DEMOKRASi VE sivasi TEROR Dr. Hayati HAZIR (*) iris ‘Siyasl terér, uzun zamanlardan beri totolter rejimlerin ayirict bir Szollifi olarak géralmig ve totalitarizm bu uneuria birlite tonimianmig- 4ur (1). Bu yaklogim genel olarak dogru kabul edilse bile, zor ve gkddet kuilanma tekeli devletin oyir edici ézetigi oldugundan diger rejimlerde de geil, miktan, yollan fark olmak kaydiyla bu yola bagvurulmaktadtr. Modern bask: relimierinde hichir kabul edileblir gerekce olmadan bir ¢ok Insanin hayotini kaybettigi, toplama komplanna sirdldigi, seyahat ve Yeriegme hariyetlerinin engetiendigi, kisaca slyasi muhalefet tizerinde Yogun bir siyasi terér uygulondigi billinmektedir. Bu bakimdan totaliter sistemlerde terdrin dedigik sebeplerden kaynoklanmesina ve farkli 8zel- likler tapimasina Karpiik (2), boska relimlerde de ikea variigina, rastian- moktadi. E¥or dovieti Max Weber ye kabul edersek devlet Ulkesini ve inde denetim sagior raneiz titilalinde Rebesprerre.den gO: rnumiz $il'sinde Pinochet'ye kadar bircok devlet, «deviet dtigmaniarine tokip etmip ve cogunu, hicbir yorg: kerarina dayanmaksizin veya sdzde Yyargilama sonucunda Idem etmislerdir. Bazi dlkelerde, mesela gUndmizde bazi Latin Ameskon Olkelerinde adi organlarn faallyetlerine yordimei ‘> Beiguk Oniversivet Hukuk Pakiltes! Oaretim Tye () FRERDRICH, C., BAZEZINKSKT, Z. Toteliler Diktatirlgk ve Ototras, Ger ‘Basal Osiay (ANKARA ~ 1064), ARENDT, Hannah, The Origins of Totelt. teramam (NEW-YORK - 1868). (@ Tolalier rejimlerde tezdrun orl xonusunda fark bir degerlendieme isin bike LINZ, J. Juan, Totaliter $e Otorter Rejimler, Qev. B. OZBUDUN (AN- KARA 108%), 5. 44'v, (@) GHRTH, Hans - MILLS, c. Weight, From Maz Weber, (GLENOB; ILLINOIS - 1950), 2 7836 Dr, Hayat HAIR. olmak gerekoesiyle, hukuka aykin, slyast bireok 8ldm olaylornin meyda~ ‘na geldigbilinmektedir (4), 5 Son zamaniorda sik kullanion bir terim olan 6). Aksine totaltarizmin Oaliklerini to ‘gimayon bircok oagdag,rejimlerde de bu tar terdre rastlamak mumkln- Gir. Cogu kez Ueiined Dinya Ukkelerinde gorbien ve cesitt gekilerde luygulanon bu tr terBr, tutuklanip hopishoneye konulan insaniara haysi- yet kiricr davroniglardan yakinlonyla géragtardimemeye, hatte bu, kigilo~ Fn suglaninin ispatienmip gibi asin ooiklamelerda bulunmaya kadar varan psikeloiik ve toplumsal igkence gektini alabii 6) 'Bu Incelemede bizim ilgi alanimiz terBrin bu yond degiair. Ganti- mizde terér demokratik relimleri de tehdit ettiginden, demokrasinin te- ror eylemlerine bokig agian ve bunlarla macodsle metodtorin ele olmak fomocindayiz. Gergekten demokrasinin.kendi kendisini inkar etmedon to- ror ve tertrizmie micadele etmesi Somidigi kadar kolay deGildi. Bu ee beple, Konumuzu bu ceroave icinde ele almayi ve doviet tarafindan in- son haklarina kargt antidemokrotik motodlarla ve vasitalaria yapslan ih laller snoeleme kopsam: aiginda birakiyoruz, 1. sivasi TERORIZM 4), Siyast Teréeizmin Tomimt SSiiphesiz terdrizm yen! bir olgu olmamakla beraber, milletierarasi alandaki etailervle danya Kamuoyunun dikkatlerini Gzerine cekmeys baslamasi oldukea yenidir. Terbriamin birden cok cegidinin meveut ol- ‘masi ve ayni zomanda ortaya cikan ahiGki ve siyasi degertendirmedeki Turkilisar, mesel@ dan terSrist olarok nitelendirilenierin bugin ebGim= suzhk savagcisi» olcrak gdrillp alkiglonmalan ybzlinden objektt bir 1o- fim yoo. CA SME eB OEE GH Bee STORL, Michael, «National Interests and state Terrorism in Inter~ [national Atfarar Polio’ Selence, 26 (July ~ 1984). s. 89-40 Aust disnee igin blz. DAVER, Balent, , Uulareras TerOriem ve Vows furuow Madde Rapakeinge, (Semporyum), (ANKARA-17-18 Nan 1968), 218,Demokrasi ve Siyast Toro 3 ul Terériamle igi oldukea birbrinden hoyl fork toni bollugu He karsilag- mamizin baglice sebebi bu olmalidir Bizim amacimiz elyasi terBr kargisinda demokratk rejimin takinma- 1 goreken tavrt belitemektir. Bu sebeple benimseyecegimiz tonimin da bu amaca uygun dagmesi icab eder. Suna gbre; Bu tonim yukarida deviet terdr voye Kenuni torGiam torimi ite nite Jeaigimiz devietin Ie ve dip digmonianna kargi giigecedl teérist hare xetlri de kapscr. Fakat femen belitelim ki, deviettarotindan yaptlan Bo tn siddet hareketlert torr olarak nitelendrlemez. Her halde terorizmin megdura verecedi fizki zorardon ziyaée, done genip amecion oldugunu anlamak gereki, Bogka bir ladeyle, bir giddet hareketinin sterSrams olarak nitelendirilebilmesi icin onun toplumda yarattigs psikotojik etkile- Tinn fzki sonucundon daho bayak oimasi gerekir. Terérdn yayilma stra- tellsinin tab bir sonucu olan, @nceden tohmin edlimesi cok gle Keyl ve rola horeketier onun paikOIik etksinin, Hak gtkinden aha ¥y- ‘Gini iliret OIMBSIN) seGiomaK.adr (9) 2) Siyasi Terérizmin Mahiveti ve Strotetst Goraldyor ki, siyosi terérizmie _diger bir mohiyet forks vardi. iddet torieri orasinda 6nemti et ene he chr fecue crete cues amet rena huseunde poo wo mut youl Aslan tondhe tn tarmac (1. 8u durum GENBRAD er ekateriin ney (Biase sacehons Galtonsesy aviation sone ca Be te [3 yma akin oreo (@) es, FERRACUTL fbrd: STOHUL, op, ci. 5.38 (©) CRENSHAW, Martha, eTerdrlamde ideoiojk ve Peikolotk PaxtSrler, Cov. A. Vayia, Yen! Forum, 248 (Ocak -10990), "x 48-48; 242 (Gubst 1090), ean oe (10) WILKINSON, Paul, xTerorist Movements», Terroriem, Theory and Prace fice, ed. Yonah Alexander, at al, (COLORADO 1979) & 100-1038 . De, Hayat HAZIR (11), Bu genel tipolojinin diginda, zayit oimakla Dirlikte degigik hareketler ve franksiyoniar da bulunabilmektedir. Bu yiz~ den belitl terér gruplania: avi gemsiye altinda topfamak cok gut. Gercekte terSrizmin tipololisinl yopmakta kargilagian en bOyOk gig 10k, onun mohiyetinden kaynaklonmaktodir. Ferracut'nin Isobetie belirt- 1ugi gibi (12). terdrizm, teréristin zihninde cereyan eden fayali bir savag- ‘ur ve dolayieiyia bu savas ancok kendi yéniinden geoeriidir. Bu hoyali savas taniyip kabul etmeyen buyak kitleye kargi,terdrist korku yaymak ‘suretiyle dUgman Kobul ettlgl topiumun Istikrarim bozmaye calgmakta sinitit kalmaktadir. Terérist kiglk grup, digman olorak nitelendirdig bO- vk gruba kargi savagirken, savas sebebi saydigt anlagmazigini tek ta Fat kuwvet kuionmi lle cSzmeye caligr. Boylece, intial adina tohripter ve dldmlor sirip gitmektedir Téréristin hayalinde yarotugi ve wyguiamoya koyduu savasta bir ‘cok tahrip projeleri uygularken Kargieina aidigi gruptan ayni gekiide Kar 91 tepki lle karglagmodigindan torbrin giddetinl arbirmaye devam etmek suretivle, Kendiainin muhatop olinmasint salamaya caligr. Bu sebepl terdritler hic bir zaman eylemden kagmamoz. Onlarin kuvvetl siyasl ve ideoioli mitiare bag olmest, korumaya veya elds etmeye caligtkian adegerlerins digman olarak kabul ettikieri toplum torafindan tehdit at- finda bulunduguna Inanmelon yiztnden anlogmaziik konularim azaltma yoluna da gltmelerl s6z Konusu olamaz (13) Goraloyor Ki ‘ou zaman hayall savosin, tok belileyicsl, Kieotojier ve Inanclar oldugu kobul edilr. Gercekten te- rorist Srgitierin dyeleri dunyay! yorumlarken, digaridan ldiklari bilgiy! (1D WILKINEON, Ibid ¢ 106, rs FERRACUTY, op. et, §, 221. Bu tipololi Make Janda penlg agikamalar igin bis, WILKINSON, Peul, Térorisme ond the Liberal State (LONDON - 197), = 47-64, (a2) FERRACUTT, op. at, 5. 228 (1a) Torrisi amaer Kendésinin bir savap rakibt olarak tanznmasio saflamnake oldugundan, bari @Se0mlete yanagmas beklonemee, COnka onun siztin~ de cnemi olan toplum bangi eB, KIS! ortadan kaldrmast gereken @dgman varie,Demokrast vo Siyast‘Terbr 39 stizgecten gasiren, sansir eden organize inane sistemieri cercevesinde hareket ederler. Beir siyasi durumlarda birbirine benzmese bile payla- gifan bu inanolar kurolsiz savogin terelini olugturmaktodir Bu noktada ole clinmast gereken bir mesele Karsimiza cxkmaktodi ‘Acaba sof ve sol terdrizm arasinda inane sistemlert yOnlinden bir ma- hiyet forki var mir? igin bu yond ile igilenen oragtirmacilare gore (1), tordrizm eteori ve pretiktn tek bir hadisedir ve doloyisivio cralannda hic bir mahiyet farkt yoktur. Geroekten, ister 806, ister sol olsun bir terérist {ratit icin en zaruri olan sey mesruyu gayrimesru, gayrmegruyu da meg- rw hale getirerek ‘nayali savagin: sirdirmektir. Asker hiviyetinde géri- ‘mo orzusu her cegit terdrist inane sistem acisindan ortok bir Ozollktr. ‘Ancok, gkidetli hakilastirma agrsindan Konuyu ole oldigimz zaman 081 ve soi ferérist inanc sistemleri crasinda bir paraellik bulmamz mimkiin gBrtinmemektedir. Bizim bu konu- tzerinde deriniomesine dur- mamz mimkiin degidir (15). Burada save sol terérist gruplarin kend- lerini ve eylemlerini megrulogtirma ve ahlékllogticme -gayretleri sadece kendi inane sistemleri yoninden aynidiin,fokat nial Aedefin ve bu he- dofe ulasmak iin kullemiian metodionn cynt oldigunu belirtmekle yetini yoru I. DEMOKRATIK REJIMIN SiVASI TEROR KARSIDINDA DURUMU 1) Demokrast Uzerinde Birkac $éz Demokrasinin bilinen yeygin fonimi hak tarafindan yénetims sek- lindski kelimenin manasindan gikanian tonimdi. Fakat demokras! Uze- rinde eoigan yazariar bir taraftan hati olorak bu tani yeterlt ulma- mokta, éte taraftan ise Uzerinde fikir biliginin soGlandi bir torum ve- romemoktedirer. Her yazan kendi yaklagimina gre yaptsi torcihten dogien bu Yorum bolludu, bir bokima antl-demokratik tezierin dofimosina yol agmistir denebilr, ‘Gercokten, anti-demokretik doktrinter éncelikle domokravinin tari edlimeztigine ve bu yizden de slmkansizy oldugu esa- ‘ina dayanmektode (16). Hig giphesiz domokfasi, halkin tercihleri dogruttusunda yopilan bir yonetim olarak Ideallestildiginde, béyle bir dealin bugtin icin gorceklog- (GH HORBWEZ, T. Ly eThe Routiniztion of Tecrorlsm and ite Unantictpated Conenense See (ed) Terroris, Legitimacy and Power The Consequences 0 folence (CONNETICUT - 1987), &. 48. (@5) Bu konuda ayrintin bile tein ble. CRENSHAW, op. et, passim. (08) Demokrasinin imeannaigr konusunda etrafh bleh iein ke. SPITZ, David, Anti Demokratie Dagince Sevier, Gov. Siar Yalein CANKARA 1960), ‘pase.De, Hyatt HAZIR, tigin’ savunmak mamkin dedi, Ancok demokratik relimlerin falkin biydk eogunlugunun arzulanina mimkin oldugu nisbette covap vermes! halinde dizenli ve istikrant iglemesini sirdarebilecekier! g6rimektedir. Nitekim uygulamoda cratarinds forkliiklor bulunsa ‘ile, baganih demok- rosiler, elit kadrolara dayahon demokrosiler deg, halkin taleplerine ce- ‘yop verebilen demokrastlerdir (17). Zaten halka ragmen demokratik rel rin varligint stirdarmesini diginmek aki! digi Hergeycien Once demokrasiyl donmug, deaigmez kaliplar icinde igh yen ve varligin devam ettirebilen bir rejim olarak gormek mimkin de- Gide. Toplumun dinamik yapisi dikkate alindifinda, ineanlann istek ve ihtiyaclarindan meydana gelen dedismeler ve gelismeier ile birikte ikt- dara ogirikiarmt Koyma arzulon da ortmoktesir, Demokrasi, kayitsiz gartsiz yénatilen toplum olmektan uzaklasip, yénetimde varijim: duyur- ayo caligan katima talebine cevap verdigi oranda kuvvet olacaktr (18) Domokrasinin kendisini inkdr etmeden gene kendisine yonelecek tehcit ve tehiikeleri oncak bu sekikte bertarat etmst- mimkiindbr. Alturist duy- ‘qulain Sneek aldigi bir slstomin zorlayici tedbirlerle yagatimass.Gmit bile edilemez. Esosen demokrasinin toplumda ikon ve ¢:kmest muhteme! anlog> maziiklan cézmede siddet kullanma ¢htiyacin ortedan keldiemada diger hokimet sistemlerine gore Ostini0g0 onun bu kattimact Karakterinden ‘gelir. Katima Kanallarinin yeterince ve iyi iglemesi hlinde fer cesit an- lagmazhk konusunun giddete voran cotigmoyo déntigmeden cdzuimesi mimkiin olebilmektedir (18). Eger bir toplum belirtigimiz nitelikte bir de- mokratik yonetime sahip ise, o toplumda meydana gelecek hizt ve buyok dobigiklkler sirasinda giddet olaylarinin meydona gelme ihtimal cok oz- dir, Ama bu demokrasilerin higbir zaman sicdet olaylanyla Kargilagmya- ‘ca! anlomine gelmez. Siphasiz damokrasi de siyas! giddetin tehdidicl- lindadir; fakat bununla micadele edabilacek giip va vastalara sept. Demokrasinin bu agidan Ustin ofan torafin ager cojimlerin yaptigt flbi, Kendine Kars: givensizlix duyarak &orku olan bir propoganda ve sansire bagvurmamasidir. Yoni demokrasi, totaiter rejimier bir tarata Diralairsc, jetikrareiz rejimler gibi sirekll Kendisinin tehdit oltda bu- (1m Demokrasik teorlerde yeni geligmeler Gxernde devi ‘plu oath busy sn bee KAPANL Mie, sDemokratie Teor! Alaminda Bont Yeni Gdrag ve ‘Parugmalar, Bulent Nori Bsen Armagant (ANKARA i018), s. 20628, 18) Modern demokrasinin bu yonde doferiendirimest Igin bkz. BARBER, R. Benjamin, Strong Democracy, Particrpatory Poiltice for New Age (LOS ANGELES ~ 1960, 5.117 va (18) COHEN, Carl, Democracy, (NORT CAROLINA 191), s. 224-299Demokrast a lundugu korkusu I¢inde degli. Ancak, elbotte Wi, demokrasiierin de tehditler kargisinda gBstorebilecegi misomchanin bir sinin vardir. Ger- ‘ekte hicbir toplum endi glvenligin! tehlikeye sokacck simrsiz bir pro- pogandaya mosomaha edemer (20). Aksine bir davranig demokratik re- limin kendi kendini ink@r anlaming gel. Her ne kadar bir einanma ve Inandirmas rejimi ollugu soylenen demokrosinin_tnicbir zaman ikuvvet kullonmiyacogin’ iter! siremeyiz. Ne kadar masamahl olursa olsun, de- mokrasinin de kendlsini tehdit eden siddet hareketier! kargisinda hore- ketsiz kalmast beklenemez (21). Gzetlyecek olursak demokrasi sadete bir seciimis edt! BSUS s! deGilidir (22). MOmkiin oldugu geniglikte halkin isteklerine cevap verdid yoni talkin korar alma sirecine kctumas: sagiandigt oronda demokrasi Ideale yaklogmig olacaktir, Demokrasinin bir yBnotim gokll olarak kuvvati ve zoyitigi yénetenlerte yénetllenlerin orasindaki tigkilerin mohiyetine aglidir. Kisaea yonetenler, demokrasilerde halkin ve ounun sadece esecims olmadigin bilmeler, onlarin kamu siyosetinin olugmasina kati- molarint sagiomelan, xiscea halkin mentaatieri dogrultusunda hareket etmek zorunda olduklarini guurunds olmalan gerekir (23) Bu gekilde kurulup yerlagen demokratik rejimlerde gbrdimesi muh- temel olan siyasi terdr hareketlen, rejim zedelenmeden nasil dnienebllir? Bu sorunun cevabi samiidiét kadar kolay degildir, Qtinki demokrasi dev. let terérine itibar edemiyecesi gibi, terdr odaklaninin besvurdukion: me- todlon da kullonamaz. Kisaca, demokrotik deviet hukuk icinds Kolarak bu zor grew yapmak zorundadir 2). Siyasi Terér Kergieinda Demokrasi ‘)Siyast Acidan Vakiagim Rir iddiayo fre, damokrasinin siger relimlare gdre esi! dstonidaa Ingon haklanina BOyUK deger vermesinde gérlllr. Bu sebeple, demokra: sinin bagta Insan foklanimin gavunulmast ve refimin tiberallegmesi mak 20) QUALTER, H. Terence, Opinion Control in the Democrac 1005), 5, 257-238, (a Doktcinds haratet)tentgmsiars sebep olen bu Kon, yani shareget! yox- fesme nireiyet Ronusit Ieslememlain ‘apsam disinda kalmaktadir. Ko- hu erinde Gald bilel edinmek isteyenler, KAPANE, Monch, ‘Terrosim, Phoory and Pratice, 199-173 (90) MOLLER, op. eit, 8444 De Hayatt HAZ lece, sirdurineye ozimii olduklar: hayali savaslarna hizmet etmek icin kendilerince oyunu kurallarina gire oyngmek zorundadirlar (31) Buroda problem haberin i elden clinmasi defi, fakat vers gekli- dir. Cogu kez, gazeteler ticari amaclar sobebiyle giddetle ig sadece ‘maddi olaylari vermekte, fokat faillerin asil amag ve maksatlarina ternas etmokten kacinmaktadiriar. $dphesiz bu durum TL, haberoligt aoisin- ‘dan son derece Snemiidir. Genellikle haberlerde haber do¥eri tasimayan targa ve olaylar: analiz etme arka piéna_ itiimekte veya hig veriime- mektedir. Genelikie programailarin ve editérlerin terdristlerin amaclar= ‘na dair yer veriimesine istememeleri, bunlorin seyirciyl veya okuyucus yu eikacagin dUsunmelerindendir (22). Aslinda ‘hokOmetler de, siddet fallerinin rhmkin oldugu kedar adi suglu gibi gdrinmeterini saglamak icin siddet olayloninn yorunionmasi- 1 Istememektedirler. Basin yayin organiorindan yopilacok yorumiar ka ‘mu oyunda onlara kare! sempotinin crtmosi endlgesiyie kamuya alt ba- sn yayin araclanin: kontrol ederler, gazeteleri ve yayin evlerin de siddet faillerini sempatik gOsterecek yayinlardan kacinmaya zorlariar. Ancok hkimetlerin, cemokrasiierde basin Gzerinde dogrudan dogruya kontro} kuramoyigt yizinden hig bir zaman basinia arasiIyi olmanugti. MeselS ‘Amerika'da hikimetler daima basin giddet oloylann: tegvik etmekie suclomistar ve bu konudaki gikayetlerini her vesiie We dile getlrmiser- ir (83) Bosinin demokrasinin en Snemli kurumlart orasinda ‘yer aldigina hie SUphe yoktur. Serbest ve saQiikr bir bosin, falkin kamu siyosetinin yil- rtdimesine Kabimasin saglayan boglica vosita oldugu cihetle her de- ‘mokraside bayak bir gneme schiptir (34). Bu Gnem ayni zomonda basin sorumiulugunu da beroberinde getii. Bu. sorumluluk esas yoni ie reii- me kargidir, hakimete degil. Oyleyse basin ister dike ioinds lsterse dike ‘iginda olsun tian! gayeleria teat aylemianian dastak vari torzile. dave onamaz. Aksine bir,dovranip votondagin haber alma hakkint da thlal ‘aniomina ‘gel. Terdrist eyiemlerle igi olarak doieu ober alarrayan votandaslcrin relim hokkinda gipheye digmesi gayet tobliir. Dolayrery- fo, cogulcu demokretik rejimin korunmasinda digjer kurwmicr kadar, bel- Ki de onlardan daha cok besina sorumiviuk dliger GD MILLAR, Wid, Ornekler iin, be. ALEXANDER, op. ct, & 182 GD Telckominixusyon teknolpjsinin kabiumel demokrasl ieindeki fonksiyona loin bez BARBER, op. ot, & 279-218, 63) Amerka'da basinih tevOr komusundakl tutumundan get veseesle 30 heim tarafindan yapulan glkayetlerie Nyt olarak bis. ALEXANDER, op. ct € 165-196 (30) COREN, 09. et, 8 158Demokrasi ve Siyast Terée 45 b) Hukuki Acidan Yaklosim ve Tedbitier Siyosi terbrin higbir fork gzetmeksizin butin masum inganian: he: ‘def aimast kargisinda, mil geviyede alinon siyasi ve hukukt tedbirierin yotersiz kalmast sebebiyle, bu Konuda milletlerarast igbiliginin zorureti ortays eikmigtir, Ondokuzuncu ylzyiida bozi ikeler terSrlzm ve siyasi fginhklare ars! baz kanuni dlizeniemeler yapmak yoluna gitmislerse- de (35), yrminc! yozyila gelinceye kadar terdrizmi kontrol konusunda mil- letleraras: bir igbicligine gidllememistir- Bir bokima terdriam agi olarak nitelendirien yizyiimizda ige BU alanda cok sik: bir Igbirliginin cciliyet- ni ortaya koymaktadi. Geomiste, terorist hareketlerin mahalli kalmasina teknolofik gel melerin buginkd seviyede olmamesi sebep gosterilebilr, Gercekten kit- le iletisim aragiormdaki hizl geligmeler terérizmin de dunya genelinde bir bokima reklammnin yapiimasina Sebep olmustur. OzeHikle ulasim va- sitalonndaki geligmeler foalyetlerin mahiyetini ve yéniind dromatik 9o- kilde dogigtirmigtr. Mesol6, cok farkli miliyetiere mensup kisiterin bulun~ dugu bir yolcu uepginin kacinimasinin ame! hedet Uikey! baskr altinda tutmaktir veye ilgisiz Insanlarin rehine clinmasmdan maksat, 0 tlkede kendi davatanmnin reklarinin yaplimasina yoneliktir. Kara Eyldt teréristle- Tinin 1972 Minh Olimpiyatianinda yaptiklen kanlt boskinin ammaci bir yon= don, Filatin halkinin ieinde bulundugu curumu dinyaya tanitmok, ote tc- rafton da Federal Almanya'y, israll' Fistinli mahkumu serbest birakma- ya zoriamasini temin etmektir. Dokuz reine, bes terdrist ve bir polisin Sidi ile sonuglenan bu olayda terérizm genellikte bogarih olmug ve édaya kamuoyu dikkotlerin! Filistin sorununa cevieigti (26), Bu vo benzeri olaylor terérlame milletleraras: bir boyut Kazandirmig- ‘ue, Gunun beklenen sonucu ise, hom siyesi hem de hukuki alanda Isbir- ligine eitmek olmustur. Bu amacia gerek Birlegmis Milleier cercevesinde gorekse Délgesel cercevede blrcok Karariar alinmig ve dUzenlemeler yo: pilmigtir (7). Aneak gunimize kadar millelerarosi alanda meyéana ge- len gelismeler kucunsenmemekle birlikte, tam anlamiyla bir bagan elle ediidigi de savunulamaz. Bunun baslica iki sebebi vardir. Birincis, Kenai kaderini tayin hakkinin yeterines agik olmomasiar (Go) Onallikie Nas tehald vo slddet kargianda ban Avrupa Glkelerinin alag. Kanuni tedbirer konusunda bea. LOWENSTEIN, Kar, Legislative Control fof Polite Hxtremism in Turopean Democracies (Columbia Law Review 438 (00H, «$01 e22, 725-774 (20) WARDLAW, GRANT, Political Tarrortzm (CAMBRIDGE - 1988), 5,104, G7) Bee, GREEN, ©. L, othe Logalisyeryon of Terrorisms od, Yonah Alexander, ‘Rervoriem : Theary and Practice, ch. &, WARDLAW, op. ei 8, 08-121,De. Hyatt HAZ Toplumlanin kendi Kaderini tayin fakis icin yopuktarr mdcadelenin fe5= rulyet sinirinn bolrlemekte bir ittfok yoktur. Bu amaola yapilan miletier ‘resi dizeni zayifiatmaya veya baska bir devletn istkranni bozmaya yo= ‘nelenen eylemisrin bozi dlkeler tarafindan benimsenmesi, millotlerarast Igbirigini zayiflatmoktadir. Baska bir sebep ise, bazt Gzel soldinlara kar- 51 alltlorarast igbirliginin mamkin olmamasiir. Meseld, milletlerorast Posta ile, bombalt mektuplar veya diger patiayici_maddelerin génderil- esi. Hedef dike istemedikce bazi terdrist hareketlerin énienmesi icin higbir seyin yapilmas: momkin degildir. Bu tirden terér olaylarini en= gollenebiimesi join asgariden milletleraras; uyumun bulunmasi zarureti vvardir (38), Milletierin terdrizme bakts acilan cesitl eebeperle birbirindon cok forkli oldugundon, bu konuda milletleraras: bir Sagonmn elde edlimesi ‘mimkin degiidr. Terdrizmi acikca kinamok zorunda kalsalar bile, b921 Tojimierin kendisini kabul ettirme veya yaylima politkasi olarak bu yolU benimsemeieri-demokratik rejimier! giddetin hedefi holine getirmoktedir Demokrasinin ikmit ve hosgérdld) ortamndan istifade ederek, bu rejimin imkansizliginy, iebat etmek maksadiyla veya komu oyunun dikkatlerini endl tlkelerine cekmek, bbylece demokratik hiktimeti kendl kamuoyu- ‘Aun baskis! altinda tutmok istemektedirler. Ayrica rejimden memnun ol- mayen grupiarin topluma dehget ve korku veren eylemier! de damokratik Tojimi zacta dagdrmektedi. Bu durum kargisinda toplum iginde bozi menfaat_gruplonnin tepki ‘géstermelerine ragmen torére kargt Kanuni ve Ido! tedbirleri almak i ‘zumunu duymuslarcir. Bu ikeler, gOsterilon topkilere ramen antl teré- rist kanunlani etkli sekiide kullonmaktan cekinmeyerck terdr kargisinda bbaganit olmuslardir. Burada Federal Almanya lig ingitere de yaptian 6a- zi kenuni dizenlemeleri Szetiemekle yetinecediz, Federal Atmon Cumhuriyeti, 1968 yilndon ittbaren giderek yayginla- an Baader-Meinhaf terér Srgatndn eylemleri kargieinda Federal kur met vakit gecirmeden bir eeri ontl-torérist tedbirler alma yoluna gidon like demokrotik Gike oldu. Bu omagla Anayasada yapilan dedigiklikerte Yorgi ve yosama organina gliclendiriol yethller veri. Anayasada yop Jan dogigitlikier bir seri 6zet Kanunlarin eikerimasin: Kolaylaptirah Bu dizenlemeler arasinda en ¢ok tepki ceken!, hatta milletierarast tartigma konusu yoptlan, «igten engellemer (ob-bon} veya «fadlikaller- den tomizlemer {terminations ol radicals) slyaseti olmustur. Buna g8re, sadakatleri gapheli olanlar Kamu hhizmetlerine —alimmayacaklardl. Ceza (G8) WARDLAW, hid, 5 120.Demokrasi ve Siyast Ter a ve Ceza Usull) Kanunlarinda yapilen degisikikierlo de terdrist faaliyet- fere katilan veys bu amacla digki kuranianin yargilama usulierini bosit- legtirmek ve cezalan aruiiimaktadir (89). Boylece Federal Alman Cum- hhuriyeth_bUtin kargi gikmalara ve tepkilere ramen, terorizmle micade- ede diger Avrupa devletlarinden daha kararl oldugunu gBstermistr ingitere Ise, Kuzey irlanda ile olan digkller| dipinda (40), milletier- ‘resi ve ig terSrizmden en az etkilenen dike olmasina ragmen, bu konu- da bir ser! kanuni tedbir almak ihtiyccin: duymustur. DeQigi« kanunfor- aki hikimler diginda, 1974 Nisan'inda terdrist foaliyetlerin engellenme- si amacivla bir kanunu kabul etmistic. Boyle ozel bir dizenlemenin ge- rekpesin! 21 Nisan 1974 torihinde | Birminghamda bir solonda patiayan bomba sonucu 20 kipinin Glmesi, 180 kiginin de yarolonmas olusturmus- tur. Bu olay Uzerine porlomentoya sevk edilen tasan, bir gecede 12 saat- lik‘bir gorigmedon conra. Kobut ediimigtir (7), Kanun, terérizm! engellemek hususunda ydrltmeye her tdrld siyasi ve idari tedbirieri olay! yetkli klmaktadi Ozetikie polisin yetkiler! bir hayll orttinlarok terérist foaliyetlere katidiklarindan sUphe ediienierin futuklanmasi imkéni saglanmigtir (42). Aynca polls, bagkaca bir iglem gerokmeden dlkeye girls ve Ulkeden cikiplan kontfol edebilir, Bu ve ben- ori getirdii genig yetkilerden dolay: Terdrizmi Onleme Kanunu, uygun koruyucu hukuk usullerinin tomamyla terk edidigi noktasindan, ézelik- le ingan haklonm savunan grup ve kuruluslar_tarafindan tenkit ediimis- tir (43). Bitin bu tenkit ve kargi gakmalara ragmen kanun, 1976 ve 1984 yillarinda yeniienmigtir. Géylece Ingitere, terdrizmi énlemek hususunda diger letkrarh demokrasilerden cok daha radikal tedbirier getiren de- mokrati Gikelerin baginda gelmektedi. sonuc Cogimizin bie hastoligt olarak gdrllen terbrizmin Szetlikie” demokra~ tik devietiori boy hedeti secmesi Kargisinda, demokrasi gli¢ bir gérevle kargi kargiye almistir. Bir tarafton eiyasi giddet ve terdrie-etkill gekilde (Go) Gok Hel gekiel olmakia beraber, bain bu anti-terérist dUzentemeter by ‘ada tabi etmemia blaim amacuman gok agar. Bu Konuda genel big isin kz WARDLAW, op et, 5121-128. (do) irtanda Kartuliy Orduew'nan tarde eylemleri ve fngitere'nin eld toa birler Konusunds bee O'DAY, Alan, Northen Trvland, Terrorism and the ‘Brin Skates (e@) Yonah Alexander, Tervortom ; Tactive and Practice, 121-196, (41) WARDLAW, op. i, 8.127 G2 LEIGH, HL, Police Powers tn England and Wales, (LONDON - 1988), eh. 8 (43) WARDLAW, Loe. et.a3 De, Hoyath HAIR mioadele edebilecek vasite ve yollari bulmak, te taraftan da relimin ‘zlind deGigtirmeden bu igi yapmak gibi oldukea gotin bir problemi obz- mek zorundedir. Gercekten teksarlomoktan kaginmayorak diyebiliiz ki ‘demokrasinin kendi varligim zedelemeden bu beladan kurtulmak zorun- sod. fiziki olmoktan daha cok psikolollitir. Bu etkinin yok ediimesi ise, rej- min Uzerindeki concensus'un yiksekligine bodjiair. Bir topluméa demok- rosiye olan inane ne kadar yaygin ve ylksek ise, demokrasi de o derace: de kuwetldir, Béyle bir demokrasinin terdr Kargisinda oyun edmesi beklenmemeliir, Bazi yazarlor (44), terdrizmle savagmanin en Iyl yolunun terdrizmi Besleyen sasyo-ekonomik eebeplerin orcadon kaldinlmasi oldugunu sby lerler. Bu belki geligmemis ilkeler yonunden dogru olabili. Fakat geligmis, Istikrori demokeasilerde gérulen slyas! siddetin kaynaa! hic de sosyo= ekonomik degidir. Gugin cemokresileri cahatsiz eden en ciddi terér, sl- {yasi siddete dayanon shtilélci terordar. Terdrin milletiorarosi ighiigini gorekdicon gokll de budur. Baz Ulkelerin hedsf Uikeye terérizmi ihrag et mekten veya desteklomekten kagmmalar halinde, bu problemle micade: lo etmek 0 derece kolaylagocoktir. Dig destokl intl! teror, getigme- mig hedef ke icin olbette’ cox ciddi bir tehdlt tegkil eder. Zoyit, yerles- memig bir demokrosinin bu destekii terdrle sosyal, siyasi ve fukuki alon- da miccdete etmesi oidden zordur. Bizim ele aldigimez istikrarli demokrasiler yninden terérie micade- {le ederkon, dikkat edlmesi geroken bir takim noktalar-vardir. Gercekten Niboral devietlerde —gOrdlen giddet eylemleri, smahiyetier! itibarivie cok farkh ve karmagiktr. Amerika ve ingiltere’de irk esasina deyancn sid- dot eylomieri g6rildugO hlde (48), bagka demokrasiler hedef uikeys ynelen terdrist eylemlerin merke2! haline golmektedir. Demokrotik rell- ‘min ortamindon ve nimetierinden istifode ederek hedef Ulkedek! amac- lori gerceklestirmeye caligoniardan, siddlet eylemierine sahne ofcn dle kelerin kamu dizeni de zcrar goreceginden gerekli hukuki ve slyaci ted birleri almaya hokki vara (48) DAVER, op. ot. 94 (45) DAVIE, Terry, cThe Forms of Golloesive Racial Violences Politica! Studies, 94 (1906), 9-6Demokrast ve Siyast Torte ° Artic glntmazde en tberal digincede olortann bile, demokrasinin kendin’ korumaya ket oimodigins sovunemaz Bu, targrolor bugon Gnemini koybetmigtir denilebilir. Bugiin loin Snemli olan husus, demok- roallerdo alnantorBr karst tedbirern devet terra veya Kenun! terre éndgmeden, hukuk finde koimclondn. Ancok bu sayede. demokresve flan goventartemak mOmkind.