AP
Aralin 1 : Ang Lipunan
Ang Lipunan ay tumutukoy sa mga taong sama-
samang naninirahan sa isang organisadong
komunidad, na may iisang batas, tradisyon at
pagpapahalaga.
EMILE DURKHEIM
Ang lipunan ay isang buhay na organism kung
saan nagaganap ang mga pangyayari at gawain.
Ito ay patuloy na kumikilos at nagbabago.”
KARL MARX
“Ang lipunan ay kakitaan ng tunggalian ng
kapangyarihan. Ito ay nabuo dahil sa pag-aagawan
ng tao sa limitadong pinagkukunang-yaman. ”
CHARLES COOLEY
“Ang lipunan ay binubuo ng tao na may
magkakawing na ugnayan at tungkulin. Makakamit
ang kaayusang panlipunan sa pamamagitan ng
interaksyon. ”
Ang lipunan ay may dalawang mukha:
A. Istrukturang Panlipunan
B. Kultura
A. 4 na Elemento ng Istrukturang
Panlipunan
Social Group – dalawa o higit pang tao na may
magkakatulad na katangian na nagkakaroon ng
ugnayan sa isat isa.
Instutusyon – ito ay organisadong sistema ng
ugnayan sa isang lipunan.
Gampanin – Karapatan, obligasyon at mga
inaasahang Gawain ng tao sa lipunan.
Status – tumutukoy sa posisyong
kinabibilangan ng isang indibidwal sa lipunan
INSTITUSYON
- PAMILYA
- EDUKASYON
- RELIHIYON
- PAMAHALAAN
- EKONOMIYA
Pamilya – Pinakamaliit na uri ng lipunan.
Ito ang pundasyon sa pagbuo ng isang
komunidad.
Edukasyon - nagdudulot ng karunUngan at
pag-unlad sa kakayahan ng mga mamamayan.
Relihiyon - paghahangad sa kaligtasan
at pananampalataya sa Poong Maykapal.
Pamahalaan - nangangalaga sa kapakanan ng
mga mamamayan at kaunlaran ng lipunan
Ekonomiya - Tinutugunan nito ang
pangangailangan
ng lipunan.
Social Group
- PRIMARY
- SECONDARY
Primary Group - malapit at impormal na ugnayan
ng mga indibidwal.
Hal: kaibigan at pamilya
Secondary Group- indibidwal na may pormal na
ugnayan sa isa’t-isa.
Hal: Amo at manggagawa
Status
- Ascribed Status
- Achieved Status
ASCRIBED STATUS - Nakatalaga sa isang
indibidwal simula ng siya’y ipinanganak; Hindi niya
ito kontrolado.
Halimbwa : Kasarian
ACHIEVED STATUS - Nakatalaga sa isang tao sa
bisa ng kanyang pagsusumikap.
Halimbawa: Kampeon sa palaro, Nakapagtapos ng
kurso
Gampanin (Roles)
May posisyon ang bawat indibidwal sa social
group. Bawat isa ay may kanya kanyang tungkulin
Katuturan ng Kultura
Ang kultura ay isang kumplikadong sistema ng
ugnayan na nagbibigay-kahulugan sa paraan ng
pamumuhay ng isang grupong panlipunan o isang
lipunan sa kabuuan. Sa isang lipunan, binibigyang-
katwiran ng kultura ang maganda sa hindi, ang
tama sa mali at ang mabuti sa masama. Andersen
atTaylor (2007)
“Ito ang kabuuang konseptong sangkap sa
pamumuhay ng mga tao, ang batayan ng kilos at
gawi, at ang kabuuang gawain ng tao” . Panopio
(2007)
Ang ay tumutukoy sa kahulugan at paraan ng
pamumuhay na naglalarawan sa isang lipunan.
Samakatuwid ang ginagawa natin sa ating pang
arawaraw na pamumuhay mula paggising
hanggang bago matulog ay bahagi ng ating kultura.
Mooney (2011)
DALAWANG URI NG KULTURA - mga saksi
Materyal Na Kultura
NARITO ANG ILANG KONTEMPORARYONG
Binubuo ito ng mga gusali, likhang-sining,
ISYU SA ATING BANSA AT MUNDO
kagamitan, at iba pang bagay na nakikita at
- abortion
nahahawakan at gawa o nilikha ng tao. (Panopio,
- discrimination (sex, age, gender, etc.)
2007)
- human rights
Di-Materyal Na Kultura
- religion and belief
Kabilang dito ang batas, gawi, ideya, paniniwala, at
- drugs
norms ng isang grupo ng tao. Hindi tulad ng
- climate change
materyal na kultura, hindi ito nahahawakan subalit
- wars
ito ay maaaring makita o maobserbahan. (Mooney,
- environment
2011)
- AIDS
MGA ELEMENTO NG KULTURA
- global health
PANINIWALA
- pandemic
Tumutukoy ito sa mga kahulugan at paliwanag
- graft and corruption
tungkol sa pinaniniwalaan at tinatanggap na totoo.
- hunger
PAGPAPAHALAGA
- equality/equity/Justice
Ang pagpapahalaga ay hindi maaaring maihiwalay
- domestic violence
sa paniniwala ng isang lipunan. Maituturing itong
- internet
batayan ng isang grupo o ng lipunan sa kabuuan
kung ano ang katanggaptanggap at kung ano ang MGA KASANAYANG KAILANGAN SA PAG-
hindi. AARAL NG MGA KONTEMPORARYONG ISYU
SIMBOLO 1. pagkilala sa Primarya at Sekondaryang
Ang simbolo ay ang paglalapat ng kahulugan sa sanggunian
isang bagay ng mga taong gumagamit dito. Kung
Primarya - orihinal na tala ng mga pangyayari na
walang simbolo, walang magaganap na
isinulat ng taong nakaranas sa mga ito.
komunikasyon at hindi rin magiging posible ang
Sekondarya - interpretasyon batay sa primaryang
interaksiyon ng mga tao sa lipunan.
pinagkunan.
NORMS
2. pagtukoy sa Katotohanan o Opinyon
Tumutukoy ito sa mga asal, kilos, o gawi na binuo
at nagsisilbing pamantayan sa isang lipunan. Ang Katotohanan - totoong pahayag o kaganapan.
mga norm ang nagsisilbing batayan ng mga ugali, may ebidensya at aktwal na datos. hindi
aksyon, at pakikitungo ng isang indibiduwal sa nagbabago
lipunang kaniyang kinabibilangan. Opinyon - kuro-kuro, palagay, impresyon, haka-
Aralin 2: Kontemporaryong Isyu haka. maaring magbago
KONTEMPORARYONG ISYU 3. pagtukoy sa Pakiling (bias)
Kontemporaryo - pag-aaral na ginagamit
ang paglalahad ng impormasyon ay kailangan
hanggang sa kasalukuyan
walang kinikilingan.
Isyu - suliranin na nakaaapekto sa lipunan
ang mga pahayagan ay hindi maituturing na
MGA SANGGUNIAN TUNGKOL SA MGA
materyal sa pagaaral dahil sa ang ilan ay may mga
KONTEMPORARYONG ISYU
pakiling.
- pahayagan
4. pagbuo ng Paghihinuha (inferences) ,
- magasin
Paglalahat (generalization) at Kongklusyon
- radyo at telebisyon
- internet Hinuha - educated guess o pinag-isipang hula
- mga dokumento impormal na talakayan (sa Paglalahat - pagbubuo sa lahat ng mga
bahay o komunidad) impormasyon upang makagawa ng kongklusyon
- pormal na talakayan (sa paaralan o Kongklusyon - desisyon, ideyang nabuo,
pamayanan) obserbasyon at pagsusuri

Aralin 3: KALAMIDAD
Kalamidad
itinuturing na mga pangyayaring nagdudulot ng
malaking pinsala sa kapaligiran, ari-arian,
kalusugan at buhay ng tao.
halimbawa: bagyo, lindol, baha, pagputok ng
bulkan at iba pa
MGA KALAMIDAD SA ATING BANSA
- El Niño
- Phenomenon
- La Niña Bagyo (Typhoon)
- Daluyong (Storm Surge)
- Biglaang Pagbaha (Flash Flood)
- Pagguho ng Lupa (Landslide)
- Pagputok ng Bulkan (Volcanic Eruption)
- Lindol (Earthquake) Tsunami
El Niño Phenomenon
- isang kakaibang panahon bunga ng pag-init
ng katubigan ng karagatang Pasipiko
- tinatawag ring matinding tagtuyot na
nagiging sanhi ng problema sa
pangkabuhayan lalo na sa agrikultura.
La Niña Phenomenon
- kabaligtaran ng El Niño
- pagkakaroon ng matitinding pagulan na
sanhi ng pagbaha
Bagyo (Typhoon)
- ito ay malakas na hanging kumikilos nang
paikot at madalas may kasama pang
malakas at matagal na magulan
- mga 19 hanggang 30 ang bagyong
dumaraan sa ating bansa taon-taon.
Daluyong (Storm Surge)
- abnormal na pagtaas ng tubigdagat na may
kaugnayan sa low pressure weather system
gaya ng bagyo
Biglaang Pagbaha (Flash Flood)
- karaniwang nangyayari kapag malakas ang
buhos ng ulan na dala ng bagyo o monsoon
rain.
Pagguho ng Lupa (Landslide)
- pagdausdos ng mga tipak ng bato at putik
mula sa matataas na lugar dala ng
malalakas at patuloy na pag-ulan, pagputok
ng bulkan at lindol.
Volcanic Eruption
- may mahigit 200 bulkan sa Pilipinas, 24 sa
mga ito ang aktibo.
- may dalang malaking kapahamakan o
panganib.
Lindol (Earthquake)
- sanhi ng paggalaw ng fault sa ibabaw na
bahagi ng mundo.
- karaniwang may lakas na intensity 1
hanggang intensity 7.
Tsunami
- serye ng malalaking alon dala ng mga
paglindol, pagputok ng bulkan, pagguho ng
lupa sa ilalim ng tubig o pagbagsak ng
kometa
- maaring umabot sa taas na 10 talampakan
o 10 palapag na gusali at higit pa.
MGA AHENSYA NG PAMAHALAAN NA
NAKAAALAM NG MGA KALAMIDAD
1. NATIONAL DISASTER RISK REDUCTION
AND MANAGEMENT CENTER (NDRRMC)
- nakatagala para tiyakin ang kaligtasan at
kabutihan ng mga tao sa panahon ng
anomang sakuna.
2. PHILIPPINE ATMOSPHERIC,
GEOPHYSICAL, AND ASTRONOMICAL
SERVICES ADMINISTRATION (PAGASA)
- nagbibigay ng mga impormasyon at babala
ukol sa mga gawain sa ating atmospera
3. PHILIPPINE INSTITUTE OF
VOLCANOLOGY AND SEISMOLOGY
(PHIVOLCS)
- nagbibigay impormasyon at babala sa lagay
ng mga aktibong bulkan, paglindol at
pagkakaroon ng tsunami.