‫ک‬ ‫ندهار پوهنتون‬

‫ا‬ ‫نجینری پوهنځی‬

‫س‬ ‫یول څانګه‬
‫دریم ټولګی دویم سمیسټر‬

‫ګروپ ‪C‬‬
‫حاض ری مبایل شمیره‬ ‫دپالر نوم‬ ‫نوم‬ ‫شمیره‬
‫نمبر‬
‫‪0702726147‬‬ ‫‪34‬‬ ‫غالم دستګیر‬ ‫وکیل احمد‬ ‫‪1‬‬
‫‪0703847606‬‬ ‫‪54‬‬ ‫شراف الدین‬ ‫محمدقسیم‬ ‫‪2‬‬
‫‪0708181986‬‬ ‫‪59‬‬ ‫حمدهللا‬ ‫محمدیعقوب‬ ‫‪3‬‬
‫‪0778418076‬‬ ‫‪46‬‬ ‫محمد ابراهیم‬ ‫موسی جان‬ ‫‪4‬‬
‫‪0708039543‬‬ ‫‪82‬‬ ‫دولت خان‬ ‫غیاث الحق‬ ‫‪5‬‬
‫‪0703383965‬‬ ‫‪116‬‬ ‫شاه جهان‬ ‫عبدهللا‬ ‫‪6‬‬
‫‪0771518210‬‬ ‫‪31‬‬ ‫حمیدهللا‬ ‫عنایت هللا‬ ‫‪7‬‬
‫‪0706729015‬‬ ‫‪76‬‬ ‫سید طاهر‬ ‫سید ظاهر‬ ‫‪8‬‬

‫الرښود استاد ‪(:‬دوکتور محمداسلم حاذق)‬

‫سرګروف ‪(:‬وکیل احمد نیرومند)‬
‫لړلیک‬

)introduction(‫پیژندنه‬
2...................................................................................... Background )‫(شالید‬1:1
4................................................................ )Problem Statement( ‫د مشکل بیانیه‬1:2
4............................................................................. )Objectives( ‫دڅیړنی موخی‬1:3
5...................................................................................... )Scope( ‫دڅیړنی ډګر‬1:4
5.............................................................. Research Questions ‫دڅیړنی پوښتنی‬1:5
5........................................................... )research limitation( ‫دڅیړني محدودیتونه‬1:6
 ‫پیژندنه‪Introduction‬‬

‫‪(1:1‬شالید) ‪Background‬‬
‫نن سبا په نړی کی ترټولو لوی مشکل دهوا چټلتیا ده چی دنړی زی ات ش میر کس ان پ ه دی مص روف دی‬
‫چی څرنګه ده وا چټلتی ا ل ه مینځ ه یوس ی او ی ا هم ده وا چټلتی ا کن ترول ک ړی پ ه عم ومی ډول ل ومړنی‬
‫چټلونکی شیان چی په مستقم ډول پروسیس کوی د مثال په ډول د اورغورځونک و غرون و څخ ه د ک اربن‬
‫ډای اکسایډ ګاز چی د موټرانو څخه تولیدیږی او د سلفرډای اکسایډ چی د ف ابریکو څخ ه ت و لی دیږی ه وا‬
‫چټلوی (‪ )Dr.Mahendrapartab choudnary 2013‬دا چی هوا ککړشی د انسانانو اوحیواناتو لپاره‬
‫موضره ده چي صحت ته زیات تاوان رسوی اوسر بیره پ ر دی د ځمکی ه وا ګرم وی او د اوزون طبق ه‬
‫تخریبوب چی د تیزابی بارانونو داوریدو المل هم کیږی چی پر محیط زیات تاثیر ک وي د ه وا د ککړتی ا‬
‫بل المل د نفوذو زیات والی هم دی ځکه چی په ‪ 2013‬میالدی کی کاکی د نړی نفوذ ل ه ‪7‬بیلیون ه څخ ه‬
‫اضافه و ‪)World bank 2014‬‬
‫دنفوسو زیات والی ددی سبب کیږی چی زیات مواد داوسیدونکوله لوری په مصرف ورسیږی د نوموړو‬
‫د مصرف په نتیجه کی زیات فاضله مواد په وج ود راځی چی دا دی ال م ل ک یږی چی ه وا کک ړه ک ړی‬
‫‪ Smith,mc Donald and Patterson 2014‬د هوا د چټلتیا له امله دغه نړی ګرمیږی چی ‪Global‬‬
‫‪ warming‬ورته وایی دنړی په ګرمیدو سره هغه کنګلونه چی دایمی په قطبونو کی پرات ه دی د میلینون و‬
‫کلونو راهیسی هغه په ویلیدو راځی چی د سمندرونو سطحه ورس ره ل وړیږی ددی امک ان ش ته چی ځ نی‬
‫هیوادونه تراوبو الندی شی‬
‫ی واځی دان ه چی د ه وا پ ه چټلتی ا س ره جغرافی ایی او هم ن ور مش کالت پیښ یږی بلکی ددی ت ر څن ګ د‬
‫انسانانو او حیواناتو ژوند ته هم خطر پیښیږی چی تنفسی مشکالت د سرطان ناروغی د پوستکی ناروغی‬
‫او داسی نور ضررونه ځنی پیښیږی چی د ‪ WHO‬مطابق یی دا نړی په تشویش ک ړی ده ‪Vaib haw‬‬
‫‪garg 2013‬‬
‫دهوا چټلتیا ډیر غټ مشکل دی په نړی کی د صحت او چاپیلایر لپاره چی څیړنو ښودلی ده‬
‫چی ‪ 7.2‬میلیونه نابالغه طبقه کسان مړه کیږی د هر کال په جریان کی او ‪ 147‬میلیونه کس ان د ن اتوانی‬
‫سره مخ کیږی ‪ Cohn 2017,Who 2018‬چی دا ډیره لوړه اندازه ده‬
‫چی انسانان دومره مړه کیږی په هم دومره اندازه پر حشراتو حیواناتو مرغانو اود محی ط پ ر کرون دو هم‬
‫منفی تاثیر لری‬
‫هم دا رنګه د هوا د ککړتیا نتیجه د طبعی عواملو څخه لکه د ځنګلونو سوځیدل د اورغورځونکوغورون و‬
‫د دوړو او بادونو د بوټو او کوندو سوځول دخوسوشو شیانو غورځول او د ټراسفورټ له امله ده او داسی‬
‫نوری منبع هم لری ‪Unicef 2016‬‬
‫د هوا ککړتیا د اقلیم د تغیر یا ‪ Global warming‬او د اوزون د طبقی ټخریبی دل چی دا ت اثیر ک وی پ ر‬
‫ژوند باندی د ځمکی او صحت تاثیرات په مختلیف و لیولون و کی ‪Imet al 2018, Timwery adicalls‬‬
‫‪ 2010‬د اوزون په سطحه کی ‪ O3‬د اکسیجن شطون لری کله چی کاربن د هوا د چټلتیا ل ه امل ه پورت ه‬
‫شی نو دوی تعامل سره کوی نو ددی په پایله کی اوزون طبقه تخریبیږی چی دلمر څخه مض ری وړانګی‬
‫او یا څپی ځمکی ته راځی چی د پوستکی سرطان او داسی نوری خطر ناکه ناروغی تری پیښږی‬
‫د دولسمی پیړی په نیمایی کی د ککړتیا زی ات غلظت د زی اتو خلګ و د م رګ س بب و ګرځی ده چی دا پ ه‬
‫دهغه وخت کی لوی غمیزه وه ‪Thoraeic socity 1990,Lipfert and Wyzga 1993, Popaatal‬‬
‫‪ 1995 amercan‬ښودلی ده چی د امریکا ځنی او ځنی اروپایی هیوادون و او پ رمختللی هیوادون و کی د‬
‫هوا د ککړتیا لږ غلظت دزیاتو مرګونو سبب شوی دی‬
‫هغه پر مختګ چی موږ په تیرو څلویښتو کلونو کی کړی دی ایا م وږ د ه وا ککړتی ا پ ه نظ ر کی نی ولی‬
‫ده ‪ .‬د نوم وړی پ ر مخت ګ څخ ه ب ه د ه وا د ککړتی ا کن ترول د ن ړی لپ اره زی ات س تونزمن وی‬
‫‪Kim,knowlton director of nrdc science center‬‬
‫همدارنګه افغانستان هم د چاپیلایر مشکالت لری او دغه د چاپیلایر خطرات اکثزه وخت تغیر ک وی زی ات‬
‫وخت د افغانس تان د ه وا ککړتی ا د جنګون و څخ ه هم وی ځک ه د ب اروتو دود خپری دل د ن ورو خط ری‬
‫وړانګو د ځنی مضره ګازاتو خپریدل د افغانستان په هوا زیات منفی تاثیر کړی دی خو ال ت ر اوس ه هم د‬
‫هوا ککړتیا ته زیاته پاملرنه نه ده شوی ځک ه د افغانس تان زی ات خل ګ د تعلیم څخ ه بی ب رخی او عام ه‬
‫پوه اوی ن ه ل ری هم دارنګ ه دلت ه زی ات ش میردمړنی احص ایی ش ته دی پ ه افغانس تان کی ‪Health‬‬
‫‪ metricanl evalution‬داڅیړن ه وک ړه چی د ه وا د ککړتی ا ل ه امل ه پ ه ‪ 2017‬میالدی ک ال کی‬
‫‪ 40000‬کسان مړه شوی دی ‪ Gbd 2017‬او نړی وال بانک په ‪ 2017‬کال کی سروی وکړه چی ه ر‬
‫کال ‪ 56941‬کسان د هوا د چټلی له امله مړه شوی دی چی دغه شمیره تر ‪ GBD‬زیاته وه‬
‫د کندهار والیت چی د افغانستان پ ه س هل لودیځ ه برخ ه کی پ روت دی د افغانس تان د لوی و ت اریخی م ر‬
‫کزونو څځه شمیرل ک یږی چی دا والیت د اس توایی اقلیم ل رونکی دی چی س ویل خوات ه یی ش ورابک او‬
‫س ری ش ګی ددښ تو موج ودیت ددی والیت ځانګړتی اوی س حرایی او نیم ه س حرایی اقلیم ت ه اړه ولی دی‬
‫(میرغالم محمد غبار‪ ۱۳۷۷‬ه ش) د کندهار والیت ه وا منځ نی چټلتی ا ل ری چی ل وړ ترین ه ان دازه یی د‬
‫‪ WHO‬په واسطه ټاکل شوی ده دا څرګندوی ددی ښکارندویه دی چی ص حت ت ه خط ر ش ته لک ه څنګ ه‬
‫چی کندهار سحرایی او نیمه صحرایی اقلیم لری ن و اک ثره وخت پ ه کښ ی د دوړو پیښ یدل ګ رد غب ار را‬
‫منځته کیږی چی دا هم هوا چټلوی او هم صحت ته مشکالت پیښوی ‪.‬‬

‫‪1:2‬د مشکل بیانیه (‪)Problem Statement‬‬

‫د کندهآر ښار چی د افغانس تان دجن وبی والین کن دهار مرک ز دی او د افغانس تان د لوی و ښ ارونو د جملی‬
‫څخ ه ش میرل ک یږی د را جیس تر ش و وګ ړو ش میر یی پ ه ‪ 1395‬ه ش ک ال کی د احص ایی ل ه مخی‬
‫‪ 448262‬تنو ته رسیږی او د افغانستان د نورو ښارونو پ ه ډول ه وا ت ه دد ککړونک و م وادو د کن ترول‬
‫لپاره کوم قوانین نه لری په کندهار ښار کی د نفوذو زی اتوالی او دخ وا ‪:‬کړونک و من ابعو ش تون پ ه زیات ه‬
‫کچه د هوا د ککړیدو سبب کرځی پ ه کن دهار ککړتی ا ورځ پ ه ورځ پ ه زیاتی دو ده د ه و ککړتی ا د ډی رو‬
‫مرضونو لک ه س رطان د خ وب ډیرښ ت ن ا ارامی او ن ورو مش کالتو س بب ګ رځی ک ه چ یری نوم وړی‬
‫موضوع ته پاملرنه ونه شی په راتلونکی کی ب ه د زی اتو مش کالتو س بب وګ رځی پ ه کن دهار ښ ار کی د‬
‫اړونده چاپیلایر ساتنی اداری ږکوم خ اص معلوم ات ا‪ ،‬ق وانین ن ه ل ر ی پ ه کن دهار ښ ار کی د نوم وړو‬
‫مشکالتو په اساس یوه خاصه تګالره جوړه شی تر څ و نوم وړی مش کالت ح ل او فص ل ش ی د نوم وړو‬
‫مش‪:‬أآټ‪ ،‬ډ څأ أپاره د هوا د ککړتیا ډول او اندازه موهیمه ده د نومړو اندازو دالسته راوړولو لپ اره ی وی‬
‫څیړنی ته اړتیا شته که چیری په کندهار ښار کی د هغ‪ ،‬منابعو لپاره چی په زیاته اندازه هوا ته ککړونکی‬
‫مواد لیږی معیارونه ونه ټاکل شی نومړی منابع کی دای ش ی د ډی رو ج دی ن اروغیو س بب وګ رځی لک ه‬
‫سرطان د سږو ناروغی او داسی نور دنومړو مش‪:‬التو لپاره باید یوه څیړنه ترسره شی‬

‫‪1:3‬دڅیړنی موخی (‪)Objectives‬‬

‫‪1‬ـ په د کند هار ښار کی د هوا ککړتیا د منابعو تشتخیص‬
‫‪2‬ـ په کندهار ښار کی د هوا د ککړتیا له امله د ستونځو پیدا کول‬
‫‪3‬ـ په کندهار ښارکی د هوا د ککړتیآ د منابعو څخه د هوا د ککړتیا اندازه‬
‫‪ : S 4‬په کندهار ښار کی د هوا د ککړتیآ د مخنیوی او کنترول لپاره الری چاری‬

‫‪1:4‬دڅیړنی ډګر (‪)Scope‬‬

‫دکندهار په ‪ ۱۵‬ناحیوکی دهوا ککړ تیا پید کول‬ ‫‪‬‬
‫په کندهار ښار کی دهوا دککړ تیا په پیدکولو کی نظامی او دولتی ځایونه په نظرکی نه نیول‬ ‫‪‬‬
‫په کندهار کی دهغو منابعونه څیړل چی یوی خاصی ټیکنالوجی ته اړتیا لری‬ ‫‪‬‬
‫دهغو موادو څخه دهوا ککړ تیا نه مطالعه کول کوم چی دکندهار ښار څخه خاریجیږی‬ ‫‪‬‬

‫‪)Research Questions‬‬ ‫‪1:5‬دڅیړنی پوښتنی‬

‫دکندهار ښار دهواپه ککړتیاکی کومی منابع شاملی دی ؟‬ ‫‪.1‬‬
‫په کندهار ښار کی کومی ستونزی ده هوا دککړتیا له امله پیښیږی ؟‬ ‫‪.2‬‬
‫دنوموړومنابعو څخه څومره دهوا ککړتیا منځته راځی ؟‬ ‫‪.3‬‬
‫په کومه طریقه دنوموړی منابع کنټرول کوالی شو ؟‬ ‫‪.4‬‬

‫‪1:6‬دڅیړني محدودیتونه (‪)research limitation‬‬

‫د وخت کموالی‬ ‫‪‬‬
‫ددي څیړني تر څنګ نور مضامین او مصروفیتونه‬ ‫‪‬‬
‫د دقیقو معلوماتو راټولولو مشکالت‬ ‫‪‬‬
‫دمربوطه ارګانونو او خلکو د همکاری نشتوالی‬ ‫‪‬‬
‫د منابعو په هکله د مناسبو انتشار فکتورونو نه شتون‬ ‫‪‬‬
‫د عراده جاتو دماډل نشتون‬ ‫‪‬‬
 ‫په خلکو کي د عامه پوهاوي نه شتون‬ 

)Reference‫( ماخذونه‬
 Favre.R.of kamal.G.2004. Air pollution of Afghanistan. Kabul. Ministry of Air
pollution. Of Environment. Kabul
 Causes. Consequences and control of Air pollution. Conference Paper.
August 2013
 Ghulam mohammad malikyar Dec.2017