÉèÏ=º Hõ~‡° ʼnõΩ (probable actions), ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å‰õΩ =∞^躌
Hˆ O„^ŒaO^Œ∞=ÙQÍ (centre point) =ÙO@∂ K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. Wk
ZÖÏ =ÙO@∞O^ŒO>Ë g∞~°∞ ã¨=Ú„^ŒO =∞^躌 Ö’ =Ù#fl@∞¡O@∞Ok. ã¨=Ú„^ŒO =∞^躌 Ö’
g∞~°∞ XHõ Hõ^eŒ Hõ#∞ HõÅ∞QÆ*¿Ë ãÎ ^•x „ѨÉÏè =O Jxfl "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ qãÎ̈iOz ã¨=Ú„^ŒO
"≥Ú`åÎxfl HõkeOz "Õã∞¨ OÎ k. P^蕺u‡Hõ Ѩi}Ï=∞OÖ’ g∞~°∞ á⁄O^Õ Ju z#fl ѨÙ~ÀQÆu
Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉÏè =O qâ◊fi=∞O`å QÆÅ Jxfl Ö’HÍʼnõÄ "åºÑ≤ã∞¨ OÎ k. g∞~°∞ á⁄O^Õ D
zxfl K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞Ѩ٠"åºHÀK«O qâ◊fi=∞O`å Hõ^eŒ Hõ#∞ `≥zÛ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ~Ô @∞¡QÍ
"åºHÀK«O K≥O^Œ∞`«∞Ok. g∞~°∞ „f _≥=· ∞#¬#Öò QÆ∞}˜O`åxfl (three dimensional
multiplication) ÖˇH¯õ QÆ_`ç Õ Jk `«# „ѨÉÏè "åxfl D qâ◊fiOÖ’ QÆÅ ã¨HÅõ K«~åK«~°
ã¨$+≤ìH˜ =∞eì_≥·=∞#¬#Öò QÆ∞}˜O`«O (multi dimensional multiplication)QÍ
~°∂á⁄O^Œ∞`«∞Ok. D QÆ∞}˜O`«O ZѨÊ\˜H© PyáÈÜÕ∞ „Ѩ„H˜Ü∞« HÍ^Œ∞. x~°O`«~=° ¸
QÆ∞}˜OѨ|_»∞`«∂ (multiply) =ÙO@∞Ok.
g∞iKÕÛ z#fl ‰õΩ^Œ∞Ѩ٠„|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ =¸ÅK≥`· #« ºOÖ’ Wq∞_ç=Ù#fl ã¨=∞ãÎ̈
Ö’HÍÅ#∞ ‰õΩk¿Ñã¨∞OÎ k. JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å ^•fi~å KåÅ „Ѩ`º« HõOΔ QÍ =∞i ã¨ÇϨ *Ï=
É’^èŒ#, ã¨ÊO^Œ#Å ^•fi~å Ѩ~ÀHõΔOQÍ ã¨OÉèÏ=º Ö’HÍÅÖ’x *Ï˝# ã¨=∂Kå~°O
(information and knowledge) g∞‰õΩ „ѨuHõ}Δ =¸ JO^Œ∞`«∂O@∞Ok. g∞ =∞<Àâ◊HΘ
(mind power)Ö’x JO`«~ü "å`å=~°}O XHõ g∞ ã¨OHõÖÏÊňH Ѩiq∞`«O H͉õΩO_®
D qâ◊fi=∞O`å QÆÅ Jxfl ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å`À Hõ=¸ºxˆH+¨<#£ ∞ Hõey =ÙO@∞Ok.
g∞ 'JǨÏO—#‰õΩ g∞ =∞<Àâ◊HΘ g∞‰õΩ =∂„`«"∞Õ Ñ¨iq∞`«"∞≥ ÿ =ÙO@∞#fl@∞¡ JxÊã¨∞OÎ @∞Ok.
g∞~°∞ { qâ◊fi "åºÑÎ̈ ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å =∞^躌 QÆÅ Hõ=¸ºxˆH+¨<#£ ∞ >ˇbѨf <≥\ò=~ü¯
270 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
(telepathic network) Jx Ñ≤Å∞K«∞HÀ=K«∞Û. *ÏQÆ$^•=ã¨Ö÷ ’ W"Õg g∞ Z~°∞HõÖ’
=ÙO_»HõáÈ=K«∞Û.
g∞~°∞ ~°∂=ÚÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx D ѨÙãÎ̈HÍxfl K«^∞Œ =Ù`«∞#flѨÙ_»∞ á⁄O^Õ P^蕺u‡Hõ
*Ï˝#O `åÅ∂‰õΩ =∂#ã≤Hõ ã¨ÊO^Œ#Å∞ { Z"≥∂+¨<û£ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. Wq qâ◊fi=∞O`å
QÆÅ Jxfl P`«‡â◊HõÖÏʼnõÄ Hõ=¸ºxˆH\ò (communicate) K≥Ü«∞º|_»∞`å~Ú.
qâ◊fi=∞O`å QÆÅ Jxfl P`«‡â◊HÖõ ÏʼnõÄ, JO>Ë ã¨HÅõ K«~åK«~° ã¨$+≤Hì © ѨOK«|_»∞`«∞Ok.
JO>Ë g∞ *Ï˝# Ѩikè ÃÑ~°Q_Æ O» =Å¡ g∞~°∞ á⁄Ok# =∞<ÀqHÍã¨O { K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O
J<Õq W`«~° ã¨$+≤ìH˜ g∞ PÖ’K«#Å∞ { Z"≥∂+¨<£û ^•fi~å ѨOK«|_»∞`«∞Ok. g∞
PÖ’K«#Å∞ { Z"≥∂+¨<£û =Å¡ U~°Ê_ç# q^Œ∞º^ŒÜ«∞™ê¯O`« `«~°OQÍÅ∞ Éè∫uHõ
„ѨÑO¨ K«OÖ’x Jxfl kâ◊ÅÖ’, Jxfl HÀ}ÏÅÖ’ „ѨÜ∂« }˜OK«_"» ∞Õ H͉õΩO_® g∞ K«~‡°
K«‰ΩΔõ =ÙʼnõΩ QÀK«~O° HÍx HÀ\Ï#∞HÀ@¡ J^Œ$â◊º kâ◊ÅÖ’ „ѨÜ∂« }˜Oz "å\˜ â◊HÎ̃
™ê÷~ÚH˜ @∂º<£ (tune) J~Ú# ã¨OÉèÏ=º P`«‡Å#∞ KÕ~`° å~Ú. JÖψQ W`«~° ã¨OÉèÏ=º
P`«‡Å #∞O_ç "å\˜ PÖ’K«#Å∞ { Z"≥∂+¨<û£ g∞‰õΩ JO^Œ∞ `«∞O\Ï~Ú. g∞~°∞ D
Éè∂í Éè∫uHõ „ѨÑO¨ K«OÖ’ U Éè∫uHõ ã¨OѶ∞¨ @#Å#~Ú`Õ "åã¨=Î O K≥OkOKåÅx „ѨQÍ_èO» QÍ
|ÅOQÍ ã¨OHõeÊ™êÎ~À, "å\˜H˜ ã¨O|OkèOz# PÖ’K«#Å#∞ =∂„`«"Õ∞ W`«~°
ã¨OÉèÏ=ºÖ’HÍÅ #∞O_ç =zÛ# "å\˜ #∞O_ç ZOÑ≤Hõ KÕã¨∞‰õΩx ã¨O„QÆÇ≤ÏOK«_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ g∞~°∞ z„`« ÖËY#O (drawing) <Õ~∞° ÛHÀ"åÅx PHÍOHΔ̃™êÎ~∞° .
g∞ PÖ’K« < å `« ~ ° O QÍʼnõ Ω `À_» ∞ QÍ g∞~° ∞ z„`« ÖË Y #OÖ’ <≥ · Ñ ¨ Ù }ºO
ã¨OáêkOKÕO^Œ∞‰õΩQÆÅ Jxfl PÖ’K«#Å#∞ ã¨OÉèÏ=º Ö’HÍÅ#∞O_ç „Ñ¨Ü∂« }˜OKÕ "å\˜x
ã¨O„QÆÇ≤ÏOK«_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ã¨OÉèÏ=º Ö’HÍÅ#∞O_ç „Ñ¨Ü«∂}˜ã¨∂Î#fl Jxfl
PÖ’K«#Å#∂ g∞~°∞ ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«_O» ã¨OÉèqí OK«^∞Œ . g∞ ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ
=Ù#fl "å\˜x =∂„`«"Õ∞ g∞~°∞ ã¨O„QÆÇ≤Ï™êÎ~°∞. Jhfl g∞‰õΩ KÕ~°=Ù. g∞ P^蕺u‡Hõ
ѨÙ~ÀQÆuH˜, P`«‡ K≥`· #« º qHÍ™êxH˜, =∞<ÀqHÍ™êxH˜ g∞~°∞ ÅHΔͺÅ∞, ã¨OHõÖÏÊÅ#∞
U~°Ê~°∞K«∞‰õΩx f~°=Åã≤O^Õ. ÅHΔͺÅ∞ U~°Ê~°∞K«∞HÀ‰õΩO_® Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ J<Õk Jã¨OÉè=í O.
JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å ^•fi~å W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ QÆÅ Ö’HÍÅ#∞O_ç ZÖÏ Hõ=¸ºxˆH+¨<£
[~°∞QÆ∞`«∂O^À, *Ï˝<åxfl U q^èOŒ QÍ ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«=KÀÛ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ WHõ¯_»
XHõ ZHõû~üÃãA · (exercise) Wã¨∞<Î åfl#∞. ^•xfl ™ê^è#Œ K≥Ü∞« ºO_ç.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 271
( EXERCISE) :
1. ã¨∞MÏã¨#OÖ’ Ǩ~ÚQÍ ‰õÄ~°∞Ûx Hõà√◊ § =¸ã¨∞HÀO_ç. LKåÛùfi㨠xâßfiã¨Å#∞
H˘kÌ¿ãѨ٠QÆ=∞xOK«O_ç. ÉÏQÍ iÖÏH±û (relax) J=O_ç. g∞ QÆk JO`å
pHõ\ ˜ P=iOz#@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. g∞~°∞ XHõ¯~°∞ =∂„`«"∞Õ =ÙO@∞#fl@∞¡
TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. g∞ PÖ’K«#Å∞, HõëêìÅ∞, JxflO\˜h „ѨH¯õ # ÃÑ@ìO_ç.
2. g∞ "≥∞Oÿ _£ JO>Ë g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç U^≥<· å ã¨O^ÕâßÅ∞QÍx,
JO`«~ü ^èfiŒ #∞Å∞ QÍx, ~°∂áêÅ∞QÍx, ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«_®xH˜ FÃÑ<£ "≥∞Oÿ _£`À
(open mind) Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂ÎO_»O_ç. ÉÏǨϺ ^èŒfi#∞Å#∞ q#_®xH˜
„ѨÜ∞« uflOK«HOõ _ç. g∞Ö’ XHõ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O =Ù#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç.
ÉÏǨϺ „ѨÑO¨ K«O QÆ∞iOz, ÉÏǨϺ Éè∫uHõ rq`«O QÆ∞iOz ѨÓiÎQÍ =∞iÛáÈ~Ú
JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O "≥¿· Ñ g∞ ^Œ$+≤xì Hˆ O„nHõiOK«O_ç. ã¨O^ÕâßÅ∞, JO`«~ü
â◊ÉÏÌÅ∞, ~°∂áêÅ∞ =™êÎÜ∞Õ "≥∂ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂Î =ÙO_»O_ç.
3. JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç =KÕÛ ã¨O^ÕâßÅ#∞, ~°∂áêÅ#∞, JO`«~ü ^èfiŒ #∞Å#∞
g∞ s[xOQ∑ "≥∞Oÿ _£`À qâı+¡ }¨ K≥Ü∞« º_®xH˜ P`«$`« Ѩ_H» Oõ _ç. „áê~°OÉèOí Ö’
g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å∞ Ѩ~Ãü щ¶ Ωõ Qì Í (perfectly) P Ѩx K≥Ü∞« ºÖËHõ áÈ=K«∞Û.
H˘xfl ~ÀAÅ `«~åfi`« g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç =KÕÛ ã¨=∂Kå~åxfl
qâı+¡ O≤ K«∞‰õΩx g∞ „áêѨOzHõ rq`«OÖ’xH˜ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û.
4. D ZHõû~üÃãA · #∞ „Ѩu ~ÀE ~å„u x„kOKÕ=ÚO^Œ∂ ÖË^• g∞~°∞ q„âßOuÖ’
=Ù#flѨÙ_»∞ ÖË^• g∞ ^≥#· OkHõ rq`«OÖ’ MÏm ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõ ã≤\ Oì̃ Q∑Ö’
(in one sitting) Ѩkx=ÚëêÅ áê@∞ ™ê^è#Œ K≥Ü∞« ºO_ç. P Ѩkx=ÚëêÅ
x_çqÖ’ Z@∞=O\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« Ö’¡#∂ Hõà√◊ § `≥~=° HõO_ç. ™ê^è#Œ Ö’<Õ =ÙO_»O_ç.
5. D ™ê^è#Œ ^•fi~å g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«OÖ’x qq^èŒ _≥=· ∞#¬<û£ QÆÅ Ö’HÍÅ
â◊HΘ ™ê÷~ÚÅÖ’H˜ @∂º<£ J=fi_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. g∞ „áêѨOzHõ rq`åxH˜
ã¨O|OkèOz# ÅHΔͺʼnõΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ #∞O_ç
g∞‰õΩ ~°∂áêÅ ^•fi~å ÖË^• JO`«~ü â◊ÉÏÌÅ ^•fi~å ÖË^• ã¨O^ÕâßÅ ^•fi~å
JOkOK«|_»∞`«∞Ok. g∞ JO`«ˆ~O„kÜ«∂Å ^•fi~å =KÕÛ JxflO\˜h
QÆ=∞xã¨∂OÎ _»O_ç. J`«∞º`åûǨÏO`À "≥O@<Õ [_ç"˚ ∞≥ O\òû W=fi_»O, qâı+¡ } ¨ Å∞
K≥Ü∞« º_»O KÕÜ∞« HõO_ç.
272 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
 6. H˘<åflà◊§áê@∞ ™ê^è#Œ K≥Ü∞« º_»O ^•fi~å JO`«~ü "å}˜ #∞O_ç ã¨O^ÕâßÅ#∞
ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«_O» KåÅ P\’=∂\˜HQ± Í g∞‰õΩ JÅ=_»∞`«∞Ok. W`«~° Ö’HÍÅ∞,
W`«~° _≥=· ∞#¬<û£ , W`«~° ã¨OÉèÏ=ºÖ’HÍÅ #∞O_ç g∞ ÅHΔͺʼnõΩ { ã¨OHõÖÏÊʼnõΩ
@∂º<£ JÜÕ∞º *Ï˝#O g∞‰õΩ KÕ~"° Ü Õ ∞« |_»∞`«∞Ok. W`«~„° `å *Ï˝# ã¨O^ÕâßÅ∞
‰õ Ä _» q∞=∞‡efl KÕ ~ ° ∞ `« ∞ O\Ï~Ú. HÍx g∞ ^Œ $ +≤ ì "å\ ˜ "≥ · Ñ ¨ Ù
Hˆ O„nHõiOK«Háõ È=_»O =Å¡ P *Ï˝<åxfl g∞~°∞ ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«_O» [~°Q^Æ ∞Œ .
WÖÏO\˜ „áêH©ãì ∞¨ (practice) ^•fi~å *Ë<£ ~å|~üì û (Jane Roberts) `«#
JO`«~ü „ѨÑO¨ Kåxfl ^Œi≈OK«_O» [iyOk. <å ^•fi~å (SETH J#∞ <Õ#∞) ã¨O^ÕâßÅ∞
á⁄O^ŒQÅÆ ∞QÆ∞`«∂Ok. ÉÏǨϺ Éè∫uHõ "å`å=~°}Ïxfl ѨÓiÎQÍ =∞iÛáÈ~Ú, ѨÓiÎQÍ
(totally) „\Ï<£û ã≤u÷ Ö’H˜ (into trans state) *Ïi#ѨÙ_Õ JO`«~ü „ѨÑO¨ Kå#∞flO_ç
*Ï˝<åxfl ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. D qâ◊fiOÖ’ QÆÅ qq^èŒ _≥=· ∞#¬<û£ #∞O_ç
*Ï˝<åxfl ã¨O„QÆÇ≤ÏOK«_®xH˜ g∞ JO`«ˆ~O„kÜ«∂Å∞ Kèå<≥Öòû (channels) =Öˇ
ѨxKÕ™êÎ~Ú. Éè∂í q∞ g∞^Œ g∞ [#‡ Ü≥ÚHõ¯ ÅHΔͺÅxflO\˜h <≥~"° ~Õ Û° _®xH˜ QÆÅ *Ï˝<åxfl
g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O #∞O_ç ã¨O„QÆÇÏ≤ OK«=K«∞Û. g∞ rq`åxH©, g∞ K«∞@∂ì =Ù#fl
Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« ʼnõΩ g∞~°∞ ÉÏ^躌 `« =Ç≤ÏOz f~åe.
D ZHõû~üÃãA · #∞ ™ê^è#Œ K≥Ü∞« º_»O =Å¡ g∞ rq`«OÖ’ Jxfl ã¨=∞㨺ʼnõΩ
ã¨"åà◊§‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ Åaè™êÎ~Ú. g∞~°∞ ZOK«∞‰õΩ#fl ÅHΔͺʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
ã¨=∂Kå~°O W=fi|_»∞`«∞Ok. W`«~° Ö’HÍÅ∞, W`«~° ã≤ã"ì̈ ∞£ û (other systems) #∞O_ç
ZO`À *Ï˝<åxfl g∞ ã¨fiO`«O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆux Ju "ÕQÆOQÍ
á⁄O^Œ=K«∞Û. =∂#ã≤H,õ P^蕺u‡Hõ, P`«‡ *Ï˝# Ѩikèx q™êÎ~O° QÍ ÃÑOK«∞HÀ=K«∞Û.
g∞~°∞ ZO`« q™êÎ~O° QÍ *Ï˝<åxfl ÃÑOK«^ÅŒ ∞Û‰õΩO>Ë JO`« q™êÎ~O° QÍ ÃÑOK«∞HÀ=K«∞Û.
g∞ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆux PѨQÅÆ â◊HΘ D qâ◊fiOÖ’ ZHõ¯_»∞Ok?
rq`åxfl =∞i [#‡ Ѩ~°OѨ~°Å#∞ UHõ kâ◊Ö’ ( uni directional)
„Ѩܫ∂}˜ã¨∞Î#fl@∞¡ ѨiQÆ}˜¿ãÎ Hõ~°‡ ã≤^•úO`«O (Law of Karma) =Ù#fl@∞¡ g∞‰õΩ
JxÊOK«=K«∞Û. HÍÅO J<Õk g∞ „f _≥=· ∞#¬#Öò WO>ˇe*ˇ<û£ ‰õΩ (three dimensional
intelligence) JO^Õ ã≤u ÷ Ö’ ÖË^∞Œ . HÍÅ=∞<Õk XHõ '=∞Ǩ„Éè=í ∞— (a great illusion)QÍ
=∂„`«"Õ∞ g∞‰õΩ J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ [#‡Å∞ Éèí∂`«HÍÅOÖ’#∂,
=~°=Î ∂#OÖ’#∂, Éèqí +¨º`ü HÍÅO Ö’#∂ UHõ HÍÅOÖ’ XˆH™êi ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú.
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 273
'HÍÅO— J<Õk =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò ~åt (multi dimensional entity). P`«‡ ‰õÄ_»
=∞eì_≥·=∞<£¬#Öò â◊H˜Î ã¨fi~°∂ѨO (multi dimensional energy form). =∞eì
_≥=· ∞#¬#Öò HÍÅOÖ’ Hõ~‡° ã≤^•úO`«O — J<Õk ÖË^∞Œ .
[#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° #∞ UHõ kâ◊Ö’ „ѨÜ∂« }˜ã∂¨ #Î fl@∞¡ ѨiQÆ}¿˜ ãÎ QÆ`« [#‡Ö’
g∞~°∞ Zxq∞^Œ= `«~Q° uÆ H˜ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O <Õ~∞° Û‰õΩx =ÙO\Ï~°∞. D [#‡Ö’
`˘q∞‡^Œ= `«~°QÆuH˜ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O <Õ~°∞Û‰õΩO@∞<åfl~°∞. QÆ`« [#‡‰õΩ
=ÚO^Œ∞[#‡Ö’ U_»= `«~°QÆuH˜ ã¨O|OkèOz <Õ~°∞Û‰õΩx =ÙO\Ï~°∞. *Ï˝#O =∞i
P^蕺u‡HõOQÍ XH˘¯Hõ¯ [#‡Ö’ XHõ "≥∞@∞ì Z^Œ∞QÆ∞`«∂ =ÙO\Ï~°∞. HÍx =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò
ã¨fi~°∂ѨOÖ’H˘KÕÛã¨iH˜ [#‡Ñ¨~O° Ѩ~Å° ∞ Jhfl XˆH™êi UHõHÍÅOÖ’ ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú.
P`«‡ UHõHÍÅOÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ^ÕÇ¨ Å#∞ ^èiŒ Oz K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok.
HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ^ÕÇ¨ ÅÖ’ XHÍ<˘Hõ ^ÕÇϨ OÖ’ g∞~°∞ =Ù<åfl~°∞. HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ^ÕÇ¨ ÅÖ’QÆÅ
Jxfl P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ #∞O_ô g∞ JO`«~ü „ѨÑO¨ K«O ^•fi~å *Ï˝<åxfl D =~°=Î ∂#OÖ’<Õ
á⁄O^Œ=K«∞Û. QÆ`« [#‡Ö’ Zxq∞^Œ= `«~Q° uÆ H˜ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O, P `«~åfi`«
Ѩ^=Œ `«~Q° uÆ H˜ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O JO@∂ Un =ÙO_»^∞Œ .. ( Zxq∞^Œ= `«~Q° uÆ ,
`˘q∞‡^Œ= `«~Q° uÆ , Ѩ^=Œ `«~Q° uÆ ... L^•Ç¨Ï~°}QÍ K≥Ñʨ _»O [iyOk.)
Hõ}
Δ HÍÅOÖ’ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ #∞O_ç *Ï˝#O á⁄O^ŒQÅÆ
J=HÍâ◊O g∞ JO`«~„ü ѨÑO¨ KåxH˜ Hõey =Ù#flѨÙ_»∞ 'Hõ~‡° ã≤^•úO`«O— #∞ qâ◊fiã≤OK«_O»
J~°~÷ Ç° Ï≤ `«O! P`«‡ J<ÕHÍ<ÕHõ ~°∂áêÅ`À ^ÕÇ¨ Å#∞^èiŒ Oz Z<Àfl HÀ}ÏÅÖ’ P^蕺u‡Hõ
qã¨~Î }° #∞ HÍqOK«∞‰õΩO@∂Ok. QÆ`« [#‡ÅÖ’ KÕã#≤ Hõ~‡° ʼnõΩ D [#‡Ö’ tHõÅΔ ∞O_»=Ù.
g∞ P`«‡ XHõ ^ÕÇ¨ xH˜ =∂„`«"∞Õ Ñ¨iq∞`«O HÍ^Œ∞. UHõHÍÅOÖ’ J<ÕHõ ^ÕÇ¨ Å`À
=Ù<åfl~°∞. g∞~°∞ =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò P`«‡ Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl `«~åfi`« 'Hõ~‡° ã≤^•úO`«O—
g∞‰õΩ =iÎOK«^∞Œ . QÆ`« [#‡ÅÖ’ g∞~°∞ Zxq∞^Œ= `«~Q° uÆ H˜ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O
<ÕiÛ=ÙO>Ë, D [#‡Ö’ UHõOQÍ áÈãπì„QÍ_»∞ºÜÕ∞+¨<£ (Post graduation) =∞i
Ñ≤ÃÇÏKü._ç. (Ph.d) K≥Ü∞« º=K«∞Û. =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò P`«‡ ^èiŒ Oz# J<ÕHÍ<ÕHõ ^ÕÇ¨ ÅÖ’
QÆÅ JOâß`«‡Å∞ ã¨=Úáêi˚ã¨∂Î#fl *Ï˝<åxfl D =~°Î=∂#OÖ’<Õ á⁄O^Œ=K«∞Û.
=¸ÅK≥`· #« ºO, =∞i ѨÓ~å‚`‡« Å∞, =∞i HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅÖ’ qã¨iÎ Oz# P`«‡
â◊HÖõ ÏÅxflO\˜ #∞O_ô g∞~°∞ *Ï˝<åxfl ã¨OáêkOK«∞HÀ=K«∞Û.
^ÕfiëêxH˜ ã¨O|OkèOz# _≥#· q∞H±û `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ XHõ [#‡, „ã‘Î *Ïux
274 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
^Õfi+≤OK«_®xH˜ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ XHõ [#‡... WÖÏ J<ÕHõ [#‡Å
#∞O_ç á⁄Ok# 'ÉèÏ=ã¨OѨ^—Œ { =∞<ÀqHÍã¨O { *Ï˝# Ѩikèx ^•\˜ P^蕺u‡HõOQÍ
=∞~À J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥Ü∞« º_®xH˜ XHõ [#‡... JÖÏ [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° ∞ H˘#™êyã¨∂Î
"≥∞Å¡QÍ K≥·`«#º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞O_»_»O XHõ kâ◊Ö’ ™êQÆ∞`«∞O@∞Ok.
'=∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò P`«‡ <Õ#∞. D XHõ¯ ^ÕÇ¨ xH˜ =∂„`«"∞Õ <Õ#∞ Ѩiq∞`«O HÍÖË^∞Œ .—
J<Õ Z~°∞Hõ Hõey# `«~åfi`« P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆuH˜ *Ï˝# ã¨=Úáê~°̊#‰õΩ HÀ\Ï#∞HÀ@¡
Ö’HÍÅÖ’ qã¨iÎ Oz# HÀ@¡ HÀ@¡ P`«‡Å #∞O_ç =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò HÀ}ÏÅÖ’ J=HÍâßÅ∞
g∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =™êÎ~Ú. ã¨~fi° HõàÅ◊ ∂, ã¨HÅõ âß„™êÎÅ∂, JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ *Ï˝#=¸
x~° O `« ~ ° „Ѩ " åǨ Ï O=Öˇ g∞ JO`« ~ ü „Ѩ Ñ ¨ O Kåxfl KÕ ~ ° ∞ `« ∞ O@∞Ok. g∞
JO`«ˆ~O„kÜ«∂Å#∞ ã¨iÜ≥ÿ∞# suÖ’ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»O ^•fi~å *Ï˝<åxfl D
qâ◊fiOÖ’x Jxfl kâ◊Å #∞O_ô, Jxfl P`«‡ â◊HÖõ ÏÅ#∞O_ô á⁄O^ŒQeÆ Qˆ gÅ∞Ok. g∞
QÆ`« [#‡ÅÖ’ g∞~°∞ ã¨O„áêÑ≤OÎ K«∞‰õΩ#fl =∞<ÀqHÍã¨O { *Ï˝#O { ÉèÏ=ã¨OѨ^ÅŒ ÃÑ#·
D [#‡Ö’ g∞ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu P^è•~°Ñ_¨ ®eû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . XˆH™êi Jxfl
kâ◊ÅÖ’ =∞eì _≥=· ∞#¬<û£ Ö’ g∞ JO`«~ü „ѨÜ∂« }O ^•fi~å ѨÓ~å‚`‡« Å∞ { JOâß`«‡Å
#∞O_ç _≥~Ô· ‰õΩQì Í (directly)*Ï˝<åxfl ã¨OáêkOK«∞HÀQÆÅ ã¨~fi° ã¨=∞~°`÷ Å« ∂ g∞‰õΩ<åfl~Ú.
g∞~°∞ QÆ`« [#‡Å #∞O_ç ã¨Oáêkã¨∂Î =ã¨∂#Î fl *Ï˝#O HõO>Ë ÅHõÅΔ ~Ô @∞¡... HÀ@¡ ~Ô @∞¡
QÆÅ *Ï˝<åxfl D [#‡Ö’ ã¨OáêkOK«∞HÀ=K«∞Û. D q+¨Ü∞« O g∞‰õΩ `≥eã≤# `«~åfi`«
'Hõ~‡° ã≤^•úO`«O— J<Õk =ÙO_»^∞Œ . D [#‡ Ü≥ÚHõ¯ Jaè=$kú QÆ`« [#‡ÅÖ’ g∞~°∞
á⁄Ok# Jaè=$kú ÃÑ#· P^è•~°Ñ_¨ ç =ÙO_»_O» ã¨ÇϨ ["Õ∞ QÍx XHõ¯™êi g∞‰õΩ '<Õ#∞
J#|_Õ D P`«‡ D XHõ¯ ^ÕǨxH˜ =∂„`«"Õ∞ Ѩiq∞`«O HÍÖË^Œ∞. HÀ\Ï#∞HÀ@¡
^ÕÇ¨ Å∞QÍ QÆÅ JOâß`«‡Å`À q~ålÅ∞¡`∂« #fl ѨÓ~å‚`‡« Ü≥ÚHõ¯ XHÍ<˘Hõ JOâß`«‡#∞
=∂„`«"∞Õ —! Jx g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞HÀQÆey#@¡~Ú`Õ D [#‡Ö’ g∞ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu
WHõ ZO`« =∂„`«=¸ QÆ`« [#‡ÅÖ’ ™êkèOz# Jaè=$kúÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ®eû# J=ã¨~O°
ÖË^∞Œ . JO>Ë 'Hõ~‡° ã≤^•úO`«O— J<Õk =∞eì _≥=· ∞#¬#Öò P`«‡‰õΩ =iÎOK«<Õ =iÎOK«^∞Œ .
g∞~°∞ '=∞eì _≥=· ∞#¬#Öò P`«‡— Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. P`«‡â◊HHÎ̃ ˜ Ѩiq∞`«∞Å∞ ÖË=Ù J<Õ
q+¨Ü∞« O ‰õÄ_» g∞~°∞ „QÆÇÏ≤ OKåe.
=∞eì _≥=· ∞#¬#Öò P`«‡ XHõ Éè∂í `«ÖÏxH˜ JO>Ë „f _≥=· ∞#¬#Öò `«ÖÏxH˜ =∂„`«"∞Õ
Ѩiq∞`«O HÍ^Œ∞. g∞ ^ÕÇϨ OÖ’ Wq∞_ç# P`«‡ g∞ ^ÕÇ¨ xH˜ =∂„`«"∞Õ Ñ¨iq∞`«O QÍHõ
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 275
^•x âßYÅ∞ (branches) W`«~° Ö’HÍÅÖ’xH˜ ‰õÄ_» "åºÑ≤Oz =Ù<åfl~Ú. Jxfl
Ö’HÍÅÖ’xH˜ qã¨iÎ Oz# =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò P`«‡‰õΩ Éè∂í q∞ g∞^Œ QÆÅ XHÍ<˘Hõ 'JOâß`«‡—
Hõ~‡° ʼnõΩ { *Ï˝<åxH˜ ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨iq∞`«=∞=Ù`«∞Ok? Éè∂í q∞ { ^•xH˜ ã¨=∂O`«~"° ∞≥ #ÿ
Ö’HÍÅÖ’ XHõ JOâß`«‡ ™êkèOz# =∞<ÀqHÍã¨O { ÉèÏ=ã¨OѨ^Œ { *Ï˝#O =∂„`«"∞Õ
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ P^蕺u‡Hõ ѨÙ~ÀQÆu HÍ*ÏÅ^Œ∞.
D =~°=Î ∂#OÖ’ „Ѩã∞¨ `Î « ^ÕÇϨ OÖ’ QÆÅ g∞~°∞ ™êkèã∂¨ #Î fl P^蕺u‡Hõ „ѨQuÆ H˜
QÆ`« [#‡ÅÖ’ g∞~°∞ á⁄Ok# *Ï˝#O { K≥`· #« º Ѩi}Ï=∂xH˜ `À_»∞QÍ =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ W`«~° JOâß`«‡Å #∞O_ç Jáê~°"∞≥ #ÿ *Ï˝<åxfl g∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∂Å
^•fi~å á⁄O^Õ ã¨~fi° â◊HΘ Ü«Ú‰õΩÅÎ ∞ Hõey=Ù<åfl~°∞. =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò P`«‡ `«# K≥`· #« ºâ◊HxΘ
ã¨OѨÓiÎQÍ Hˆ O„nHõiOz Éè∂í q∞ g∞^Œ ^ÕÇ¨ xfl fã¨∞‰õΩx Wq∞_Õ ã≤u÷ Ö’ ÖË^∞Œ . „f
_≥=· ∞#¬#Öò `«Å"≥∞#ÿ Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò P`«‡ `«# ѨÓiÎ â◊H`Î̃ À ky
~å=_»O Jã¨OÉè=í O. XHõ z#fl =∞\ì̃ ‰õΩO_»Ö’ ã¨=Ú„^•xfl W=∞_»Û_»O Hõ+Oì̈ QÆ^•.
=∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ XHÍ<˘Hõ P`«‡ â◊HÅõ O J~Ú# g∞~°∞ JOâß`«‡QÍ D „f
_≥=· ∞#¬#Öò Éè∂í `«ÅO g∞^Œ‰Ωõ [#‡ fã¨∞HÀ=_»O [iyOk.
=∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò P`«‡QÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∞#fl g∞‰õΩ =∞eì_=·≥ ∞#¬#Öò ~åt
J~Ú# HÍÅOÖ’ Jxfl [#‡Å∂ XˆH™êi ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú. "åã¨=Î OQÍ K≥áêÊÅO>Ë
QÆ`«O – =~°Î=∂#O – Éèíq+¨º`«∞ΉõΩ ã¨O|OkèOz# Jxfl [#‡Å∂ XˆH™êi
(simultaneously) ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ XHõ K«„HÍxfl (wheel)
fã¨∞HÀO_ç. ^•x W~°∞ã¨∞ (hub) ^ŒQ~æÆ ° g∞~°∞#fl@∞¡ (JO>Ë P`«‡QÍ =Ù#fl g∞~°∞)
TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. W~°∞ã¨∞ #∞O_ç K«„HõO Ü≥ÚHõ¯ =$`åÎHÍ~° LѨi`«ÖÏxH˜ ™ÈÊH±û
(spokes) ayOK«|_ç =ÙO\Ï~Ú. LѨi`«ÖÏxH˜ `å‰õΩK«∞#fl XHõ ™ÈÊH± (spoke)
XHõ HÍÖÏxH˜ ã¨O|OkèOz# XHõ [#‡Ö’ =Ù<åfl~°x TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. P K«„HÍxH˜
Ѩ<fl≥ O_»∞ (12) ™ÈÊH±û =Ù<åflÜ«∞#∞‰õΩO>Ë – P ™ÈÊH±û =^Œú g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ#fl [#‡Å∞
=~°∞ã¨QÍ 20BC, 5BC, 10AD, 100AD, 500AD, 1900AD, 2007AD,
2100AD, 5000AD, 6000AD, 6500AD, 10,000AD (B.C - „H©II Ñ¨Ó AD
- „H©II â◊ ÅÖ’ =Ù<åflÜ«∞#∞HÀO_ç. PÜ«∂ ã¨O=`«û~åÅÖ’ g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ#fl [#‡Å∞
™ÈÊH±û^•fi~å Hõ<H≥ ì± (connect) J~Ú=Ù<åfl~Ú. HÍÅO J<Õ K«„HõOÖ’ W~°∞ã¨∞ ^ŒQ~æÆ °
=Ù#fl g∞‰õΩ Jxfl [#‡Å `åÅ∂‰õΩ *Ï˝#O UHõHÍÅOÖ’ JO^Œ∞`«∂Ok. P Ѩ<fl≥ O_»∞
276 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü
™ÈÊH±û ™ê÷#OÖ’ J#O`«"∞≥ #ÿ ™ÈÊH±û#∞ (infinite number of spokes)TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx
Jq J#O`« HÍÅO =~°‰Äõ JO>Ë Éè∂í `«, =~°=Î ∂#, Éèqí +¨º`«∞Î HÍÖÏʼnõΩ "åºÑ≤KÎ O≥ k
=Ù<åflÜ«∞#∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ Jxfl [#‡Å#∞O_ô á⁄O^Õ *Ï˝#O ZO`« JѨiq∞`«OQÍ
=ÙO@∞O^À QÆ^•! WHõ¯_» K«„HÍxfl UHõ`Å« OÖ’ (one plane) =∂„`«"∞Õ L^•Ç¨Ï~°}QÍ
fã¨∞HÀ=_»O [iyOk. WѨÙ_»∞ XHõ QÀàÏxfl (sphere) L^•Ç¨Ï~°}QÍ fã¨∞HÀO_ç.
QÀà◊O Hˆ O„^Œ aO^Œ∞=Ù #∞O_ç ^•x LѨi`«ÖÏxH˜ Zxfl HÀ}ÏÅÖ’ ã¨~à° ◊ ~ˆ YÅ∞
(straight lines) wz HõÅ∞ѨQÅÆ ~À XHõ™êi PÖ’zOK«O_ç. Éè∂í QÀàÏxH˜ (sphere
of the Earth) ^•x ˆHO„^ŒaO^Œ∞=Ù #∞O_ç Zxfl ã¨~°à◊ ˆ~YÅ∞ wÜ«∞QÆÅ~À g∞
TǨωõΩ JO^Œ∞`«∂O^•? J#O`«"∞≥ #ÿ ã¨~à° ◊ ~ˆ YÅ∞ wÜ«∞=K«∞Û. „Ѩu ~ˆ Y#∂ XHõ
™ÈÊH±QÍ Ñ¨iQÆ}˜¿ãÎ, P ™ÈÊH± z=i LѨi`«ÅOÖ’ XHõ HÍÖÏxH˜ ã¨O|OkèOz#
[#‡#∞ TÇ≤Ï¿ãÎ XHõ P`«‡ Zxfl HÀ@¡ [#‡Å∞ fã¨∞HÀQÆÅ^À TÇ≤ÏOK«_®xH˜ g∞ „f
_≥=· ∞#¬#Öò WO>ˇe*ˇ<û£ (three dimensional intelligence) KåÅ^Œ∞. P`«‡ J<ÕHõ
^ÕÇ¨ Å`À, J<ÕHõ ~°∂áêÅ`À, J<ÕHõ Ö’HÍÅÖ’ J<ÕHõ _≥=· ∞#¬<û£ ÅÖ’ J#O`«"∞≥ #ÿ
[#‡Å#∞ Z#∞fl‰õΩx K≥`· #« º Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂Ok.
XHõ ÃãH· Ř ∞ K«„HõO ÖË^• XHõ "åǨÏ#O Ü≥ÚHõ¯ K«„HõO XHõ kâ◊Ö’ =∂„`«"∞Õ
=ÚO^Œ∞‰õÄ, "≥#∞Hõ‰Äõ Hõ^∞Œ Å∞`«∞Ok. HÍx QÀà◊O (sphere) U kâ◊Ö’<≥<· å ^˘~°Q¡ ÅÆ ^Œ∞.
Zxfl kâ◊ÅÖ’<≥<· å ^•x QÆ=∞#O (motion) =ÙO_»QÅÆ ^Œ∞. HÍÅO ‰õÄ_» JÖψQ
Zxfl kâ◊ÅÖ’<≥<· å ^•x QÆ=∞#O =ÚO^Œ∞‰õÄ – "≥#∞Hõ‰Äõ =ÙO@∞Ok. XHõ xiú+ì¨
kâ◊Ö’ =∂„`«"∞Õ HÍÅO Ü≥ÚHõ¯ QÆ=∞#O Ѩiq∞`«"∞≥ ÿ =ÙO_»^∞Œ . HÍÖÏxfl x~°fizOK«_®xH˜
gÅ∞Ѩ_»^Œ∞. Uq^èŒOQÍ K≥Ñ≤Ê`Õ g∞‰õΩ J~°÷O KÕã¨∞HÀQÆÅ~°<Õ HÀ}OÖ’ g∞‰õΩ
q=iOK«_®xH˜ „ѨÜ∞« `«flO KÕã∞¨ <Î åfl#∞. XHõ K«„HõO ÖË^• XHõ QÀàÏxfl L^•Ç¨Ï~°}QÍ
fã¨∞H˘x g∞‰õΩ J~°=÷ ∞ÜÕ∞º suÖ’ K≥Ñʨ _®xH˜ „ѨÜ∞« `«flO `«Ñʨ Hˆ =ÅO WÖÏO\˜
L^•Ç¨Ï~°}ÖË g∞‰õΩ Ñ¨ÓiÎ ã¨=∂Kå~åxfl (information) W=fiÖË=Ù.
Éè∂í QÀà◊=∞O`« ÃãA · #∞ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ ^•x Hˆ O„^ŒO #∞O_ç Zxfl ™ÈÊH±û
W=∞_»Û=K«∞Û? QÔ ÖÏH©û (galaxy) ÃãA · Ö’ =ÙO>Ë Zxfl ™ÈÊH±û W=∞_»Û=K«∞Û...WÖÏ
ÖˇH¯˜ ¿ãÎ =∂#= "Õ∞^è㌠∞¨ û J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ ã≤u÷ Ö’ ÖË^∞Œ . XHõ QÔ ÖÏH©û ÃãA
· Ö’ QÆÅ
QÀà◊OÖ’ qã¨iÎ Oz# ™ÈÊH±û Zxfl kâ◊ÅÖ’ =ÙO\ÏÜ≥∂ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. H˘xfl HÀ@¡
kâ◊Å∞O\ÏÜ«∞x g∞‰õΩ J~°O÷ J=Ù`«∞Ok QÆ^•! Hˆ O„^ŒO #∞O_ç QÀà◊O LѨi`«ÅO
"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 277
ÃÑH· ˜ ã¨~à° ◊ ~ˆ YÅ#∞ wz#ѨÙ_»∞ ÖˇH¯õ ÖË#xfl HÀ}ÏÅÖ’ P ~ˆ YÅ∞ qãÎ̈iOz =ÙO\Ï~Ú.
=∞eì _≥·=∞#¬<£û JO>Ë J#O`«"≥∞ÿ# HÀ}ÏÅÖ’ qã¨ÎiOz# `«ÖÏÅ∞ Jx J~°÷O
KÕã¨∞HÀ"åe. XHõ ÔQÖÏH©ûÖ’<Õ JÖÏ =ÙO>Ë HÀ\Ï#∞HÀ@¡ ÔQÖÏH©ûÅ∞ QÆÅ qâ◊fiO
ã¨OQÆ`qÕ ∞\˜ ?
'=∞Ǩ P`«‡— ^èŒiOz# ^ÕǨÅ∞ J#O`«"≥∞ÿ#q. P '=∞Ǩ P`«‡— ÜÕ∞
=¸ÅK≥`· #« ºO ÖË^• ^Õ=Ù_»∞ ÖË^• J#O`« „|Ǩ‡O_»O. D ã¨HÅõ K«~åK«~° ã¨$+≤ì
JO`å J#O`«"∞≥ #ÿ Ö’HÍÅÖ’ J#O`«"∞≥ #ÿ ~°∂áêÅÖ’ =iúÅ∞¡`∂« #fl '=∞Ǩ P`«‡—
`«# JOâß`«‡Å#∂ ã¨=∂#OQÍ ã¨OѨÓ~å‚#∞~åQÆO`À „¿Ñq∞ã¨∂OÎ k! g∞~°∞ P '=∞Ǩ
P`«‡— Ü≥ÚHõ¯ XHÍ<˘Hõ JOâß`«‡ =∂„`«"∞Õ ! D qâ◊fiOÖ’ g∞~˘Hõ¯~ˆ XO@iQÍ =ÙO\Ï~°x
ZÖÏ J#∞HÀQÆÅ~°∞?
XHõ ÃãHõ#∞#∞ ѨkÖHõÅΔ ÉèÏQÍÅ∞QÍ qÉèlí ¿ã,Î P XHõ ÉèÏQÆOÖ’x HÍÅOÖ’
D qâ◊fiOÖ’x =¸ÅK≥`· #« ºO H˘xfl HÀ@¡ ~Ô @∞¡ "åºHÀK«O KÔ O≥ k =ÙO@∞Ok. D
HÍÅ =º=kèÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ö’HÍÅ∞ ã¨$+≤ìOѨ|_ç =ÙO\Ï~Ú. P ã¨$+≤ì JO`å
J#O`«"≥∞ÿ# _≥·=∞#¬<£ûQÆÅ `«ÖÏÅ∞ (Ö’HÍÅÖ’x) JxflO\˜Ö’#∂ xO_ç K≥·`«#º
Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂O\Ï~Ú. =~°Î=∂#O, Éèíq+¨º`«∂Î, QÆ`«=¸ Jhfl XˆH™êi
=∞eì_=·≥ ∞#¬<û£ Ö’ XˆH™êi [~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú. JO`« „|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ ã¨$+≤Öì ’ g∞ LxH©,
g∞ ¿ãfiKåÛù, g∞ =ºH˜Î`«fi=¸, g∞ „Ѩ`ÕºHõ`å, g∞ qt+¨ì`å ZѨÊ\˜H© HÀÖ’Ê=_»O
[~°Q^Æ ∞Œ . U „|Ǩ‡O_»OÖ’#∂ g∞~°∞ b#"≥∞áÿ È=_»O ZѨÊ\˜H© [~°Q<Æ Õ [~°Q^Æ ∞Œ .
=∞eì _≥=· ∞#¬#Öò P`«‡ QÆ∞iOz `«~åfi`« ѨÙã¨HÎ ÍÅÖ’ q=iOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.

xxx

278 "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü

 QÆ=∞xHõ
1. "≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü, ^ä•\ò Ѩ=~ü, rq`«O XHõ =~°O, =∞Ǩrq`« âßGO,
"≥ÚII (¿ã`ü q*Ï˝#O) { k=ºã¨OѨ^,Œ JѨiq∞`«"∞≥ #ÿ rq`«O, =∞Ǩ
ã¨OHõÅÊâ◊HΘ "≥ÚII (~å=∂Î q*Ï˝#O) { („áêp# { P^è∞Œ xHõ) P^蕺u‡Hõ
âßGOÅÃÑ· N q.q.~°=∞} QÍiKÕ x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞ ~Ô O_»∞ ~ÀAÅ =~ü¯
ëêÑπ (2 days workshop / every month at Hyderabad / Vijayawada)
#‰õΩ Ç¨[~°~Ú# Z_»Å g∞‰õΩQÆÅ ã¨O^ÕÇ¨ Åhfl x=$uÎ J=Ù`å~Ú. Ǩ[~°∞
HÍ^ŒÅz# "å~°∞ á¶È<£ : 9963 258 796, á¶È<£ KÕã≤ `«=∞ ¿Ñ~°∞#∞
=ÚO^Œ∞QÍ il+¨~ì ∞° KÕã∞¨ HÀ=Åã≤ =ÙO@∞Ok. Lz`« „Ѩ"âÕ O◊ ÖË^∞Œ .
2. JÖψQ, ^≥#· OkHõ rq`«OÖ’ g∞‰õΩ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º =ºH˜QÎ `Æ « { âßs~°Hõ {
=∂#ã≤Hõ { ‰õΩ@∞O| { ™ê=∂lHõ ã¨=∞㨺ʼnõΩ / ~°∞QƇ`«Å‰õΩ =ºH˜QÎ `Æ «
H“xûeOQ∑ (personal counselling) W=fi|_»∞#∞.
3. JÖψQ Jxfl ~°HÍÅ "åº^è∞Œ ʼnõΩ, =∂#ã≤Hõ ã¨=∞㨺ʼnõΩ Ç¨ÏŸeã≤Hì ± Ç‘ÏeOQ∑
(holistic healing) =∞i Q≥_· <≥ û£ (guidance) W=fiÉ_»∞#∞. ÃÑ· "å\˜H˜
(2   3) =ÚO^Œ∞QÍ Jáê~ÚO\ò"∞≥ O\ò fã¨∞H˘#=Öˇ#∞.
á¶È<£ : 9963 258 796.
4. ã≤OQÆ~ˆ }˜ HÍÅsãπ NTPC, SAIL, Vijaya Bank, Andhra Bank, State
Bank of India etc., HÍ~Àʈ~\ò ã¨Oã¨Ö ÷ ’¡ workshops x~°fiÇ≤ÏOK«_O»
[iyOk. Corporations, college ÅÖ’ workshops x~°fiÇ≤ÏOK«_O»
H˘~°‰Ωõ ã¨O„ѨkOK«QÅÆ ~°∞. á¶È<£ : 9963 258 796.
q.q. ~°=∞}
email : ramanapyramid@yahoo.com
vvramana.pyramid@gmail.com

"≥∞Oÿ _£ Ѩ=~ü 279