Professional Documents
Culture Documents
Typografia Od Podstaw. Projekty Z Klasą
Typografia Od Podstaw. Projekty Z Klasą
Spis treci
Przykadowy rozdzia
Katalog ksiek
Katalog online
Zamw drukowany
katalog
Twj koszyk
Dodaj do koszyka
Cennik i informacje
Zamw informacje
o nowociach
Zamw cennik
Czytelnia
Fragmenty ksiek
online
Kontakt
Helion SA
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 32 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
Helion 19912011
Typografia od podstaw.
Projekty z klas
Autor: Robin Williams
Tumaczenie: Piotr Cielak na podstawie Mistrzowskie stosowanie
czcionek. Jak to zrobi? w tumaczeniu Anny Witerkowskiej
ISBN: 978-83-246-2758-5
Tytu oryginau: The Non-Designer's Type Books, Deluxe Edition
Format: 168237, stron: 240
Spis treci
Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Maa powtrka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Aldus Manutius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Czytelno i zrozumiao
2. Sztuka czytelnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
3. Sztuka zrozumiaoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Interpunkcja
4. Dobre i ze cudzysowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
5. Optyczne wyrwnywanie marginesw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
6. Style w interpunkcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
7. Przesuwanie znakw wzgldem linii podstawowej . . . . . . . . . . . 69
Typografia_book.indb5
2010-08-2705:58:24
spis treci
Mistrzowski skad
8. Open Type i zestawy eksperckie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
9. Kapitaliki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
10. Cyfry nautyczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
11. Ligatury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
12. Pisma wskie i szerokie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
13. Typografia afiszowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Odstpy
14. Kerning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
15. Interlinia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
16. Odstpy midzy akapitami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
17. Wyrwnanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Szczegy
18. Nagwki i podtytuy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
19. Cytaty i wyimki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
20. Podpisy pod ilustracjami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
21. Wyrnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
22. Przenoszenie wyrazw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Typografia_book.indb6
2010-08-2705:58:24
spis treci
Efekty specjalne
23. Litery ozdobne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
24. Inicjay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
25. Kolor w typografii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
26. Ornamenty i symbole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
27. Kroje z semiogramami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
28. Nie bd niemiay! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Typograficzne dylematy
29. Sugestywna typografia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
30. Wybr kroju pisma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
31. Grzechygwne dtp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
32. O modzie w typografii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
Informacje dodatkowe
Dodatek A Zaufaj swoim oczom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
Typografia_book.indb7
2010-08-2705:58:24
Open Type
izestawy eksperckie
Typografia_book.indb77
2010-08-2705:58:31
78
mistrzowski skad
Kapitaliki
Niemal kady program pozwala zamieni mae litery wKapitaliki. Potakiej zmianie wiel
kie litery pozostaj wielkimi literami, amae wygldaj jak wielkie, lecz sodnich nieco
mniejsze. Niestety, podczas tworzenia kapitalikw wikszo programw poprostu skalu
je majuskuy doodpowiedniej wysokoci. Proporcje pisma zostaj zachwiane prawdzi
we majuskuy wygldaj przy przeskalowanych naduo grubsze (przykady zastosowania
kapitalikw znajdziesz nastronie 90.). Kapitaliki zzestaww eksperckich ikrojw Open
Type nie szwykymi pomniejszonymi majuskuami, lecz zaprojektowanymi specjalnie
wtym celu znakami, dziki czemu znakomicie wspgraj zwikszymi odnich wersali
kami wpimie otej samej wysokoci. Wicej szczegw naten temat zawiera rozdzia 9.
Typografia_book.indb78
2010-08-2705:58:32
79
Ligatury
Oprcz standardowych ligatur, takich jak lub , zestawy eksperckie oferuj zazwyczaj
wicej kombinacji znakw (naprzykad Rp dla rupii). Wicej informacji natemat liga
tur znajdziesz wrozdziale 11. Jeszcze wicej ligatur iwariantw znakw zawieraj kroje
OpenType, oczym przekonasz si ju nastronie 83.
Litery ozdobne
Bardziej rozbudowane zestawy eksperckie oferuj te tzw. litery ozdobne (ang. swash letters), ktre mog nada Twojej pracy bardziej wysmakowany wygld. Warto jednak pami
ta, etakie litery sjak sodkie ciasto pyszne, jeli zje si kawaek, lecz atwo mona
przesadzi. Uywaj ich zumiarem. Zamaszyste znaki zostay pomylane jako ozdobne
wykoczenie frazy, czasami wsuwaj si te pod ssiednie litery. Nie powinny jednak roz
pycha wierszy itworzy nieproporcjonalnych, duych odstpw. Oliterach ozdobnych
bdzie jeszcze mowa wRozdziale 23.
Pauzy
Zgodnie zpolskimi reguami typograficznymi znak pauzy powinien by oddzielony ods
siadujcych zni wyrazw zwykymi odstpami midzywyrazowymi. Niektrzy uwaaj
jednak, etakie rozwizanie powoduje powstanie zbyt duych optycznych przerw wcigu
tekstu irezygnuj zwstawiania wspomnianych spacji, prbujc wyregulowa odstpy przy
uyciu kerningu. Niezdecydowanym przychodz wsukurs specjalnie zaprojektowane pau
zy odugoci zwykej pauzy, ktre maj niejako wbudowane niewielkie odstpy, ua
twiajce zachowanie odpowiedniej odlegoci odssiednich wyrazw. Zewzgldu nabrak
stosownego skrtu klawiaturowego, takiego znaku naley niestety poszuka samemu.
Ornamenty
Zestawy eksperckie ifonty OpenType czsto zawieraj te ornamenty (% ),
ktre seleganck alternatyw dla zwykych krojw typu dingbats. Oornamentach iin
nych znakach (semiogramach) pisz wrozdziale 26.
Wicej oOpenType
Okrojach OpenType mogabym pisa wnieskoczono Gar przydatnych informa
cji naich temat znajdziesz nastronach 82 84.
Typografia_book.indb79
2010-08-2705:58:32
80
mistrzowski skad
Typografia_book.indb80
2010-08-2705:58:33
81
Zestawy eksperckie
: o p ewwikszoci
n t y p e & serwisw
e x p e r tinternetowych
sets
83
Eksperckie zestawy znakw mona8 kupi
zajmujcych si sprzeda fontw (wybrane serwisy tego typu znajdziesz wdo
datku B). Zewzgldu nato, ezwyky font moe zawiera zaledwie 256 zna
kw, zestaw ekspercki zazwyczaj skada si zwielu oddzielnych plikw zkro
jamican
nalecymi
dotej
samej
Innymi
wtakim
zestawie
You
buy expert
sets at
mostrodziny.
of the font
web sowy,
sites (see
a partial
list in prcz
pliku
zwaciwym
krojem
moesz
naprzykad
znale
plik
zsamymi
Appendix B). Because a regular font can only hold up to 256 characters, an kapi
talikami,
cyframi
nautycznymi,
windeksie
expert
set samymi
is actually
a collection
of fonts znakami
in the same
family. Thgrnym
at is, in idolnym,
an
ozdobnymi
inicjaami
itd. the
Kompletny,
rozbudowany
zestaw
expert
package
you will get
regular font,
plus you might
get tego
a fonttypu
thatniejed
contains
justzawiera
the small
another
that contains
oldstyle
gures,
superscripts,
nokrotnie
30caps,
rnych
wariantw
igrup
znakw
nalecych
dotego sa
and
subscripts.
And yet
another
for italic
swash.
A complete
expert
set package
mego
kroju pisma!
Kady
znich
bdzie
stanowi
odrbn
pozycj
nalicie fon
might
contain
up to85thirty
tw (patrz
strony
86).dierent fonts in the one family! Each font will
nalece
dozestawu
ThPliki
is is the
Adobe Caslon
Expert
family
with
all theZwr
Adobe Caslon Expert.
individual
fonts
for
the
uwag narne warianty
regular character set and
podstawowego kroju idodatki
each of the expert additions.
wchodzce wskad takiego
zestawu.
Nawiasem
zanim
nazakup
zestawu read
eksperckiego,
ko
Before
you mwic,
run out and
buyzdecydujesz
a bunch of si
expert
sets, carefully
about
niecznie
zapoznaj
si
zmoliwociami
standardu
OpenType,
ktry
stopniowo
OpenType. OpenType is eventually going to replace expert sets. If youre using
InDesign,
sets andsi
move
right intoInDesign,
OpenType.
If youre using
jewypiera.skip
Jeliexpert
posugujesz
programem
towogle
nie musisz
QuarkXPress,
anygowy
versionwspomnianymi
earlier than 7.0, youre
stuck with
expert sets.
zawraca sobie
zestawami
odrazu
signij pokroje
OpenType. Zestawy eksperckie mog jednak stanowi ostatni desk ratunku
dla uytkownikw programu QuarkXPress wwersjach starszych ni 7.0.
Typografia_book.indb81
2010-08-2705:58:33
82
mistrzowski skad
Kroje OpenType
Standard OpenType zosta opracowany przez firmy Adobe iMicrosoft woparciu osystem
kodowania onazwie Unicode, ktry umoliwia adresowanie znakw przy uyciu dwch
bajtw danych. Techniczne aspekty tego rozwizania nie sistotne najwaniejszy jest
efekt, czyli moliwo tworzenia zestaww zawierajcych ponad 65 tysicy glifw, zamiast
dotychczasowej skromnej liczby 256 znakw dostpnych wzwykych fontach.
Glif tokonkretna wersja danego znaku. Naprzykad litera z jest pewnym znakiem, lecz
taminuskua totylko jeden zwielu jej wariantw mamy bowiem wielk liter Z, ka
pitalik z, ozdobne Z, czy te zeznakiem diakrytycznym. Kady znich jest pew
nym glifem powizanym zliter z.
Krj OpenType moe obejmowa cae zestawy znakw, poczwszy odprawdziwych ka
pitalikw, przez uamki iznaki ozdobne, a doligatur wszystkie te grupy zostan opi
sane wkolejnych rozdziaach.
Moliwo zawarcia ponad 65 tysicy znakw wramach jednego kroju pozwala opracowa
fonty obsugujce kilka rnych jzykw. Naprzykad kroje OpenType Pro firmy Ado
be zazwyczaj zawieraj cyrylic napotrzeby jzyka rosyjskiego ipokrewnych, pen gam
liter zeznakami diakrytycznymi, stosowanych m.in. wjzyku polskim itureckim, atak
e znaki alfabetu greckiego ().
Fonty OpenType swieloplatformowe zakupionego kroju moesz zpowodzeniem
uy wsystemach Mac OS, Linux, Unix iWindows. Tobardzo pomocne wsytuacji, gdy
dokumenty sprzenoszone pomidzy rnymi systemami.
Krj OpenType moe zawiera rne warianty optyczne dla rnych rozmiarw znakw.
Zgodnie ztym, oczym wspomniaam nastronie 78, zasadniczo kroje powinny by projek
towane pod ktem okrelonych rozmiarw, anie tylko powikszane izmniejszane wra
zie potrzeby naekranie komputera. Wkrojach OpenType mog znajdowa si warian
ty znakw zaprojektowane specjalnie zmyl otekstach drukowanych drobnym drukiem,
gwnie podpisach (ang. caption) wrozmiarze od6 do8 punktw, wariant standardowy
(ang. regular) dla tekstu orozmiarze od9 do13 punktw, wariant nagwkowy (ang. subhead) dla tekstu od14 do24 punktw iwariant afiszowy (ang. display) dla tekstu od25
do72 punktw. Napokazanych poniej przykadach moesz porwna rnice wgrubo
ci iproporcjach znakw wkadym zwymienionych wariantw pisma, dostosowanych
dornych zada odmiany przeznaczone doskadania drobnych napisw snieco ci
sze icharakteryzuj si wikszym wiatem midzy znakami, odmiany dowikszych na
pisw slejsze izoone nieco cianiej.
Typografia_book.indb82
2010-08-2705:58:33
83
Tak wyglda litera e, ktra powinna zosta uyta wrodku wyrazu. cznik zle
wej strony umoliwia stworzenie pynnego poczenia zpoprzednim znakiem
Talitera e, bez cznika, zostanie wstawiona jaki pierwsza litera wyrazu lub jako
pierwsza litera pomajuskule, zktr nie mona jej bezporednio poczy
Talitera e doskonale nadaje si doumieszczenia nakocu wyrazu
Typografia_book.indb83
2010-08-2705:58:33
84
mistrzowski skad
Zanim kupisz
Nie wszystkie kroje OpenType obejmuj znaki dodatkowe! Wiele znich tozwy
ke fonty, ktre przeszy ma kosmetyk isteraz sprzedawane wformacie
OpenType, lecz nie zawieraj wszystkich cudownoci opisanych wtym rozdzia
the non-designers type book
86
le. Naprzykad spord krojw firmy Adobe najbogatsze inajpeniejsze skro
je oznaczone przyrostkiem Pro. Zanim zdecydujesz si nazakup wybranego
kroju, poszukaj, czy bdzie on zgodny zfunkcjami takimi jak automatyczne za
Check before you buy
stpowanie znakw (ang. automatic characters substitution) lub warianty optycz
Not all OpenType fonts include extra characters! Many have just had a facelift
ne and
(ang.are
opticals).
Wserwisach takich jak Veer.com opis kroju zawiera wszystkie
now in the OpenType format, but the great things you see in this
niezbdne
informacje
okadym
zkrojw
OpenType,
ktry
sihave
wofer
chapter are
not included.
The Adobe
OpenType
fonts that
are znajduje
feature-rich
cie.the
Poza
tym
wserwisie
Veer.com
znajdziesz
te
dokument
pdf
zinformacja
word Pro in their names. When buying a font, look for features such as
miautomatic
dotyczcymi
standardu
OpenType
istosowania
formacie;
characters
substitution
or opticals.
On a fontw
web sitewtym
like Veer.com,
wspomniany
dokument
pobra
zdowolnej
zfontem
OpenType.
the specs clearly
tell youmoesz
what you
can expect
in any strony
OpenType
font. Veer
also
provides pdfs that explain more about OpenType and how to use it; you can
download
the krojw
pdf fromOpenType
any page that displays an OpenType font.
Dwa
rodzaje
Kroje OpenType mona podzieli nadwa rodzaje. Pierwszy znich tokroje
Two types of OpenType fonts
oparte nastandardzie PostScript; takie, ktre sdostpne wbibliotece krojw
There are two types of OpenType fonts. One is PostScript-based, such as
Adobe Type. Pliki ztymi fontami maj rozszerzenie .otf. Drugi rodzaj krojw
those in the Adobe Type Library. They have an .otf extension in the font le
OpenType zosta opracowany woparciu ofonty TrueType. Pliki ztymi fonta
name. The other type is TrueType-based and has a .ttf extension.
mi maj rozszerzenie .ttf.
You can install and use any avor of OpenType font along with PostScript
Kroje
monafonts.
dowolnie czy zkrojami PostScript Type iiTrueType.
TypeOpenType
1 and TrueType
Typografia_book.indb84
2010-08-2705:58:34
85
Kilka sw okorzystaniu
zzestaww eksperckich
Wad zestaww eksperckich jest ich rozbicie naoddzielne kroje zawierajce wycznie
znaki specjalne, dlatego te nie mona wykorzystywa ich wcodziennej pracy tak, jak
zwykych fontw. Jeli naprzykad chciaby wpisa adres, musisz nachwil wybra je
den zkrojw nalecych dozestawu eksperckiego, zawierajcy cyfry nautyczne, apotem
wrci dopodstawowego kroju, ktrym skadae tekst. Aby wstawi ornament lub pau
z , musisz zmieni krj dla tego jednego znaku. Podobnie gdy chcesz wstawi liter
ozdobn. Wwielu zestawach eksperckich zawierajcych kapitaliki nie maodpowiadaj
cych im wersalikw. Tak wic kady wyraz, ktry zawiera oba rodzaje liter, wymaga dwu
krotnej zmiany fontu. Aby uatwi sobie spraw, mona uy funkcji typu znajd iza
mie. Mona te przygotowa makro lub zdefiniowa klawisze skrtw.
Innym problem zwizany zkorzystaniem zzestaww eksperckich polega natym, eich
dystrybutorzy nie zawsze dostarczaj kompletu informacji oznakach, jakie zestaw zawiera,
atymczasem wiedza otym, gdzie mona wykorzysta niektre zobco wygldajcych zna
kw lub jak jeuzyska, mogaby by uyteczna. Niektre zestawy zawieraj rwnie ukry
te znaki, ktrych uzyskanie wymaga uycia kombinacji czterech klawiszy (np.Option+Y,
anastpnie Shift+N wsystemie Mac OS).
Typografia_book.indb85
2010-08-2705:58:34
mistrzowski skad
86
88
When you see a tiny triangle in the corner of a glyphs box, you know there are
Jeli wrogu danego glifu widoczna jest malutka trjktna strzaka, toznaczy,
alternate glyphs for that character. Click on the triangle to see the alternates,
edany
znak
wystpuje
wkilkua glyph
rnych
wersjach.
Kliknij
tstrzak,
abythejewy
as shown
above.
Double-click
to make
it appear
on the
page where
wietli
(patrz
rysunek).
Dwukrotne
kliknicie
wybranego glifu powoduje jego
insertion
point
is ashing
or where text
is selected.
automatyczne umieszczenie wedytowanym tekcie, wmiejscu, wktrym znaj
duje si kursor lub zaznaczenie.
Typografia_book.indb86
2010-08-2705:58:34
Kapitaliki
Projektanci itypografowie znaj wiele sztuczek, dziki ktrym ich pra
ce spikne isprawiaj przyjemno czytajcemu. Jedn znich jest umiejt
ne uycie kapitalikw. Tnazw okrela si wielkie litery, majce wprzyblie
niu wysoko minusku. Kapitaliki sczsto uywane zewzgldu naefektowny
wygld, jednak maj one rwnie kilka praktycznych zastosowa weleganckiej
typografii. Czsto uywa si ich napocztku artykuu lub rozdziau pierw
szy wiersz lub pocztek wiersza skada si wwczas kapitalikami, tak jak wtym
akapicie. Jest toprosty ielegancki sposb, bywprowadzi czytelnika wtekst.
Typografia_book.indb87
2010-08-2705:58:34
88
mistrzowski skad
Typografia_book.indb88
2010-08-2705:58:34
9. kapitaliki
89
Prawdziwe kapitaliki
Niewiele rodzin fontw zawiera rasowe kapitaliki. Takie znaki zostay odpo
cztku dokoca zaprojektowane jako kapitaliki, zeszczeglnym uwzgldnie
niem dopasowania proporcji igruboci kresek dokresek odpowiadajcych im
majusku. Takie prawdziwe kapitaliki czsto sdostpne wkrojach OpenType,
zawierajcych tysice rnych znakw iich wariantw. Wprogramach obsugu
jcych zaawansowane moliwoci standardu OpenType, takich jak InDesign, na
cinicie skrtu klawiaturowego powodujcego przeksztacenie tekstu nakapi
taliki powoduje wybranie prawdziwych kapitalikw, jeli tylko sone dostpne.
Kapitaliki ste niekiedy dostpne wzestawach eksperckich, wpostaci oddziel
nego pliku zawierajcego tylko znaki tego typu (zajrzyj dorozdziau 8.). Za
stosowanie prawdziwych kapitalikw nadaje publikacji elegancki wygld inie
zakca pynnoci czytania.
Typografia_book.indb89
2010-08-2705:58:34
90
mistrzowski skad
Pomimo i tekst jest interesujcy, sporego wysiku wymaga przeczytanie go dokoca, prawda? Kapitaliki wcale nie satwiejsze
doczytania ni wersaliki.
Typografia_book.indb90
2010-08-2705:58:34
Cyfry nautyczne
Liczby iwartoci numeryczne skadaj si zcyfr. Cyfry dostpne wwikszoci
typowych krojw pisma przypominaj wielkoci wersaliki iwstawione dotek
stu wydaj si zbyt due. Wprzeszoci cyfry byy projektowane napodobie
stwo maych liter, miay wyduenia dolne igrne, dziki czemu gadko ipik
nie wtapiay si wtekst. Tzw. cyfry nautyczne (inaczej: mediewalowe) elegancko
prezentuj si take wduych rozmiarach. Gdy raz zaczniesz ich uywa, znie
chci bdziesz wraca dozwykych cyfr.
Popatrz, jak wielkie iniepasujce doreszty tekstu scyfry wtych tekstach:
Kochany Janie, zadzwo, prosz, o15.00 pod numer 438-97-62 wcelu
omwienia lubu. Lub napisz domnie naadres: 87-505, ul. Uliczna 916.
Zkolei tutaj cyfry elegancko koresponduj zreszt tekstu:
Kochany Janie, zadzwo, prosz, o15.00 pod numer 438-97-62 wcelu
omwienia lubu. Lub napisz domnie naadres: 87-505, ul. Uliczna 916.
Typografia_book.indb91
2010-08-2705:58:34
92
mistrzowski skad
Guziki
473
rubki 1892
Roboty
19,5
Gorzej, jeli uyje si takich cyfr dozoenia liczb wobrbie zwykego tekstu wwczas
ich staa szeroko powoduje powstanie nierwnych odstpw izazwyczaj wymaga ker
ningu. Przyjrzyj si uwanie odstpom midzyliterowym wponiszym numerze telefonu:
Cyfry wprzykadzie zlewej strony s staej szerokoci, tworz elegancko wyrwnan kolumn. Zkolei zestawienie poprawej
stronie zostao zoone cyframi oproporcjonalnych odstpach, wskutek czego caa ich
kolumna nie jest idealnie wyrwnana.
Wkrojach OpenType czsto dostpnych jest kilka wersji cyfr:
Nautyczne proporcjonalne
1234567890
1234567890
1234567890
1234567890
Klasyczne proporcjonalne
Typografia_book.indb92
2010-08-2705:58:35
Ligatury
Ligatury spojedynczymi znakami typograficznymi, ktre skadaj si zdwch
lub kilku poczonych liter. Popularnymi ligaturami skombinacje fi ifl.
Typografia_book.indb93
2010-08-2705:58:35
94
mistrzowski skad
Wstawianie ligatur
Wsystemie Mac OS dwie podstawowe ligatury i, mona wstawi wdowolnej apli
kacji. Wsystemie Windows sone dostpne tylko wkrojach OpenType izestawach eks
perckich. Wcelu wstawienia wymienionych ligatur wsystemie Mac OS uyj nastpuj
cych skrtw:
Option+Shift+5
Option+Shift+6
Wsystemie Windows wymienione ligatury (oczywicie wtych krojach, ktre zostay wnie
wyposaone) mona wprowadzi przy uyciu tablicy znakw lub innych narzdzi tego ty
pu; wstandardzie Unicode maj one kod U+FB01 iU+FB02.
i bez kropki
Zasadniczo ligatury nie suywane wtypografii afiszowej (pimie od24 punktw wzwy).
Jeli masz kopot zf przesaniajcym kropk nad i, sprbuj uy znaku bez kropki: .
Wcelu wstawienia tego znaku uyj panelu Glyphs (Glify) wprogramie InDesign (wsys
temie MacOS moesz wprowadzi go skrtem Option+Shift+B).
Znaki bez kropek przychodz wsukurs wsytuacjach, gdy kropka zaczyna przeszkadza,
coczsto dzieje si wprzypadku pochylonych ozdobnych majusku.
Typografia_book.indb94
2010-08-2705:58:35
Pisma wskie
i szerokie
Rodziny krojw czsto maj wicej ni tylko cztery podstawowe odmiany:
Regular, Italic, Bold iBold Italic. Wiksze rodziny mog zawiera jeszcze od
miany: Condensed, Bold Condensed, Extra Condensed, Extended, Black Exten
ded itd. Istniej rwnie specjalne, pojedyncze kroje, ktrym nadano bardzo w
ski lub bardzo szeroki, ciki wygld.
Krj wski (ang. condensed) jest krojem, ktry wyglda, jakby zosta skompreso
wany lub cieniony wpoziomie. Krj poszerzony (ang. extended) wyglda tak,
jakby zosta rozcignity. Takich odmian moesz uy dorozwizania pewnych
problemw typograficznych lub poprostu wcelu uzyskania ciekawego efektu.
Typografia_book.indb95
2010-08-2705:58:35
96
mistrzowski skad
Kroje wskie
Gdy zaley Ci naoszczdnoci miejsca, wskie kroje sdoskonaym rozwi
zaniem. Zapewne zauwaye ju, i niektre kroje zajmuj duo wicej prze
strzeni ni inne. Porwnaj powierzchnie zajte przez dwa teksty poniej, zo
one krojami Garamond iTimes. Ten drugi zosta zaprojektowany specjalnie
dla gazety London Times znaki sszczuplejsze, przez cozajmuj mniej
miejsca, ale wci sznakomicie czytelne. Nawet napodstawie tak maej prb
ki mona stwierdzi, edua partia tekstu zoona krojem Times wypeniaby
znaczco mniejsz powierzchni ni pismo Garamond wtym samym rozmia
rze, cho Times wydaje si wikszy. (Dzieje si tak zpowodu wysokoci minu
sku; zajrzyj nastron 15, zawierajc wicej szczegw naten temat).
Miay namnie cudowny, terapeutyczny wpyw, te katastrofy, ktrym robiem korekt Kiedy
wiat rozpad si iostatnie wydanie
poszo dodruku, korektorzy cicho
pozbierali wszystkie przecinki,
redniki, czniki, asteriksy, nawiasy,
kropki, wykrzykniki itd. iwoyli
jedomaego pudeka nad krzesem
wydawcy. Comme a tout est rgle.
Typografia_book.indb96
2010-08-2705:58:35
97
Typografia_book.indb97
2010-08-2705:58:35
98
mistrzowski skad
am zasady
Odczasu doczasu trzeba zaprojektowa nietypowy, przycigajcy uwag tytu
zuyciem wskiej lub poszerzonej odmiany kroju, ale taka nie istnieje lub jej
wygld Ci nie odpowiada. Wtakich wypadkach mona oczywicie zama wspo
mniane wczeniej zasady, lecz jeli ju si natozdecydujesz zam jzgu
stem! Niech Twj projekt wyglda tak, jakby celowo znieksztaci pismo. Je
li nie bdzie tooczywiste, wyrafinowany czytelnik (atakich jest coraz wicej!)
pomyli, enie miae pojcia otym, corobie. Wic miao. Wicej odwagi.
Syrena
jest
Typografia_book.indb98
2010-08-2705:58:35
Typografia
afiszowa
Termin typografia afiszowa odnosi si dopisma duego, plakatowego, kt
re jest przeciwiestwem tekstu waciwego, podzielonego naakapity, zoone
go pismem od9 do12 punktw. Niektrzy mog uzna, etypografia afiszowa
(inaczej: tytuowa) totylko nagwki, ale wzasadzie okrela si tak kade pismo
od24 punktw wzwy. Kroje dekoracyjne rwnie nazywa si tym mianem, po
niewa zwykle uywamy ich wduych rozmiarach iprzy specjalnych okazjach.
Storzecz jasna bardzo oglne definicje. Wklasyfikacji projektowania kro
jw pism rwnie istnieje termin typografia afiszowa. Takie kroje stworzo
ne zprzeznaczeniem dla tekstw inapisw oduych rozmiarach.
Dawno temu, kiedy znaki byy wycinane rcznie wmetalu, projektant zmienia
istotne cechy wraz zewzrostem stopnia pisma: cienkie kreski staway si jeszcze
ciesze, szeryfy delikatniejsze, tak samo miejsca, wktrych litery cz si zeso
b. Czasami zmienia si te stosunek wysokoci tekstu dowysokoci majusku.
Natomiast komputer nie robi adnych rozrnie midzy literami rnej wy
sokoci. Bez skrpowania skaluje rdowe pismo owysokoci, powiedzmy,
12punktw, powikszajc jelub zmniejszajc, wedle yczenia. Tak wic litery
6-punktowe spoprostu opoow nisze ni 12-punktowe. Oznacza to, ekre
ski sopoow ciesze, odstpy midzy znakami opoow mniejsze itd. Wpi
mie 36-punktowym wszystko jest trzy razy wiksze ni w12-punktowym:
kreski trzy razy grubsze, odstpy szersze itd. Todecyduje ocikim, mniej fi
nezyjnym wygldzie duego pisma. Rozwizaniem problemu jest uycie spe
cjalnie zaprojektowanych duych krojw afiszowych.
Typografia_book.indb99
2010-08-2705:58:35
100
mistrzowski skad
z kapitalikami
z kapitalikami
Zwr uwag naszczegy rnice te kroje. Jakie detale maj wpyw nabardziej elegancki wygld liter zprawej strony? Przyjrzyj si uwanie szeryfom,
przeweniom ipogrubieniom, miejscom, wktrych znaki si cz, odstpom,
zakoczeniom. Ktrego kroju uyby podczas tworzenia billboardu lub wielkiego plakatu?
Wrozbudowanym kroju pisma, warianty afiszowe zazwyczaj sdostpne
wkilku postaciach przynajmniej czterech: Regular, Italic, Bold iBold Italic.
Kady znich jest specjalnie przystosowany doduych rozmiarw znakw.
Typografia_book.indb100
2010-08-2705:58:36
101
Serpentyna
Krj Brioso Pro Regular zosta zaprojektowany zmyl otekcie podstawowym.
Sprawdza si doskonale wtekcie takim jak ten, ktry wanie czytasz. Nawet
przy wysokoci 9 punktw litery sksztatne ipene, aproporcje idealnie dobrane pod ktem czytelnoci tekstu.
Wkolejnym przykadzie uyto kroju afiszowego Brioso Pro Display orozmiarze 65 punktw. Poniewa pewne elementy liter sdelikatniejsze isubtelniejsze ni wpodstawowym wariancie kroju Brioso, tekst wtakim rozmiarze prezentuje si bardziej elegancko.
Serpentyna
Ten sam krj Brioso Pro Display przestaje jednak by czytelny ielegancki, gdy tekst jest
tak drobny jak ten, ktry czytasz. Rnice pomidzy wysokoci minusku imajusku
wydaj si zbyt due, przewenia szbyt cienkie, odstpy midzyliterowe zbyt wskie,
acenne, drobne detale zbyt sabo lub wogle niewidoczne.
Typografia_book.indb101
2010-08-2705:58:36
mona
przygotowa
akceptowalne
ogoszenie,
ignorujc
typografi,
ale dobra
typografia
to
podstawa
kadego
znakomitego
projektu
hERB LuBALiN
Typografia_book.indb102
2010-08-2705:58:36