5.

VIẾNG LĂNG BÁC

Đề 1
1. Chép chính xác khổ thơ thứ 3 trong bài “Viếng lăng Bác” của nhà thơ Viễn
Phương. Cho biết bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào?
-Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa 1 vầng trăng sáng dịu hiền
Dẫu biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim
-bài thơ được ra đời năm 1976 sau khi đất nước thống nhất được 1 năm sau khi
lăng Bác được khánh thành. Nhà thơ thay mặt nhân dân nam bộ ra viếng lăng
bác
2. Sự thật Bác đã ra đi nhưng nhà thơ lại viết “giấc ngủ bình yên” . Em hãy cho
biết tác dụng của cách viết ấy?
- Gợi ra một không gian tĩnh lặng, nghiêm trang đồng thời gợi ra 1 tư thế
nghỉ ngơi sau bao năm vất vả vì dân vì nước
- vơi đi nỗi đau thương mất mát vừa gợi sự thanh thản nhẹ nhàng khiến ta có
cảm giác như bác vẫn còn sống mãi
3. Người ta thường nói nghe thấy âm thanh nhưng ở đây Viễn Phương lại viết
“Nghe nhói ở trong tim”. Em hãy lí giải điều tưởng chừng vô lí này?
- Vì bộc lộ tình trạng đau đớn xót xa nuối tiếc không nguôi của nhà thơ trước
sự ra đi của bác
- đó là nỗi đau đến đỉnh điểm bởi sự xuất hiện của động từ nhói trong cách
bộc lộ tình cảm trực tiếp 1 nỗi đau đột ngột quặn thắt. cách viết đã thể hiện
nỗi đau mất mát tận đáy sau tâm hồn nhà thơ-nỗi đau uất nghẹn đau đớn tột
cùng
4. Bằng đoạn văn T-P-H (khoảng 10 câu), em hãy phân tích khổ thơ vừa chép.
Trong đoạn sử dụng thành phần phụ chú.
Khổ thơ trên trong văn bản viếng lăng bác của tác giả viễn phương đã thể hiện
cảm xúc lắng đọng trong cảm xúc khi nhà thơ ngắm nhìn giấc ngủ của bác (1).
“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền”, sau bao đêm thao thức vì nước nhà giờ
đây Bác mới có sự bình yên, thanh thản cùng vầng trăng mình yêu quý (2).
“vầng trăng” là một hình ảnh ẩn dụ đẹp diễn tả chính xác và tinh tế sự yên tĩnh
trang nghiêm và ánh sáng dịu nhẹ trong trẻo của không gian trong lăng (3). Nếu
ở khổ thơ trên hình ảnh mặt trời gợi vẻ đẹp của trí tuệ, nhiệt huyết cách mạng
thì hình ảnh vầng trăng lại gợi nên vẻ đẹp tâm hồn cao đẹp sáng trong của
Bác(4). Hình ảnh ấy cũng gợi nhớ tới những câu thơ tràn đầy anh trăng của
người, trăng với bác là những người bạn tri kỷ và giờ đây khi người đã đi vào
giấc ngủ ngàn thu, trăng vẫn ở bên bầu bạn (5). Tâm trạng xúc động của tác giả
 khi đứng trước di hài Bác còn được biểu hiện bằng một hình ảnh ẩn dụ “Vẫn
biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim” (6). Hình ảnh “trời xanh là mãi mãi” khẳng định
sự vĩnh hằng của tự nhiên và sự nghiệp của người sẽ còn mãi với non sông đất
nước con người việt nam, dẫu vậy quy luật ấy đã không xóa đi sự thật rằng bác
đã ra đi vĩnh viễn khiến nhà thơ “nghe nhói ở trong tim” (7). Dộng từ nghe là
một ẩn dụ chuyển đổi cảm giác sâu lắng, tinh tế để thấy nỗi buồn đau mất mát
lớn lao đã được cụ thể hóa và cảm nhận bằng nhiều giác quan (8). Đó là nỗi đau
xót không nguôi xuất phát từ tình cảm thương tiếc vô hạn của nhân dân nói
chung và của nhà thơ Viễn Phương nói riêng dành cho vị lãnh tụ vĩ đại kính
yêu(9).
ĐỀ 2: Đọc kĩ 2 đoạn văn bản sau đây:
Đoạn 1: Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này
Đoạn 2: Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến
Câu hỏi:
Câu 1: Hãy cho biết: Mỗi đoạn thơ nằm trong bài thơ nào? Ai là tác giả?
-Đoạn 1: viếng lăng bác của viễn phương
-Đoạn 2: MXNN của Thanh Hải
Câu 2: Tại sao các nhà thơ lại ước nguyện được làm: “con chim hót”, “cành
hoa”, “đóa hoa tỏa hương”, “cây tre trung hiếu”, “nốt trầm xao xuyến”? Em
hãy nêu ngắn gọn cách hiểu của em về nét đặc sắc của ít nhất một trong các
hình ảnh ấy?
-Nguyện ước của các tác giả về lẽ sống cống hiến, mong ước được hóa thân
vào những hình ảnh nhỏ bé ấy mà dâng hiến cho đời những gì tốt đẹp nhất một
cách khiêm nhường, tự nguyện
-hình ảnh ‘cây tre trung hiếu”: là hình ảnh ẩn dụ cho con người việt nam son
sắt chung thủy cũng là lời hứa, ý nguyện của đồng bào miền nam và nhân dân
việt nam quyết đi theo lí tưởng con đường cách mạng mà người đã đi
Câu 3: So sánh các cụm từ “Muốn làm” với “Ta làm” được các nhà thơ lặp lại
trong 2 đoạn thơ, em hãy cho biết đây có phải là hình thức liên kết câu (phép lặp
từ ngữ) trong văn bản không? Vì sao?
-không phải hình thức liên kết câu vì nó là một biện pháp tu từ trong câu
Câu 4: Từ cách hiểu về thành phần biệt lập cảm thán, em hãy đặt một câu văn có
sử dụng thành phần này để bộc lộ cảm xúc của em sau khi đọc-hiểu 2 đoạn thơ
trên.
- Ôi, 2 nhà thơ có 1 ước nguyện thật tuyệt vời
Câu 5: Tình cảm của 2 tác giả gửi gắm vào 2 bài thơ trên đã khơi gợi nơi
người đọc về một khát vọng được sống có ích, góp phần làm đẹp cho đời. Em
hãy viết bài văn nghị luận ngắn (từ 25 đến 30 dòng) nêu suy nghĩ của em về lẽ
sống của tuổi trẻ Việt Nam ngày nay đối với đất nước.
Đề 3 : Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi
« Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng. »
(Trích Viếng lăng Bác, Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục)
Câu hỏi :
Câu 1. Tác giả của khổ thơ trên là ai? Phần in đậm trong câu thơ: Ôi! Hàng tre
xanh xanh Việt Nam là thành phần biệt lập cảm thán hay câu cảm thán?
- Câu cảm thán
Câu 2. Chỉ ra sự khác nhau về ý nghĩa giữa hình ảnh hàng tre bát ngát ở câu thơ
thứ hai (Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát) và cây tre trung hiếu ở câu cuối
(Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này) của bài thơ.
- Cây tre thứ nhất: tượng trưng cho khí phách sức sống kiên cường của người
dân việt nam
- Cây tre thứ 2: hình ảnh ẩn dụ cho lòng sát son thủy chung của người việt
nam cũng như ước nguyện của toàn dân việt nam quyết đi theo lí tưởng con
đường mà người đã đi
Câu 3. Việc lặp lại một hình ảnh (chi tiết) ở đầu và cuối tác phẩm tương tự như
trên còn thấy trong nhiều bài thơ khác. Kể tên một bài thơ mà em đã học (ghi rõ
tên tác giả) có đặc điểm đó.
- Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận
Câu 4. Viết một đoạn văn (khoảng 10 câu) theo cách lập luận diễn dịch làm rõ
tâm trạng, cảm xúc của tác giả ở khổ thơ trên, trong đó có sử dụng phép nối để
liên kết và một câu ghép (gạch dưới câu ghép và từ ngữ dùng làm phép nối).
Khổ thơ thứ nhất bài VLB của Viễn Phương đã bày tỏ niềm xúc động thành
kính của nhà thơ khi vừa tới lăng Bác (1). “con ở miền nam ra thăm lăng Bác”
Nhà thơ xưng con với Bác đã thể hiện tình cảm vừa gần gũi thân thương vừa
kính trọng thiêng liêng, cách gọi đó chuyển từ quan hệ giữa 1 vị lãnh tụ với 1
công dân trở thành quan hệ gia đình ruột thịt (2).. Trong câu thơ từ tham vang lên
thật nhẹ nhàng thay cho từ viếng bởi nó xoa dịu và làm vơi đi nỗi đau của sự
mất mát trước sự thật đồng thời gợi cảm giác như Bác vẫn còn đây (3). Đứng
 trước khung cảnh quanh lăng Bác, nhà thơ đã có những cảm nhận đầu tiên rất ấn
tượng về hình ảnh hàng tre “Đã thấy trong sương hàng tre xanh bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng” (4). Trước hết
“hàng tre xanh bát ngát trong làn sương sớm là hình ảnh tả thữ không gian tĩnh
lặng trang nghiêm với dãy tre trải dài bao bọc quanh lăng (5). Hai chữ trong sương
không chỉ tả vẻ đẹp bình yên nên thơ của cảnh vật mà còn ẩn chứa bao nỗi niềm
cảm xúc chứng tỏ nhà thơ đã có mặt ở lăng từ rất sớm-tác gải nóng lòng đến bên
người để thể hiện niềm ao ước bấy lâu (6). Bên cạnh nghĩa thực hàng tre còn
mang nghĩa aarn dụ biểu tượng cho sức sống mãnh liệt kiên cường của dân tộc
việt nam(7). Hai chữ xanh xanh gợi màu xanh của tre và cũng là màu xanh quen
thuộc thân thương của quê hương đất nước VN(8). Tre về bên lăng Bác như tình
cảm trung thành kính yêu như sự bao bọc che chở của nhân dân để bảo vệ cho
giấc ngủ người bình yên mãi mãi(9). Thán từ “Ôi” đứng ở đầu câu thơ thể hiện
niềm xúc động trào dâng khi tác giả phát hiện ra một điều bất ngờ, hình ảnh
hàng tre trong bão táp mưa sa vẫn đứng thẳng hàng cũng như dân tộc Việt Nam
qua bao gian lao thử thách vẫn hiên ngang vững vàng, bất khuất(10).
ĐỀ 4: Đọc khổ thơ sau và trả lời các câu hỏi:
“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”
(Trích sách Ngữ văn 9, tập hai, trang 58)
Câu hỏi:
Câu 1: Khổ thơ trên trích trong bài thơ nào? Nêu tên tác giả của bài thơ ấy?
Khổ thơ trên trích trong bài thơ viếng lăng bác tác giả là viễn phương
Câu 2: Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào ?
Bài thơ ra đời năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống mĩ kết thúc thắng lợi, đất
nước thống nhất lăng chủ tịch cũng vừa được khánh thành, viễn phương ra thăm
miền bắc vào lăng viếng bác hồ
Câu 3: Xác định biện pháp tu từ chính trong hai câu thơ đầu. Tác dụng của biện
pháp tu từ đó?
-biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn trích trên là ẩn dụ ở hình ảnh mặt trơi
- tác dụng: chỉ bác hồ cũng là mặt trời bất diệt soi đương chỉ lối cho dân tộc ta đi đến
thắng lợi, mang lại ánh sáng của tự do độc lập cho nhân dân. Từ đó ngợi ca sự vĩ đại,
công lao to lớn của bác và khẳng định sự bất tử của người với non sông việt nam
Câu 4: Chép lại hai câu thơ có hình ảnh “mặt trời” trong một bài thơ em đã học ở
chương trình Ngữ văn 9 (ghi rõ tên tác giả, tác phẩm)?
-Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời ucra mẹ em nằm trên lưng
Câu 5: Em hãy viết đoạn văn (khoảng 200 từ) nêu cảm nhận của em về khổ thơ
trên.
Khổ thơ trên trong bài viếng lăng bác của viễn phương đã thể hiện cảm xúc ngợi
ca biết ơn của tác giả khi hòa trong dòng người vào lăng viếng bác “ngày ngày mặt
trời đi qua trên lăng/Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Cách dùng từ mặt trời thật
độc đáo: mặt trời trong câu thơ thứ 1 chỉ mặt trời của tự nhiên rực rỡ mang đến ánh
sáng cho muôn vật muôn loài ; mặt trời trong lăng là ẩn dụ để chỉ bác hồ bởi bác
cũng là một mặt trời cách mạng soi đường chỉ lối cho dân tộc ta đi đến thắng lợi
mang lại ánh sáng của tự do độc lập cho nhân dân. Dùng nghệ thuật ẩn dụ mặt trời
viễn phương ca ngợi sự vĩ đại công lao to lớn của bác với dân tộc việt nam vừa là
khẳng định sự bất tử của người với non sông đất nước đồng thời thể hiện niềm tự
hào biết ơn vô hạn của nhân dân dành cho bác. Nhà thơ đã sáng tạo ra hình ảnh
mặt trời với chi tiết rất đỏ gợi trái tim đầy nhiệt huyết tình cảm cách mạng dạt dào
và lòng yêu nước thương dân của bác. Điều thù vị nữa ở câu thơ nhà thơ còn sử
dụng phép nhân hóa cách đối xứng 2 mặt trời ấy thể hiện tình cảm yêu kính
ngưỡng mộ ngợi ca đối với bác từ đó góp phần bất tử hóa hình tượng người trong
lòng dân tộc. Niềm kính yêu bác còn khiến nhà thơ sáng tạo thêm những hình ảnh
đẹp mà giàu ý nghĩa: “ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ/Kết tràng hoa
dâng bảy mươi chín mùa xuân. Hai chữ ngày ngày thể hiện sự nối tiếp thời gian
liên tục nó tạo cho câu thơ nhịp điệu chậm rãi, trang nghiêm phù hợp để diễn tả
tình cảm thiết tha sâu nặng với bác. Cách diễn đạt dòng người đi tron thương nhớ
hết sức tinh tế vì nó không chỉ gợi đoàn người tiếp nối nhau vào lăng trong không
khí yên lặng mà còn thể hiện sự kính cẩn niềm thương tiếc vô hạn của tác giả cũng
nhưu của nhân dân dành cho bác. Hình ảnh tràng hoa là 1 hình ảnh ẩn dụ sáng tạo
của viễn phương; mỗi người như 1 bông hoa để cả dòng người trở thành 1 tràng
hoa bất tận được kết từ lòng thành kính ngưỡng mộ dâng lên bác. hình ảnh bảy
mươi chín mùa xuân là 1 hình ảnh hoán dụ chỉ tuổi đời của bác , mỗi năm bác sống
đều như 1 mùa xuân tươi thắm và để lại bao điều tốt đẹp và ý nghĩa cuộc đời bác là
những mùa xuân bất tận dâng hiến cho tổ quốc cho nhân dân. Câu thơ cuối có độ
dài đặc biệt 9 chữ với dấu chấm lửng khiến ta tưởng đến những bước chân chầm
chậm của dòng người lặng lẽ vào lăng viếng bác trong niềm thành kính tiếc thương
vô hạn
Đề 5. Cuộc đời chủ tịch Hồ Chí Minh là nguồn cảm hứng vô tận cho sáng
tạo nghệ thuật. Mở đầu tác phẩm, Viễn Phương viết:
« Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác »
Câu 1. Chép chính xác 3 câu thơ tiếp để hoàn chỉnh khổ thơ?
-đã thấy trong sương hàng tre bát ngát/ ôi!hàng tre xanh xanh việt nam/bão táp
mưa sa đứng thẳng hàng
Câu 2. Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ? Hoàn cảnh ấy có liên quan gì đến cảm
xúc của nhà thơ?
Bài thơ ra đời năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống mĩ kết thúc thắng lợi, đất
nước thống nhất lăng chủ tịch cũng vừa được khánh thành, viễn phương ra thăm
miền bắc vào lăng viếng bác hồ.
-mỗi khi hoàn cảnh sáng tác và mạch cảm xúc hoàn cảnh ra đời , bài thơ có ý nghĩa
với việc bày tỏ cảm xúc của tác giả vì:sau bao năm chờ đợi đất nước thống nhất,
giờ đây nhà thơ mới có dịp ra thăm lăng bác lúc này tác giả như 1 người con sau
bao năm xa cách mới được gặp cha nhưng người cha ấy giờ đã ko còn để cho giây
phút hội ngộ trào dâng bao xúc động
+ khát khao được gặp Bác luôn thường trực trong tâm hồn của mỗi người dân việt
nam khiến cho hoàn cảnh niềm xúc động đó càng trở nên tha thiết thành kính hơn
bao giờ hết
Câu 3. Từ những câu thơ đã chép, kết hợp với hiểu biết của em về bài thơ, hãy cho
biết cảm xúc trong bài thơ được biểu hiện theo trình tự nào? Sự thật là Người đã ra
đi nhưng vì sao nhà thơ vẫn dùng từ “thăm” và cụm từ “giấc ngủ bình yên”?
-Trình tự cảm xúc và tình cảm của tác giả với Bác: - Cảm xúc trong bài thơ được
biểu hiện theo trình tự từ ngoài vào trong, rồi lại trở ra ngoài, hợp với thời gian một
chuyến viếng lăng Bác. - Từ “thăm” thể hiện tình cảm của nhà thơ đối với Bác vừa
kính yêu, vừa gần gũi. - Cụm từ “giấc ngủ bình yên” là một cách nói tránh, nói
giảm nhằm miêu tả tư thế ung dung thanh thàn của Bác - vị lãnh tụ cả đời lo cho
dân, cho nước, có đêm nào yên giấc nay đã có được giấc ngủ bình yên.
Câu 4. Có ý kiến cho rằng: Khổ thơ thứ nhất của bài thơ “Viếng lăng Bác” là
những cảm xúc bồi hồi xao xuyến của nhà thơ khi đến thăm lăng Bác”.
Hãy viết đoạn văn (10 - 12 câu) Tổng – phân – hợp để làm sáng tỏ ý kiến trên.
Đoạn văn có sử dụng khởi ngữ và thành phần biệt lập (gạch chân và chú thích)?
Đề 6. Cho câu thơ:
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
1. Chép chính xác 3 câu thơ tiếp để hoàn chỉnh khổ thơ? Cho biết khổ thơ em vừa
chép trích trong bài thơ nào, của ai? Nêu hoàn cảnh ra đời của bài thơ?
2. Hình ảnh “cây tre” trong khổ thơ vừa chép đã được nhắc đến trong những câu
thơ nào? Sự lặp lại như vậy có ý nghĩa gì?
3. Viết đoạn văn ngắn khoảng 10 câu theo phương thức diễn dịch để làm rõ cảm
xúc lưu luyến, bịn rịn của tác giả đối với Bác khi rời lăng.
4. Chép lại một đoạn thơ cũng thể hiện ước nguyện làm con chim hót, làm một
nhành hoa của tác giả khác trong chương trình Ngữ văn 9? Ghi rõ tên tác phẩm, tác
giả? Hai bài thơ có hai đoạn thơ em vừa chép khác nhau về đề tài nhưng cùng có
chung chủ đề. Em hãy làm sáng tỏ điều đó.
ĐỀ 7 : Trong bài thơ “ Viếng lăng Bác”, Viễn Phương nhiều lần nhắc đến hình
ảnh cây tre.
1. Chép chính xác những câu thơ ấy và phân tích hình ảnh cây tre trong từng văn
cảnh
2.Hình ảnh hàng tre bên lăng Bác đã được nhà thơ miêu tả trong khổ thơ đầu của
văn bản. Việc tác giả nhắc lại chi tiết cây tre trong câu thơ cuối bài có ý nghĩa gì?
3. Trong chương chình môn Ngữ văn ở THCS cũng có một văn bản khác viết về
hình ảnh cây tre. Em hãy ghi lại tên văn bản đó và cho biết tác giả.
ĐỀ 8 ; Trong bài thơ “ Tre Việt Nam ”, nhà thơ Nguyễn Duy có viết:
“ Thân gầy guộc ,lá mong manh

Mà sao nên lũy nên thành tre ơi ?”

Hình ảnh cây tre cũng xuất hiện trong bài thơ “Viếng lăng Bác”của nhà thơ Viễn
Phương.

1. Ghi lại chính xác những câu thơ có hình ảnh cây tre trong bài thơ “Viếng lăng
Bác” của nhà thơ Viễn Phương. Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ ?

2. Em hãy nêu cảm nhận của mình về hình ảnh hàng tre trong bài thơ “ Viếng lăng
Bác” bằng một đoạn văn trình bày theo cách diễn dịch ( khoảng từ 10-12 câu) .Trong
đoạn văn, có sử dụng một câu chứa thành phần biệt lập tình thái và một phép thế để
liên kết câu. (Gạch chân, chú thích thành phần biệt lập đó và từ ngữ dùng làm phép
thế).

ĐỀ 9; Trong bài thơ “ Viếng Lăng Bác”, nhà thơ Viễn Phương viết:
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…
(Sách Ngữ văn 9, tập Hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016)
1. Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ trên.
2. Từ “mặt trời” ở câu thơ thứ hai được sử dụng theo phép tu từ từ vựng
nào? Phép tu từ này có tác dụng như thế nào trong việc bộc lộ cảm xúc của tác giả?
Có thể coi đây là hiện tượng một nghĩa gốc của từ phát triển thành từ nhiều nghĩa
được không? Vì sao?
3. Trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ trên bằng một đoạn văn theo
phép lập luận tổng hợp – phân tích – tổng hợp (khoảng 12 câu) để thấy được dòng
cảm xúc chân thành của tác giả trước khi vào lăng viếng Bác. Đoạn văn có sử dụng
câu cảm thán và phép nối để liên kết. (Gạch chân, chú thích câu cảm thán và từ
ngữ dùng làm phép nối)
 4. Kể tên một tác phẩm trong chương trình Ngữ văn THCS cũng viết về Bác,
ghi rõ tên tác giả.
ĐỀ 10 : Trong bài thơ “Viếng lăng Bác”, nhà thơ Viễn Phương viết:
“Mai về miền Nam thương trào nước mắt”
(Theo Ngữ văn 9, tập 2, NXB Giáo dục, 2018)
1. Chép chính xác ba câu thơ tiếp theo để hoàn chỉnh khổ thơ và cho biết hoàn
cảnh sáng tác của bài thơ.
2. Hình ảnh nào trong khổ thơ vừa chép được lặp lại ở khổ thơ đầu? Việc lặp lại
hình ảnh đó có ý nghĩa như thế nào?
3. Dựa vào khổ thơ vừa chép, hãy viết đoạn văn qui nạp (khoảng 12 câu) để làm
rõ cảm xúc nhớ thương, lưu luyến của tác giả khi phải trở về miền Nam, xa lăng
Bác. Trong đoạn văn có sử dụng câu cảm thán và thành phần biệt lập tình thái
(gạch dưới một câu cảm thán và từ ngữ dùng làm thành phần biệt lập tình thái).
4. Cũng trong bài thơ, có câu: “Vẫn biết trời xanh là mãi mãi”. Tác giả đã sử
dụng phép tu từ gì trong câu thơ đó? Nêu rõ hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu
từ ấy.
5. Ghi lại tên một tác phẩm khác đã học trong chương trình Ngữ văn trung học
cơ sở viết về Bác Hồ (ghi rõ tên tác giả)
ĐỀ 11 : Xúc động khi tới lăng Chủ tịch, trong một sáng tác của mình, nhà
thơ Vương Trọng viết:
….Rưng rưng trông Bác yên nằm
Giấu rồi, nước mắt khó cầm cứ rơi
Ở đây lạnh lắm, Bác ơi
Chăn đơn Bác đắp nửa người, ấm sao?
(Dẫn theo Đọc – hiểu văn bản Ngữ văn 9, NXB Giáo dục, 2007)
1. Giọt nước mắt “khó cầm cứ rơi” của tác giả gợi nhớ tới một khổ thơ trong bài
thơ “Viếng lăng Bác” của nhà thơ Viễn Phương. Em hãy chép chính xác khổ thơ
đó.
2. Cách bộc lộ cảm xúc của dòng thơ đầu tiên trong đoạn thơ em vừa chép là hình
thức biểu cảm theo cách nào?
3. Viết một đoạn văn khoảng 12 câu theo cách lập luận diễn dịch có sử dụng phép
nối để liên kết và thành phần cảm thán, làm rõ niềm xúc động mãnh liệt và ước
nguyên chân thành, tha thiết của nhà thơ trong khổ thơ em vừa chép (gạch dưới từ
ngữ dùng làm phép nối và thành phần cảm thán).
ĐỀ 12 : Bày tỏ niềm xúc động thiêng liêng, lòng thành kính của mình với vị
lãnh tụ kính yêu của dân tộc, một nhà thơ đã viết:
“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…”
( Ngữ văn 9, tập II, NXB Giáo dục, 2010)
Câu 1: Những câu thơ trên được trích từ tác phẩm nào? Tác giả là ai? Nêu hoàn
cảnh sáng tác bài thơ?
Câu 2: Chỉ ra hai biện pháp tu từ được sử dụng ở dòng thơ cuối của khổ thơ trên
và nêu ngắn gọn tác dụng của các biện pháp tu từ đó.
Câu 3: Nỗi nhớ thương vốn chỉ có ở trong lòng, nhưng ở đây nhà thơ lại viết:
“Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ”. Em hiểu như thế nào về cách diễn
đạt đó của nhà thơ?
Câu 4: Viết đoạn văn theo cách tổng – phân - hợp khoảng 12 câu trình bày cảm
nhận của em về dòng cảm xúc chân thành của tác giả được thể hiện trong khổ thơ
trên. Trong đoạn văn có sử dụng một câu đơn mở rộng thành phần và một phép nối
(gạch chân, chú thích rõ)
ĐỀ 13: Cho khổ thơ:
“Mai về miền Nam thương trào nước thắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đá đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này"
(Trích Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam 2017)
1. Khổ thơ trên được trích trong bài thơ nào? Tác giả là ai?
2. Mạch cảm xúc của bài thơ vận động theo trình tự nào? Trong mạch vận động ấy,
hình ảnh tre còn được nhắc tới ở những câu thơ nào khác và mang ý nghĩa gì?
3. Viết đoạn văn khoảng 12 câu theo cách lập luận điển dịch làm rõ cảm xúc của
nhà thơ khi sắp phải trở về quê hương miền Nam trong khổ thơ trên. Đoạn vẫn sử
dụng phép nối để liên kết câu và câu có thành phần biệt lập phụ chú (gạch dưới từ
ngữ dùng làm phép nối và thành phần phụ chú).
4. Kể tên một văn bản khác trong chương trình Ngữ văn THCS cũng viết về tình
cảm của nhân dân dành cho Bác Hồ và ghi rõ tên tác giả.
ĐỀ 14: Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu ở dưới:
“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…”
(Trích “Viếng lăng Bác” - Viễn Phương, SGK Ngữ Văn 9, Tập 2)
Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ.
Câu 2: Nêu nội dung của đoạn thơ.
Câu 3: Cảm nhận của em về cái hay trong cách diễn đạt của các câu thơ:
“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”
Câu 4: Từ cảm nhận của em về cảm xúc của thi nhân trong đoạn thơ, hãy
viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 150 chữ) về “Lòng biết ơn”.
PHIẾU ÔN TẬP THƠ

BÀI THƠ: VIẾNG LĂNG BÁC

I.Tìm hiểu chung :

Hoàn cảnh sáng tác Thể thơ Bố cục Mạch cảm xúc
PTBĐ
 II. Tìm hiểu nội dung chính

Chép thơ Nghệ thuật và nội dung chính

(gạch chân các từ ngữ nghệ thuật và
BPTT)
1) Cảm xúc trước lăng Bác (khổ 1+2)
a. Cảm xúc trước cảnh bên ngoài lăng (khổ 1)
……………………………………………… - Câu thơ “Con ở MN ra thăm lăng Bác” …………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
……………………………………………… ……………………………………...
- Cách dùng ………………… “con”: ……………..
…………………………………………………………
…………………………………………………………
……………………………………………… …………………………………………………………
………………………………….
- Cách nói ……………………….: từ “………….”
thay cho từ “viếng”, giảm nhẹ ……………………
……………………………………………… …………………………………………………………

- Hình ảnh hàng tre: ………………………………

…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
………………………………………………………..
…………………………………………………………
…………………………………………………………
- Ôi!.........................................................................
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
 …………………………………………………………

b. Cảm xúc khi hòa cùng dòng người vào lăng

viếng Bác (khổ 2)
……………………………………………… - Hình ảnh “mặt trời” ………………………………..
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
……………………………………………… …………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
……………………………………………… …………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
- Hình ảnh dòng người đi trong thương nhớ là hình
……………………………………………… ảnh …………………………………………………..
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
Dâng bảy mươi chín mùa xuân: là hình ảnh hoán dụ
tượng trưng cho tuổi đời của Bác, Bác đã sống 79 mùa
xuân và cuộc đời người đẹp như những mùa xuân,
người đã làm nên nhiều mùa xuân cho đất nước
2) Cảm xúc trong lăng (khổ 3)
- Niềm biết ơn thành kính đã chuyển sang niềm xúc
động nghẹn ngào
khi tác giả nhìn thấy Bác:
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
 Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
- Bác đang ngủ giấc ngủ bình yên, thanh thản giữa
những vầng trăng sáng dịu hiền
Hình ảnh vầng trăng dịu hiền lại gợi cho ta nghĩ đến
những vần thơ tràn ngập ánh trăng của người và gợi
đến tâm hồn thanh cao giản dị của Bác
- Tâm trạng xúc động của nhà thơ được biểu hiện bằng
……………………………………………… một hình ảnh ẩn dụ sâu xa: Vẫn biết trời xanh là mãi
mãi.
Bác đã hóa thân vào thiên nhiên đất nước, Người sống
……………………………………………… mãi trong sự nghiệp và tâm hồn người dân ta. Về mặt
lí trí thì nhận thức như vậy nhưng về tình cảm ko thể
ko đau xót trước sự ra đi của người điều đó được thể
……………………………………………… hiên qu động từ nhói làm nhịp thơ chậm lại trước sự
mất mát quá lớn của dân tộc ta

……………………………………………… 3) Cảm xúc khi rời lăng (khổ 4)

Khổ thơ thứ tư diễn tả tâm trạng lưu luyến của nhà
thơ muốn được ở mãi bên lăng Bác
- Câu thơ “Mai về miền Nam thương trào nước mắt”
như một lời giã biệt
+ Lời nói giản dị diễn tả tình cảm sâu nặng của nhà
thơ
+ Từ “trào” diễn tả cảm xúc lưu luyến bịn rịn không
nỡ rời xa nơi bác yên nghỉ. Đó là những giọt nước mắt
+ Đó là tâm trạng của muôn triệu trái tim cùng chung
nỗi đau của tác giả

- Ước nguyện thành kính của Viễn Phương cũng là

ước nguyện chung của cả dân tộc VN
điệp ngữ “muốn làm” kết hợp với một loạt các hình
ảnh liệt kê: thể hiện ước nguyện tha thiết, mãnh liệt,
chân thành của nhà thơ với Bác
+Muốn làm chim hót để cất lên âm thanh đẹp
đẽ nơi lăng Bác
+Muốn làm đóa hoa tỏa hương thanh cao nơi
 bác yên nghỉ
+Muốn làm cây tre trung hiếuẩn dụ  lòng
biết ơn trung thành với con đường cách mạng mà Bác
……………………………………………… đã đi “trung với nước hiếu với dân”
Hình ảnh cây tre xuất hiện khép lại bài thơ một cách
khéo léo: tạo kết cấu đầu cuối tương ứng tô đậm hình
ảnh cây tre và làm cho dòng cảm xúc được trọn vẹn
……………………………………………… hơn

………………………………………………

………………………………………………

III. Luyện tập.

Phần 1: (6 điểm) Viếng lăng Bác là một bài thơ hay, xúc động của Viễn Phương
viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh.
1. Em hãy chép chính xác khổ thơ thứ nhất và nêu hoàn cảnh ra đời của bài thơ.

2. Trong khổ thơ em vừa chép nổi bật lên hình ảnh “hàng tre”. Ở khổ thơ cuối hình
ảnh này lại xuất hiện.Theo em, việc lặp lại hình ảnh cây tre ở đoạn kết bài thơ có ý
nghĩa như thế nào?

Nhấn mạnh hình ảnh tre làm cho mạch cảm xúc liền mạch và trọn vẹn hơn

3. Dựa vào khổ thơ vừa chép, hãy viết đoạn văn khoảng 10 câu theo cách lập luận
tổng hợp – phân tích – tổng hợp để làm rõ tình cảm của nhà thơ khi đứng trước
lăng Bác. Trong đoạn có sử dụng thành phần biệt lập cảm thán và phép nối liên để
kết câu.
Phần 2 (4 điểm): Cho đoạn thơ

“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác

Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát

Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam

Bão táp mưa sa đứng thangử hàng.”

Câu 1: Các từ ngữ “bát ngát”, “xanh xanh” trong khổ thơ trên thuộc từ loại nào?
Các từ loại đó giúp em hinhg dung như thế nào về khung cảnh trước lăng Bác?

Thuộc từ loại tình từ

Hình dung 1 khung cảnh trước lăng: không gian mênh mông rộng lớn với hình ảnh
hàng tre xanh xanh trong làn sương sớ. từ đó gợi không khí trang nghiêm lại gần
gũi thân quen

Câu 2: Trong những năm tháng kháng chiến chống Mĩ, đồng bào cả nước đau đáu
hướng về miền Nma ruột thịt. Địa danh miền Nam còn xuất hiện trong một bài thơ
khác em đã học trong chương trình Ngữ Văn 9.Hãy chép lại câu thơ có chứa “miền
Nam” và ghi rõ tên tác phẩm.

-bài thơ về tiểu đội xe không kính: xe vẫn chạy về miền nam phía trước

Câu 3: Trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ diễn tả cảm xúc chân thành và lòng
kính yêu Bác vô hạn khi tác giả hòa cùng dòng người vào lăng viếng Bác bằng
đoạn văn theo pháp lập luận qui nạp (khoảng 12 câu). Trong đoạn văn có sử dụng
một câu ghép và một thành phần biệt lập tình thái. (gạch chân và chú thích).

Phần 3: (6,5 điểm)

Con ở Miền Nam ra thăm lăng Bác

Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát

Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam

 Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng

(Trích Viếng lăng Bác, Ngữ văn 9, tập 2, NXB Giáo dục)

Câu 1: Tác giả đoạn thơ trên là ai? Phần in đậm trong câu: Ôi!Hàng tre xanh xanh
Việt Nam” là câu cảm thán hay thành phần biệt lập cảm thán?

Câu cảm thán vì nó chứa từ ngữ bộc lộ cảm xúc và kết thúc bằng dấu chấm than;
bộc lộ cảm xúc ngạc nhiên xúc động của nhà thơ khi bắt gặp hình ảnh thân quen
của quê hương bên lăng Người

Câu 2: Chỉ ra sự khác nhau về ý nghĩa giữa hình ảnh hàng tre bát ngát ở câu thơ
thứ hai

(Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát) vàcây tre trung hiếu ở câu cuối (Muốn
làm cây tre trung hiếu chốn này.) của bài thơ.

Hình ảnh hàng tre bát ngát là hình ảnh tả thực tế để gợi ra cảm giác thân thuộc gần
gũi vì có xuất hiện của hàng tre. Trong câu thơ từ bát ngát xanh xanh đã ra trong
không gian rộng thoáng bình yên. Hàng tre đứng thẳng hàng gợi ra sự nghiêm
trang thành kính. Từ hình ảnh này tác giả cảm nhận giây phút về bên Bác có toàn
thể dân tộc việt nam

Hình ảnh cây tre trung hiếu là hình ảnh ẩn dụ cho khát vọng của nhà thơ muốn hóa
thân “làm cây…này” nghĩa là trung thành với sự nghiệp lý tưởng của Bác và muốn
canh giũ giấc ngủ bình yên cho người -

Câu 3: Việc lặp lại một hình ảnh (chi tiết) ở đầu và cuối tác phẩm tương tự như
trên còn thấy trong nhiều bài thơ khác. Kể tên một bài thơ đã học (ghi rõ tên tác
giả) có đặc điểm đó

Đoàn thuyền đánh cá huy cận

Ông đồ vũ đình liên

Khi con tu hú tố hữu

Câu 4: Viết một đoạn văn khoảng 10 câu theo phép lập luận diễn dịch làm rõ tâm
trạng cảm xúc của tác giả ở khổ thơ trên, trong đó có sử dụng phép nối để liên kết
câu và một câu ghép ( Gach dưới những từ ngữ thực hiện phép nối và câu ghép)
Phần 4. (6 điểm) Mở đầu bài thơ của mình, có một nhà thơ viết:

Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác

Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát

Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam

Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.

và ở cuối bài, nhà thơ bày tỏ nguyện ước:

Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.

Câu 1. Những câu thơ trên trong bài thơ nào ? Của ai ?

Trong bài thơ VLB của VP

Câu 2. a. Chỉ ra một thành ngữ có trong khổ thơ trên và giải thích ý nghĩa.

Bão táp mưa sa gợi ra những khó khăn thử thách

b.Việc lặp lại hình ảnh hàng tre ở câu kết bài thơ có ý nghĩa gì?
Tạo ra nghệ thuật đầu cuối tương ứng, nhấn mạnh hình ảnh tre, mạch cảm
xúc của nhà thow đã trọn vẹn
Câu 3.Hãy viết đoạn văn khoảng 10-12 câu theo phép lập luận diễn dịch phân tích
khổ cuối của bài thơ trên. Trong đoạn văn có sử dụng phép thế và một thành phần
biệt lập.

( gạch chân và chú thích rõ)

Câu 4. Trong chương trình Ngữ văn THCS còn có tác phẩm văn học nào cũng
viết về vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam? Ghi rõ tên tác giả.

Đêm nay bác không ngủ của minh huệ

Phần 5: (6 điểm) Cho câu thơ sau : “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng

Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ,

Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ

 Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa
xuân.”

(Trích Viếng lăng Bác – Viễn

Phương)

Câu 1: Nêu ngắn gọn hoàn cảnh sáng tác bài thơ.

Câu 2: Từ “mặt trời” ở câu thơ thứ hai được sử dụng theo phép tu từ từ vựng
nào? Phép tu từ này có tác dụng như thế nào trong việc bộc lộ cảm xúc của tác
giả?Có thể coi đây là hiện tượng một nghĩa gốc của từ phát triển thành nhiều
nghĩa được không?Vì sao?

ẩn dụ gợi ra hình ảnh Bác rực rỡ như mặt trời và thể hiện lòng thành kính biết
ơn vô hạn của nhà thơ với bác bởi người đem đến ánh sáng của tự do giúp dân
tộc việt nam thoát khỏi xiềng xích nô lệ lầm than và sử dụng nghệ thuật này
nhằm ngợi ca sự bất tử của người với non sông đất nước

không vì nghĩa này chỉ có tính chất lâm thời không làm cho từ có thêm nghĩa
mới nó chỉ có nghãi trong văn cảnh này và không có trong từ điển

Câu 3: Trong chương trình Ngữ văn 9 cũng có những câu thơ xuất hiện hình
ảnh “mặt trời” qua cách sử dụng phép tu từ tương tự. Chép những câu thơ đó và
cho biết tên tác giả, tác phẩm.

Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi mặt trời của mẹ em nằm trên lưng

Câu 4: Trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ trên bằng một đoạn văn khoảng
10 – 12 câu, triển khai theo lối lập luận tổng phân hợp để thấy được dòng cảm
xúc chân thành của tác giả trước khi vào lăng viếng Bác. Trong đoạn văn có sử
dụng một câu bị động và một phép nối liên kết. (Gạch chân và chú thích rõ

Phần 6: Xúc động khi tới lăng Chủ tịch, trong một sáng tác của mình nhà thơ
Vương Trọng có viết:

“…Rưng rưng trông Bác yên nằm

Giấu rồi nước mắt khó cầm cứ rơi

Ở đây lạnh lắm Bác ơi!

 Chăn đơn Bác đắp nửa người ấm sao?”

( Theo Đọc – hiểu Ngữ văn 9, NXB Giáo dục 2007)

1, Giọt “nước mắt khó cầm cứ rơi” của tác giả gợi nhớ tới khổ thơ nào trong bài
thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương? Chép lại khổ thơ đó.

2, Cách bộc lộ cảm xúc trong dòng thơ đầu của khổ thơ em vừa chép là hình thức
biểu cảm theo cách nào?

3, Viết một đoạn văn khoảng 12 câu theo phép lập luận diễn dịch để làm rõ niềm
xúc động mãnh liệt và ước nguyện chân thành tha thiết của nhà thơ trong khổ thơ
em vừa chép. Trong đoạn văn có sử dụng phép nối và câu cảm thán.Gạch chân chỉ
rõ.

Phần 7: (4 điểm)

Kết thúc bài thơ Viếng Lăng Bác nhà thơ Viễn Phương có viết:

“ Mai về miền Nam thương trào nước mắt

Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác

Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây

Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”

1, Chỉ rõ và cho biết hiệu quả diễn đạt của biện pháp tu từ điệp ngữ có trong khổ
thơ trên.

Điệp ngữ muốn làm tác dụng tạo nhịp thơ nhanh giàu nhạc điệu; nhấn mạnh vào
khát vọng mãnh liệt tha thiết chân thành được hóa thân vào những hình ảnh thân
thuộc bên người mãi mãi; từ đó thể hiện lòng thành kính biết ơn vô hạn của nhà
thơ với bác

2, Em hiều như thế nào về hình ảnh cây tre trung hiếu trong đoạn thơ trên?

Thấy được ước nguyện của nhà thơ muốn trung thành với sự nghiệp của bác và
mãi mãi đi theo con đường mà người đã lựa chọn; tạo ra nghệ thuật đầu cuối tương
ứng gợi ra ấn tượng hàng tre và cảm xúc của tác giar thêm trọn vẹn hơn ko chỉ xúc
động thành kính mà còn biết ơn của VP riêng mà còn của cả DTVN nói chung với
Bác

3, Trong một bài thơ em đã học trong chương trình Ngữ văn 9 cũng có một khổ thơ
dùng hình ảnh và phép tu từ điệp ngữ tương tự. Em hãy chép lại chính xác khổ thơ
đó và nêu rõ tên tác giả, tác phẩm.

4, Từ ước muốn của nhà thơ, em hãy viết một đoạn văn nghị luận khoảng ½ trang
giấy thi trình bày suy nghĩ của em về sự cần thiết của đức tính trung hiếu đối với
mỗi người.

PHẦN 8 (6 điểm)
Nói về bài thơ Viếng lăng Bác của tác giả Viễn Phương có nhận xét: “Có
thể nói bài thơ là một thứ tiếng lòng giản dị, hồn nhiên mà âm vang của nó còn làm
thổn thức lòng người mãi mãi”.
(Tìm hiểu vẻ đẹp tác phẩm văn học Ngữ văn 9 – Lê Bảo – NXBGD, 2007)
1.Em hãy nêu hoàn cảnh sáng tác và cảm xúc bao trùm của tác giả trong bài
thơ.
Niềm xúc động thiêng liêng thanhf kính lòng biết ơn tự hào pha lẫn nỗi xót
đau của nhà thơ khi vào lăng viếng Bcá
2.Chép nguyên văn khổ thơ diễn tả cảm xúc và suy nghĩ của tác giả khi vào
trong lăng viếng Bác.
3.Chỉ ra một hình ảnh ẩn dụ có trong khổ thơ mà em vừa chép và nêu ý
nghĩa của hình ảnh ẩn dụ đó.
Trời xanh và vầng trăng
Gợi ra sự bất tử của hình ảnh sự nghiệp của bác sẽ trường tồn mãi với đất
nước lòng người và thể hiện vẻ đẹp gần gũi trong sáng thanh khiết trong tâm hồn
của người như vầng trăng dịu hiền. từ đó thể hiện sự xúc động thành kính tự hào về
Bác
4.Cho câu văn sau: “Trong bài thơ Viếng lăng Bác, ngoại cảnh chỉ được
miêu tả chấm phá vài nét, còn chủ yếu tác giả bộc lộ tâm trạng, cảm xúc yêu
thương, ngưỡng mộ của mình đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh.”
Hãy coi câu văn trên là câu chủ đề, viết tiếp khoảng 8 đến 10 câu văn để tạo
thành một đoạn văn trình bày theo cách diễn dịch; trong đoạn văn có sử dụng câu
chứa thành phần biệt lập và phép thế (gạch chân, chú thích thành phần biệt lập và
từ ngữ dùng làm phép thế)
 IV. CỦNG CỐ
Hình ảnh, câu thơ Nghệ thuật Tác dụng

“Con ở miền Nam ra

thăm lăng Bác”

Thành ngữ - Nghĩa thực : tre với vẻ đẹp thanh cao sức
Cả câu thơ sd sống bền bỉ trong giông bão
“Bão táp mưa sa phép ẩn dụ - Nghĩa ẩn dụ : gợi liên tưởng đến DTVN
đứng thẳng hàng” kiên cường, bất khuất bền bỉ trước mọi
khó khăn thử thách

“Ngày ngày mặt trời đi - Điệp từ “ ngày ngày “ nhấn mạnh quy
- Điệp từ
qua trên lăng - Ẩn dụ luật tự nhiên của tạo hoá giống như lòng
- Nhân biết ơn sâu nặng của DT ta với Bác
Thấy một mặt trời
hoá
trong lăng rất đỏ” - Ẩn dụ : mặt trời 2 ẩn dụ cho Bác đem
đến sự sống độc lập tự do cho DTVN vĩ
đại của người Bác luon sống mãi trong
lòng người dân VN trong sự tôn kính, bt
ơn
 - Nhân hoá : gợi lên tầm vóc lớn lao vĩ đại
của Bác khiến TN phải chiêm ngưỡng

 Từ đó thấy được lòng tộn kính tự hào

biết ơn với Bác

- Câu thơ

- Ẩn dụ - Gợi dòng người vào lăng VB kết thành

- Hoán dụ những tràng hoa – hình ảnh dòng người
“Kết tràng hoa dâng xếp hàng vào alwg thành hàng dài trông
bảy mươi chín mùa như những tràng hoa vĩ tâm dể kính dâng
xuân” lên người những bông hoa tươi tăhms tốt
đẹp nhất
 “vầng trăng sáng dịu
hiền”

“Vẫn biết trời xanh là

mãi mãi”

“Muốn làm cây tre

trung hiếu chốn này”
V. 1 số câu hỏi liên hệ
Bài thơ Câu hỏi Thông tin cụ thể, chép thơ,
Nội dung liên hệ tác giả, tác phẩm

- Chép 2 câu thơ có hình ảnh

“Mặt trời” sóng đôi

- Kể tên 1 bài thơ khác cũng có 2

hình này, chép lại câu thơ và cho
biết tên bài thơ và tác giả.
Viếng
Lăng
Bác

Một bài thơ em đã học trong

chương trình Ngữ văn 9 cũng có
một khổ thơ dùng hình ảnh và
phép tu từ điệp ngữ tương tự để
nói về các ước nguyện đẹp đẽ.
Hãy chép lại chính xác khổ thơ
đó và nêu rõ tên tác giả, tác
phẩm

-
- Bài thơ gợi cho em nhớ tới tác
phẩm nào cũng viết về Bác

- Chép lại khổ thơ cuối của bài

thơ
-Việc lặp lại 1 khổ thơ, 1 hình
ảnh ở khổ thơ đầu và khổ thơ
cuối đã tạo nên kết cấu gì?
Kể tên 1 bài thơ khác đã học
 cũng sử dụng kết cấu này Cho
biết tên bài thơ và tên tác giả
Bài thơ gợi cho em nhớ tới tác
phẩm nào cũng viết về cây tre?

V. THAM KHẢO VIẾNG LĂNG BÁC

Phần I: Trong văn bản “Viếng lăng Bác”, nhà thơ Viễn Phương đã viết:

“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác

Câu 1: Chép tiếp 3 câu thơ để hoàn chỉnh khổ thơ. Bằng 1 câu văn nêu nội dung
chính của khổ thơ.

Câu 2: Xét về cấu tạo, từ “bát ngát” thuộc loại từ nào? Nêu hiệu quả diễn đạt của
từ đó trong câu thơ trên?

Câu 3: Bài thơ có nhan đề là “Viếng lăng Bác”, nhưng trong câu thơ đầu tiên, tác
giả lại dùng từ “thăm”.

Việc dùng từ như vậy có ý nghĩa gì?

Câu 4: Tìm một thành ngữ trong khổ thơ và nêu ý nghĩa của việc sử dụng nó
trong việc diễn tả nội dung câu thơ.

Câu 5 Cụm từ “miền Nam” xuất hiện ở khổ thơ đầu rồi lại lặp lại ở khổ thơ nào
trong bài thơ? Chép chính xác câu thơ có cụm từ “miền Nam” trong khổ thơ
đó và cho biết việc lặp lại có ý nghĩa như thế nào?

Câu 6: Trong khổ thơ trên có hình ảnh hàng tre. Tác giả đã làm nổi bật những
nét nào của cây tre và điều đó mang ý nghĩa ẩn dụ như thế nào? Câu thơ cuối trở lại
với hình ảnh cây tre đã bổ sung thêm phương diện ý nghĩa nào nữa của hình ảnh
cây tre Việt Nam? Việc lặp lại ấy có ý nghĩa như thế nào? Hãy kể tên một bài thơ
đã học trong chương trình Ngữ văn 9 cũng có kết cấu như vậy (ghi rõ tên tác giả).

Phần II. Cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh là nguồn cảm hứng vô tận cho sáng tạo
nghệ thuật. Trong bài thơ của mình, một nhà thơ đã viết: “Ngày ngày mặt trời đi
qua trên lăng”
Câu 1: Chép tiếp 3 câu thơ để hoàn chỉnh khổ thơ. Bằng 1 câu văn nêu nội dung
chính của khổ thơ.

Câu 2. Khổ thơ được tạo nên từ hai cặp câu với những hình ảnh thực và hình ảnh
ẩn dụ sóng đôi với nhau. Hãy chỉ ra những hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ sóng
đôi ấy.

Câu 3. Từ “mặt trời” trong khổ thơ em vừa chép được hiểu theo những ý nghĩa
nào? Đây có thể được coi là hiện tượng nhiều nghĩa của từ để tạo ra từ nhiều nghĩa
không? Vì sao?

Câu 4: Điệp từ “ngày ngày” trong khổ thơ trên có ý nghĩa như thế nào trong việc
bộc lộ cảm xúc của tác giả?

Câu 5: Cụm từ “bảy mươi chín mùa xuân” trong khổ thơ tên đã sử dụng những
biện pháp tu từ nào? Trình bày ý hiểu của con về tác dụng của biện pháp tu từ đó?
Một bài thơ khác trong chương trình Ngữ văn 9 cũng có hình ảnh thơ sử dụng các
biện pháp tu từ như trên? Đó là hình ảnh nào? Chép chính xác khổ thơ có chứa
hình ảnh thơ đó và cho biết tên tác giả, tác phẩm, hoàn cảnh sáng tác?

Câu 6. Dựa vào thơ trên, hãy viết một đoạn văn nghị luận dài khoảng 12 câu theo
phép Tổng – Phân – Hợp để làm rõ niềm tôn kính và lòng biết ơn của nhân dân ta
với Bác. Trong đoạn văn có sử dụng thành phần cảm thán và phép nối

Câu 7: Kể tên một văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn 9 ca ngợi chủ tịch Hồ
Chí Minh, ghi rõ tên tác giả.

Câu 8: Hình ảnh mặt trời còn được khắc họa trong một bài thơ khác trong chương
trình Ngữ văn 9. Chép lại hai câu thơ có sử dụng hình ảnh mặt trời và cho biết tên
tác giả, tác phẩm và hoàn cảnh sáng tác của bài thơ đó.

Câu 9: Trong bài thơ “Viếng lăng Bác”, nhà thơ Viễn Phương đã sử dụng nhiều
hình ảnh ẩn dụ đẹp. Hãy chép lại các hình ảnh ẩn dụ đó và nêu ý nghĩa của các
hình ảnh đó.

Câu 10: Dòng người xếp hàng vào lăng viếng Bác là một hình ảnh đẹp, vừa thể
hiện lòng kính trọng và biết ơn vị lãnh tụ vĩ đại vừa là nét văn hóa đẹp. Tuy nhiên
ở một số nơi công cộng, văn hóa xếp hàng không được coi trọng, tạo ra những hình
ảnh rất phản cảm. Hãy viết một đoạn văn (khoảng 2/3 trang giấy thi) có sử dụng
 câu ghép, thành phần biệt lập tình thái nêu suy nghĩ của em về văn hóa xếp hàng
nơi công cộng ở nước ta hiện nay.

Câu 11: Một bạn học sinh khi đọc những câu thơ này đã không hiểu những câu thơ
nói về dòng người nào vậy? Bạn em cũng không hiểu vì sao ở đây tác giả lại nói
dòng người ấy đi trong thương nhớ trong khi nỗi nhớ thương vốn vẫn chỉ có ở bên
trong của con người. Bạn cũng không hiểu cái gì đã kết thành tràng hoa dâng bảy
mươi chín mùa xuân. Em hãy giải thích cho bạn hiểu.
Câu 12.Trong chương trình Ngữ văn THCS không chỉ các tác phẩm thơ mà ngay
cả những tác phẩm văn xuôi cũng có những câu, lời viết về Bác, ca ngợi Bác. Hãy
ghi lại một tác phẩm văn xuôi đó và nêu tên tác giả.
Câu 13. Trong di chúc của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Khi người ta đã
ngoài bảy mươi xuân…”. Và trong bài thơ “Viếng lăng Bác”, nhà thơ Viễn
Phương đã viết:
“Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ

Kết tràng hoa dâng, bảy mươi chín mùa xuân”

Từ câu thơ trích dẫn ở trên, em hãy viết một đoạn văn T – P – H khoảng 12 –
15 câu làm rõ tình cảm của nhà thơ và của mọi người với Bác; qua đó nêu suy nghĩ
của em về đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Trong đoạn có sử dụng
hợp lí một câu trần thuật đơn có từ “là” và một phép liên kết phù hợp (gạch chân
và chú thích rõ).

Phần III: Trong bài thơ “Gửi lòng con đến cùng Cha”, nhà thơ Thu Bồn đã viết về
nỗi đau khi nghe tin Bác Hồ đã mãi ra đi với những câu thơ dưới đây:

“Con đi dưới một vòm trời

Đau thương nhưng vẫn sáng ngời lòng tin
Đã ngừng đập một quả tim
Đã ngừng đập một cánh chim đại bàng.”
(In trong tập “Bác để lại”, NXB Văn học, 1972)
1. Bài thơ “Viếng lăng Bác” của nhà thơ Viễn Phương cũng có một khổ thơ với hình
ảnh bầu trời. Em hãy chép lại khổ thơ đó và cho biết hoàn cảnh sáng tác bài thơ.
2. Khi phổ nhạc cho bài thơ, nhạc sĩ Hoàng Hiệp đã sửa lại một câu thơ trong đoạn
thành “Bác nằm trong lăng, giấc ngủ bình yên”. Cách sửa lại như vậy có làm thay
đổi ý nghĩa của câu thơ gốc hay không? Vì sao?
3. Khổ thơ thứ ba trong bài thơ đã tái hiện thật xúc độngcảm nhận và nỗi niềm của
một người con miền Nam khi được vào lăng viếng Bác.
Hãy viết đoạn văn quy nạp khoảng 12 câu, làm rõ ý chủ đề trên, trong đoạn có sử
dụng thành phần phụ chú và một câu văn dùng cụm chủ - vị để mở rộng thành
phần.
4. Em đã từng học một số tác phẩm thơ có cách sử dụng từ “nghe” rất đặc sắc, giống
như cách dùng trong bài thơ này. Hãy nêu tên bài thơ, tên tác giả và chép lại câu
thơ có cách dùng từ đặc biệt đó.

Phần IV: Xúc động khi tới lăng Chủ tịch, trong một sáng tác của mình, nhà thơ
Vương Trọng viết:

…Rưng rưng trông Bác yên nằm

Giấu rồi, nước mắt khó cầm cứ rơi
Ở đây lạnh lắm, Bác ơi
Chăn đơn Bác đắp nửa người, ấm sao?
Câu 1. Giọt nước mắt “khó cầm cứ rơi” của tác giả gợi nhớ tới một khổ thơ trong
bài thơ “Viếng lăng Bác” của nhà thơ Viễn Phương. Em hãy chép chính xác khổ
thơ đó.

Câu2. Cách bộc lộ cảm xúc của dòng thơ đầu tiên trong đoạn thơ em vừa chép là
hình thức biểu cảm theo cách nào?

Câu 3.Bốn câu thơ em vừa chép thuộc cùng một kiểu câu gì?. Em hãy nêu dụng ý
của tác giả.
Câu 4: Ở khổ đầu của bài thơ, ta bắt gặp hình ảnh hàng tre. Đến khổ cuối hình ảnh
cây tre đã được lặp lại. Nêu cách hiểu của em về hình ảnh hàng tre trong khổ đầu
của bài thơ. Việc lặp lại hình ảnh ấy ở khổ cuối mang ý nghĩa gì?
Câu 5: Viết đoạn văn Quy nạp (khoảng 10 câu) phân tích khổ thơ vừa chép để làm
sáng tỏ tâm trạng lưu luyến và ước nguyện chân thành, tha thiết của tác giả trước khi
rời lăng Bác trở về miền Nam. (Trong đoạn có sử dụng phép nối)
Câu 6: Kể tên một tác phẩm khác trong chương trình THCS có cùng đề tài với
bài thơ “Viếng lăng Bác” và cho biết tên tác giả
Câu 7: Khổ thơ trên gợi cho em nghĩ đến ý thơ trong một bài thơ nào đã được học trong
chương trình Ngữ văn lớp 9?
 Câu 8: Câu thơ “Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này” có sử dụng biện pháp tu từ
nào? Nêu tác dụng của phép tu từ đó.
Câu 9: Kết thúc tác phẩm, nhà thơ Viễn Phương không muốn rời xa Bác bởi tấm
lòng kính yêu. Nhân dân Việt Nam cũng luôn tỏ lòng nhớ ơn bằng việc tích cực
học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Từ những hiểu biết của
mình, em hãy trình bày suy nghĩ (trong khoảng 2/3 trang giấy thi) về việc “Học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” của thế hệ trẻ hôm nay.
Câu 10:Tình cảm tôn kính, biết ơn đới với lãnh tụ Hồ Chí Minh còn được biểu
hiện ở môt tác phẩm khác trong chương trình Ngữ văn THCS. Đó là tác phẩm
nào, cho biết tên tác giả.

VLB – Tổng hợp

Có một bài thơ mở đầu bằng hình ảnh “hàng tre bát ngát”; kết thúc bằng hình
ảnh “cây tre trung hiếu”.
Câu 1: Hãy chép lại các đoạn thơ có hình ảnh “hàng tre”, “cây tre”. Nêu tên tác giả và
hoàn cảnh sáng tác của bài thơ.
Câu 2: Nêu ý nghĩa của từng hình ảnh “hàng tre”, “cây tre” được sử dụng trong
bài thơ đó.
Câu 3: Cho câu chủ đề: “Hình ảnh hàng tre bên lăng Bác trở thành hình ảnh đẹp
và độc đáo”. Hãy viết nối tiếp khoảng 10 câu tạo thành đoạn văn tổng – phân –
hợp nêu cảm nhận của em về hình ảnh thơ đó. (Trong đoạn thơ có sử dụng thành
phần phụ chú và một câu ghép)
Câu 4: Bằng một đoạn văn diễn dịch khoảng 12 câu có sử dụng phép nối, câu
cảm thán, phân tích hình ảnh hàng tre, cây tre trong khổ đầu và khổ cuối bài thơ
“Viếng lăng Bác” để thấy rõ niềm xúc động thiêng liêng thiêng liêng, thành kính,
lòng tự hào và biết ơn Bác Hồ của nhà thơ Viễn Phương.

Câu 5: Viết một đoạn văn khoảng 12 câu theo phép lập luận TPH nêu suy nghĩ
của con về tình cảm và tấm lòng của nhà thơ Viễn Phương đối với lãnh tụ được
thể hiện trong bài thơ “Viếng lăng Bác”. Trong đoạn có sử dụng câu mở rộng
thành phần, phép lặp để liên kết câu.

Câu 6: Từ tình cảm và tấm lòng của nhà thơ Viễn Phương đối với lãnh tụ, hãy viết
một đoạn văn khoảng 2/3 trang giấy thi nêu suy nghĩ của em về ý nghĩa của lòng
biết ơn.
 Câu 7 Trong bài thơ “Viếng lăng Bác”, ngoại cảnh chỉ được miêu tả chấm phá
vài nét, còn chủ yếu tác giả bộc lột tâm trạng, cảm xúc yêu thương, ngưỡng mộ
của mình đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Hãy coi câu văn trên là câu chủ đề, viết nối tiếp (khoảng 12 đến 15 câu) để
hoàn thành một đoạn văn Tổng – phân – hợp làm sáng tỏ ý đó. Đoạn văn có sử
dụng thích hợp một thành phần biệt lập phụ chú và một phép thế (Gạch chân, chú
thích rõ).