4.

6 - Fanamainana ny hazandrano
F 4.7 - Fanaovana fia asaly
FAAR
RIIT
TRRA
AAAT
TSSIIM
MOOA
ANND
DRRE
EFFA
ANNA
A 4.8 - Fanaovana kaompaoty ny voankazo
4.9 - Fanaovana ranom-boankazo
4.10 - Fanaovana kaonfitiora
FIZAHAN-TAKELAKA 4.11 - Fanamainana voankazo

5. FIKARAKARANA NAHANDRO
TENY FANOLORANA 5.1- Legioma
5.2- Voamaina
FAMPIDIRANA 5.3- Hena – fia – atody
5.4- Haninkotrana – ovy – ampemba – vary
1. NY SAKAFO ARA-PAHASALAMANA 5.5- Voankazo
1.1- Ny sakafo miovaova sy maro loko
1.2 - Ny sakafo sahaza ny sokajin’olona tsirairay FANAZAVANA NY VOAMBOLANA
1.3- Fepetra amin’ny fikarakarana ny sakafo
1.4- Fomba fisakafoana

2. ZAVA-MISY AO AMIN’NY FARITRA

2.1- Vokatra eo an-toerana
2.2- Fomba fisakafoana mahazatra
2.3- Fanatsarana ny fomba fisakafoana

3. FAHADIOVAN’NY SAKAFO
3.1- Fahadiovan’ny tanan’ny mpikarakara sy ny mpihinana
3.2- Fahadiovan’ny fitaovana fikarakarana sakafo
3.3- Fahadiovan’ny toerana fikarakarana sakafo
3.4- Fahadiovan’ny sakafo
3.5- Fahadiovan’ny rano sotroina

4. FANODINANA SY FITEHIRIZANA NY VOKATRA

4.1- Fanamainana anana sy legioma
4.2- Fanodinana ny voamaina ho koba
4.3- Fanamainana haninkotrana
4.4- Fanaovana tavolo
4.5- Fanodinana ny haninkotrana ho koba
 TENY FANOLORANA Loharanon-kevitra
Les Aliments de Madagascar ( Dr Aimée Rabehaja)
Antoka mampandroso ny firenena iray ny fananany vahoaka salama,
matanjaka, lavitry ny aretina satria araka ny tokony ho izy ny sakafo. Izany Livrets de recettes PNNC/SEECALINE
no nahatonga ny fitondram-panjakana nanao ho laharam-pahamehana ny
ady amin’ny tsy fanjarian-tsakafo. Torohay C: Fambolena legioma, Mamboly hazo fihinam-boa,
mamboly voamaina isan-karazany (GRAAM: FAO-SEECALINE-
Ny Foibem-Pirenena ho an’ny Fanjarian-tsakafo na ONN (Office MAEP)
National de Nutrition), izay mpandrindra ny asa rehetra manodidina ny
fanjarian-tsakafo dia nanao ezaka manokana ho fandraketana an-tsoaratra Guides référentielles C: GRAAM: FAO-SEECALINE-MAEP
ireo vokatry ny fikarohana maro samihafa isaky ny faritra : ny vokatra misy
eo an-toerana sy ny fomba fampiasana izany andavanandro. Fiches techniques Régionales FAO-MAEP-PSDR-EMPLOI
REVENU
Maro ireo torohevitra azo anatsarana ny fambolena, ny fiompiana ary
ny fomba fisakafoanana sy ny fikarakarana ny nahandro mba ho ara- TAKELAKA TEKINIKA PROJET HBM “ Fomba fambolena
pahasalamana. Ireo fanatsarana voatanisa ireo dia manampy be amin’ny ampemba”
fampihenana ny tahan’ny tsy fanjarian-tsakafon’ ny zaza latsaky ny roa
taona, eto amin’ny firenentsika izay 48%.
Evaluation de la Situation Alimentaire et Nutritionnelle à
Madagascar (Toliara) SNSA/SECALINE 1996
Ity boky ity dia natao indrindra hanentanana sy hamporisihana ny isan-
tokantrano hikarakara sakafo ara-pahasalamana sy hitahiry ary hanitatra ny
famokarana mba hisian’ny sakafo mandavan-taon izay antoky ny fanjarian-
tsakafo ho an’ny isam-batan’olona.

Fitaovana iray ahafahan’ireo mpiandraikitra isan-tsokajiny ao amin’ny

PNNC :
- hampitana fahalalàna sy fahaiza-manao ho an’ireo renim-pianakaviana
ho fanatsarana ny fomba fikarakarana sakafon’ny ankohonany.
- hampahafantarana sy hitaomana ireo raim-pianakaviana, kitro
ifaharan’ny fambolena, hampitombo sy hanamaro karazana ny vokatra
azo ampiasain’ny reny amin’ny nahandro.

Ny sakafo ara-pahasalamana vokatry ny fahaiza- mahandro ananan’ny

reny dia antoky ny fitomboana sy ny fahasalaman’ny zanany ary ny
fahavitrihan’ny raim-pianakaviana hamokatra dia :
« Ho resy ny tsy fanjarian-tsakafo sy ny fahantrana »
1 - NY SAKAFO ARA-PAHASALAMANA
Antony lehibe mahatonga ny tsy fanjarian-tsakafo ny sakafo tsy ara-
dalàna na eo amin’ny habetsahany na eo amin’ny hatsarany. Ao ihany koa
ny tsy fahatomombanan’ny vatana, ny taova isan-karazany marary toy ny
taova fandevonan-kanina ohatra.
Mahatonga ny sakafo tsy ara-dalàna na vatana tsy ho salama ny :
 tsy fisiana sy ny tsy fampiasana ny sakafo eo anivon’ny tokantrano
 tsy fahampian’ ny fandraisana an-tànana ny fahasalaman’ny reny sy ny
zaza ary ny mponina
 fahadiovana tsy lavorary : tsy fisian’ny rano fisotro madio,
 tsy fisiana na ny tsy fampiasana ny lava-piringa,
 tontolo iainana tsy madio
 fomba amam-panao : fady sns …
Ahafahana mihetsika sy miasa isan’andro dia ilain’ny vatana sy ny saina ny
mihinana sakafo ara-pahasalamana.
Ny sakafo ara-pahasalamana dia sakafo voalanjalanja araka ny filàna,
miovaova sy maro loko, ahitàna ireo otrikaina rehetra ilain'ny vatana, ary
madio.
1.1- Ny sakafo miovaova sy maro loko
Mahasalama ny mihinana sakafo karazany maro isan’andro araka ny
fisiany sy ny fotoany, ahazoana ireo otrikaina sahaza ny olona tsirairay:
 foto-tsakafo : vary ; katsaka ; ampemba ; mangahazo ; vomanga ;
saonjo ; ovy … izay be gliosida mampatanjaka ny zaza. Toy izany
koa ny siramamy sy ny fary ary ny tantely;
 menaka azo avy amin’ny zava-maniry : voanjo ; tavy avy amin’ny
biby dia ahitàna lipida izay mitàna ny hafanan’ny vatana sy manome
hery;
 sakafo azo avy amin’ny biby : ny hena sy ny hazan-drano ary ny
atody dia betsaka proteina ; vy sy zinc, ny atikena dia misy asidra fôlika,
ny tamenak’atody sy ny atikena izay misy vitamina A ;
 voamaina : tsaramaso ; kabaro ; voanjobory ; voantsiroroka ; soja…
izay mahasolo ny hena satria ahitàna proteina sy vy. Tsara raha
ampiarahana amin’ny sakafo be vitamina C izy ireo toy ny voatabia izay
manamora ny fihazonan’ny vatana ny vy ;
 rononom-biby sy ny sakafo azo avy aminy : dibera ; frômazy,
yaourt ; habobo izay mitondra kalsioma ; proteina ; hery sy vitamina ;
 anana sy legioma ary voankazo : ny anana miloko maitso matroka
(anatsonga ; epinara ; ravitoto…) izay ahitàna vitamina A – ireo sakafo
betsaka vitamina sy sira mineraly, singanina amin’izany ireo legioma sy
voankazo miloko mavo mena izay ahitàna vitamina A toy ny karaoty ;
voatavo ; manga ; papay… ary ny vomanga miloko mavo mena ny
atiny ;
 sira misy ioda sy fliora : ilaina eo amin’ny fitomboan’ny
atidohan’ny zaza sy ny ankizy.
Ireo sakafo mitovy sokajy dia mitovitovy ny otrikaina sy ny hery
entiny ary afaka ampifanolosoloina tsara.
Mahasalama koa ny mihinana sakafo karazany maro isan’andro araka
ny fisiany sy ny fahamorany (fotoanany) ahazoana ireo otrikaina sahaza ny
olona tsirairay.
Ho an’ny olona izay tsy mahazaka sakafo sasantsasany (patsa, orana,
voamaina sns…) na fady ihany koa (hena, tongolo …) dia tadidio fa maro
ireo sakafo mitovy sokajy aminy izay azony hanina tsara ahazoana hatrany
ny otrikaina ilain’ny vatana.
1.2 - Ny sakafo sahaza ny sokajin’olona tsirairay
1.2.1 - Sakafo sahaza ny vehivavy bevohoka
Ho an’ny vehivavy bevohoka, ny fihinanana sakafo mihoatra ny
mahazatra sy ara-pahasalamana dia hampatanjaka azy sy hampitombo ary
hahasalama tsara ny zaza ao am-bohoka, ka rehefa teraka ny zaza dia ho
ampy lanja (>2.5kg). Araka izany dia mila mitombo lanja isam-bolana
mandritry ny fitondrana vohoka ny vehivavy. Arakaraky ny maha betsaka
ny karazan-tsakafo hanin’ny reny no maha-maro karazana ny vitamina
azon’ny zaza ao am-bohoka.
Ampiana 1 farafahakeliny ny isan’ny sakafo hanin’ny vehivavy
bevohoka isan’andro, indrindra amin’ny 3 volana farany hitondrany vohoka,
mampitombo ny tahiry ao amin’ny vatany izany, ahafahan’ny zaza mitombo
tsara ary manampy eo amin’ny fampinonoana any aoriana.
Amporisihina ny fihinanana karazan-tsakafo be vy sy vitamina.
Anisan’ny sakafo be vy ohatra ny hena; ny trondro maina na lena; ny atody;
ny voanjo, ny tsaramaso mena sns. Azo atao ny manomana sakafo amin’ny
tsaramaso ho solon’ny hena sy ny trondro. Mihinana karazan’anana sy
voankazo betsaka araka izay azo atao isan’andro, indrindra ireo izay miloko
mavo mena (manga masaka; papay; kaki; voatavo; karaoty…) na ireo anana
miloko maitso antitra (ravimbomanga…) izay be vitamina A.
Ilaina ihany koa ny fampiasana ny sira misy ioda sy fliora amin’ny
sakafo karakaraina fa tena zava-dehibe ho an’ny fivelaran’ny sain’ny zaza
izany.
Mila miala sasatra ny vehivavy bevohoka, tsy manao reraka. Fadio: ny
sigara sy paraky (mahatonga ny zaza ho tsy ampy lanja na hiteraka olana eo
amin’ny fitaovam-pisefoana), ny toaka (misakana ny fivelaran’ny saina…),
ny zava-mahadomelina, ny tambavy isan-karazany (fa manimba ny tena).
Miantoka ny fitomboana sy ny fivelarana feno ny sain’ny zaza hatrany
am-bohoka ny sakafon’ny reny ary misoroka ny fahafahan-jaza,
fahasembanana ara-batana sy ara-tsaina, ny fihinanan’ny reny sakafo misy
ioda (sira misy ioda, hazan-dranomasina…).
Tsy misy sakafo fady mandritra ny fitondrana vohoka. Fadiana kosa ny
sigara sy paraky (mahatonga ny zaza tsy ho ampy lanja na hiteraka olana eo
amin’ny taovam-pisefoany), ny toaka (misakana ny fivelaran-tsaina…), ny
zava-mahadomelina, ny tambavy isan-karazany.
1.2.2- Sakafo sahaza ny reny mampinono
Ny reny mampinono koa dia mila mihinana sakafo mihoatra ny
mahazatra sy ara-pahasalamana toy ny vehivavy bevohoka mba
hampatanjaka azy ka ahafahany mahatojo tsara ny fampinonoana.
Ampiana 1 ny isan’ny sakafon’ny reny mampinono isan’andro,
hananany taharin-kery ho fanohanana ny fampinonoana.
Tsara raha mihinàna sakafo be singa mpamelona, sakafo ahitàna vy
(toy ny hena;trondro lena na maina; atody; voanjo; voamaina isan-karazany;
voaloboka), sakafo be kalsioma (ronono,patsa mena,yaourt, sns) sy be
vitamina A (manga; papay; anana miloko maitso antitra; legioma miloko
mavo mena toy ny voatavo) ny reny mampinono.
Rehefa mikarakara sakafo dia tsara raha ovaovana araka izay misy eo
am-pelatanana: patsa; voanjo; papay; saosety; ronono; trondro... izay tsy
misy ahiana mihitsy ny fihinanana an’ireny ho an’ny reny mampinono.
Ny fampiasàna sira misy ioda amin’ny sakafo karakaraina dia ilain’ny
zaza eo amin’ny fivelaran’ny sainy. Mila tohanana ny reny amin’ny asa ao
an-tokantrano, mila miala-sasatra ihany koa rehefa avy niteraka,
hiverenan’ny heriny ka ahafahany miatrika ny fampinonoana.
Tohanana ny reny mampinono amn’ny asa ao an-tokantrano ary avela
hiala sasatra izy.
Na dia tratra ny tsifanjariantsakafo aza ny reny mampinono dia afaka
mamokatra nono ho an’ny zanany satria arakaraka ny fitsentsefan’ny zaza no
mampiakatra ny ronono.
1.2.3- Zaza vao teraka hatramin’ny 6 volana
Nonon-dreny tsy misy fangarony no sakafo sahaza omena ny zaza vao
teraka ka haramin’ny faha 6 volana. Sakafo sy rano ampy ho azy ny nonon-
dreny, ahafahany mitombo ara-dalana sy mivelatra ara-tsaina. Noho izany
dia tsy tokony omena sakafo hafa na ampisotroina rano hafa (dite, ranom-
bary...) izy mandritra io 6 volana voalohany io.
Raha vao teraka ny zaza dia atomboka avy hatrany ny fampinonoana
azy, atao manolon-koditra ny reny izy ary manomboka mampinono ny reny
ao anatin’ny ora 1 aorian’ny nahaterahana. Mampiakatra ny ronono avy
hatrany izany sy mampisy fifandraisana am-po eo amin’ny reny sy ny zaza.
Ny fampinonoana raha vao teraka dia:
 ahazoan’ny zaza ilay ronono voalohany atao hoe “ranombatsy na
biba na songo”, izay vaksiny voalohany ho azy, miaro azy amin’ny
aretina noho ireo singa mpamelona sy vit A ao anatiny;
 manamora ny fivoahan’ny tay lomotra ao amin’ny tsinain’ny zaza sy
manadio ny lalan-kanina;
 manampy amin’ny fiakaran’ny nonon-dreny ny fitsetsefan’ny zaza
ny nono mandritra ny fampinonoana voalohany;
 mampihena ny rà very amin’ny reny mandritra ny fiterahana sy
manamora ny fivoahan’ny ahitra;
 miantoka fifandraisana mafy orina avy hatrany eo amin’ny reny sy
zaza.
Tsy misy sakafo tsara ankoatra ny nonon-dreny azon’ny zaza hohanina
hatramin’ny faha 6 volana. Satria ny nonon-dreny dia mitondra ny singam-
pamelona rehetra ilain’ny zaza, miantoka ny fitomboana ara-dalana sy miaro
azy amin’ny aretina mateti-pitranga toy aretim-pivalanana, areti’ny taovam-
pisefoana...
Betsaka ny tombontsoa azo avy amin’ny fampinonoana tsy misy
fangarony:
 ho an’ny zaza: miaro ny fahaveloman’ny zaza, mitahiry ireo
otrikaina rehetra ilainy, miantoka ny fitomboany sy ny fivelarany ara-
tsaina, madio mandrakariva ny nonon-dreny, mitahiry ireo hery
fanefitra ahafahan’ny zaza miady amin’ny aretina indrindra fa ny
aretim-pivalanana sy ny aretin’ny taovam-pisefoana, vonona
mandrakariva omena ny zaza sady mitahiry ny hafanana ihany koa,
mora levonina, miaro amin’ny “allergie” mitondra rano ampy ho
an’ny zaza (87 % miaraka amin’ny sira mineraly), manampy eo
amin’ny fifonan’ny nify, fifandraisana am-po eo amin’ny reny sy
zaza, miaro amin’ny aretina sy manome tanjaka azy;
 ho an’ny reny: fanabeazana aizana mahomby ny fampinonoana tsy
misy fangarony, mampiakatra ny nono, misakana ny fivontosan’ny
nono, mampihena ny asan’ny reny satria sakafo tonga dia vonona fa
tsy mila fikarakarana, fahafinaretana sy fahafaham-po, tsy mandany
vola, miantoka ny fifandraisana am-po sy mafy orina eo amin’ny
reny sy ny zaza, miaro ny reny tsy ho voan’ny areti-nono.
Ny nonon-dreny irery ihany no sakafo sy rano ampy sy sahaza ho
an’ny zaza mandritra ny 6 volana voalohany. Koa ampinonoy ny zaza isaky
ny mitady na andro na alina, im-polo isan’andro farafahakeliny, hampitombo
sy hahasalamana azy.
Fepetra takiana amin’ny reny rehefa hampinono:
 mivonona ny hampinono ny reny, milamin-tsaina tsara: tsy tezitra,
tsy malahelo, tsy be adin-tsaina, madio;
 milamina ny toerana hanatanterahana ny fampinonoana, lavitry ny
tabatabata;
 tandrovana lalandava ny fahadiovan’ny nono sy ny tànana mba ho
antoky ny fahasalaman’ny zaza.
1.2.4- Sakafon’ny zaza 6 – 8 volana
Manomboka eo amin’ny faha enim-bolany dia mitombo ny filàna ara-
tsakafon’ny zaza. Tsy ampy azy intsony ny nonon-dreny ka ilaina ny
manome azy sakafo fanampiny in-telo isan’andro: maraina – atoandro –
hariva, hahatomombana ny fitomboany sy ny fivelarany ara-tsaina izany.
Mila fikarakarana manokana ny sakafo omena azy fa tsy tonga dia ny
sakafon’ny fianakaviana.
Fampinonoan-dreny:
 tohizana hatrany fampinonoana ny zaza, im-8 farafahakeliny na
andro na alina;
 isaka ny mangetaheta na noana ny zaza dia omeo nonon-dreny aloha
vao omena rano na karazan-tsakafo hafa.
Fatran-tsakafo:
 atomboka omena sakafo in-2 na in-3 ny sotro isaky ny mihinana ny
zaza, ampitomboina tsikelikely izany fatra izany hahatratra in-6 ny
sotro na antsasaka ny kaopy fahefan’ny litatra;
 atao mifanasaka ny foto-tsakafo sy ny laoka, ampiana legioma sy
menaka 1 sotra na voanjo voatoto;
 tsy hadino ny manome voankazo nopetsehina azy.
Harihitra:
 ny fanomezana fanampin-tsakafo malemy sy marihitra ny zaza
manomboka eo amin’ny faha 6 volana dia manamora ny fitelemany
ny sakafo ary miantoka ny fisian’ny otrikaina rehetra ilainy;
 omena sakafo malemy nopotsehena na malemy ny zaza;
 atao marihitra tsara ny sakafon’ny zaza: tsy mitete sy tsy mikoriana
rehefa raisina amin’ny sotro misy azy.
Isa:
 omena sakafo nohatsaraina in-2 na in-3 isan’andro ny zaza;
 ampiana ody am-bavafo in-1 na in-2 isan’andri izany.
Famporisihana ny zaza hisakafo:
 fahanana amin’ny sotrokely ny zaza;
 resahina ny zaza mandritra ny fotoana hanomezana sakafo azy, zava-
dehibe amin’ny fivoaran’ny saina izany;
 tambatambazina izy ahafahany mandany ny anjara sakafony anaty
lovia mitokana. Manamafy ny fifandraisana am-po amin’ny reny na
ny ray izany.
1.2.5- Sakafon’ny zaza 9 – 11 volana
Rehefa tonga eo amin’ny salan-taona 9 ka hatramin’ny 11 volana ny
zaza dia efa azo omena sakafo mihamafimafy, izany dia ahafahany
mampiasa ny nifiny sy ny tanany. Azo karakaraina sakafo voatoto na
voatetika madinika ihany koa ny zaza na azony tazonina amin’ny tanany toy
ny voankazo; karoty masaka...
Fampinonoan-dreny:
 omena nono hatrany ny zaza aloha sy anelanelan’ny sakafo;
 isaky ny mangetaheta na noana ny zaza dia omeo nonon-dreny aloha
vao omena rano na karazan-tsakafo hafa.
Fatran-tsakafo:
 omena sakafo in-6 sotro feno tsara isaka ny mihinana ny zaza ary
ampitomboina tsikelikely izany fatra izany hahatratra in-9 sotra na ¾
ny kaopy fahefan’ny litatra;
 atao mifanasaka ny foto-tsakafo sy ny laoka ary ampiana legioma sy
menaka 1 sotro na voanjo voatoto;
 tsy hadino ny manome voankazo azy.
Harihitra:
 ny sakafo mihamafy omena ny zaza dia ahafahany mampiasa ny
nifiny sy ny tanany;
 omena sakafo efa mihamafy ny zaza: voatoto na voatetika madinika
na azony tazomina amin’ny tanana toy ny voankazo; karaoty masaka;
ovy masaka; mofo dipaina; mofo voaendy; atody nadrahoina
tamin’ny korany; atokena....
Isa:
 omena sakafo nohatsaraina in-3 na in-4 isan’andro ny zaza
hamenoana ny filàny satria kely ny vavoniny;
 ampiana ody am-bavafo in-1 na in-2 isan’andro izany.
Famporisihana ny zaza hisakafo:
 fahanana amin’ny sotrokely ny zaza;
 avela ny zaza hitazona sakafo amin’ny tanana toy ny voankazo;
karaoty masaka; ovy masaka; mofo dopaina; atody masaka; atikena...
fampianarana azy hamahan-tena irery izany;
 resahana ny zaza mandritra ny fotoana hanomezana sakafo azy, zava-
dehibe indrindra amin’ny fivoaran’ny sainy izany;
 tambatambazina ny zaza ahafahany mandany ny anjara sakafony
anaty lovia mitokana. Manamafy ny fifandrasaina am-po amin’ny
reny na ny ray izany.
1.2.6- Sakafon’ny zaza mihoatra ny herin-taona
Ho an’ny zaza mihoatra ny herin-taona dia azo omena sakafo
mivaingana ary azo atao ihany koa ny mbola manome azy sakafo tsy dia
mafy loatra. Afaka mihinana ny sakafon’ny mpianakavy ihany koa izy.
Fampinonoan-dreny:
 omena nono hatrany ny zaza aloha sy anelanelan’ny sakafo;
 isaka ny mangetaheta na noana ny zaza dia omeo nonon-dreny aloha
vao omena rano na karazan-tsakafo hafa.
Fatran-tsakafo:
 omena sakafo in-9 ny sotro ka hatramin’ny in-12 ny sotro feno tsara
na ¾ ny kaopy fahefan’ny litatra ka hatramin’ny 1 kaopy isaka ny
mihinana;
 atao mifanasaka ny foto-tsakafo sy ny laoka ao anatin’ny lovian’ny
zaza ary ampiana legioma sy menaka 1 sotro na voanjo voatoto. Raha
6 sotro ny vary dia 3 sotro ny laoka, torak’izay hatrany araka ny
fatran-tsakafo omena ny zaza;
 tsy hadino ny manome vankazo ny zaza.
Harihitra:
 manomboka eo amin’ny faha herintaonan’ny zaza dia afaka mihinana
ny sakafon’ny mpianakavy izy;
 omena sakafo mivaingana ny zaza. Azo atao ny manome sakafo azy
tsy dia mafy loatra;
 tandremana ny manome ny zaza sakafo mety hahakenda azy, ohatra
voanjo na voaloboka na karaoty manta na sakafo hafa vaventy mety
hijanona ao an-tendany.
Isa:
 omena sakafo nohatsaraina in-3 na in-4 isan’andro ny zaza;
 ampiana ody am-bavafo in-2 na in-3 isan’andro toy ny voankazo;
mofo voaendy; mofo nosorana voanjo voatoto...
Famporisihana ny zaza hisakafo:
 manomboka mamaha-tena irery ny zaza fa raha ilaina dia fahanana
izy na ampiana amin’ny fampiasana ny sotro;
 resahina ny zaza mandritra ny fotoana hanomezana sakafo azy, zava-
dehibe indrindra amin’ny fivoaran’ny sainy izany;
 tambatambazina izy ahafahany mandany ny anjara sakafony anaty
lovia mitokana. Manamafy ny fifandrasaina am-po amin’ny reny ny
ny ray izany.
1.2.7- sakafon’ny zaza marary: tratry ny aretim-pivalanana
Anisan’ny mahatonga ny fihenan-danjan’ny zaza tampoka ny
fanomezana azy sakafo tsy ampy na fampihenana ny isan’ny fampinonoana
noho izy malain-komana rehefa marary. Isorohana izany fihenan-danja be
tampoka eo amin’ny zaza marary na tratry ny aretim-pivalanana izany dia
tsy azo atao ambanin-javatra ny sakafony:
 tohizana hatrany ny fampinonon-dreny tsy misy fangarony ny zaza
tratry ny aretim-pivalanana ary ampitomboy mihoatra ny im-polo
isan’andro ny isany. Be otrikaina sy rano ny nonon-dreny ahafahany
mahazo hery hiatrehany ny aretina sy mampitombo ny lanjany;
 tohizana ny fanomezana sakafo malemy sy marihitra ny zaza ary
hatsaraina ny foto-tsakafony amin’ny hena; atody; trondro;
voamaina; legioma miampy menaka 1 sotro kely ary voankazo isan-
karazany;
 omena rano avy nampagotrahana matetika tapaky ny kaopy
(fahefan’ny litatra) na ranombary sy SRO nolevonina tao anaty rano
fisotro madio isaky ny avy mivalana mipiriritra ny zaza hamerenana
ny rano very;
  omena fanampin-tsakafo nohatsaraina iray fanampiny mihoatra ny
mahazatra isan’andro izy mandritry ny 2 herinandro aorian’ny
naharariany hampiverina haingana ny heriny sy ny lanjany very;
 tohizana ny fanomezana sakafom-pianakaviana ny zaza.
Azo hatsaraina ny foto-tsakafony amin’ny hena; atody; trondro;
voamaina, legioma miampy menaka 1 sotro kely ary voankazo isan-
karazany.
1.2.8 – Sakafo sahaza ny fianakaviana
Sakafo ara-pahasalamana, voalanjalanja, miovaova sy maro loko ary
madio araka ny filàna, ahitana ireo otrikaina rehetra ilain'ny vatana, no
karakaraina ho an’ny mpianakavy ary hanomezana ny zaza manomboka eo
amin’ny faha herintaonany izany. Izany sakafo izany dia ahitàna foto-
tsakafo, ampiana laoka toy ny voamaina;legioma; hena;patsa sy voankazo
indrindra ny miloko mavo mena toy ny papay sy ny manga izay mitondra vit
A.
Ho an’ny zaza sy ny ankizy dia tsy hadino ny manome azy
ankoatr’ireo sakafo fototra telo ireo ody am-bavafo in-2 isan’andro eny
anelanelam-potoana. Voankazo na mofomofo vita amin’ny haninkotrana
isan-karazany no azo atao amin’izany.
1.3- Fepetra amin’ny fikarakarana ny sakafo
Tandrovana hatrany ny:
 fahadiovan’ny sakafo: sakafo madio, vaovao, tsy simba na lo, tsy
azon’ny loto sy ny vovoka na ipetahan’ny lalitra no aroso ho
hanin’ny mpianakavy
 fahadiovan’ny mpikarakara: sasàna madio amin’ny rano sy savony
ny tànana alohan’ny hikarakarana sy hihinana ny sakafo
 fahadiovan’ny fitaovana entina ikarakarana sy andrahona: sasàna
hatrany amin’ny rano sy savony ary rakofana lamba mba tsy ho
azon’ny loto avy eo ny fitaovana rehetra
 fahadiovan’ny rano mba ho azo antoka:
- ampangotrahina ny rano hosotroina na diovina amin’ny sur’eau
- tehirizina anaty vilany madio misy sarony ny rano madio voadio
- tovozina amin’ny zinga madio
1.4-Fomba fisakafoana
Ny olon-drehetra dia mila misakafo in-telo isan’andro. Ny ray aman-
dreny no tokony hanome ohatra tsara ny zanany dieny mbola kely izy ka ho
lasa fahazarany izany rehefa miha lehibe izy.
 Sakafo maraina
Ilain’ny olon-drehetra ny sakafo maraina satria tsy nahazo hanina ny
vatana nandritra ny alina 8 ka hatramin’ny 10 ora, mila “solika na carburant”
izy raha tsy izany dia tsy afaka hifantoka amin’ny asany . Ho an’ny olona
miasa mafy, na ny mpianatra mandeha an-tongotra lavitra na ireo olona tsy
mahalany betsaka ny antoandro dia ilaina ho tena ara-pahasalamana sy
mahavoky tsara ny sakafo maraina.
 Sakafo atoandro
Ilaina ho mafonja, misy ireo sokajin-tsakafo rehetra, indrindra fa ny
legioma sy voankazo, ny sakafo atoandro. Mahasoa tokoa ny fihinanana
legioma manta na dia indroa isan-kerinandro ihany aza.
 Sakafo hariva
Maivamaivana, ahitàna hatrany ireo sokajin-tsakafo telo ny sakafo
hariva, indrindra ho an’ireo olona izay tsy nihinana sakafo ara-dalàna ny
atoandro.
 Sakafo anelanelam-potoana
Mofo na voankazo no omena ny zaza na ny ankizy eny anelanelam-
potoana mba hanalefahana ny hanoanany no sady ilainy amin’ny fitombony
koa. Tena mety amin’ny zaza sy ny ankizy ny mofo na voankazo noho izy
ireo mora entina, indrindra ho an’ny ankizy mianatra.
Ankoatra ny sakafo, ny fisotroan-drano dia tena manampy be amin’ny 2 - NY ZAVA-MISY ATY AMIN’NY FARITRA ATSIMO
fahasalaman’ny zaza saingy misy fepetra vitsivitsy arahina amin’ny ANDREFANA
fampiasana izany:
- rano madio sy azo antoka no ampisotroina azy ho fisorohana ny 2.1-Vokatra eo an-toerana
aretim-pivalanana Ireo azo atao foto-tsakafo
- omena rano matetika ny zaza fa tsy andrasana hangetaheta  hanin-kotrana : tsako, balahazo, bele, saonjo, oviala
- alohan’ny hisakafoanana na aoriany no fampisotroan-drano azy ary tsy  vary, ampemba
miandry mangetaheta vao misotro rano. Tadidio fa rano madio sy azo antoka  tantely, kapiky, voanio, voan’ny voazavo na vamanga
no tokony hosotroina hisorohana ny aretim-pivalanana.
Ireo azo atao laoka
1.5-Fatran’ny sakafo sahaza ny fianakaviana iray isan’andro (olona 6)  hena sy akoho amam- borona
 hazan-drano : fia, patsa, tsitsiky
SOKAJIN -  voamaina : tsaramaso, vonjobory, lojy, kabaro, antaky, antsiroko
SAKAFO FATRANY
TSAKAFO  sakafo azo avy amin’ny biby : ronono, atody
Foto-tsakafo - vary (atoandro sy hariva) 5 kapoaka
- hanikotrana (maraina) asiana 3 toko Ireo azo atao fangaron-daoka sy tsindrin-tsakafo
- siramamy 5 sotro  legioma : tamatesy, taboara, mody, papangay, papay manta, baranjely
- menaka (lipida) 8 sotro tsaramaso lena, traka isan-karazany
Laoka - voamaina 3 kapoaka  voankazo : kida, papay, voatango, manga, voazavo, raketa, goavy,
- ronono 3 kaopy lamoty, rotsy, tsinefo, atsendry izay fanao tsindrin-tsakafo
Fangaron-daoka sy - traka sy legioma 1 kg
tsindrin-tsakafo - voankazo 2 isan’olona 2.2- Fomba fisakafoana mahazatra

Fanamarihana: Mahazatra ny olona aty amin’ny faritr’Atsimo Andrefana ny mihinana

Toy io voalaza etsy ambony, io ny fatran’ny sakafo sahaza ny filan’ny
fianakaviana ahitana olona enina. Atao ho anton-draharaha isam-
pianakaviana ny miara-mihevitra ny fomba hanatsarana ny sakafo mba
hitondra ireo hery sy otrikaina ilain’ny vatana isan’andro amin’ny alalan’ny
fampiasana izay sakafo azo vokarina eo an-toerana.
Tsara ho fantatra fa ny vary 1 kapoaka dia mitondra hery mitovy
amin’ny:
 ovy ½ kg vaventiventy
 tsako 1 kapoaka mitafotafo
 ampemba 1 kapoaka mitafotafo
 bele 8 salatsalany
 balahazo 2 lehibebe
tsako na balahazo na vary isan’andro isan’andro miampy voamaina na traka
na fia (trondro). Rehefa amin’ny fotoanan’ny fety ihany vao mihinana hena
betsaka ny olona (mariazy – fetim-pirenena – hasoavana…) na ihany koa
amin’ny fahafatesana. Ny akoho amam-borona sy ny atody dia mahalana vao
hanina. Na dia misy aza ny ronono dia tsy mba natao ho fisotro firy. Ny
legioma dia tsy laharam-pahamehana loatra eo amin’ny sakafo ny fisiany
ankoatran’ny traka. Ny voankazo kosa dia amin’ny fotoam-pahavokarany no
hanina betsaka.
Rehefa jerena izany ny sakafo mahazatra ny olona aty amin’ny faritra
Atsimo Andrefana dia hita fa sakafo tsy ara-pahasalamana satria tsy
voalanjalanja sy tsy miovaova firy. Sakafo be gliosida no tena hanina raha
mihoatra amin’ny ireo sakafo ahitana protida, otrikaina sy sira mineraly 3 – FAHADIOVAN’NY SAKAFO
izany hoe ny foto-tsakafo be dia be fa ny laoka sy ny legioma ary ny voan-
kazo dia zara raha misy. 3.1- Fahadiovan’ny tanan’ny mpikarakara sy ny mpihinana
Faritra mahavokatra raha ny faritra Atsimo Andrefana ary anisany FAHAZARANA TSY MAHOMBY
antom-piveloman’ny mponina ao ny fiompiana fa saingy amidy avokoa ny Tsy manasa tànana
ampahany betsaka amin’izany ka tsy maharitra mandavan-taona ny vokatra mialohan’ny hikarakarana
azo. Amin’ny fotoan’ny main-tany na maitso ahitra dia matetika mihinana sakafo, na rehefa avy nikasika
biby na vola, na namitra zaza
tsizarizary ny mponina noho ny tsy fisian’ny sakafo na ny vola entina na avy tany amin’ny lava-
hividianana azy. piringa.
2.3- Fanatsarana ny fomba fisakafoana Tsy manasa ny tànan’ny zaza
Raha ny foto-tsakafo no jerena dia ny tsako, ny balahazo ary ny vary na tsy mampanasa ny zaza ny
no be mpihinana indrindra aty amin’ny Faritra kanefa hita fa mitovy sokajy tànany mialohan’ny
izy ireo ka tsara raha ampifanolosoloina . hisakafo,na rehefa avy
nandady, nilalao na nikasika
biby
Ny tanjona dia ny ihinanan’ny fianakaviana tsirairay sakafo ara-
pahasalamana misy ny hery rehetra ka izany indrindra no anolorana ato
3.2- Fahadiovan’ny fitaovana fikarakarana sakafo
amin’ity boky kely ity ireo sakafo mety sy vokatra aty amin’ny amintsika.
Tanjona amin’izany ny mba hanitsiana sy hanatsarana ny fomba FAHAZARANA TSY MAHOMBY
fisakafoanana ka mba ahazoan’ny isan-tokantrano fahasalamana sy Misilitika menaka na feno
fanjarian-tsakafo mandavan-taona. vovoka na maloto ny fitaovana
hikarakarana sakafo sy
Noho izany ny nahandro ho hita manaraka eto dia naompana indrindra hisakafoana,
amin’ny fampidirana sy fampiasana ny sakafo be Vitamina (traka sy
Tsy misarona ny fitaovana,
legioma) sy ireo mitondra proteina betsaka (voamaina, hena sy ronono…) maloto ny lamba famafana ny
ary ny fahaizana mandanjalanja ny foto-tsakafo sy ny laoka ary ny fitaovana na tsy misy
fangaron-daoka. Tsy natao ho ambin-javatra kosa anefa ny fanatsarana ny
vokatra, ny fitahirizana ary ny fanodinana azy satria miankina be amin’ny
fisian’ny sakafo ny fahafaha-mampihatran’ny isan-tokatrano.
FAHAZARANA MAHOMBY
- Sasao mandrakariva amin’ny rano sy savony ny
tànanao reny isaky ny:
. hikarakara sakafo
. handroso sakafo
. hamahana na hampinono ny zaza
- Sasao madio amin’ny rano sy savony koa ny
tànan’ny zaza na zaro manasa tànana izy
mialohan’ ny hisakafoana
FAHAZARANA MAHOMBY
. Sasao madio amin'ny rano sy savony ny
fitaovana ampiasaina ao an-dakozia toy ny
koveta, sotro, lovia, kaopy, vilany, sio
. Rano madio samihafa hanasana sy
hanakobanana ny fitaovana rehetra ampiasaina
hikarakarana sy hirosoana sakafo
. Sarony lamba madio efa voatokana ho
amin'izany ny fitaovan-dakozia rehefa avy
nosasana ka natsika na nohamainina
. Sasao isan'andro hadio hatrany ny lamba
famafana sy fanaronana ny fitaovana ao an-
dakozia ary atapio andro izany
3.3- Fahadiovan’ny toerana fikarakarana sakafo
FAHAZARANA TSY MAHOMBY
Be lalitra na be vovoka na
feno setroka na manakaiky ny
fitoeram-pako ny toerana
hikarakarana sakafo
3.4- Fahadiovan’ny sakafo
FAHAZARANA TSY MAHOMBY
Mahandro sy mitetika sakafo
manta tsy misasa ny
mpikarakara, tetezin’ny
lalitra na handadizan’ny
bibikely ny sakafo tsy
misarona, mitahiry miaraka
ny sakafo manta sy masaka,
tsy masahana tsara ny sakafo
3.5- Fahadiovan’ny rano sotroina sy ampiasaina hikarakarana sakafo
FAHAZARANA MAHOMBY FAHAZARANA TSY MAHOMBY FAHAZARANA MAHOMBY
. Fafao madio mialoha ny toerana hikarakarana Mitsabaka ny rano ao anaty . Tehirizo ao anaty fitaovana misy sarony ny rano
ny sakafo na ny lakozia ary sokafy ny fitehirizana azy ny reny, tsy ary tovozo amin’ny zinga madio rehefa hampiasa
varavarankely sy ny varavarambe hidiran'ny manarona ny fitoeran-drano, azy. Manasà tànana mialoha ny hikasihana ny
rivotra madio sy ny masoandro akaikin’ny biby fiompy ny tahirin-drano madio.
toerana fitehirinzan-drano
. Diovy hatrany amin’ny rano sy savony ny . Diovy matetika ny anatiny sy ivelany ny sio
fitaovana rehetra sy ny toerana hikarakarana fitaterana sy ny fitehirizan-drano ary alaviro ny
sakafo toeram-pako, ny biby fiompy sy ny lava-piringa
izany
. Ataovy lavitry ny lava-piringa sy ny toerana
fanariam-pako ary ny valam-biby ny toerana . Ampangotrahy na tantavo na diovy amin’ny
fikarakarana ny sakafo. Toerana avo hatrany Rano tsy azo antoka no sur’eau ny rano ao anaty fitehirizan-drano
hikarakarana ny sakafo toy ny latabatra sotroin’ny zaza na ny nalaina avy tany amin’ny farihy, ny rano
fianakaviana mandeha, ny loharano sy ny lava-drano izay vao
omena ho sotroin’ny zaza na ny fianakaviana
hisorohana ny aretim-pivalanana.
FAHAZARANA MAHOMBY
. Sasao madio amin'ny rano azo antoka ny sakafo
manta izay vao tetehina na voasana na
andrahoina toy ny vary, hena, voamaina, legioma
sy anana ary voankazo
NY FAHADIOVANA NO ANTOKY
. Ataovy masaka tsara ny sakafo indrindra ireo
hena, ampangotrahy tsara ny rononom-biby. NY FAHASALAMANAO SY
Arosoy mafana avy hatrany ny sakafo masaka
ialàna amin’ny fiforonan’ny otrikaretina.
NY ANKOHONANAO
. Sarony sy tehirizo amin’ny hafanana tokony ho
izy ny ambi-tsakafo ary hafaneo tsara alohan’ny
hihinanana azy indray.Saraho ny toerana
hitehirizana ny sakafo masaka sy ny sakafo
manta
4 - FANODINANA SY FITEHIRIZANA NY VOKATRA  atapy ambony tsihy na takelaka madio sy avo toerana mba tsy
Ny fomba fanodinana sy fitehirizana ny vokatra hiatrehana ny maitso handehanan’ny biby
ahitra toy ny fanaovana tavolo – debo, fanamainana, fanasaliana, fanaovana  rahefa maina tsara dia tehirizina anaty gony madio.
kaonfitiora na ranom-boankazo no aroso amintsika eto.  apetraka amin’ny toerana tsy tratry ny hamandoana sy hafanana be
mba hampateza ny fitehirizana.
4.1 - Fanamainana traka sy legioma
4.2- Fanodinana ny voamaina ho debo
TRAKA
Ny traka rehetra dia azo hamainina avokoa Zavatra ilaina
 voamaina : tsaramaso, voanjobory, soja, lojy, kabaro, ...
Zavatra ilaina  tsihy
 traka
 tsihy Fomba fikarakarana
 alona rano mandritra ny ora vitsivitsy na indray alina ny voamaina
Fomba fikarakarana  tsihifina dia totoina halemy tsara
 tangosana na tetehina araka ny karazany ny traka  sivanina mba ahazoana ny vovony, endasina io vovony io mba ho
 atapy amin’ ny masoandro ambony tsihy maina
 avadibadika isan’andro mandrapaha-mainany  tehirizina anaty boaty misarona tsara

Fanamarihana 4.3 - Fanamainana haninkotrana

 maina tsara izy rehefa mikarainkona sy mikarantsana
 tehirizina anaty harona, atao amin’ ny toerana avo sy tsy mando BELE – SAONJO – OVIALA

LEGIOMA Zavatra ilaina

Ny karazana legioma mamody sy mamoa toy ny taboara dia azo hamainina  Bele, saonjo, oviala
tsara.  tsihy

Zavatra ilaina Fomba fikarakarana

 taboara  voasana ny haninkotrana, silahana manifinify
 tsihy  atapy amin’ ny masoandro ambony tsihy ary atao avo toerana
 avadibadika isan’andro mba ho maina tsara
Fomba fikarakarana
 voasana ny taboara Fanamarihana
 esorina ny voany sy ny atiny malemilemy  raha oviala no ampiasaina dia tetehina manaraka ny halavany
 tetehina lavalava na boribory manify  ny fahafantarana fa maina tsara ny bele na soanjo na oviala dia
manenoneno rehefa afangaro na raofina
BALAHAZO  kikisana na totoina na potehina araka izay fitaovana misy (fikikisana,
milina fitotoan-kena, leo vato…)
Zavatra ilaina  tatazana ao anaty koveta misy rano mandifotra azy ny balahazo
 balahazo lena voakiky. Manala ny poizina ao anatiny sy ny ampahin’ny tavolo izany ;
 tsihy  fihazina amin’ny lamba soga madio
 tatazana anaty koveta ny rano mitsika avy ao. Iny no atao hoe rano
Fomba fikarakarana mandronono
 kikisana hiàla ny hodiny ivelany izay manify
 atapy amin’ ny masoandro ambony tsihy ary atao avo toerana Zavatra roa samy hafa no azo eo : rano mandronono misy tavolo ao
 avadibadika isan’andro mba ho maina tsara anaty koveta ary debo anaty lamba soga.

Fanamarihana Ny rano mandronono no ahazoana tavolo rehefa :

 ny fahafantarana fa maina tsara ny balahazo dia tsy misy mando  avela hiandrona ao anaty koveta
intsony ao anatiny rehefa tapahana  afaka ora telo na efatra eo ho eo dia mipetraka amin’ny ati-koveta ny
 ny fanamainana ny balahazo dia manala ny tsirony mangidy tavolo. Ariana ny rano mitsikafona
 maharitra telo ka hatramin’ ny enim-bolana ny fitehirizana ny  kikisana ny tavolo eo anaty koveta
balahazo maina  atapy eo ambony lafika madio amin’ny toerana misy tsio-drivotra sy
azon’ny masoandro. Tandremana tsara tsy ho tratry ny vovoka na loto
4.4 – Fanaovana tavolo hafa.
 Tavolo 2,250 kg sy debo 1,200 kg eo ho eo no azo avy amin’ny balahazo
Ho fitsinjovana ny fotoanan’ny maitso ahitra dia ilaina ny manodina ny tsy voavaofy 5kg. Miankina amin’ny karazana balahazo sy ny vanim-
balahazo mba ho tehirizina ka afaka atao sakafo amin’ireny fotoana tsy potoana niadiana azy anefa izany.
mahampy ny ho hanina ireny.
Torohevitra
Zavatra ilaina Raha sendra tsy voahodina iny andro iny ny balahazo efa voavaofy sy madio
 balahazo matoy vao nohadiana. Tsy tokony mialin’andro mihitsy ny dia tehirizina anaty rano mandifotra azy. Tohizina ampitso ny asa.
balahazo kasaina hatao debo sy tavolo
 fikikisana na leo vato
 sivana 4.5 – Fanodinana ny haninkotrana ho debo

Fomba fikarakarana HANINKOTRANA MAMODY

 voasana tanteraka (hodiny ivelany sy anatiny) ka antsy tsy misy
arafesina no ampiasaina Zavatra ilaina
 esorina ny faritra simba sy ny ozakozany  haninkotrana : balahazo, saonjo, bele ….
 sasàna tsara ny balahazo  leo
 sivana
Fomba fikarakarana HANINKOTRANA MAMOA
 voasana ny haninkotrana
 tetehina na fisahana Zavatra ilaina
 hamainina eo ambony tsihy na fanitso mandritra ny 3 andro ka  haninkotrana: tsako - ampemba
hatramin’ny herinandro  leo
 totoina halemy tsara, sivanina mba ahazoana ny debo  sivana
 tehirizina ao anaty boaty mihidy tsara mba tsy ho azon’ny rivotra
Fomba fikarakarana
Fanamarihana  totoina vetivety aloha ny akora dia ahofa mba ialan’ny kofany
Ny fanamboarana ny debo dieny mialoha dia manampy ny reny  alona rano mandritra ny ora vitsivitsy na indray alina
amin’ny fikarakarana ny sakafon’ny zaza :  tsihifina dia totoina halemy tsara
 sivanina mba ahazoana ny vovony
 tsy mandany fotoana ny fikarakarana sy fandrahoana azy
 tsy mila mitady sakafo fa tonga dia maka
4.6 – Fanamainana ny fia
 afaka mampiasa sakafo izay tiana mandavan-taona
 manana sakafo foana ny zaza na dia amin’ny fotoan-tsarotra aza
FIA
Ny debo dia maharitra amam-bolana arakaraka ny fahamainan’ny akora
Zavatra ilaina
nampiasaina sy ny fomba nitehirizana azy.  fia lena
 sivana
Marihina fa akora iray hatrany no ahodina ho debo, fa ampifangaroina
kosa eo am-pikarakarana azy mba ahazoana debo nohatsaraina, mahavelona,
Fomba fikarakarana
ahitana ireo hery telo mampifandanja ny sakafo.  kikisana ny fia , esorina ny tsinainy sy ny ati-tsofiny , sasana madio
tsara
* Ny oviala dia misy fikarakarana manokana rehefa avadika ho debo :  vakiana amin’ ny halavany , velarina (raha toa ka fia madinika dia tsy
 sasana tsara ny oviala ary voasana vakiana)
 kikisana toy ny manao lasary
 hosorana sira
 fihazina amin’ny tanana, atokana amin’ny vilia ny ranony ary  atapy amin’ ny masoandro ambony sivana ary atao avo toerana
apetraka amin’ny toerana manokana  avadibadika isan’andro mandrahapaha-mainany
 atapy ny ventiny, rehefa maina dia totoina ho lasa debo
 rehefa nipetraka naharitra ilay ranony teo dia manome rano roa
TSITSIKY
karazana indray : ny ranony ambony ariana ary ny ranony ambany
afangaro amin’ny debo efa vita
Zavatra ilaina
 tsitsiky
 sivana
Fomba fikarakarana  tsivalam-by
 sasàna madio mba ialan’ny fasika sy fako  sivana
 ampangotrahina amin’ ny ranon-tsira, tsihifina tsara
 atapy amin’ ny masoandro ambony sivana ary atao avo toerana Fomba fikarakarana
 avadibadika isan’andro mandrahapaha-mainany  kikisana ny fia , esorina ny tsinainy, sasàna hadio tsara
 asaly amin’ ny tsivalam-by
4.7 – Fanaovana fia asaly  dorana amin’ ny afom- bozaka
 rehefa maintimainty tsara, atapy amin’ ny masoandro ambony sivana
FIA VAVENTY ary atao avo toerana
 avadibadika isan’andro mandrahapaha-mainany
Zavatra ilaina
 fia vaventy 4.8 – Fanaovana ranom-boankazo
 barika na daba misy hidiny sy tsivalam-by
 taim-bakona VOANKAZO MISY NOFONY
 tsihy Ny karazana voankazo toy ny manga – papay

Fomba fikarakarana Zavatra ilaina

 kikisana ny fia , esorina ny tsinainy sy ati-tsofiny ary sasàna madio  voankazo
tsara  siramamy
 vakiana roa amin’ ny halavany, hosorana sira  rano avy nampangotrahina
 ahantona amin’ ny tsivalam-by anatin’ilay barika na daba
 asiana taim-bakona mirehitra Fomba fikarakarana
 hidina ny barika na daba  sasàna madio ny voankazo
 rehefa hita fa manopy mena ny hoditra ivelan’ny fia dia avoaka tao  voasana dia potsehina ny nofony
 atapy amin’ ny masoandro ambony sivana ary atao avo toerana  asiana rano
 avadibadika isan’andro mandrahapaha-mainany  tatavanina ahazoana ny ranom-boankazo
 asiana siramamy araka izay tiana
Fanamarihana
 ny setroky ny afo no tena ilaina mba hahamasaka azy tsara VOANKAZO MISY RANONY
 ny antony hanamainana azy dia mba tsy hisian’ny bibikely Ny karazana voankazo toy ny voasary

FIA MADINIDINIKA Zavatra ilaina

 voasary
Zavatra ilaina  siramamy
 fia madinika  rano avy nampangotrahina
 bozaka
Fomba fikarakarana
 sasàna madio ny voankazo dia fihazana ny ranony KIDA (FITSA)
 asiana rano
 tatavanina ahazoana ny ranom-boankazo Zavatra ilaina
 asiana siramamy araka izay tiana  kida masaka tsara , tsy simba
 fanitso
4.9 – Fanaovana kaonfitiora
Azo atao kaonfitiora daholo ny ankamaroan’ny voankazo. Fomba fikarakarana
 voasana tsy kitihan-tanàna ny kida
Zavatra ilaina  atapy amin’ ny masoandro ambony fanitso
 voankazo masaka tsara1kg  avadibadika isan’andro mandrahapaha-mainany
 siramamy 800g
5 - FIKARAKARANA NAHANDRO
Fomba fikarakarana
 sasàna madio ny voankazo Hiala amin’ny fahazarana andavanandro isika amin’ ny fihinanana
 voasana ary esorina ny voany raha misy balahazo na vary fotsiny ohatra fa hanampy kosa legioma sy voamaina ary
 atao anaty vilany, arotsaka ny siramamy, andrahoina voankazo. Hohatsaraina ny fomba fahandro andavanandro, noho izany dia
 haroina, avela ho ritra sy madity tsara sakafo ara-pahasalamana, mora karakaraina araka ny zava-misy eo an-
 avela hangatsiaka, atao anaty baokalina mihidy tsara toerana no atolotra anao. Voalanjalanja ary sahaza ny sokajin’olona tsirairay
avy: ny reny bevohoka na mampinono, zaza sy ny ankizy, tanora sy ny olon-
4.10 – Fanamainana voankazo dehibe. Ny fatran’ny sakafo dia natao ampy ho an’ny olona enina.
MANGA, PAPAY Raha jerena ny foto-tsakafo dia mahazatra antsika ny vary, amin’ny
fotoan-tsarotra anefa dia tsy mahita izany isika noho ny tsy fisiany na ny
Zavatra ilaina halafosany, koa anisan’ny nahandro aroso anao eto ireo sakafo mahasolo
 voankazo masaka tsara , tsy simba vary.Toy izany koa ireo laoka mahasolo ny hena izay betsaka any amin’ny
 fanitso toerana misy antsika toy ny voamaina, ny fia, ny atody. Zava-dehibe ny
Fomba fikarakarana fihinanana legioma noho ireo otrikaina maro entiny koa dia hisy ny
 voasana ny voankazo dia silahana manifinify fanoroana ny fomba fikarakarana izany.
 atao anaty rano mangotraka mandritra ny 4 minitra dia tsihifina
 atapy amin’ ny masoandro ambony fanitso Ny sakafo rehetra dia azo soloina amin’izay sakafo misy eo am-
 avadibadika isan’andro mandrahapaha-mainany pelatanana ka mitovy sokajy aminy, ohatra ny menaka izay ampiasaina
mandrakariva amin’ny sakafo dia azo soloina kapiky na voan’ny voazavo.
 Aza adino, isaky ny mahandro, ny mampiasa sira misy ioda sy fliora,
rehefa masaka ny sakafo vao arotsaka ny sira indrindra raha sira vovony.
Tandremo ny fatran’ny sira tsy ho lasa diso be loatra fa tsy mahasalamana.
Ny bika sy ny tsiron’ny sakafo no mampahazoto homana ny tsirairay
koa anjaran’ny mpikarakara no mahita sy manandrana mialoha ny sakafo
aroso raha maha- te-hihinana izany na tsia.
Andry iray lehibe ahatongavana any amin’ny fanjarian-tsakafon’ny
mpianakavy ny fahaizana mahandro koa dia mazotoa mikarakara !
5.1- legioma
Ny fihinanana legioma dia mahasalama noho ny fisian’ny vitamina sy
sira mineraly ao aminy (calcium, potasium, phosphore, magnésium ...) izay
ilain’ny vatana amin’ny fitombony sy amin’ny fiarovana amin’ny aretina.
Ankoatr’izay, ny fihinanana legioma isan’andro dia :
a. manamora ny fandevonan-kanina
b. ahafahana misoroka ny hatavezana sy ny diabeta satria betsaka ny
rano entiny
c. miaro amin’ny homamiadana sy ny aretin’ny fo
Ilaina ny mampifangaro legioma maromaro amin’ny sakafo iray satria
tsy mitovy ny otrik’aina entiny ka afaka mifanampy ny karazany amin’izany.
Maro karazana ny fomba fikarakarana ny legioma :
- andrahoina miaraka amin’ny foto-tsakafo na ny laoka
- andrahoina mitokana, atao amin’ny entona na ampangotrahana
- hanina manta
Fepetra arahina mba tsy ahavery ny singa-pamelona ao anatin’ny sakafo.
Miankina amin’ny fomba fitehirizana sy ny fandrahoana ny sakafo no
maha-potika na maha-very ny otrik’aina sy mineraly entiny.
 Sasàna tsara aloha ny legioma mba ialan’ny loto vao tetehina na
voasana. Tsy alona ela ao anaty rano rehefa manasa azy ary tsy averina
sasana intsony rehefa voatetika fa tonga dia andrahoina.
 Tsy azo tetehina madinika kely koa ny legioma satria very ny
otrikaina entiny rehefa andrahoina
 Mila mizatra mihinana legioma manta koa isika (farafahakeliny
isaky ny roa andro) satria misy karazana vitamina izay very rehefa
andrahoina (vitamina C sy ny fer). Ary hanina avy hatrany ny legioma raha
vao avy tetehina mba tsy ahavery ny vitamina ao anatiny.
  Ny legioma betsaka vitamina A (traka sy ny karoty ary ny taboara) 5.1.1- Papay manta
dia tsara raha andrahoina amin’ny menaka misimisy izy ireo ahafahan’ny
vatana mahazo tsara ny vitamina ao anatiny.
Zavatra ilaina PAPAY SY ATODY
 Tsy andrahoina ho masaka loatra ny legioma noho izany rehefa
akaiky ho masaka ny hena vao arotsaka na ampangotrahana kely mihintsy  papay manta 1  kikisana ny papay rehefa voadio sy voavaofy
aza vao afangaro.  atody 3  andrahoina anaty rano mangotraka misy sira 5
 tongolo lay 1 mn eo, tsihifina rehefa vita. Kapohina ny atody
 Tsy tsara raha atao be rony loatra ny sakafo andrahoina miaraka  tongolo maintso  tetehina madinika ny voatabia sy ny tongolo
amin’ny legioma (ohatra lasopy legioma).  voatabia 1 ravina, totoina ny tongolo gasy
 dipoavatra  afangaro daholo ireo rehetra ireo, asiana
 Rano izay tokony mahamasaka azy no andrahoana ny legioma; ary  lafarinina 3 sotro lafarinina, haroina hifangaro tsara, asiana sira sy
tsy tokony ariana mihitsy ny rano andrahoana azy satria ao anatin’io rano io dipoavatra. Endasina amin’ny menaka mafana
no tena misy ny singa-pamelona rehetra.

 Raha atao ro ny legioma sy ny traka dia laniana izany satria lasa ao

anatin’ny ro ny vitamine sy sira mineraly.

Zavatra ilaina LAKIREMY PAPAY

 papay masaka 1  andrahoina ny papay, potsehina rehefa masaka

 voasary makirana  kikisana ny hodim-boasary,
na laoranjy 1  afangaro ireo ary asiana siramamy, andrahoina
 siramamy 5mn na 10mn eo ho eo
 debo balahazo  arotsaka ny debo balahazo, haroina hifangaro
tsara, avela hiketrika vetivety na 5mn eo
 aroso rehefa mangatsiaka
5.1.2- Taboara
Zavatra ilaina TABOARA AMIN’NY KAPIKY

TABOARA AMIN’NY PATSA  taboara 1  totoina atao malemy tsara ny kapiky

 kapiky voaendy  voasana ny taboara ary tetehina madinika dia
Zavatra ilaina 1 kapoaka andrahoina
 taboara 1 kelikely  arotsaka ny kapiky rehefa malemy ny taboara,
 patsa mena 1 kapoaka asiana sira
 tamatesy  haroina tsara, avela ho masaka
 tongolo raviny * saronana tsara ny vilany mba tsy ho very ny
tsiron’ny kapiky rehefa masaka
 endasina maina ny patsa mena, atao ny saosy
voatabia sy tongolo ravina, arotsaka ao ny patsa
 avela hifangaro tsara, arotsaka ao ny taboara
voatetika, tsy asiana rano fa mitera-drano ny
taboara, asiana sira
 haroina matetika mandrapaha-masaka azy

Zavatra ilaina TABOARA ATAO LASOPY

Zavatra ilaina KAPOLAKE
 taboara didiny 4  andrahoina mitokana ny balahazo, ariana ny
 balahazo 2 toko ranony rehefa mangotraka, averina ketrehina  taboara 1  andrahoina mitokana ny lojy
 patsa 1 kapoaka  andrahoina tsy halemy loatra ny taboara vita  lojy 1 kapoaka  voasana sy tetehina ny taboara
madco tetika madinika  tantely  rehefa masaka ny lojy vao arotsaka ao ny
 tongolo raviny 1  hafanaina ny menaka arotsaka ao ny patsa  ronono taboara
toko voadio, balahazo, ny taboara sy ny tongolo raviny  arotsaka ny ronono rehefa mangotraka
 menaka 3 sotro  afangaro ireo rehetra ireo , asiana rano sy sira  avela hangatsiaka ary arotsaka ny tantely avy
izay tiana, avela hangotraka kelikely eo
5.1.1 - Traka 5.2 - Voamaina

Ny voamaina rehetra dia sakafo ahitàna praotida betsaka, phosphore, vy

TRAKA SY AMPEMBA sy potassium ary Vitamine B avokoa fa ny fatrany no maha-samihafa azy.
Mitovy ny zavatra entin’ny voamaina sy ny hena, arak’izany dia mahasolo
Zavatra ilaina tsara ny hena ny voamaina. Ny voamaina 100gr dia mitondra hery betsaka
 ampemba voalisa 2 kapoaka noho ny hena mitovy lanja aminy.
 kapike ½ kapoaka
 traka 2 toko Mitovy ny hery entin’ny voamaina rehetra saingy misy otrik’aina tsy
mampitovy azy amin’ny habetsahany koa tsara raha ovaovaina ny fihinanana
 ketrehina ny ampemba azy, ary soloina araka izay ananana ny sakafo aroso
 totoina ny kapike
 rehefa akaiky ho masaka ny ampemba dia Ny voamaina dia tena mahasoa raha miaraka amin’ny vary, tsako sy
arotsaka ny traka voatetika madinika sy ny kapike ampemba satria mifameno ny otrik’aina entiny.
 ketrehina, asiana sira
Rehefa mahandro voamaina dia alona rano maharitra mialoha mba
hahaingana ny fahamasahany. Ho an’ny zaza dia ilaina ny fanesorana ny
hodiny mba hahamora ny fandevonana azy. Potsehina ny voamaina ho an’ny
Zavatra ilaina TRAKA AMIN’NY KAPIKY zaza 6 ka hatramin’ny 12 volana.

 ravimbalahazo  andrahoina ho masaka tsara ny ravimbalahazo Fomba roa no azo hikarakarana ny voamaina :
voatoto 3 kapoaka  totoina halemy tsara ny kapiky sy ny tongolo - andrahoana mitokana ka ilaofana ny vary sy ny foto-tsakafo hafa,
 kapiky manta 1 lay - na andrahoana miaraka amin’ny foto-tsakafo avy hatrany.
kapoaka  arotsaka hifangaro amin’ny ravimbalahazo
 tongolo lay  asiana rano kely dia avela ho masaka Tsara ho marihina fa ny ravin-tsaramaso dia azo ampiasaina tsara ho
 asiana sira araka izay tiana fangaron-daoka. Toy ny fandrahoana ny traka ihany ny fomba fikarakarana
azy.
5.2.1 – Voanjobory 5.2.2 – Tsaramaso

KATRAMAOKA VOANJOBORY Zavatra ilaina BOLETY TSARAMASO

Zavatra ilaina  tsaramaso 1  andrahoina ny tsaramaso efa nalona mialoha

 voanjobory 3 kapoaka kapoaka  potsehina dia asiana sira sy tongolo raviny
 balahazo maina 3 kg  tongolo raviny 2 voatetika madinika ary nofom-pia voapotsitra
 kapiky 1 kapoaka fehiny  afangaro tsara, asiana lafarinina kely
 nofom-pia hampiraikitra azy, volavolaina ho bolety.
 alona rano ny balahazo, esorina ny hodiny  menaka  endasina amin'ny menaka mafana
 totoina ny voanjobory mba ho afaka ny hodiny
 andrahoina ny balahazo ary atao mandifotra
azy ny ranony, rehefa ritra dia arotsaka ny
voanjobory
 rehefa akaiky ho masaka vao arotsaka ny
kapiky voatoto. Asiana sira

Zavatra ilaina VOANJOBORY SY FIA MAIKY

 voanjobory  andrahoina ho masamasaka ny voanjobory Zavatra ilaina TSARAMASO AMIN-TRAKA

maiky 2 kapoaka  atao ny saosy ny tamatesy sy tongolo
 fia maiky be  arotsaka ny fia, endasina miaraka amin’ny  tsaramaso 2  andrahoina mitokana ny tsaramaso
nofony ½ kg saosy, asiana tongolo lay kely raha tiana kapoaka  endasina maina ny patsa, avela hanopy mena
 tamatesy 1  arotsaka ny voanjobory, asiana rano kely  traka 1 toko  atao saosy ny tamatesy sy ny tongolo, arotsaka
 tongolo 1  asiana sira, atao ritra  patsa ½ kapoaka ao ny patsa
 menaka 3 sotro  tamatesy  tetehina madinika ny traka
 tongolo  arotsaka ao anaty saosy ny tsaramaso sy ny
 menaka traka, asiana rano hahamasaka azy
 ketrehina ho ridritra, asiana sira
5.2.3 – Lojy
BAJIA

LOJY SY PATSA MENA Zavatra ilaina

 lojy 1 kapoaka
Zavatra ilaina  patsa 1 madco
 lojy 2 kapoaka  tongolo raviny 1 fehiny
 patsa mena ½ kapoaka  menaka
 tamatesy 1
 tongolo be 1  alona mandritra ny alina ny lojy
 menaka 3 sotro  totoina miaraka amin’ny sira mba halemy tsara
 asiana tongolo maitso voatetika
 masahana mialoha ny lojy  volavolaina dia endasina avy hatrany
 atao ny saosy tamatesy miaraka amin’ny
tongolo sy menaka
 arotsaka ny lojy, ampiana rano dia avela ho
masaka
 arotsaka ny patsa, avela hangotraka
 asiana sira araka izay tiana 5.3 - Hena – fia - atody

Ny hena rehetra (omby – kisoa – osy – ondry – akoho amam-borona)

dia ahitàna praotida, vy sy otrikaina toy ny vitamina B avokoa. Azo
Zavatra ilaina BOLETY LOJY hanoloana ny hena ny hazan-drano satria mitovy amin’ny ankapobeny ny
singa hita ao aminy.
 lojy 1 kapoaka  andrahoina ny lojy efa nalona mialoha
 debo balahazo  potsehina dia asiana sira sy tongolo raviny Tsara ho marihina fa ny fia an-dranomasina dia mitondra ioda izay
 tongolo raviny 1 voatetika, asiana debo balahazo kely ilain’ny vatana.
fehiny hampiraikitra azy dia volavolaina ho bolety
 menaka  afanaina ny menaka, endasina avy eo Ao ihany koa ny atody izay tokony hanina matetika satria dia ahitana
fer sy vitamina maro karazany : B – A – D.
5.3.1 – Henan’ omby 5.3.2 – Akoho

HEN’ OMBY SY RAVIN-TABOARA Zavatra ilaina AKOHO SY PAPAY

Zavatra ilaina  akoho  rehefa voatetika ny hen’akoho dia endasina

 henan’omby ¼ kg vatombatony 1 amin’ny menaka, atao mendimendy
 ravin-taboara 3 fehiny  papay manta 1  tetehina madinidinika ny papay
 tongolo lay - voatabia  tongolo lay  afangaro ny papay sy ny akoho
 menaka 1 sotro  menaka  arotsaka ny tongolo lay voatoto, asiana rano
mahamasaka azy
 tetehina madinidinika ny hena, andrahoina  asiana sira sy rano izay tiana satria atao ro
masamasaka, tsy atao malemy be
 sasana ny ravin-taboara, tetehina lavalava
 atao ny saosy voatabia sy tongolo lay voatetika
 arotsaka ao ny hena rehefa masamasaka
 arotsaka ny ravin-taboara, asiana sira sy rano
kely hahamasaka azy, atao ridritra

Zavatra ilaina HEN’OMBY SY SAOSETY ATAO RO

Zavatra ilaina RON’AKOHO SY ANANAMBO
 hena ¼ kg  tetehina madinika ny hena, andrahoina atao
 saosety 2 toko misimisy ny rano. Tetehina ny saosety  akoho  tetehina madinika ny akoho
 patsa mena 1  endasina maina ny patsa mena rehefa voadio, vatombatony 1  arotsaka anaty vilany, asiana rano mahampy
madco avela hanopy mena. Arotsaka ny saosety sy ny  ananambo fehiny atao ro, andrahoina
 tongolobe 1 patsa ary ny tongolo votetika rehefa akaiky ho 2 kelikely  rehefa akaiky ho masaka ny hen’akoho,
masaka ny hena asiana sira, avela hiketrika  sakamalao arotsaka ny ananambo sy ny sakamalao voatetika
 azo asiana sakamalao kely, atao ro madinika
 asiana sira, avela hiketrika
5.3.3 – Atody 5.3.4 – Fia – tsitsiky

OMELETY AMIN’NY TONGOLO MAITSO Zavatra ilaina ANANDRANO SY FIA

Zavatra ilaina  fia lena 4  kikisiana ny fia, esorina ny tsinainy, sasana

 atody 4  anandrano 3 toko madio, zaraina roa
 tongolo maitso 3 na 4  tamatesy 2  sasana ny anandrano, tetehina madinika
tamatesy 2 - tongolo be 2  tongolo be 1  afanaina ny menaka, atao ny saosy tamatesy sy
 menaka 3 sotro  tongolo lay 1 tongolo, asiana tongolo lay voatoto
 menaka 3 sotro  arotsaka ny anandrano , haroina tsara hifangaro
 fisahana manify ny tongolo lehibe  alahatra eo ambony ny fia
 tetehina vaventiventy ny tamatesy  asiana sira sy rano izay tokony hahamasaka
 endasina ny tongolo be azy, tsy haroina, atao ritra
 arotsaka ny tamatesy sy tongolo maitso
 afangaro, tsy avela ho potsitra , asiana sira
 arotsaka ny atody voakapoka, avela ho masaka
amin’ ny afo malefaka, tsy haroina , tsy avadika

Zavatra ilaina OMELETY AMIN’NY ANANAMBO

 atody 4  endasina amin’ny menaka ny tongolo sy ny Zavatra ilaina FIA MAIKY SY VOANJOBORY
 ananambo 1 tamatesy voatetika ary ny ananambo
fehiny  asiana sira  fia maiky ½ kg  andrahoina ho masamasaka ny voanjobory
 tamatesy  kapohina ny atody dia arotsaka ao amin’ny  voanjobory  atao saosy ny tamatesy sy tongolo ary menaka
 tongolo traka saosy, tsy haroina fa avy hatrany dia maiky 2 kapoaka  arotsaka ny fia voadio, endasina miaraka
 menaka avadika mba ho masaka ny lafiny roa  tamatesy amin’ny saosy
 tongolo be  arotsaka ny voanjobory, asiana rano kely,
 menaka asiana sira, atao ritra

* Azo soloina tsaramaso lena ny voanjobory


ROMAZAVA AMIN’NY TSITSIKY
Zavatra ilaina
 tsitsiky maina 1 kapoaka
 kimalao 1 toko
 tamatesy – tongolo
 menaka
 atao anaty vilany ny tsikiky voadio, tongolo,
tamatesy, menaka, haroina hifangaro
 ampiana rano mahamasaka azy
 rehefa hita fa akaiky ho masaka ny patsa dia
arotsaka ny kimalao efa voakarakara
 asiana sira izay tiana
5.4 – Haninkotrana –ovy – ampemba – vary – oviala
Nahazatra antsika ny mihinana haninkotrana amin’izao tsy misy
fangarony. Toy izany koa ny vary rehefa sendra ny fotoan-tsarotra.
Zava-baovao ho antsika ny ampemba ka atoro anao ny fomba
fikarakarana azy.
Koa mba ho ara-pahasalamana ny sakafo hanina dia indreto misy fomba
fahandro izay mampiaraka azy ireo amin’ny laoka sy ny legioma ary
voankazo.
Ny haninkotrana sy ny vary ary ny ampemba dia sakafo be gliosida ary
ahitana vit B, rehefa miampy hena na fia na ronono sy legioma ary voankazo
dia ho ho sakafo feno izy.

5.4.1 – Saonjo

Zavatra ilaina TSITSIKY AMIN’NY TSARAMASO MENA

Zavatra ilaina TABOABOAKA
 tsitsiky 1  atao saosy ny tamatesy miaraka amin’ny
kapoaka tongolo sy menaka  debo saonjo ½  andrahoina amin’ ny ronono ny debo
 tsaramaso mena  arotsaka ny tsaramaso, asiana rano dia avela kapoaka  haroina tsy hiraikitra
2 kapoaka hiketrika  ronono 1 vera  rehefa masaka tsara dia asiana siramamy kely
 tamatesy 2  arotsaka ny tsitsiky, rehefa akaiky ho masaka  siramamy  atao mandranondranoka mba ho mora atelina
 tongolo 1 dia ampiana rano, atao misy ronindroniny
 menaka  asiana sira izay tiana
* Sakafo sahaza ny zaza 6 – 12 volana

*Azo soloina lojy ny tsaramaso mena

 SAONJO AMIN’NY TRAKA Zavatra ilaina SAONJO SY KAPIKY

Zavatra ilaina  saonjo 3 toko  voasana ny saonjo, andrahoina avy eo

 saonjo 1kg  kapiky ½  endasina ny kapiky ary totoina
 tsiasisa 1 kapoaka kapoaka  rehefa akaiky ho masaka ny saonjo vao
 traka  siramamy arotsaka ny kapiky miaraka amin’ny siramamy
 menaka  andrahoina mandra-pahamasany

 andrahoina aman-kodiny ny saonjo, voasana * azo soloina bele ny saonjo

dia tetehina. Alona indray alina ny tsiasisa
 andrahoina ho masaka, potsehina
 tetehina madinika ny traka, endasina amin’ ny
menaka
 afangaro daholo ireo rehetra ireo , asiana sira

Zavatra ilaina BOLETY SAONJO Zavatra ilaina SAONJO AMIN’NY PATSA

 saonjo 1kg  andrahoina aman-kodiny ny saonjo, voasana  saonjo 2 kg  voasana dia tetehina ny saonjo ary andrahoina
 debo balahazo dia potsehina  patsa 1 kapoaka amin’ny rano
 fia 4 salasalany  andrahoina ny fia, esorina nofony ary  tamatesy 3  atao saosy ny tamatesy sy ny tongolo ary ny
tongolo maintso potsehina avy eo  tongolo 2 menaka
 menaka  tetehina madinika ny tongolo  menaka  arotsaka ao ny patsa voatoto
 afangaro daholo ireo rehetra ireo , asiana sira  sira  rehefa ho masaka ny saonjo vao arotsaka ao ny
sy debo balahazo kely hampitambatra azy patsa saosy
 volavolaina tsara atao baolina dia endasina  asiana sira ary haroina tsara, avela ho ridritra
5.4.2 – Bele
Zavatra ilaina BELE AMIN’NY TRAKA

TABOKIMAKY  bele 1 kg  andrahoina aman-kodiny ny bele, voasana dia

 tsiasisa1 kapoaka tetehina
Zavatra ilaina  traka  andrahoina ny tsiasisa efa nalona mialoha, atao
 bele 1 toko lehibe  menaka masaka tsara dia potsehina
 ravim-bele - kimalao  tetehina madinika ny traka, endasina amin’ny
 kapiky ½ kapoaka menaka
 tamatesy 1  arotsaka ao ny bele voatetika sy ny tsiasisa
 asiana sira araka izay tiana
 andrahoina atao sambaiky ny bele (ariana ny
ranony raha vao mangotraka, izay vao asiana rano
vaovao hahamasaka azy). Totoina ny kapiky
 ampangotrahina ny kapiky voatoto, arotsaka ao
ny ravim-bele sy ny kimalao ary ny tamatesy
 asiana sira sy rano izay tiana hampisy roniny
azy, aroso miaraka ny bele sy ny ron-traka

Zavatra ilaina PIKY AMY RONONO

Zavatra ilaina BELE AMIN’NY PATSA
 piky 2 toko  andrahoina ny piky
 bele 2 toko  andrahoina aman-kodiny ny bele, rehefa lehibe  afanaina ny ronono ary asiana siramamy
 patsa mena ¼ masaka dia voasana, tetehina madinika  ronono 1 l  andrahoina ny taboara, tsy asiana rano fa ny
kapoaka  endasina maina ny patsa, totoina halemy tsara  taboara silany 1 rano nanasàna azy dia ampy, potsehina rehefa avy
 tamatesy  atao saosy ny tamatesy sy tongolo ary menaka kelikely eo
 tongolo  arotsaka ny bele sy patsa voatoto, asiana sira sy  siramamy  arotsaka ao amin’ny ronono ny piky sy ny
 menaka rano, haroina hifangaro tsara, avela hangotraka taboara voapotsitra, afangaro tsara
5.4.3 – Balahazo
TAPOTSATROKA
Zavatra ilaina
BALAHAZO AMIN’NY PATSA  asiana rano ny debo balahazo mba harihitra
 debo balahazo 2  afanaina ny lapoaly na sarom-bilany, hosorana
Zavatra ilaina kapoaka menaka
 balahazo lena 2 toko  menaka 2 sotro  arotsaka ny debo balahazo, atao manifinify,
 patsa mena 1 madco  siramamy 2 sotro lalorana amin’ny sotro
 menaka na kapiky  asiana siramamy kely rehefa masaka

 andrahoina mitokana ny balahazo

 endasina, avela hanopy mena ny patsa, totoina
 arotsaka ao amin’ny balahazo ny patsa, haroina
matetika mba tsy hiraikitra
 rehefa masaka dia asiana menaka na kapiky
manta voatoto, asiana sira

Zavatra ilaina BALAHAZO SY AKONDRO

Zavatra ilaina DEBO BALAHAZO AMIN’NY KABARO
 balahazo lena 2  voasana, sasana madio ary tetihina kelikely ny
kg balahazo, andrahoina, rehefa mangotraka dia  debo balahazo ½  alona mialoha ny kabaro
 tsaramaso lena 1 esorina eo ambony afo ary ariana ny ranony kapoaka  andrahoina dia esorina ny hodiny ary potsehina
kapoaka  andrahoina mitokana ny hena sy ny tsaramaso  kabaro maiky 1  mandoana amin’ny rano mangatsiaka ny debo
 akondro manta 6 lena, tsy atao masaka loatra tanana  atao saosy ny tamatesy, arotsaka ao ny kabaro
 hena ¼ kg  voasana ny akondro, afangaro daholo ireo  tamatesy voapotsitra sy ny debo
rehetra ireo, andrahoina miaraka, asiana sira  menaka  asiana rano hahamasaka azy, haroina matetika
 sira mba tsy hiraikitra, asiana sira

* azo soloina tsaramaso ny kabaro

5.4.4 – Tsako 5.4.5 – Vary

DEBO TSAKO SY KIDA Zavatra ilaina SOROBA

Zavatra ilaina  vary 3 kapoaka  tetehina madinika ny tamatesy sy ny tongolo

 debo tsako 1/3  kapiky ½ raviny
kapoaka kapoaka  totoina ny kapiky
 kida 1  tamatesy 2  afanaina ny rano, arotsaka ny vary
 ronono 1 baolina  tongolo raviny  rehefa mandevy vao arotsaka ny kapiky
voatoto sy ny tamatesy ary ny tongolo voatetika
 afangaro ny ronono sy ny debo tsako  asiana sira dia avela ho masaka tsara
 andrahoina ho masaka tsara, haroina tsy
hiraikitra, avela ho masaka
 potsehina ny kida dia arotsaka ao amin’ny
debo masaka, avela hangotraka
 atao marihidrihitra mba ho mora atelin’ny zaza

* Sakafo sahaza ny zaza 6 – 12 volana

Zavatra ilaina TSAKO AMIM-BOANIO

Zavatra ilaina VARY AMIN’NY ATODY
 tsako 2 kapoaka  andrahoina miaraka ny tsako sy ny lojy
 voanio 1  karakaraina ny voanio mba hahazoana ny  vary 1 kapoaka  andrahoina ny vary , avela hangotraka tsara
 lojy 1 kapoaka ranony  atody akoho 3  sasana madio ny traka dia tetehina madinika
 rehefa masaka ny tsako sy ny lojy dia arotsaka  traka  arotsaka ao anaty vary ny traka, asiana menaka
ao ny ranom-boanio  menaka sy sira izay tiana
 asiana sira ary avela harihitra tsara  andrahoina amin’ny akorany ny atody, esorina
ny tamenany dia potsehina
 avela ho masaka ny vary amin’ny traka vao
arotsaka ao ny tamenak’atody nopotsehina
 afangaro tsara
5.4.6 – Ampemba
Zavatra ilaina AMPEMBA AMIM-PIA

POROPITIKE  ampemba 4  totoina ny ampemba, esorina ny lilany,

Zavatra ilaina
 ampemba 4 kapoaka
 taboara matoy 1 salasalany
 ronono 1 l
 siramamy
 voasana ny taboara dia tetehina
 andrahoina amin’ny rano mahamasaka azy ny
ampemba
 rehefa akaiky ho masaka dia arotsaka ao ny
taboara, arotsaka koa ny ronono
 rarahana siramamy, avela ho masaka tsara
kapoaka andrahoina ho masamasaka, atao misy roniny
 fia 6  andrahoina ny fia esorina ny nofony ary
salantsalany potehina, tetehina madinika ny traka
 traka 1 toko  atao ny saosy tamatesy miaraka amin’ny
 tamatesy 1 menaka sy tongolo
 menaka 2 sotro  arotsaka ny traka voatetika sy ny nofom-pia
 rehefa akaiky ho masaka ny ampemba,
arotsaka ny nofom-pia sy traka efa vita saosy,
 haroina hifangaro tsara, ampiana sira araka
izay itiavana azy.

Zavatra ilaina DEBO AMPEMBA AMN’NY KAPIKY

 debo ampemba  andrahoina amin’ny rano matimaty ny debo

6 sotro ampemba, haroina mba tsy hiraikitra.
 kapiky voatoto 2  esorina ny hoditra sy voan’ny tamatesy dia Zavatra ilaina AMPEMBA SY VOANIO
sotro potserina halemy tsara
 tamatesy 1  rehefa masaka ny ampemba dia arotsaka ao  ampemba 3  karakaraina ny voanio hahazoana ny ranony,
ny kapiky sy ny tamatesy kapoaka atokana ny ranony nofihazina voalohany sy
 asiana sira, atao marihidrihitra.  voanio 1 faharoa
 fia 1 lehibebe  ketrehina ny fia ary esorina ny nofony
 andrahoina amin’ny ranom-boanio faharoa ny
ampemba, rehefa masaka dia arotsaka ny ranom-
boanio voalohany sy ny nofom-pia
 afangaro tsara, asiana sira ary avela ho ritra

* Sakafo sahaza ny zaza 6 -12 volana

5.4.7 – Oviala
Zavatra ilaina OVIALA AMIN’NY HENA

OVIALA AMIN’NY ATODY  oviala 3  sasana madio ny oviala ary voasana

 hena ½ kg  andrahoina amin’ny rano
Zavatra ilaina  tamatesy  rehefa masaka dia tetehina madinika
 oviala 2 salantsalany  tongolo  sasana madio ny hena, tetehina ary andrahoina
 atody 3  sira  rehefa masaka ny hena dia arotsaka ny
 tamatesy, tongolo tamatesy sy tongolo
 menaka  arotsaka koa ny oviala voatetika
 asiana sira sy rano kely, avela ho ridritra
 tetehina madinika ny oviala dia andrahoina ary
potsehina, atao saosy ny tamatesy sy tongolo
miaraka amin’ny menaka
 arotsaka ao ny oviala nopotsehina, afangaro dia
ampiana rano harihitra, avela hangotraka
 arotsaka ny atody voakapoka dia haroina tsara
hifangaro, asiana sira ary tsy avela hangotraka

Zavatra ilaina OVIALA AMIN’NY VOANJOBORY Zavatra ilaina ROBAROBA OVIALA SY KABARO

 oviala 2  sasana madio ny oviala, voasana ary  oviala 2  sasana madio ny oviala, voasana ary tetehina
 voanjobory 1 andrahoina, rehefa masaka dia tetehina madinika  kabaro 1 madinika
kapoaka  andrahoina manokana ny voanjobory kapoaka  andrahoina ny kabaro
 tamatesy  atao saosy miaraka amin’ny menaka ny  sira na siramamy  rehefa ho masaka dia arotsaka ny oviala
 tongolo tamatesy sy ny tongolo  potsehina hifangaro tsara rehefa masaka
 menaka  arotsaka ny oviala sy ny voanjobory dia * azo asiana sira na siramamy araka izay itiavana
haroina tsara, asiana sira, avela hangotraka azy
5.5 – Voankazo
Zavatra ilaina SALADIM-BOANKAZO
Raha ny voankazo dia hananantsika be dia be, ankoatra ny fihinanana azy
amin’izao dia indro atoro anao ny fomba fikarakarana maro karazana :  kida 1 kg  voasana ny kida , tetehina boribory, asiana
 papay 1 ranom-boasary makirana mba tsy hihamainty
 voatango 1 na  vosana sy tetehina mitovitovy amin’ny
voankazo hafa haben’ny kida ny voankazo hafa
JUS GOAVY (araka ny vanim-  afangaro daholo dia asiana siramamy kely
potoana fisiany) araka izay tiana
Zavatra ilaina  siramamy araka  ampiana ny ambin’ny ranom-boasary makirana
 goavy izay tiana
 siramamy  voasary
 rano avy nampangotrahana makirana

 andrahoina amin’ny rano ny goavy

 avela hangotraka tsara dia potserina
 tatavanina mba hialan’ny voany
 afangaro amin’ny rano avy nangotraka
 asiana siramamy araka izay tiana

Zavatra ilaina JUS PAPAY

 papay lehibebe 1  voasana ny papay, potsehina halemy tsara ny

masaka tsara nofony, tapohana rano avy nampangotrahina,
 siramamy kapohana amin’ny sotro rovitra hampifangaro azy
tsara, tatavanina, mamiana araka izay tiana
 tatavanina ahazoana ny ranom-boankazo
 mamiana siramamy arak’izay tiana
Zavatra ilaina KONFITIRA RAKETA
 raketa  voasana ny raketa, andrahoina (arakaraka ny
 rano habetsahan’ny raketa ny habetsahan’ny rano)
 vilany  tatavanina rehefa malemy tsara hiala ny voany
 averina andrahoina ny ranony (azo asiana
siramamy raha tiana), haroina matetika
 rehefa ritra ny ranony ka efa manomboka
marihitra dia esorina
 avela hangatsiaka, ary atao anaty boaty mihidy
sy madio tsara
 FANAZAVANA NY VOAMBOLANA

- Taboara : Voatavo
- Traka : Anana
- Kimalao : Anamalao
- Tamatesy : Voatabia
- Vamanga : Voazavo
- Kida : Akondro
- Fisiky : Fary
- Voanio : Koko
- Debo : Koba
- Lojy : Voanemba
- Fia : Trondro, hazandrano
- Tsitsiky : Patsa be
- Balahazo : Mangahazo
- Bele : Vomanga, bageda
- Tsako : Katsaka
- Kapiky : Voanjo
- Leo : Laona