Professional Documents
Culture Documents
Bai Giang Mach Dien 1 - Chuong 1 Cac Khai Niem Co Ban Ve Mach Dien (07 01 2020)
Bai Giang Mach Dien 1 - Chuong 1 Cac Khai Niem Co Ban Ve Mach Dien (07 01 2020)
Bai Giang Mach Dien 1 - Chuong 1 Cac Khai Niem Co Ban Ve Mach Dien (07 01 2020)
NỘI DUNG: 1.3. Các phép biến đổi tương đương mạch
1
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Hai loại phần tử chính của mạch điện là nguồn và phụ tải.
2
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
3
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
4
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
5
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
6
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
7
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
8
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Nếu uAB > 0 thì điện thế ở điểm A cao hơn điện thế ở điểm B.
Ngược lại, uAB < 0 thì điện thế điểm B cao hơn điện thế điểm A.
10
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
11
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
12
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Các điện trở có kích thước lớn hơn từ 2W trở lên thường được ghi trị số
trực tiếp trên thân. Ví dụ như các điện trở công suất, điện trở sứ.
13
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
1.1. Mạch điện và các phần tử trong mạch điện
1.1.2 Các phần tử trong mạch điện
a. Các phần tử 2 cực:
- Phần tử điện trở R:
Cách đọc trị số điện trở
Điện trở thường được ký hiệu bằng
4 vòng màu, điện trở chính xác thì
ký hiệu bằng 5 vòng màu.
Quy ước mầu Quốc tế
14
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
1.1. Mạch điện và các phần tử trong mạch điện
1.1.2 Các phần tử trong mạch điện
a. Các phần tử 2 cực:
- Phần tử điện trở R:
Phân loại điện trở
Điện trở thường: Điện trở thường là các điện trở có công suất nhỏ từ
0,125W đến 0,5W.
Điện trở công suất: Là các điện trở có công suất lớn hơn từ 1W, 2W, 5W,
10W
Điện trở sứ, điện trở nhiệt: Là cách gọi khác của các điện trở công suất ,
điện trở này có vỏ bọc sứ, khi hoạt động chúng toả nhiệt.
15
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
1.1. Mạch điện và các phần tử trong mạch điện
1.1.2 Các phần tử trong mạch điện
a. Các phần tử 2 cực:
- Phần tử điện trở R: là phần tử đặc trưng cho hiện tượng tiêu tán năng
lượng điện từ.
16
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
1.1. Mạch điện và các phần tử trong mạch điện
1.1.2 Các phần tử trong mạch điện
a. Các phần tử 2 cực:
- Phần tử điện trở R:
Ứng dụng của điện trở
Điện trở có ở mọi nơi trong thiết bị điện tử. Điện trở là linh kiện quan trọng
không thể thiếu được, trong mạch điện, điện trở có những tác dụng sau:
• Khống chế dòng điện qua tải cho phù hợp.
Ví dụ có một bóng đèn 9V, nhưng ta chỉ có nguồn 12V, ta có thể đấu nối tiếp
bóng đèn với điện trở để sụt áp bớt 3V trên điện trở.
17
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
1.1. Mạch điện và các phần tử trong mạch điện
1.1.2 Các phần tử trong mạch điện
a. Các phần tử 2 cực:
- Phần tử điện trở R:
Ứng dụng của điện trở
• Mắc điện trở thành cầu phân áp để có được một điện áp theo ý muốn
từ một điện áp cho trước.
Ví dụ Từ nguồn 12V ở trên thông qua cầu phân áp R 1
và R2 ta lấy ra điện áp U1, áp U1 phụ thuộc vào
giá trị hai điện trở R1 và R2.theo công thức .
18
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
1.1. Mạch điện và các phần tử trong mạch điện
1.1.2 Các phần tử trong mạch điện
a. Các phần tử 2 cực:
- Phần tử điện cảm L: là phần tử đặc trưng cho hiện tượng tích phóng năng
lượng trường từ.
19
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
1.1. Mạch điện và các phần tử trong mạch điện
1.1.2 Các phần tử trong mạch điện
a. Các phần tử 2 cực:
- Phần tử điện cảm L (Inductor):
Ký hiệu cuộn dây trên sơ đồ: L1 là cuộn dây lõi không khí, L2 là cuộn dây
lõi ferit, L3 là cuộn dây có lõi chỉnh, L4 là cuộn dây lõi thép kỹ thuật
21
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
1.1. Mạch điện và các phần tử trong mạch điện
1.1.2 Các phần tử trong mạch điện
a. Các phần tử 2 cực:
- Phần tử điện cảm L (Inductor):
Thí nghiệm minh họa cảm kháng của cuộn dây:
22
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
1.1. Mạch điện và các phần tử trong mạch điện
1.1.2 Các phần tử trong mạch điện
a. Các phần tử 2 cực:
- Phần tử điện cảm L (Inductor):
Điện trở thuần của cuộn dây
Điện trở thuần của cuộn dây là điện trở mà ta có thể đo được bằng đồng hồ
vạn năng, thông thường điện trở thuần của cuộn dây tương đối nhỏ so với
cảm kháng của chính cuộn dây đó, điện trở thuần còn gọi là điện trở tổn
hao vì chính điện trở này sinh ra nhiệt khi cuộn dây hoạt động.
23
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Rơ le (Relay)
Micro
25
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
1.1. Mạch điện và các phần tử trong mạch điện
1.1.2 Các phần tử trong mạch điện
a. Các phần tử 2 cực:
- Phần tử điện cảm L (Inductor):
Ứng dụng của cuộn cảm
Biến áp
26
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
e.A
C
d
28
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
29
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
30
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
31
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
i
-
a) 0 b)
Ký hiệu của nguồn điện áp và đặc tuyến ngoài
32
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
+ u
i(t)
j(t) u(t)
j i
-
a) 0 b)
Ký hiệu của nguồn dòng điện và đặc tuyến ngoài
33
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
34
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
u2
+ gu1 + ri
u1 i1 - 1 -
-
a) VCCS b) CCVS
+ i2
u2
+ + u1 i1
u1 - i1
- -
c) VCVS d) CCCS
35
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
u1 L1 L2 u2 u1 L1 L2 u2
- - - -
1' 2' 1' 2'
a) b)
11 L1.i1
1 11 12 1 L1.i1 M.i 2
22 L 2 .i 2
2 22 21 12 M12 .i 2 2 L 2 .i 2 M.i1
21 M 21.i1
d1 d11 d12 di di d 2 d 22 d 21 di di
u1 L1 1 M 2 u2 L2 2 M 1
dt dt dt dt dt dt dt dt dt dt
36
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
1 2 1 2
+ i1 M i2 + + i1 M i2 +
u1 L1 L2 u2 u1 L1 L2 u2
- - - -
1' 2' 1' 2'
a) b)
di1 di 2 di1 di 2
u L M u L M
1 1
dt dt 1 1
dt dt
u L di 2 M di1 u L di 2 M di1
2 2
dt dt
2 2
dt dt
37
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
- Nút là biên của các nhánh hoặc điểm chung của các nhánh (chỗ gặp nhau
của ba nhánh trở lên).
- Vòng là một tập các nhánh tạo thành một vòng khép kín. Nó có tính chất
là nếu bỏ đi một nhánh bất kỳ thì tập còn lại không tạo thành vòng kín nữa.
38
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
i
nút
k 0
Nếu qui ước dòng điện đi vào nút mang dấu dương (+) thì dòng điện đi ra
nút phải mang dấu (-) và ngược lại.
Định luật K1 có thể phát biểu theo cách khác như sau: Tổng các dòng
điện có chiều dương đi vào một nút bất kỳ thì bằng tổng các dòng điện có
chiều dương đi ra khỏi nút đó.
Định luật K1 còn được phát biểu ở dạng tổng quát hơn: Tổng đại số các
dòng điện đi vào (hoặc rời khỏi) một bề mặt kín bất kỳ (bao gồm một số nút
nào đó) thì bằng 0.
39
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Định luật K1 cũng áp dụng cho 1 bề mặt kín bất kỳ (chứa bên trong 1 số nút)
40
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
41
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
u
vòng
k 0
Ta thấy rằng định luật K2 còn được phát biểu dưới dạng thứ hai như
sau: Tổng đại số các sức điện động trong một vòng bằng tổng đại số các
sụt áp trên các phần tử khác.
u
vòng
p ei
vòng
trong đó: up là điện áp trên phần tử không phải nguồn sức điện động
42
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Ví dụ:
u
vòng
k 0
43
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Ví dụ:
u
vòng
k 0
Áp dụng KVL cho mỗi vòng của mạch như hình trên:
Vòng 1:
Vòng 2:
Vòng 3:
Vòng 4:
Vòng 5:
Vòng 6:
44
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
a) b)
45
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Rtd R1 R2 R3
R1 R2 R3
a) b)
Hình 1.21
1.3.4. Các phần tử điện trở mắc song song G td G k
46
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
e u j R u
- -
a) B b) B
u
u e R.i j i i1 ; i1
R
e
Hai mạch ở hình a, b tương đương nhau, ta có: j
R
47
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
48
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
49
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
50
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
R2
I1 I s
R1 R2
R1
I2 Is
R1 R2
R1
V1 Vs
R1 R2
R2
V2 Vs
R1 R2
51
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Nếu p(t) > 0 thì u và i cùng chiều, nhánh nhận năng lượng.
Ngược lại, p(t) < 0 thì u và i ngược chiều, nhánh phát năng lượng.
Đơn vị của công suất là Watt (W).
Năng lượng cung cấp cho phần mạch trong khoảng thời gian Δt từ t0
đến t0 + Δt là:
t 0 t t 0 t
52
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Năng lượng tiêu tán trên điện trở trong khoảng thời gian từ t0 đến t0 + Δt
là: t 0 t t 0 t t 0 t
53
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Công suất tức thời hấp thu bởi phần tử điện cảm là:
dit
p L t u t .it L.it
dt
Năng lượng tích lũy trong phần tử điện cảm tại thời điểm t là:
WL t L.i 2 t
1
2
Phần tử L không có hiện tượng tiêu tán chỉ có hiện tượng tích phóng năng
lượng từ trường.
54
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
Công suất tức thời hấp thu bởi phần tử điện dung C là:
du t
p C t u t .it C.u t
dt
Năng lượng tích lũy trong phần tử điện dung tại thời điểm t là:
WC t C.u 2 t
1
2
Trong phần tử C không có hiên tượng tiêu tán chỉ có hiện tượng tích
phóng năng lượng điện trường.
55
Chương 1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MẠCH ĐIỆN
di di di di
pt u1.i1 u 2 .i 2 L1 1 M 2 .i1 L 2 2 M 1 .i 2
dt dt dt dt
Năng lượng tích lũy trong phần tử tại thời điểm t là:
56
Thanks for your listening!
57