LOGO

สิ่งแวด
ลอม
LOGO www.themegallery.com
LOGO www.themegallery.com
 ดอยตุง

ดอยอินท
นนท

ดอยสุเ
ดอยอินทนนท ทพ

LOGO www.themegallery.com
นํ ้าตกทีล
อซู นํ ้าตกส
าริกา
นํ ้าตกนาง
รอง

LOGO www.themegallery.com นํนํ้า้าตกเหว

ตกวังเห
สุวว
ต
ั
 ธรรมชาติ

LOGO www.themegallery.com
 นกเจาฟาหญิ
งสิรน
ิ ธร ั วปา
สต
ควายปา
เกงหมอ

แรด

นกกระเรีย
เสือโครง สมเสร็จ น

ละมัง่
LOGO www.themegallery.com
 ั วนํ ้า
สต

LOGO www.themegallery.com
 มนุ ษยแรกเกิด

LOGO www.themegallery.com
 ชุมชน

LOGO www.themegallery.com
 สงั คม

LOGO www.themegallery.com
 ขยะ พลาสติก กองโต

LOGO www.themegallery.com
 ขยะในนํ ้า

LOGO www.themegallery.com
 รถยนตหนาแนน

LOGO www.themegallery.com
 มลพิษตาง ๆ

LOGO www.themegallery.com
 ทําไม?
่ งเกี่ยวกับสิ่งแวดล
จึงตองเรียนเรือ
อม

LOGO www.themegallery.com
 ความหมายของสิ่งแวดล
อม
สารานุ กรมไทยสําหรับเยาวชน
ใหความหมายวา สิ่งแวดลอมหมายถึง
สิ่งตาง ๆ ทุกสิ่งที่อยูลอมรอบตัวเรา
ทัง้ สิ่งที่มีชีวิตและไมมีชีวิต สิ่งตาง ๆ
เหลานี ้อาจเป็ นไดทัง้ สิ่งที่เกิดขึน้ โดยธร
รมชาติ และสิ่งที่มนุ ษยสรางขึน ้
สิ่งแวดลอมที่เกิดขึน ้ โดยธรรมชาติไดแ
ก บรรยากาศ นํ ้า ดิน แรธาตุ พืช
และสต ั ว
LOGO
สวนสิ่งแวดลอมที่มนุ ษยสรางขึน
www.themegallery.com
้ ไดแก
 สิ่งแวดลอม (environment)
มีรากศพ ั ทมาจากภาษาฝรัง่ เศส
“environ” แปลวา “around” ดังนั น ้
environment จึงหมายถึง totality
of man’s surroundings
แปลเป็ นภาษาไทยวา
“ทุกอยางที่อยูรอบตัวมนุ ษยทัง้ ที่เกิดขึน้
ตามธรรมชาติและสิ่งที่มนุ ษยสรางขึน ้
ทัง้ ที่มีชีวิตและไมมีชีวิต
LOGO www.themegallery.com
 สิ่งแวดลอมหมายถึง
สิ่งที่อยูโดยรอบสิ่งมีชีวิต
โดยเฉพาะมนุ ษยรวมทัง้ สิ่งแวดลอมทาง
กายภาพและทางสงั คม
ซึ่งเป็ นปั จจัยในการดํารงชีวิตของมนุ ษ
ยและเป็ นปั จจัยในการกําหนดวิธีการใช
ทรัพยากรและสิ่งแวดลอม
จะเห็นไดวาความหมายดังกลาวเนนมนุ
ษย
LOGO
เป็ นส ํ าคั
ญ
www.themegallery.com
 สิ่งแวดลอมหมายถึง สิ่งตาง ๆ
ที่เกิดขึน้ ตามธรรมชาติและที่มนุ ษย
สรางขึน ้ ที่อยูรอบ ๆ ตัวเรา
ซึ่งสิ่งตาง ๆ หมายถึง
สิ่งแวดลอมที่มีชีวิตและไมมีชีวิต
สวนตัวเรา หมายถึง มนุ ษย
สิ่งมีชีวิตอื่น ๆ และสิ่งไมมีชีวิตก็ได
(สุกาญจน รัตนเลิศนุ สรณ )
LOGOwww.themegallery.com
 สิ่งแวดลอม
คือทุกสิ่งที่อยูรอบตัวเราไมวาสิ่งนั น
้ จะมี
ชีวิตหรือไมมีชีวิต
เกิดขึน้ เองตามธรรมชาติหรือมนุ ษยสร
างขึน้ ก็ตาม
ถาตัวเราหมายถึงมนุ ษยทุกสิ่งที่อยูลอม
รอบตัวมนุ ษยลวนจัดเป็ นสิ่งแวดลอม
แตถายึดวัตถุ เชน
องคพระปฐมเจดียเป็ นเกณฑ
LOGO www.themegallery.com
อากาศ
 ภาพที่1.1
แสดงสิ่งแวดลอมบริเวณองคพระปฐมเจ
ดีย
LOGO www.themegallery.com
 ประเภทของสิ่ง
แวดลอม

LOGO www.themegallery.com
 ประเภทของสิงแว
ดลอม
สิ่งแวดลอมแบงได 2
ประเภท คือ
1. สิ่งแวดลอมตามธรรมชา
ติ
2. สิ่งแวดลอมที่มนุ ษยสราง
LOGO www.themegallery.com
 สิง่ แวดลอม
(environment)

สิง่ แวดลอมตามธรรม สิง่ แวดลอมทีม ่ นุ ษยส

ชาติ รางขึน
้
(natural (man made
environment) environment)
สิง่ มีชวี ติ สิง่ ไมมีชวี ต
ิ สิง่ แวดลอมทางก สิง่ แวดลอมทางสั
(abiotic ายภาพ งคม
(biotic
- มนุ ษย environment)
- -(physical - (social
environment)
- สัตว ลักษณะภูมป ิ environment)
โรงพยา environment)
วัฒนธรรม
- พืช ระเทศ บาล -
- แหลงนํ ้า - ประเพณี
- พืน
้ ดิน ถนน -
- - วรรณคดี
ภูมอิ ากาศ ไฟฟา -
LOGO www.themegallery.com - ศาสนา
 สมบัติของสิ่งแ
วดลอม
LOGO www.themegallery.com
 สมบัติของสิ่งแวด
ลอม
การจัดแบงสมบัติของสิ่งแวดลอม
จะทําใหเรารูจักและเขาใจธรรมชา
ติของสิ่งแวดลอมไดดีขึน ้ เกษม
จันทรแกว (2547, หนา 4)
ซึ่งจัดเป็ นผูทรงคุณวุฒิทางสิ่งแวด
ลอม
ไดแบงสมบัติของสิ่งแวดลอมไว 7
LOGOwww.themegallery.com
 1.
สิ่งแวดลอมมีเอกลักษณ
เฉพาะตัว
จะอยูที่ใดก็ตาม
เอกลักษณนั น ้ จะเป็ นขอเดนที่บง
บอกอยางชด ั เจน เชน พืช
ั ษณะเดนของตัวเองซึ่งเมื่
จะมีลก
อมองดูจะรูวาสิ่งนี ้คือพืช
เพราะมีลําตน ราก ดอก
ใบหรือผล ซึ่งสต
LOGO
ั วไมมี
www.themegallery.com
 2.
สิ่งแวดลอมจะไมอยูโ
ดดเดี่ยว
เพราะการอยูรวมกันของสิ่งตางๆ
ในสิ่งแวดลอมไมวาจะตองพึ่งพากัน
หรือไม ก็สามารถอยูรวมกันได
เชน ตนไมอยูกับดิน
มนุ ษยอยูกับสงั คม ั วอยูกับพืช
สต
ไมวาจะเป็ นตนไม ดิน มนุ ษย
สงั คม
LOGOwww.themegallery.com
สตั ว
 3.
สิ่งแวดลอมตองการสิ่งแวดลอ
มอื่นเสมอเชน ทารกตองการผูดูแล
ปลาตองการนํ ้า ตนไมตองการดิน
ั
มนุ ษยตองการที่อยูอาศย

LOGO www.themegallery.com
 4.
สิ่งแวดลอมจะอยูรวมกันเป็
นกลุม
การอยูรวมกันเป็ นกลุมหรือเป็ นระบบเ
รียกวาระบบนิ เวศ
ความหมายของสิ่งแวดลอม
แสดงใหเห็นวาสิ่งแวดลอมจะไมอยูโ
ดดเดี่ยว
ทุกสิ่งในสิ่งแวดลอมจะตองการสิ่งอื่
นๆ
ซึ่งทําใหสิ่งแวดลอมหลายหลายชนิ
LOGOwww.themegallery.com
5.
สิ่งแวดลอมมีความสม
ั พันธตอกั
นเป็ นลูกโซ
ในสิ่งแวดลอมอาจมีความสม ั พันธกันซบั
ซอนหรือไมก็ได
และสิ่งที่อยูรวมกันที่อยูรวมกันตางมีกิจ
กรรมของตัวเองที่ทําใหเกิดความสมดุล
ในการอยูรวมกัน
เมื่อสิ่งแวดลอมหนึ่ งถูกทําลายจะกระทบ
ถึงสิ่งแวดลอมอื่น ๆ เชน
ถาปาไมถูกทําลายก็จะสงผลกระทบถึง
LOGO www.themegallery.com
6. สิ่งแวดลอมมีความทนทานและ
ความเปราะบางแตกตางกัน

สิ่งแวดลอมบางชนิ ดมีความยืดหยุนและคงทนไ
ดดี ในขณะที่บางชนิ ดมีความยืดหยุนตํ่า
ทัง้ นี ้ขึน
้ อยูกับชนิ ด ปริมาณ สัดสวน
และการกระจายของสิ่งนั น ้ ๆ เชน
สังคมปาที่ประกอบดวยตนไมที่มีชนิ ดพันธุหลา
กหลายขึน ้ รวมกันอยูเป็ นจํานวนมาก
มีสด ั สวนของตนไมแตละชัน ้ เรือนยอดมาก
และประเภทของพันธุไมแตละชนิ ดตางกระจาย
ในพืน
LOGO ้ ที่ไดอยางเหมาะสม
www.themegallery.com
 7.
สิ่งแวดลอมมีการเปลี่ยนแปลงต
ามกาลเวลา
การเปลี่ยนแปลงนั น
้ อาจเป็ นการ
เปลี่ยนแปลงชัว่ คราวหรือถาวรก็ได
สิ่งมีชีวิตในธรรมชาติทวั่ ไปมีกระบวนการภาย
ในซึ่งกอใหเกิดการเปลี่ยนแปลงขึน ้ ในบางครัง้
อาจสังเกตไดทันที
แตในบางครังตองอาศั
้ ยเวลานานในการสังเก
ต แตอยางไรก็ตาม
ผลจากการเปลี่ยนแปลงไปทุกวินาทีนั่นเองที่
ทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงชัว่ คราวหรือถาวรไ
ด เชน เมืองทุกเมืองจะคอย ๆ เติบโต
หรือเมื่อฝนตกทําใหนํ ้าทวม
LOGO www.themegallery.com
 ภาพที่ 1.4
แสดงสภาพปาทุงหญาที่เคยเป็ นปาที่สม
บูรณในอดีต
LOGO www.themegallery.com
 ความสมั พันธขอ
งมนุ ษยกับสิ่งแว
ดลอม
LOGO www.themegallery.com
 ั พันธของมนุ ษยกับสิ่ง
ความสม
แวดลอม

มนุ ษยจําเป็ นตองนํ าทรัพยากรธรรมชาติและ

สิ่งแวดลอมตางๆ
มาใชในการดํารงชีวิตทัง้ ทางตรงและทางออ
ม
ซึ่งทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมนั น้ มี
ประโยชนมหาศาลตอมนุ ษย
แตหากใชไมถูกวิธีก็อาจมีโทษตอมนุ ษยได
เชน
แหลงทองเที่ยวบริเวณชายฝั่ งดานตะวันออก
LOGO www.themegallery.com
 ภาพที่ 1.5
แสดงการใชทรัพยากรธรรมชาติในการดํารง
ชีวิตของมนุ ษย
LOGO www.themegallery.com
 1.
ความสม ั พันธระหวางมนุ ษยกับ
ภูมิอากาศ
ภูมิอากาศจัดเป็ นสิ่งแวดลอมธรรมชาติที่มีความ
สําคัญ
และมีอิทธิพลตอการดํารงชีวิตของมนุ ษย

ภูมิอากาศสัมพันธกับวิถีชีวิตของมนุ ษยทัง้ ในดา

นสุขภาพ อนามัย และการทํากิจกรรมตาง ๆ
ในชีวิตประจําวัน เชน การประกอบอาชีพ
การสรางที่อยูอาศัย หรือการคมนาคม
ซึ่งไมสามารถหลีกเลี่ยงสภาพภูมิอากาศได
LOGO www.themegallery.com
 2.
ความสม ั พันธระหวางมนุ ษยกับ
ภูมิประเทศ
บริเวณพืน้ ผิวโลกที่มนุ ษยเขาไปครอบครองและตัง้ ถิ่นฐ
านอยูอยางถาวรเรียก วา “เขตดํารงชีวิต” (live
zone) จะอยูสูงจากระดับนํ ้าทะเลขึน ้ ไมเกิน 5
กิโลเมตร และอยูตํ่าจากระดับนํ ้าทะเลลงไปราว
60-100 เมตร
แต........
การดําเนิ นชีวิตของมนุ ษยที่สะดวกสบายอยูในบริเวณ
ภูมิประเทศที่สูงหรือตํ่าจากระดับนํ ้าทะเลปานกลางเพีย
งเล็กนอยเทานั น ้

มนุ ษยจะเลือกสถานที่ตงั ้ ถิ่นฐานและประกอบอาชีพในลั

กษณะภูมิประเทศเหมาะสมที่สุด
LOGO www.themegallery.com
เชน
ในบริเวณที่ราบจะมีประชากรอาศัยอยูอยางหนาแนนก
 3.
ั พันธระหวางมนุ ษยกับ
ความสม
ดิน
ดินเป็ นบอเกิดของปั จจัย 4 คือ อาหาร
ที่อยูอาศัย เครือ ่ งนุ งหม และยารักษาโรค
ดินที่ปรากฏอยูในสวนตาง ๆ
ของโลกจะมีคณ ุ สมบัติแตกตางกัน
ทัง้ นี ้ขึน
้ อยูกับองคประกอบทางกายภาพและเคมี
ของดิน
ปั จจัยอื่น ๆ
ที่มีอิทธิพลตอความสมบูรณของดิน คือ
ลักษณะภูมิประเทศ ภูมิอากาศ
พืชพรรณธรรมชาติและกิจกรรมของมนุ ษยที่มี
LOGO www.themegallery.com

อยูในบริเวณนั น ้
 4.
ความสมั พันธระหวางมนุ ษยกับ
นํ ้า
นํ ้าจะปรากฏอยูเฉพาะบางพืน ้ ที่บนผิวโลกเทานั น
้
ไมไดกระจัดกระจายอยางสมํ่าเสมอปกคลุมพืน ้ ผิวโลกทุก
สวน
ในวันหนึ่ ง ๆ
มนุ ษยจะนํ ามาใชเพื่อการอุปโภคบริโภคและกิจกรรมทาง
เศรษฐกิจอื่น ๆ เป็ นจํานวนมาก
แหลงนํ ้าที่มนุ ษยนํ ามาใช สวนใหญ ไดแก นํ ้าผิวดิน
ซึ่งเป็ นนํ ้าที่ไดจากแมนํ ้า ลําคลอง หวย หนอง บึง
และทะเลสาบ รองลงมาไดแกนํ ้าใตดิน

สวนนํ ้าที่ปรากฏอยูตามทะเลและมหาสมุทรถึงแมจะมีปริม
าณมาก
แตมนุ ษยไมสามารถที่จะนํ ามาใชประโยชนโดยตรงได
LOGO www.themegallery.com
 5.
ความสัมพันธระหวางมนุ ษยกับพืช
พรรณธรรมชาติ

พืชพรรณธรรมชาติเป็ นสิ่งแวดลอมที่มีความสําคัญ
ตอการดํารงชีวิตของมนุ ษยตลอดเวลา
เพราะเป็ นบอเกิดแหงปั จจัยสี่ คือ เครือ
่ งนุ งหม
ที่อยูอาศัย อาหาร และยารักษาโรค

ลักษณะของพืชพรรณธรรมชาติยงั เป็ นตัวกําหนด

สําคัญ
ที่ทําใหอาชีพของประชากรสวนใหญของโลกแตก
ตางกัน
แมแตอาชีพอยางเดียวกันก็ยงั มีลก
ั ษณะแตกตางอ
LOGO
อกไปอีกดวย
www.themegallery.com
เชน
 6.
ความสม ั พันธระหวางมนุ ษยกับ
แรธาตุ
แรธาตุเป็ นทรัพยากรธรรมชาติที่มนุ ษยนํ ามาใชปร
ะโยชนเพื่อเสริมสรางใหการดํารงชีวิตเป็ นไปอยาง
สะดวกสบาย

ในยุคหินมนุ ษยไดเริม ่ นํ าเอาแรธาตุมาทําใหแหลมค

ม เพื่อใชเป็ นอาวุธหรือเครือ ่ งมือสําหรับตัด ขุด
หรือเป็ นอาวุธสําหรับไลลา
เมื่อความเจริญกาวหนาทางเทคโนโลยีเพิ่มขึน ้
การสํารวจเพื่อคนหาแรธาตุตาง ๆ
ก็เพิ่มขึน
้ จึงทําใหมีการนํ าทรัพยากรแรธาตุมาใชเพื่
อการดําเนิ นชีวิตติดตอกันมาตลอดระยะเวลาอันยา
วนาน
LOGO www.themegallery.com
 7.
ั พันธระหวางมนุ ษยกับสิ่งแว
ความสม
ดลอมทางสงั คม
สิ่งแวดลอมทางสังคมหรือสิ่งแวดลอมที่มนุ
ษยสรางขึน ้
มีอิทธิพลตอชีวิตความเป็ นอยูของมนุ ษยไ
มนอยไปกวาสิ่งแวดลอมทางธรรมชาติ

มนุ ษยไดสรางสมสิ่งแวดลอมเหลานี ้มานา

นและสลับซับซอนขึน ้ ตามลําดับ
จนบางแหงหรือบางสังคมหางไกลธรรมช
าติมากขึน
LOGO ้ ทุกที
www.themegallery.com
 สรุป
จากที่กลาวมาขางตน
จะเห็นไดวาวิถีการดําเนิ นชีวิตของมนุ ษยไมสามารถแยกออ
กจากสิ่งแวดลอมได
เพราะสิ่งแวดลอมเป็ นปั จจัยสําคัญในการดํารงชีวิตของมนุ
ษย
มนุ ษยจึงเป็ นตัวการที่สําคัญที่ไมเพียงแตจะทําใหสิ่งแวดลอ
มคงอยูถูกทําลายหมดไป
หรือเกิดการเปลี่ยนแปลงไปเทานั น ้
แตในชวงเวลาอันยาวนานจะมีผลกระทบตอปั จจัยทางดานอื่
น ๆ ที่เกี่ยวของดวยแนนอน เชน
เมื่อจํานวนประชากรเพิ่มขึน ้
สภาพแวดลอมทางธรรมชาติ
LOGO www.themegallery.com ยอมเปลี่ยนไปเป็ นสภาพแวดล
อมทางสังคมมากขึน ้
 คําถามทายบท
1.
จงอธิบายความหมายของสิ่งแวดลอมตามความเขาใ
จของทาน
2.
ทานคิดวาการศึกษาเกี่ยวกับธรรมชาติของสิ่งแวดล
อมมีประโยชนหรือไม อยางไร
3. ตลาดดอนหวาย จังหวัดนครปฐม
จัดเป็ นสิ่งแวดลอมหรือไม
ถาเป็ นจัดเป็ นสิ่งแวดลอมประเภทใด
4.
สิ่งแวดลอมทางสังคมกับสิ่งแวดลอมทางกายภาพเห
มือนหรือแตกตางกันอยางไร
5. ใหทานยกตัวอยางที่สอดคลองกับคํากลาวที่วา
สิ่งแวดลอมยอมเปลี่ยนแปลงไปตามเวลา
LOGO www.themegallery.com
พรอมอธิบาย