Professional Documents
Culture Documents
Filipino 9 SLMs 3rd Quarter Module 6
Filipino 9 SLMs 3rd Quarter Module 6
Filipino 9
Ikatlong Markahan-Modyul
6: Pang-abay na Pamanahon
Panlunan at Pamaraan
Self-Learning Module
Filipino – Ikasiyam na Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikatlong Markahan – Modyul 6: Gramatika: Pang-abay na Pamanahon, Panlunan at
Pamaraan
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon
ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman,
kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng
akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o
tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban
sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga
ito.
Tagasuri ng Disenyo
at Balangkas:Glehn Mark A. Jarlego
Tagaguhit:Joanna Isabella Marie A. Linsangan
at Tagalapat:Raiza Mae A. Alfaro
Tagapamahala:Salome P. Manuel, PhD Alexander F. Angeles,
PhD
Rubilita L. San Pedro
Subukin
1
3. “Ngayon ay hindi ka na makagagambala pa sa kahit sino!” Angsalitang
may salungghit ay pang-abay na _ ?
A. may pananda C. nagsasaad ng bagal
B. walang pananda D. nagsasaad ng dalas
2
Aralin Pang-abay
6 na Pamanahon, Panlunan
at Pamaraan
Napakahalaga na angkop ang paggamit natin ng mga salita sa pang-
araw-araw na pakikipagtalastasan. Ito ay upang lubos tayong maunawaan
ng ating kausap.
Ano ang iyong napapansin sa mga salitang ginagamit mo sa
pakikipag- usap sa iyong kapwa? Tunay ngang napakahiwaga ng bawat
salita, hindi ba? Kaya’t atin itong gamitin nang wasto at nararapat.
Marahil ay napansin mo na ang ilang pang-abay sa binasa nating
akda. Ngayon, atin itong tatalakayin at susuriin upang higit mong
maunawaan. Ang kaalamang iyong matututuhan ay gagamitin mo sa mga
susunod pang gawain na siyang lilinang pa sa iyong kaalaman at
kasanayan.
Balikan
3
Narito ang isa pang halimbawa ng alamat.
Tuklasin
“Naku po! Hindi ba sinabi ko na sa’yo ang sagot dun, bakit hindi mo
isinulat, ano ba isinulat mo?” ang tanong ni Mask.
“Wala, malabo kasi ‘yung drawing eh! Wala naman akong nakitang
kalabaw kaya hindi ko sinagutan,” tugon naman ni Face.
4
kani-kaniyang takip sa ilong. Sa ‘di kalayuan ay may bagong tayong pabrika
kung saan ito ay naglalabas ng mabaho at maitim na usok.
“Ang baho!”
“Oo nga! Sana ay magtagal pa ang amoy na iyon para ‘di sila lumabas
ng kanilang mga bahay,” sagot naman ni Mask.
5
“Mga anak, Face at Mask, anong oras na? Umuwi na kayo baka kayo
ay hinahanap ng inyong mga magulang”, ang sabi ng isang matandang
babae. Bigla ay napalingon ang dalawang bata sa pinanggalingan ng boses.
Tiningnan nila ito at napakunot ang noo nila dahil ngayon lamang nila
nakita ang matandang babae kaya naman sinagot nila ito nang pabalang.
“Ang mga magulang nga namin ay hindi kami pinauuwi, ikaw pa kaya?”
ang sagot ni Face sa matandang babae.
“Oo nga! Wala kayong pakialam! Gusto pa naming maglaro eh! Kayo
ang umuwi na’t matulog. ‘Wag ninyo kaming pakialaman.” ang tugon
naman ni Mask.
“Aba! Kayo na nga lang ang aking inaalala, ganyan pa ang inyong
isasagot! Wala kayong galang! Simula bukas ay hindi na kayo
makakapaglaro. Hindi na kayo makikita pa ng inyong mga magulang.”
pagalit na wika ng matanda kina Face at Mask.
Tumawa lamang si Face at si Mask sa sinabi ng matandang babae.
Maya-maya’y may lumabas na puting usok at biglang naglaho ang matanda
kasabay nang pagkawala rin nina Face at Mask.
6
Dali-dali silang dinumog ng mga kapitbahay at tiningnan kung ano
ang nakita ng dalawang ale. Sinipat din nila kung paano ba gawin iyon
upang may pantakip na rin sila sa kanilang mga ilong upang hindi na
tuluyang maamoy ang mabahong paligid.
Nang lumaon, tinawag nila
itong Face Mask dahil simula noon ay
hindi na nila nakita pa ang dalawang
batang naglalaro sa lansangan.
Hinala nila na ang bagay na nakita ay
walang iba kundi ang dalawang
batang mahilig maglaro nang
nakatakip ang mukha.
Pag-unawa sa Binasa
Suriin
7
Mga uri ng pang-abay:
1. Pang-abay na pamanahon – n agsasaad kung kailan naganap,
nagaganap o magaganap ang kilos na taglay ng isang pandiwa sa
pangungusap. Mayroon itong tatlong (3) uri: may pananda, walang
pananda, at nagsasaad ng dalas.
May Pananda
Halimbawa: nang, sa, noon, kung, kapag, tuwing, buhat, mula,
umpisa, hanggang
a. Paalis na kami nang siya ay dumating.
b. Nagpipintura kami sa tanghali.
c. Aawit ako, kung aawit ka rin.
d. Maglalaba tayo kapag sumikat ang araw.
e. Laging nakatakip ang kanilang mga mukha upang hindi sila
makilala ng kanilang magulang sa tuwing hahanapin sila para
tapusin ang pagsasagot sa kanilang mga modyul.
Walang Pananda
Halimbawa: kahapon, kanina, ngayon, mamaya, bukas, sandali
a. Sumayaw kami kahapon sa palatuntunan.
b. Kanina pa sila umalis.
c. Ngayon mo na puntahan si Mareng Winnie.
d. Bukas mo na dalhin ang modyul.
e. Sandali na lamang at aalis na tayo.
Nagsasaad ng Dalas
Halimbawa: araw-araw, tuwing, taon-taon
a. Kailangan mong maligo araw-araw.
b. Tuwing umaga ay naglalaro sila Face at Mask.
c. Nagbabakasyon kami sa Hongkong taon-taon.
d. Linggo-linggo kung mamili ng paninda si Aling Fe.
e. Oras-oras kung magdasal ang mga madre.
8
Samantala, ginagamit ang sa kapag ang kasunod ay isang
pangngalang pambalana o isang panghalip. Ang kay at kina naman ay
ginagamit kapag ang kasunod ay pangngalang pantangi ng isang tao.
Halimbawa:
a. Buksan mo ang pinto sa kusina.
b. Ibinigay ni Mariel sa kapatid ang hawak niya.
c. Pag-aaralin kita kung sa Maynila ka magtitira.
d. Pumunta sa bayan ang mag-asawa.
e. Pakikuha kina Berto ang bayad sa bangus.
f. Kina Amiel at Ariel ang mga prutas na ito.
9
Pagyamanin
1.
2.
3.
4.
5.
1
Mga Pang-abay
1.
.
2.
.
3.
.
4.
.
5.
.
Gawain 3: #LikhaAlamat
Noong araw,
Mula noon,
1
Isaisip
Panuto: Dugtungan ang mga pahayag sa ibaba upang mabuo ang diwa nito.
Gawin ito sa hiwalay na papel.
Pang-ugnay
Pang-abay
Mahalaga ang paggamit ng pang-ugnay upang
Ang pang-abay ay bahagi ng pananalitang
.
.
Isagawa
Goal (Layunin)
Nakasusulat ng isang alamat na nagagamit ang mga pang-abay na
pamanahon, panlunan at pamaraan na may hudyat ng pagkakasunod-
sunod ng pangyayari.
1
Role (Gampanin)
Ikaw ang napili bilang kinatawan ng inyong lugar sa gaganaping
patimpalak sa pagsulat ng alamat na may temang, “Rehiyon Tatlo,
Ipagmalaki Mo!”
Audience (Manonood)
Mga kapwa Pilipino.
Situation (Sitwasyon)
Bilang kinatawan ng inyong lugar, ikaw ay naatasang magbahagi ng
kakaibang bagay na tampok sa inyong lugar.
Product (Produkto)
Isang alamat tungkol sa kakaibang bagay na makikita sa inyong lugar
na siyang kikintal sa mga mambabasa.
Standard (Pamantayan)
Tayahin
Magaling! Ngayon ay natapos ka ng magsulat ng sarili mong alamat.
Kumusta? Marahil ikaw man ay namangha sa taglay mong husay. Matapos
mong magsulat, sagutin mo ang mga sumusunod na katanungan. Ngayon
pa lamang ay binabati na kita sa iyong husay na ipinakita.
1
1-5 Panuto: Basahin at unawain ang mga sumusunod na pangungusap.
Isulat sa iyong sagutang papel ang letra ng tamang sagot.
1. Magbabasa tayo ng aklat araw-araw upang madagdagan ang ating
kaalaman. Ano ang pang-abay na ginamit sa pangungusap?
A. ating C. tayo
B. upang D. araw-araw
1
8. , sa paglabas ng bahay ay nararapat na magsuot ng
face shield at face mask upang maprotektahan ang sarili sa banta ng
COVID-19.
A. una C. ikatlo
B. ikalawa D. ikaapat
Karagdagang Gawain
1
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Peralta, Romulo et al. (2014), Panitikang Asyano 9 Meralco Avenue, Pasig
City.Department of Education- Instructional Materials Council
Secretariat (DepEd-IMCS).
https://www.slideshare.net/aldacostinmonteciano/pangabay-na-
pamanahon