Id do

Spis treci
Przykadowy rozdzia
Katalog ksiek

Kompozycja obrazu
fotograficznego
Autor: Tomasz J. Gazka
ISBN: 978-83-246-2956-5
Format: 170230, stron: 328

Katalog online
Zamw drukowany
katalog
Twj koszyk
Dodaj do koszyka
Cennik i informacje
Zamw informacje
o nowociach
Zamw cennik
Czytelnia
Fragmenty ksiek
online

Kontakt
Helion SA
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 32 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
Helion 19912011

Opanuj sztuk mistrzowskiej kompozycji

twrz zachwycajce, artystyczne fotografie!
Jak wiadomie dobiera i ukada elementy w kadrze, aby tworzy przycigajce
uwag obrazy?
Jak efektownie gra symetri, perspektyw, tem, ksztatem i kolorem?
Jak komponowa obrazy w makrofotografii, zdjcia ludzi, krajobrazw czy architektury?
Podobnie jak harmonijne uoenie dwikw tworzy poruszajc zmysy muzyk, tak umiejtne
dobranie poszczeglnych elementw obrazu kolorw, ksztatw i obiektw skada si na
zachwycajce, pene ekspresji zdjcie. Pikno fotografii budzi si do ycia zarwno dziki idealnemu
uoeniu w kadrze wspgrajcych ze sob elementw, jak i kontrastowemu zestawieniu skadnikw.
Jednak niezalenie od uytych rodkw najwaniejsze jest wiadome ich wykorzystanie. Nawet
najpikniejszy temat zdjcia, najciekawsze ujcie moe zosta zaprzepaszczone, jeli elementy
obrazu zostan nieprawidowo rozmieszczone lub znajdzie si na nim co, co jak faszywy dwik
w melodii w racy sposb zaburzy atmosfer lub odwrci uwag odbiorcw od gwnego
motywu. To wanie kompozycja obrazu fotograficznego w duej mierze decyduje o tym, czy
zdjcie nosi znamiona artyzmu, czy nie.
Oto doskonay podrcznik dla fotografw, w ktrym zawarto popart wieloma ciekawymi
przykadami wiedz na temat teorii kompozycji obrazu, teorii widzenia, zasad analizy i syntezy
otoczenia. Dziki niemu poznasz wszystkie najwaniejsze zasady kadrowania zdjcia, nauczysz si
zrcznie gra kolorem, faktur, perspektyw, bry czy deseniem. Zrozumiesz, jak ludzie patrz
i postrzegaj otoczenie to pozwoli Ci tworzy przycigajce ich uwag, zachwycajce obrazy.
Dowiesz si take, w jaki sposb analizowa fotografie i komponowan scen, zachowywa
spjno formy i treci zdjcia oraz wyksztaci w sobie cenn umiejtno naciskania spustu
migawki zawsze w odpowiednim, niepowtarzalnym momencie. Kady rozdzia tej niezwykej
ksiki koczy si praktycznymi wiczeniami, ktrych wykonanie pomoe Ci pogbi i utrwali
zdobyt wiedz.
Zdobd ca niezbdn wiedz i zacznij wiadomie
kreowa magi obrazu fotograficznego!

Spis treci

Wstp [7]
Rozdzia 1. Widzenie czowieka [11]
Rozdzia 2. Analiza i synteza obrazu fotogracznego [25]
2.1. Zasada analizy [25]
2.2. Prawo syntezy [30]
Rozdzia 3. Kompozycja formalna [35]
3.1. Ramka [36]
3.2. Pole obrazu [38]
3.3. Zoty podzia i konstrukcja elementarna [42]
3.4. Motyw i tre w obrazie fotograficznym [46]
3.5. Trjpodzia i mocne punkty [48]
3.6. Linia [50]
3.7. Plama [55]
3.8. Zasada staych stosunkw [58]
3.9. Forma albo brya [61]
3.10. Faktura [64]
3.11. Rytm [68]
3.12. Dese albo wzr [72]
3.13. Symetria i asymetria [75]
3.14. Kompozycja skona [78]
3.15. Kompozycja centralna [81]
3.16. Rwnowaga [86]
3.17. Punkty wzowe kompozycji [91]

Kompozycja obrazu fotograficznego

3.18. Zasada kierunku [95]

3.19. Linie wice [99]
3.20. Figury geometryczne [102]
3.21. Perspektywa zbiena [105]
3.22. Perspektywa ptasia [110]
3.23. Perspektywa abia [113]
3.24. Perspektywa powietrzna [116]
3.25. Emfaza [119]
3.26. Plany i to [122]
3.27. Kontrast [124]
3.28. Grafizm [127]
3.29. Kolor [130]
3.30. Ostro [135]
3.31. Zudzenie gbi [140]
3.32. Harmonia i dysonans [144]
3.33. Poza konwencj [146]
3.33.1. High key [147]
3.33.2. Low key [151]
3.33.3. Motion blur [154]
3.33.4. Konwersja koloru [157]
3.33.5. Tilt-shift [160]
3.33.6. Izohelia [162]
3.33.7. Freelensing [165]
3.33.8. Time lapse stopping (tls) [168]
3.33.9. Zooming [170]
3.33.10. Slow sync flash [172]
3.33.11. Fotomonta [177]
3.33.12. Panorama [182]
3.33.13. Panoraming [186]

Spis treci

Rozdzia 4. Kompozycja waciwa

albo konstrukcja obrazu fotogracznego [189]
4.1. Proces fotografowania [189]
4.2. Jedno formy i treci [194]
4.3. Symbole w fotografii [197]
4.4. Wyraanie uczu [201]
4.5. Zasada podobiestw i przeciwiestw [205]
4.6. Fotografia opowiadajca albo sceny uliczne [207]
4.7. Fotografia socjologiczna [211]
4.8. Dynamika kompozycji obrazu fotograficznego [215]
4.9. Konwencje w kompozycji fotografii [219]
4.10. Niedopowiedzenie [222]
4.11. Obramowanie [224]
4.12. Multiplikacje [226]
4.13. Kompozycja relatywna [228]
4.14. Zmienno kompozycji [231]
4.15. Opis i podpis [234]
Rozdzia 5. Komponowanie fotograi krajobrazowej [239]
Rozdzia 6. Komponowanie fotograi portretowej [259]
Rozdzia 7. Kompozycja fotograi architektury [275]
Rozdzia 8. Komponowanie fotograi
zblieniowej i makrofotograi [297]
Sowniczek [315]
Bibliograa [325]

239

Rozdzia 5.

Komponowanie
fotograi krajobrazowej

Wszystkie poznane zasady kompozycji mona z powodzeniem

stosowa podczas fotografowania otoczenia. Otoczenie jest krajobrazem. Najczciej sowo krajobraz jest kojarzone z szerok
przestrzeni pl, jezior i lasw. Rzadziej z miastem i z jego gadkimi jak st asfaltami. Jeszcze rzadziej z wntrzami budynkw,
ktre rwnie mog by swoistym krajobrazem.
W zalenoci od tego, co przedstawia, krajobraz mona rnie
nazywa: krajobraz wiejski, miejski, krajobraz morski, grski,
krajobraz supermarketu i wiele innych.
Dla kadego krajobrazu zasady komponowania fotografii
s takie same i zalenie od zamysu artystycznego naley je
stosowa lub zupenie lekceway. Moliwa jest taka sytuacja,
w ktrej twrca, sprzeniewierzajc si oglnie przyjtym reguom kompozycji obrazu fotograficznego, bdzie ukada zastane
elementy po swojemu.
Wanym elementem krajobrazu jest linia horyzontu, ktra
rozdziela pole obrazu na cz doln i grn. Fotograf ma par
moliwoci umiejscowienia linii horyzontu. Duo zaley od zastanej formy. Jeli elementy bdce powyej linii horyzontu maj
ciekaw form, to trzeba im powici sporo miejsca i si rzeczy
horyzont si obniy, pozostawiajc wicej miejsca na grn cz
fotografii. Wzniesie si natomiast, gdy ciekawa forma zwizana
z treci fotografii bdzie zajmowaa jej doln cz.
Tak wic pozioma granica midzy grn a doln czci jest
ruchoma. Zadaniem fotografa jest ustawi t lini w polu obrazu
tak, by kompozycja bya harmonijna, ciekawa i by zwracaa

Kompozycja obrazu fotograficznego

240

uwag. Jest to zadanie bez jednego wyranego rozwizania.

Waciwie rozwiza tajemnicy kompozycji krajobrazu jest tyle,
ilu twrcw fotografii krajobrazowej.
Jeli sign do przykadw dzie najwikszych mistrzw,
to van Gogh malowa w tym samym czasie ten sam krajobraz
co Czanne, a jednak ich dziea s pod kadym wzgldem inne.
Jak mawia nestor polskiej fotografii Jan Buhak (1876 1950):
Pejza jest przymierzem duszy z ziemi, zasuguje na mio i cze.
Pejza jest take wityni trzeba go uszanowa, jeli szanujemy
nasze czowieczestwo 1.

I jeszcze jeden znamienny cytat:

Fotograf moe si nie raz przyglda wasnym pejzaom, aby w nich
znale drog do zrozumienia siebie.

Jan Buhak, Estetyka wiata, Polska

Drukarnia Artystyczna
Grafika, Wilno 1936,
s. 109.

I dalej:
Rozwizanie zagadnienia oglnego, jakie przedstawia stworzenie krajobrazu artystycznie wartociowego, musi wynika przede
wszystkim z samego procesu twrczoci (...), jako wynik intuicji
estetycznej i artystycznej twrcy 2.

Fotografowanie krajobrazu moe przebiega dwoma torami,

ktrych wybr zaley przede wszystkim od osobowoci twrcy,
a ponadto od warunkw pracy, owietlenia, czasu i stanu psychicznego osoby fotografujcej. Pierwszy sposb polega na rejestracji otoczenia w formie impresji, przelotnego spojrzenia
bez dugich godzin oczekiwania, a na przykad chmurka minie
soce. Czasami sposb ten jest stosowany podczas podry,
szybkiego przemieszczania si w terenie.
Druga metoda polega na zyciu si z fotografowanym otoczeniem, na poznaniu jego wad i zalet. Fotograf dugo wybiera
najlepsze punkty widzenia i caymi godzinami czeka na waciwe
owietlenie.
Lubi wraca do ju sfotografowanego miejsca i obserwowa
dziaanie czasu (zdjcia 5.1 i 5.2).
Od bardzo dawna znaem to miejsce z widzenia. Charakterystyczne amfiteatralne pooenie grobw dawao moliwo jed-

Jan Sunderland,
Estetyka fotografii krajobrazu, Wydawnictwa
Artystyczne i Filmowe,
Warszawa 1963, s. 4 i 5.

Rozdzia 5. Komponowanie fotografii krajobrazowej

noczesnego zarejestrowania wielu obiektw na jednej fotografii.

Pierwszy nieg cakowicie zmieni dekoracj sceny. Rozjania
si, a rozproszone przez zachmurzone niebo wiato dao prawie
bezcieniowe owietlenie. Tonacja nieba i ziemi staa si podobna,
wszystko zawiso w biaej przestrzeni.
Powsta nierealny, wyciszony wszechobecn biel wiat midzy niebem a ziemi, peen wspomnie o najbliszych. Kompozycja skona prowadzi widza od lewej gry do prawego dou
i dynamizuje cay ukad.
Po raz kolejny przyjechaem tam w dzie Wszystkich witych i powtrzyem ujcie wykonane zim ubiegego roku. Czy
badanie otoczenia za pomoc fotografii ma jak warto?
Na pewno ma warto emocjonaln. Umoliwia wnikliw obserwacj zmian. Podstawow wad takiego traktowania krajobrazu i jego elementw jest konieczno dugiego czekania
na pewno nie jest to zajcie dla niecierpliwych i przejezdnych,
ktrzy fotografuj krajobraz z okna wycieczkowego autokaru.

241

5.1.
75 mm, f /16, 1 /60 s,
ASA 100, aparat
analogowy, statyw.

Kompozycja obrazu fotograficznego

242

5.2.
75 mm, f /16, 1 /250 s,
ASA 400, aparat
analogowy, statyw.

Charakter krajobrazu mona z powodzeniem pokaza poprzez typowy dla niego fragment (zdjcie 5.3).
Pofadowana powierzchnia ziemi i duga ogniskowa obiektywu pozwoliy na otrzymanie zbioru linii zbiegajcych si gdzie
po prawej stronie poza ramk obrazu. Pochylone wzgldem
podstawy linie utworzyy kompozycj skon. Sabo widoczna
linia horyzontu tworzy wraenie przestrzeni.
Monotoni rwninnego krajobrazu mona rozbi, umieszczajc w jakim miejscu, w mocnym punkcie, element, ktry
bdzie zwraca uwag (zdjcie 5.4).
Czerwony mak i biae chmury tworz wystarczajcy kontrast
kolorw, by widz nie znudzi si ledzeniem drzew na horyzoncie
rwniny. Zainteresoway mnie chmury o ciekawym ksztacie,
dlatego zajy one najwiksz powierzchni pola obrazu.

Rozdzia 5. Komponowanie fotografii krajobrazowej

243

5.3.
200 mm, f /11, 1 /60 s,
ASA 100, aparat
analogowy, statyw.

5.4.
28 mm, f /8, 1 /250 s,
ASA 100, aparat
analogowy.

Kompozycja obrazu fotograficznego

Krajobraz jest stworzony do stosowania efektu perspektywy

powietrznej (zdjcie 5.5).
Obramowanie na pierwszym planie kontrastuje z ukrytymi
za lekk mgiek elementami krajobrazu. Kompozycja z obramowaniem zostaa wzmocniona perspektyw powietrzn w celu
pokazania przestrzeni.
Opisujc t fotografi, nie mona nie wspomnie o roli statywu. Naley on do podstawowego wyposaenia fotografa. Szczeglnie przydatny jest ciki statyw trjnony, ktry stabilizuje
aparat. Uywanie statywu poprawia komfort pracy podczas
komponowania, poniewa aparat unieruchomiony statywem
nie zmienia pooenia, co znacznie uatwia spokojne i dokadne
ustawienie ramki obrazu.
O ile fotografowanie krajobrazu przy uyciu bardzo krtkich czasw i ogniskowej obiektywu zblionej do standardowej
jest moliwe bez podparcia aparatu statywem trjnonym, to
fotografowanie teleobiektywami i w warunkach o obnionym
nateniu owietlenia powinno si odbywa z uyciem solidnej
podpory.
Mj statyw, drewniany staruszek, jest ciki, ale po rozoeniu obciam go dodatkowo, wieszajc pod nim kilkukilogramow torb ze sprztem fotograficznym.

244

5.5.
85 mm, f /13, 1 /320 s,
ISO 200, aparat cyfrowy
z matryc typu FF,
statyw.

Rozdzia 5. Komponowanie fotografii krajobrazowej

245

Fotografia krajobrazowa umoliwia ilustrowanie okrelonego

nastroju, poczynajc od radosnej wiosny, a koczc na ponurej
pnej jesieni (zdjcia 5.6 i 5.7).
To klasyczne rozwizanie kompozycji fotografii krajobrazu.
Jego zaoenie jest takie, e uzyskany widok ma wprawia widza
w miy nastrj ciepego majowego dnia z pogodnym niebem
i kolorowymi poaciami pl. Linia horyzontu w poowie wysokoci pola obrazu stabilizuje kompozycj, a czerwone maki na
pierwszym planie i ukad chmur daj wraenie gbi.
5.6.
35 mm, f /16, 1 /250 s,
ISO 200, aparat cyfrowy
z matryc typu APS-C,
statyw.

Atmosfera pnego zimowego popoudnia sprzyjaa potraktowaniu zastanego odbicia bezlistnych drzew w wodach spokojnego stawu jako ilustracji do ktrego z nokturnw Chopina.

Kompozycja obrazu fotograficznego

246

Spokojne i drgajce rytmy czarnych akcentw na lekko falujcej

powierzchni wody oraz kontrasty walorw wywouj niezrozumiay niepokj, oczekiwanie i domysy. Ledwie dostrzegalna
linia brzegu moe by jednoczenie horyzontem dzielcym ca
kompozycj w poowie wysokoci. Pomimo takiego pooenia
linii horyzontu, ktre powinno stabilizowa ukad, kompozycja
ma cechy dynamicznego migotania i zaprasza do cigego przesuwania wzroku w linii pionowej od statycznych pni drzew do
pofalowanych linii ich odbi.
5.7.
50 mm, f /5,6, 1 /125 s,
ASA 100, aparat
analogowy, statyw.

Dopiero kilka lat po zrobieniu tej fotografii zobaczyem majce podobn form dzieo Staw blask ksiyca z 1904 roku,
autorstwa wybitnego amerykaskiego fotografa Edwarda Stei-

Rozdzia 5. Komponowanie fotografii krajobrazowej

chena (1879 1973). Dzieo Steichena zostao sprzedane w 2006

roku na aukcji w nowojorskim domu aukcyjnym Sothebys za
blisko trzy miliony dolarw.
Jednostajny, a czasami nudnawy krajobraz dobrze jest oywi jakimi detalami nazywanymi sztafaem, czyli dosownie:
ozdob. W krajobrazie sztafaem jest najczciej czowiek widziany z pewnej odlegoci, nienarzucajcy zmiany sposobu
percepcji fotografii krajobrazowej.
Najlepiej jest tak komponowa fotografi krajobrazu, by sztafa by w jaki sposb zwizany z tematem gwnym (zdjcie 5.8).
Zimowe kontrasty sprzyjaj zabawom formalnym z ksztatami i ich wzajemnym ukadem. Ciemne sylwetki drzew s ustawione zgodnie z zasadami perspektywy zbienej i prowadz
widza wprost do spacerowiczw stanowicych sztafa. Pochylone
gazie zamykaj kompozycj w czarno-biaym obramowaniu.
Naturalny, od lewej do prawej, kierunek percepcji wywouje
wraenie, e widoczni na fotografii ludzie zbliaj si do widza.
Skone i pionowe linie zwikszaj dynamik kompozycji.

247

5.8.
35 mm, f /11, 1 /125 s,
ASA 200, aparat
analogowy, statyw.

Kompozycja obrazu fotograficznego

Krajobraz wiosenny na nizinach przecinaj rwnolege linie

granic pl (zdjcie 5.9).
Pasy pl wypeniaj ca powierzchni tej fotografii. Jaskrawy
ty kolor i ziele z szarym uaktywniaj kompozycj. Dynamizuje j rwnie ukad skonych linii. Wzrok, kierowany liniami
krawdzi pl, wdruje pomidzy charakterystycznymi punktami.
Ogldajcy w pierwszej kolejnoci znajduje sylwetk pracujcego czowieka, pniej dostrzega dach domu. Uzupenieniem
caoci jest wyobraenie brzczenia pracowitych pszcz ciko
pracujcych na kwiatach rzepaku.
Perspektywa pasowa zostaa wzmocniona poprzez zagszczenie elementw. Tak kompresj detali uzyskaem, uywajc
obiektywu dugoogniskowego.

Fotografie ze socem w roli gwnej przedstawiaj gwnie

efektowne chwile, gdy zocista kula zmczona caym dniem pracy
chowa si za lini horyzontu.

248

5.9.
135 mm, f /10, 1 /320 s,
ISO 200, aparat cyfrowy
z matryc typu APS-C,
statyw.

Rozdzia 5. Komponowanie fotografii krajobrazowej

249

Czasami fotografuj soce w innej sytuacji (zdjcie 5.10).

Siedzcy w pobliu ptak rozpoczyna trele, witajc nowy
dzie. wit ma swoje kolory. Agresywny pomaracz, lekko tumiony przez mg, ustpuje miejsca brzom, ciemnym zieleniom
i niebieskim szarociom. Centralnie umieszczony najjaniejszy
punkt narzuca sposb ogldania tej fotografii. Zamglon lini horyzontu umieciem w poowie wysokoci pola obrazu,
stabilizujc w ten sposb kompozycj i nadajc jej charakter
uroczystego widowiska.
5.10.
28 mm, f /9, 1 /80 s,
ISO 200, aparat cyfrowy
z matryc typu FF,
statyw.

Kompozycja obrazu fotograficznego

Krajobraz miejski zawiera wiele detali stworzonych przez

czowieka, do trudno znale w nim spokj i rwnowag (zdjcie 5.11).
Styczniowy wit zasta mnie w drodze do pracy. Mimo popiechu nie mogem nie sfotografowa tego fascynujcego widoku,
penego zarazem ciepa i grozy. Detale miasta przeszkadzaj
w penej kontemplacji interesujcego zestawu kolorw namalowanego przez gorc gwiazd. Skone pooenie osi jezdni, biae
punkty wiate samochodw, due kontrasty oraz ssiedztwo
chodnych i ciepych kolorw wzmacniaj nastrj nieznanego.
Wstaje dzie. Jaki on bdzie, nie wie nikt.

Fotografia krajobrazu zawsze kryje jak tajemnic (zdjcie

5.12).
Podstawowym zaoeniem tego projektu byo pokazanie starodawnego miasta z jego zamierzch i tajemnicz przeszoci.
Tajemnica kryje si w mroku, w niedopowiedzeniach ciemnych
czerwieni, w bkitach utopionych w szeroko rozlanych wodach
rzeki. Przeszo miasta, jego historia, nastrj tajemnicy wi

250

5.11.
28 mm, f /5, 1 /125 s,
ISO 400, aparat cyfrowy
z matryc typu APS-C.

Rozdzia 5. Komponowanie fotografii krajobrazowej

si z niewyjanionymi wydarzeniami, w ktrych brali udzia

wadcy i ich poddani, z opowieciami o ebrakach i ulicznych
rynsztokach, o piknych miociach i wyupywaniu oczu za
niesubordynacj.
Kompozycja tej fotografii jest niezrwnowaona. Prawa jej
cz jest wyranie cisza wizualnie od lewej. Dlatego percepcja obrazka wymaga cigego przenoszenia wzroku z miejsca na
miejsce, co wytwarza znane z teorii widzenia napicie wizualne.
Zestawienia kolorw take nie sprzyjaj nudzie.
W kadej kompozycji widz poszukuje miejsc kontrastowych,
std moje wyczekiwanie na chwil, a niebo nad czarnymi sylwetkami wie katedry i zamku pojanieje.
Fotografia doskonale nadaje si do badania zmiennoci krajobrazu (zdjcie 5.13).
Zadanie jest proste: w celu porwnania wygldu okrelonego fragmentu krajobrazu naley wykona jego kilka fotografii
w rnych sytuacjach.
Realizacja takiego projektu polega na wyborze miejsca i regularnym odwiedzaniu go z aparatem fotograficznym.

251

5.12.
28 mm, f /11, 3 s,
ASA 100, aparat
analogowy, statyw.

Kompozycja obrazu fotograficznego

Fotografia krajobrazu moe by zwyczajnym dokumentem

z zapisem czasu i miejsca jej wykonania, ale jednoczenie moe
realizowa gbsze treci, jak na przykad: refleksje nad przemijaniem, zmiany owietlenia tego samego miejsca czy wreszcie
wspominanie tamtych dni. W celu peniejszej i jednoczesnej
percepcji tych kilku obrazkw skomponowaem je na jednej
paszczynie.
Zasadnicze znaczenie w kompozycji fotograficznego krajobrazu ma owietlenie (zdjcie 5.14).
Przednie owietlenie wydobywa ksztaty fotografowanych
elementw i umoliwia zwikszenie wraenia gbi. Kolory
staj si bardziej nasycone i bardziej prawdziwe. Takie wiato
sprawia, e krajobraz zyskuje wymiar poetycki, a nie jest tylko
oschym spisem inwentarza. Pewne znaczenie maj kontrasty,
wystpujce do intensywnie na tej fotografii. To dziki nim
obrazek jest bardziej klarowny i niepozbawiony dramatycznego
wyrazu.
Fotografia ilustruje myli fotografujcego.

252

5.13.
24 mm, f /11, 1 /60 s,
ISO 200, aparat cyfrowy, statyw.

Rozdzia 5. Komponowanie fotografii krajobrazowej

253

5.14.
24 mm, f/8, 1/80 s,
ISO 400, aparat cyfrowy
z matryc typu APS-C,
statyw.

Ksztat ramki pola obrazu i jej pooenie narzuca forma

rozcignitych wzdu linii horyzontu elementw krajobrazu
(zdjcie 5.15).
Mrony soneczny poranek z czystym i rzekim powietrzem
jest wrcz idealn chwil na fotografowanie krajobrazu. Oszronione krzewy i drzewa oraz bkitne niebo tworz dobr atmosfer, skaniajc do pozytywnego mylenia o przyszoci.
Widoczna zbieno linii poboczy drogi prowadzi widza w gb
nieznanego, niedopowiedzianego.
Horyzontalny ukad czci krajobrazu spowodowa, e zastosowaem technik panoramy zoonej z trzech oddzielnych
fotografii zszytych w programie graficznym. Fotografia obejmuje teren widoczny pod ktem okoo 120 stopni.

5.15.
35 mm, f /11, 1 /250 s,
ISO 200, aparat cyfrowy
z matryc typu APS-C,
statyw, trzy fotografie
na zakadk o wielkoci
30 procent dugoci
podstawy kadej z nich,
obrt aparatu z obiektywem wok rodka
optycznego obiektywu.

Kompozycja obrazu fotograficznego

Krajobraz jest trjwymiarow przestrzeni, ktr mona

symulowa na fotografii, wykorzystujc znane efekty kompozycyjne. Naley do nich perspektywa zbiena (zdjcie 5.16).
Praca skoczona, mona odjecha na zasuony odpoczynek.
Zbiegajce si linie odprowadzaj strudzonego oracza. Boczne
popoudniowe wiato wydobywa faktur ziemi, wysokiej miedzy i polnej drogi. Zielone poacie ozimin zamykaj kompozycj
z obu stron, uspokajajc j mimo dynamicznych kontrastw.

Za pomoc fotografii fragmentw krajobrazu mona sprbowa wyrazi okrelon myl (zdjcie 5.17).
By grudzie 1993, znalazem si tu przypadkowo. Nie byem
przygotowany na fotografowanie w takim pmroku bez uycia
statywu. Ustawiem czas najkrtszy ze wszystkich moliwych,
tak by fotografia nie bya poruszona.
W tej kompozycji pojawiaj si symbole. Latarnia symbolizuje sygna, poszukiwanie zguby, wiedz, poszukiwanie prawdy,
wiato duchowe, mijajc chwil, poszukiwanie prawdziwego
czowieka. Najlepszy to czowiek, jakiego w Rzeczpospolitej
moesz znale, z latarni przez trzy roki i sze niedziel chodzc powiedzia Zagoba o Podbipicie w Ogniem i mieczem

254

5.16.
28 mm, f /11, 1 /125 s,
ASA 200, aparat
analogowy, statyw.

Rozdzia 5. Komponowanie fotografii krajobrazowej

255

5.17.

Henryka Sienkiewicza (1846 1916)3. Czerwie symbolizuje wiele

rzeczy, w tym przypadku moe to by mio, odwaga, gniew,
msko, rado, namitno, szczcie, grzech, miosierdzie,
ciepo, oddanie, mczestwo. awce take mona przypisa
rne znaczenia, w tym przypadku moe by ona symbolem
oczekiwania, nieszczcia, niespenienia, wyznania, zwierze,
spotkania, zawodu miosnego.
Proponuj w ramach wiczenia sprbowa wymyli histori
adekwatn do tej kompozycji.
Nie mog nie wspomnie tu o wybitnym twrcy fotografii krajobrazowej, amerykaskim fotografie i pianicie Anselu Adamsie

Henryk Sienkiewicz,
Ogniem i mieczem, t. II,
Beskidzka Oficyna Wydawnicza, Bielsko-Biaa
1994, s. 198.

Kompozycja obrazu fotograficznego

256

(1902 1984), ktry by autorem systemu strefowego, umoliwiajcego wiksz kontrol nad jakoci techniczn obrazu
fotograficznego. Adams napisa wiele tekstw o fotografii, w tym
w szczeglnoci o fotografii krajobrazowej. Pisa:
Wierz w pikno. Wierz w kamienie i wod, powietrze i ziemi,
ludzi, ich przyszo, ich przeznaczenie.

I gdzie indziej:
Byem w stanie wyobrazi sobie podany obraz: nie takim, jakim
jawi mi si w rzeczywistoci, ale takim, jakim go czuem, i takim,
jakim chciaem, eby by 4.

Warto obejrze fotograficzne dziea Ansela Adamsa.

wiczenie 5.1.

Wykonanie tego wiczenia bdzie wymagao duego powicenia i cierpliwoci. Proponuj wybra jakie miejsce w terenie
i fotografowa je raz w miesicu. Bdzie to doskonay materia
do przekazywania rnych treci.
wiczenie 5.2.

Wykonaj fotografi krajobrazu ilustrujc nastrj deszczowej

pogody.
wiczenie 5.3.

Proponuj wykonanie fotografii krajobrazu miejskiego w dzie,

przy dugim czasie otwarcia migawki, na przykad 10 20 sekund.
Fotografia powinna by wykonana w ruchliwym miejscu, penym
przechodniw i pojazdw. Aparat powinien by zamocowany
na statywie.
wiczenie 5.4.

Sfotografuj k o wicie.
wiczenie 5.5.

Sfotografuj wysoki las sosnowy w czasie sonecznej pogody

z mg.

Oba cytaty pochodz

ze strony: http://
pl.wikiquote.org/wiki/
Fotografia.

Rozdzia 5. Komponowanie fotografii krajobrazowej

wiczenie 5.6.

Droga jest nieodcznym skadnikiem krajobrazu. Proponuj

wykonanie fotografii polnej drogi w ten sposb, by nie byy widoczne adne atrybuty wspczesnoci. Tak mogaby wyglda
droga, ktr wojska pod wodz polskiego krla Wadysawa
Jagiey (1351 1434) szy w lipcu 1410 roku na Grunwald.
wiczenie 5.7.

Wyszukaj w terenie miejsce, z ktrego wida kilkukilometrowy

odcinek drogi poza miastem, i wykonaj fotografi tej drogi wieczorem, w czasie gdy przejeda ni wiele pojazdw. Na fotografii
powinna by widoczna droga, jej otoczenie, a take kolorowe
smugi narysowane przez wiata pojazdw. Zwr uwag na
niebo, ktre jest nieodcznym elementem krajobrazu. Powinno
ono by czytelne i zapenione waciwymi atrybutami.
wiczenie 5.8.

Wykorzystaj do pokazania krajobrazu odbicie w lustrze wody

morza, jeziora, stawu, kauy.
wiczenie 5.9.

Sztafa oywia krajobraz. Wdrujc krawdzi szerokiej doliny,

odszukaj element, ktry mgby by sztafaem, i sfotografuj
taki krajobraz.
wiczenie 5.10.

Wykonaj fotografi krajobrazu miejskiego w postaci panoramy.

wiczenie 5.11.

Krajobraz przemysowy moe nie pozytywne treci. Sprbuj

wykona fotografi, ktra bdzie pokazywaa konieczno istnienia przemysu.
wiczenie 5.12.

Poka za pomoc fotografii krajobraz zdegradowany przez czowieka.

257