Filipino – Ikapitong Baitang O galing kung ikaw hidlawon Sakaling ika’y mangulila

Alternative Delivery Mode Ang Payao imo lang lantawon Sa Payao ikaw ay tumanaw.
Unang Markahan – Modyul 1 Dandansoy, kung imo apason Dandansoy, kung ako’y iyong susundan
AWITING-BAYAN AT BULONG isan tubig di ka magbalon Kahit tubig huwag ka nang magbaon
O galing kung ikaw uhawon Kung sakaling ikaw ay mauhaw
 Naipaliliwanag ang kaisipang nais iparating Sa dalan magbubon-bubon. Sa daan, gumawa ka ng munting balon.
ng napakinggang bulong at awiting-
bayan.F7PN-IIa-b-7
Mga uri ng awiting-bayan:
Alam niyo ba na ang Kabisayaan ay mayaman din sa
panitikan? Katulad din sa ibang rehiyon sa Pilipinas, mayroon Balitaw- mga awit ng pag-ibig na ginagamit sa paghaharana
silang awiting bayan at bulong. ng mga Bisaya.
Kundiman-ito naman ay bersiyon ng mga awit ng pag-ibig sa
Awiting-bayan – nagsimula sa tula na may sukat at tugma at mga Tagalog
kalauna’y nilapatan ng himig at ilalahad ng pakanta upang Dalit- awit na panrelihiyon o himno ng pagkadakila sa
mas madali ang pagtanda at pagmemorya. Maari ding ilahad Maykapal
ng may kasamang galaw.
Diyona-awitin sa panahon ng pamamanhikan o sa kasal
Dung-aw- awit sa pakikidigma o pakikipaglaban
Halimbawa: Ili, Ili (Tagalog)
Kumintang- awit ng pakikidigma o pakikipaglaban
Ili, ili (Bisaya)
Kutang-kutang- mga awiting karaniwang inaawit sa mga
Ili, ili tulog anay Batang munti, matulog na
lansangan
Wala diri imong nanay Wala rito ang iyong nanay, Soliranin- awit sa paggagaod o pamamangka
Kadto tienda, bakal papay Pumunta sa tindahan Maluway- awit sa sama-samang paggawa
Ili, ili, tulog anay. Namili ng tinapay Oyayi o Hele- awiting panghele o pagmpatulog ng bata, at
Batang munti, matulog na. tinatawag na lullaby sa Ingles
Pangangaluwa- awit sa araw ng mga patay ng mga Tagalog
Sambotani- awit ng pagtatagumpay
Talindaw- isa pang uri ng awit sa pamamangka

Dandansoy (Hiligaynon) Dandansoy (Tagalog)

Dandansoy, bayaan ta ikaw
Pauli ako sa Payao
Bulong- ginagamit bilang pagpapasintabi sa mga nilalang na
hindi nakikita upang hindi sila maapakan o masaktan. Ito ay
Dandansoy, iiwan na kita
ginagamit din ng mga albularyo..
Babalik ako sa Payao
Halimbawa: Tabi-Tabi (Tagalog) Kinaray-a (Hiligaynon) (Salin sa Tagalog)
Tabi-tabi po
Kami po’y patawarin Ilaga nga hanggod Dagang malaki,
Kung kayo masagi namin Ilaga nga gamay dagang maliit,
Bul-a ang unto ko heto ang ngipin
Ang awiting bayan at mga bulong ay nabibilang sa mga nga guba kag raw-ay kong sira na’t pangit,
kaalamang-bayan na napakahalagang yaman ng bansa dahil Kabay nga islan mo sana ay bigyan mo
ito ay mga tanikalang nag-uugnay sa kahapon, ngayon at kang bag-o. ng bagong
bukas ng isang lahi. Sa pamamagitan nito nababatid ng
sumusunod na salinlahi ang kaugalian, pananalig,
pangamba, pangarap, pag-asa, tagumpay, kabiguan, at
pagpapakasakit ng sinundang mga henerasyon.
Filipino – Ikapitong Baitang
. Basahin at unawain ang halimbawang awiting-bayan Alternative Delivery Mode
at bulong mula sa Visayas. Sagutin ang mga Unang Markahan – Modyul 2:
katanungan sa inyong kwaderno. PAGHAHATOL O PAGMAMATUWID SA MGA
TRADISYON NG AWITING-BAYAN SA KABISAYAAN:
ANTAS NG WIKA
Si Pilemon
Si Pilemon, si Pilemon 1. Nabubuo ang sariling paghahatol o
Namasol sa kadagatan pagmamatuwid sa ideyang nakapaloob sa
Nakakuha, nakakuha akda na sumasalamin sa tradisyon ng mga
Ug isdang tambasakan taga-Bisaya (F7PB-IIa-b-7)
Gibaligya, gibaligya
Sa merkadong guba 2. Nasusuri ang antas ng wika batay sa
Ang halin puros kura pormalidad na ginamit sa pagsulat ng
Ang haling awiting-bayan (balbal, kolokyal, lalawiganin,
puros kura pormal) (F7WG-IIa-b-7)
Igo rang
gipanuba.

TRADISYON NG KABISAYAAN
Ang mga Bisaya ay isa sa mga katutubong
Pilipinong binubuo ng malaki at maraming porsyento ng
tao at naninirahan sa rehiyon ng Kabisayaan at ibang
bahagi ng Mindanao. (Torres, Renzo “Mga Tradisyon sa
Visayas”).
Ang Kabisayaan ay nagtataglay ng makulay at
mayamang tradisyon. Ang tradisyon ay koleksyon ng
mga paniniwala, opinyon, customs, mga kwento, alamat,
kultura at pamantayang panlipunan na karaniwang
isinasalin mula sa isang henerasyon papunta sa isa pa..
Sa kasalukuyan, pinapanatili pa rin ng mga
Bisaya ang mga nakasanayang tradisyon dito sa
Pilipinas, Kabilang na rito ang pagdiriwang ng
kapistahan at mga Festivals kagaya ng Sinulog Festival
ng Cebu tuwing Enero na tinatampukan ng sagradong
imahen ng Sto. Niňo; Ati-Atihan Festival sa Kalibo,
Aklan, bilang pagdakila sa Santo Niño. Sa mga
pagdiriwang na ito, nagpapahid ng uling sa mukha at
katawan ang mga mananayaw, samantalang patuloy
ang ritmo ng tambol na waring nagsasagutan sa himig
ng “Hala, Bira!”. Samantala, ang Dinagyang Festival ay
isang relihiyoso at kultural na pagdiriwang na ginaganap
sa lungsod ng Iloilo tuwing ikatlong linggo ng Enero.
Ginagawa ito bilang pagdiriwang sa pista ng Santo Niño
at para na rin sa pagdating ng mga Malay sa Panay na
nagdala ng Ita sa lugar.
Ang Pista ng Pintados o tinatawag ding Pista ng
Pintados-kasadyaan, ay isang masayang pagdiriwang
na tumatagal ng isang buwan, kung kailan din
ginaganap ang “Leyte Kasadyaan Festival of Festivals”.
Ipinapakita ng pista ng Pintados ang mayamang kultura
ng Leyte at Samar sa pamamagitan ng pagsasama-
sama ng mga katutubong sayaw at musika. Ito ay
nagpapakita ng bukod-tanging kultura at makulay na
kasaysayan ng probinsiya ng Leyte. Sa kabilang banda,
ang Maskara Festival ay ipinagdiriwang sa Bacolod
tuwing Oktubre. Kilala ito bilang isa sa pinakamakulay
na pagdiriwang. Ang Maskara ay resulta ng
pinagsamang salitang Ingles na Mass na ang kahulugan
ay “marami” at Espanyol na salitang “KARA” na
nanganaghulugang mukha.
Ilan pa sa mga tradisyon ng Kabisayaan na
inilalahad ni Torres sa kanyang inilathalang mga
“Tradisyon sa Visayas” ay ang paghahanda ng pagkain
sa mga namayapang kamag-anak tuwing Araw ng Patay
sa paniniwalang bumibisita sila; pagsasaulog ng
Santacruzan o Flores de Mayo, Visita Iglesia tuwing
Mahal na Araw, pagpapakasal bago magkapamilya at
mahigpit na pagpapalaki ng mga magulang sa kanilang
mga anak.
Sa panahon ng mga ninuno natin, ang
pagtatagpo ng babae at lalaki ay hindi pinapayagan.
Upang makapanligaw, kailangan munang gawin ng
lalaki ang mga sumusunod sa tahanan ng babae:
magsibak ng panggatong, mag-igib ng tubig, tumulong
na magkumpuni ng bahay at kung anu-ano pang
ipagagawa ng mga magulang ng babae. Inaabot ng
ilang buwan, at minsan taon, ang paninilbihan nito sa
tahanan ng babaing nais ligawan. (Tradisyon sa
Visayas, August 22,2017.
Bago ikasal ang babae ay magkakaroon muna ng
pamamanhikan. Ang pamamanhikan ayon kay Torres,
F. 2017 ay ang okasyon kung saan ang pamilya ng
lalaki o nobyo ay pupunta sa bahay ng babae o nobya
para pormal na “hingin ang kamay ng dalaga” sa
kaniyang mga magulang. Ang tradisyon ng
pamamanhikan ay nagpapakita ng respeto at
karangalan para sa mga magulang ng dalaga bago
magpakasal ang magkasintahan.
Isa rin sa nakaugalian natin ay ang pagdiriwang
ng Kapaskuhan. Ang Disyembre ay isa sa
pinakamasaya at pinakamahabang panahon ng
pagdiriwang ng Kapaskuhan. Tampok sa pagdiriwang
ang simbang gabi, pagsabit ng parol, belen, bigayan ng
regalo, karoling, Misa de Gallo at Noche Buena.
Ngunit napakarami man ng mga tradisyon at
pagdiriwang sa Pilipinas, isang bagay ang nagbibigkis
sa mga ito – at ito ang musika. Hindi mawawala ang
pag-awit o pagsayaw sa saliw ng musika tuwing may
pagdiriwang na ginaganap. Sa paglipas ng panahon,
ang musikang Pilipino ay dumaan din sa maraming
pagbabago. Sa isang blog ni Yssa Aytona (Okt. 2012)
na Musika Noon at ngayon, sinabi niyang napansin niya
na mas maganda ang wikang ginamit sa mga kanta
noon. Dahil sa pagkahilig niya sa musika, nagiging
kritiko na rin siya. Nasubaybayan niya ang pagusbong
pati ang pagluma ng mga kanta sa indutriya ng musika.
Masasabi niya na hindi na gaano kaganda ang wikang
ginagamit ngayon sa karamihan ng mga bagong kanta.
Napapansin niya ang pagkakaiba ng mga kanta noong
80’s at 90’s sa mga kanta ngayong dekada.
Dahil sa mga pagbabagong ito, masasabi natin
na ang wika ay buhay at dinamiko. Ibig sabihin, sa
paglipas ng panahon, maraming mga pagbabago ang
pinagdaanan at pagdaraanan pa ng ating wika.
Maraming mga salita ang maaaring magkaroon ng ibang
kahulugan sa hinaharap, at maaari ring madagdagan pa
ang mga salita sa ating diksyunaryo dahil na rin sa
pagbabagong nagaganap sa ating paligid. Dito
pumapasok ang iba’t ibang antas ng wika. Upang lubos
mo pang maintindihan ang antas ng wika, basahin mo
nang mabuti ang paliwanag sa ibaba.
ANTAS NG WIKA
Mga Salitang Pormal – Ito ay mga salitang
ginagamit ng karamihan ng mga nakapag -aral sa
wika. Ito ang mga salitang ginagamit sa paaralan, at
mga pormal na pagtitipon, gayundin sa mga aklat,
ulat, at sa iba pang usapan o sulating pang -
intelektuwal.
• Pambansa ay mga salitang ginagamit sa
mga aklat at mga babasahing ipinalalabas sa
buong kapuluan at lahat ng paaralan. Ito rin
 ang wikang ginagamit ng pamahalaan at 1. Pagkuha sa dalawang huling pantig ng salita
wikang panturo sa mga nagsisipag -aral.
Halimbawa: Amerikano – Kano
▪ Maybahay sa halip na waswit
▪ Kapatid sa halip na utol Pilipino- Pinoy
Pampanitikan ay mga masisining na
salitang tulad ng mga tayutay na lalong
nagpaparikit sa pakakagamit ng wika. Ito 2. Pagbaligtad sa mga titik o pantig ng isang
ang mga salitang ginagamit ng mga salita
manunulat at mga dalubwika. Tigas – Astig

Halimbawa: Tama – Amats

▪ Kabiyak sa halip na asawa
▪ Kaagapay sa halip na katulong
3. Pagkuha ng salitang Ingles at pagbibigay rito
ng ibang kahulugan
Mga Salitang Impormal o Di -pormal – mga salitang
▪ Toxic – Sobrang busy o maraming
karaniwang ginagamit sa pakikipag -usap sa mga trabaho
kakila o kaibigan. Ito ay nauuri sa tatlo: ▪ Carry (Keri) – Kayang gawin ang
isang bagay
• Balbal (Slang) Ito ay tinatawag ding
salitang kanto o salitang kalye. Nabibilang
4. Pagbibigay -kahulugan mula sa katunog
ang mga salitang ito sa di pormal na uri ng
na pangalan
salita kaya karaniwang hindi ginagamit sa
Carmi Martin – karma
mga pormal na pagtitipon o pagsulat. Ang
Tom Jones – gutom na
salitang balbal ay nabubuo sa pamamagitan
ng:
• Kolokyal (Colloquial) Ito ay mga salitang
madalas na ginagamitan ng pagpapaikli o
pagkakaltas ng ilang titik sa salita upang
 mapaikli ang salita o di kaya ay mapagsama  ambot mula sa salitang Bisaya na ibig
ang dalawang salita. sabihin ay “ewan”
 kaon mula sa salitang Bisaya na ibig
sabihin ay “kain”
 biag mula sa salitang Ilocano na ibig
Halimbawa: sabihin ay “buhay”
pa’no mula sa paano
kelan mula sa kailan
p’re mula sa pare
meron mula sa mayroon
te’na mula sa tara na
nasan mula sa nasaan

Bahagi rin ng antas na ito ang pagsasama ng

dalawang wika tulad ng Tagalog at Ingles o
Tag-lish at Tagalog-Espanyol.

Halimbawa:
▪ A-attend ka ba sa meeting
mamaya? (Tag-lish)
▪ Kumuha ka ng pagkain doon sa
lamesa. (TagEspanyol)

• Lalawiganin (Provincialism) Ito ay mga

salitang karaniwang ginagamit sa mga
lalawigan o probinsya o kaya ay partikular na
pook kung saan nagmula o kilala ang wika.
Halimbawa:

Filipino – Ikapitong Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 1
AWITING-BAYAN AT BULONG
Pangalan:_________________________________
Panuto: Basahin ang mga katanungan at piliin ang
wastong sagot. Isulat lang ang titik sa kwaderno.
1. Alin sa sumusunod na linya ang oyayi o hele?
A. Dandansoy, bayaan ko ikaw, pauli ako sa payaw.
B. Ili, ili, tulog anay, wala diri imong nanay.
C. Tong tong tong, pakitong kitong
Alimango sa suba, gibantog nga dili makuha.
D. Si Pilemon, si Pilemon, nangisda sa kadagatan,
2. Ano ang masasalamin na nakagawian ng mga Bisaya
sa awiting “Si Pilemon, si Pilemon?
A. Pangingisda ang pinakasikat na kabuhayan ng mga
Pilipino.
B. Isa sa mga pangunahing kabuhayan sa Bisayas ang
pangingisda.
C. Libangan sa mga tao sa Bisayas ang pangingisda.
D. Laro ng mga Pilipino ang pangingisda.
3. Ano ang maibubulong mo kapag may nakita kang aso
na umuungol sa harap ng malaking puno?
A. “Tabi, tabi po, dadaan po kami!”
B.” May maligno sa palibot.”
C. “May malignong paparating.”
D. “May malignong tinataboy ang aso.”
4. Isa sa mga paniniwalang Pilipino ang matataboy ang
grasya/swerte kapag_________.
A. nagsusuklay sa gitna ng lamay ng patay
B. kumakanta sa harap ng saingan kapag nagluluto
C. nagwawalis kahit gabi na
D. bumibili ng asin kahit dumidilim na
5. Noong una ito ay tulang may sukat at tugma at
karaniwang iniuugnay sa kultura at kaugalian ng
isang bayan.
A. awiting-bayan
B. parabola
C. bugtong
D. bulong
Tama o Mali. Isulat ang Tama kung ang pahayag ay
tama, at Mali kung hindi.
_____1. Ang mga awiting-bayan at bulong ay hindi na
dapat pang awitin at sambitin ng mga
kabataan ngayon.
_____2. Naniniwala ang mga ninuno natin na ang
bulong ay maaaring gamitin bilang pangkontra
sa nakakagalit.
_____3. Nauunawaan natin kung paano namuhay at
namumuhay ang mga tagaVisayas sa pamamagitan ng
kanilang awiting-bayan at bulong.
_____4. Makikita ang kagandahang-asal ng isang lahi
dahil sa kanilang panitikan.
_____5. Ang kaisipan ng awiting-bayan at bulong ay
naglalarawan sa kultura ng Kabisayaan.
Isulat ang T kung ang pahayag ay tama at M kung
mali at isulat ang salitang nagpapamali rito.
__________1. Ang awiting-bayan ay kwento batay sa
pamumuhay, tradisyon, at dayalekto ng
isang partikular na lugar sa Pilipinas.
__________2. Maaaring tungkol sa hiling o mga bagay
na makamtan ang nilalaman ng isang
bulong.
__________3. Isang matandang katawagan sa orasyon
ng sinaunang tao ang awiting-bayan.
__________4. Pinaniniwalaan na panlaban sa
masasamang espiritu ang bulong.
__________5. Ang bulong noong una ay nagsimula
sa tula na may sukat at tugma.
Filipino – Ikapitong Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 2:
PAGHAHATOL O PAGMAMATUWID SA MGA
TRADISYON NG AWITING-BAYAN SA KABISAYAAN:
ANTAS NG WIKA
Panuto: Basahin nang may pag-unawa ang mga
pahayag o sitwasyon sa ibaba at sagutin ito.
1. Ang mga sumusunod ay iilan sa pagpapanatili ng
Kabisayaan sa tradisyon maliban sa isa?
A. Pagdiriwang ng kapistahan at festivals
B. Pamamanhikan at Pagpapakasal
C. Visita Iglesia at pagdiriwang ng kapaskuhan
D. Pagtatanan kung hindi magugustuhan ng
pamilya ang kasintahan
2. Bakit lumilitaw ang barayti o antas ng wika?
A. Dahil sa pagkakaiba ng kapaligiran, lugar at
kakanyahan
B. Dahil ang mga Pilipino ay mahilig sa
pakikipaghalubilo
C. Dahil sa heograpikal na lokasyon n gating
lugar
D. Lahat ng nabanggit
Basahin ang mga sumusunod na liriko ng awiting-
bayan at sagutin ang mga sumusunod na tanong.
Pasayawa ko Day (Sayaw lang sa uban)
Ikaw may gusto ko (Nganong ako nga anaa
may uban)
Pagaksa nalang ko day (Di ko lagi kay wa ko'y
gusto)
 Halaw mula sa awiting: Pasayawa Ko Day
3. Anong kaugalian ang mahihinuha mo batay sa
kilos na ipinapakita ng kababaihan sa awitin?
A. Ang mga babae ay pakipot
B. Ang mga babae ay mapagkunwari
C. Ang mga babae ay materyoso
D. Ang mga babae ay pala-guwapo
4. Aling antas ng wika napabilang ang mga linya ng
awiting nasa itaas?
A. Balbal
B. Kolokyal
C. Lalawiganin
D. Pampanitikan
5. Aling ang hindi kaaya-ayang kaugalian ang
makikita sa awitin?
A. Ang pagkamatopre ng mga magulang sa
taong umiibig sa kanilang anak. B. Ang
pagtutol ng magulang dahil itinanan ang anak
kahit di pa kasal
C. Ang paghigpit ng magulang sa kanilang anak.
D. Ang pagkatakot ng mga magulang na hindi na
sila susuportahan ng anak.
6. Anong antas ng wika ang ginamit sa linyang
“Tulad ko at tulad niya, everyday kumakanta”?
A. Balbal
B. Lalawiganin
C. Pormal
D. Kolokyal
7. Alin sa sumusunod na pangungusap ang
nagpapakita ng pormal na antas ng wika?
A. Masarap ang aming sud-an na inun-unan.
B. Excited na ako sa birthday party mamaya ni
Bes.
C. Nasan na kaya yung wallet ko?
D. Sana ay matupad ko ang aking pangarap.
8. Alin sa mga sumusunod na pangungusap ang
maaaring gamitin sa impormal na pakikipag-
usap?
A. Let’s go na sa mall. Mag-shopping tayo ng
bagong outfits!
B. Napakagandang pakinggan ng boses ni Ana.
C. Hindi dapat tayo sumuko sa problema ng
buhay.
D. Sana’y makahanap na ng gamot para sa
COVID-19.
9. Ang balbal, kolokyal at lalawiganin ay hindi dapat
gamitin sa pormal na pakikipag-usap dahil
A. hindi ito magandang pakinggan sa pormal na
pakikipag-usap
B. mas kaaya-ayang pakinggan ang pormal na
mga salita
C. may mga salitang pang-araw-araw na hindi
akma sa pormal na sitwasyon
D. hindi ito magugustuhan ng kausap
10. Ang pormal na wika ang dapat gamitin sa
paaralan, seminar at ilan pang pormal na
pagtitipon dahil

A. taglay nito ang istandard na wika

B. ito ang nararapat gamitin sa paaralan
C. mas naiintindihan ito sa pormal na pagtitipon
D. mas maganda itong pakinggan