Erozja wietrzna i wodna gleb

Wprowadzenie
Przeczytaj
Animacja 3D
Sprawdź się
Dla nauczyciela
 Erozja wietrzna i wodna gleb

Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.

Wykształcenie pedosfery zajmuje tysiące lat, ale te same czynniki, które wpływają na
powstawanie gleby, mogą zniweczyć ten proces w kilka miesięcy. Szacuje się, że co 5
sekund degradacji ulega gleba o powierzchni boiska do piłki nożnej.

Każdego roku wiatr przenosi miliony ton drobnego pyłu nawet ponad oceanami.
Wywiewane lub wypłukane przez wodę opadową cząsteczki gleby trafiają również do rzek
i przenoszone są w kierunku mórz oraz oceanów. Wielkie rzeki południowej Azji każdego
roku przenoszą miliardy ton piasku, osadzając go u swoich ujść. Z materiału tego
formowane są delty, a na nich z czasem mogą powstać żyzne mady. Ale to, co cieszy
jednych, jest zmartwieniem drugich, którzy każdego dnia, w innych miejscach, toczą walkę
o zachowanie życiodajnej pedosfery.

Twoje cele

Scharakteryzujesz proces erozji wietrznej i wodnej gleb.

Przedstawisz czynniki sprzyjające erozji gleb.
Ocenisz zagrożenie gleb erozją w różnych regionach świata.
Omówisz sposoby zapobiegania erozji gleb na świecie.
Przeczytaj

Terminem erozji gleb określa się proces, w którym następuje zniszczenie struktury gleby

i usunięcie cząstek glebowych przez wodę lub wiatr. Erozja gleb jest jednym z przykładów
degradacji fizycznej pedosfery. W odróżnieniu od innych rodzajów, które omówiono
w materiale „Przyczyny i skutki degradacji gleb”, erozja nie tylko zmienia właściwości gleby,
ale też może doprowadzić do całkowitego zniszczenia profilu glebowego i odsłonięcia skał
macierzystych podłoża. Odtworzenie gleby w takim przypadku jest niemożliwe, dlatego
najlepszą ochroną jest zapobieganie erozji.

Czynnikami wpływającymi na intensywność erozji gleb są:

rodzaj skał macierzystych, na których powstały gleby,

ukształtowanie terenu,
wielkość opadów atmosferycznych,
temperatura powietrza,
prędkość wiatru,
pokrycie terenu (obecność lub brak roślinności),
działalność człowieka.

Erozja wietrzna (eoliczna)

Do głównych czynników erozyjnych pedosfery należy wiatr. Od jego prędkości zależy ilość
oraz wielkość porywanego i przenoszonego materiału skalnego. Proces wywiewania
rozpoczyna się już przy 3 m/s. Jest to wystarczająca siła, aby wzbudzić ruch ziaren piasku.
Kiedy wiatr osiąga 10 m/s, występuje umiarkowana erozja, ale gdy prędkość wrasta do 20
m/s, mówimy o erozji silnej. Podczas tego procesu ziarna skał są toczone, popychane,
ulegają saltacji, a najdrobniejsze są unoszone. Taki wiatr potrafi w ciągu godziny
przemieścić nawet 3 tony materiału.
Prędkość wiatru a ilość transportowanego materiału
Ilość transportowanego piasku w strefie o
Średnia prędkość wiatru
szerokości 1 m
5,0 m/s (18 km/h) 3‐4 kg/h

10,0 m/s (36 km/h) 85–100 kg/h

15,0 m/s (54 km/h) 570–700 kg/h

20,0 m/s (72 km/h) 2200–3000 kg/h

Zagrożenie gleb erozją wietrzną
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie USDA, A. Chappell, N.P. Webb, Global Wind Erosion Modelling, Mapping
and Monitoring, dostępny w internecie: nrcs.usda.gov, licencja: CC BY-SA 3.0.

Erozyjna działalność wiatru zależy od szeregu uwarunkowań. Szczególnie narażone na ten

rodzaj niszczenia są obszary zbudowane ze skał luźnych. Podatne są zwłaszcza gleby
utworzone na piaskach luźnych i słabo gliniastych lub na lessach. Dodatkowym czynnikiem
przyspieszającym erozję jest okresowe lub ciągłe przesuszenie gruntu. Takie cechy podłoża
powodują, że wiatr łatwiej wywiewa suchy i lekki materiał skalny. Brak dostatecznej ilości
wody sprawia również, że takie podłoże pozbawione jest zwykle okrywy roślinnej
lub porośnięte jest bardzo skąpo, w związku z czym rośliny nie są w stanie zatrzymać erozji.
Stopnie nasilenia erozji wietrznej
Współczesne doliny Tereny
rzeczne i lokalne płaskie i lekko
obniżenia terenu faliste
Podatność na wywiewanie
Lesistość (%)

>25 25‐15 <15 >25 25‐15 <15

Bardzo silnie podatne – piaski luźne

drobnoziarniste (np. wydmowe), mursze
2(3) 3(4) 4(5) 3(4) 4(5) 5
na torfach, mursze na podłożu
mineralnym

Silnie podatne – piaski luźne

gruboziarniste, piaski gliniaste silnie 1 2 3 2 3 4
pylaste, piaski słabo gliniaste, lessy
 Średnio podatne – piaski gliniaste, gleby
- 1 2 1 2 3
pyłowe 

Słabo podatne – piaski gliniaste ilaste,

- - 1 - 1 2
pyły ilaste

Bardzo słabo podatne – gliny i iły - - - - 1

Stopień nasilenia erozji wietrznej: 1 – słaby; 2 – umiarkowany; 3 – średni; 4 – silny; 5 –

bardzo silny; wartości w nawiasach dotyczą piasków wydmowych.

Źródło: A. Józefaciuk, C. Józefaciuk, Ochrona gruntów przed erozją, IUNG, Puławy 1999.

Z tych powodów erozja eoliczna występuje głównie w klimatach suchych i półsuchych,

często na obrzeżach pustyń i rozległych, ubogich w roślinność stepach. Duża, otwarta
przestrzeń dodatkowo wzmacnia efekt wywiewania. Szczególnie silnie zachodzi ono na
terenach centralnej Azji, w obszarze Sahelu w północnej Afryce oraz w środkowej części
USA. Erozja wietrzna może jednak występować także w strefach wilgotniejszych klimatów,
zwłaszcza jeśli tereny są użytkowane niewłaściwie. Należy pamiętać, że każda sytuacja,
w której gleba jest odsłonięta i pozbawiona roślinności, sprzyja wywiewaniu. Tak dzieje się
np. po bezśnieżnej zimie, ale również po zabiegach bronowania czy orki.


Wyschnięta gleba narażona jest na erozję wietrzną.
Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.

Zapobieganie erozji wietrznej polega przede wszystkim na spowolnieniu prędkości wiatru.

Funkcję wiatrochronu spełnia naturalna roślinność, dlatego warto zachowywać śródpolne
zadrzewienia lub zasadzać je tam, gdzie ich nie ma. W miejscach, w których jest to
utrudnione, można wykonywać konstrukcje w postaci płotów czy murków kamiennych.

Pamiętając, że nawet kilkutygodniowy okres suszy może wzmacniać erozję gleb, należy
ograniczać czas, w którym pozostaje ona „naga”. Grunty narażone na erozję w okresie
jesienno‐zimowym powinny być pokryte roślinnością w ok. 75–80%.  Zaleca się więc
wprowadzanie upraw poplonów ścierniskowych lub ozimych po uprawie roślin jarych.
Korzystne jest również pozostawienie niezaoranych roślin poplonowych na okres zimy lub
okrywanie powierzchni nieobsianej słomą lub liśćmi. Podczas prac rolnych można również
stosować taki sposób upraw, który nie odsłania gleby, np. uprawy bezorkowe, siew w mulcz
czy uprawę pasową (ang. strip‐till).


Śródpolny pas krzewów
Źródło: V. Prasuhn, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.

Ciekawostka

Ogromnym międzynarodowym przedsięwzięciem jest projekt Wielkiego Zielonego Muru

(Great Green Wall). Intencją jest zasadzenie drzew i krzewów w pasie o szerokości 15 km
przebiegającym równoleżnikowo na południe od Sahary. Długość tej roślinnej zapory ma
wynosić blisko 8 tys. km i przebiegać przez 11 afrykańskich państw zagrożonych
pustynnieniem. W akcję włączają się również przedstawiciele innych krajów, w tym także
polscy wolontariusze oraz pracownicy Lasów Państwowych.
Mapa projektu Wielkiego Zielonego Muru
Źródło: Agence Panafricaine de la Grande Muraille Verte, dostępny w internecie: journals.openedi on.org (zmodyfikowane),
tylko do użytku edukacyjnego.

Sadzonki akacji senegalskiej przygotowane do sadzenia

Źródło: dostępny w internecie: lasy.gov.pl, domena publiczna.
 Wspólne sadzenie w Senegalu
Źródło: dostępny w internecie: lasy.gov.pl, domena publiczna.

Erozja wodna
Erozja wodna polega na wypłukiwaniu z gleby warstwy próchnicy i cząstek mineralnych.
Siła niszcząca wody potrafi w krótkim czasie spowodować znaczące ubytki w pedosferze,
a nawet całkowicie usunąć warstwę gleby. Skutki takich procesów mogą prowadzić do
powstawania potężnych form, np. rozcięć erozyjnych, rynien czy wąwozów powodujących
degradację ogromnych przestrzeni. Regiony takie, nazywane badlands (‘złe ziemie’),
występują między innymi w stanie Dakota w USA.
Zagrożenie gleb erozją wodną
Źródło: USDA-NRCS, Soil Science Division, World Soil Resources, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org
(zmodyfikowane), domena publiczna.

Głównymi czynnikami wpływającymi na intensywność erozji wodnej są: podatność skał na

niszczenie, nachylenie terenu i wielkość opadów. W tabeli przedstawiono uproszczoną
klasyfikację zagrożenia gleb erozją wodną, uwzględniającą wspomniane czynniki.
Stopnie nasilenia erozji wodnej
Nachylenie terenu
Podatność gleb na zmyw
do 3° 3‐6° 6‐10° 10‐15° >15°

Bardzo silnie podatne – gleby lessowe

1 2 3 4 5
i pyłowe 

Silnie podatne – piaski luźne (np. eoliczne),

1 1(2) 2(3) 3(4) 5
gleby piaszczyste, rędziny kredowe i jurajskie

Średnio podatne – piaski słabo gliniaste,

gliniaste, gleby żwirowe, rędziny
1 1(2) 2(3) 3(4) 4(5)
trzeciorzędowe i starszych formacji
geologicznych

Słabo podatne – gliny piaszczyste i piaski

naglinowe, gleby wytworzone ze skał - 1 2 3 4(5)
osadowych o spoiwie węglanowym 

Bardzo słabo podatne – lite skały, gleby ilaste,

skaliste, szkieletowe, gleby wytworzone ze
skał o spoiwie niewęglanowym i skał - 1 1(2) 2(3) 3(5)
krystalicznych, torfy niskie, przejściowe
i wysokie

Stopień nasilenia erozji wodnej: 1 – słaby; 2 – umiarkowany; 3 – średni; 4 – silny; 5 – bardzo

silny; wartości w nawiasach dotyczą opadów powyżej 600 mm.

Źródło: A. Józefaciuk, C. Józefaciuk, Ochrona gruntów przed erozją, IUNG, Puławy 1999.

Najbardziej zagrożone są tereny o dużym nachyleniu i małej odporności skał na

erozję położone w klimatach o okresowo dużych opadach oraz z występującym podziałem
na porę suchą i deszczową. Takie cechy posiada klimat podrównikowy, ale także
zwrotnikowy w odmianie monsunowej czy podzwrotnikowy. Trwający kilka miesięcy okres
suszy zmienia strukturę gleby, która staje się bardziej zbita. Wyschnięte podłoże nie jest
w stanie wchłonąć intensywnych opadów przychodzących wraz z porą deszczową.
Podobne zjawisko, choć na mniejszą skalę, obserwowane jest także w innych klimatach.
Regiony o dużych sumach opadów rocznych, jak klimat równikowy wybitnie wilgotny, są
zagrożone erozją wodną w umiarkowanym stopniu, ponieważ naturalnie bujna roślinność
tropikalnych lasów cechuje się dużą zdolnością retencyjną.

To pokazuje, jak dużą rolę odgrywa w erozji wodnej pokrycie terenu. Obecność okrywy
roślinnej ogranicza lub spowalnia proces wymywania. Rośliny zwiększają zdolność
retencyjną gleby. Ich system korzeniowy nie tylko wchłania wodę, ale również wiąże
i przytrzymuje cząsteczki gleby. Dzięki roślinom zmniejsza się siła erozyjna padających na
powierzchnię kropel deszczu.

Wpływ roślinności jest szczególnie dobrze widoczny tam, gdzie występuje duże
zróżnicowanie wysokości. Znacząco przyspiesza erozję wodną: wycinanie lasów na stokach,
wypalanie traw lub wypasanie zwierząt, które usuwają okrywę roślinną i odsłaniają skały
podłoża. Pozbawione roślinności stoki tracą możliwość retencji glebowej, co powoduje
wzrost wielkości spływu powierzchniowego. W krótkim czasie strużki spływającej wody
potrafią wyżłobić głębokie koleiny, zwłaszcza jeśli w podłożu występują skały podatne na
wypłukiwanie. Do gleb najbardziej narażonych na erozję wodną należą gleby pyłowe,
zwłaszcza wykształcone z lessów, gleby bardzo lekkie na piaskach luźnych i słabo
gliniastych oraz rędziny wapienne.

Wpływ okrywy roślinnej i sposobu użytkowania na ilość materiału glebowego zmytego ze stoku w procesie
erozji wodnej
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie A. Mocek (red.), Gleboznawstwo, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2015, licencja: CC BY-SA 3.0.
 

Uderzające w powierzchnię krople wody powodują rozbryzg, który jest uważany za formę
erozji.
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.

Zabiegi chroniące glebę przed erozją wietrzną można stosować również do

przeciwdziałania erozji wodnej. W obu przypadkach rekomenduje się uprawy roślin silnie
wiążących korzeniami glebę, uprawę w wąskich międzyrzędziach, bezorkową czy
konserwującą.

Zapobieganiu erozji wodnej, podobnie jak wietrznej, sprzyja również ochrona roślinności.
W erozji wodnej szczególną rolę odgrywają lasy porastające stoki. Ich system korzeniowy
wchłania wodę, ale również wiąże cząsteczki gleby. Podobnie w uprawach prowadzonych
na stokach należy ograniczyć udział roślin okopowych na korzyść roślin silnie wiążących
korzeniami glebę. Lepiej jest również sadzić rośliny ozime niż jare.

Szczególne działania przeciwerozyjne dotyczą prac rolnych na obszarach o znacznych

spadkach terenu. Gdy nachylenie stoku nie przekracza 18–20%, zaleca się orkę wzdłuż
poziomic. Powstałe podczas orki bruzdy i odkładane skiby powinny przebiegać w poprzek
potencjalnie spływającej wody. Na stokach o nachyleniu przekraczającym 25% wykonuje się
terasowanie, czyli zabieg polegający na zmianie profilu stoku na schodkowy. Terasowanie
stoków jest popularnym zabiegiem w krajach Azji Południowo‐Wschodniej.
 
Ziemne obwałowania chroniące pola przed erozją wodną
Źródło: Le Soleil dans la Main, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 4.0.

Słownik
badlands

obszary o nasilonym procesie spłukiwania, w wyniku którego ulegają one silnemu

porozcinaniu przez wąwozy, stając się nieużytecznymi rolniczo

mulcz

okrywa gleby (słoma, liście) chroniąca jej powierzchnię przed czynnikami

środowiskowymi

saltacja

sposób transportu materiału okruchowego przez wiatr, w czasie którego ziarna wykonują
niewielkie skoki
Animacja 3D

Polecenie 1

Wymień czynniki środowiskowe, które wpływają na rodzaj erozji wodnej gleb.

Scharakteryzuj wpływ każdego czynnika na intensywność oraz rodzaj zagrożenia erozją.

Polecenie 2

Podaj czynniki wpływające na erozję eoliczną gleb.

Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D15AEByot

Erozja wodna i eoliczna
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film opowiadający o erozji wietrznej i wodnej gleb.

Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

W klimacie umiarkowanym stoki nieporośnięte
roślinnością są w większym stopniu narażone na erozję  
eoliczną niż wodną.
Obszary położone w klimacie podrównikowym są
 
zagrożone zarówno erozją wodą, jak i eoliczną.
Zjawisko sufozji (erozji podziemnej) dotyczy obszarów
 
zbudowanych ze skał lessowych.
Do słabo podatnych na erozję wodną należą gleby
 
gliniaste oraz iłowe.

Ćwiczenie 2 輸

Wśród podanych czynników wskaż wszystkie, które zwiększają zagrożenie erozją eoliczną
gleb.

 duże i otwarte przestrzenie pól uprawnych

 bezśnieżna zima

 płytkie zaleganie wód podziemnych

 występowanie skał lessowych

 występowanie skał wapiennych

Ćwiczenie 3 輸

Uszereguj wymienione sposoby użytkowania stoku według rosnącego stopnia zagrożenia

erozją wodną. Rozpocznij od formy użytkowania, która cechuje się występowaniem
niewielkiej erozji wodnej.

Czarny ugór na obszarze nizinnym 

Las 

Rola, uprawa prostopadła do stoku, płodozmian 

Rola, uprawa prostopadła do stoku, monokultura kukurydzy 

Rola, uprawa równoległa do stoku, płodozmian 

Trwałe zadarnienie 

Ćwiczenie 4 醙
Ćwiczenie 5 醙

Zadrzewienia śródpolne pełnią głównie funkcję wiatrochronów. Wymień inne funkcje

przeciwerozyjne, jakie mogą pełnić krzewy i drzewa.

Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.

Ćwiczenie 6 醙

Porównaj sposoby prowadzenia prac polowych przedstawione na obu zdjęciach. Wskaż

fotografię, na której przedstawiono sposób upraw niezgodny z zasadami ochrony
przeciwerozyjnej gleb. Uzasadnij swój wybór.

 

Ćwiczenie 7 醙

Na podstawie mapy obszarów erozji gleb w Polsce uzupełnij tabelę. Przyporządkuj do

każdej przyczyny erozji po jednej krainie geograficznej, wybierając spośród podanych.

Źródło: dostępny w internecie: igipz.pan.pl, tylko do użytku edukacyjnego.

Ćwiczenie 8 難

Uzasadnij tezę, że zmiany klimatu zwiększają zagrożenie gleb erozją wodną i wietrzną.
Dla nauczyciela

SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Erozja wodna i wietrzna gleb

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV

Podstawa programowa

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne,

sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie
lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone
zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

5) podaje przyrodnicze i antropogeniczne przyczyny intensywnej erozji gleb oraz

prezentuje sposoby jej zapobiegania na wybranych przykładach.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych,
technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

charakteryzuje proces erozji wietrznej i wodnej,

przedstawia czynniki sprzyjające erozji gleb,
ocenia zagrożenie gleb erozją w różnych regionach świata,
zna sposoby zapobiegania erozji gleb na świecie.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa, operacyjna

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, mapa myśli, metody operatywne (analiza map,
tekstu, animacji 3D)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/ monitor dotykowy/ tablety, e‐materiał,

fotografie np. wąwozów lessowych, mapa fizyczna świata, podręcznik

Materiały pomocnicze

Klimaszewski M., Geomorfologia, PWN, Warszawa 1978.

Książkiewicz M., Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.

Migoń P., Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

Mizerski W., Geologia dynamiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

Mocek A. (red.), Gleboznawstwo, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2020.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

Czynności organizacyjne – powitanie i sprawdzenie obecności.

Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć: pokazuje uczniom fotografie
przedstawiające efekty erozji wodnej (np. żłobiny oraz wąwozy lessowe) - następuje
pogadanka na temat utrudnień w wykorzystaniu gospodarczym takich obszarów
(rolnictwo, transport etc.).
Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

Nauczyciel inicjuje dyskusję dotyczącą występowania erozji wodnej i wietrznej na kuli

ziemskiej (m.in. czy występują one we wszystkich strefach klimatycznych, czy z taką
samą siłą, jakie są skutki tych rodzajów erozji).
W trakcie dyskusji nauczyciel prosi o podawanie przykładów miejsc na kuli ziemskiej,
w których te rodzaje erozji dominują. Uczniowie wskazują je na mapie fizycznej świata.
Nauczyciel prosi też o przedstawianie przyczyn (czynników) intensywności erozji
(wykorzystanie części „Przeczytaj” e‐materiału: czynniki wpływające na intensywność
erozji).
Analiza map i fotografii w e‐materiale (obszary podatne na erozję wietrzną i wodną) –
uczniowie weryfikują, czy wcześniej wskazywane na mapie świata obszary zostały
wskazane poprawnie.
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy – ich zadaniem jest stworzenie mapy mentalnej
dotyczącej przyczyn przyrodniczych i antropogenicznych intensywnej erozji gleb
w wybranym regionie, a także ocena zagrożeń oraz przedyskutowanie sposobów
zapobiegania erozji gleb w tych miejscach.
 Nauczyciel proponuje regiony do dokładnej analizy – mogą to być np.: erozja wietrzna –
Sahel, centralna Azja, środkowa część Stanów Zjednoczonych; erozja wodna – Azja
Południowo‐Wschodnia, środkowa część Stanów Zjednoczonych, Wyżyna Lubelska.
Uczniowie w grupach tworzą mapy myśli, rozpatrując już znane informacje, nowych
poszukują w e‐materiale, atlasie, podręczniku i internecie.
Po upływie określonego przez nauczyciela czasu uczniowie prezentują efekty pracy
w grupach.
Po ostatniej prezentacji następuje dyskusja – czy łatwo zapobiegać erozji wodnej
i wietrznej gleb?

Faza podsumowująca

Powtórzenie i utrwalenie materiału przy pomocy ćwiczeń znajdujących się

w e‐materiale – uczniowie indywidualnie wykonują wskazane ćwiczenia.
Nauczyciel podsumowuje realizację założonych celów lekcji – ocenia pracę uczniów
i ich zaangażowanie.
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – mówią, co było łatwe, trudne,
ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy.

Praca domowa

Zapoznaj się z animacją 3D zawartą w e‐materiale. Uzasadnij, które z czynników mają

największy wpływ na intensywność erozji gleb.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Animację 3D można wykorzystać jako dodatkowy materiał na lekcjach dotyczących

procesów zewnętrznych modelujących powierzchnię Ziemi (zakres podstawowy: V. 3).
Animację 3D można wykorzystać przy omawianiu treści z zakresu podstawowego
dotyczących kształtowania postawy współodpowiedzialności ucznia za stan
środowiska przyrodniczego Ziemi (XIII. 10).
Animację 3D można wykorzystać również na lekcjach dotyczących np. wyjaśniania
powstawania geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (zakres rozszerzony:
XVIII. 1).