UDK 691.22:620.

16 TÜRK STANDARDI TS 3821/Şubat 1983

İÇİNDEKİLER

0 - KONU, TANIM, KAPSAM, AMAÇ UYGULAMA ALANI....................................... 1

0.1 - KONU........................................................................................................................ 1
0.2 - TANIMLAR ................................................................................................................ 1
0.2.1 - Karşõlaştõrma Betonu ........................................................................................................... 1
0.2.2 - Doygun Kuru Yüzey............................................................................................................. 1
0.3 - KAPSAM ................................................................................................................... 1
0.4 - AMAÇ........................................................................................................................ 1
0.5 - UYGULAMA ALANI ................................................................................................... 1
1 - YETERLİK DENEYİ METODU.............................................................................. 1
1.1 - KURALLAR ............................................................................................................... 1
1.2 - AYGITLAR ................................................................................................................ 1
1.3 - REAKTİFLER ............................................................................................................ 2
1.4 - DENEY NUMUNESİ .................................................................................................. 2
1.5 - DENEYİN YAPILIŞI ................................................................................................... 2
1.5.1 - İşlem .................................................................................................................................... 2
1.5.2 - Beton Davranõşlarõnõn Tayini ............................................................................................... 3
2 - DENEY RAPORU ................................................................................................. 3
UDK 691.22:620.16 TÜRK STANDARDI TS 3821/Şubat 1983

BETON AGREGALARI – YETERLİK DENEYİ

0 - KONU, TANIM, KAPSAM, AMAÇ UYGULAMA ALANI

0.1 - KONU
Bu standard, beton agregalarõna uygulanan yeterlik deneyine dairdir.

0.2 - TANIMLAR

0.2.1 - Karşõlaştõrma Betonu

1)
Karşõlaştõrma betonu, özelikleri TS 706 de verilenlere uygun Madde 1.5.1.1 de belirtildiği şekilde
yõkanmõş agregayla, 0,50 su-çimento oranõ ile hazõrlanmõş betondur.

0.2.2 - Doygun Kuru Yüzey

Doygun kuru yüzey, agregamn, iç yapõsõndaki boşluklarõn suya doygun yüzeyinin kuru olduğu
durumudur.

0.3 - KAPSAM
Bu standard, beton agregalarõna uygulanan yeterlik deneyi metodunu kapsar.

0.4 - AMAÇ
Herhangi bir agregamn, beton yapõmõnda kullanõlõp kullamlamõyacağõ, genelde, TS 706 da belirlenen
özelikleri saptanarak belirlenir. Ancak bahis konusu agrega kullanõlarak yapõlan betonda, kullanõlacağõ
yere bağlõ olarak, bazõ agrega özeliklerinin aranmõ-yabileceği durumlar söz konusu olabilir. Bu
durumda ve/veya özelikleri TS 706 ya kõsmen uymayan agregalann, beton agregasõ olarak kullanõlõp
kullanõlamayacağõna, bu agrega ile yapõlmõş betonun davranõşlarõnõ deneyerek de karar verilebilir. Bu
standardõn amacõ, bu kararõn verilebilmesinde uygulama birliğini sağlamaktõr.

0.5 - UYGULAMA ALANI

Bu deney metodu TS 706 da;
— Tane dayanõmõ,
— Zararlõ maddeler,
— Yõkanabilir maddeler,
— Organik kökenli maddeler,
— Sertleşmeye zarar veren maddeler,
Başlõklarõ altõnda belirtilen kuşkulu durumdaki agregalara uygulanõr. Yeterlik, betonun basõnç dayanõmõ
ile değilde başka herhangi bir özeliğine göre söz konusu olduğunda da bu standard uygulanõr.

1 - YETERLİK DENEYİ METODU

1.1 - KURALLAR
Madde 0.5 de sözü edilen nedenlerle kuşkulu durumda görülen agregamn beton imali için uygun olup
olmadõğõ, bu agregadan Madde 1.5.1.1 de tanõmlanan agrega ile aynõ tane dağõlõmõ, aynõ su-çimento
oranõna sahip olacak s"skilde yapõlan betonlarõn davranõşlarõ karşõlaştõrõlarak belirlenir.

1.2 - AYGITLAR
Deney eleği takõmõ : TS 1227 ye uygun, 63 mm. 31,5 mm, 16 mm, 8 mm, 4 mm, 2 mm, 1 mm, 0,25
mm göz açõklõklõ kare gözlü eleklerden oluşan
Beton karõştõrõcõ : Yetrli kapasitede, düşey milli, laboratuvar tipi
Numune kalõplan : d = 150 mm silindir biçimli, TS 3114’ e uygun
1)
Atõf yapõlan Türk Standardlarõnõn numaralarõ ve yayõm tarihleri bu metnin sonunda belirtilmiştir.

1
UDK 691.22:620.16 TÜRK STANDARDI TS 3821/Şubat 1983

1.3 - REAKTİFLER
Sodyum hidroksit (NaOH) çözeltisi : %3 lük, TS 545 e uygun hazõrlanmõş Fenolfitalein belirteci : % 1 lik
1 g fenolftalcin (C2OH14O4) 100 ml'lik balonda % 50 lik etilalkol çözeltisinde çözülür ve aynõ çözücü ile
hacõm 100 ml'ye tamamlanõr, iyice karõştõrõlõr.

1.4 - DENEY NUMUNESİ

Deneyde kullanõlacak taze beton deney numuneleri, bir kez TS 706 ya uygunluğu daha önce
saptanmõş olan, bir kez de yeterliği tayin edilecek olan agregadan, ayn ayrõ, TS 707 ye uygun olarak
üretilmiş agrega kullanõlarak Madde 1.5.1.1 ve Madde 1.5.1.2 ye uygun olarak oluşturulur. Deneyde,
bu şekilde oluşturulmuş 9 ar adet beton silindir deney numunesi kullanõlõr.

1.5 - DENEYİN YAPILIŞI

1.5.1 - İşlem

1.5.1.1 - Karşõlaştõrma Betonu Deney Numunesinin Hazõrlanmasõ

TS 706 ya uygun olduğu daha önce saptanmõş olan agregadan TS 707 ye uygun olarak elde edilen
agrega numunesi, biribirini izleyen 0,25 mm, 1 mm, 2 mm, 4 mm, 8 mm, 16 mm, 31,5 mm ve 63 mm
göz açõklõklõ eleklerden oluşan elek takõmõndan TS 3530’ a uygun olarak elenir. Her eleğin üzerinde
kalan agrega ayrõ kaplara alõnõr. Her kabõn içindeki agrega, diğer deyimle her tane sõnõfõ, sodyum
hidroksit çözeltisi ile TS 2717 de açõklanan şekilde ayrõ ayn yõkanõr ve suyla çalkalanõr. Doygun kuru
yüzey hale getirilir. (TS 3529) Hazõrlanacak karşõlaştõrma betonunun en büyük tane büyüklüğüne bağlõ
olarak Çizelge - 1 ‘de verilen miktarlarda 0.005 kg duyarlõkla tartõlarak beton karõştõrõcõya konur. Sonra
su-çimento oranõ 0,50 olacak şekilde, 24.50 kg ± 0,005 kg çimento ve 12.25 kg ± 0.005 kg su TS 3068
e uygun olarak ilave edilerek karõştõrmaya devam edilir. Bu şekilde elde edilen taze betondan TS 3068
e uygun olarak 9 adet deney numunesi oluşturulur ve kür uygulanmaya başlanõr.

ÇİZELGE - 1 Karşõlaştõrma Betonu Deney Numunesi İçin Gerekli Tane Sõnõfõ, Çimento ve Su Miktarlarõ
En Büyük Tane Çimento (kg) Su (kg)
Büyüklüğü En Büyük Tane Büyüklüğüne (mm) Bağlõ Olarak
(mm) Her Elek Üstünde Kalan En Az Miktar (kg)

Elek Göze 63 31,5 16 8

Açõklõğõ (mm)
63 — — — —

31,5 26,6 — — —

16 21,3 26,6 — —

8 18,6 23,9 31,9 —

4 16,0 20,0 26,6 34,6 24,50 12,25

2 10,6 13,3 18,6 22,6

1 8.0 12.0 13,3 20.0

0,25 22,6 26,6 31,9 41,2

KAPTA KALAN 9,3 10,6 10,6 14,6

1.5.1.2 - Yeterliği Denenecek Agrega ile Deney Numunesi Hazõrlanmasõ

Yeterliği denenecek agregadan TS 707 ye uygun olarak elde edilen agrega numunesi Madde 1.5.1.1
de belirtilenlere uygun olarak elenir ve tane sõnõflarõna ayrõlõr. Doygun kuru yüzey durumuna getirilir.

2
UDK 691.22:620.16 TÜRK STANDARDI TS 3821/Şubat 1983

Karşõlaştõrma betonu için Madde 1.5.1.1 de belirtilenlere uygun olarak tayin edilmiş olan tane sõnõfõ
miktarlarõ kadar agrega, her tane sõnõfõndan ayrõ ayrõ tartõmla alõnarak beton karõştõrõcõya konur. Madde
1.5.1.1 de belirtilen miktanda çimento ve su ilave edilerek karõştõrmaya devam edilir. Böylece elde
edilen taze betondan 9 adet deney numunesi hazõrlanõr ve kür uygulanõr. Yeterliği denenecek agrega
ile beton hazõrlanõrken; eleme, doygun kuru yüzey durumuna getirme, tartma, beton karõştõrõcõya
yerleştirme, çimento ve su ilave etme, deney numunesi hazõrlama ve kür uygulama aşamalarõnda,
uygulanan ara işlemler ve geçirilen süreler karşõlaştõrma betonu hazõrlanõrken aynõ aşamalarda
uygulanan ara işlemlere ve geçirilen sürelere olabildiğince eşit olmalõdõr.

1.5.2 - Beton Davranõşlarõnõn Tayini

1.5.2.1 - Basõnç Dayanõmõ

1.5.2.1.1 - Basõnç Dayanõmlarõnõn Tayini

Madde 1.5.1.1 ve Madde 1.5.1.2 ye uygun olarak hazõrlanmõş ve kür uygulanmõş olan deney
numunelerinin 3 er tanesine 7 günlük yaşõna eriştiklerinde TS 3114 e uygun olarak basõnç dayanõmõ
tayini deneyi uygulanõr. Yeterliği tayin edilecek olan agrega ile hazõrlanmõş 3 numunenin ve
karşõlaştõrma betonuna ait 3 numunenin basõnç dayanõmlarõ bulunur, f7y ve f7k. f7y ve f7k her iki betona
ait 3 er deney numunesinde tayin edilen basõnç dayanõmlarõnõn ayrõ ayrõ ortalamasõ alõnarak
hesaplanõr.

NOT — Geri kalan deney numuneleri, gerek görüldüğünde 28 günlük ve/veya 90 günlük basõnç
dayanõmlarõnõn tayini ve karşõlaştõrmasõnda kullanõlõr.

1.5.2.1.2 - Hesaplama
Agreganm beton yapõmõ için yeterli olup olmadõğõna basõnç dayanõmõ gözönüne alõnarak karar
verebilmek için Madde 1.5.2.1.1 e göre bulunan basõnç dayanõmlarõ aşağõdaki bağõntõda yerine konur
ve sonuç tam sayõya yuvarlatõlarak hesaplanõr.

f7y
n= x100 (%)
f 7k

Burada;
n = Agreganm yeterliliğini belirleyecek oran, %,
2 2
f7y = Yeterliliği belirlenecek agrega ile yapõlan betonun 7 günlük basõnç dayõmõnõ kgf/cm (N/mm ),
2 2
f7k = Karşõlaştõrma betonunun 7 günlük basõnç dayanõmõ, kgf/cm (N/mm )
dir.

1.5.2.2 - Diğer Özelikler ve Tayini

Agreganõn kullanõp kullanõlamõyacağma diğer beton özeliklerine bakarak karar vermek gerektiğinde,
bu agrega ile bu standarda uygun olarak hazõrlanacak betonlarõn diğer özelikleri, o özeliklerin tayinine
ait standardlarda öngörülen şekilde numuneler hazõrlanarak tayin edilir ve aynõ şekilde karşõlaştõrõlõr.

2 - DENEY RAPORU
Deney raporunda en az aşağõdaki bilgiler bulunmalõdõr.
— Deneyin yapõldõğõ yerin ve laboratuvarõn, deneyi yapanõn ve/veya raporu imzalayan yetkililerin
adlarõ, görev ve meslekleri,
— Numunenin tanõtõlmasõ,
— Deney tarihi,
— Uygulanan standardõ arõn numaralarõ,
— Deney sonuçlan,
— Deney sonuçlarõnõ değiştirebilecek etkenlerin sakõncalarõnõ önlemek üzere alõnan önlemler,
— Uygulanan deney metodunda belirtilmeyen veya zorunlu görülmeyen, fakat deneyde yer almõş
işlemler,
— Rapor tarih ve numarasõ.

3
UDK 691.22:620.16 TÜRK STANDARDI TS 3821/Şubat 1983

Bu Standard Metninde Atõf Yapõlan Diğer Türk Standardlarõ

Numarasõ Tarihi

TS 545 Ekim 1967

TS 706 Aralõk 1980

TS 707 Aralõk 1980

TS 1227 Aralõk 1977

TS 2717 Nisan 1977

TS 3114 Nisan 1978

TS 3068 Mart 1978

TS 3529 Aralõk 1980

TS 3530 Aralõk 1980