Zadania do rozdziału 3

3.1. Według niemieckich obliczeń, w ciągu najbliższych lat nastąpi jedenastokrotny wzrost przewozów
tranzytowych przez terytorium naszego kraju. Szacuje się, że w związku z tym nakłady
inwestycyjne na rozbudowę przejść granicznych w roku 2001 będą wynosiły (w mld zł):
Tabela 3.10. Przewidywane nakłady inwestycyjne na rozbudowę
przejść granicznych
Nakłady inwestycyjne Liczba przejść
9-49 1
49-89 4
89-129 2
129-169 1
169-209 11
209-249 1
249-329 1
329 i więcej 4
RAZEM: 25
Źródło: Wprost 1994, 7, s. 25
Czy 1/4 analizowanych przejść granicznych będzie wymagała nakładów mniejszych niż 100 mld
zł? Jaka wartość nakładów inwestycyjnych będzie się najczęściej powtarzała w 2001 roku?
3.2. Na pięciu odcinkach autostrady o długości: 10, 12, 9, 7, 13 km sprawdzano prędkość
przejeżdżających samochodów osobowych. Jaka była przeciętną prędkość samochodów na całej
trasie, jeżeli jechały one odpowiednio z prędkością: 80, 100, 120, 70 i 130 km/h?
3.3. Podczas pierwszych 25 sesji 1994 roku na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych
zanotowano, iż najczęściej obroty kształtują się od 2,806 do 3,494 bln zł. (32% sesji); 16% sesji
zanotowało obroty z przedziału 2,118 - 2,806 bln zł, a 24% - obroty w wysokości 3,494 - 4,182 bln
zł. Wyznacz wysokość najczęściej występującego obrotu na giełdzie.
3.4. W pierwszej połowie 1997 roku badano udział w portfelu inwestycyjnym, pod względem
przychodów ze sprzedaży spółek z branży maszynowej. Udział w portfelu połowy spółek wynosił
7082 mln PLN. Najczęściej jednak udział ten kształtował się na poziomie 6581 mln PLN. Wiedząc,
że rozkład badanej cechy jest umiarkowanie asymetryczny, wyznaczyć przeciętny udział w portfelu
inwestycyjnym, pod względem przychodów ze sprzedaży, spółek z branży maszynowej.
3.5. Trzech producentów dostarczało do sklepów w Lublinie i Zamościu wykładziny podłogowe. W
Lublinie odchylenie standardowe stanowiło 18% przeciętnej ceny wykładziny. W drugim mieście
producenci najczęściej dostarczali wykładziny podłogowe po 30 zł/m, a cena u poszczególnych
dostawców różniła się przeciętnie od średniej ceny wykładziny o 4,7 zł/m. Porównać zróżnicowanie
pod względem badanej cechy w sklepach obu miast, mając informację, że rozkład badanej cechy
jest rozkładem symetrycznym.
3.6. W fabryce kosmetyków przeprowadzono badanie dotyczące zawartości filtru promieniochronnego
UVA i UVB w produkowanych kremach. Z analiz wynikało, że przeciętna zawartość filtru UVA
wynosiła 15 mg, przy czym w kremach najczęściej było 12 mg tego składnika. W przypadku
zawartości filtrów UVB odchylenie ćwiartkowe stanowiło 13% wartości środkowej. Wiedząc, że
rozkłady badanych cech są umiarkowanie asymetryczne, a średnia rozpiętość zawartości filtrów
UVA w połowie obszaru zmienności wynosiła 2,1 mg, określić, która z rozpatrywanych cech
bardziej różnicowała kremy.
3.7. Fabryka w Kowarach produkuje dywany o minimalnej wielkości 2 m2. 200 dywanów pogrupowano
w 5 klas o jednakowej rozpiętości. Połowa dywanów nie przekraczała 7,5 m2. Na podstawie badań
statystycznych ustalono, że 9,5% dywanów miało powierzchnię od 4 do 6 m2, zaś 18,5% stanowiły
te największe, których wielkość przekraczała 10 m2. Natomiast tych, które mieściły się w grupie od
8 do 10 m2 było o 6,5 punktów procentowych więcej, niż w przedziale z medianą. Określ typowy
obszar zmienności, mając informację, że najmniejszych dywanów było 51.
3.8. W pewnym zakładzie produkcyjnym wytwarzającym trzy rodzaje wyrobów A, B i C
przeprowadzono badanie dotyczące zużycia określonego rodzaju surowca. Okazało się, że dla 120
sztuk wyrobu A, przeciętna ilość zużytego surowca wynosiła 15 g, a zróżnicowanie 1,6 g. Dla 90
sztuk wyrobu C, średnie zużycie tego surowca wynosiło 10 g przy wariancji 4 g2. Dla wyrobu B,
dane otrzymane z przeprowadzonych badań zawiera poniższa tabela:
Tabela 3.11.
Ilość zużytego surowca w g 8,00 11,00 9,00 7,32
Liczba wyrobów typu B 14 28 17 25
Źródło: Dane umowne
Określ zróżnicowanie - przy wykorzystaniu równości wariancyjnej - ilości zużytego surowca we
wszystkich trzech wyrobach.
3.9. W pewnym bloku mieszkalnym stopień asymetrii (oparty na miarach pozycyjnych) wysokości
dziennego zużycia energii elektrycznej we wrześniu 1989 roku wynosił (-0,14). Czwartą część
całego zużycia stanowiło nie więcej niż 6.6 kWh, a średnia rozpiętość w połowie obszaru
zmienności wynosiła 1,4 kWh. Jak dużo energii, we wrześniu 1989 roku, zużyła co najmniej połowa
osób mieszkająca w tym bloku ?
3.10. Dane dotyczące zbiorowości absolwentów wszystkich rodzajów szkół podejmujących po raz
pierwszy pracę przedstawia tabela 3.12.
Tabela 3.12. Absolwenci szkół wyższych, zawodowych i liceów
ogólnokształcących (w tys.), którzy podjęli po raz pierwszy pracę
Podmiot zatrudniający Liczba osób w tys. w roku
1991 1992 1993
Przemysł 64,10 58,10 56,90
Budownictwo 20,10 12,80 12,20
Rolnictwo 3,90 1,90 1,80
Leśnictwo 0,90 0,60 1,00
Transport 5,60 3,90 3,70
Łączność 3,50 2,70 1,70
Handel 22,70 20,00 20,90
Gospodarka komunalna 4,80 2.30 1,90
Gospodarka mieszkaniowa 3,00 1,20 1,10
Nauka i technika 1,30 0,80 18,40
Oświata i wychowanie 29,60 19,50 1,30
Kultura i sztuka 2,40 1,60 14,80
Ochrona zdrowia 19,40 17,10 1,60
Kultura fizyczna 2,30 1,30 5,10
Administracja państwowa 6,80 4,50 1,50
Wymiar sprawiedliwości 2,90 1,80 5,80
Finanse i ubezpieczenia 8,10 6,90 4,60
Inne 7,10 4,80 155,40
Ogółem 208,5 161,80 309,7
Źródło: Rocznik Statystyczny 1994, s. 128, tab. 22(206)
Dokonaj pomiaru podobieństwa prezentowanych struktur, stosując jako miarę wskaźnik
podobieństwa struktur.
3.11. Typowe wynagrodzenie miesięczne w jednym z zakładów produkcyjnych jest mniejsze od
663,28 zł. Połowa osób zatrudnionych w tym przedsiębiorstwie zarabia co najmniej 600 zł. Czy
zgodzisz się z tym, iż wielkość minimalnego typowego wynagrodzenia wynosi 286,36 zł, a
średnia jego rozpiętość w połowie obszaru zmienności 31,64 zł? Odpowiedź uzasadnij.
3.12. Najczęściej występujące wynagrodzenie miesięczne w jednym z zakładów produkcyjnych
wynosi 630 zł. Ile osób zarabia w przedziale 600 - 675 zł, jeśli wiadomo, że pensje z przedziału
675 - 750 zł, kasa wypłaciła dziesięciu osobom, natomiast dwadzieścia osób odebrało swoje
wynagrodzenie w wysokości 525 - 600 zł.
3.13. Struktura bezrobotnych wg płci i wieku (w latach ukończonych) w 1993 roku w województwie
częstochowskim przedstawiała się następująco (dane w liczbach bezwzględnych):
Tabela 3.13.
Liczba bezrobotnych
Wiek
Ogółem Mężczyźni Kobiety
Poniżej 24 17900 8408 9492
25-34 14796 6731 8065
35-44 13210 6538 6672
45-54 5631 2937 2694
55 i więcej 1059 818 241
 52596 25432 27164
Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Częstochowskiego 1995, s. 157

Wyznacz, stosując odpowiednie miary, przeciętny wiek pozostającego bez pracy w grupie mężczyzn
i kobiet.
3.14. W dwóch jednostkach organizacyjnych służby zdrowia przeprowadzono badanie dotyczące wieku
magistrów pielęgniarstwa zatrudnionych w tych placówkach. W pierwszej jednostce medycznej
odchylenie standardowe stanowiło 28% średniej arytmetycznej. W drugiej placówce medycznej wiek
poszczególnych osób różnił się przeciętnie od średniego wieku badanych pracowników o 9 lat.
Ponadto wiadomo, że w drugiej placówce służby zdrowia spośród 2700 magistrów pielęgniarstwa -
20% osób miało 31 - 35 lat, najwięcej -26% od 35 do 39 lat, a 20% od 39 do 43 lat. Wiedząc, że
rozkład wieku magistrów pielęgniarstwa w drugiej placówce jest rozkładem symetrycznym, porównać
zróżnicowanie pod względem badanej cechy w obu jednostkach organizacyjnych służby zdrowia.
3.15. W sferze produkcji materialnej stopień asymetrii wysokości wynagrodzenia w I kwartale 1989 roku
pracowników pełnozatrudnionych na stanowiskach nierobotniczych wynosił 0,28. Czwarta część
ogółu pracowników zarobiła nie więcej niż 285 mld zł, a średnia rozpiętość w połowie obszaru
zmienności wynosiła 90 mld zł. Jakie wynagrodzenie za swoją pracę w I kwartale 1989 roku
otrzymała, co najmniej, połowa osób?
3.16. Opierając się na danych dotyczących zarobków pracowników zakładu X (tab. 3.14), oraz wiedząc,
że średnia płaca 5 najlepiej zarabiających pracowników wynosi 1800 zł, a grupy posiadającej
najniższe płace 370 zł, określić średnią arytmetyczną płac w całym zakładzie.
Tabela 3.14.
Płaca w zł Liczba pracowników
do 400 15
400 – 600 45
600 - 800 25
800 - 1000 10
1000 i więcej 5
RAZEM 100
Źródło: Dane umowne
3.17. Pewna firma sprzedawała trzy wersje samochodu dostawczego w cenie 33 000 zł, 38 000 zł i
45 000 zł. W pierwszym półroczu 1996 roku firma sprzedała proponowane przez siebie wersje
samochodu za łączną kwotę 7 610 000 zł. W tym, za pierwszą wersję uzyskała 660 000 zł, za trzecią
3 150 000 zł. Ile wynosiła średnia cena oferowanego przez firmę samochodu?
3.18. W częstochowskim oddziale PKO BP w ciągu jednego dnia zgłosiło się po odbiór wyciągów
bankowych 140 studentów. Okazało się, że 25% tych, którzy w tym dniu odebrali swoje wyciągi
miało na koncie nie więcej niż 100 zł. Jaki był średni stan kont badanych studentów, skoro
dodatkowo wiadomo, że 3/4 badanych posiadało na koncie nie więcej niż 250 zł, oraz że rozkład
stanu kont jest rozkładem symetrycznym?
3.19. Przeciętne miesięczne wydatki na reklamę dwóch zakładów zajmujących się usługami
turystycznymi, w badanych 12 miesiącach charakteryzują następujące parametry:
I zakład: x  300 zł; II zakład: Mo  250 zł; Me  200 zł;
W którym z zakładów wydatki na reklamę były średnio biorąc większe?
W którym z zakładów wydatki na reklamę były bardziej zróżnicowane jeśli wiadomo, że wariancje
tych wydatków w obu zakładach są jednakowe?
3.20. Dwa zakłady zatrudniające taką samą liczbę pracowników przebadano, ze względu na wielkość
produkcji dziennej (w tys. zł). Otrzymano następujące parametry:
Tabela 3.15.
Miara Jednostka I Zakład II Zakład
x tys. zł 30 *
Mo tys. zł * 25
Me tys. zł 31 27
S2 tys. zł2 * 49
Vs % 20 *
As - - 0,4 0,428
Q1 tys. zł 20 18
Q3 tys. zł 40 *
AQ - * 0,1
Źródło: Obliczenia własne na danych umownych
Oblicz brakujące miary. Dokonaj oceny tych zakładów.
3.21. Struktura województw Polski według liczby bezrobotnych (stan na 31 XII 1993 roku)
przedstawiała się następująco:
Tabela 3.16.
LICZBA LICZBA
BEZROBOTNYCH WOJEWÓDZTW
17-40 (w tys.) 9
40-63 24
63-86 10
86-109 5
109 i więcej 1
RAZEM 49
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Rocznika Statystycznego 1994, tab. IV, s. XCVI

Oblicz wskaźniki struktury dla kolejnych przedziałów klasowych i podaj ich interpretację. Czy
uzasadnione jest wyznaczenie ich w procentach?
3.22. Poniższa tabela przedstawia wielkości gospodarstw rolnych w pewnej gminie. Średnia
arytmetyczna wielkość gospodarstwa rolnego obliczona na podstawie tych danych wyniosła 6,21
ha. Wyznaczyć średni poziom zróżnicowania wielkości gospodarstw tej gminy.
Tabela 3.17.
Powierzchnia 0,5-2,0 2,0-3,5 3,5-5,0 5,0-6,5 6,5-8,0 8,0-9,5 9,5-11,0
gospodarstwa [ha]
Liczba gospodarstw 4 11 5 6 9 5 12
Źródło: Dane umowne
3.23. W dwu grupach o różnej liczbie studentów przeprowadzono test ze statystyki. Średnia ocen z testu
w obu grupach była taka sama, natomiast średnie zróżnicowanie ocen w pierwszej grupie wyniosło
2,5, a w drugiej 3 punkty. W której grupie wyniki testu były bardziej zróżnicowane?
3.24. W grupie 21 studentów przeprowadzono test ze statystyki punktowany w skali od 0 do 40.
Wiadomo, że 25% studentów uzyskało do 7,5 punktu oraz, że 25% studentów uzyskało powyżej 28
punktów. Określić poziom zróżnicowania liczby punktów uzyskanych przez studenta w tej grupie.
3.25. W dwu grupach o różnej liczbie studentów przeprowadzono test ze statystyki. W obu grupach
połowa studentów otrzymała co najwyżej 15 punktów, natomiast średnia rozpiętość liczby punktów
w połowie obszaru zmienności w pierwszej grupie wyniosło 2,5 punktu, a w drugiej 1,5 punktu. W
której grupie wyniki testu były bardziej zróżnicowane?
3.26. Osoba dysponująca wolną gotówką ulokowała swoje pieniądze w trzech bankach, w formie
rocznych wkładów terminowych: w PKO BP 5000 zł na 19,5 % w skali rocznej, w BSK S.A. 2000
zł na 25 % w skali rocznej i w PBI S.A. 1000 zł na 20,5 % w skali rocznej. Jaki średni procent
uzyskała ta osoba ze swoich wkładów po roku?
3.27. Bank PKO BP posiada pięć oddziałów w pewnym mieście. Średnia wysokość kredytów
zaciągniętych w poszczególnych oddziałach jest następująca (w tysiącach złotych):
Tabela 3.18.
Oddział I II III IV V
Średni kredyt 15 20 10 15 25
Źródło: Dane umowne
Jaka jest średnia wielkość zaciągniętego w tym banku kredytu, jeżeli każdy oddział udzielił taką
samą liczbę kredytów?
3.28. Na podstawie danych tabeli 3.19 ocenić stopień koncentracji ogólnej długości dróg publicznych o
twardej nawierzchni w województwach Polski.
Tabela 3.19. Drogi publiczne o twardej nawierzchni w roku 1994
Długość dróg publicznych Liczba Łączna długość dróg publicznych o
o twardej nawierzchni (w km) województw twardej nawierzchni
do 3543 9 26 979
3543-4950 18 74 396
4950-6357 17 94 096
6357-7764 3 21 484
7764-9171 1 8243
powyżej 9171 1 11 982
Razem 49 237 153
Źródło: Mały rocznik statystyczny 1996. Tablice przeglądowe województw

3.29. Na podstawie danych zawartych w tab. 3.20 określić stopień koncentracji wielkości obszarów
chronionych w Polsce w 1993 roku.
Tabela 3.20.
Skumulowany wskaźnik struktury
Obiekty według
wielkości (w ha) według liczby według łącznej
obiektów % powierzchni obiektów %
do 3 000 27,76 2,04
3 000-5 000 37,55 3,76
5 000-10 000 53,88 9,10
10 000-20 000 71,84 21,13
20 000-50 000 88,57 46,90
powyżej 50 000 100 100
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Rocznika Statystycznego 1994, tab. 39

Porównać z wielkościami za rok 1996 odczytanymi z Rocznika Statystycznego.

3.30. Obliczyć współczynnik koncentracji Lorenza. Przedstawić graficznie krzywą koncentracji.
Wykorzystać informacje podane w tabeli 3.21.
Tabela 3.21. Powierzchnia lasów w poszczególnych gminach województwa częstochowskiego w 1995
roku
Powierzchnia Liczba Łączna Odsetek Odsetek powierzchni
lasów (w ha) gmin powierzchnia lasów gmin lasów
208-1048 8 4467 13,8 2,5
1048-1960 11 17697 19 9,8
1960-2836 12 29609 20,7 16,4
2836-3712 10 32147 17,2 17,9
3712-4588 2 7977 3,5 4,4
4588-5464 6 30851 10,3 17,1
5464-6340 4 24130 6,9 13,4
6340-7216 5 33260 8,6 18,5
Razem 58 180134 100,0 100,0
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Rocznika Statystycznego województwa częstochowskiego 1996, tab. 9
Odpowiedzi do zadań
3.1. Q1  114 mld zł; Mo  189 mld zł.
3.2. xH  98,08 km/h.
3.3. Mo =3,262 bln zł.
3.4. x  Mo  3  ( x  Me) , x  7332,5 mln zł.
3.5. dla Lublina VS  18% , dla Zamościa VS  15,67% .
3.6. x  Mo  3  ( x  Me ) , MeUVA  14 mg , VQUVA  15% , VQUVB  13% .
3.7. 7,1 – 2,8 < xtyp < 7,1 + 2,8.
3.8. xB  9g, sB 2  2,3g 2 , x  11,8g , si2  2,9g 2 , s 2 ( xi )  7,4g 2 , s  3,2 g.
Q3  Q1  2 Me Q3  Q1
3.9. As  2Q
, Q 2
, Me = 8,196 kWh.
3.10.  p  91,72% (1991/92) ;  p  96 ,99% (1992/93)
3.11. Q = 63,28 zł, xmin = 536,72 zł.
3.12. nm = 40 osób.
3.13. Meo  30 lat; Mem  31 lat; Mek  30 lat .

3.14. Mo  38 lat , VsI  28% , VsII  23,68% .

3.15. Q3 = 465 mld. zł, Me = 349,8 mld zł.

3.16. x  635,5 zł.
3.17. xH  40052,6 zł.
3.18. Me  x  175 zł.
3.19. Zakład II rozkład prawostronnie asymetryczny, stąd x  200 . Odchylenie standardowe w
I i II zakładzie jednakowe, VsI  VsII .
3.20. Zakład I: s 2  36 tys. zł2; Mo  32,4 tys. zł; AQ  0 ,1 ;
Zakład II: x  28 tys. zł; Vs  25% ; Q3  38 tys. zł.
3.21.
Wskaźnik struktury 18,37 48,98 20,41 10,2 2,04 100%
3.22. s = 3,03 ha.
3.23. W II grupie.
3.24. Q = 10,25 punktów.
3.25. W I grupie.
3.26. 21%.
3.27. x  17 tys. zł.
3.28. KL = 0,168.
3.29. KL = 0,799.
3.30. KL = 0,340.