Tezlik eylemi : -ı (-i, -u, -ü ) vermek

Tez kelimesi dilimize Farsçadan geçmiştir. Bu kelimenin sözlük anlamı

süratli ve çabuktur. Tez sözcüğünden türetilmiş olan tezlik kelimesi ise
sadece fiiller için kullanılır ve cümle içerisindeki eylemlerin çok hızlı bir
şekilde gerçekleşmesi anlamına gelir:

Tezlik Fiili Nedir?

Eylemin özne tarafından çok hızlı bir şekilde ya da gelişigüzel

yapıldığını bildiren fiillere tezlik fiili denir. Bu fiillerin tamamında
''vermek'' kelimesi sözlük anlamı dışında ve yardımcı fiil olarak
kullanılır.

Kurallı birleşik eylemlerden biri olan süreklilik fiillerinde,

gerçekleştirilen eylemin belli bir zaman diliminde gerçekleştiği
belirtilir. Tezlik fiillerinde ise bunun tam tersi söz konusudur. Söz
konusu eylem, çok kısa bir süre içerisinde başlar ve sona erer.

Bu fiillerde, eylem ile ''vermek'' yardımcı fiili bitişik yazılır.

Yapı vermek - Yanlış

Yapıvermek - Doğru

Getiri vermek - Yanlış

Getirivermek - Doğru

Tezlik Fiili ile İlgili Cümle Örnekleri Nelerdir?

A- Emir Cümlelerinde Tezlik Fiili :

1- Bilgisayarın başından kalk da bana yardımcı ''oluver.''

2- Kardeşini yarınki sınavına ''çalıştırıver.''

3- Şu kitapları odana ''götürüver.''

4- Elimdeki poşetlerden birkaçını ''alıver.''

5- Mutfaktaki eşyaları oturma odasına ''taşıyıver.''

B- Geçmiş Zaman Cümlelerindeki Tezlik Fiili

 1- Prenses, iyi kalpli olduğu için kendisine yapılan tüm kötülükleri
''unutuvermiş."

2- Beni bulamayınca eşyaları şuraya ''bırakıvermiş.''

3- Bu mektubu hiç düşünmeden, kafasına estiği gibi ''yazıvermiş.''

4- Sana sarf ettiği O kötü sözleri ağzından ''kaçırıverdi.''

5- Bir anda elektrikler ''gidiverdi.''

6- Her şeyi göze alıp onu sevdiğini ''söyleyiverdi.''

7- Daha fazla katlanamadığı için karşı tarafın sözünü ''kesiverdi.''

C- ''Gelişigüzel'', ''Üstünkörü'' ve ''Öylesine'' Anlamında Kullanılan

Tezlik Fiilleri

1- Defterin boş bir sayfasını açıp aklına ilk gelenleri ''yazıverdi.''

2- Hiç düşünmeden, içinden geldiği gibi ''konuşuverdi.''

3- Öfkesini kontrol edemedi ve masanın üstündeki her şeyi yere

''indiriverdi.''

4- Fırçayı eline alıp bir manzara resmi ''çiziverdi.''

5- İmla ve yazım kurallarına dikkat etmeden bir şiir ''yazıverdi.''

6- Odasını yirmi dakika içerisinde üstünkörü ''temizleyiverdi.''