STATYSTYKA

Dr hab. Marek Szajt Prof. PCz

Katedra Ekonometrii i Statystyki
Pok. 51(DS)
Konsultacje: wtorek 1100 – 1300

środa 1715 – 1815

 Wymagania
Zaliczenie:
1. Kolokwium (na ćwiczeniach) 2 x 20 pkt.
2. Praca (badanie statystyczne) – 10 pkt.
Aktywność na ćwiczeniach, kartkówki, quizy, testy (punkty nie wliczane do
określenia maksimum, wliczane do puli).
Zaliczenie zdobędą osoby, które uzbierają co najmniej 30 pkt.
Osoby posiadające powyżej 10 pkt. z kolokwiów mogą przystąpić do
kolokwium audytoryjnego na ostatnim wykładzie
Egzamin
Pisemny, zadania + test jednokrotnego wyboru
Do egzaminu przystępują jedynie osoby posiadające w dniu egzaminu
zaliczenie z ćwiczeń (według list prowadzących)
Literatura:

Szajt M., Przestrzeń w badaniach ekonomicznych, Wydawnictwo

Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa
2014.

Suchecka J. (red.), „Metody statystyczne zarys teorii, przykłady i

zadania”, Wydawnictwo Wydziału Zarządzania Politechniki
Częstochowskiej, Częstochowa 2003

Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U., „Statystyka elementy teorii

i zadania”, Wydawnictwo AE im Oskara Langego we Wrocławiu,
Wrocław 2001

Kassyk-Rokicka H., „Statystyka zbiór zadań”, PWE, Warszawa 1999

Sobczyk M., „Statystyka”, PWN, Warszawa 1998

Statystyka – nauka zajmująca się badaniem zjawisk
masowych.

Badanie statystyczne – szereg czynności zmierzających do

jak najlepszego poznania zbioru (zbiorowości statystycznej)
dowolnych elementów (jednostek statystycznych)
podobnych pod względem określonych cech (cech
badawczych).

Statystyka

Statystyka opisowa Statystyka matematyczna

 BADANIA STATYSTYCZNE

całościowe częściowe

CECHY STATYSTYCZNE

mierzalne (ilościowe) niemierzalne (jakościowe)

skokowe ciągłe geograficzne inne

 Skale pomiarowe
nominalna a = b lub a ≠ b

dychotomiczna Cecha przyjmuje wartość 1 lub 0

porządkowa Jeżeli a < b i b < c to a < c

przedziałowa Jeżeli a < b o X i b < c o X to a < c o 2X

Ilorazowa Istnieje 0 bezwzględne – stały punkt

(stosunkowa) odniesienia dla wszystkich cech
 Dane statystyczne

pierwotne wtórne

Dane statystyczne przedstawione są zazwyczaj w postaci szeregów:

Szczegółowy Rozdzielczy Rozdzielczy z przedziałami

punktowy klasowymi
xi
2
xi ni xi ni xi ni
3
2 1 2–3 1 2–3 1
5
7 3 3 3–4 3 4–5 3
9 5 9 4-5 9 6-7 9
11
7 8 5-6 8 8-9 8
15
20 9 5 6-7 5 10 - 11 5

xi – wartość cechy, ni – liczebność Cecha ciągła Cecha skokowa

Liczba klas

Rozpiętość klas Zawsze zaokrąglamy w górę

Jeżeli mamy 25 obserwacji przyjmujących wartości od 60 do 90, to:

xi ni xi ni
60 – 65 … Dla h = 6 pominęli 60 – 66 …
byśmy obserwacje „90” 67 - 73 …
66 - 71 …
72 - 77 … 74 - 80 …
78 - 83 … 81 - 87 …
84 - 89 … 88 - 94 …
 Etapy badania statystycznego
1. Sformułowanie hipotez badawczych
a) hipoteza podstawowa,
b) zespół szczegółowych hipotez roboczych stanowiących rozwinięcie
hipotezy podstawowej,
2. Przekształcenie hipotez badawczych na problemy statystyczne
3. Badanie dostępności źródeł statystycznych:
- źródła pierwotne,
- źródła wtórne.
4. Wybór źródła
5. Określenie zbiorowości statystycznej (populacji generalnej) pod względem
przedmiotowym, czasowym i przestrzennym
6. Określenie jednostki statystycznej
- prosta,
- złożona
7. Makiety tablic statystycznych i wykaz cech
W PRZYPADKU WŁASNEGO BADANIA STATYSTYCZNEGO
8a. Podjęcie decyzji co do rodzaju obserwacji
- bieżąca,
- retrospektywna.
8b. Decyzja co do stopnia przebadania populacji generalnej
- badanie całkowite (spis),
- badanie niewyczerpujące (próba).
8c. Rodzaj próby
- losowa,
- kwotowa i inne quasi-losowe,
- celowa.
8d. Zabezpieczenie się przed błędami nielosowymi i minimalizacja ich wystąpienia:
- błędy związane z odmowami,
- autoselekcja innego rodzaju (emigracja, likwidacja)
8e. Określenie wielkości próby i precyzji szacunku z uwzględnieniem rodzaju losowania,
metody estymacji oraz dyspersji cechy.
8f. Określenie operatu i techniki losowania
8g. Konstrukcja kwestionariusza ankietowego
8h. Weryfikacja kwestionariusza ankietowego
8i. Badanie właściwe
- ankieta bezpośrednia,
- ankieta pocztowa,
- ankieta telefoniczna,
- ankieta internetowa.
8j. Kontrola
- ankieterów,
- respondentów.
W PRZYPADKU ŹRÓDEŁ WTÓRNYCH
9. Ocena stopnia przydatności źródła dla własnych celów badawczych
10. Ocena reprezentatywności badania i jakości źródła
- statystyczne testy losowości próby,
- porównanie oszacowanych parametrów pod względem merytorycznym,
- porównanie wyników z alternatywnymi źródłami danych.
11. Analiza błędów nielosowych
- odmowy,
- inne rodzaje nieobecności w badaniu.

NIEZALEŻNIE OD RODZAJU ŹRÓDŁA: Analiza właściwa

12. Analiza struktury:
grupowanie statystyczne:
- wariancyjne (cechy ilościowe),
- typologiczne (cechy jakościowe).
- analiza tendencji centralnej
- średnie
- średnie klasyczne - średnia arytmetyczna,
- średnia geometryczna,
- średnie harmoniczna.
- średnie pozycyjne - mediana,
- dominanta.
- analiza dyspersji (rozproszenia),
- analiza asymetrii,
- analiza koncentracji.
13. Analiza współzależności
- klasyfikacja według rodzaju badanych cech:
- korelacja cech jakościowych,
- korelacja cech ilościowych,
- klasyfikacja według rodzaju badanych cech:
- modele korelacji i regresji z jedną zmienną objaśniającą,
- modele wielu zmiennych.
- klasyfikacja według formalnej postaci funkcji regresji:
- prostoliniowe,
- krzywoliniowe.
- klasyfikacja według rodzaju związków:
- przyczynowo-skutkowe,
- symptomatyczne,
14. Analiza dynamiki zbiorowości lub zdarzeń:
- składniki szeregu dynamiki
- trend,
- wahania sezonowe,
- inne wahania cykliczne,
- wahania przypadkowe.
- pieniężny wymiar zjawisk społecznych i ekonomicznych
- czynniki strukturalne i metody ich eliminacji w szeregach dynamicznych.
15. Wnioskowanie statystyczne w analizie struktury, współzależności i dynamiki
- klasyczna estymacja statystyczna:
- punktowa,
- przedziałowa.
statystyka małych obszarów (small area statistics)
- estymator POS (ilorazowy i regresyjny),
- estymatory syntetyczne,
- uogólnione estymatory regresyjne MRE,
- estymatory bayesowskie,
- weryfikacja hipotez statystycznych:
- testy parametryczne,
- testy nieparametryczne.

Prezentacja wyników:
16. Budowa szeregów statystycznych:
- szeregi proste i rozdzielcze,
- szeregi czasowe,
- szeregi przestrzenne,
- szeregi rzeczowe.
17. Budowa tablic statystycznych:
- tablice proste,
- tablice złożone,
- tablice robocze,
- tablice wynikowe.
18. Budowa wykresów statystycznych:
- wykresy liniowe,
- wykresy powierzchniowe,
- wykresy bryłowe (trójwymiarowe),
- wykresy mapowe (tradycyjne),
- wykresy obrazkowe,
- wykresy korelacyjne,
- wykresy dynamiczne.
19. Systemy informacji geograficznej
- mapy analogowe (geologiczne, geomorfologiczne, hydrograficzne, glebowo-
rolnicze, leśne, demograficzne polityczne [np. geografia wyborcza], plany
zagospodarowania przestrzennego),
- zdjęcia lotnicze,
- obrazy satelitarne,
- dane przestrzenne w zapisie cyfrowym