3. Przestrzenny i płaski stan odkształcenia .

Przykłady

Przykład 1.3 (Krzyś & Życzkowski, s.61).

Dla znanego pola przemieszczeń:

u = 10 + 0.1 x y + 0.05 z,
v = 5 – 0.05 x + 0.1 y z,
(3.1)
w = 10 – 0.1 x y z,

porównać największe, (co do modułu) względne wydłużenia w punktach A (1, 1, 1) i B (0.5,

−1,0).

Odkształcenia :

∂u
εx ≡ =
∂x
∂v
εy ≡ =
∂y
∂w
εz ≡ =
∂z
(3.2)
∂u ∂v
γ ≡ + =
∂y ∂
∂v ∂w
γ yz≡ + =
∂z ∂y
∂u ∂w
γ zx≡ + =
∂z ∂x

Odkształcenia w punktach o współrzędnych:

A : x = 1, y = 1, z = 1 B : x = 0.5, y = -1, z = 0

εx = ε x = − 0.1
εy = εy = 0
εz = (3.3a) ε z = 0.05 (3.3b)
γ xy= γ xy = 0
γ yz= γ yz = − 0.1
γ zx= γ zx = 0.05

Odkształcenia główne:
Niezmienniki :

J 1ε = ε x + ε y + ε z ,

ε x γ xy / 2 ε y γ yz / 2 ε z γ zx / 2 1
J ε2 = + + = ε x ε y + ε y ε z + ε z ε x − ( γ xy + γ yz + γ zx ) ,
2 2 2

γ xy / 2 ε y γ yz / 2 ε z γ zx / 2 ε x 4
(4.3)
εx γ xy / 2 γ xz / 2
ε
J 3 = γ xy / 2 ε y γ yz / 2 =
γ xz / 2 γ yz / 2 ε z

ε y γ yz / 2 γ xy γ xy / 2 γ yz / 2 γ xz γ zx / 2 εy
= εx − + =
γ yz / 2 ε z 2 γ xz / 2 ε z 2 γ xz / 2 γ yz / 2

1 1
= ε x ε y ε z − ( ε x γ yz + ε y γ xz + ε z γ xy ) + γ xy γ yz γ zx
2 2 2
.
4 4

Odkształcenia główne w punkcie A :

J 1ε =
J ε2 =
J 3ε

ε3− 0.1 ε2– 0.01125 ε + 0.001 = 0

10
ε=
x

x3 – x2 –1.125x + 1 = 0

(−1) 1
x=y − = y+
3 ×1 3

y3– 1.46 y + 0.552 = 0

y1 = 0.931 , x1 = 1.263 , ε1 = 0.1263 ,

y2 = 0.434 , x2 = 0.767 , ε2 = 0.0767 ,
y3 = –1.364 , x3 = –1.031 , ε3 = – 0.1031 .

Odkształcenia główne w punkcie B :

J 1ε = − 0.05
J ε2 = −0.008125
J 3ε = 0.00025

ε3+ 0.05 ε2– 0.008125 ε – 0.00025 = 0

 ε1= 0.0832 , ε2 = – 0.0287, ε3 = – 0.1045 . ϑ
Odpowiedź :

max ε iA = 0.1263 〉 max ε iB = 0.1045

i i

Przykład 2.3 Obliczyć wartości εśr , ϑ i J dev

2 w punktach A i B

Przykład A:

1 ε 1
εśr = J 1 = 0.1 = 0.0333
3 3
ϑ = 3 εśr = 0.1

1
J dev
2 = − (0 2 + 0.12 + 0.05 2 ) = − 0.0020833
6

Przykład B:

1
εśr = (−0.05) = − 0.01667
3
ϑ = – 0.05
1
J dev
2 = − (0 2 + 0.12 + 0.05 2 ) = −0.0020833
6

Przykład 3.3 Wprowadzić wzory geometryczne dla płaskiego stanu odkształcenia w

biegunowym układzie współrzędnych.
Zachodzą następujące związki między współrzędnymi kartezjańskimi a biegunowymi:

y
r = x 2 + y 2 , θ = arctg ,
x
∂r x x ∂r y
= = = cos θ , = = sin θ ,
∂x x +r
2 2 r ∂y r

∂θ 1 y y y sin θ ∂θ 1 1 x cos θ
= (− )=− 2 2 =− 2 =− , = = 2 = .
∂x  y
2
x 2
x y r r ∂y 2
 y x r r
1+   1+  
x x

Ze wzorów transformacyjnych

εi’j’= ai’k aj’l εkl, gdzie: i’ = r , j’ = θ , k, l = x , y

εrr = arx2 εxx + ary2 εyy + arx ary γ xy =

{
ε xy +ε yx
  ε r = ε x cos 2 θ + ε y sin 2 θ + γ xy sin θ cos θ

 ε θ = ε x sin θ + ε y cos θ − γ xy sin θ cos θ
2 2
(5.3)
 γ rθ = −2ε x sin 2 θ cos θ + 2ε y sin θ cos θ + γ xy (cos 2 θ − sin 2 θ)

Pochodne przemieszczeń:

∂u ∂u r ∂u ∂u ∂u r ∂u
= cos θ − θ sin θ , = cos θ − u r ⋅ sin θ − θ sin θ − u θ ⋅ cos θ ,
∂r ∂r ∂r ∂θ ∂θ ∂θ

(6.3)
∂v ∂u r ∂u ∂v ∂u r ∂u
= sin θ + θ cos θ , = sin θ + u r cos θ + θ cos θ − u θ sin θ .
∂r ∂r ∂r ∂θ ∂θ ∂θ

Do (5.3) podstawiamy (6.3)

 ∂u ∂u   ∂u ∂u   sin θ 
ε x =  r cos θ − θ sin θ  cos θ −  cos θ − u r sin θ − θ sin θ − u θ cos θ   − =
 ∂r ∂r   ∂θ ∂θ  r 
∂u r
= cos 2 θ + (. . . . .) sin θ ,
∂r

 ∂u ∂u   ∂u ∂u  cos θ
ε y =  r sin θ + θ cos θ  sin θ +  sin θ + u r cos θ + θ cos θ − u θ sin θ  =
 ∂r ∂r   ∂θ ∂θ  r
u ∂u 
=  r + θ  cos 2 θ + (......) sinθ ,
 r r ∂θ 
(7.3)
 ∂u ∂u   ∂u ∂u  cos θ
γ xy =  cos θ − θ sin θ  sin θ +  r cos θ − u r sin θ − θ sin θ − u θ cos θ 
 ∂r ∂r   ∂θ ∂θ  r
 ∂u ∂u   ∂u ∂u   sin θ 
+  r sin θ + θ cos θ  cos θ +  r sin θ + u r cos θ + θ cos θ − u θ sin θ   −  =
 ∂r ∂r   ∂θ ∂θ  r 
 ∂u u ∂u 
=  r − θ + θ  cos 2 θ + (. . .) sin θ
 r∂θ r ∂r 

Wzory (7.3) mają być ważne dla każdego θ, a więc dla θ = 0 jest sinθ = 0, cosθ = 1 .
Stąd wynika:

∂u 1 ∂u θ u r 1 ∂u r ∂u θ u θ
εx = , εy = + , γxy = + − . (8.3)
∂r r ∂θ r r ∂θ ∂r r

We wzorach (5.3) dokonujemy przejścia θ → 0 co daje:

εr = εx , εθ = εy , γrθ = γxy ,
(9.3)

a po podstawieniu (7.3) otrzymujemy ostateczne wzory geometryczne dla płaskiego stanu

odkształcenia we współrzędnych walcowych
 ∂u r
 εr = .
∂r
1 ∂u θ u r
 εθ = + ,
r ∂θ r
(10.3)
1 ∂u r ∂uθ uθ
 γ rθ = + − .
r ∂θ ∂r r