KAREL DE GROTE HOGESCHOOL

Educatieve bachelor lager onderwijs

Onderwijsgroep Onderwijs
Campus Zuid, Brusselstraat 45 - 2018 Antwerpen
M: stage.basisonderwijs@kdg.be
W :http://praktijkweb.kdg.be

LESVOORBEREIDING
Administratieve gegevens
Naam Jana Vindevogel Stage 1 Klasgroep 2B
School G.v.b.s. De Brug Leerjaar 2de Aantal lln. 21
Datum 10/05/2022
Mentor Anneleen Quaeyhaegens Uur 25 minuten

Leergebied/ Motorische en zintuigelijke Leerdomein/ Kleinmotorisch bewegen

ontwikkelveld(en) ontwikkeling ontwikkelthema’s
Lesonderwerp Schrift: Herhaling J, G, Y, Q

Bedenkingen door mentor

De mentor noteert hieronder enkel de conclusie van de feedback. De concrete feedback vermeldt de mentor in de lesvoorbereiding zelf.
□ Met deze lesvoorbereiding mag je lesgeven, als je aan de slag gaat met de feedback op je lesvoorbereiding en in de
lesrealisatie.
□ Deze les diende je te laat in. Je mag deze les niet of maar gedeeltelijk geven.
□ Deze les moet je verder uitwerken op het lesvoorbereidingsformulier. Toevoegingen op het bestaand materiaal volstaan
niet.
□ Deze lesvoorbereiding moet je opnieuw maken want…

Beginsituatie
Leerlingspecifieke gegevens – voorkennis van de klasgroep - organisatie.
Organisatie
In fase 1 herhalen de leerlingen kort klassikaal de hoofdletters.
In fase 2 oefenen de leerlingen individueel in hun werkboek.
In fase 3 is er tijd voor een korte klassikale ontspanning, door middel van een spel.
Voorkennis van de klasgroep
De leerlingen kunnen de hoofdletters J, G, Y en Q al schrijven.
De leerlingen kennen hun voorkeurshand.
De leerlingen zijn vertrouwd met het opwarmingslied.
De leerlingen kennen de gepaste schrijfhouding en de juiste pengreep: zie bijlage
Leerlingspecifieke gegevens
Leon is linkshandig.

Kerndoel
 Nummer de kerndoelen.
 Evalueer na de les of de leerlingen de kerndoelen al dan niet bereikt hebben door de kerndoelen te markeren.
 Noteer bij elk kerndoel wat de kernvragen zijn die de leerlingen moeten kunnen beantwoorden en beantwoord ze ook zelf.
 Als leerlingen deze vragen kunnen beantwoorden, tonen ze aan de kerndoelen bereikt te hebben.
1. De leerlingen kunnen de hoofdletter J, G, Y, Q schrijven volgens het normschrift.
 Waar start je? Hoe schrijf je de letter? Hoe is de letterverbinding?

2. De leerlingen kunnen de letters schrijven tussen de lijnen (op maat van elk kind).
 Tussen welke lijnen bevinden zich de hoofdletters?

3. De leerlingen kunnen schrijven met een correcte pengreep/schrijfhouding.

 Wat is een goede pengreep? Wat is een correcte schrijfhouding?
o Driepuntsgreep. Het potlood wordt vastgehouden tussen de top van duim en wijsvinger die mooi
tegenover elkaar staan. Het potlood wordt ondersteund door het eerste kootje van de
middelvinger. Verder is het ook belangrijk dat de opening tussen duim en wijsvinger open is en
dat het potlood rust op het eerste gewricht van de middenvinger.
o Mijn voeten stevig en plat op de grond. Mijn onderrug tegen de leuning. Een vuist tussen de tafel
 en mijn maag. Het hoofd een beetje gebogen (30cm van het blad). Wijde ellebogen.

Situering in het leerplan en de eindtermen

Geef de juiste leerplandoelen (tot op het niveau van de ontwikkelstappen bij ZILL) en corresponderende eindtermen weer.
Leerplandoelen
Leerplan ZILL (KOV, 2018)
MZkm4 - Vloeiend schrijven
 6-8j Schrijfpatronen herhalen, uitbreiden en combineren binnen een bepaalde begrenzing of met bepaalde
uitvoeringsgrootte
 6-8j Leesbaar schrijven van cijfers, rekentekens, leestekens, kleine letters, hoofdletters
 6-8j Ervaren dat schrijfdruk, schrijfhouding, bladligging en pengreep een invloed hebben op de
leesbaarheid en daar rekening mee houden

Eindtermen
NE ET 4.7
De leerlingen kunnen voor het realiseren van bovenstaande eindtermen bovendien: hun teksten verzorgen
rekening houdende met handschrift en lay-out; spellingsafspraken en -regels toepassen in verband met het
schrijven van woorden met een vast woordbeeld: klankzuivere woorden, hoogfrequente niet-klankzuivere
woorden; woorden met veranderlijk woordbeeld (regelwoorden): werkwoorden, klinker in open/gesloten
lettergreep, verdubbeling medeklinker, niet-klankzuivere eindletter; hoofdletters; interpunctietekens . , ? ! :

Bronnen
Notering volgens de APA-normen: handboeken, naslagwerken, www, documentatie v/d stageschool of hogeschool, …
Uitgeverij Zwijsen België. (z.d.). ik pen! | Schrijfmethode voor leerjaar 1 tot 4 | Uitgeverij Zwijsen. Uitgeverij
Zwijsen. Geraadpleegd op 14 april 2022, van https://www.uitgeverijzwijsen.be/ikpen

Het schrijflied - Li La Letters. (2015, 5 november). YouTube. Geraadpleegd op 15 april 2022, van
https://www.youtube.com/watch?v=sNepSZH7TWo

Bijlagen
Geef kort aan welke bijlagen bij deze lesvoorbereiding horen, o.a. handleidingen, …

Bijlage 1: Correcte zithouding en bladdligging

Bijlage 2: Correcte pengreep
Bordschema
Zo ziet je bordplan eruit op het einde van de les. Bij gebruik van het digibord: voeg alle ‘slides’ toe, dus niet enkel het bordboek.
 FASE 1: Korte herhaling letters
Concrete lesdoelen Materiaal:

De leerlingen herhalen de bewegingen van de letters J, Digibord

G, Y, Q grootmotorisch. Bordboek

Werkvorm(en): Groeperingsvormen:

Instructievorm: demonstratie Klassikaal

Leerinhoud
Je noteert zeer gedetailleerd en eenduidig de leerstof die per lesfase aan bod komt.
Achtergrondinformatie voor de leerkracht
Het is belangrijk om van grote naar kleine bewegingen te gaan bij de opwarming. Van grove naar fijne motoriek.
Leerinhoud voor de leerlingen
De leerlingen herhalen de hoofdletters J, Q, Y en G.
Analyse van deze leerinhoud
/
Timing Onderwijs- en leeractiviteiten
Je noteert alles wat je tijdens de les zal zeggen vragen (voor)doen, … alsook alles wat de leerlingen zullen doen, antwoorden, …

(10’) De leerkracht zegt:

 Tijdens deze les schrift, oefenen jullie op het schrijven van de hoofdletters J, Q, Y en G.
 Dit zijn de enige hoofdletters die tussen de bovenlus- en de onderlus staan.
 Is er iemand die vergeten is hoe we deze letters schrijven?

De leerlingen antwoorden.

De leerkracht zegt:
 Ik zal voor jullie nog eens het filmpje opzetten, dan frissen we de letters terug op. Ondertussen
mogen jullie de letters meeschrijven in de lucht.

De leerkracht zet de filmpjes van de hoofdletters op.

De leerkracht zegt:
 Om af te sluiten, schrijf je de 4 letters eens met je kin in de lucht.

De leerlingen voeren uit wat de leerkracht zegt.

De leerkracht zegt:
 Jullie mogen allemaal jullie schrijfbordje nemen en een stift.

De leerlingen nemen hun bordje uit hun bank of bakje.

De leerkracht zegt:
 Ik ga zo dadelijk een aantal namen en woorden zeggen en het is de bedoeling dat jullie deze op
jullie bordje schrijven.
 Ook mag er telkens iemand vooraan op het bord het woord komen schrijven.
 De eerste naam die jullie mooi tussen de lijntjes mogen schrijven is mijn naam, Jana.

De leerkracht duidt ook een leerling aan die de naam op het bord komt schrijven.

De leerkracht doet dit ook met namen die beginnen met een G, Y en Q en duidt telkens een andere
leerling aan.
 FASE 2: Inoefenen
Concrete lesdoelen Materiaal:

De leerlingen kunnen de letters J, Q, Y, G, correct Werkschrift pagina 15

schrijven in letterverbindingen
Het schrijflied - Li La Letters
De leerlingen kunnen schrijven met een correcte https://www.youtube.com/watch?v=sNepSZH7TWo
schrijfhouding en pengreep.
https://www.youtube.com/watch?v=e-5H2GbWzC8
Werkvorm(en): Groeperingsvormen:

Opdrachtvorm: schrijven Individueel

Leerinhoud
Je noteert zeer gedetailleerd en eenduidig de leerstof die per lesfase aan bod komt.
Achtergrondinformatie voor de leerkracht

Leerinhoud voor de leerlingen

De vorming van de letter J, Q, Y en G volgens groot motorisch en volgens het normschrift.

De pengreep:
Driepuntsgreep. Het potlood wordt vastgehouden tussen de top van duim en wijsvinger die mooi tegenover elkaar
staan. Het potlood wordt ondersteund door het eerste kootje van de middelvinger. Verder is het ook belangrijk
dat de opening tussen duim en wijsvinger open is en dat het potlood rust op het eerste gewricht van de
middenvinger.
Het kindje (pen) ligt in zijn bedje. Het krijgt een kussentje (duim) en een dekentje (wijsvinger) en je kan het strikje
altijd zien.

De schrijfhouding:

Analyse van deze leerinhoud

Attitude --> De juiste schrijfhouding/pengreep aannemen als je schrijft, leesbaar schrijven.

Methode --> De criteria van de schrijfhouding, pengreep, de vorming van de letters volgens de gebruikte
methode.

Structuren --> Geheel van de relaties tussen de letters onderling, tussen de letters en de lijnen, het geheel van
relaties om de juiste pengreep te hanteren en de juiste houding aan te nemen.

Relaties --> Tussen de hoofdletter en kleine letter, tussen letter en de schrijflijnen, tussen voeten plat op de grond
en een rechte rug, relaties tussen de 3 ondersteunende vingers bij de pengreep.
Timing Onderwijs- en leeractiviteiten
Je noteert alles wat je tijdens de les zal zeggen vragen (voor)doen, … alsook alles wat de leerlingen zullen doen, antwoorden, …

De leerkracht zegt:
(10’)  Jullie mogen allemaal achter jullie stoel gaan staan en meedansen en bewegen op het liedje
dat ik opzet.
 Jullie kennen het allemaal!

De leerkracht zet het schrijflied op.

De leerlingen bewegen en zingen mee op het lied. Ondertussen maken ze hun lichaam en vingers
warm om mooi in hun werkboek te kunnen schrijven.

De leerkracht zegt:
 Voor jullie je terug neerzetten, haal eerst je schrijfboek uit je bakje of uit je bank.

De leerlingen halen hun werkboek.

De leerkracht zegt:
 Doe je werkboek open op pagina 15.
 Hier zien jullie een aantal oefeningen die jullie gaan maken.
 Bij de eerste oefening is het de bedoeling dat jullie de hoofdletters nog eens heel mooi een
aantal keer gaan schrijven.
 Bij de tweede oefening schrijven jullie de zinnetjes over.
 Is er iemand die de eerste zin eens wil voorlezen?

Een leerling leest de eerste zin voor.

Dit herhalen ze voor de volgende 5 zinnen.

De leerkracht zegt:
 Voor jullie beginnen met schrijven wil ik dat iedereen zijn voeten plat op de grond zet.
 Zijn stoel goed naar voorschuift, zodat je dicht genoeg bij je tafel zit.

De leerkracht zegt:
 Jullie mogen beginnen!
 Hou het stil, zodat iedereen zich goed kan concentreren.

De leerkracht loopt rond terwijl de leerlingen aan het schrijven zijn.

De leerkracht zegt:
 Wie klaar is mag zijn schrift vooraan leggen en een boekje beginnen lezen.
 FASE 3: Afronding
Concrete lesdoelen Materiaal:

De leerlingen kunnen zich ontspannen door een /

tussendoortje te spelen.

Werkvorm(en): Groeperingsvormen:

Opdrachtvorm Klassikaal

Leerinhoud
Je noteert zeer gedetailleerd en eenduidig de leerstof die per lesfase aan bod komt.
Achtergrondinformatie voor de leerkracht
/
Leerinhoud voor de leerlingen
Even ontspannen na een schrijfles.
Analyse van deze leerinhoud
/
Timing Onderwijs- en leeractiviteiten
Je noteert alles wat je tijdens de les zal zeggen vragen (voor)doen, … alsook alles wat de leerlingen zullen doen, antwoorden, …

(5’) De leerkracht zegt:

 Als je klaar bent mag je je schrift hier vooraan komen leggen.

De leerlingen leggen hun schrift op het stapeltje.

De leerkracht zegt:
 Jullie hebben super goed jullie best gedaan, dus is het tijd om even te ontspannen en een kort
spelletje te spelen.
 Jullie gaan zo dadelijk verspreid staan in de klas. Jullie mogen niet bewegen, pas als ik muziek
opzet. Als er muziek wordt opgezet, zeg ik met welk lichaamsdeel je mag bewegen op de
muziek. De andere lichaamsdelen zijn dan volledig stil. Als de muziek stopt, blijf je staan en
mag je helemaal niet bewegen.

De leerkracht zet de muziek op en de leerlingen voeren de oefening 5 minuten uit.

 Bijlagen
Bijlage 1: Correcte zithouding en bladligging

Een correcte zithouding en bladligging: Om vlot en soepel te kunnen schrijven is het belangrijk om een juiste
zithouding te hebben tijdens het schrijven. Een correcte schrijfhouding houdt in:

 Voeten plat en naast elkaar op grond of voetplank

 Stoel goed aangeschoven, tussen het lichaam en de tafel moet een vuistdikte ruimte zijn
 Juiste stoel- en tafelhoogte, aangepast aan het kind: voeten moeten aan de grond/voetenplank kunnen en
knieën mogen niet te hoog komen (heupen en knieën in een hoek van 90 °)
 Het onderste deel van de rug moet steunen tegen de rugleuning
 Het bovenlichaam moet licht voorovergebogen zijn
 De onderarmen rusten op het tafelblad met de ellebogen net op of buiten de tafel (om
ruitenwisserbeweging mogelijk te maken)
 Het hoofd is licht voorovergebogen met ontspannen nek en schouderspieren (afstand van 30 cm tot
schrijfoppervlak)
 De niet-schrijfhand fixeert het blad en schuift het regelmatig omhoog. Hierdoor blijft de juiste positie van de
schrijvende hand behouden en gaat het steunpunt van deze hand niet verloren.
 Het blad of schrift ligt onder een hoek van 20° met de onderste tafelrand. De hoek van de schrijfhand ligt het
hoogst. Het blad ligt in het verlengde van de onderarm van de schrijfhand.

Bijlage 2: Correcte pengreep

Driepuntsgreep. Het potlood wordt vastgehouden tussen de top van duim en wijsvinger die mooi tegenover elkaar
staan. Het potlood wordt ondersteund door het eerste kootje van de middelvinger. Verder is het ook belangrijk dat
de opening tussen duim en wijsvinger open is en dat het potlood rust op het eerste gewricht van de middenvinger.