1.Šta se ispituje kod tableta?

Formulacija tableta treba da ima slijedeće osobine

kako bi se optimizovale tehničke
karakteristike ,stabilnost i bioraspoloživost
formulacije: kompaktibilnost ljekovite supstance
sa
ekscipijensima,protočnost,kompaktibilnost,lubrika
ntne osobine,izgled,raspadljivost te brzina
rastvaranja ljekovite supstance.
KOMPAKTIBILNOST u čvrstom stanju je od značaja
za tablete zbog procesa kompakcije koji povećava
kompaktnu površinu između čestica , što povećava
potencijal reaktivnosti čestica.
PROTOČNOST: formulacija treba da ima dovoljnu
protočnost da obezbijedi da odgovarajuća količina
praška protekne u matricu tablete. Dok test
opisuje protočnost praška kao korisno sredstvo u
razvoju,obavezno ispitivanje za konačnu
formulaciju je variranje mase tableta. Postoji
velika vjerovatnoća da će postojati varijabilnost u
masi tableta u toku proizvodnje zbog variranja
veličine čestica materijala koji se komprimuje,zbog
varijacija u protočnosti. Da bi se dozvolile ove
varijacije ,farmakopeja propisuje dozvoljena
odstupanja kako bi omogućile adekvatnu
kontrolu.Uzorak je prihvatljiv ukoliko su ne više od
dvije tablete van postavljenog opsega,a nijedna
tableta nije duplo van postavljenog
opsega.Variranje mase nije garancija da će biti
ujednačen sadržaj ljekovite supstance u okviru
serije. Ukoliko se desi segregacija ljek sups ,masa
može ostati ujednačena,dok sadržaj ljek sups
varira.Variranje mase je također značajno za
postizanje konzistente jačine tablete,kako postoji
veza između količine praška u matrici i pritiska
kompakcije koji je potreban da se komprimuje
masa do određene debljine. Ukoliko je masa
praška u matrici smanjena zbog manje
kompakcije,pritisak će biti primijenjan proizvodeći
tablede manje čvrstine. Variranje sadržaja može
da uzrokuje varijabilnost u raspadljivosti i brzini
rastvaranja ljekovite supstance iz tablete. Sa nisko
doziranim lijekovima,može biti moguće da se utiče
na protočne osobine kombinovanjem protočnih
osobina ljekovite sups i ekscipijensa. Sa visoko
doziranim lijekovima,količina ekscipijenasa koja je
potrebna da bi se postigle dobre protočne i
kompaktibilne osobine,mogu dovesti do velike
količine mase tablete.Protočne osobine praška
mogu se poboljšati dodavanjem sredstava za
klizanje(talk,skrob ,silicijum dioksid...)
KOMPAKTIBILNOST:cilj formulatora je dizaj
formulacije koja će biti sposobna da da kompakt
koji čini jaku tabletu.Potrebno je dobiti tabletu
odgovarajuće čvrstine pri nižim pritiscima
kompresije,kako bi se smanjilo trošenje tablet
mašine i produžilo koristenje
klipova.Kompaktibilnst formulacije će zavisiti od
njenih glavnih komponenata.Za visoko dozirane
lijekove,ljek sups će biti jako podvrgnuta
kompakciji,dok će za nisko dozirane lijekove biti
potrebno da se tabletnoj masi doda velika količina
sredstava za dopunjavanje.
Rastvorljivost ljek sups također treba razmotriti.
Rastvorljiva ljek sups se obično formuliše sa
nerastvorljivim puniocem kako bi se optimizovao
proces dezintregracije.
LUBRIKANTNE OSOBINE: sredstva za klizanje su
jedna grupa od tri grupe sups koje učestvuju u
poboljšanju lubrikantnih osobina farm oblika.
Preostale dvije grupe sups su antiadhezivi,koji
smanjuju trenje između klipova i tablete i
lubrikansi koji smanjuju trenje između površine
tablete i matrice u toku i nakon kompakcije i
omogućavaju lako izbacivanje tablete.
IZGLED: tablete je izuzetno značajna
karakteristika.Makroskopski izgled tablete,njen
oblik,veličina,boja i oznake mogu doprinijeti
pacijentovim očekivanjima,dok mikroskopski
izgled,kao što su glatkoća površine i homogennost
boje predstavljaju mjeru kvaliteta.Veličina tablete
je često povezana sa dozom. Masa visoko
doziranih lijekova će odrediti količinu punioca koja
je potrebna za smjesu zadovoljavajuće
kompaktibilnosti sa ciljem da se proizvedu što
manje tablete zbog lakoće gutanja.
DEZINTREGRACIJA:Kada pacijent uzme tabletu sa
trenutrnim oslobađanjem lijeka,važno je da se ona
brzo raspadne i obezbijedi brzo rastvaranje
lijeka.Kako bi brzina rastvaranja ljek sups iz tablete
bila što je moguće veća ,neophodno je da se
prevaziđu kohezivne sile nastale procesom
kompresije i da se tableta raspadne na primarne
čestice što prije. Ovo se postiže dodatkom
dezintregratora,koji će ubrzati ovaj proces.Škrob
je bio prvi dezintregrator koji se koristio u
proizvodnji tableta.
ISPITIVANJ BRZINE RASTVARANJA:ljek sups oralno
primjenjene moraju da se rastvore u GI
tečnostima prije apsorpcije.Rastvaranje se brže
dešava iz primarnih čestica ljek sups tako da je
brzo raspadanje važno.Međutim,ispitivanje
raspadljivosti samo pokazuje da će se tableta
raspasti kada se uroni u tečnost.
2.Fotostabilnost se ispituje prema
propisima,kojom kinetikom se odvija
fotodegradacija u rastvoru?
Degradacija pod uticajem svjetlosti u razblaženim
rastvorima se odvija kinetikom prvog reda,dok se
u koncentrovanim rastvorima približava kinetici
pseudonultog reda.Kao objašnjenje za ovu pojavu
može se navesti činjenica da je u koncentrovanim
rastvorima degradacija ograničena zbog
ograničenog broja upadnih kvantova svjetlosti i
sljedstvenih reakcija među molekulima. Stepen
fotodegradacije može također da zavisi od vrste
rastvarača.
3.Koji polimorfni oblik supstance ćemo uzeti
zavisi od..?
Pri razvoju ljekovitih preparata izbor polimorfnog
oblika ljek sups zavisi od njegove fizičke i hemijske
stabilnosti,osobina koje su važne za razvoj
formulacije i procesa proizvodnje,kao i
biofarmaceutskih karaktreristika koje ukazuju na
in vivo ponašanje preparata.Poznavanje osobina
određenih polimorfnih oblika,u pogledu njihovih
svojstava koje su prethodno navedene,olakšavaju
racionalan odabir čvrste faze.
4.Metode izrade obloženih tableta ?
Postoje tri glavna postupka koji se koriste u
oblaganju tableta: oblaganje šećerom, filmovanje,
oblaganje kompresijom.
Oblaganje šećerom (dražiranje) podrazumjeva
oblaganje tableta saharozom.Ovo je visoko
zahtjevan,višestepeni proces.Proces uključuje
upotrebu nekoliko rastvora saharoze,sa dodatnim
komponentama,koji postepeno grade
glatku,estetski prijatnu oblogu.Konačna obloga
može činiti i do 50% finalne mase tablete,i može
uzrokovati značajno povećanje veličine
tablete.Tradicionalno,oblaganje šećerom se
izvodilo u bubnjevima za oblaganje u kojima su
tablete rotirane.Sa odgovarajućim punjenjem
bubnja i brzinom,tablete su rotirane u
trodimenzionalnom pravcu. U bubanj se uvodio
topao vazduh za sušenje i postojao je odvod za
uklanjanje vlage i površine.Rastvor za oblaganje se
nanosio na tablete i distribuirao oko tableta
njihovim rotiranjem.
Jedan od razloga oblaganja tableta je zaštita
ljekovite sups od uslova okolike kao što su
vlaga,tako da je važno da obloga ne penetrira u
jezgro.Primjenjuje se oblaganje rastvorom šelaka
u etanolu,ali se danas uglavnom zamjenjuje
korištenjem sintetskih polimera koji štite od vode
kao što su celuloa acetat ftalat i dr.Zaštitni sloj je
adhezivni sloj na koji se može nanijeti glatki
film.Zaštitni sloj je smjesa rastvora saharoze i
adhezivne gume kao što je akacija ili želatin koja
se brzo raspoređuje po površini tablete.Prašenje
prati svaku primjenu rastvora sa zaštitnim slojem
praška koji sadrži materijale kao što su kalcijum
karbonat,kalcijum sulfat,akacija,talk i kaolin koji
pomažu stvaranje čvrstog filma.Glatki sloj čini
najveći dio mase tablete i daje tableti završni
sjaj.Obloga se sastoji od sirupa saharoze koja
može da sadrži skrob ili kalcijum karbonat.
Oblaganje filmom/Filmovanje tableta
Filmovanje podrazumjeva primjenu polimernog
filma na površini tablete,i povećava masu tablete
samo za 5%,sa neznatnim povećanjem veličine
tablete.Suspenzija za oblaganje se raspršuje
direktno na površinu tablete i sušenje se dešava
čim sloj bude na površini tablete.Oblaganje se
može izvesti primjenom nekoliko metoda,pri čemu
sve metode imaju iste osobine:atomiziranje
suspenzije za oblaganje i sposobnost zagrijavanja
velikih količina vazduha.Glavni metod oblaganja je
modifikovano oblaganje u bubnju i oblaganje u
fluidizirajućem sloju.
Oblaganje kompresijom
Ova tehnika uključuje proizvodnju relativno
mekanog tabletnog jezgra koji sadrži ljek sups i
komprimovanjem obloge oko njega.Ovo se postiže
smještanjem jezgra u matricu koja već sadrži neku
formulaciju sa oblogom.Dalji materijal za
oblaganje se zatim dodaje u matricu i sadržaj se
komprimuje.
5.Koje pomoćne tvari ulaze u formulaciju
injekcija?
6.Objasni uticaj veličine molekula na
rastvorljivost?
Usljed interakcije između nepolarnih grupa i
vode,veliki organski molekuli imaju nižu
rastvorljivost u vodi u poređenju sa malim
molekulima,tj.rastvorljivost zavisi od broja
molekula rastvarača koji mogu da se pakuju oko
molekula supstance koja se rastvara.
7.Vrste gustine prašaka i granulata?
Pod pojmom gustina uzorka praška se obično misli
na nasipnu gustinu I na volume koji ispunjavaju
čestice praška I pore.Nasipna gustina varira u
zavisnosti od pakovanja čestica praška ,tako da se
nekoliko vrijednosti nasipne gustine mogu dobiti
za isti uzorak praška.
-minimalna nasipna gustina se dobija kada je
zapremina praška maksimalna,uzrokovana
aeracijom
-nasipna gustina koja se dobija kada se volume
praška mjeri nakon punjenja praška u cilindar.
-tapkana gustina koja predstavlja maksimalnu
nasipnu gustinu koja se dobija bez deformacije
čestica.
8.CaCO2 ćelijski monoslojevi i druge ćelijske
kulture se koriste u cilju...?
CacO 2 ćelijski monoslojevi I druge kulture ćelija
izolovane iz humanog carcinoma su dosta
korištene za određivanje permeabilnosti
lijekova.Caco 2 ćelijske culture su korištene za
ispitivanje mehanizma pasivnog paracelularnog
transporta,aktivnog transporta,oligopeptidnih
transportera,transportera monokarboksilnih
kiselina,efluksnih sistema,uticaja inhensera,kao i
kloniranih caco2 ćelija sa specifičnim sistemima
nosača
9:Nulta faza razvoja formulacije?
. u fazi istrazivanja lijeka predlozena je i nulta faza
istrazivanja a u kojoj:se primjenjuje jedna
subterapijska doza lijeka kandidata na malom broju
humanih ispitanika (10-15) u cilju dobijanja
preliminarnih farmakokinetickih i
farmakodinamickih podataka. Faza 0 ne pruza
podatke o bezbjednosti ili efikasnosti ali se moze
sprovesti da bi se rangirale potencijalne ljekovite
supstance i odabrali kandidati za dalje ispitivanje.
10.Kako lijek prolazi registraciju da može na
tržište?Kada se treba registrovati lijek?
Čim se kroz predkliničke I kliničke studije lijeka
dokaže bezbijednost,efikasnost I prihvatljiv
kvalitet,proizvođač će započeti process registracije
lijeka,odnosn podnijeti će zahtjev za stavljanje
lijeka u promet regulatornim vlastima
II
1.Pka vrijednost za sta je bitna?
Potencijalne ljekovite supstance koje imaju
jonizujuće grupe u svojoj strukturi ,poputslabih
kiselina ili baza,mogu biti iskorištene za
obezbjeđenje bioloških ili fizičkih svojstava kao što
su vezivanje za ciljni enzim ili receptor,vezivanje
za plazma protein,apsorpcija u
gastrointestinalnom traktu ,isporuka u
CNS ,rastvorljivaost I brzina rastvaranja.Prema
tome ,jedan on najznačajnih parametara za
karakterizaciju potencijalnih ljekovitih supstanci
koje se određuju prije njihovog daljeg razvoja je
pka vrijednost.
2.biofarmaceutski aspekti rastvorljivosti/ brzine
rastvorljivosti
3.degradacija aktivne sups
4.difrakcijom X zraka šta se dobija
5 navesti interakcije lijekova
6 .Supstance u lumenu crijeva koje se ne odnose
na hranu?
Na brzinu I obim aprospcije mogu uticati i pojava
degradacije,metabolizma ili kompleksiranja u
lumenu gastrointestinalnog trakta.Sastav
luminalnog sadržaja se razlikuje duž
gastrointestinalnog trakta.Ove razlike se ogledaju
uglavnom u pogledu vrste I koncentracije
jona,komponenata
žuči,protein,lipida,osmolalnosti I površinskog
napona.Interakcije lijekova sa sadržajem u lumenu
crijeva mogu dovesti do precipitacije ljekovite
supstance usljed interakcije sa jonima sa kojima
gradi nerastvorljive soli,vezivanja za enzyme ili
protein ili jednostavno raspodjele ljekovite
supstance na mjestu apsorpcije I smanjenog
prolaska kroz membranu.
7 navesti uslove čuvanja gotovog preparata
8.kad se konzervansi dodaju u gotove preparate
9kako se vrši validacija aparata za ispitivanje
rastvorljivosti
TEST I
1. U slucaju da postoji niz potencijalnih
lijekovitih supstanci znacajna prednost za
razvoj formulacije mogu biti?
U vecini slucajeva, veci prioritet se pruza
optimalnim farmakoloskim i bezbjednosnim
karakteristima potencijalne ljekovite supstance. U
slucaju da postoji niz potencijalnih lijekovitih
supstanci znacajna prednost za razvoj formulacije
mogu biti osobine bitne za razvoj farmaceutskog
oblika. Izvodjenje preformulacionih i
biofarmacetuskih studija olaksava izbor
potencijalne ljekovite supstance, jer se tokom tih
studija prepoznaju najznacajnije fizickohemijske i
biofarmaceutske osobine supstance.
2. Sta su “dzepni hidrati”?
Hidrati sa izolovanom vodom u kristalnoj resetki.
U ovakvim hidratima molekuli vode nisu u
direktnom medjusobnom kontaktu , tj. razdvojeni
su molekulima supsta<nce. Ponekad se jos
nazivaju “dzepnim hidratima”. Radi se uglavnom o
stabilnim hidratima, osim ukoliko zagrijavanjem
dolazi do kolapsa kristalnog u anhidrovani oblik.
Najcesce se radi o stehiometrijskim kristalima.
3. Konformacijske promjene nekog kristala
dovode do?
Konformacijske promjene dovode do stabilizacije
kristalne resetke svakog polimorfnog oblika do
odredjenog stepena stoga oni mogu da pokazuju
znacajne razlike u pogledu rastvorljivosti.
Takodjer, konformacioni polimorfizam moze da
dovede do razlika u osobinama materijala kao sto
je polihromizam.
4. Kako se simulira in vivo rastvorljivost
ljekovite supstance?
Tokom izvodjenja ispitivanja brzine rastvaranja
idealno je, kad je moguce, simulirati in vivo
uslove. Da bi se to postiglo ispitivanje treba
izvoditi u velikim zapreminama medijuma za
rastvaranje tako da postoji mehanizam kojim se
medijum za rastvaranje stalno zamjenjuje novim,
svjezim medijumom cime se imitiraju dinamicki
procesi u in vivo uslovima. Ukoliko je ovaj zahtjev
ispunjen kaze se da se ispitivanje brzine
rastvaranja vrsi u sink uslovima. Nasuprot tome
ukoliko tokom izvodjenja ispitivanja u medijumu
dolazi do znacajnog porasta koncentracije ljekovite
supstance, kaze se da je ispitivanje u ne-sink
uslovima. +Savremeni trendovi u proceni
rastvorljivosti lekovitih supstanci in vivo, u
gastrointestinalnom traktu, podrazumevaju
upotrebu fiziološki zasnovanih medijuma, koji
sadrže kompleksne smeše žučnih soli i drugih
površinski aktivnih materija prisutnih u
gastrointestinalnom traktu, uz dodatak
komponenata sličnih lipidima iz hrane, kao što su
gliceril-monooleat i natrijumoleat. Osim upotrebe
veštačkih medijuma koji simuliraju uslove u GI
traktu, procena rastvorljivosti se može vršiti i u
aspiratima humanog ili životinjskog porekla
izolovanim iz GI trakta u uslovima na gladno ili
nakon uzimanja obroka. Prednost u ispitivanju
rastvorljivosti u ranim fazama razvoja leka imaju
fiziološki zasnovani medijumi, kod kojih se u
poslednje vreme insistira na „funkcionalnoj“, više
nego na biorelevantnosti u pogledu sastava.
5. Endogeni surfaktanti GIT-a?
Najznačajniji endogeno prisutni surfaktanti su
žučne kiseline koje se izlučuju u gornji dio tankog
crijeva. Žučne kiseline (holna, henodeoksiholna i
deoksiholna kiselina) su prisutne u obliku
natrijumovih soli, kao konjugati sa glicinom i
taurinom. Ukupna koncentracija žučnih kiselina u
gornjim dijelovima tankog crijeva je 4 do 6 mM u
uslovima na gladno, i to do 40mM nakon obroka.
Žučne kiseline se reasorbuju u završnom dijelu
tankog crijeva. Pri upbičajnim fiziološkim
uslovima, nastanak micela i solubilizacija se mogu
pojaviti i pri niskim koncentracijama žučnih soli,
koje su prisutne u uslovima na gladno. Nastale
micele, pored žučnih soli, sadrže i endogene
fosfolipide (lecitin) i proizvode varenja masnih
materija unijetih hranom, kao što su monogliceridi.
Rastvorljivost nekih vrlo slabo rastvorljivih
ljekovitih supstanci može biti višestruko povećana
pri dodatku fiziološki relevantnih količina lecitina
u rastvor žučnih soli, dok kod nekih supstanci,
nastanak mješovitih micela ne dovodi do
pobiljšanja rastvorljivosti. Žučne kiseline
mehanizom solubilizacije povećavaju rastvorljivost
slabo rastvorljivih supstanci, međutim one mogu i
da dovedu i do smanjenja rastvorljivosti ljekovitih
supstanci građenjem slabo rastvorljivih soli i
kompleksa. (kanamicin, neomicin, propranolol,
tubokurarin)
6. Navedi nekoliko spojeva kod kojih se
pojavljuje polimorfizam?
Polimorfni oblici estrona,ritonavir,aromatični
karbonitril,omeprazol.
7. Fizicka stabilnost kremova ispitivana je
razlicitih tehnikama kao sto su?
Fizicka stabilnost kremova ispitivana je razlicitim
tehnikama kao sto su : DSC, TGA, mikroskopija,
mjerenje refleksije, reologija, Raman
spektroskopija i dielektricna analiza.
8. Navedi od cega se sastoji uredjaj za
ispitivanje brzine rastvaranja ljekovitog oblika?
Ispitivana supstanca se komprimuje u disk koji se
postavlja na odgovarajući nosač,.Disk se uranja u
medijum za ispitivanje brzine rastvaranja,a držač
rotira velikom brzinom.(držač diska I diskovi
komprimovane supstamce)
*9. Kada treba stavljali konzervanse u
pareneteralne preparate?
Konzervansi, kao i oksidansi, koriste se samo u
slučajevima kada se njihova primjena ne može
izbjeći i kada je proces proizvodnje optimizovan
da potencijalnu oksidaciju svede na minimum.
10. Usljed cega zavisi pH vrijednosti
parenetralnih preparata?
Pri formulaciji parenteralnih preparata trebalo bi
postići pH blizu fiziološkoj vrijednosti, osim ako to
nije moguće iz razloga koji se odnose na stabilnost
ili rastvorljivost. Često je odabrana pH vrijednost
kompromis između pH vrijednosti na kojima se
postiže maksimalna stabilnost, rastvorljivosti i
fiziološke prihvatljivosti. Ukoliko se radi o
aktivnoj supstanci koja je po prirodi so, i koja se
može titrirati kiselinom ili bazom do postizanja pH
vrijednosti pogodne za parenteralnu primjenu,
često je moguće izbjeći primjenu pufera. Primjena
pufera je opravdana u slučaju kada je potrebna
kontrola pH zbog postizanja max stabilnosti ili
rastvorljivosti. Puferi koji najčešće ulaze u sastav
parenteralnih preparata su fosfatni (za puferovanje
blizu fiziološke pH vrijednosti), te acetatni ili
citratni (za puferovanje pri nižim pH). Uobičajene
koncentracije pufera su od 10-100 mmol/l. Kao
soli kiselih pufera uglavnom se koriste
natrijumove, a ponekad i kalijumove soli, a kao
soli baznih pufera koriste se hidrohloridi.
II TEST
1. Simuliranje in vivo ispitivanja brzine
rastvaranja?
2. Inciranja u parenteralnim preparatima?
3. Rastvaranje organskih molekula?
Usljed interakcija između nepolarnih grupa i vode,
veliki organski molekuli imaju nižu rastvorljivost u
vodi u poređenju sa malim molekulima tj,
rastvorljivost zavisi od broja molekula rastvarača
koje mogu da se „pakuju“ oko molekula supstance
koja se rastvara.
4. Rastvaranje ljekovitih supstanci pri
razlicitim pH vrijednostima?
Rasvorljivost neke supstance na određenoj pH
vrijednosti je funkcija rastvorljivosti jonizovanog
oblika supstance i ograničene rastvorljivosti
nejonizovanih molekula. Za slabe kiseline sa
jednim centrom jonizacije, promjena rastvorljivosti
u zavisnosti od pH vrijednosti može se prikazati
Henderson-Hasselbachovom jednačinom, koja
opisuje vezu između osnovne rastvorljivosti slabe
kiseline ili baze S0 , pH i pKa: S= S0 (1 + 10pH-
pKa
).
Slaba kiselina sa dvije jonizujuće kisele grupe
pokazuje značajnu promjenu (povećanje)
rastvorljivosti u zavisnosti od promjene pH
vrijednosti.
5. Primarno pakovanje?
Optimizacija pakovanja proizvoda na pocetku da
se usredsredi na definisanje primarnog pakovanja
(ponekad se koriste i termini “osnovni kontejner”
ili “neposredni kontejner”). Primarno pakovanje je
u kontaktu sa ljekovitim proizvodom, ukljucujuci
zatvarac i bilo koju drugu povrsinu koja je u
kontaktu sa proizvodom
6. Ekscipijensi?
Ekscipijens se definiše kao supstanca koja je
sastojak formulacije, ali koji nije ni lijek ni prolijek
i ispitana je sa aspekta bezbijednosti. Svaki
ekscipijens se uvodi u sastav formulacije s ciljem
da:- omogući nesmetano izvođenje proizvodnog
procesa,
- zaštiti, podrži ili poveća stabilnost,
biol.raspoloživost ili prihvatljivost
- pomaže u identifikaciji proizvoda
- poboljšava druge osobine lijeka u toku
skladištenja ili upotrebe.
Svaki ekscipijens treba da bude kompatibilan sa
formulacijom i pakovanjem i da ispunjava
određenu funkciju u proizvodu. Također, odabrani
ekscipijensi bi trebali da se prilagode zahtjevima
farmakopeje, da budu globalno prihvaćeni i da
poštuju predložene specifikacije. Prednost se daje i
upotrebi ranije korištenih i odobrenih ekcipijenasa
u registrovanim lijekovima zbog uštede u
troškovima i vremenu.
Oni mogu da povećaju ili smanje rastvorljivost
neke supstance u određenom rastvaraču. Za soli
koje povećavaju rastvorljivost se kaže da
‘usoljavaju’ supstancu, dok soli koje smanjuju
rastvorljivost ‘isoljavaju’ supstancu. Efekat
dodatka nekog ekscipijensa u velikoj mjeri zavisi
od uticaja koji on ima veze na vezivanje vode ili na
mogućnost da se sa molekulima supstance ‘bori’ za
molekule vode.
7. Par primjera antioksidanasa?
Antioksidansi se dodaju u preparate da se sprijeci
hemijska i fizicka nestabilnost.
To mogu biti : vitamin E (tokoferol), vitamin C
(askorbinska kiselina), alfa-lipoinska kiselina,
glutation, koenzim Q10, karotenoidi.
8. Uticaj medijuma na brzinu rastvaranja?
(korelacija sa in vivo podacima)
Tokom izvodjenja ispitivanja brzine rastvaranja
idealno je, kad je moguce, simulirati in vivo
uslove. Da bi se to postiglo ispitivanje treba
izvoditi u velikim zapreminama medijuma za
rastvaranje tako da postoji mehanizam kojim se
medijum za rastvaranje stalno zamjenjuje novim,
svjezim medijumom cime se imitiraju dinamicki
procesi u in vivo uslovima. Ukoliko je ovaj zahtjev
ispunjen kaze se da se ispitivanje brzine
rastvaranja vrsi u sink uslovima. Nasuprot tome
ukoliko tokom izvodjenja ispitivanja u medijumu
dolazi do znacajnog porasta koncentracije ljekovite
supstance, kaze se da je ispitivanje u ne-sink
uslovima.
Prvi rok:
1. TEST
1. Kolika je cijena i vrijeme trajanja razvoja
inovativnog lijeka? ( 11, 12 str)
Procjenjuje se da je potrebno oko billion dolara da
se nadoknade troškovi istraživanja, razvoja,
proizvodnje, distribucije, marketinga I prodaje za
preparat koji sadrži novu ljekovitu supstancu.
Suma je veća kada se radi o novim biotehnološkim
lijekovima I procjenjuje se na 1,2 milijardi dolara.
Prosečno vrijeme koje protekne od faze otkrića
novog lijeka do njegovog puštanja u promet 10 do
12 godina.
2. Metode za određivanje pKa vrijednosti? ( 28
str)
3. Objasni uticaj jonizacije na rastvorljivost? ( 35
str)
4. Kako se dobijaju različiti polimorfni oblici
ljekovite supstance? ( 48 str)
5. Kako se ispituje rastvorljivost polimorfnih
oblika? 52 str.
Rastvorljivost polimorfnih oblika se
eksperimentalno određuje na različitim
temperaturama, a zatim se logaritmovane
vrijednosti rastvorljivosti prikazuju u funkciji
recipročne vrijednosti temperature (van’t Hoff-ova
metoda).

6. Mogući razlozi za niske vrijednosti za

permeabilnost dobijene u okviru in vitro
ispitivanja su? (142 str)
To su: adhezija na plastične materijale, niska
rastvorljivost, kompleksiranje sa jonima koji ulaze
u sastav pufera, metaboličke reakcije u lumenu
crijeva, niska aktivnost/viabilnost tkiva (aktivni
transport), analitički problem, debeo sloj mukusa
ili statičan sloj vode, stvarno niska permeabilnost
7. Interakcije lijekova sa sadržajem lumena
crijeva mogu dovesti do? (155 str)
8. Prihvatljivi razlozi za nesprovođenje završne
sterilizacije proizvoda su: ( 231 str)
9. Navedi načine procjene stabilnosti suspenzija?
( 239 str)
10. Kod DPI mikronizirane čestice jako aglomeriju
iz razloga? (245 str)
2. TEST
1. U smislu patentne zaštite osim zaštite aktivne
supstance zaštićuje se I? ( 13 str)
Trebalo bi da se zaštite I nove indikacije,
formulacije, sisteme za isporuku ljekovite
supstance, proizvodne postupke kao I nove
tehnologije, da bi se produžio život proizvoda na
tržištu I održali prihodi.
2. Obim u kom se izvode studije prenominacije I
rana razvojna ispitivanja novog lijeka u velikoj
mjeri zavisi od? (26 str)
Zavisi od stručnosti, opreme, dostupne količine
ispitivane supstance, kao I od razvojne politike
kompanije.
3. Objasni uticaj veličine molecule na
rastvorljivost? (35 str)
4. Koji polimorfni oblik supstance ćemo uzeti
zavisi od? ( 49 str)
5. Fotostabilnost se ispituje prema propisima,
kojom kinetikom se odvija fotodegradacija u
rastvoru? (92 str)
Fotostabilnost se ispituje prema propisima
Evropske farmakopeje (1996) I ICH. Degradacija
pod uticajem svjetlosti se u razblaženim
rastvorima odvija kinetikom prvog reda dok se u
koncentrovanim rastvorima približava kinetic
pseudo-nultog reda. U koncentrovanim rastvorima
degradacija je ograničena zbog ograničenog broja
upadnih kvantova svjetlosti.
6. Mikroskopija na vrućoj ploči je analitička
tehnika? (115 str)
Kod koje se nekoliko miligrama ispitivane
supstance nanosi na pločicu za mikroskopiju I
potom se postavlja na postolje I zagrijava. Toplo
postolje se sastoji iz komore za unošenje uzorka sa
otvorima koji omogućavaju da svjetlost iz
mikroskopa prolazi kroz uzorak. Uzorak može da
se zagrijava različitim brzinama dok se nalazi u
komori. Bilježe se digitalne slike ili filmovi.
7. Gdje se nalaze u GIT najznačajniji endogeno
prisutni surfaktanti? (150 str)
Najznačaniji endogeno prisutni surfaktanti su
žućne kiseline koje se izlučuju u gornji dio tankog
crijeva. Žučne kiseline (holna, henodeoksiholna I
deoksiholna) su prisutne u oblike Na soli, kao
konjugati sa glicinom I taurinom.
8. Najčešće korištene grupe poboljšivača
apsorpcije lijekova iz GIT-a su? (176 str)
To su: nesteroidni antiinflamantorni lijekovi I
njihovi derivati (npr. Na salicilat), površinski
aktivne supstance (npr. Na laurilsulfat), žučne soli,
masne kiseline srednje dužine lanca (oktanoinska
kis.), trigliceridi srednje dužine lanca, enamini
9. Sa farmaceutskog aspekta, osmotski efekti
lijeka su važni u slučaju? (234 str)
U slučaju parenteralne I oftalmološke primjene,
tako da je formulacija usmjerena ka sprečavanju
sporednih efekata ili pronalaženju puta primjene
za njihovo minimiziranje.
10. Na osobine DPI utiče niz faktora kao što su?
(244 str)
3. TEST
1. Koji su napretci postignuti u razvoju bioloških
lijekova? (20 str)
Ostvaren je izvjestan napredak u kreiranju
različitih bioloških lijekova kroz npr. Inženjering
antitijela za terapiju kancera. Inženjering proteina
i glikozilacije se može koristiti za razvoj antitijela sa
pojačanom efektorskom funkcijom. Prisustvo ili
odsustvo jednog šećernog ostatka može dovesti
do razlike od dva reda veličine u sposobnosti za
uništavanje ćelija kancera, posredstvom antitijelo-
zavisne ćelijske toksičnosti, što vodi smanjenju
doze i troškova.
2. Šta je logP? (30 str)
3. Objasni uticaj ekscipijenasa na rastvorljivost?
(39 str)
4. Koja su termodinamička svojstva koja su
povezana sa polimorfizmom? (50 str)
5. Šta je hidroskopnost supstance I na šta utiče?
(101 str)
6. Određivanje brzine rastvaranja ljekovite
supstance vrši se? (145 str)
7. Najšire prihvaćen parameter za predviđanje
apsorpcije lijekova je? (160 str)
. Efekat metalnih jona I kiseonika na stabilnost
ljekovite supstance u rastvoru su? (231 str)
9. Kako poboljšavamo transport supstanci kroz
kožu? (239 str)
10. Polisorbati se koriste u parenteralnim
lijekovima u koncentraciji I u svrhu? (351 str)
1. TEST
1. Koji su napretci postignuti u razvoju bioloških
lijekova? (20str)
2. Iz kojih razloga je važna kompatibilnost
farmacuetski aktivnih supstanci? (:/)
3. Kod kojih f.o. statički naboj čestica ima
značajnu ulogu? (str. 222)
4. Nebulizatori (str. 383)
5. ICH vodiči i po rečenicu (309-314 str)
6. Prema volumenu injekciranja f.o. dijelimo na i
gdje se primjenjuju? (str 346.)
7. Najšire prihvaćen parametar za predviđanje
apsorpcije lijekova je? (160 str)
8. Efekat metalnih jona i kiseonika na stabilnost
ljekovite supstance u rastvoru su? (231str)
9. Briketiranje kod granulata je proces? (428str)
10. Oftamološki inserti (str. 457)

2. TEST
1. Kako se predviđa apsorpcija ljek. supstance iz
ljek. oblika? (str.158-..)
Dostupni su brojni modeli za proučavanje
asporpcije lijekova, kao što su: računarske
metode, raspodjela između uljane i vodene faze,
kulture ćelija, membranske vezikule, intestinalni
prstenovi ili kese, isječci tkiva eksperimentalnih
životinja u Ussing-ovoj komori, intestinalna
perfuzija in vitro i in situ, in vivo na životinjama
kojima je insertovana kanila ili fistula te in vivo na
životinjama uz pomoć gastričnih sondi. Primjenom
ovih modela dobijaju se vrijednosti parametara
koje se zatim dovode u vezu sa podacima
dobijenim u okviru ispitivanja na ljudima, ugl
frakcijom apsorbovanog lijeka. (slika, str 159).
2. Metode određivanja pKa? (28str.)
3. Iz kog razloga nastaje keikovanje? (str. 223)
Do keikovanja dolazi u toku čuvanja i ono
podrazumijeva formiranje komada ili kompletnih
agregata praška. Nekoliko faktora može uticati na
predispoziciju praška da ispolji tendenciju ka
keikovanju, a to su: statičko naelektrisanje,
higroskopnost, vel čestica, nečistoće u prašku, i u
smislu čuvanja: temperaura, relativna vlažnost i
vrijeme čuvanja. Mehanizmi keikovanja se
zasnivaju na fomiranju 5 tipova međučestičnih
veza i to: veze kao rezultat umrežavanja, rezultat
sternih efekata, mreže preko statičkog
naelektrisanja, preko slobodne tečnosti i preko
čvrstih mostova.
4. Za razliku od drugih inhalacionih oblika
lijekova, DPI u svom sastavu ne sadrže? (str.244)
DPI u svom sastavu ne sadrže propelente pa su
prema tome „ekološki prihvatljiviji“ ili
„prihvatljiviji za okolinu“ od MDI.
5. Kako se odabiru ekscipijensi jedne
formulacije? (str. 315)
6. Kada se koriste konzervansi u parenteralnim
preparatima? (str. 363 dole drugi dio stranice)
Konzervansi, kao i oksidansi, koriste se samo u
slučajevima kada se njihova primjena ne može
izbjeći i kada je proces proizvodnje optimizovan da
potencijalnu oksidaciju svede na minimum.
7. Opiši emulzije kao parenteralne oblike
lijekova. (str. 352)
8. Kada se koriste uljani vehikulumi u
parenteralnim formulacijama? (str 356)
Uljani vehikulumi mogu se koristiti u formulaciji
preparata sa slabo rastvorljivim ljekovitim
supstancama za i.m primjenu, što može imati
dodatnu prednost zbog mogućnosti postizanja
postepenog oslobađanja aktivnog principa.
Tradicionalno je najčešće korišteno susamovo ulje.
Za supstance koje se dobro rastvaraju u uljima
može se postići produženo oslobađanje. Profil
produženog oslobađanja zavisi od particionog
koeficijenta ispitivane supstance. Za supstance
koje nisu rastvorljive u uljima pristupa se izradi
suspenzija za parenteralnu primjenu. Produženo
oslobađanje u takvim preparatima je još duže
zbog potrebe da se čestice ljekovite supstance
prvo rastvore u uljanoj fazi, prije prelaska u
vodenu. zbog mogućnosti od pojave alergijskih
reakcija ne trebaju biti prvi izbor pri razvoju
formulacije.

9. Opiši proces granulacije? (str. 422)

Granulacija je najčešće korištena tehnika za
pripremu praškova prije kompakcije., a
podrazumijeva proces uvećanja čestica u kome
čestice aglomeriraju zadržavajući karakteristike
početnih čestica. Metode za izvođenje se
uglavnom dijele na vlažnu (gdje se dodaje tečnost
da olakša proces aglomeracije) i suhu granulaciju
(bez upotrebe tečnosti). U izradi tableta najčešće
se koristi postupak vlažne granulacije. Ova metoda
podrazumijeva dodatak tečnosti i oično
polimernog vezivnog sredstva smjesi praškova, te
nekog oblika agitacije koja pomaže aglomeraciju, a
zatim proces sušenja. Kao tečnosti se uglavnom
koristi voda, ali u nekim slučajevima koriste se i
organski rastvarači kao etanol ili smjesa
etanol/voda. Proces granulacije obuhvata:
- miješanje: polaznog materijala, koji je prethodno
deaglomeriran mljevenjem ili prosijavanjem. Ako
je sadržaj ljekovite supstance u granulatu mali,
ona se prethodno može pomiješati sa jednim
sastojkom prije dodavanja ostalih komponenata,
kako bi se obezbijedila uniformnost sadržaja;
- dodavanje tečnosti za granulaciju: miješanje
tečnosti sa suhim sastojcima vodi aglomeraciji
praškova. Aglomeracija se može kontrolisati
promjenom količine dodate tečnosti i intenziteta
miješanja, i u toku miješanja;
- sušenje: s ciljem otklanjanja tečnosti;
- mljevenje: suhe granule se siju i melju, kako bi se
dobila zadovoljavajuća distribucija čestica.
10. Prednosti terapeutskih sistema u primjeni na
oku? (:/)
3. TEST
1. Nacrtaj grafik koji pokazuje sta se s lijekom
desava nakon oralne primjene i objasni (:/)
2. Koji polimorfni oblik supstance ćemo uzeti
zavisi od? (49str)
3. Fotostabilnost se ispituje prema propisima,
kojom kinetikom se odvija fotodegradacija u
rastvoru? (92str)
4. Na osobine DPI ( suhi prašak za inhalaciju)
utiče niz faktora kao što su? (244str)
5. Objasni uticaj veličine molekula na
rastvorljivost. (35str)
6. Vrste gustine prasaka i granulata (str. 390)
Pod pojmom gustina uzorka praška obično se misli
na nasipnu gustinu i na volumen koji ispunjavaju
čestice praška i pore. Nasipna gustina varira
zavisno od pakovanja čestica praška, pa se za isti
uzorak može dobiti nekoliko vrijednosti nasipne
gustine:- minimalna nasipna gustina koja se dobija
kada je zapremina praška maksimalna, a
uzrokovana je aeracijom;
- nasipna gustina koja se dobija kada se volumen
praška mjeri nakon punjenja praška u cilindar; i
- tapkana gustina koja predstavlja maksimalnu
nasipnu gustinu koa se dobija bez deformacije
čestica. U praksi je teško dobiti teoretsku tapkanu
gustinu, pa se uglavnom koristi niža vrijednost
dobijena nakon tapkanja uzorka.
7. Tipovi rastvaraca za i.v. primjenu (:/)
8. Kako podesiti pH parent.preparata
Pri formulaciji parenteralnih preparata trebalo bi
postići pH blizu fiziološkoj vrijednosti, osim ako to
nije moguće iz razloga koji se odnose na stabilnost
ili rastvorljivost. Često je odabrana pH vrijednost
kompromis između pH vrijednosti na kojima se
postiže maksimalna stabilnost, rastvorljivosti i
fiziološke prihvatljivosti. Ukoliko se radi o aktivnoj
supstanci koja je po prirodi so, i koja se može
titrirati kiselinom ili bazom do postizanja pH
vrijednosti pogodne za parenteralnu primjenu,
često je moguće izbjeći primjenu pufera. Primjena
pufera je opravdana u slučaju kada je potrebna
kontrola pH zbog postizanja max stabilnosti ili
rastvorljivosti. Puferi koji najčešće ulaze u sastav
parenteralnih preparata su fosfatni (za
puferovanje blizu fiziološke pH vrijednosti), te
acetatni ili citratni (za puferovanje pri nižim pH).
Uobičajene koncentracije pufera su od 10-100
mmol/l. Kao soli kiselih pufera uglavnom se
koriste natrijumove, a ponekad i kalijumove soli, a
kao soli baznih pufera koriste se hidrohloridi.
9. Prednosti i nedostaci direktne kompresije.
Prednosti direktne kompresije su: jednostavnost
izrade i ekonomičnost, proizvodnja zahtijeva
manje operacija, a izostavljanje procesa sušenja
rezultuje smanjenom potrošnjom energije.
Također, smanjeno vrijeme proizvodnje dovodi do
smanjenja troškova , a jednostavnost procesa
olakšava i proces validacije. Stabilnost nekih
lijekova može biti poboljšana, a formulisanje
termolabilnih i lijekova osjetljivih na vlagu
olakšano, zbog izostanka procesa kvašenja i
sušenja. Također, brzina rastvaranja nekih lijekova
može biti poboljšana.
Nedostaci direktne kompresije: glavni nedostatak
je da se ne može koristiti za sve ljekovite
supstance; jer tehnike zavise od glavnih
komponenti formulacije koje moraju imati
odgovarajuću protočnost i kompaktibilnost. Iako je
moguće modifikovati osobine ljekovite supstance
inženjeringom čestica, to je obično van djelokruga
formulatora, pa se formulacija mora prilagoditi
ograničenjima uzrokovanim karakteristikama
ljekovite supstance. Za niskodozirane supstance
moguće je prevazići ova ograničenja kroz pažljiv
odabir ekscipijenasa, ali postoji doza pri kojoj
postaje nemguće proizvesti tabletu prihvatljive
veličine.
10. Caco 2 celija koriste se u ispitivanju..

1. TEST
1. Kako se vrši odabir potencijalne ljekovite
supstance?
Kriterij za odabir ljekovite supstance zasnovan je
prije svega na farmakološkim osobinama kao što
su jačina djelovanja, selektivnost, trajanje
djelovanja i bezbjednosni / toksikološki aspekt.
2. S aspekta razvoja, koja bi bila idealna aktivna
supstanca?
Sa aspekta razvoja, bilo bi idealno da je ljekovita
supstanca rastvorljiva u vodi, kristalna, nije
higroskopna, stabilna i lako procesibilna.
3. Kako veličina molekule utiče na rastvorljivost?
4. Kojom kinetikom se degradira aktivna
supstanca?
Ljekovita supstanca u rastvoru degradira putem
hidrolize, oksidacije ili fotohemijski. Mnoge
reakcije degradacije u čvrstom stanju ili
suspenzijama odvijaju se kinetikom nultog reda,
dok u rastvorima većina supstanci degradira
kinetikom pseudo-prvog reda. Kinetika drugog
reda susreće se u situacijama kada brzina reakcije
zavisi od koncentracije većeg broja reaktanata.
5. Da li se razlikuju u farmakološkom smislu
različite soli iste aktivne supstance? (:/)
6. Kakva je struktura amorfnih materijala?
Pod amorfnim materijalnom podrazumijevaju se
nekristalni materijali koji ne posjeduju uređenost
na makro-nivou, ali mogu pokazati određen nivo
uređenosti na mikro-nivou. Amorfni materijali su
visokoenergetski i nestabilni usljed nedostatka
trodimenzionalne strukture, odnosno, uređenosti
na makro-nivou koja karakteriše kritalne materije.
Mogu se smatrati i pothlađenim ili smrznutim
tečnostima.
7. Ispitivanje potreba korisnika je metoda kojom
..se vrši planiranje i obezbjeđenje kvaliteta, a koja
koristi struktuirani pristup u definisanju potreba i
zahtjeva korisnika i prevod ih u zahtjeve dizajna za
razvoj proizvoda.
8. Kojom metodom se mjeri površina praška?
Za određivanje površine obično se koristi
adsorpcija gasa (azota ili kriptona), a od drugih
teorija koje opisuju ovaj fenomen, najčešće se
koristi Brumer, Emmet i Teller metod.
9. Koje su prednosti a koji nedostaci direktnog
komprimovanja?
10. Na osobine DPI utiče niz faktora kao što su
2. Tes1. Šta je prva faza kliničkog ispitivanja
ljekovite supstance?
Prva faza kliničkog ispitivanja provodi se u cilju
procjene da li nastaviti sa detaljnim ispitivanjima u
fazi razvoja. U okviru ove faze dolazi se do
podataka o bezbjednosti (farmakovigilanca),
podnošljivosti, farmakokinetici i farmakodinamici
novog lijeka.
2. Metode za određivanje logP i logD?
Najviše primjenjivana metoda za određivanje
particionog koeficijenta i koeficijenta distribucije
je tzv. Shake-flask metoda rastvaranja. U ovoj
metodi se ljekovita supstanca raspodjeljuje u
ravnotežnom sistemu oktanol-voda tokom 30 min,
nakon čega se nastala emulzija centrifugira u cilju
razdvajanja faza. Visoko efikasnom tečnom
hromatografijom (HPLC) određuju se log P i log D.
Visoko efikasna metoda za određivanje logD je i
korištenje spregnutih metoda tečne
hormatografije i masene spektrometrije (LC-MS).
Pored ovih, koriste se još i metode koje uključuju
imobilisane vještačke membrane ili paralelne
testove permeabilnosti na vještačkim
membranama.
3. Kakav je uticaj jonizacije na rastvorljivost?
Rasvorljivost neke supstance na određenoj pH
vrijednosti je funkcija rastvorljivosti jonizovanog
oblika supstance i ograničene rastvorljivosti
nejonizovanih molekula. Za slabe kiseline sa
jednim centrom jonizacije, promjena
rastvorljivosti u zavisnosti od pH vrijednosti može
se prikazati Henderson-Hasselbachovom
jednačinom, koja opisuje vezu između osnovne
rastvorljivosti slabe kiseline ili baze S0 , pH i pKa:
S= S0 (1 + 10pH-pKa) .Slaba kiselina sa dvije jonizujuće
kisele grupe pokazuje značajnu promjenu
(povećanje) rastvorljivosti u zavisnosti od
promjene pH vrijednosti.
4. Na osnovu čega nastaju polimorfni oblici
aktivne supstance?
Bilo koja promjena u fizičkoj ili prostornoj
uređenosti molekula, ili inkluzija drugih
molekulskih vrsta dovode do nastanka različitih
faza koje se označavaju kao polimorfni oblici. (?)
5. Koje soli su rastvorljive sa alkalnim ili
zemnoalkalnim metalima? (:/)
6. Šta se određuje difrakcijom x-zraka?
Difrakcija x-zraka je analitička metoda za
karakterizaciju soli i polimorfnih oblika, te
proučavanje polimorfizma i pseudopolimorfizma
potencijalnih ljekovitih supstanci.
7. Kojim tehnikama se dobijaju sitnije čestice,
osim mljevenjem?
U početnim fazama ispitivanja, zbog dostupnosti
malih količina ljekovite supstance, materijal se
može usitniti u tarioniku, pomoću pistila. Za
usitnjavanje većih količina koriste se usitnjavanje u
kugličnom mlinu ili mikronizacija. Pored ovih
metoda, ispitivane su i tehnika nanoutiskivanja,
mlazni mlinovi, te mlinovi koji rade na principu
udara.
8. Šta je protočnost praška i gdje je bitan
parametar?
Protočnost je osobina praškova da se odupiru
međučestičnom kretanju kada su podvrgnute
spoljašnjem stresu. Dobre protočne osobine su
preduslov uspješne izrade tableta i tvrdih kapsula
napunjenih praškom.
9. Opiši proces granulacije
10. Prednosti terapeutskih sistema u primjeni na
oku su?
Terapijski sistemi za oftalmološku primjenu
ljekovitih supstanci mogu da sadrže polimere koji
obezbjeđuju njihov prelaz iz tečnog u polučvrsto
stanje na određenoj temperaturi, pH ili jonskoj
jačini suzne tečnosti. U kontaktu sa površinom oka
od tečnog preparata formira se gel, što
omogućava njegovo produženo zadržavanje.
Pored toga preparati koji formiraju gel se lako
primjenjuju i poboljšana je komplijansa pacijenta.
Predstavljaju alternativu za preparate tipa masti,
imaju relativno visok viskozitet i duže se
zadržavaju na oku.
3. TEST
1. Koja je razlika između hit i vodeće supstance u
fazi razoja?
Faza dizajna i sinteze potencijalne ljekovite
supstance se dijeli na faze razvoja od aktivne do
tzv. „hit“ supstance koje se dalje razvijaju u
vodeće supstance. Razvoj „hit“ supstanci u vodeće
podrazumijeva primjenu visoko efikasnih tehnika
ispitivanja, pri čemu su vodeće supstance one koje
odgovaraju unaprijed definisanim hemijskim i
biofarmaceutskim kriterijumima, da bi se dobio
molekul koji ima željene osobine ljekovite
supstance.
2. Koja su pravila sa fizičko-hemijskog aspekta
rastvorljivosti ljekovite supstance?
a.) elektroliti se rastvaraju u rastvaračima koji
provode struju
b.) supsance koje sadrže H atom koji može da
formira vodonikove veze rastvaraju se u
rastvaračima koji su akceptori H veza i obratno
c.) supstance koje imaju značajan dipolni
momenat rastvaraju se u rastvaračima koji imaju
značajan dipolni momenat
d.) supstance sa malim ili bez dipolnog momenta
se rastvaraju u rastvaračima sa malim ili bez
dipolnog momenta.
3. Kada za pomoćnu supstancu kažemo da
usoljava ili isoljava aktivnu supstancu to znači
Ekscipijensi mogu da povećavaju ili smanje
rastvorljivost neke supstance u određenom
rastvaraču. Za soli koje povećavaju rastvorljivost
kaže se da „usoljavaju“ supstancu, dok soli koje
smanjuju rastvorljivost „isoljavaju“ supstancu.
4. Koji faktori utiču na nastanak određenog
polimorfa?
Pojavu određenih polimorfnih oblika kontrolišu
termodinamički i kinetički faktori.
5. Osnovni razlog ispitivanja različitih soli aktivne
supstance je
Većina supstanci sa kojima se formulišu lijekovi
predstavlja soli aktivnih supstanci. Prema tome,
ispitivanje potencijalnih soli bi trebalo da bude
integralni dio početne faze ispitivanja ljekovite
supstance i obično se izvodi s ciljem optimizacije
fizičko-hemijskih osobina slobodne kiseline ili
baze. Cilj je da se omogući adekvarna procjena
stabilnosti ili podnošljivosti ljekovite supstance i
ukoliko se pokaže da slaba kiselina ili baza imaju
odgovarajuća svojstva, tj. stabilne su i podnošljive,
onda se one koriste kao supstance izbora za dalji
razvoj.
6. U kakvom stanju je supstanca koja se ispituje
difrakcijom x-zracima?
Difrakcija x-zraka provodi se na uzorcima
pojedinačnih kristala ili supstanci u obliku
praškova.
7. Šta znači raspodjela veličine čestica? (:/)
8. Na koje osobine utiče naelektrisanje čestica
praška?
Naelektrisanje čestica može biti važan faktora u
raspodjeli ljekovite supstance u plućima, utiče na
protočne osobine praškova,..
9. Briketiranje u sklopu granulacije je process
10. Oftamološki inserti su
JUNI 2018 Grupa A
1.U smislu patentne zaštite osim zaštite aktivne
supstance zaštićuje se i:
Pre nego što istekne primarna patentna zaštita
proizvođači bi trebali da zašttite i nove
indikacije,formulacije,sisteme za isporuke
ljekovite supstance,prizvodne postupke,kao i nove
tehnlogije,da pruži život proizvoda na tržište i
održali prihod.
2.Obim u kom se izvode studije prenominacije i
rana razvoja ispitivanja novog lijeka u velikoj
mijeri zavise od:
*stručnosti,*opreme,*količine ispitivane
supstance,*kao i od razvojne politike kompanije
3.Objasni uticaj veličine molekule na
rastvorljivost:
4.Koji polimorfni oblik supstance ćemo uzet
zavisi od:
Zavisi od njegove fizičke i hemijske
stabilnosti,osobina koje su važne za razvoj
formulacije i procesa proizvodnje i
biofarmaceutski osobina koje ukazuju na in vivo
ponašanje preparata
5.Fotostabilnost se ispituje prema
propisima,kojom kinetikom se odvija
fotodegracija u rastvoru:
6.Mikroskopija na vrućoj ploči(engl.Hot-Stage
Microscopz,HSM)je analitička tehnika:
Mikroskopi je analitička tehnika kod koje se
nekoliko (mg) ispitivane supstance stavi na ploču
za mikroskopiju i postavi se postolje i to se
zagrijava
7.Gdje se nalazi u GIT najznačajniji endogeno
prisutni surfaktanti:
8. Najčešće korištene grupe poboljšivača
apsorpcije lijekova iz gastointestinalnog trakta
su:*nesteroidni antiinflamatorni lijekovi i njihovi
derivati*površinski aktivne supstance
kationske,anionske,nejonske,žučne soli,masne
kiseline i trigliceridi srednje dužine
lanac,lipozomi,saponini itd
9.Sa farmaceutskog aspekta,osmotski efekti
lijeka su važni u slučaju:
10. Na osobine DPI (suhi prašak za inhlaciju)
utiču niz faktora kao što su:
van der Valsove ,elektrostatičke I kapilarne sile.Pri
formulaciji DPI posebnu pažnju treba obratiti na
fizičku formu ljekovite supstance.
1.Šta je log P?
To je particioni koeficijent supstance i predstavlja
odnos koncentracije nejonizovanog lijeka u
organskoj i vodenoj fazi u stanju ravnoteže .
logP=(nejonizovani lek)organska faza kroz
(nejonizovani lek) voda
2.Što je higroskopnost i na šta utiče?
3.Kako ekscipiens i utiče na rastvorljivost?
5.Trasport supstanci kroz kožu se poboljšava
formulacijom npr:prolijekova koji se mogu
brže resorbovati kroz kožu
6.Razvoj bioloških lijekova-šta je postignuto?
7.Koja termodinamička svojstva su prisutna
kod polimorfizma?
Kod polimorfizma su prisutne razlike u
rastvorljivosti i brzini rastvaranja koje mogu da
utiču na biološku raspoloživost nakon peroralne
primjene lijeka te mogu da utiču na razlike u
fizičkoj i hemijskoj reaktivnosti . Kod fizički
promjena visoko nestabilni oblici prelaze u
najstabilniji oblike preko niza faza termodinamične
prirode.
8.Šta je najvažniji parametar kod apsorpcije?
Najvažniji parametar kod apsorpcije je
lipofilnost,to jest odnos koncentracija
nejonizvanog lijeka u organskoj fazi i vodenoj fazi
jer znamo kod primjene lijeka,lijek mora proći više
biološki barijera da bi stigao u s
9.Kako vrijeme mjesanja emulzije utice na njen
kvalitet
Pri svakom emulgiranju postoji optimalno vrijeme
mješanja i optimalna brzina mješanja. Na početku
se znatno smanjuje promjer kuglica dispergirane
faze. Nakon 1-5 minuta postiže se granična
vrijednost. Mješanje duže od 5 min ne uvjetuje
značajnije poboljšanje kakvoće emulzije. Brzine ne
smije biti prevelika kako se ne bi razbijao stvarni
emulgatorski sloj..
10.Antioksidansi za nevodene sustave
Prije svega su razni prirodni spojevi, najvažniji
sutokoferol, vitamin E.
11.Antioksidansi za vodene sustave jesu
anorganski i organski spojevi koji
Sadrže sumpor, te askorbinska kiselina.
12.Parenteralni pripravci se konzerviraju,
Esterima p-hidroksibenzojeve kiseline, alkoholima,
fenolima i dr derivatima fenola, organskim
spojeima žive i karbonske kiseline.
13.Koji imaju tipovi konzervansa,
Fenoli i derivati fenola, alifatski i aromatski
alkoholi, karbonska kiselina, organski spojevi žive
i kvarterni amonijski spojevi.
14. Određivanje strukture kristala obavlja se
sljedećim tehnikama : CCD difraktometrija:
alifraktometrija, njom se mjeri intenzitet
reflektireme svjetlosti; sinhotrono zračenje: kristal
se postavlja na gonimetarski nosač i na njega se
usmjeravaju X zrake difraktometra.
15. Termogravimetrijska analiza je termalna
analitička tehnika koja može za određivanje:
gubitka mase tokom zagrijavanja solvata kao i za
određivanje termostabilnosti. Zasniva se na
preciznom mjerenju promjene mase uzorka tokom
njegovog zagrijavanja.
16.Tehnika laserska difrakcija se koristi za:
mjerenje uglova i intenziteta rasutog svjetla od
ćestice, tako možemo odrediti distribucija veličine
čestica.
17. Liofilizacija s koristi prilikom izrade
sljedećih oblika: supstamcija podleženih znatnoj
hidrolitičkoj razgradnji kao što su hormoni i
antibiotici ne mogu se izrađivati vodene injekcijske
otopine. Tako se onda pripremaju SUHE
INJEKCIJE ANTIBOTSKI SIRUPI KOJI SE SA
VODOM OTAPAJU EX TEMPORE.
18. Veličina čestice kod suspenzija za inhalaciju
je reda veličine od: 0,8-2 mikrona idealni
promjer; 5-8 mikrona čestice večeg promjera; 2-6
mikron metar.
19. Koje ljekovite supstance su potencijalni
kandidati za izradu transdermalnih preparata i
iz kojeg razloga: Da bi se postigle idealne fizicko
hemijske karakteristike lijeka za dermatolosku ili
transdermalnu isporuku mogu se koristiti
prolijekovi, binarni lijekovi i kolijekovi.
20. Kako se povećava rastvorljivost (topivost)
aktivne supstance To se pastiže tehnološkim
postupcima kojima se uglavnom povećavaju
površine susptancija ili hemijskim zahvatima u
molekilu supstancije (stvaranje soli, hidrofiliranje)
ili dodatkom nekih površinskih tvari
(solubilizacija).
21. Kokristali su: Kokristal je tvar koja u svojoj
kristalnoj strukturi sadrži dvije ili više (neutralnih)
molekula. Razlika između solvata i kokristala je u
tome što tvari koje se sastoje iz molekula koje čine
kokristal pri istim mogu kristalizirati i zasebno tj
knitine se.
22. Amorfno stanje je naziv za: to su npr
voskovi, smole. Amorfne su stvari one koje
nemaju kristalnu strukturu. Amorfno stanje je
slično tekučem agregatnom stanji i izgleda kao
nagla zaluđenost strukturnih jedinica u tekućem
stanu.
23. Pomoću optićke mikroskopije praškaste
supstance u fazi razvoja mogu se dobiti sljdeći
podaci: procjena njene karakteristike poput
velićine kristala, oblika čestica, dvostrukog
prelamanja svjetlosti, ova metoda se može koristiti
i za mjerenje indexa refrakcije kristala.
24. Ispitivanje hiGroskopnosti supstance
obavlja se: na malim količinama te supstance,
pomoću npr metode gravimetrijske sorpcije vlage.
Vlaga se formira propuštanjem dušika kroz
rezervuar vode koji je zasičen vlagom. Uz pomoč
nješalice se vlažni okušik mješa sa suhim dušikom
u fiksnom odnosu, čime se diboje zeljeni sadržaj
vlage.
25. Navedi neku nebiološku metodu za
predviđanje apsorpcije lijeka u organizmu:
Pasivna difuzija kroz lipidnu membranu
gastrointestinalnog trakta.
26. ICH klasifikuje onečišćenje u sljedeće
kategorije: organske nečistoće, neorganske
nečistoće i rezidualnu rastvarači.
27. Određivanje distribucije čestica aktiven
supstance obavlja se jednom od sljedečin
tehnika: sitana analiza, elektronska mikroskopija,
laserska difrakcija.
28. Kako se određuje permeabilnost ljekovite
supstance? Određuje se metodom kojom ukazije
na mogučnost građenja vodikovih veza između
ispitivanog molekula i rastvarača koje ga
okruženje. Što je veći broj veza koja molekula
gradi sa vodom (ili GI tekučinim), manja je
mogučnost za njegovu difuzije u lipidnu fazu
membrane.
29. Jedna od tehnika kojim se proizviđači služe
u razvoju lijeka je ispitivanje korisnika u kojem
se: vrše ispitivanja takom dugotranje primjene
lijeka i kliniče studije (faza 2 i 3) na pacijentima.
Faza 2 kliničkih ispitivanja obuhvača studije na
ograničenog populaciji pancijenata-nekoliko
stotina u cilci procjene efikasnosti lijeka i
nobičajenih neželjenih efekata. U fazi 3 ispituje
nekoliko statima do nekoliko tisuća ljudi-ta se
dolazi statističke potvrde i bezbjednosti. Neki
pacijenti pomogi lijek, neki placebo, a neki
registiran preparat za tržišta.
30. Navedi nekoliko najčešćih konzervansa:
smjesa metilhidroksibenzoata i
propilhidroksibenzoata; benzojeva, sorbinska,
nuravlja kis u prehrani, za ljekove benzojeva i
sorbinska u konc %0,1-0,15; benzalkonij klorid;
fenilživa II acetat, nitrat, borat.
31. Navedi koje vrste spremnika (primarno
pakovanje) se koristi za parenteralne
pripravke? Pune se ampule, bočice za injekcije i
boce za infuzijske otopine. Ampule su cilindričnog
oblika jedindozni spremnici od stakla sa izduženim
grlom volumena 1,2,5,10 i 20 mL. İnjekcije su
bočice obično sadržaja 5 mL a ponekad i više, pa
mogu biti jednodozne i višedozne. İnfuzijske su
bočice veličine 120, 300 i 500mL. Spremnici se
izrađuju od prozirnog, neutralnog i najčešće
neobojenog stakla. Staklo mora biti hidrolitičke
otpornosti.
TEST 1
1.U kojoj fazi ispitivanja razvoja lijeka je najbolje
prekinuti razvoj oblika lijeka?:
U tzv. 'I fazi kliničkih ispitivanja'. Ona se izvodi na
malom broju zdravih dobrovoljaca koji primaju
lijek kandidat u obliku jednostavne formulacije.
Ukoliko lijek kandidat ne postigne očekivane
rezultate na humanim dobrovoljcima, ili dovede do
neočekivanih ili neželjenih efekata, program
ispitivanja se najčešće prekida u ovoj fazi. (str 22)
2.Particioni ili podioni koeficijent distribucije
ljekovite supstance je?:
3.Prema rastvorljivosti ljekovite supstance se
dijele na (farmakopejska podjela rastvorljivosti):
Američka farmakopeja daje sljedeće
rastvorljivosti: veoma rastvorljiva, lako
rastvorljiva, rastvorljiva, umjereno rastvorljiva,
slabo rastvorljiva, veoma slabo rastvorljiva,
praktično nerastvorljiva. (str.34.)
4.Koji procesi se ispituju u inicijalnoj fazi razvoja
lijeka u stabilnosti ljekovite supstance?:
Da bi se procijenila stabilnost supstance pod
uticajem temperature, pH vrijednosti, svjetlosti i
kiseonika, moraju se sprovesti brojni eksperimenti.
Stoga su glavni zadaci tima za preformulaciona
istraživanja da: 1. Identifikuju faktore na koje je
supstanca osjetljiva, 2. Utvrde defradacione profile
supstanci pod uticajem tih faktora. Ljekovita
susptanca u rastvoru se degradira putem hidrolize,
oksidacije ili fotohemijski. (str. 40)
5.Šta je polimorfizam aktivne supstance i kako se
odražava na djelovanje lijeka?:
Polimorfizam je, u hemijskom smislu, fenomen
čvrstog stanja kod koga su kristalne strukture
nekog hemijskog entiteta različite, ali imaju
identično tečno stanje i stanje pare. Polimorfni
oblici imaju različite energije kristalne rešetke koje
utiču na fizička svojstva i druge osobine materijala.
Različiti polimorfni oblici mogu imati izražen
uticaj na biološku raspoloživost nakon peroralne
primjene lijeka (tj. na brzinu rastvaranja i
apsorpciju iz gastrointestinalnog trakta). Druge
razlike su termofinamičke i kinetičke prirode. (str.
44)
6.Navedi nekoliko načina ispitivanja
polimorfizma:
Tehnika tzv. 'uzgajanja polimorfa', zatim visoko
efikasne metode ispitivanja polimorfnih oblika kod
kojih se koristi isparavanje rastvarača sa
mikrotitracionih ploča, sistematski pristup odabiru
rastvarača na osnovu afiniteta ka formiranju
vodoničnih veza, kako molekula supstace, tako i
molekula rastvarača. (str. 46)
7.Pod pojmom hidrati aktivne supstance
podrazumijevamo?:
Najčešći vid solvatacije je inkorporiranje molekula
vode u strukturu kristalne rešetke, uz
uspostavljanje vodoničnih veza. Solvati nastaju
kada tvar kristalizira iz otopine tako da u kristalnu
strukturu ulaze i molekule otapala
(solventa).Ukoliko je to otapalo voda obicno se
koristi naziv hidrati.
8.Na kojim temperaturama se ispituje stabilnost
aktivnih supstanci u čvrstom stanju?:
Supstanca se precizno odmjeri u šest otvorenih
staklenih cjevčica. One se potom čuvaju (po dvije,
ako je moguće) pod sljedećim uslovima: svjetlosni
stres (25 stepeni) i 40 stepeni/75%RH, odnosno 30
stepeni/60% RH. U cilju praćenja stabilnosti,
uzorkovanje se vrši u definisanim vremenskim
intervalima u toku tri mjeseca. (str.91)
9.Šta opisuje Noyes-Whitneyeva jednačina?
Teorijski se brzina rastvaranja supstance najčešće
opisuje ovom jednačinom.
10.Kojom tehnikom se određuje brzina
rastvaranja aktivne supstance?:
Metoda rotirajućeg diska predstavlja metodu
izbora za određivanje brzine rastvaranja ljekovitih
supstanci. Ispitivana supstanca se komprimuje u
disk koji se postavlja u odgovarajući nosač.Disk se
uranja u medijum za ispitivanje brzine rastvaranja,
a držač se rotira velikom brzinom.Kvantitativno se
određuje količina rastvorene supstance u funkciji
vremena. Određuje se linearnom regresionom
analizom na osnovu nagiba početnog, linearnog,
dijela eksperimentalno dobijene krive. (str. 145)
11.Pri kojim pH vrijednostima se ispituje brzina
rastvaranja aktivne supstance?:
U rasponu od 1-8. (str. 147)
12.Navedi neki primjer kompleksiranja ljekovite
supstance u crijevima: U gastrointestinalnom
traktu može doći do kompleksiranja ljekovite
supstance sa komponentama koje su prisutne u
lumenu. Donor može biti atom nemetala, bilo
slobodan, bilo u sastavu nekog molekula. Primjeri:
kompleksiranje sa jedinjenima sličnim peptidima i
enzimima u lumenu GITa, građenje kompleksa
između derivata kumarina i jona magnezijuma, itd.
Otkriveno je da se nastali magnezijum-
bihidroksikumarin bolje apsorbuje u odnosu na
polazno jedinjenje. (str. 154)
13.Najčešći parametar ljekovite supstance za
predviđanje apsorpcije u organizmu naziva se:
particioni koeficijent koji ukazuje na raspodjelu
supstance u lipidnu fazu. (str. 160)
14.Caco-2 ćelijski monoslojevi i druge kulture
ćelija (HT-29, IEC-18) izolovane iz humanog
karcinoma koriste se za ispitivanja:permeabilnosti
lijekova. (str.165)
15.Koji slučaj razvoja nekog lijeka je poznat kao
najveći promašaj farmaceutske industrije?:
insulin za inhalaciju.
16.Zašto je važno odrediti raspodjelu veličine
čestica?:
Poznato je da veličina čestica praškova za
farmaceutske namjene može uticati na proces
proizvodnje, stabilnost i bioraspoloživost tableta sa
trenutnim oslobađanjem. (str. 213)
17.Kako se određuje raspodjela veličine čestica?:
Agencija za hranu i lijekove preporučuje da se
postavi odgovarajući test i granice prihvatljivosti
za distribuciju veličine čestica ljekovite supstance.
Tehnike koje se najčešće izvode u laboratorijskim
uslovima su sitana analiza, optička mikroskopija
povezana sa analizom slika, elektronska
mikroskopija, tehnika Coulter-ovog brojača i
laserska difrakcija. (str. 213)
18.Šta su korastvarači?:
Sredstva za poboljšanje rastvorljivosti. Primjena
korastvarača je veoma efikasna u slučaju nekih
slabo rastvorljivih supstanci. Mehanizam koji
dovodi do poboljšanja rastvorljivosti je,
vjerovatno, polarnost mješavine korastvarača.
Rstvorljivost se može poboljšati dodatkom
korastvarača, ali je količina koja se može koristiti u
intravenskim infuzijama često ograničena zbog
njihove toksičnosti. Također. Oni mogu dovesti do
hemolize. (str. 226)
19.Kako se manifestuje fizička nestabilnost
emulzija?:
Fizička nestabilnost emulzija može se
manifestovati na različite načine, npr. kao
kremiranje, flokulacija, ili razdvajanje faza, dok
hemijska nestabilnost može biti uzrokovana
hidrolizom stabilišućih agenasa. (str. 229)
20.Pod pojmom Ostwald-ovo sazrijevanje kod
suspenzija podrazumijevamo:
rezultat razlike u rastvorljivosti između malih i
velikih kristala. To je još jedan način za rast
kristala u suspenziji koji nije povezan sa faznom
promjenom. Ostwald-ovo sazrijevanje ubrzavaju
temperaturne promjene u toku čuvanja, posebno
ukoliko postoji velika povezanost između
temperature i rastvorljivosti. (str. 238)
21.Mikronizirane čestice jako aglomeriraju i
veličina nastalih aglomerata, između ostalog,
zavisi od:Slobodne povrsinske energije praska
22.Trajanje studije stabilnosti gotovog lijeka
traje: dok se ne dobiju podaci o vrsti proizvoda
degradacije, putu degradacije i fundamentalnoj
stabilnosti molekula. (str.229)
23.Pod ubrzanim 'stres' ispitivanjem stabilnosti
podrazumijevamo?: Ispitivanja u kojima se uzorci
čuvaju pod stresnim uslovima. Obično se uzorci
izlažu ekstremnim uslovima temperature ili
vlažnosti. Također se uzorci mogu izlagati
intenzivnoj svjetlosti, metalnim jonima i kiseoniku.
Cilj je da se pruži informacija o mogućim
pravcima degradacije ljekovite supstance, kao i da
se definiše koji će hemijski i fizički faktori uticati
na degradaciju. (str. 330)
24.Pod pomom release i shelf life specifikacije
podrazumijevamo?: Specifikacija za puštanje
proizvoda u promet (tzv. release specifikacija)
sadrži testove i granice koje proizvod treba ispuniti
odmah nakon proizvodnje, dok specifikacija
proizvoda sadrži testove i granice koje proizvod
mora ispoštovati u toku roka upotrebe (tzv. shelf
life specifikacija). Za obje specifikacije se
zahtijeva usklađenost sa evropskim propisima.
( str. 333)
25.Kojim se konzervansom konzerviraju
jednodozni parenteralni rastvori? Konzervansi ne
trebaju biti uključeni u sastav preparata za
parenteralnu primjenu, osim u slučaju višedoznih
preparata.Jednodozni se ne konzerviraju. (str. 349)
26.Kojom metodom sterilizacije se najčešće
sterilišu parenteralni rastvori? Sterilnost najvećeg
broja parenteralnih preparata postiže se
sterilizacijom vlažnom toplotom ili sterilizacijom
kroz bakteriološke filtre. (str. 349)
27.Navedi iz kojih se dijelova proces liofilizacije
gotovog lijeka sastoji: Liofilizacija je u osnovi
trostepeni postupak. Nakon punjenja pod
aseptičnim uslovima, djelimično zatvorene bočice
se prenose u liofilizator sa mogućnošću sterilizacie
u kome se vrši sušenje. Na početku, proizvod se
zamrzava na niskim temperaturama. U toku
primarnog sušenja, primjenjuje se visok vakuum
tako da se led uklanja sublimacijom. U drugoj fazi
sušenja, proizvod se zagrijava pod vakuumom,
tako da se sva zaostala voda uklanja desorpcijom.
Na ovaj način mogu se dobiti proizvodi koji sadrže
veoma mali procenat vlage. Proces također
omogučava da bočice budu dopunjene azotom,
obično nešto ispod atmosferskog pritiska, prije
zatvaranja, što omogućava stvaranje inertne
atmosfere u ambalaži.Na kraju ciklusa, bočice se u
potpunosti zatvaraju. (str. 353)
28.Ulje kao rastvarač ili vanjska faza u
injekcijama se koristi kada se želi:
izbjeći hidroliza u slučaju proizvoda koji se
primjenjuju intramuskularnim ili subkutanim
putem. Za supstance koje se dobro rastvaraju u
uljima može se postići produženo djelovanje.
29.Pod pojmom prepelent se podrazumijeva?
Potisni gas koji se koristi u preparatima pod
pritiskom sa dozatorom, koji su aerosoli (MDIs).
To su bili najzastupljeniji inhalacioni preparati.
Propelenti koji su se koristili su
hlorofluorougljovodonici. (str. 369)
30.Andersen Graseby-jev impaktor se koristi za
ispitivanje: veličine čestica, ali za aerodinamičku
veličinu, gustina je uključena u proračun momenta
čestice, tako da su značajni i masa i brzina čestica.
Impaktori obezbjeđuju raspodjelu čestica po
veličinama. (s. 372)
31.Pod pojmom gustina praškova nalaze se
različite gustine, navedi koje:
Postoji nekoliko vrijednosti nasipne gustine koje se
mogu dobiti za isti uzorak praška: minimalna
nasipna gustina – dobiva se kada je zapremina
praska maksimalna,uzrokovana aeracijom, nasipna
gustina – dobiva se kada se volumen praska mjeri
nakon punjenja praska u cilindar, tapkana gustina
– predstavlja maksimalnu nasipnu gustinu koja se
dobiva bez deformacije cestica. Relativna gustina
je odnos izmjerene nasipne ustine podijeljene sa
stvarnom gustinom. (str. 390)
32.Nasipni ugao praška je: ugao koji kupa praška
formira sa ravnom površinom. (str. 395)
33.Pod pojmom čvrstina tableta podrazumijeva
se?: Izdržljivost, tj. sposobnost tablete da zadrži
integritet komprimiranja. Ta mehanička osobina
tableta važna je za otpornost na udarce i stresove
tijekom izrade, pakiranja, transporta i primjene.
Mjeri se različitim instrumentima, kojima je
zajedničko da se povećava sila pritiska do trenutka
kada se tableta slomi.
34.Kapingovanje tableta nastaje kada: Ukoliko se
umjesto plasticne deformacije postigne elasticna
deformacija gotova tableta podlijeze kapingovanju
– gornji dio tablete se odvaja cijelom sirinom ili
laminaciji-pucanje tablete po slojevima.
35.Navedi najmanje tri lubrikanta koja se koriste
kod izrade tablete: Magnezijum stearat, kalcijum
stearat, natrijum stearil fumarat, polietilenglikol
4000 i 6000, natrijum lauril sulfat, natrijum
benzoat, mineralna ulja,hidrogenizovana biljna
ulja, stearinska kiselina.
36.Pod pojmom dezintegracija tableta smatra se?:
Raspadanje tablete na primarne čestice uz pomoć
dodatka dezintegratora. (str. 416)
37.Podfaze vlažne granulacije su?: Postupak
vlažne granulacije se najčešće koristi u izradi
tableta. Podfaze: miješanje – polazni mateirjali se
mijesaju .prije mijesanja sastojci mogu da se
deaglomeriraju mljevenjem ili sijanjem, dodavanje
tečnosti za granulaciju – tecnost za granulaciju se
dodaje praskovima i mijesa da se formira vlazna
masa, sušenje – tecnost se uklanja procesom
susenja, i mljevenje – suhe granule se siju i melju
kako bi se dobila zadovoljavajuca distribucija
cestica (str. 423)
38.Osim od želatine čvrste kapsule se mogu
izrađivati od: U skorije vrijeme je paznja
usmjerena na sintetske polimere koji su za cilj
imali proizvodnju kapsula radi prevazilazenja
nedostataka zelatine,prvenstveno sadrzaja
vlage.Dva alternativna materijala koja su ponudili
proizvođači kapsula su skrob i HPMC. (str. 445)
TEST 3
39.Kako se povećava rastvorljivost
(topivost)aktivne supstance? To se pastiže
tehnološkim postupcima kojima se uglavnom
povećavaju površine susptancija ili kemijskim
zahvatima u molekilu supstancije (stvaranje soli,
hidrofiliranje) ili dodatkom nekih površinskih tvari
(solubilizacija).
40 Kokristali su kristalni materijali koji nastaju
kada 2 ili vise neutralnih molekula uspostave
međusobno vodonične veze. (str.62)
41.Amorfno stanje je naziv za stanje supstanci
koje se mogu okarakterisati temperaturom
staklastog prelaza (Tg) pri čemu je pokretljivost
molekula veća na temperaturama višim od Tg a
manja na temperaturama nižim od Tg. (str.69)
42.U čvrstom stanju stabilnost aktivne
supstance povećava se kada se _sobna________
temperatura čuvanja promjeni.
43.Pomoču optičke mikroskopije praškaste
supstance u fazi razvoja mogu se dobiti sljedeći
podaci: veličina kristala, oblik čestica, dvostruko
prelamanje svjetlosti. (str.99).
44.Ispitivanje hidroskopnosti supstance obavlja
se:metodom gravimetrijske sorpcije vlage.
(str.103)
46.Navedi neku nebiološku metodu za
predviđanje apsorpcije lijeka u organizmu:
Ne biološke metode podrazumijevaju primjenu
različitih metoda odnosa između kemijske
strukture i apsorpcije odnosno aktivnosti supstance
in vivo.Zasnivaju se na korištenju kemijskih
biblioteka i omogučavaju proučavanje velikih
setova bioloških podataka primjenom
multivarijantne analize kao METODA
PARCIJALNIH KVADRATA I ANALIZA
GLAVNIH KOMPONENTI.
47.Određivanje ditribucije čestica aktivne
supstance obavlja se jednom od sljedećih
tehnika:sitana analiza, optička mikroskopija
povezana sa analizom slika, elektronska
mikroskopija, tenika Coulterovog brojača I
laserska difrakcija.(str.213)
51Šta je plastibaza I gdje se koristi?
podloga koja se dobija iz 95 dijelova tekućeg
parafina I 5 dijelova polietilena relativne
molekulske mase 21000 pri temperature od
130stepeni te naglim hlađenjem ispod 50 stepeni.
Koristi se kod supozitorija.
52Samoljepljivi flasteri prave se od: smjese
kaučuka, smola, omekšivača I punila, u novije se
vrijeme izrađuju polimerizacijske ljepljive mase iz
estera akrilne I alfa-metilakrilne kiseline. 122
str.Senkovic
53.Veličina čestica kod suspenzija za inhalaciju je
reda veličine 2-6 pm (241 stra)
54.Koje ljekovite supstance su potencijalni
kandidati za izradu transdermalnih preparata I iz
kojeg razloga: nikotin, nitroglycerin, hormoni
estrogena, fentanil, liposolubilna molekula
klonidina, oksibutimin, lidokain, selegin, rotigotin,
buprenorfin, tulobutenol. Razlog je sto se lako
apsorbuju u kozu. 528 str.

TEST 4
55Iz kojeg razloga se kao aktivne supstance
koriste soli u kiselu ili baznu formu ljekovite
supstance: zbog povećanja rastvorljivosti I
biološke raspoloživosti usljed efekta zajedničkog
jona sa želudačnom kiselinom. 59 str.
56. Soli hlorida u aktivnoj supstanci imaju
nedostatak kod formulacije tablet usljed činjenice
da mogu prilikom tabletiranja izazvati hrđanje
matrice I klipova tabletne mašine. 62 str.
57 Solvati su materijali kod kojih su molekuli vode
ili nekog drugog rastvarača inkorporirani u
strukturu kristalne rešetke ili u unutrašnjim
kanalima koji se formiraju u strukturi kristalne
rešetke. 64 str.
58.Određivanje structure kristala obavlja se
sljedećim tehnikama: 1.CCD
DİFRAKTOMETRİJA: dlifraktometrija, njom se
mjeri intenzitet reflektireme svjetlosti;
2. SİNHOTRONO zračenje: kristal se postavlja na
goniometarski nosač i na njega se usmjeravaju X
zrake difraktometra.
59.Kada kažemo da je supstanca higroskopna to
znači da je sposobna da upija ili zadržava vlagu iz
okoline. 101 str.
60.Termogravimetrijska analiza je termalna
analiza koja može da se koristi za određivanje
gubitka mase tokom zagrijavanja solvata I hidrata
kao I za određivanje termostabilnosti. 113 str.
61. Za supstance koje treba brzo da djeluju per os
ispitivanje rastvorljivosti obavlja se pri pH od 1-8
iz razloga sto pH u GITu varira od 1-8. 149 str.
62. Kako se odrešuje permabilnost ljekovite
supstance?Permeabilnost ljekovite supstance se
određuje: in-vitro metoda(caco 2 kulture ćelija),
Ussingova komora, intestinalna perfuzija 142 str.
63. Jedna od tehnika kojim se proizviđači služe u
razvoju lijeka je ispitivanje korisnika u kojem se:
vrše ispitivanja takom dugotranje primjene lijeka i
kliniče studije (faza 2 i 3) na pacijentima. Faza 2
kliničkih ispitivanja obuhvača studije na
ograničenog populaciji pancijenata-nekoliko
stotina u cilju procjene efikasnosti lijeka i
nobičajenih neželjenih efekata. U fazi 3 ispituje
nekoliko statima do nekoliko tisuća ljudi-tu se
dolazi statističke potvrde i bezbjednosti. Neki
pacijenti pomogi lijek, neki placebo, a neki
registiran preparat za tržišta.
64.Tehnika laserska difrakcija se koristi za
mjerenje uglova i intenziteta rasutog svjetla od
ćestice, tako možemo odrediti distribucija veličine
čestica
65.Navedi nekoliko najčešćih tehnika
konzervansa: fenoli I derivati fenola, aligatski I
aromatski alkoholi(etanol,
krolbutanol,benzilalkohol…), karboksilne
kiseline(benzojeva, sorbinska,mravlja, pripionska),
organski spojevi zive (fenilziva II acetat, fenilziva
II borat, fenilziva II nitrat), kvarterni amonijski
spojevi (benzalkonij hlorid, benzalkonijbromid).
66.Kako brzina mješanja u dissolution aparatu
utječe na brzinu rastvaranja supstance iz tableta?
67Sredstva za vezivanje tableta utiču na kvalitet
tablet tko što : mjenjaju čvrstoću suhe granule, jer
formiraju film na površini čestica I pomažu
procesu granulacije. 425 str.
71Kako se povećava rastvorljivost (topivost)
aktivne supstance To se pastiže tehnološkim
postupcima kojima se uglavnom povećavaju
površine susptancija ili hemijskim zahvatima u
molekilu supstancije (stvaranje soli, hidrofiliranje)
ili dodatkom nekih površinskih tvari
(solubilizacija).
75.Ispitivanje hidroskopnosti supstance obavlja
se: obavlja se na malim kolicinama te supstance
pomocu npr. metode gravimetrijske sorpcije vlage.
Vlaga se formira propustanjem dusika kroz
rezervoar vode koji je zasicen vlagom. Uz pomoc
mjesalice se vlazni dusik mjesa sa suhim dusikom
u fiksnom odnosu , cime se dobije zeljeni sadrzaj
vlage.
76.Kako se određuje permeabilnost ljekovite
supstance: Određuje se metodom kojom ukazuje
na mogučnost građenja vodikovih veza između
ispitivanog molekula i rastvarača koje ga
okruženje. Što je veći broj veza koja molekula
gradi sa vodom (ili GI tekučinim), manja je
mogučnost za njegovu difuzije u lipidnu fazu
membrane.
77.Jedna od tehnika kojim se proizviđači služe u
razvoju lijeka je ispitivanje korisnika u kojem
se vrše ispitivanja takom dugotranje primjene
lijeka i kliniče studije (faza 2 i 3) na pacijentima.
Faza 2 kliničkih ispitivanja obuhvača studije na
ograničenog populaciji pancijenata-nekoliko
stotina u cilci procjene efikasnosti lijeka i
nobičajenih neželjenih efekata. U fazi 3 ispituje
nekoliko statima do nekoliko tisuća ljudi-ta se
dolazi statističke potvrde i bezbjednosti. Neki
pacijenti pomogi lijek, neki placebo, a neki
registiran preparat za tržišta.
78 Tehnika laserska difrakcija se koristi za
mjerenje uglova i intenziteta rasutog svjetla od
ćestice, tako možemo odrediti distribucija veličine
čestica.
79.Šta su hidrati? Najčešći vid solvatacije je
inkorporiranje molekula vode u strukturu kristalne
rešetke, uz uspostavljanje vodoničnih veza. Solvati
nastaju kada tvar kristalizira iz otopine tako da u
kristalnu strukturu ulaze i molekule otapala
(solventa). Ukoliko je to otapalo voda obicno se
koristi naziv hidrati.
80.Kakva je stabilnost supstanci u rastvoru?
Supstance u ratsvoru su uglavnom nestabline osim
ako je supstanca neratsvorena. I ako se mali dio
supstance rastvori, treba razmotriti mogućnost
dodavanja stabilizatora.
81Kojim tehnikama se određuje struktura
kristala? CCD difraktometrija: alifraktometrija,
njom se mjeri intenzitet reflektireme svjetlosti;
sinhotrono zračenje: kristal se postavlja na
gonimetarski nosač i na njega se usmjeravaju X
zrake difraktometra.
82.Od čega zavisi izbor ekscipijense u izradi
tableta Ekscipijensi mogu imati sve uloge mogu
biti kao konzervansi, povećati rastvorljivost,
stabilnost. Izbor i kriterijumi prihvatljivosti za
ekscipijense koji će se koristiti u proizvodu treba
da budu definisanu u izvještaju o dizajnu
proizvoda.
83Prema rastvorljivosti ljekovite supstance se
dijele na (farmakopejska podjela
rastvorljivosti): Američka farmakopeja daje
sljedeće rastvorljivosti: veoma rastvorljiva, lako
rastvorljiva, rastvorljiva, umjereno rastvorljiva,
slabo rastvorljiva, veoma slabo rastvorljiva,
praktično nerastvorljiva. (str.34.)
84Koji procesi se ispituju u inicijalnoj fazi
razvoja lijeka u stabilnosti ljekovite supstance?:
Da bi se procijenila stabilnost supstance pod
uticajem temperature, pH vrijednosti, svjetlosti i
kiseonika, moraju se sprovesti brojni eksperimenti.
Stoga su glavni zadaci tima za preformulaciona
istraživanja da: 1. Identifikuju faktore na koje je
supstanca osjetljiva, 2. Utvrde defradacione profile
supstanci pod uticajem tih faktora. Ljekovita
susptanca u rastvoru se degradira putem hidrolize,
oksidacije ili fotohemijski. (str. 40)
85Šta je polimorfizam aktivne supstance i kako
se odražava na djelovanje lijeka?:
Polimorfizam je, u hemijskom smislu, fenomen
čvrstog stanja kod koga su kristalne strukture
nekog hemijskog entiteta različite, ali imaju
identično tečno stanje i stanje pare. Polimorfni
oblici imaju različite energije kristalne rešetke koje
utiču na fizička svojstva i druge osobine materijala.
Različiti polimorfni oblici mogu imati izražen
uticaj na biološku raspoloživost nakon peroralne
primjene lijeka (tj. na brzinu rastvaranja i
apsorpciju iz gastrointestinalnog trakta). Druge
razlike su termofinamičke i kinetičke prirode. (str.
44)
86Navedi nekoliko načina ispitivanja
polimorfizma: Tehnika tzv. 'uzgajanja polimorfa',
zatim visoko efikasne metode ispitivanja
polimorfnih oblika kod kojih se koristi isparavanje
rastvarača sa mikrotitracionih ploča, sistematski
pristup odabiru rastvarača na osnovu afiniteta ka
formiranju vodoničnih veza, kako molekula
supstace, tako i molekula rastvarača. (str. 46)
87Pod pojmom hidrati aktivne supstance
podrazumijevamo?: Najčešći vid solvatacije je
inkorporiranje molekula vode u strukturu kristalne
rešetke, uz uspostavljanje vodoničnih veza. Solvati
nastaju kada tvar kristalizira iz otopine tako da u
kristalnu strukturu ulaze i molekule otapala
(solventa). Ukoliko je to otapalo voda obicno se
koristi naziv hidrati.
88Na kojim temperaturama se ispituje
stabilnost aktivnih supstanci u čvrstom stanju?:
Supstanca se precizno odmjeri u šest otvorenih
staklenih cjevčica. One se potom čuvaju (po dvije,
ako je moguće) pod sljedećim uslovima: svjetlosni
stres (25 stepeni) i 40 stepeni/75%RH, odnosno 30
stepeni/60% RH. U cilju praćenja stabilnosti,
uzorkovanje se vrši u definisanim vremenskim
intervalima u toku tri mjeseca. (str.91)
90Kojom tehnikom se određuje brzina
rastvaranja aktivne supstance?: Metoda
rotirajućeg diska predstavlja metodu izbora za
određivanje brzine rastvaranja ljekovitih supstanci.
Ispitivana supstanca se komprimuje u disk koji se
postavlja u odgovarajući nosač. Disk se uranja u
medijum za ispitivanje brzine rastvaranja, a držač
se rotira velikom brzinom. Kvantitativno se
određuje količina rastvorene supstance u funkciji
vremena. Određuje se linearnom regresionom
analizom na osnovu nagiba početnog, linearnog,
dijela eksperimentalno dobijene krive. (str. 145)
91Navedi neki primjer kompleksiranja ljekovite
supstance u crijevima: U gastrointestinalnom
traktu može doći do kompleksiranja ljekovite
supstance sa komponentama koje su prisutne u
lumenu. Donor može biti atom nemetala, bilo
slobodan, bilo u sastavu nekog molekula. Primjeri:
kompleksiranje sa jedinjenima sličnim peptidima i
enzimima u lumenu GITa, građenje kompleksa
između derivata kumarina i jona magnezijuma, itd.
Otkriveno je da se nastali magnezijum-
bihidroksikumarin bolje apsorbuje u odnosu na
polazno jedinjenje. (str. 154)
92Zašto je važno odrediti raspodjelu veličine
čestica?: Poznato je da veličina čestica praškova
za farmaceutske namjene može uticati na proces
proizvodnje, stabilnost i bioraspoloživost tableta sa
trenutnim oslobađanjem. (str. 213)
93Kako se određuje raspodjela veličine čestica?:
Agencija za hranu i lijekove preporučuje da se
postavi odgovarajući test i granice prihvatljivosti
za distribuciju veličine čestica ljekovite supstance.
Tehnike koje se najčešće izvode u laboratorijskim
uslovima su sitana analiza, optička mikroskopija
povezana sa analizom slika, elektronska
mikroskopija, tehnika Coulter-ovog brojača i
laserska difrakcija. (str. 213)
94Šta su korastvarači?: Sredstva za poboljšanje
rastvorljivosti. Primjena korastvarača je veoma
efikasna u slučaju nekih slabo rastvorljivih
supstanci. Mehanizam koji dovodi do poboljšanja
rastvorljivosti je, vjerovatno, polarnost mješavine
korastvarača. Rstvorljivost se može poboljšati
dodatkom korastvarača, ali je količina koja se
može koristiti u intravenskim infuzijama često
ograničena zbog njihove toksičnosti. Također. Oni
mogu dovesti do hemolize. (str. 226)
95Pod pojmom Ostwald-ovo sazrijevanje kod
suspenzija podrazumijevamo: rezultat razlike u
rastvorljivosti između malih i velikih kristala. To je
još jedan način za rast kristala u suspenziji koji nije
povezan sa faznom promjenom. Ostwald-ovo
sazrijevanje ubrzavaju temperaturne promjene u
toku čuvanja, posebno ukoliko postoji velika
povezanost između temperature i rastvorljivosti.
(str. 238)
96Pod ubrzanim 'stres' ispitivanjem stabilnosti
podrazumijevamo?: Ispitivanja u kojima se
uzorci čuvaju pod stresnim uslovima. Obično se
uzorci izlažu ekstremnim uslovima temperature ili
vlažnosti. Također se uzorci mogu izlagati
intenzivnoj svjetlosti, metalnim jonima i kiseoniku.
Cilj je da se pruži informacija o mogućim
pravcima degradacije ljekovite supstance, kao i da
se definiše koji će hemijski i fizički faktori uticati
na degradaciju. (str. 330)
97Pod pomom release i shelf life specifikacije
podrazumijevamo?: Specifikacija za puštanje
proizvoda u promet (tzv. release specifikacija)
sadrži testove i granice koje proizvod treba ispuniti
odmah nakon proizvodnje, dok specifikacija
proizvoda sadrži testove i granice koje proizvod
mora ispoštovati u toku roka upotrebe (tzv. shelf
life specifikacija). Za obje specifikacije se
zahtijeva usklađenost sa evropskim propisima.
( str. 333)
98Kojim se konzervansom konzerviraju
jednodozni parenteralni rastvori? Konzervansi
ne trebaju biti uključeni u sastav preparata za
parenteralnu primjenu, osim u slučaju višedoznih
preparata. Jednodozni se ne konzerviraju. (str. 349)
99Ulje kao rastvarač ili vanjska faza u
injekcijama se koristi kada se želi: izbjeći
hidroliza u slučaju proizvoda koji se primjenjuju
intramuskularnim ili subkutanim putem. Za
supstance koje se dobro rastvaraju u uljima može
se postići produženo djelovanje.
100Pod pojmom prepelent se podrazumijeva?
Potisni gas koji se koristi u preparatima pod
pritiskom sa dozatorom, koji su aerosoli (MDIs).
To su bili najzastupljeniji inhalacioni preparati.
Propelenti koji su se koristili su
hlorofluorougljovodonici. (str. 369)
101Pod pojmom gustina praškova nalaze se
različite gustine, navedi koje: Postoji nekoliko
vrijednosti nasipne gustine koje se mogu dobiti za
isti uzorak praška: minimalna nasipna gustina –
dobiva se kada je zapremina praska
maksimalna,uzrokovana aeracijom, nasipna
gustina – dobiva se kada se volumen praska mjeri
nakon punjenja praska u cilindar, tapkana
gustina – predstavlja maksimalnu nasipnu gustinu
koja se dobiva bez deformacije cestica. Relativna
gustina je odnos izmjerene nasipne ustine
podijeljene sa stvarnom gustinom. (str. 390)
Porozitet praska se defiise kao odnos mase praska
ili kompakta sa porama i mjera je efikasnosti
pakovanja praska.
102Antioksidansi za nevodene sustave: prije
svega su razni prirodni spojevi: najvažniji je
tokoferol, vitamin E. Dobiva se iz biljnih ulja koja
su zbog njegove nazočnosti oksidativno donekle
stabilna. Prikladan je za stabiliziranje životinjskih
masnoća, eteričnih ulja i akseroftola, vitamina A, a
fiziološki je bez zamjerki.
103Antioksidansi za vodene sustave jesu
anorganski i organski spojevi koji sadrže:
sumpor te askorbinska kiselina. Tipični
predstavnici anorganskih spojeva sa sumporom
jesu sulfiti (0,05- 0,3 %), hidrogensulfiti i
pirosulfiti (0,01- 0,2 %) natrija i kalija. Oni u
kiseloj sredini prelaze u sulfatnu kiselinu koja je
zapravo djelatni agens. Zbog neugodna mirisa i
okusa neprikladni su za stabiliziranje peroralnih a i
kutanih ljekovitih oblika, a djelovanje im je
problematično u pripravcima koji trebaju termičku
obradu. Najčešće rabljen antioksidans ove skupine
jest askorbinska kiselina (0,01- 0,1 %). Zbog vrlo
dobre fiziološke podnošljivosti i ugodna okusa
može se primijeniti i za peroralne ljekovite oblike.
104Benzoeva i sorbinska kiselina koriste se kao
konzervansi u koncentracijama: za ljekovite
pripravke u koncentracijama od 0,1 do 0,15 %.
105Konzervansi na bazi fenola i antioksidansi
na bazi sulfita prikladni su za konzerviranje -
parenteralnih pripravaka, ali se ne mogu primijeniti
zbog neugodna okusa i mirisa u peroralnim
ljekovitim oblicima.
106Osnovnim pomoćnim tvarima smatraju se
supstancije koje omogućuju: oblikovanje
ljekovitih pripravaka. To su: otapala pomoću kojih
se izraduju ljekoviti oblici droga i otopine, a mogu
biti i jedna od faza emulzija, te disperzijsko
sredstvo u suspenzijama, tenzidi od kojih jedni
olakšavaju topljivost teško topljivih ljekovitih
supstancija (solubilizatori) a drugi pridonose
stabilnosti emulzijskih sustava (emulgatori),
sredstva za povišenjem viskoznosti koja su
odgovoma za stabilnost tekućih suspenzija,
različiti gelovi kao podloge za izradu masti,
podloge za izradu supozitorija, sredstva za
dopunjavanje, klizenje,vezivanje i raspadanje
koja se primjenjuju u izradi tableta.
107Parenteralni pripravci, posebno infuzije ili
injekcije u jednodozirnom obliku, se uglavnom
ne konzerviraju: posebno kada termostabilnost
ljekovitih supstancija dopušta toplinsku
sterilizaciju pripravaka. Nairne, s većom količinom
(> 10 15 ml) konzerviranih parenteralija u kratkom
se vremenu aplicira relativno mnogo konzervansa,
što može prouzročiti toksička nusdjelovanja. Za
konzerviranje se, ovisno o učestalosti primjene,
rabe redom esteri p-hidroksibenzojeve kiseline,
alkoholi, fenol i drugi derivati fenola, organski
spojevi žive i karbonske kiseline, i to u
koncentracijama čija aktivnost odgovara 0,5 %-
tnoj otopini fenola. Pritom se postavlja uvjet da
konzervans unutar tri sata uništi najmanje 106
vegetativnih oblika mikroorganizama
108Za aktivnost konzervansa važni su:
koeficijent raspodjele lipid-voda, pH vrijednost
supstrata kojem se dodaju, nazočnost drugih
pomoćnih tvari te vrsta pribora za izradu i
ambalaža.
109Kako vrijeme miješanja emulzije utječe na
njen kvalitet: pri svakom emulgiranju postoji
optimalno vrijeme miješanja i optimalna brzina
miješanja. Na početku miješanja znatno se
smanjuje promjer kuglica disperzne faze. Nakon 1-
5 minuta postiže se granična vrijednost. Miješanje
duže od 5 minuta ne uvjetuje značajnije
poboljšanje kakvoće emulzija. Pritom brzina
miješanja ne smije biti prevelika. (str.99)
110.Koje ljekovite supstance su potencijalni
kandidati za izradu transdermalnih preparata i
iz kojeg razloga
Da bi se postigle idealne fizicko hemijske
karakteristike lijeka za dermatolosku ili
transdermalnu isporuku mogu se koristiti
prolijekovi, binarni lijekovi i kolijekovi.
111.Kako se povećava rastvorljivost (topivost)
aktivne supstancePovećanje topivosti se postiže
tehnološkim postupcima kojima se ugl. Povećava
površina supstanci, hemijskim zahvatima u
molekuli supstance ili dodatkom nekih površinski
aktivnih tvari
112.Navedi neku nebiološku metodu za
predviđanje apsorpcije lijeka u organizmu
Pasivna difuzija kroz lipidnu membranu
gastrointestinalnog trakta
113.ICH klasifikuje onečišćenje u sljedeće
kategorije: organske nečistoće , neorganske
nečistoće i rezidualnu rastvarači
114Solvati su materijali kod kojih su molekuli
vode ili nekog drugog rastvarača inkorporirani u
strukturu kristalne rešetke ili u unutrašnjim
kanalima koji se formiraju u strukturi kristalne
rešetke.
115Termogravimetrijska analiza je termalna
analitička tehnika koja može za određivanje
gubitka mase tokom zagrijavanja solvata kao i za
određivanje termostabilnosti
116Tehnika laserska difrakcija se koristi za
Upotreba ove tehnike zasnovana je na rasipanju
svjetla kroz različite uglove , koje je direktno
povezano da dijametrom čestice. Na taj način,
mjerenjem uglova i intenziteta rasutog svjetla od
čestice, može se odrediti distribucija veličine
čestice. Pri tome su dobijeni dijametri čestica slični
onima koji bi se dobili da su korištene sferne
čestice pod istim uslovima.
117kako se odreduje permeabilnost ljekovite
supstance-odreduje se metodom koja ukazuje na
mogucnost gradenja vodikovih veza izmedu
ispitivane molekule i rastvarača koji ju okružuje.
Sto je veci broj veza koje molekula gradi sa vodom
ili GI tekućinom. Manja je mogucnost za njegovu
difuziju u lipidnu fazu membrane.
118Navedi neku NE biolosku metodu za
predvidanje apsorbcije lijeka u organizmu-
Ne bioloska metoda podrazumijeva primjenu
razlicitih metoda odnosa izmedu kemijske
strukture i apsorbcije, odnosno aktivnosti
supstance in vivo. Zasnivaju se na koristenju
kemijskih biblioteka i omogucavaju proucavanje
velikih setova bioloskih podataka, primjenom
multivarijantne analite kao sto su metoda
parcijalnih najmanjih kvadrata i analiza glavnih
komponenti
118.Kao propelent-u inhalatorima za suhi prašak
koristi se- inhalatori za suhi prasak NE sadrže
propelente u svome sastavu, pa su prema tome
ekoloski prihvatljivi, moguce da se koriste
propelenti iz grupe klorofloruugljikovodika koji ne
ostecuju ozonski omotac
119Koje ljekovite supstance su potencijalni
kandidati za izradu trandermalnih preparata i
iz kojeg razloga- da bi se postigle idealne
kemijsko-fizicke karakteristike lijeka za dermalnu
ili transdermalnu isporuku mogu se koristiti : -
Prolijekovi –Binarni lijekovi –Kolijekovi
120.Velicina čestica kod suspenzija za inhalaciju
je reda veličine od: 0,8-2 mikrona idealan
promjer, 5-8 mikrona cestice veceg promjera koje
ne dospjevaju do alveola i bronhiola, 2-6 mirkon
metara
121.Liofilizacija se koristi kod izrade sljedecih
oblika: supstancija podlozenih znatnoj hidrolitickoj
razgradnji, kao sto su hormoni i antibiotici, od
kojih se ne mogu izrađivati vodene inekcijske
otopine. Tako se onda pripremaju suhe inekcije,
antibiotski sirupi koji se s vodom otapaju ex
tempore
122Kako se povećava rastvoljivost ( topivost)
aktivne supstance- to se postize tehnoloskim
postupcima kojima se uglavnom povecavaju
povrsine supstancija ( usitnjavanjem) ili kemijskim
zahvatima u molekuli supstacije ( stvaranje soli,
hidrofiliranje) ili dodatkom nekih površinskih tvari
( solubilizacija)
123Ispitivanje higroskopnosti supstance :
obavlja se na malim kolicinama te supstance
pomocu npr. metode gravimetrijske sorpcije vlage.
Vlaga se formira propustanjem dusika kroz
rezervoar vode koji je zasicen vlagom. Uz pomoc
mjesalice se vlazni dusik mjesa sa suhim dusikom
u fiksnom odnosu , cime se dobije zeljeni sadrzaj
vlage.
124. Navedi koje vrsta spremnika ( primarno
pakovanje)se koriste za parenteralne pripravke-
koriste se ampule, bocice za injekcije i boce za
infuzijske otopine. Ampule su cilindricnog oblika,
jednodozni spremnici od stakla s izduzenim grlom
volumena 1,2,5,10 i 20ml.Inekcijske su bocice
obicno sadzraja 5ml, a ponekad i vise, pa mogu biti
jednodozne ili visedozne. Infuzijske su bocice
velicine 120,300 i 500 ml.
Spremnici se izraduju od prozirnog, neutralnog i
najcesve neobojenog stakla koje mora biti visoke
hidroliticke otpornosti. U novije vrijeme se
kalsicni materijali pokusavaju zamjeniti plasticnim
materijalima, kojima je nedostatak termicka
nestabilnost i stanovita propusnost.
125 Jedna od tehnika kojima se proizviđači
služe u razvoju lijeka je ispitivanje korisnika u
kojem se: vrše ispitivanja tokom dugotranje
primjene lijeka i kliničke studije (faza 2 i 3) na
pacijentima. Faza 2 kliničkih ispitivanja obuhvača
studije na ograničenoj populaciji pancijenata-
nekoliko stotina u cilju procjene efikasnosti lijeka i
neuobičajenih neželjenih efekata. U fazi 3 ispituje
se nekoliko stotina do nekoliko tisuća ljudi-tu se
dolazi statističke potvrde i bezbjednosti. Neki
pacijenti dobivaju lijek, neki placebo, a neki
registiran preparat za tržišta.
126. u slucaju da niz potencijalnih ljekovitih
supstanci slicnih farmakoloskih i bezbjednosnih
profila, znacajna prednost za razvoj formulacije
mogu biti?Osobine bitne za razvoj farmaceutskog
oblika.
127.faza dizajna i sinteze potencijalne ljekovite
supstance se dalje dijeli na?
Faze razvoja od aktivne do tzv. „hit“ supstanci
koje se dalje razvijaju u vodece supstance.
128 inicijalna fizicko-hemijska karakterizacija
supstance u fazi razvoja se bavi ispitivanjem?
Dvodimenzionalnih strukturnih osobina molekula
ljekovite supstance.
129 kako se moze predvidjeti rastvorljivost
neke supstance ?Rastvorljivost neke supstance je
znacajna sa aspekta procesa kristalizacije i odabira
polimorfnog oblika. Pokazano je da je etanol
najbolji rastvarac za kristalizaciju, a nakon njega
metanol. Modeli koji su razvijeni za predvidjanje
rastvorljivosti:-modele zasnovane na analizi
fragmenata
-modele zasnovane na poznatim log P
vrijednostima
-modele zasnovane na karakteristikama procesa
rastvaranja
-hibridne modele
130 koje najcesce pufere koristimo kod
parenteralnih oblika lijekova ?
Fosfatne, citratne ili acetatne pufere. Fosfatni se
koristi za puferovanje blizu fizioloske pH, dok se
acetatni i citratni koriste pri nizim ph
vrijednostima.
131. navedi nekoliko vrsta pakovanja
parenteralnih lijekova?
Pakovanja parenteralnih preparata treba da budu
izradjena od materijala koji mogu da podnose
postupak sterilizacije i da obezbjede sterilnost
praska u toku roka upotrebe.Ampule, koje se u
zadnje vrijeme slabije koriste zbog povredjivanja
osoblja prilikom otvaranja. Povecana je upotreba
staklenih boca koje se zatvaraju gumenim
zatvaracima. Koriste se i tzv. napunjeni spricevi.
132postoji 4. faza klinickih ispitivanja poznata
kao:-post marketinska faza ispitivanja koja se
izvodi u cilju dobijanja podataka farmakovigilansi.
Ona se moze izvoditi po zahtjevu regulatornih
tijela ili je farmaceutske kompanije sprovode iz
razlicitih razloga.
133. u kojoj fazi razvoja lijeka se ispituju
razlicite soli aktivne supstance?
Ispitivanje potencijalnih soli b trebalo da bude
integralni dio pocetne faze razvoja lijeka.
134. Korastvaraci kod parenteralnih
proizvoda?
Korastvaraci se nalaze u 10% parenteralnih
proizvoda odobrenih od strane FDA. Primjeri
nekih registrovanih proizvoda koji sadrze
korastvarace:Diazepam,kotrimoksazol,etopoksid,lo
ksapin,lorazepam

2018
1.navedi in vitro postupke ispitivanja
bioekvivalencije
2.u cilju pospješenja apsorpcije lijeka iz gita
koristi
3.navedi parametre kvaliteta parenteralnih
lijekova
4.iz kojih dijelova se sastoji dobra apotekarska
praksa
5u toku razvoja formulacije nulta faza je faza
7 koji parametri kvaliteta se ispituju kod
tableta
8kada galenski lijekovi podlijezu procesu
registracije lijekova
9kojim postupkom se izrađuju obložene tablete
10 navedi kojim pomoćnim supstancama se
koristimo kod izrade injekcija
*1 iz kojih dijelova se sastoji farmakopeja
2kako se provodi ispitivanje bioekvivalencije in
vivo
3da li magistralni lijekovi podliježu procesu
registracije lijekova

jun 2018
1.kolika je cijena i trajanje razvoja inovativnog
lijeka 11 i 12
2.metode za određivanje pka vrijednosti 28
3objasni uticaj jonizacije na rastvorljivost 35
Rastvorljivost neke supstance na određenoj Ph
vrijednosti je funkcija rastvorljivosti jonizovanog
oblika supstance i ograničene rastvorljivosti
nejonizovanik molekula.Slaba kiselina sa dvije
jonizujuće kisele grupe pokazuje značajnu
promjenu (povećanje)rastvorljivosti u zaviisnosti
od promjene ph vrijednosti.
4kako se dobivaju različiti polimorfni oblici
ljeko sups 48
Metode koje se primjenjuju za indukovanje
polimorfnih prelaza,često su zasnovana na uticaju
rastvarača,mogu da se koriste i za mapiranje
morfologije površine polimorfnih oblika.Ove
metode obuhvataju :
1.Kristalizaciju iz različitih rastvarača pod
različitim eksperimentalni uslovima,npr,različitom
intenzitetu mješanja i temperaturi;
2.Precipitaciju dodatkom antirastvarača u rastvor
koji sadrži ljekovitu supstancu ili podešavanjem ph
vrijednosti rastvora slabih kiselina ili baza;
3.Koncentrisanje ili uparavanje rastvora.Nastali
metastabilni oblik iz kojeg je uklonjen rastvarač,ne
podliježe trasnformaciji u stabilniji jer je za taj
prelaz neophodno prisustvo rastvarača.
4.Polimorfni oblici mogu nastati i desolvatacijom ;
5.Kristalizaciju rastopa,pod uslovom da topljenje
nije praćeno termalnom degradacijom
6.Usitnjavanje i kompresiju
7.Liofilizaciju (sušenje smrzavanjem) koja može
da izazove polimorfni prelaz.
8.Sušenje raspršivanjem
9.Kristalizaciju superkritičnih fluida
10.Primjenu potenciometrijskih ciklusa
11.Primjenu visokog pritiska
12.Sublimaciju.
5.kako se ispituje rastvorljivost polimorfnih
oblika
6 mogući razlozi za niske vrijednosti za
permeabilnost dobijene u okviru in vitro
ispitivanja su adhezija na plastične
materijale,niska rastvorljivost,kompleksiranje sa
jonima koji ulaze u sastav pufera,metaboličke
reakcije u lumenu crijeva,niska
aktivnost/viabilnost tkiva(aaktivni
transport),analitički problemi,debeo sloj mukusa ili
statičan sloj vode,stvarno niska permebilnost.
7interakcije lijekova sa sadržajem u lumenu
crijeva mogu dovesti do hemijske ili
enzimske/mikrobioloske degradacije.Hemijska
degradacija je obično povezana sa promjenom ph
vrijednosti u lumenu,ali može nastati i kao
posljedica nastanka redukcione okoline u prisustvu
anaerobnih bakterija.
8prihvatljivi razlozi za nesprovođenje završne
sterilizacije proizvoda su promjena ph
vrijednosti,promjena boje,razlaganje karbonatnog
pufera,problemi sa zatvaranjem ambalaže i
degradacija lijeka ili ekscipijensa.
9 navedi načine procjene stabilnosti suspenzija
Iako je HPLC tehnika izbora za procjenu
stabilnosti formulacije,moguće je koristiti i
spektrofotometriju,reologiju kao brzu skrining
tehniku .Procjena stabilnosti izvršena je i
praćenjem vrijednosti parametra tan delta.
10. KAd DPI mikronizirane čestice jako
aglomeriraju?
Produženi kontakt čestica sa PVCom ,polietilenom
ili aluminujomom treba izbjegavati zbog toga sto
su adhezione sile između lijeka i navedenih
površina mnogo jače nego između lijeka i laktoze
kao nosača,također hemijske sile mogu utjecati na
aglomeraciju,kao i povećanje relativne vlažnosti
vazduha.

1.koji su napretci postignuti u razvoju bioloških

lijekova 14
2.šta je log P 30
LogP predstavlja particioni koeficijent
supstanci,koji se može upotrebiti za uspostavljanje
veze između strukture lijeka i njegove biološke
aktivnosti.Log P se može definisati kao odnos
koncentracije nejonizovanog lijeka u organskoj i
vodenoj fazi,u stanju ravnoteže.
3 Objasni uticaj ekscipijensa na rastvor 39
Ekscipijensi mogu da povećaju ili smanje
rastvorljivost neke supstance u određenom
rastvaraču.Za soli koje povećavaju rastvorljivost se
kaže da „usoljavaju“ supstancu,dok soli koje
smanjuju rastvorljivost „isoljavaju“
supstancu.Efekat dodatka nekog ekscipijensa u
velikoj mjeri zavisi od uticaja koji on ima na
vezivanje vode ili na mogućnost da se sa
molekulima supstance „bori“ za molekule vode.
4 koja su termodinamička svojstva koja su
povezana sa polimorfizmom 50
Pravi polimorfni oblici se na osnovu svojih
termodinamičkih svojstava mogu klasifikovati u
dvije različite grupe:
1.Enantiotropni-polimorfni oblici kod kojih jedan
polimorfni oblik reverzibilno prelazi u drugi pod
utjecajem temperature i/ili pritiska.
2.Monotropni-polimorfni oblici kod kojih su
prelazi iz jednog u drugi polimorfni oblik
ireverzibilni.
5 šta je higroskopnost supstance i na šta utiče
Higroskopnost može da se definiše kao interakcija
materijala sa ambijentalnom vlagom.Afinitet
supstance ka apsorpciji vlage je veoma važna
karakteristika koja se razmatra tokom odabira
potencijalnih ljekovitih supstanci.
6određivanje brzine rastvaranja ljek sups vrši
se 145Prilikom ispitivanja brzine rastvaranja
potrebno je procijeniti utjecaj različitih oblika u
kojem se supstanca može naći,kao i utjecaj veličine
čestica.Brzina rastvaranja se može odrediti ili
praćenjem procesa sa konstante površine(kao što je
slučaj u uređaju tipa rotirajućeg diska) ili
praćenjem rastvaranja dispergovanog praška u
posudi sa mješalicom.
7.najširi prihvaćen partametar za predviđanje
apsorpcije lijeka je 160
8efekat metalnih jona i kiseonika na stabilnost
ljek sups u rastvoru su 231
9.kako poboljšavamo transport kroz kožu 239
Jedan od načina za poboljšanje transporta
amfoternih lijekova kroz kožu je formiranje soli.
Ubrzavanje i usporavanje permeacije može se
postići određenim pristupom formulaciji,kao i
istovremenom primjenom specifičnih supstanci
dizajniranih da modifikuju barijernu funkciju
stratum korneuma.Od nedavno se u cilju
ubrzavanja permeacije koriste kombinacije
sinergista i mikroigle.
10.polisorbati se koriste u parenteralnim
lijekovima u koncentraciji i u svrhu 351
Surfaktanti,generalno polisorbati,često ulaze u
sastav parenteralnih preparata ali se uobičajno
koriste u veoma niskim koncentracijama(<0.05%) i
najčešća uloga im je da spriječe agregaciju u
formulacijama koje sadrže makromolekule.
1.metode određivanja pka
Potenciometrijska titracija
UV spektroskopija
Određivanje rastvorljivosti
HPLC metode
Kapilarna elektroforeza
Površinska aktivnost
1.prema čemu se vrši izbor ekscipijensa
3.kad se smiju koritstiti konzervansi kod
parenteralnih preparata
Konzervansi obično ne treba da budu uključeni u
sastav preparata za parenteralnu primjenu ,osim u
slučaju višedoznih preparata.Treba koristiti najnižu
koncentraciju konzervansa koja pruža zahtjevani
nivo efikasnosti.
4 kad se koriste uljni vehikulumi kod
parenteralnih preparata
Upotreba uljnih vehikuluma koristi se kao metoda
izbjegavanja hidrolize u slučajevima proizvoda
koji se primjenjuju intramuskularno ili subkutanim
putem
5 kako se može vršiti procjena apsorpcije ljek
sups
6kad dolazi do keikovanja
7objasni postupak granulacije
Granulacija je najčešće korištena tehnika za
pripremu praškova prije kompakcije.Termin
granulacija je opis procesa uvećanja čestica u
kome čestice aglomeriraju zadržavajući
karakteristike početnih čestica.Cilje granulacije je
transformacija polaznih materija u obliku praška
koji inače ne bi bilo pogodni za tabletiranje u oblik
u kome se mogu lako tabletirati.Proces granulacije
obično uljučuje dodatak polimernog veziva koji
povezuje čestice zajedno.Više metoda se koristi u
farmaceutskoj industriji za izradu granulata.One se
tradicionalno klasifikuju na suhu i vlažnu
granulaciju ,u zavisnosti od toga da li se koristi
tečnost za oglomeraciju čestica ili ne.
8 šta DPI ne smije sadržavati u svom sastavu
9 prednost terapeutskih sistema primijenjenihh
preko oka( na oko)
Za liječenje oko primjenjuju se brojne ljekovite
supstance i raznovrsni farmaceutski oblici u cilju
postizanja lokalnog djelovanja,sistemskog
djelovanja ili se primjenjuju u unutrašnjim
djelovima oka.Pored ovih farm.oblika u upotrebi
su i sistemi sa kontrolisanim oslobađanjem
ljekovite supstance.Produženo zadržavanje
ljekovite supstance na mjestu primjene može
obezbijediti povećanje njene biološke
raspoloživosti.
10. Opiši emulzije kod parenteralnih preparata
Emulzije za parenteralnu primjenu su uvedene u
terapiju u ciilju obezbjeđivanja energije i i.v izvora
masnik kiselina. Sve emulzije za parenteralnu
primjenu su ulje/voda tipa u kojima je ulje kao
unutrašnja faza dispergovana u vodenoj
kontinualnoj fazi u obliku finih kapi.Emulgator je
potreban za smanjivanje međupovršinskog napona
i smanjenja flokulacije i koalescencije
dispergovane masne faze.Fizička stabilnost je od
kritičkog značaja i mora se obratiti posebna pažnja
na to.Emulzije za parenteralnu primjenu treba
dodatno da podnesu i stresne uslove u toku procesa
sterilizacije zasićenom vodenom parom.Ukoliko se
to ne može postići moguće je izraditi emulzije u
aseptičnim uslovima.
19.4.2018
1.navedi in vitro postupke ispitivanja
bioekvivalencije
2u cilju pospješenja apsorpcije lijeka iz gita
koristimo se slijedećim tehnološkim
3navedi parametre kvaliteta parenteralnih
lijekova
4iz kojih dijelova se sastoji dobra apotekarska
praksa / farmakopeja
5.primjena parenteralnih suspenzija ograničena
je usljed činjenice da se..
6.kako se provodi ispitivanje bioekvivalentnosti
in vitro
7 u toku razvoja formulacije nulta faza je faza
8.koji prametri kvaliteta se ispituju kod
tableta / film tableta
9da li magistralni lijekovi /galenski podliježu
procesu registracije lijekova
10u kojim postupcima se izrađuju obložene
tablete
11 navedi koje pam supstance se koriste kod
izrade injekcija
1. Koji su napretci postignuti u razvoju
bioloških lijekova 20
Ostvaren je izvestan napredak u kreiranju različitih
biološkim lekova kroz npr. Inženjering antitela za
terapiju kancera Inženjering proteina i glikozilacije se
maže koristiti za razvoj antitela sa pojačanom
efektorskom funkcijom. Prisustvo ili odsustvo jednog
šećernog ostatka može dovesti do razlike od dva reda
veličine u sposobnusti za uništavanje éelija kancera,
posredstvom antitelo-zavisne čelijske toksičnosti, što
vodi smanjenju doze i troškova.
Iz kojih razloga je važna kompaktibilnost
farmaceutski aktivne supstance
3. Kod kojih farmaceutskih oblika statističkih
naboj čestica ima značajnu ulogu 222
Kao rezultat manipulacije sa praškovima,na njima
se može javiti elektrostatičko nalektrisanje,čija
vrijednost zavisi od intenziteta procesa i fizičko-
hemijskih osobina. Ovo može biti od značaja jer se
pokazalo da na primjeru elekttrostatičkog
naelektrisanje može biti važan faktor u raspodjeli
ljekovitih supstanci u plućima.
4. Nebulizatori 383
Nebulizatori se značajno razlikuju u
efikasnosti.Neki od njih proizvode kapi veličine
oko 3qm ,koje se mogu deponovati u nižim
dijelovima pluća,dok drugi daju veoma velike
kapi,pa su korisi samo kao ovlaživači
prostorija.Postoje dva tipa
nebulizatora :preumatski i ultrazvučni koji su
skorije uvedeni u upotrebu. Postoje i brojni mali
nebulizatori ,koji kojih je formulacija smještena u
uređaj kao kod MDI
5. ICH vodiči ,rečenica o svakom 309-314
ICH Q8 vodič „Farmaceutski razvoj“-svrha ich q8
vodiča o farmaceutskom razvoju je da obezbijedi
harmonizovanje sadržaja registracione
dokumentacije za nove lijekove i biološke
lijekove.ICHQ8 predlaže da istraživači lijekova
primjene znanje ,stečeno u fazi preformulacije
lijeka,koje omogućava naučno razumijevanje
proizvoda i kontrole procesa proizvodnje.
ICH Q9 vodič“upravljanje rizikom
kvaliteta“,skicira principe upravljanja rizikom i
metode koji mogu da se primjene na uspostavljanje
QRM sistema,koji može odrediti odgovarajući
stepen kontrole proizvodnog procesa,od razvoja do
postmarketinske proizvodnje.
ICH Q10 vodič „farmaceutski sistemi kvaliteta“
naglašava da će se implementacijom sva tri ICH
vodiča moći da se ostvare ciljevi novog „modela
kvaliteta“.ICHQ10 omogućava potpunu realizaciju
ostalih ICH vodiča i omogućava povezivanje
razvoja proizvoda sa uppravljanjem rizicima;ovo
omogućava unapređenje proizvodnog procesa
smanjenjem neželjenih varijabilnosti,a ima za
posljedicu konzistentan kvalitet
proizvoda ,poboljšanu robustnost proizvoda i
efikasnost procesa.
6. Prema volumenu injiciranja farmaceutski
oblik dijelimo na...i gdje se primjenjuju 346
Farmakopeje klasifikuju preparate koji se
primjenjuju injiciranjem kao parenteralne
preparate malog volumena(SVPs) i parenteralne
preparate velikog volumena (LVPs).Američka
farmakopeja definiše SVPs kao preparate koji
sadrže manje od 100ml i LVPs kao one koji sadrže
više od 100ml.Mala zapremina SVP2 preparata se
može dati (injicirati) brzo i ova vrsta injekcije
naziva se bolus.Bolusi se mogu dodati u LVPs,kao
što su 5%glukoza ili 0.9% NaCl
infuzija/injekcija,za primjenu u obliku
i.v.infuzije.Neki antibiotici se nalaze na tržistu kao
LVPs,što isključuje potrebu za pripremom
infuzionog rastvora neposredno prije primjene
dodatkom lijeka u rastvor za
infuziju.Intramuskularne ili subkutane injekcije se
skoro uvijek primjenjuju kao bolus.Obično je
injekcioni volumen manji od 1 do 1,5 ml u slučaju
subkutane primjene,i obično ne veći od 2ml u
slučaju intramuskularne primjene,mada se i veći
volumeni (do 4ml) mogu primjeniti ukoliko je to
neophodno.
7. Najširi prihvaćen parametar za predviđanje
apsorpcije lijekova je 160
Najšire prihvaćen parametar za predviđanje
apsorpcije lijekova je particioni koeficijent koji
ukazuje na raspodjelu supstance u lipidnu fazu (u
sistemu oktanol/voda),vrijednost logP(ili logD) i
uopšteni modeli kao što je pravilo Lipinskog.
8. Efekat metalnih jona i kiseonika na stabilnost
ljekovite supstance u rastvoru su 231
Oksidacija je,nakon hidrolize ,drugi najvažniji put
razlaganja lijeka kada se on nalazi u čvrstom i
tečnom stanju.To je kompleksan proces koji se
odvija mehanizmom autooksidacije,nukleofilne ili
elektrofilne adicije i reakcije transfera elektrona.Uz
to neki ekscipijensi mogu sadržavati nečistoće koji
mogu ubrzati reakcije degradacije.Prema tome u
toku faze formulacije za poboljšanje stabilnosti
supstanci osjetljivih na oksidaciju neophodno je
uklanjanje kiseonika,tragova metalnih jona i zaštita
od uticaja svjetlosti.U formulaciju se mogu
uključiti i antioksidansi i helatna sredstva.Pri
uključivanju antioksidanasa u formulaciju treba
uzeti u obzir da postoje slučaji u kojima je
prisustvo antioksidanasa imalo negativan efekat na
stabilnost određenih sastojaka.Tragovi metalnih
jona koji potiču iz ljekovite supstance kao
sirovine,ekscipijensa ili staklenih kontejnera mogu
uticati na stabilnost.Metalni joni također mogu biti
katalizatori degradacije učešćem u ddobijanju
visoko reaktivnih slobodnih radikala,posebno u
prisustvu kiseonika.Formiranje ovih radikala može
biti inicirano svjetlošću ili temperaturom i
ubrzavati reakcije sve dok ne budu uništeni
inhibitorima ili sporednim reakcijama koje
prekidaju lančani proces.
9. Briketiranje kod granulata je proces
428 proizvodnje velikih kompakta direktnom
kompresijom.Briketi se proizvode tako da budu
veći od tableta i češto formirajuu tablete koje se
lome i listaju.Kao i kod tableta,može biti
neophodno dodavanje lubrikansa da bi se spriječilo
ljepljenje za matricu i klipove.Komprimovani
materijal se lomi i sije u granule odgovarajuće
veličine.
10. Oftamološki inserti 457
Čvrsti preparati za oči tipa
erodibilnih(rastvorljivih) ili neerodibilnih
(nerastvorljivih) inserta pogodni su za postizanje
produženog oslobađanja ljekovite supstance u
oku.Rastvorljivi inserti sadrže erodibilni matriks
koji se sastoji od hidroksi
propilceluloze ,hijaluronske kiseline ili
karbomera.Obično se postavljaju u donju
konjuktivalnu vrećicu gdje se za rastvaraju tokom
12-24 h.Ljekovita supstanca se oslobađa
postepeno,tokom rastvaranja,pa se za razliku od
neerodibilnih inserta,ne uklanjaju iz
oka.Neerodibilni sistemi su i hidrogel-kontaktna
sočiva sa ljekovitom supstancom.glikozilacije se
maže koristiti za razvoj antitela sa pojačjom.
Prisustvoostatv SEPTEMBAR 2 2019
1.Parametari određivanja bioekvivalencije
2. Parametri kvaliteta tableta
3.Parametri kvaliteta injekcija
4:Koje pomoćne supstance ulaze u sastav
injekcija
5.Galenski proizvod kad ulazi u registraciju
6Generrički lijekovi
7.Da li se za magistralne lijekove mora odobriti
nešto
8.Parentreralni preparati prema načinu primjene
i volumenu se dijele na
9.Mikrobiološka čistoća,podjela
10.Koje metode se koriste za poboljšanje
apsorpcije kod git
11.Opiši tačan proces proizvodnje film obloženih
tablet 431
Filmovanje podrazumjeva primjenu polimernog
filma na površini tablete i nasuprot šećernom
oblaganju samo povećavaju masu tablete sa 5% sa
neznatnim povećanjem velićine tablete.Metoda
primjene obloge se razlikuje od oblaganja šećerom
u tome što se suspenzija za oblaganje raspršuje
direktno na površinu tablete i sušenje se dešava
čim sloj bude na površini tablete.Da bi se ovo
postiglo ,do tablete dolazi samo mala količina
obloge i obloga se nanosi u porcijama.Oblaganje
se može izvesti primjenom nekoliko metoda pri
čemu sve metode imaju iste osobine:atomiziranje
suspenzije za oblaganje i sposobnost zagrijavanja
velikih količina vazduha.Glavni metod oblaganja je
modifikovano oblaganje u bubnju i oblaganje u
fluidizirajućem sloju.
12.ispitivanje paramettara kvaliteta kod film
tableta
Rastvorljivost u rastvaraču koji se koristi.Danas je
uglavnom to voda,mada određene vrste film
obloga mogu zahtjevati organske rastvarače;
Rastvorljivost u GI tečnostima
Stabilnost u okolini pod normalnim okolnostima
Okus i miris (ne smiju da imaju neprijatan okus i
miris)
toksičnost(ne smiju biti toksični)
13.proces inhalacije suhih prašaka
14.in vitro ispitivanje ekvivalencije
15.pomoćne suspstance parentreralnih preparata
16.kako se prave šećer tablete
Oblaganje šećerom podrazumjeva oblaganje
tablete saharozom.Ovo je
visokozahtjevan,višestepeni proces.Proces
uključuje upotrebu nekoliko rastvora saharoze,sa
dodatnim komponentama koje postepeno grade
glatku ,estetski prijatnu oblogu.Konačna ologa
može činiti i do 50%finalne mase tablete i može
uzrokovati značajno povećanje mase
tablete.Rastvora za oblaganje se nanosio na
tablete i distibuirao oko tablete njihovim
rotiranjem.Šećerna obloga se sastoji od tri
sloja:zaštitne obloga,subobloge i glatke
obloge.Jedan od razloga oblaganja tableta je
zaštita ljekovite supstance od uslova okoline kao
što su vlaga,tako da je važno da obloga ne
penetrira u jezgro.Zaštitni sloj je adhezivni sloj na
koji se može nanijeti glatki film.Druga uloga
zaštitnog sloja je da zaobli oštre ivice
tablete.Glatko slij čini najveći dio mase tablete i
daje tableti završni sjaj.Obloga se sastoji od sirupa
saharoze koja može da sadrži skrob ili kalcijum
karbonat.Nakon svake aplikacije se suši i slojevi se
dodaju dok se ne postigne zadovoljavajuća
masa.Obloćžene tablete se obično prenose na
podlogu za poliranje i oblažu sa smjesom pčelinjeg
voska/karnauba vosak koji daje sjajan završni
izgled površini.
17.kako se dijele čvrsti oblici
Vrste čvrstih farmaceutskih oblika :
farmaceutski oblik sa trenutnim
oslobađanjem,farmaceutski oblik sa odloženim
oslobađanjem,tablete za
žvakanje,lozenge,bukalne tablete,efervescentne
tablete,disperzibilne tablete,tablete za izradu
rastvora,tvrde želatinske kapsule,meke želatinske
kapsule,pastile.
18.rastvor suspenzija
a reda veličine u sposobnusti za uništavanje éelija tera
SEPTEMBAR 1 2019
1.Podjela rastvorljivosti prema farmakopeji
2.sta se desi kada jedan polimorfni oblik predje u
drugi
3.klasifikacija hidrata
1.Hidrati sa izolovanom vodom u kristalnoj
rešetki.U ovakvim hidratima molekuli vode nisu u
direktnom međusobnom kontaktu ,tj razdvojeni
su molekulima supstance.Ponekad se nazivaju I
džepnim hidratima.Radi se uglavnom o stabilnim
hidratima,osim ukoliko zagrijavanjem dolazi do
kolapsa kristalnog u anhidrovani oblik.Najčešće se
radi o stehiometrijskim kristalima.
2.Hidrati sa vodom u kanalima kristalne
rešetke.Može se pretpostaviti da molekuli vode u
kanalima kristalne rešetke uspostavljaju
vodonične veze sa molekulima supstance I
međusobno ,a pritom imaju ulogu I da
popunjavaju proctor.Najčešće se radi o
nestehiometrijski organizovanim kristalima koji su
uglavnom nestabilni I prilikom zagrijavanja lako
gube vodu.Međutim,tokom sušenja struktura ipak
zadržava kristalnu uređenost.
4.sta se određuje pomoću NMR
5.nebiološke metode apsorpcije?
Nebiološke metode apsorpcije(biofizičke I
računarske).Pasivna difuzija kroz lipidnu
membranu gastrointestinalnog trakta se smatra
jednim od najznačajnijih mehanizama apsorpcije
ljekovite supstance.Ovaj process uglavnom zavisi
od fizičkohemijskih karakteristika supstance kao
sto su lipofilnost,naelektrisanje na površini
molekula,odnos molekulske mase I zapremine I
fleksibilnost konformacije.Nebiološke metode
podrazumjevaju primjenu računarskih modela
odnosa između hemijske struktrure I
apsorpcije ,odnosno aktivnosti supstance in vivo.
6.predviđanje apsorpcije u različitim dijelovima
GITa
7.šta se može desiti ako je produženo vrijeme
usitnjavanja u kugličnom mlinu
8.kako intenzitet miješanja utiče na oslobađanje
ljek sups
9.Ostwaldovo sazrijevanje

1.Predviđanje rastvorljivosti
2.kada ne treba dodavati konzervanse u
parentreralne preparate
3kako ispitati uticaj oksidacije na stabilnost
4.koje su prednosti amorfnih u odnosu na
kristalne oblike
5.spektroskopijom se određuje
6fizičke nestabilnosti emulzija su
7šta je osmolalnost i gdje je vazna?
Tjelesne tečnosti kao što je krv normalno imaju
osmotski pritisak koji odgovara 0.9% rastvoru NaCl
pa se ovaj rastvor naziva izoosmotskim sa krvlju.Za
izražavanje osmolalnosti obično se koristi jedinica
osmol,koja se definiše kao masa u gramima
rastvorene supstancekoja se u rastvoru nalazi u
obliku molekula,jona,makromolekula I sl,odnosno
osmotski je ekvivalenta gramu molekulske težine
idealnog neelektrolita.Osmotski efekti su važni u
slučaju parenteralne I oftamološke primjene tako
da je formulacija usmjerena ka spriječavanju
sporednih efekata ili pronalaženju puta primjene
za njihovo minimiziranje.
8.kako se vrši validacija aparata za ispitivanje
rastvorljivosti
9.onečišćenje aktivne supstance potiče od

2019 1
1.Ima li kakve veze između ph i suspenzija
2.inicijalna faza u formulaciji lijekova
3.4 grupe kiselina koje stvaraju soli
4.prednosti i nedostaci mikročeštica
5.prilikom produženog miješanja granula i
supstanci za klizanje može uticati na..
6.dehidracijom kristala nastaje ili dešava se...
7.ispitivanje regionalne apsorpcije lijekova
8.promjenom boje lijeka znak je da..
9opisati transdermalne lijekove
Izbor tipa formulacije za sistemske transdermalne
proizvode koji su namjenjeni za primjenu na
neozlijeđenu zdravu kožu određen je
karakteristikama samog sistema,bilo da je u
pitanju polučvrsti preparat,sprej ili flaster od koga
se očekuje da isporuči terapijske količine lijeka u
sistemsku cirkulaciju.S druge strane na izbor tipa
formulacije za dermatološke preparate veći utjecaj
ima stanje kože.
10.navedi biološke metode ispitivanja apsorpcije
lijekova?
Metode kojima se opisuje preuzimanje ljekovite
supstance(membranske vezikule I intestinalni
prstenovi)
Metode sa definiranim smjerom
transporta(ćelijske culture)
Metode intestinalne perfuzije

najboljii tretman za pacijenta. Ukoliko persona-

lizovana terapije još uvek nije dostupna, lekar może na
osnovu genetskog skrininga razmotriti koji vid terapije
kao śto su hemoterapija, lerapija a