Mitologia – pytanie 2

Motyw matczynej miłości.

Omów zagadnienie na podstawie mitu o Demeter i Korze z Mitologii Jana Parandowskiego. W swojej
odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Miłość matki do dziecka uchodzi w większości kultur za uczucie najsilniejsze, wyraźnie górujące nad
innymi relacjami, czy to rodzinnymi, czy interpersonalnymi. Szczególna więź powstaje jeszcze przed
porodem, potem umacnia się wraz z przyjściem dziecka na świat: matka widzi je jako pierwsza, jako
pierwsza przytula je i karmi.
Motyw matczynej miłości w literaturze wiąże się z podkreśleniem niezwykłej mocy związku matki z
dzieckiem. Mit o Demeter i Korze jest przykładem bezkresnej miłości matki do córki i cierpienia matki po
stracie dziecka.

1. Mit o Demeter i Korze

• Demeter – bogini urodzajów i patronka rolnictwa – była siostrą najpotężniejszych bogów: Zeusa, Hadesa
i Posejdona oraz bogiń: Hery i Hestii. Demeter miała córkę Korę, którą bardzo kochała. Kiedy Kora została
porwana przez Hadesa do krainy zmarłych, Demeter wpadła w rozpacz. Przerażona bogini przez dziewięć
dni i dziewięć nocy szukała zaginionej córki.
• Żałoba Demeter była ogromna. Bogini przestała dbać o swoją domenę, czyli plony, czego konsekwencje
okazały się tragiczne dla całej ludzkości: ziemia przestała rodzić owoce, nieurodzaj dotknął całych sadów,
pól uprawnych, hodowli. Najpierw z głodu zaczęły padać zwierzęta, potem śmierć zagroziła ludziom. W tej
sytuacji musiało dojść do interwencji Zeusa, który nakazał swemu bratu, Hadesowi, wypuszczenie
uwięzionej Kory.
• Bóg podziemi zakochał się w porwanej dziewczynie i ją poślubił. Kora stała się w ten sposób Persefoną –
panią krainy zmarłych. Rozkaz Zeusa musiał być wykonany, jednak dzięki podstępowi z owocem granatu
Hadesowi udało się osiągnąć pewien kompromis. Od tej pory na wiosnę Persefona wracała – jako Kora –
do Demeter. Matczyna radość była tak ogromna, że cała przyroda budziła się do życia i rozkwitała. Lato to
czas wielkiego szczęścia, matka z córką cieszyły się swoją bliskością. Powrót Kory do Hadesu to
zapowiedź stagnacji w przyrodzie i jej zamierania.

2. Lament świętokrzyski jako kontekst

• Motyw matczynej miłości pojawia się w wielu dziełach literackich. Jednym z najbardziej przejmujących
utworów opisujących żal po stracie dziecka jest niewątpliwie piętnastowieczny polski wiersz – Lament
świętokrzyski (kontekst literacki). Utwór ma charakter lirycznego monologu, wygłoszonego przez Maryję
stojącą na Golgocie pod krzyżem, na którym kona umęczony przez oprawców Jezus.
• Szczególna wartość Lamentu świętokrzyskiego polega na tym, że Maryja została tu pokazana nie jako
Matka Boska, otaczana w krajach chrześcijańskich szczególną czcią, a nierzadko wręcz kultem, ale jako
zwykła kobieta, matka rozpaczająca po stracie dziecka. Stojąca pod krzyżem Maryja żali się odbiorcom,
dzieląc się z nimi swoim niemożliwym do opisania bólem. Skarży się na krwawą zbrodnię, która miała
miejsce w Wielki Piątek.

Miłość matki do dziecka jest ukazywana w literaturze jako uczucie szczególne. Siłę matczynej miłości
najpełniej dostrzec można w sytuacjach tragicznych – dla matki utrata dziecka jest tragedią
nieporównywalną z żadnym innym nieszczęściem. Rozpacz po takiej stracie została ukazana zarówno w
mitach greckich – w micie o Demeter i Korze, jak i w tradycji chrześcijańskiej, czego przykładem jest
średniowieczny Lament świętokrzyski.