kalikasan.

Tumutukoy rin ito sa

ARALING mga paksang kaugnay ng espasyo
PANLIPUNAN at pook.
2. Isyung Pangkabuhayan - Paraan
Kontemporaryong Isyu
ng pagkilos ng tao upang mabuhay
Kontemporaryo - tumutukoy sa ano mang
at mapabuti ang kalidad ng
“napapanahon” o nagaganap “ngayon”o sa
kanilang pamumuhay.
“kasalukuyan”.
3. Isyung Pampolitika at
Isyu - Nangangahulugang “mahalagang
Pangkapayapaan - Bunga ng
paksa”
pagkakaiba-iba ng interes sa isang
Dalawang Uri ng Isyu:
pamunuan at hindi pantay na
★ Isyung Panlipunan (Obhetibo) -
distribusyon ng kapangyarihan at
umiiral na kalagayan/suliranin.
sistema ng pamamahala sa gawaing
★ Isyung Personal (Subhetibo) -
politika.
isinasaalang-alang ang pansariling
4. Isyung Karapatang Pantao at
pananaw ng indibidwal o pangkat.
Kasarian - Ayon sa UN, kapag
Mga Institusyong Panlipunan
hindi natatamasa ng isang
- Ito ay mga organisadong sistema
indibidwal ang kanyang mga
ng pakikipag ugnayan ng tao.
karapatang pantao, hindi siya tunay
- Inilalarawan nito ang mga
na nakakapa buhay bilang tao.
pagpapahalagang karaniwan sa
5. Isyung Pang-edukasyon,
isang lipunan.
Pansibiko, at Pang Mamamayan
Mga Institusyong Panlipunan:
- Mga hamong kinakaharap
★ Pamilya - Pundasyon ng lipunan.
ng sistemang
★ Edukasyon - Humahasa sa talino
pang-edukasyon.
at kakayahan ng tao.
- Tumutukoy sa paniniwala,
★ Ekonomiya - Responsible sa
pag-aasal, tradisyon at wika
produksyon at alokasyon.
ng mga tao.
★ Pamahalaan - Nagpapanatili ng
- Nauugnay sa malalim na
kaayusan.
ugnayang kultural ng iba’t
★ Media - Ipagkalat ang mahalaga at
ibang etnikong pangkat ng
totoong impormasyon at balita.
tao.
★ Relihiyon - Nagpapaliwanag sa
kahulugan, pinagmulan, at silbi ng
ANG MGA SAKUNA
Mga Isyung Pangkapaligiran
buhay.
Sakuna - Isang pangyayaring nagdulot ng
Kontemporaryong Isyu - Ideya, opinyon,
malaking pinsala sa maraming tao.
paksa, o pangyayari sa kasalukuyan. Mga Uri Ng Sakuna:
- Mga isyung sumasangkot sa ★ Meteorological Disasters - Ang
maraming mamamayan at laganap metodolohiya ay isang sangay ng
sa isang bayan. atmospheric sciences na may
Mga Uri Ng Kontemporaryong Isyu Ng pangunahing pagtuon sa pagtataya ng
Lipunan panahon.
1. Isyung Pangkapaligiran - ● Bagyo - Ang bagyo ay mas
Pakikipag-ugnayan ng tao sa kilala bilang isang tropical
 cyclone na may higit
kumulang na hangin na
umaabot ng 62 kilometers per
hour o mas mataas pa.
● Baha - Ang baha ay labis na
pag-apaw ng tubig na
natatakpan ang lupa, at isang
delubyo. Sanhi nito ang ulang
rumaragasa o bumubugso.
● Tagtuyot - Ang tagtuyot o ang
pagtaas ng klima sa ay
nangyayari sa isang lugar sa
sobrang init. Dito maraming
mga natutuyot na mga
pananim sa mga sakahan.
● Heat Waves - Ang heat wave
ay isang panahon ng hindi
pangkaraniwang mainit na
panahon na karaniwang
tumatagal ng dalawa o higit
pang araw.
● Hail Storms - Ang hail ay
isang uri ng presipitasyon na
binubuo ng mga tipak-tipak na
yelo.
★ Hydrological Disaster - Ang mga
sakuna sa hydrological ay marahas at
mahirap iwasan, mula sa pamamahagi,
o paggalaw ng tubig sa ibabaw ng
lupa, sa atmospera, o pareho.
● Pagbaha - Ang labis na
pag-apaw ng tubig o isang
paglawak ng tubig na
natatakpan ang lupa.
● Tsunami - Mga sunod-sunod
na alon na nabuo kapag ang
isang bahagi ng tubig, tulad ng
karagatan, ay mabilisang
nagbago ng kalalakihan.
● Landslide - ito ay tumutukoy
sa pagbagsak ng malalaki at
maramihang mga tipak ng
bato, o kaya namumuong
tubig mula sa itaas ng isang
bundok.
● Limnic Eruption - ay isang
bihirang uri ng natural na
sakuna kung saan tunaw na
carbon dioxide ay biglang
bumulusok mula sa ilalim ng
tubig ng lawa.
● Oil At Chemical Spill - Ang
paglabas ng likidong
petroleum hydrocarbon sa
kapaligiran, lalo na sa marine
ecosystem.
★ Climatological Disasters - ay mga
sakunang dulot ng pagbabago sa
klima.
● Global Warming - ay ang
pangmatagalang pag-init ng
ibabaw ng mundo na na
obserbahan mula noong
pre-industrial period (sa
pagitan ng 1850 at 1900) dahil
sa mga aktibidad ng tao.
● El Nino - Ang global
warming na dulot ng
greenhouse gases ay
iniuugnay sa el niño na
masasabi nating tagtuyot na
nararanasan sa mga bansang
malapit sa Karagatang
Pasipiko.
● La Nina - kabaligtaran ng el
niño. Kung ang el niño ay
tumutukoy sa mainit na
climate pattern sa Pasipiko na
nagaganap kada tatlo
hanggang pitong taon, ang la
niña naman ang malamig na
bersyon nito.
● Forest Fire - ay tumutukoy sa
hindi makontrol na
pagkasunog ng kagubatan.
★ Geophysical Disaster - madalas na
nangyayari sa kahabaan ng mga
tectonic plate, na gumagalaw at
banggaan sa bawat isa at naglalabas ng
enerhiya mula sa ilalim ng crust ng
Earth upang makabuo ng mga
kaganapang ito.
● Lindol - ang mahina
hanggang malakas na
pagyanig na dulot ng paglabas
 ng enerhiya na nanggaling sa Departamento na tumutugon at tumutulong
ilalim ng lupa. laban sa mga sakuna.
● Pagsabog ng Bulkan - Isang Philippine Disaster Risk Reduction And
butas sa crust ng ating daigdig Management Act Of 2010 (R.A 10121) -
na nagpapahintulot sa magma, Layunin nitong ipatupad ang mga patakarang
mga gas, at iba pa na tutugon sa mga sakuna. Binuo ng batas na ito
makalabas paimbabaw. Sa ang mga lokal na konseho sa iba’t ibang
oras ng pagsabog ng mga rehiyon, lalawigan, bayan, at pamayanan.
bulkan, maaaring dumaloy
ang lava ng tunay na sisira sa
lahat ng madadaanan nito.
● Avalanche - Mga likas na
pangyayari na naganap kapag
ang isang malaking masa ng
niyebe ay bumagsak at
dumulas sa mga kabundukan.
★ Biological Disaster - ay mga natural
na senaryo na kinasasangkutan ng
sakit, kapansanan, o kamatayan sa
malawakang saklaw ng mga tao,
hayop at halaman dahil sa mga
micro-organism tulad ng bacteria,
virus o mga lason.
● Endemic - ay tumutukoy sa
pagdami ng kaso ng apektado
ng sakuna na limitado sa isang
pook o rehiyon lamang. Ito ay
madali lamang tutukan
sapagkat inaasahan na ito ng
mga propesyonal sa medisina.
● Outbreak - ay tumutukoy sa
hindi inaasahang paglaganap
ng sakit sa isang partikular na
rehiyon.
● Epidemic - ay nakakaapekto Department Of Health (DOH) -
sa isang di-propesyonal na Nakapailalim dito ang lahat ng pampublikong
malaking bilang ng mga ospital, klinila, at health center sa bansa.
indibidwal sa loob ng isang
populasyon, komunidad, o
rehiyon ng sabay-sabay.
● Pandemic - ay isang
epidemya na kumakalat na sa
isang malaking rehiyon,
kontinente at maging sa buong
mundo.
National Disaster Risk Reduction
Management Concil (NDRRMC) -
Department Of The Interior And Local
Government (DILG) - Namamahala sa
paghahanda ng mga pamahalaang lokal sa
mga banta ng sakuna.
Department of Social Welfare and
Development (DSWD) - Nagbibigay ng
tulong na pagkain at serbisyo sa mga
nasalanta ng kalamidad.
Department of Public Works and
Highways (DPWH) - Pagsasaayos ng mga
kalye, tulay, at mga estrukturang nasira sa
pagsalanta ng kalamidad.
Ano ang tungkulin ng NDRRMC?
★ Masiguro ang proteksyon at
kapakanan ng mga mamamayan sa
panahon ng sakuna.
★ Magpakalat ng impormasyon,
abiso, paglikas, pagrescue, at
rehabilitasyon sa gitna ng
kalamidad.
★ Sumusuri at nag-aapruba sa mga
lokal na plano ukol sa DRRM.
GreenHouse Gas - Ito ay mga uri ng gas
sa himpapawid na nagta-trap ng init mula
sa araw kaya lalong umiinit ang daigdig.
Halimbawa Ng GreenHouse Gases:
★ Water vapor
★ Carbon dioxide
★ Methane
★ Nitrous oxide
★ Fluorinated gases
Global Warming - Pagtaas ng
temperatura sa ibabaw ng daigdig.
Climate Change - Pagbabago ng klima o
panahon dahil sa pagtaas ng greenhouse
gases na nagpapainit sa mundo.
Palatandaan Ng Climate Change
★ Pagtaas ng temperatura
★ Pag-init ng mga karagatan
★ Matinding weather events
★ Pagliit ng mga ice sheet
★ Glacial retreat
★ Pagtaas ng sea level
Epekto Ng Climate Change sa Pilipinas:
★ Mga Sakuna
★ Pinalala ng climate change ang
mga sakunang meteorological.
● Mas dadalas ang pag-ulan
sa Luzon at Visayas,
habang mababawasan
naman ng pag-ulan sa
Mindanao. – PAGASA
● Paglubog ng mga
komunidad malapit sa
baybayin
★ Pagkasira ng Ecosystem
● Pagdami ng mga
endangered species
● Pangamba sa pagka-extinct
ng mga endemic na hayop
sa Pilipinas
★ Paghina ng Agrikultura
● Malalang tagtuyot at
tag-ulan
 ★ Pagtamlay ng Biodiversity ● United Nations Conference
● Migrasyon ng mga hayop. on Environment and
● Hindi makapag-pollinate Development
ang mga pollinator gaya ng ● Rio de Janeiro, Brazil
bubuyog (1992) Nilagdaan ng 150
★ Pagkasira ng mga bansa ang United Nations
Imprastraktura Framework Convention on
● Structural fatigue Climate Change
● Mabilis masira ang mga (UNFCCC)
estruktura ● Aayusin ang konsentrasyon
★ Pagbabago sa Enerhiya ng mga GHG sa atmospera.
● Pagbabago sa dami at ★ Kyoto Protocol
panahon ng pagdating ng ● Naganap noong Disyembre
renewable energy 1997 sa Japan
★ Suliranin sa Populasyon ● Pagbabago sa UNFCC na
● Paglipat mula rural nagtatakda ng mandatory
papuntang urban o mga target sa pagbabawas ng
lungsod GHG emission.
● Pag-usbong at pagdami ng ★ Paris Agreement
sakit ● Nagtakda ng tiyak na
Paglaban ng Pilipinas sa Climate porsyento ng dapat ibaba sa
Change: GHG emission ng bawat
★ Climate Change Act o R.A. 9729 bansang kasapi.
● Pairalin ang likas-kayang
pag-unlad (Sustainable
Development)
● Pagkatatag ng Climate
Change Commission (CCC)
★ Climate Change Commission
(CCC)
● Manguna sa pag-aaral ng
mga palatandaan ng climate
change sa bansa at pagbuo
ng mga rekomendasyon
upang solusyunan ito.
● National Framework
Strategy on Climate
Change (2010 – 2022)
● National Climate Change
Action Plan (2011 – 2028)
Pandaigdigang Samahan Tungkol sa
Climate Change:
★ Earth Summit