D e E to e d a f . T e m p o r y m L i b . VI.

60$
A N am ab excidio templi, & cafu Sedekiae, ad annum fecundum Darij
N o th i, quo haec Propheta feribebat, fluxerant anni i/ 6: qui exce*-
dunt interuallum vitae humanae vel maximum. Atqui nos refponde*
m u s , ex hi£ verbis colligi non polfe aliquem tum ex illis, qui d o ­
mum priorem viderant, fuperftitemfuifle ; fcd proinde accipiendum,
quafi diceret: O fl quis vcftrum prioris domus gloriam vidiflet,eam
cum ifta contendens, quam nihili hanc faceret? Simile in Euangelio:
iis &ou d'vfym &, ds xgdGcfrv & / (c ietttfjtxmi 5 % %,s
fictom eis (iodi/M i xgflw( tm V , $ 5 H oc eft, « f| ttftfjt
irfdGa&v eis fidduvov sjturetfii Simile omnino & illud: riskm s% «#-
3 pazr/S^, ov cw alrscrn d tfds cwpAdfov. Hoc eft,« m(& tloscdrwrn cu$-
H tov defot. Neque poteft melior huius loci Haggaei declaratio adferri.
A t exedido C yri, ad fecundum annum Darij N othi, anni interluni
plus minus c v i. Zerubabel, & Ioliia milii liint edi d o Cyri, ecce
iidem adhuc viuunt poft Annos c v i > Q uid ? an hoc videtur mi­
rum ? A n eft nouUm exemplum in lacra hiftoria , homines , prae-
lertim quos Deus praefecerit populo fuo *atque Ecclefiae fuae, tranfcen-
dere annos c x x x ? Haec obiedio alicuius momenti eft * ad fufpen*
dendam fententiam noftram, led non ad infirmandam. A n non ho*=
die videmus homines c x x annorum , omnibus lenfibus integris?
Nos miraculi loco ndn habemus mulierem gemellos parere, & tamen
rariores gemelliparas videas quam homines, qui c x annos exce-
C dant. Stephanus de Bortaite vir nobilis Caftellaris DominUs, matris
meae magnus auunculus, vixit plulqUam intereft inter lolutioncm
captiuitatis i & fecundum annum Darij Nothi. Is Stephanus maior
annorum fexaginta vxorem duxit. Decedit relido Stephano nepote
ex filio maiore annorum viginti quinque. Hinc polfumus coniicc-
re quid «tatis elTet, cum decederet. Quamuis me puerulo e viuis ex­
cedit, tamen eius memoria adhuc recens eft in Nitiobrigibus etiam
apud iuniores ,qui illum nunquam viderunt, quem fi prodigiola lon-
gaeuitasnon adeo commendallet, tamen fapientia eius tanta erat, vt
eo nomine eius memoria immortalis elfe debuerit. Accedit miracu­
l o , quod nunquam aegrotauit, ne minimo quidem dolore capitis*
X> aut alia futXouucL tentatus vnquam fu it Homo abftemius, omnium
fiin dion u m , praeterquam folius auditus, integrum tenorem ad vlti-
rnam vitae calcem perpetuauit.Sed videant longaeuitatis exempla, qui­
bus commodum e ft , apud Plinium libro vi i , & Phlegontem Tral­
lianum. Ij non poterunt mirari de Iofuc, Z eru b ab el, & Nehemia.*
O b ie d io igitur de longaeuitate nihili eft. Et omnia haec eluduntur
i i s , quae fiipra adduximus, quod fcilicet, fi ifte Darius eft filius
Hyftafpis, non autem is* qui Nothus cognominatus eft, anni 4 9 0
E ee 2 ab eius
. $0-4 I d S E fH lS C A LIGERI
ab cius fecundo anno continuati definunt in tempus alienuih a pro-^
_pofico, nempe in annum primum Attiacum* Ex his quoque fcqui-
.tur , Nehemiam cognomine Hathirfatham > filium Hecaliae, qui
muros Hierofblymorum refecit, illum / inquam , non eflc eundem
cum eo N ehem ia, cuius mentio Efdrae 11.2. neque eundem c(Tc cum
Hathirfatha, cuius itidem mentio eodem cap. 11. 6 j. N ehem, vn,
6 f. 7 o< Nam Nehemia inflaurator moenium Hicrofolymorum per-
uenit ad tempora Alexandri Magni. Q uod fi cflet idem Nehcm/a*
cur non Efdrae quoque mentio fa&a effet ? Nehcmias filius Hccali*
nunquam pedem pofiierat in Palaeftina ante x x annum Artaxer­
xis Memoris , vt neque Efdras ante v ii ciufdem Regis. Sed caput
x i i Nehemia: re&e diftinguit om nes, qui ab exilio reuerfi funt, fe- 1
eundum faecula fu a : quod quidem caput maxime obtundit os per­
tinaciae. Sed nunc videamus initium Hebdomadum apud ipfum
Prophetam : cuViyn’ r-roaSi anptfj w jn. Omnium interpre­
tum haec eft m ens, vt ita intelligaiit: A b exitu verbi ad rcducen*
dum & aedificandum Hierofolyma. Hoc eft : a publicatione Edidi
de inftaurandis, & xdificandis Hierofolymis. Et fane nihil aliud
voluit Daniel. Sed tamen in verbo rornS, cum quo accufatiuum Hic-
Tofolyma conftruunt, ego ab illis difcedo; quanuis haec veterum &
recentiorum fit fententia. Tertullianus vertit, ad integrandum Hic-
rofblyma. Neque aliter hodierni interpretes, & Iudaei. Nos vero ne­
gamus tfnfln» j'trn'7 efTe ad inftaurandum, aut integrandum Hiero-C
folyma , aut ita conftruendum efTe, Eft enim Hebraifinus, cuius
vel mediocriter periti fciunt in ea lingua verbum aiw , id eft, reuerti,
fignificare iterationem eius verbi cum quo coniungitur. Quis enim
uefeit, Reuertar & conftruam > Hebraice di&um pro , Iterum con-
ftruam? Sic infra 1— iruaai Reuertetur Reaedificabitur: hoccfUrc-
rum aedificabitur. Iudaei >qui iterum aedificabant, dicuntur reuer*
t i , & aedificare : Reges, qui hoc finebant, aut iubehanr, dicuntur
facere reuerti ad conftruendum, id eft> iubcrc iterum conftruere. Igi­
tur ohttjn» r-maVi awn) nan eft Edi&um imperans itemm conftruere
Hierofolyma. Iudaei dicuntur r-vfoaS gduv/. Reuertentcs ad aedifican­
d u m , id eft, iterum aedificantes. A t rex dicitur D i i m wo D
faciens reuerti Iudaeos ad aedificandum: id eft Jubens eos iterum aedi­
ficare. Rex autem ille , vt diximus, eft Darius Nothus. Et quare ille
potius, quam Cyrus ? Q uia Cyri Ed idum exiguo effc&o fuit, hoc au­
tem plenum ius Hebraeis Tem plum & Hierofolyma conftruen-
di dedit. Sequitur apud Danielem diu ifio hebdomadum fexagin-
ca duae, feptem, & vna. Summa» feptuaginta hebdomades. Io qua
diuifione alij myfterium efTe putant, alij interualla continua» efTe: vt
primo
 D e E m e n d A t . 'Fe m p o r v m L i b . VI. f coy
^ primo ab edi&o Darij feptem fint putandae Hebdomades : deinde
liinc fexaginta dua? : poftremo vna. N os vtrumque negamus. N ant
partitio haec Hebdomadum nihilo arcaniorem fenfum habet, quarrt
diuifioMinae in i f , 2 o, 15 fidos apud x l v . i : Ezekielis, quaefiim-
ima fiint fexaginta fidi. Continuationem autem interuallorum per
hanc diuifionem hebdomadum nullam fieri polle hinc (equitur, quod
& diuifio arbitraria eft, vt diuifio Minae apud Ezekielem, & tempo­
rum interualla alia funt in hiftoria Hebdomadum, aha in diuifione
Hebdomadum. N am in hebdomadibus mentio fit paflionis Chrifth
item excidij Hierofblymorum. Q uod interuallum eft annorum
duntaxat. A tqui neque j 7 annorum hic mentio fit, neque 57 anni
B eft feptenarius numerus: fed biennium eftfiipraquinque Hebdoma­
das. Neque igitur partitionis ratio habenda, neque hic vlla eft inter*
• Uallorum continuatio. Rurfiis Septimana? ifta? non fiint ciuiles aut le­
gitima? : hoc eft, non pertinent ad Sabbaticam hebdomadam anno*
irum. N am Chriftus palliis eft anno fexto Hebdomadis ciuilis, & Hic-
rofolyma anno primo deleta, qua? tamen anno Sabbatico diruta a
Nabuchodonoforo.Et templum anno Sabbatico dedicatum , & anno
Sabbatico conflagratum. Poft fexaginta duas hebdomadas, feptem, &
Yiiam,addit Propheta: nat r-vatf’ vutfn w i : nfjumi 12 ko&f-
Ttaufoirlw'. %dcu>.£t dimidium hebdomadis abolebit Jacrificium. Dicunt
dimidium hebdomadis lingularia?, cuius proxime facfta eft mentio,
C hic intelligi: quod vt facerent, incaufia fuit articulus otfswLk h e ;
Sed pace grauiffimorum & dodiflimorum virorum, hic articulus ni­
hil agit, neque oyswjk intelligendum de feptimana proxime antece­
denti; fed indefinite, dimidium vniusfeptimana?. Nota paupertas fer-
monis Latini propter articulorum defedum. Idioma Hebraicum*
Gra?cum, Arabicum , Italicum, Hifpanicum, G allicum , Teutoni­
cum exprimit id, quod Latinitas non poteft. Exemplum: Latine di­
cimus dvachmam efle centefimam partem Mina?. Sed diuerfa? fiint
mina?, & quidem omnes ina?qualcs. Neque fcis, vtrum de ea , quam
proxime fortaflenominafti, intclligas, an de alia maiore, aut mino­
re. Si Graece dicam generaliter loquor. Si
I ) dico, M iMtf&vpoeAovt*fu.vag, intelligo de ea i de qua aut locutus fum,
aut de qua tu fcis me velle loqui. In vulgari fermone, puta Italico, a­
liud eft dicere, la terti* farte dunofcudo^ aliud, la ter&a parte dellofcu-
do. N am per hoc nomen v n v m , generaliter: & per articulum,de­
finite loquimur tam Italice, quam Hifpanice, Gallice; aut Teutoni­
ce. Sed Hcbraifmus, mira locutione cum conftruit partes cUm fuo
toto, addit articulum EmphaticUm h e . vt nwv $
E4>c*Yfextans ipfius Epha, cum dicendum fuerit, fextans vnius Ephat
Eee } dt
 l oSEEHi Sc A L I GE RI
de nulla enim Epha ante locutus eft. Ezek. x l v i . 14 . Item A
jmn /%i'm[Aoe*ov 'Siv: Triens ipftus Hin. A t volebat dicere >Triens v-
nius Hin. N am antea nulla mentio Hin. Ezckiel xl v . i i . Et ibidem
i—«n nchn iw o 'S B«m. Batum eft decima, pars
ipftus H om cr,hoceft, vniusHomer.ltem ;— B'nh nchnrn»t?y; decima
pars ipftus Homer, pro vnius Homer. Sed illud illuftre exemplum
Exodi x x x . 13. u">^n 1— tipiou $ m te , dimidium ipftus Sicli,
hoc eft, vnius Sicli. N ullum enim Siclum antea nominarat. Nolo
huc plura exempla adducere , cum tamen plurima eiufmodi in Bi-
bliis (acris occurrant Igitur hic yuwn »jm dimidium ipftus Septimanae
eft dimidium vnius Septimanae generaliter & indefinite, ex proprie­
tate Hebraifmi. quo nihil verius eft. Partitio igitur Hebdomadum a-B
pud Danielem ita eft: dimidia, vna, (eptem , (exaginta dux. Sunt
igitur anni 49 3 Illa dimidia feptimana, excurrens (iipra fummarn
leptuaginta, omnium tam veterum , quam recentiorum oculatifli-
mam vigilantiam eftugit. A t nos illam iure aderimus; & au&orifuo
reftituimus. Ita igitur Gallice vertendum: La mottte dvne fepmamt:
non autem , la moiti/de ceflefepmame oh dicellefepmatne. Nam&fal-
ftim eft, & mihi olim irtipofiiit. Q uod fi exprimendus erat articulus,
omnino vera erat interpretatio, quam priori editione attulimus: di­
midium (eptimanx Chriftum praedi cade, & dimidio (ublatum iuge
(acriftcium. Nam quamuis difiun&a ftnt tem pora, tamen numero
coniun&a (iint, nift velimus negare, duos (emiftes aflem conftituere. G
Q uod tamen vifum eft ioculare multis, qui meam prioreminterpte-
tationem legerunt. Mercator quidam Tolofa Burdegalam profe&us,
putat a profedtione fua, ad reditum, (eptem (eptimanas, (ex negotia­
tus eft Burdegalx : dimidiam impendit in abitu, alteram dimidiam
in reditu. Difiunda (unt tempora profc&ionis & reditus. Quxro
ab iftis Criticis, dux illae dimidix (eptimanx toto interualio nego­
tiationis a (e diditx coniungendxne ftnt humero, necne? Quifcp-r
tem (eptimanas putat a profedione, ad reditum, & (ex imputat ne­
gotiationi, an ideo excipiet feptimam a numero, quia diuifa eft tem­
pore? H xc non merebant confutari. Sed ideo monui, vtinteiligant
ifti, ft articuli h e ratio habenda fuiftet, nullam meliorem 1?
hac interpretatione adduci pofte. Quam acuti funt ifti Cenfores!
Sed valeant, non eft res nobis cum illis. Iam igitur prehendimus
initium Hebdomadum a fecundo Darij Nothi, item conftat, ab eo
initio 493' annos putandos efte. Id eft, annum 4 9 4 currentemdk
finem huius temporis a Danicle defignati. Annus fecundus Darij
> othi 4290 in periodo luliana, cyclo L u n x x v . Igitur xiv ad­
denda anno 49 4 currenti, ad methodum Lunx. Proinde annus 49 4
. currens
 D e E m e n d a t . T j e m p o r v m L i s . V I. 60?
^ currens a fecundo anno Darij N o th i, eft cyclus x iv Lmise. N am
tene anni 4 9 4 , funt cycli Lunares 2 6 abfoluti. Totidem igitur cy­
cli funt a fecundo anno Darij N o th i, ad exitum temporis a Daniele
definiti. Sed audiamus Danielem ipftim: s e p t v a g i n t a h e b ­
d o m a d e s DETERMINATA? SVNT SVPER POPVLO
TVO ET SANCTA c i v i t a t e tv a . Includit excidium Hie-
rofolymorum in hoc interuallum. Septuaginta igitur Hebdomades
cum dimidia delinunt in excidio Hicrofolymorum, tefte ipfo Danie­
le , quo quis melior interpres ipfius ? A fecundo anno Darij Nothi,
^ ad excidium Hierofolymorum, funt anni 495 abfoluti, vt ex libro v*
35 coniicerepotes. Hierofolymadeleta cyclo Lunae xiv. Iamoftendimus
4 9 4 annum currentem a Dario N otho elfe quartumdecimum an­
num cycli. Omnia igitur conueniunt. Annus fecundus Darij No­
thi 4290. Adde 495 abfolutos. Habes annum periodi Iulianx
4 7 8 5. qui profecto eft annus Hierofolymorum deletorum, cyclo
Lunae x im , Solis x x m , vt habes libro v. Itaque initium Hebdo­
madum, Edidtum Darij N othi, Daniel ix. 2 5: finis, @^sAuy/bict gg*.
fitHTMS. ix. 27. Matthaei x x i m . i j . Marci x m . 14. Lucae x x i .i o . '
A d d it, P o s t h e b d o m a d a s s e x a g i n t a d v a s cje-

d e t v r m e s s i a s . Annus paftionis in periodo Iuliana 4 7 4 6 .

D e quibus fi retexantur anni 4 5 4 , quae funt foptimanae texaginta

duae, peruenietur ad annum periodi Iulianae 451 j , qui eft annus
. quintus Artaxerxis Memoris, qui tertium a Cyro Refcriptum ad Sa­
trapas Syrix dedit de inftaurandis Hierofolymis,&fumptibusin facri-
ficia templi erogandis. Quare fine vllo dubio Artaxerxes Memor anno
v imperijfiii refcriptum illud dedit: a quo tempore, vique ad finem
texti anni, Efdras indixit profeiftionem popularibus fuis. Itaque ad ap­
paratum omnem itineris,ad colligenda vafa,ad exciendos vndicun-
que Iudxos, opus fuit vt minimum biennio. Septem reliqux leptima-
n x quo pertineant, neque Daniel definiuit, neque ego foio. Sed inter­
rupta efle h xc interualla, non autem continua, & fupra demonftra-
j^ uim us, & res ipfa loquitur. A b anno periodi Iulianx 4290 , ad an­
num 4 ? 1} »ideft,abEdi&o Darij N othi, ad Reforiptum Artaxerxis
Memoris, anni fimt xxm , qui fiint longe minores feptem hebdomadi­
bus, Scipfi non funt teptenarij. Ego non dubito eos 49 vacarejhoc eft,
. non habere epocham, ad quam referantur.Septimana autem illa, qux
confirmabit foedus, dupliciter accipi poteft. aut enim integra, aut di-
uifo non quidem tempore, ted caufla. Integra poft paftionem: diuila,
dimidium ante, alterum dimidium poft paftionem. Sed qux a<fta vel
geftailli tempori attribuenda fint, viderint eruditiores. Mihi fotis
eft, h x c a tyrannide Scriptorum noftri temporis vindicafle, Regibus
E ee 4 Pcrfc
 I o s e p i Ii Sc aligeri

Perfidos fu a tempora in facris libris affignaffe, verba Danielis ex men- ^

teipfius explicaffc, nihil de noftro attulifle, commenta vaniloquorum
hominum confutaflc. Ergo 490 anni a fecundo anno Darij Nothi
definunt in anni duodecimi Neroniani initia, iam tum Iudxis bel­
lum crepantibus, & aperte a Romanis defcifcentibus:aquo tempo­
re, ad excidium tem pli, anni funt tres cum fem iffe, nimirum dimi­
dium feptim anx, quod excurrit (upra fummarn annorum 490, yt
perfpicue dcmonftratum eft. Caufla ignorati epilogifmi Hebdoma­
dum nata eft ex audacia interpretum, qui inftituunt alium finem
Hebdomadum ab eo, quem Danicl prxfcribic. Daniel enim ita da.
re loquitur, vt & puero pateat, eas Hebdomadas in Hierofolymo-
rum defolatione terminari. A b ed id o igitur inftaurandx vrbisinci-g
piunt, & in eius excidio definunt. Neque enim fruftra caput Heb­
domadum ad integrandum ftatum Hierofolymorutn pertinet, cum
earum finis ad eiufdem vrbis cafiim & deletionem conferatur. Ne­
que vero pofTumus eorum confilium probare, qui contra mentem
Danielis finem alium earum ftatuunt; vt neque eorum , qui aduer-
fiis fententiam Hieremix principium feptuaginta annorum deporta­
tionis aliunde capiunt, quam a capto lechonia. N o n mirum igitur,
fi illis noftrx rationes nihili fiint, quibus tam facile eft Prophetarum
verba inftiper habere. Neque nos fbli initium Hebdomadum a<fe­
cundo anno Darij N othi deducim us, cum multi veterum ab eo­
dem capite illas hebdomadas ordiantur. Non mediocriter lactati fu- q
mus, cum vidimus eos veteres idemnobifeum fentirc. Nos vero ad
interpretationem harum rerum nihil de noftro attulimus. Omnia ex
veteri hiftoria , quam ifti diuini viri adeo afpernantur, depromfi-
m us: nullos reges Perfidis commenti fumus. N o n eo impudentis
venimus, vt diceremus, lefiim filium Iozedck, fiummum Pontificem
Iudaeorum , cum x x x v i annis prxfuiflet facerdotio, profedum
fuifTe ad regem Darium , quo abfente, Ioachimus eius filius vicem
patris fundus fit interea facerdotio annis o d o . cui germanum eft de­
liramentum , Ioachimum, mortuo patre, iterum apud Iudxos facer­
dotio fundum annis x x v m , vfque ad filium Eliafibum,qui expe-
rit eodem anno facerdotium adminiftrare, quo Nehemias Hierofo-p
lyma venerit. Q u x omnia olent mercem Annianam, & tabernam
illam mendaciorum. N on igitur operam noftram luferimus, fi no-
ftris lucubrationibus, aut veritatem ab eius hoftibus exprimamus,
aut faltem ab illis impetremus, vt fi nolunt ad feria fe conueitere,
definant faltem nugari.
HESI-
 © E ' E M fe N D A t . ¥ E M P O RVM L I B. V t 6 O£
RESID VA TEMPORVM. ET DE P R IM O & D iis
A PRISCI FRANCORVM IMPERII.

p v N T & alia temjporurii ariale&a ndripauca tattiin facra,quarft

^Scxcerna hiftoria. Ea neque exiguo tempore difcuti, neque brcui-
bus diatribis comprehendi potiunt > & proprios ac (ingulares li-s
bros fibi depofcunt: cuiufmodi funt interualla iudicum KraeLqtixfi
illis numeris annorum contexantur, quibus (igillatim in (acris libris
definita funt, longe maius erit interuallum ab Exodo, ad conditum
t e m p l i q u a m 4 7 9 annorum (olidorum , quantorum finitur illud
(patium ab ipfa templi hiftoria. Sedhaccnon indigent diligentia ho^
3$ftra, quod ante nos d e d i viri hanc operam occuparunt Q uod au­
tem praeftitimus in Hebdomadibus Danielis , id in reliquis ob(eu-
rioribusid genus vnufquifque experiri poteft, praefertim irt externa
hiftoria, Graecorum dico» & Romanorum. Sed Graecorum diligentia
nihil reliquum fecit pofterorum induftriae ad inueftigationem tem­
porum. quo minus in ea laborandum eft. In hiftoriae Rom ane tem*
poribus, a Palilibus primis, ad tempora Domitiani, vt fbrtatienod
tam accuratam operam prasftiterunt viri perititiimi, vt in aliquibus
erratum non (it ( & quidem in aliquibus erratum eft) (ic non adeo
erratum eft, vt locus non (it emendationi Hinc autem ad Con(u-»
latum Aufonij, neque omnia (ana (unt 3 neque omnibus medicina
C heri poteft. A t a Confulatu Aufonij, ad luftinianum, omnia paria Con-
fulum conferuata (unt ope Marcellini Comitis v. c . qui vnicoau-i
reolo libello magnam a pofteritate iniuit gratiam. Difcerptoa barba­
ris nationibus imperio» nullarum gentium opes validiores, imperium
illuftrius, laus belli maior fuit, quam Francorum, quod quidem nc^
m o negauerit. Sed primordia tanti imperij in tenebris latent, quod
& ex veteribus (criptoribus nullus»qui eas res tradiderit, hodie ex-»
tat, praeter vnicum Gregorium Turonenfem: & quas ille EpifcopuS
(criptis prodidit, multum laborant & a (occuliillius, & a b ipfius ho*
minis culpa, qui mulca negligenter tr a d a t, & quaedam non r e d e
omittit. Magna tamen illi Scriptori gratia , qui in tanto negle&ii
J ) hiftoria?, animum ad haec (cribenda appulit. Quare ab(que eo (o-?
re t, metuendum erat, ne fabuloftis Hunnibaldus pedem in poftcfi
(ionem illius hiftoria? poneret, quem in iis , qttx Gregorius tacuity
(equutus eft Sigebertus monachus Gemblaccnfis. Operacpreciunft
fadurus videor , (i in libris Gregorij eam operam ponam , quana
in reliquis praeftitimus. Sic & de bono (criptore, & de Gallia
mea bene mereri pro virili conabor. Si igitur (ingulorum G reg o
rij hbrorum gefta ad (iia tempora conferam, (acis hoc fore videbi-
j " tu*
6lO I o S E P HI Sc ALI GE RI
tqr ad hiftoriam primorum Ffanciae Regum illuftrandam, & Anna-A
les noftrae Galliae corrigendos, qui in hac parte mulrum mendofi funt.
Q uia igitur tranfitus Martini illi eft vcluti titulus & index tempo­
rum» primo tempus cxceflus illius Epifcopi difeutiendum : in quo
Profper, & poft eum Sigebertus >atque adeo Gregotius hic nofter
caecutiunt : cuius haec verba fiint ex capite xl vi primi libri. Arca-
dtj vero, g? Honorij fecundo imperij anno , Jdnttus Martinus Turo-
narum Epifcopus >plenus virtutibus, [an&itate, praberu infrmis
multa beneficia, oBogefimo,i§ primo atatisJua anno, Epiftopatus au-,
tem x x v i , apud Condatenfim dicecefis fua vicum excedens a ficulo,
feliciter migrauit ad Chrifum. Tranfitt autem media no&e, qua domi­
nica habebatur, Attico, Cafarioque Confulibtts. Inucftigemus cxipfius^
verbis, quae in fine operis collegimus. A primo anno Decij Imp.ad
tranfitum Catiani Epifcopi Turonenfis, putat annos l . Hinc ad or­
dinationem Lidorij, x x x v i i. porro ad ordinationem Martini, annos
x x x i i i . quibus adiice tempus epifeopatus M artini, annos xxvi,
menfes iv ,d ie s x x v n . Fiunt anni 1 4 6 , menfes 4 , dies 27: qui
fi putentur a primo anno Decij >qui erae 250 Chrifti Dionyfia-
nus, Martinus decefterit anno Chrifti $96, Indi&ione nona. Sedan­
nus fecundus Arcadij & Honorij, Attico & Caefario c o s s . eratIn-
didtio decim a, au&ore Marcellino Com ite, hoc e ft, annus Chrifti
597. Itaque vno anno minus dixit: quia iuxta haec, Martinus Epi-
fcopus decedit anno Chrifti 5 9 7 , cyclo Solis x i v , htera Domini-C
cali D. Proinde vndecima Nouembris fuit feria quarta. Sed ait fuifTe
Dominicam. Scribit enim deceflifte a media n o& e, quam nodem fc-
cuta eft Dominica. Ergo litera Dominicalis fuit c *proinde Cyclus So­
lis x 11, annus Chrifti 595. N oli ergodubitare, quin veram feriam ex-,
ceftiis Martini retulerit ex A & is hiftoriae illius Epifcopi, ipfumau­
tem hariolatum efle annum Confulatus Caefarij & Attici, & addi-
diffe de fuo. Conflet ergo Martinum deceflifte anno Chrifti; 9 y.quae
epocha tenenda, quod e a , tanquam munimento, computatio om­
nium temporum Gregorianorum infiftat.Quam incertum fuerit tem­
pus obitus huius Epifcopi, indicat Sigebertus, qui ait fecundum quof-
dam obiifle anno 3 9 9 , fecundum alios 40 2. Neutrum autem verum, d
Falfum igitur, quod feribit Sigebertus, fecundum Profpcrum deccllif-
fc anno v Arcadij & Honorij. Nam quamuis hoc dixit Profper,tamen
anno quinto Arcadij & Honorij, id eft, Chrifti 4 0 0 , vndecima No-
uembris fuit Dominica. Profper autem hoc dicit in paruo Chronico,
quod vir clariff P. Pithoeus noder edidit, de quo infra. N am in veteri
codice illius Chronici e regione anni c c c c 1 obitus Martini
notatur mendofe, vt ex iis, quae demonftrauimus, conflat. Addit
Grego-
 De E mendat »T emporvm L i b . VI. C ii

A G regoriu s, a Paflione D o m in i, ad trandtum M artin i, eflc annos

c c e c x i i . Idem numerus totidem literis repetitur vfine librorum
Quarti & ; decimi. Sed facilis lapfus fuit. Legendum enim c c c l X i i -
qui anni 562 annis 55 Ghrifti adie&i fiunt Ergo Martinus
bierit anno 396 , vt collegimus ex fine libri decimi. Sed id falfum
efle iam conuicimus. Confiat tamen c c c l x i i legendum , pro
c c c c x 11. In libro fecundo perfequitur primordia gentis Francorum*
fed nihil certi adfert. Primorum enim regum Faramundi; Hlodionis,
M erouei, Hilderici nomina tantum profert: tempus imperij eorum
praeterit :forta(Te, quia nullus feriptor illud defiriiuerat: quod tamen
falfum eft. Prolper enim Aquitanus floruit c l annos ante hunc Gre-
B gofium . Huius extant duo Chronica. Alterum Eufebiano fiibtextum
eft: alterum breuiflimum ab eruditiflimoviroP.PithoeoI.C.noftroe-
ditum eft, yt iam diximus, fine adie<5 tione annorum Chrifti. (ed in
quibuldam manulcriptis anni Chrifti appofiti funt.Priusper paria Con-
fulum digeftum eft: pofterius habet tantum feriem annalem rerum ge-
ftarum. Huiufmodi duplicis generis plura olim extabant Chronica. In
quibus autem digefti erant Conlules, ea vocabantur Coii(ularia.Gre-
gorius T uronenfis lib. 1i.cap. 1x. Nam in Confularihus legimus, Theo-
domerem%egemFrancorumfilium TUcimeris quondam, falam ma­
trem eiusgladio mterfeffos. Reliqua, in quibus Conlules digefti non e­
rant, Vocabantur Chronica: quale eft hoc Prolperi, de quo nunc lo-
Cquim ur. In eo igitur libello Faramundi, H lodionis,& Merouei no-^
tata funt initia: quae tanto certius (cire potuit, quanto propius ab il­
lis temporibus abfuit. Eius enim Chronicon vulgare definit in Con­
sulatum Valentiniani v i , & N o n i j , l x i v annis ante obitum Hlodo-
u e i , indi<ftione x m , qui erat annus Ghrifti 4 4 5 . A t Chronicon Ph;
thoeanum definit in Confiilatum Valentiniani v m , & Antfiem ij, qui
congruit anno Chrifti 455. Illi igitur fides de rebus Francorum ha­
benda eft, non vaniloquo.Hunibaldo iUi, aut Sigeberto, qui illum
~ aliquando (equitur. In manuferipto igitur Codice iftius Chronici, e
iregione anni Chrifti c c c c x x i , haec leguntur , quae defiint in Pi-
D thoeana editione: Hieronymus apud ‘Bethlehem moritur , anno atatis
x c v 111, Sequenti autem anno c c c c x x 11 apponitur: Solis hoc anno
, -fattd defettio. Farammdus regnat in Francia. Iam ex Confulari Chro­
nico Prolperi (cimus Hieronymum obiifle Theodofio .ix, & C on­
flando i i i c o s s: quae erat indi&io tertia, tefte Marcellino Com ite
V.c. Et proinde fuit annus Chrifti 420. Ergo defectio Solis conti­
git anno 4 21.quod verum eft. Defecit enim Sol eo anno x v i i Mai,
cyclo Lunae quarto, feria tiertia. Initium igitur ^Faramundi con­
gruit anno Chrifti Dionyfiano 4 2 1, non 419, vteft apud Sigeber-
tum;
(,12 IoSEPHl ScALICERI
tilrti. Q u od Faramundus, non Varamundus fcribendumfit, non A
molierem * nifi viderem Germanos quofdam dbdos viros ita cen-
Fuilft. quod iu illis ferendum non eft. N am quoinodO W potuit in
E degenerare? Q uid fit f a r a > vnde nomen Faramund compoli-
tum , pete ex Paulo Lohgobardo. Francorum enim , Gottorum,
Longobardorum >Vandalorum eadem Diale&us fuit, nempe Teu­
tonica. Rurfus in manufcripto Cbdice ad annum c c c cXxxm,Jutc
leguntur : Plactdia tandem illata optato regno. Hlodius regnat in Fran-
cid. A t in Chronico Confiilari Profperi: Tbeodofio X i fi Volem-
niano c o $ s . plactdia Augufta, Valentinianus Cajor mra feli­
citate Tohannem tyrannum opprimunt, f i regnum mitiores recipiunt.
Erat indiCHo v i n , tefte Marcellino Comite. Proinde is erat annus 4
Chrifti 42 y , non 4 j j , vt perperam anni Chrifti ibi putantur. Ergo
initium H lodvvin, quem Chlodionem vocant, coniurgit ex anno
Chrifti vulgari 425. Itaque quadriennium tantum regnauit Fara-
mundus. Anni vero Chrifti irt veteri codice perturbati funt, vt di­
xi. N am e regione anni c c c c X x x v i , notata eft Vandalorum in
Africam traieCtio. quae tamen faCta eft anno Chrifti c c c c xxvn.
Sed funt errores librariorum. Denique anno c c c c u fubnotata
fim t: flleda chunnorum *Rax Attila fratris fraude percutitur .*cui ipfe
fuccedit. Sed hoc accidit indi&ione x i 1, T h eod o fioxvin,& A lbi­
no c o s s. vt ex Chronico Confiilari didicimus , anno Chrifti
c c c c x u v . Poftea (equitur e regione anni c c c c l 11, Wotta i- C
terum Orienti conjurgit ruina > qua feptuaginta non minus cmitates
chunnorum depradatione vaflata , cum nulla ab Occidentalibus fer­
rentur auxilia. Meroueus regnat in Francia. Haec contigeruntindi-
dione x v, Ardabure & Calepio c o s s* item indictione prima, Ze­
none & PofthumianO, anno Chrifti c c c 0 x l v 11 n Quare anno
Chrifti 4 4 8 caepit regnare Meroueus, vt etiam exftatin Sigebeno*
Indubitata ergo deprehendimus horum regum inrtia.Ip/eenimPro-
iper Hlodione & Meroueo regnantibus hxC (cribcbat Itaque > vt
d i x i , eius ratio habenda * non aliorum * qui lenibus conie&uris ad
ea indaganda nituntur., D e Hildetico nori mirum fi nihil notatum,
H oc enim breue Chronicoil definit ante initia illius tegis. Quare pro [ 1
incertis ea reliquimus. A b initio Mcrouei, ad initium Hlodouei,an-
ni funt x x x i . Q u o d fi x x i v Hilderico attribuantur, vt cenfetAi-
moinus, ergo v ii annos tantumregnauerit Meroueus. Sed haec in-'
certa. Poftquam Gregorius libro fecundo de aduentu Hunnorunt
( qui & Chunni) quaedam quali in antecdfum protulit * deinde tut-
bato ordine, ad initia Francorum regreditur. Igitur de aduentu Huri-
florum verba faciens ita Icribit lib< u .capi m< Tunc f$ Sol teter afp*r
' ‘ ‘ ‘ futt
 I) e A m e n d a t . T emporvm L ib. Vt 6 i$
'ruit, ita vt vix ab eo pars vel tertia eluceret. Credo namque pro tarh-
tu lceleribus effufione/anguinis innocentis, & c. Et fequenti capitq:
Multa enim harefis eo tempore Tfei Bcclefias impugnabant, de quibus
plerumque vitio diuina data efi. Et reliqua. Videtur a noftro Prolpe-
ro accepiffe, qui fub anno primo Imp. Marciani haec fubnotat: Hac
tempefiate valde miferabiUs %eipublica flatus apparuit, cum ne 'vna
qutdemJit abfque barbaro cultore Prouincia : nefanda Arrtanorum
harefis, qua fe nationibus mifiuit, Catholica nomen fidei toto orbe difi
fu/a pra/umat. Vides eum loqui depraefentibus. N am haec: videns
fcribebat. Ergo primo anno Marciani Imp. Solis dcfe&io f u i t , vt
notat Gregorius, Valentiniano vii , & Auieno c o s s .indi&ione ii i,
$ anno Chrifti c c c c l . quae defe&io contigit Aprilis x x v i i , cyclo
Lunae x i v , ‘ Solis x i,fe r ia v. Itaque anno fequenti Gregoriusdicit
Attilam in Gallias irrupifle, in ipfa fandi Pafcha vigilia. Hoc igitur
contigit anno Chrifti c c c c l i , indictione i v , Marciano Aug. &
Adelphio c o s s. In margine Chronici ViCtorisTununenfis Epifco-
pi,Torifmundi annus primus annotatur e regione Confutatus Marcia­
ni. Torifmundus vero filius erat Theodorici in praelio illo Catalau-
nenfi interfe&i. Quare idem dicit Caftiodorus in fuo Confiilari:
m a r t i a n v s a v g . e t a d e l p h i v s . His c o s s . %omani
Aetio duce Gothis auxiliatibus contra Attilam in campis Caialaunicit
pumauerunt, qui Virtute Gothorum Juperatus abfcefiit. N am ad-
C uentu Gothorum auxiliarium cognito A ttila, omifla Aurelianorum
oppugnatione, ad Matronam flumen caftra m bu it, & fecundum
. flumen exercitum ducens in campeftribus Catalauni oppidi caftra
pofuit, ad locu m , qui MauriacUs dicebatur: vbi commifTum eft il­
lud memorabile praelium. Quare hallucinantur, qui in campis T o -
lofenfibus, quibus Cattalanis nomen eft, hoc contigifle dicunt. N am
6c feries geftorum, & nomina locorum repugnant. Aliter enim cam­
pi Cattalani, a Cattalanis barbara natione, quae TeCtofagunl loca pri­
mum i deinde Hifpaniasinfedit, diCti funt; aliter Campi Catalaunici
_ ab oppido Catalauno. V t puerilis eft error, ita minimo negotio con­
futatur. Poft multa addit Gregorius de quibufdam EpifcOpis Gallia-
J>rum , & praefertim de Sidonio Apollinari Auguftonemeti Aruerno-
rum Epifcopo, qui ex iis, quae de tempore obitus eius fnmmi viri
memorat , nobis praeiuit ad annum , quo is deceflit, indagandum.
A it diem proximum ab eius ob itu , fuiffe Dominicam. Iam ex Ecde-
fia Auguftonemetenfi ( Clarum montem vocant) conftat eum decef-
lifle x x i n Augufti. E r g o x x i v fuit Dominica,litera Dominicali E.
Ex fchedio veteri Cluniacenfi, in quo erat feriptum cius epitaphium,’
additum erat obiifle i Zenone imperante. Proculdubio igitur hoc
" f ff conti-
 4 Io SE f HI SCALIGERI
contigit anno 480 C hrifli, cyclo Solis x m . N am non videturan-A
no 48 6, cyclo Solis xi x . Nimis enim remotum cd tempus. In fche-
d o igitur ita feriptum fuit Epitaphium, quod P. Pithceus nofter,
vir fiimma & probitate & eruditione , nobis communicauic;

C. S O L L I I A P O L L I N A R I S M O D E STI SIDONTI.

Santtis contiguus,facroque Patri,

N Viuit hic meritis Apollinaris,
- Inlufiris titulis, potens honore,
%ettor militia, forique index,
Mundi inter tumidas quietus vndas,
Caufdrum moderansfubinde motus %
Leges barbarico dedit furori.
i)tfcordantibus inter arma regnis
■ Pacem confilio reduxit amplo. .
Atec inter tamen philofopkando
Scripfit perpetuis habendafaclis.
Et pofl talia damna gratiarum
Summi 'Pontificisfidens cathedram
Mundanosfoboli refundit a&us.
Quifque hic, lacrimis Deum rogabis,
Dextrum funde precesfuperfipulcrum.
Nulli incognitus, $ legendus orbi C
illic Sidonius tibi inuocetur*
Scii. a W. JVpr. Zenone imperatore, x 11 Kal. Sept.ponit,cum
Ecclefia Aruernorum a prima vique antiquitate retineat x Kal. Alio-
qui fi obierit x n Kal. hoc fuerit anno Chrifli quidem 48 2, imperij
autem Zenoniani feptimo. N on igitur omittenda erat tanti virime­
moria, praefertim cum haec notatio continuet feriem temporum irri-
perij Francorum. Obiit igitur Sidonius anno v. Zenonis Augufti,
pofl confu latum ipfius Zenonis, Fl. Bafilio iuniore v .c .c o s.anno fe­
cundo H lodouei,vt pofleademonflrabitur, indictione tertia, xKal.
Sept. Sabbato. Abexceffei M artin i, ad excefliim Hlodvvin fecundi, p
quem Hlodoueum vocat, annos putat e x i i , qui etiam numerus noii
notis,fed verbis conceptus extat apud Adonem Viennenfem, vtom­
nis fiifpitio erroris abfit. Martinus autem obiit anno Chrifli c c c x c V,
vtfupra demonflratum efl. Ergo Hlodoueus, fiue HIdovvin'fecun-
dus obiit anno d v ii . Sed ipfe putat obitum M artini ab anno
c c c x c v 11, A ttico , & Caefareo c o s s . Hoc pa&o Hlodoueus obie­
rit anno Chrifli d y i i i i . H oc demonfirandum efl. Interdo Concilio
. • Aurelia-
 D e Em endat . T emporvm L i b. VL
^ Aurcliancnfi, in fine ita feriptum eft; D ie bonarum minfis fertij
quarto, Paulmo mitiore, *viro clarifim o Confule, armo Domini. Hilde*
Serti x x v i . Ifte Paulinus fuit Conful cum Iuftiniano quartum C on -
fiule, indictione x ii , & proinde anno Chrifti d x x x i v , cyclo Lun£
tertio. Si annus x x v i Hildeberti Hlodouei filij erat tertius cycli,
ergo primus ciufdem Regis erat x v i cycli, & proinde clepit regna*
xe anno 5 0 9 , quo fcilieet pater obiit. Rurfus in quinto Concilio A u-
xelianenfi ita legim us: Concilium Aurelianenfe quintum circa tempora
Telagiy Papa primi habitum fu b die V Kalend. Jdouemb.anno xxxvin
Regni Domini Hildeberti %egis , indi&ione x m , poft Confulatum Pau-
Uni> anno x n . Duodecim anni poft Confulatum Paulini ad x x v i
B annum Hildeberti adieCti componunt annum x x x v i n Hildeberti
Itaque error non eft : & erat annus Chrifti d x l v i , indictione i x .
Error eft igitur in indictionis notatione. Triginta autem annos regnaf
fe dicit.Igitur initium H lodvvinfecundi, fiueH lodouei, aut, vt Re*
m igius, Hlodouici, cadit in annum Chrifti 4 7 9 . Et quia quinquC
annos dicit vixifte poft praelium Vocladenfe* ergo illud memorabile
praelium incidit in annum Chrifti 5 0 4 , non autem 508, Celere Sc
Venantio c o s s. vt quidam coniiciunt ex Cafliodoro. Eft autem V o*
cladum caftrum in planis PiCtauienfis territorij fitum, abvrbePiCta-
uienfi x millibus paffuum diftans, vt etiam notat hiftoricusi & qui­
dem adhuc nomen retinens, fed Pictonica pronunciatione diftortum*
C & Voglai diCtum. Ea planities porrcCta in aliquot millia pafiiium
patet, locus plane idoneus pugnae. Quare is eft vere lo cu s, & an­
nus tam infignis praelij: quem defignauimus id e o , vt Annalium
Gallicorum feriptores fuo loco notare poftint. Dcprehenfb aiino ex-
ceftus H lod ou ei, tenemus initia quatudr eius filiorum , Hlotarij
Sueffonum, Theoderici Metenfium & Remorum, Hlodomiri A ure-7
lianorum , Hildeberti Parifienfiurft Regum. Videtur autem nofter
Gregorius ignoraffe multa,'aut feiens prasteriifle. Namconfufe om­
nia tradit. Quatuor igitur illi Reges fratres Hlodvvin fecundi, fiue
Hlodouei filij incipiunt regnare anno Chrifti 509: quod aperte de-
monftratum eft , & confirmatur anno x n poft Confulatum Bafilij
~ V .C . indictione prima, quo anno Hlotarium regnafle annos x L i v f
teftatur Marcellinus Comes.id eft, anno x n poft Confulatum Bafi^
lij, quierat 553 Chrifti, iamannos x l i i i i abfolutos HIotarius im-
perauerat. In quo aduertenda locutio etiam familiaris huic noftro
Gregorio j cum Thcodericum ait obiiffe vicefimo tertio anno regni
firi, filium autem eius Theodebertum quartodecimo, non vtique
fluentes annos ex confuetudine fermonis Latini, fed abfolutos intel­
legendum. Propterea ab exeeflu Hlodouei, ad exCeffUm Thcodebertr,
; F ff a putat'
(^ 6 IOSEPHI SCALIGERI
putat annos abfolutos x x x v ii.to t enim Sciunt 2 5 cum 14. Itaigi-^
tur Theodebertus Theuderici filius caeperit regnare anno 552:
Theudvvaldus autem Theuderici filius anno 546. Libro iv.cap.
i x ponitur Theudvvaldi Regis obitus, & expeditio Hlotan) in Sa*
xones rebellantes. V trum que, tefte M arcellino, contigit indidio-
ne prima, anno x ii P .C . Bafilij V .C . anno Chrifti 555. Regnauit
igitur annos abfolutos v i i . quod intelligit Gregorius ex vfu fuo lo­
quendi , cum a i t , feptimo anno regni obiifle: id eft, abfoluto. Ge-
fta capitis x im pertinent ad annum 555, qui erat x im poft Con-
fulatum Bafilij V .C . indidione m . Vide Marcellinum Comitem
eadem referentem , quae Gregorius memorat. Gefta capitis xvn
pertinent ad annum fequentem, audore Marcellino, vbi perperam1
Chriftianus legitur pro Chramnus. quam vocem imperiti librarij
exiftimarunt efTe compendium , quafi foriptum fuiflet Chranus:
quod notat Chriftianus. Sed ex idiomate prifeorum Francomm (eri-
Jbendum erat fine C Hramnus. In eundem quoque annum 577
conferendus obitus Hildeberti Regis, ex eodem Marcellino: cuius
r entio fit capite x x , non adiedo regni tempore. Regnauit igi­
tur annos abfolutos x l v i . Cap x x , Hildebertus moritur. Hoccon-
tigit indictione v. A u d o r Marcellinus Comes. Ergo anno Chrifti .
557. Proinde obiit anno regni fili x l i x . T ot enim ab anno Chri-
fti 509 putandi funt. Itaque rede Aimoinus Monachus lib.irait
obiifle anno regni x l i x . Sequenti capite obitus Hlotarijrefertur, C
anno li regni fui,hoc eft,abfoluto. quae eft hominis vfitataloquu-
tio. Obiit igitur anno Chrifti 560. Sed quod capite proximo re­
tulit de Chramno cum vxore & liberis combufto, hoc accidit anno
xvi i p . c . Bafilij v . c . indidione v i , hoc eft , anno Chrifti 558.
A u d o r Marcellinus. Ergo inter caput x x , & x x 1, interiedum fuit
triennium folidum. Patri Hlotario in regno fucceflerunt quatuor fi­
li j , Hilpericus vir Fredegundae, SuefTonum R e x : H anbcrtus Pari­
liorum: Gunthchramnus Aurelianorum: Sigebertus Metentium &
Remenfium, vir Brunichildis, mulieris Hifpanienfis, ^ifigotjio-
rum fanguinis. D e Hilperico ita Fortunatus: /iilp erict p o t e n s ,
f i interpres b a rb a ru s e x t e t , a d i v t o r f o r t i s hoc quoque no- D
m en habes. Aperte fignificat barbara d ialed o , id eft, Teutonofran-
cica, Hilperic idem efle, quod a d i v t o r p o t e n s feu for­
t i s : quod verum eft. In fine operis Gregorius ait annum 597 efle
x x 1 x Gunthchramni: & Fredcgarius annum 600 , efle xxxn e-
iufdem Cjunthchramni. Caepit igitur regnare anno y 6 8, aut 56?
confequenter falfum fuerit, patrem eius Hlotarium obiifle anno 560.
Rurfos Alboin Langobardorum Rex ingreflus eft Liguriam indi­
* ftionc
 i> e E m en d a t - T e m p o r .y m L ib . VI. 617
^indictione ineunte fertia , tertio Nonas Septembris, hoc eft, annO
Chrifti 569. Audfor Paulus DiaconUs libro 11, c a p . x x v : atqueiif7
«jern diebus, quibus Langobardi Italiam inuaferunt, idem Paulus
feribit, Francorum Regnum,mortuo Hlotariq rege, ab eius quatuor
filiis diuifum fuifle> lib. eodem, cap. x. Sed hallucinatur ille Lango-
bardus, & annis nouem plus dicit. Capite x x x i , narrat Kalejidis Q-
^tobris ita Solem obfcuratum apparuifte, vt nec quarta quidem pars
in eodem lucens remaneret, fed tetrum atque decolorem, quafi lact­
eum vifum fuiffe-Nouilunium non potuit contingere Kal.O&obris
illo foculo, nifi anno 5 7 4 . fed illis Kalendis Sol obfcurari non po­
tuit .neque vlla defedio Solaris contingere, quod valde miror. Sed
H cum capite x x x m , mentio iniedafit de obitu Iuftiniani, qui conti­
git anno 5 7 5 , haud dubie illam obfcuritatem Solis apno 5 7 4 cort-
tigiffe neceffe eft, quodnefcio quomodo fieri potuerit Kal. Octbbris,
cum motus Latitudinis valde abhorrear. Videtur legendum Kal. Sep­
tem bris, non Odobris. Et verum eft; Ecce in fine libri quarti, a tran-
-fitu H lodouei, ad tranfitum Sigeberti eius ex Hlotario nepotis, pu­
ltat annos 57» & 29, hoc eft,66. Hlodoueus vero obiit anno 5091
-Ergo cius nepos Sigebertus obiit anno 575. Regnauit annos xi vi
' Itaque anno 5 6 o , aut $61 caepit regnare: vt prius colledum erat. Et
tamen anno 769 videbatur iniifte imperium. HicfcrUpulus valde me
exercet^Quod autem Sigebertus Rex obierit anno 5 7 5 , confirmatur
,C ex capite x i x , in quo mentio fit Iuftini imperatoris, qui cum inutilis
imperando propter mentis alienationem fadus cfTet, aftumptuseft in
focietatem imperij Tiberius Conftantirius eius filius, anno 576. Sed
magis confirmatur capite xvii ,in quo haec verba hotanda: Eo anno
-dubietas ‘Tafcha fuit. In Galliis vero nos cum multis duitatibus, quar-
*todectmo Calendas Maias fawftum Pafcba celebrauimus: ali) vero cum
iHtfpams i duodecimo Calendas Aprilis hanc folennitatem tenueriint. E -
-rat annus fecundus Hildeberti, hoc eft, abfblutus, vtipfefem perlo­
quitur. Proinde fuit Chrifti 5^ 7., Cyclus Lunae viii : Solis x x vi.
Litera Dominicalis C. Terminus Pafchalis xiin> Kalendas Mai.
Ergo ipfb terminb Pafcha celebratum. Q uod valde miror. Capite
D x x v : cAnno quoque tertio Hildeberti regis , qui erat Hilperici $
Gunthchramni feptimus decimus. Ex iftis rriagis confirmatur initium
Gunthchramni, non ab anno 5 6 9, fed a 5 60 , furrtendutti. Si art-
-nus Chrifti 578 eft fcvn Gunthchramni abfolutUs, id eft, x v i n ,
(nam ita femper loquitur) ergbannus 584 erit x x m i , indidtio-
,ne fecunda. Propterea in Concilio Valentino 7 7 rede feriptum ex-
- t a t : Synodus habitajn 'vtbe Valentina x. Kal. lulty , anno xxiiji
regni gloriofifimi Domini Guntbchramni Regis , 'tndittiow fecunda.
7 Fff } Id
6 l8 I O S E P H1 Sc AL I GE RI
In Concilio Lugdunenfi prim o: Synodus habita in duitate Lugdmmp, \
annofextoregnigloriofifim i Gunthchramni %egis, mdi&ionc tertia. Pro-
culdubio legendum, indiftione tertiadecima. Erat enim annus
fextus fluens ab anno 5 6 0 , quo obiit Hlotarius, & cius filius Gunth-
chramnus iniuit regnum.Caput 2 ? ,& 50 libri vi pertinent ad annum
583. Gefta Capitis xxxv libri vii conferenda in annum58 4, qm
erat decimus Regis Hildeberti. Sed mira in eo eft aurorishallucinatio.
Cuius verba apponam: Audientes deinceps eosinfra muros vrbu Conutni-
c a commorari, relidis plauftris, ac diuerfis impedimentis c u m u lo

minore, robuftiom rvtriipjum,ficut iam Garumnam ttanfierant, mft-

qui deftinant. Quibus properantibus venerunt ad 'Bafilicamfan&i vin­
centi) , qua eft iuxta terminum Agennenfis vrbis, vbi ipje martyr pro^
chrifti nomine agonem dicitur conjummafte. Vincentius Diaconus A-
ginnenfis capite truncatus eft pro Chrifto', in loco, qui dicitur poi*
peiacus ad ipfitm Aginnum , v Idus lun ij: magnaqueolim in ya&
ratione fuit: adeo, vt omnia vetufta templa nomine Vincenti) cdfe»
fecrataper totam Aquitaniam, huius Vincenti) fin t, non illius Ctf-
farauguftani. Sed poftea obfoleuit eids memoria, < 3 c templa Abitoa>
mini dedicata, illi Caefarauguftano vindicatafuntpcrinfcitiamtem­
porum : hodieque natalis huius Vincentij A g in n i, &r in Aquitania
non in Iunio, fed in Ianuario colitur. De eofic fo iM u ta s : Vertice
Juccifi rapuit qui ex morte triumphum. A t ille Cacfarli^ilfemus iit-
ter tormenta defecit, tefte Prudentio eius populari. Igitur huius Vin-C
centij Aginnenfis nomine Bafilica erat non longe Lugduno
narum, ad vallem Caprariam, cuius Bafilica: etiam hic atKftorcb^
minit libro primo M iraculorum, capite c v. Vallis Capraria diftat
Aginno plufquam itinere quatridui. A t Gregoriqs^eip^am inter­
pretatur fuifle iuxta terminum Aginnenfis vrbis;S&isfcriptor,vn~
de defiimpfit, ita fcripferat, milites GunthchramniRqjis irrupifle in
Bafilicam fan&i Vincenti), fitam ad vrbem ConuciEtfOfli, quimar-
tyr intra terminum vrbis Aginnenfis pro Chri^^Offlunn agonem
dicitur confummafle. Ita fine dubio feriptum fufcwfin attis illius
belli, quod inter exercitum Gunthchramni Regis, & Gundobaldi
geftumeft. Quare mire hallucinatus eft nofter Grcgorius. Aimoino D
videtur oboluifle de vitio. Itaque aliter narrat rem , fed ita vt tur­
bare potius, quam litem decidere videatur. Q u od autem ifte an­
nus fuerit 58 4 Chrifti, conflat ex au&ore Appendicis Gregora-
n x , fiue is eft Fredegarius, fiue alius, qui haec gefta confert inafl-
num Gunthchramni x x i m , qui ex fynodo fecunda Valentina*
vt fupra demonftratum eft, erat annus Chrifti 5 8 4, indi&ione fcj
eunda. Hic annus omitti non debuit, quod nobilis ciuitas Xugdu*
nunJ
 * D e E m e n d a t . T e m p o r v m t i b. V i C15
A num Conucnarum, quae per multos annos cum imperio Romano
floruerat , tunc ab exercitu Gunthchramni funditus euerfa fuit:ex
cuius reliquiis fanum Bertrandi, vbi hodie fedes Epifcopalis eft, cori-
ftru&um fuit. Vetuftatem & fplcndorem eius ciuitatisteftantur mo-
nimenta & epigraphae quamplurimac , quae ibi extant h od ie, quo­
rum partem defcriptam penes nos habemus: Sed & fuit Colonia
Romanorum. N am in Ptolomaei libris manufcriptis ita legitur:
mwoLMes 0 rw Ilvetnin Ka/xami. Red 7roAic AOTTAOTN OTN
KoAfidwa. V ox KoAftftwt deeft in excufls* Quare duae Lugduncnfcs
Coloniae fuerunt in Gallia; Lugdunenfis Coiiuenarum N oucm -
populaniae, & Lugdunenfis Segufianorum, primo dedufta a L . M u-
B natio Planco» deinde a Ti. Claudio Caefare, didtafuit c o l o n i a
C O P IA C L A V D IA A V G V ST A L V G O D V N V M . A udor Ve­
tus inferiptio inter V iennam , & Confluentes Ifarae ac Rhodani;
Hinc nihil occurrit in G regorio, quod noftram diligentiam pofcat,
vfque ad medium libri ix . In eo foedus initum inter Gunthchram-
num , & Hildebertum Reges, anno Hiideberti x m , qui erat C hri-
fli 58 6. Liber decimus incipit a quintodecimo Hiideberti Regis
anno: aitque anno antecedente celebre illud diluuium incidiflc, cu-i
ius etiam meminit Gregorius Papa* Dialogo m , cap. x i x , adii—
' ciens quinquennio fere ante confcriptionem Dialogorum fuoruni
illam cladem inundatiotium fuifle. Certum eft autem eodem tem -
Cpore Pelagium Papam obiifTe, & Gregorium in eius locum iele&um:
quod contigit anno 590 , indidtione nona irteunte a Septembri:
quae indi&io eft prima ordinationis Gregorij» vtiri lemmate epifto-
larum eius comprehenfum eft. Ergo annus x im Hiideberti Regis*
erat 5 9 0 , aut 589 Chrifti,vt etiam eft apud Sigebertum. Sed
femper intellige annum x i h i abfoluram. N am ita loqui hunc Gre-
goriumfupra indicauimus. Ex vfu enim fermonis Latini, is erat an­
nus x v fluens Hiideberti. Ergo anno quinto ordinationis flue Gre­
gorius Papa caepit feribere Dialogos fiios $ fiquidem illa clades a­
quarum contigit paulo ante eius ordinationem; Attende igitur;
quae de Gregorio Papa loquitur tanquam m ortuo, cum hanc h i-
D ftoriam feriberet. De eo enim d ic it: Tanta Jlrenuitasin ieiUniis erati
item : Literis ita erat inftru&us. Loquitur de hom ine, qui iam dc-
fierat cfle in viu is: & tamen opus fuum claudit anno quinto ipflus
Gregorij. Hic quoque quid dicam , riefeio, vfqUe adeo turbat h ic
audior in contextu geftorum. Capite x notatur annus xv Hiideber­
ti, & xxix Gunthchrariini. Ex capite autem x x ii i , haec funt eius
Verba: Dubietas ‘Tafcha fu it ob hoc, quod in cyclo Vittor, luna x v
F ff 4 pafchd
(5 2 6 Io S E P HI S c A LI GE R I
pafcha fcripfitferi. Sed,ne chrifttani , vt Judai, fab hac
na hac J olennia celebrarent, addidit: Latini autem Luna x xn. E
mc annus Chrifti Dionyfianus 588. cyclus S ol i si x, Pafchalis
x i x . Terminus x v ii Aprilis, feria feptima. Poterat igitur Pafcha
celebrati Dominica proxime fequenti , nempe x v i u Aprilis, Lu­
na quintadecima. Sed ait celebratum Luna x x n , hoceft, xxiv
Aprilis. Eftinfignis locus : ex quo difeimus, quoties terminus inci­
debat in Sabbatum, Pafcha non in proxime fequenti celebrarifoli^
tum 5 fed in odtauam diem comperendinari. Hocrecentioresfcri-
ptores non docuerunt, quod feiam. Sed cauffam pete ex iis, quat
ad Hippolyti canoncm fcripfimus, libro proximo. Sequitur: Tcru-
motus fa&uscft magius x v 111 £#/. menfis quinti, die quarto, primo£
mane >cum lux redire capijset. Apud Gregorium hunc annus Etcle-
fiafticus incipit ab A p rili: quintos andquifiimus. Ideo menfis quin­
tus eft Auguftusj menfis o& auus, Nouember. N eque dicitur xvm
Kalendas menfis quinti : fed prima , fecunda, tertia menfis quinti.
Quare fi ex more Romano per kal. & Idus, & Nonas menfem pri-
rnum , fecundum, tertium putare moris effet, hic x v m KaLmenfis
quinti effent Idus ipfae Iulij. quod eft ineptum. N am quis dicit xvm
Kal. Augufti pro Idibus Iulij ? Legendum igitur h ic proculdubio,
. x v i 11 menfis quinti. N am eo anno 588 , vt diximus, erat cyclus
- Solis ix . proinde x v i 11 Augufti fuit feria quarta, v t ipfc vult. Per­
g i t : Sol eclipfim pertulit menfe oBauo mediante , it* dus lumcnfc
minuit, /vt vix, quantum quinta Luna cornua retinent, adimendum
haberet. V t mediante o<ftauo menfe, id eft, Nouem bri, coniunftio
luminarium & edipfis accideret, hoc non potuit fieri illo faeculo,
nifi cyclo Lunae nono. Contigit igitur anno Chrifti 5 97 : in quo fane
S ol defecit x v Nouembris, hoc eft, vt ipfc loquitur, mediante oda-
uo menfe. Igitur confundit annum 588, in quo dubietas Pa/chx
fuit, & x v m Augufti erat feria quarta, cum anno 597, in quo Ec-
lipfis contigit x v N ouem bris: quem etiam annum in fine operis ait
fuifTe quintum Gregorij Papae, cum is fuerit octauus iniens illius
■ Rapae. Ita videmus miram hallucinationem huius feriptoris, quaeil-
li fblennis & in aliis locis. Sigebertus male hanc defectionem Solis p
-confert in. annum 596. Scio ante nos neminem, has tricas huius au-
<5 toris explicaffe , fed ne animaduertiffe quidepa. Subie&us eft operi
Epifeoporum Turonenfiutn Catalogus cum annis Epifcopatuum:
in quibus a primo D ecij, ad tranfitum M aftini, rc<5 te habet epilo-
gifmus. H in c, ad ordinationem ipfius Gregorij. Turonenfis, omnia
•perturbata fiint vitio, ipfius, non librariorum: In fine libri fecundi,
feribit tranfitum Hlodouei Regis incidiffe in annum vndecimum
 t> E E m ENDAT. Tf e MPORVM LI B. V t 6 it
A Licini) Epifcopi. At hic in Catalogo Epifcoporurri , a trarifitd Mar-
tini i ad vndecimum annum Licini), colliguntur anni 130, mentes
duo, dies viginti. Ergo a tranfitu Alartini, hoc eft, ab anno 59 5, ad
tranfitum Hlodouei, funt anni 525-. Atqui ipte obiit anno 509. Vi­
des Hinc fa d u m , vt Sigebertus anno 514 obiifTe Hlodo-=-
ueum dicat, alij ferius. Et ne errorem putes, a tranfitu Martini, ad,
fuam ordinationem cblligit annos 1 8 4 , vt patet ex;dinumeratione.
Quare hoc modo ordinatus fuerit anno 579. Et is, quo fcribebat*
qui er# x x x i Gunthchramni, erat x x i ipfius ordinationis: qui eft
annus 598.eumque ait fuifie quintum ordinationis Gregorij: imo o-
t tau um, vt iam diximus. Nam Gregorius Papa ordinatus fuit anno
£ 5 9 0 , indictione v m definente.Igitur in fine operis error eft in num e­
ris : cA tranfitu fanfti Martini, •vfque admemoratumfuferius annuml
id eft, ordinationis noftra primum 'vicefimum, qui fuit Gregorij Pa*
p& "Romani quintus , Gunthchramni Regis x x x i , Hildeherti tumoris
x i x , anni c c x v i i i . Ex dinumeratione annorum in Catalogo Er
piteoporum , legendum c l x x x v i i i . Et neteio, an legendum fit*
x x i x , pro x x x i Gunthchramni. Sed opus fuit conflantia in hoco^
pere difeutiendo. Am or enim hiftoriae & veritatis fe c it, vt au&ori
propter res, quas deferibit, magis neccifario, quam iucundo, hanc
operam dederim: vt hiftoria regum prifcorum Franciae, a mendis pu­
rior, quam antehac,ederetur. Noftro exemplo ali) excitati forfan in
cfuis vernaculis hiftoriis idem (ludium collocabunt. N os neque me­
liorem , neque vetufliorem in hiftoria Francorum habemus. Ante )
annos autem aliquot prodiit Appendix ad Gregorium, cuius quidam /
auCtorem dicunt Fredegarium. In ea appendice multa praeclara fiint*-
quae non temere alibi reperias. Quae vero Sigebertus, & ali) de ve-'
tuftioribus Regibus Franciae produnt, in multis, praetertim iri ratione '
tem porum , laborant. Sed in tota illa appendice nullus charafter oc­
currit, quo certa regum interualla finiri poffint. N am illi homines*
quae fuit eorum fupinitas, fi quam eclipfin notant * non folum diem,
fed & mentem,& , quod craffius eft, vt plurimum annum omittunt*
j ) Solius pugnae ad Vinciacum in pago Cameracenfi diem & annum*
defignarunt, qui erat Chrifti t> c c x v m , vt putamus hodiea Kalen*
dis Ianuari), d c c x v i i autem infra quadragefimum vfque ad Pate
c h a » x m Kalendas Marti) , quae erat Dominica Palmarum. Prae­
terea annus Chrifti d c c x x x v erat x ix Caroli Cognomento T u ­
d itis , fiue Martelli, tefte Aim oino Monacho. Coepit igitur rege­
re Franciam anno 7 17 . Rexit x x i m annos folidos, au&ore Frede-
gario. ergo obiit anno 7 4 1 , cyclo Lunae x ix . quod verum eft. Nam
turbatus fuit ordo Patehatis eo anno, au&ore eodem Fredegario:
I
 ' IoSEPHI S c ALI G E R I
hoceft, alij menfe M artio, alij ix Kal. M ai celebraruntPafcha. Sed^
& Aimoinus anno 7 4 1 obiiffe notat, vt dubitationi locus non fit.
Annus autem memorabilis illius pugnae, qua tot millia Sarraceno-
lu m caela a Martello funt in campeftribus Turonij, competit anno
Chrifti 7 2 5 , Caroli autem Martelli nono, quod Beda luculente in­
dicat, qui eo tempore viuebat, quo haec acciderunt. Anno, inquit,
fiptmgmtefimo ‘vicefemo quinto, quo temporegrauifiima Sarracmorum
tues Gallias mifira cade vafiabat, ipfi non multo pofi in eadempro^
itincta dignasjfua perfidia poenas luebant. N on igitur anno 7)0 , vt
perperam Sigebcrtus, ficut alia multa, haec clades contigit. Mirum
eft adhuc rufticos eius rei tanquam nuperae memoriam conferture.
Locus autem dicitur S. Martinus bellus. Annus Hegirae evii capit g
eo anno Chrifti, x i x M ai, feria v ii , cyclo Solis v i , Lunae iv.Qua-
re abfque vllo dubio'praelium illud commififumanno Chrifti dccky>
Hegirae c v i , fexdecim annis poftquam Sarraceni duce Mofe filio
N utzir ex . Africa in Hifpaniam traiecerunt. A uctor Geographiae
Arabs valde bonus feribit Mufem illum fecum habuiffe ftrenuifli-
mum ducem nomine Tark,aut Tarik, cuius etiam meminit Io.Leo
in fua Africa, a quo mons proximus freto Gaditano didus fuit
Gibal Tarik vel Gibal Tark. N am cum loqueretur de vrbe,
quam vocat j+azsty C hadhar, fiibiicit

u * cP

( J j) ( i U ***)
(s_0A qj» Prima vrbium in Hi/paniafubafta efi infidavi­
ridis, (hoc eft, gezjrath alhadra. 'Roderig. lib. 111. cap.xi x.J initio
Mufiulmanorum ( id efi, nafiente religione Muhammedica ) idque an­
no nonagefimo Hegira. 8amautemJubegit Mofis filius JJutzJr ex ge­
nere Marawanaorum, habensficum Tarikfilium Abdaliafilt) ^ene- \
mu %enathai, habentemficum nationes barbarorum. Fuit vero hac in-$
fula prima vrbs, qua eo tempore domita fuitSubndit-
U>Jj l$J)

0* &*F O*

fasyssh )<3 ^ & c. quae fequuntur.Applicarunt autem d «w

ex Gibal Tarik (Monte Tarik:) Vocatus efi autem Gebal Tarikideo,quod
* Tarik
 D e EMf cf oDAT. T em ^ o r v M L ib. Vt
A farik filius AbdalU, fili) Wenemu %enathaij poflquamtraitcitquosfe­
cum habebat B ‘ arbaros, munmermtfefe intra hunc montem, & c.
#Longum dTct omnia apponere. Dicit enim muniuifie hunc mon­
tem , & , ire Barbari aufugerent, & (e nudum auxilij deftituerent,
ciirafle, vt omnes naues» quibus traiecerant, cremarentur. Q u o d fa­
ctum eft. Roderigus legit O y V L per P h ,n o n (-_p;lj5> per Kaph.
Vocat enim Tarif. A it hunc traiedum Tarik vel T arif contigiflc
in n o Hegirie 91 , menfe Ramadan. Aera o c c l , fed fuit acri
d c c x l i x . artno Chrifti 710. N am Muharram fuit 9 Nouemb.
Anno Chrifti 7 6 9 , feria v n , cyclo © 18. Neomenia Ramadan,
^ 3 Iulij, feria v, anno Chrifti 710. N on erat omittenda tam nobilis
■ rei hiftoria, praefertim cum in Europa nullus fit angulus citra Danu­
bium & Rhenum , ad quem illius pettis fenfus noii pertienerit. Iri
verbis Geographi Arabis fit mentio facftionis Maravvaiiiun. Sciant
igitur ftudiofi, A baz fuifle patruum Muhammedis, atcjue eius pro­
geniem & gentem dictam fuifie , dicique adhuc Abaziun. A d eds
ius Califatus pertinebat, vt pote qui propius {anguine .Muliamme-
den attingerent. Sed Maravvan quidam primus Califatum ab illa
gente ad (e & fuos, qui Maravvaniun di<5 fci fiint, tranftulit per ty-
tannidem, eoque nomine omnibus Muhammedariis ih odio eft no-
'men Maravvanin ad hanc vfque diem. Muharram igitiir anni x c
^Hegirse caepit die x i x N ouem bri* feria fecunda, anno Chrifti 7 0 8 ,
cyclo Solis x vii , Lunae vi. V id e>quantum erant, qui in alium art­
uum Chrifti eum traie&um conferunt. Accidit enim omnino anno
70 9 . Hic magna eft Sigeberti monachi Gemblacenfis hallucinatio»
qui ad annum 7 2 6 (ubnotat: Sarraceni ex Africa, duce Habdirama
filio Muhdma Ammirai, in tiifpaniam transfretant, eamqueJibi vin­
dicant. Ita regnum 'Wijigothorum Sueuorum defiru&um, eft, & c:
Confundit enim traiectum Sarracenorum in Hifpaniamcum eorun­
dem expeditione in Aquitaniam» quando fufi funt a Carolo M ar-
tello. N am duce Abdirramari expeditionem in
D Aquitaniam fecerunt : duce autem M ule filio NutzirinHifpaniam/
quaryi ipfi Andalus vocan t, traiecerunt. Q uin oblitus fui ducem
fiue A m ir Abirrachman v o ca t, fub quo tot millia a Martello cae­
la : idque notat fiib annutn Chrifti 7 $o mendofe, cum is fuerit an­
nus 7 2 5 , vt demonftratiim eft. Haec fat fuerint primordiis Gentis
Francorum illuftrandis. Caetera perfequentem deftituunt auxilia a
veteribus feriptoribus. Quaerant igitur» qui nobis & feliciores & di-
ligentiores.
REGE9
624 l oSEPHI SCALI GERI

K E < 3 E S F R A N C O R V M , QV ORVM GESTA A

X. LIBRIS GREGORII EPISCOPI TVRONEN-
SIS COMPREHENDVNTVR.

a r a m v n d v s : quod nomen femper per F, non per Ph,

icribi

F debet* Hlodvvin primus, qui Sidonio eft Chlodio, Pro/pero

Chlodiusj crafTa afpiratione ex D iale&o veterum Francorum
fcribendum. Merouaeus* Hildericus, craflfa afpiratione. Hlodvvin
fecundus C affiod oro, Hlodovvseus Gregorio Turoncnfi, Hlo-
dovvicus R em igio> XAa^oo#^ Agathiae , Hilderici filius, Meio-
u x i nepos , Hlodvvin prim i> fiue Hlodionis pronepos, Fara-
mundi abnepos, primus Rex Francorum Chriftianus, vir Hlo-^
tildis regis Burgundiorum filiae. Huius filij q u atu or: Hlotarius,
A & rdtf& Agathiae, Sueflonum Rex. Theudericus , ©ioHyyjfy
Agathiae, Metenfium & Remorum Rex* H lod om ir,
Agathias, Aurelianorum Rex. Hildcbertus, XsKJifaqr& Agatbiar,
Parifiorum Rex. Theodebertus* Agathiae, Theodorici
filius > Hlodovvaei nepos. Theudv valdus, ©&<ty3 fltAffl@P Agatbiac,
Theodeberti filius, Theodorici nepos * Hlodovvaei pronepos. Hlo-
tarij quatuor filij: Hilpericus vir Fredegundis, Sueffonum Rex:
Baribertus craffa afpiratione , pariliorum : Gunthchramnus Au­
relianorum : Sigebcrtus vir BruUechildis , Metendum, cuius filius
Hiidebcrtus.

IOSEPHI

/
\
 6*$
/> I O SE PH i
S C A L I G E R I
1 VL1 1 CAESARIS F
r> e

EMENDATI ONE
T E M P O R V M
l i b e r s e p t i m y s .

v o s annos, cuius genetis , & quando prifci

illi popularibus luis condiderint, quatuor prio­
ribus libris a nobis explicatum eft: fequentibuS
vero quomodo nobiliora temporum interual-
la fecundum illorum annorum rationes notari
poffint. N unc quid in annis prifcorum ciuili-
bus polleri commenti fint, vt illorum quaedam
methodus effet, deinceps dicendum. Ea me­
thodus a Latinis G o m p v t v s , a Graecis ^ <pur(id$ 5 * ^
Qftyivnshffidicitur, aludaeis “navn *iio,hoceft, myfterium embolilmi.
C o m p v t v s vero vox exllatapud Firmicum libro lexto, in epho-
dis geniturarum .Quantamcunque compitus feceritfummam* tantam
ab H oro/copo inchoans per confequentia diuides figna. Neque lemel
hoc verbo Firmicus vius, qui temporibus Cbnftantini M agni,Sc fi­
liorum eius vixit. Apud verniliorem Icriptorem id verbi non legi*
Tempus eft menlura coeli : hoc eft, motus cuiuldam fideris, a dato
pun&o caeli, adidempurt£tum,conuerfio. Similiter Lunae conuerfid
m e n s i s dicitur, vt Solis a n n v s . In anno igitur Solis ratipnes
fequimur, vt in Luna menfium naturalium : quae eft prima diuifio
computi annalis j qua quidem diuifione haec methodus duas partes
' £ habere dicitur: alteram ad Solis, alteram ad Lunae rationes pertinen­
tem. A rationibus Solis natus eft circuitus annorum, qui ab ea re
dicitur cyclus Solis Latinis coniputatoribus, Graecis vero «xoaiox&r-
im k; a numero annorum Icilicct, ex quibus conftat. Arationibus
Lunae prodit annorum periodus , quae ab eo fidere dicitur nobis
quidem cyclus Ltfnae, Graecis autem , a numero annorum* ctm fe-
- yutmeis. Tertia pars huius do&rinae pertinet ad catholica temporum:
quam partem Graeci Computatores vocant de/B-fjcmiy £ o^a^ct:
..........* * G gg N eque
c 2 6
. I a s , E P HI S c a L I G E4k I .
N eque aliud praeterea in hac do&rkia (pe&atur. Coniecim us autem A
fn hunc librum non omnes quidem omnium nationum Com putos
annales» fed praecipuarum: neque'omnium om nia, fed praecipuam
partem. Eorum autem princeps edo primus tempore Judaicus
Com putus, om nium , qui hodie in vfu fun t, artifrciofiflimus Sc e-
legantiflimus.
T i a y n T i o S T i r p t o p' i ISPICILEGIVM COMPVTI.
K xy. 11. 795. H oc efl: 19 dteru. 12.
1
M
31 oid ’ b o asot#n a’ o i vn n e n sis

IcsTpVh aitfn i n iv v horarum. 793 jarupulorum.

livi »a w n n n naqVn nait> 2 X A rnus Lunaris 354.8.876. H o c e fl: 354
«—npSn iynn niytf non?» dierum. 8 horarum. 876 fcrupulorum.
IriBiwaa» ww bi n»Vn ^irno J 3 Cyclus Luror 19 amorum 12. communium. 2
’ t m n a v o \1 <3 * 7 embolimaeorum.
h ii “ritnoa jn a y o jij» T 4 Annus embolinueus in cyclo 3 ,3 , z. 3 , 3 ,3 ,1 ;
xtriVui o>h\y viiiV \ciiVp ’ B H oc e fl, T e r , T e r , ©#. Vr> 7
t »— nnti Vi^V . T e r , T e r , B is.
jjicttjn 3 1 N II b y y n n 1 J11D n 5 Excejjus Menjis fupra feptenarios , 1. iz . 793.
i? - mmtfa 6 Excejjus A n n i communisJupra Jeptem rm ,
i* * mtt> * /-im ra i
*wnn n i 4* 8; 8764 ’
ii Sy. inrir\a v o« nav»
1* » ju n o
i taapn Ma n
t 7 E xcefius A riiu embolinuei jupra Jeptem rm ,
5.11.585?. # '
?? hy- naa^n
i»*. 1- niinonnio
( «- ■
tm xpn 1» 3
n 8 E xcejjus Cycli Lunaris Jupra feptenarios>
x.itf.595.
: *n n 3 inii to 9 Nouilunium T o b u , z . 5.104.
jv yu n i noty nonn n itf 1 i 0 Annus Solaris 365, quadrans diei.
naaVn
1** *- -*
ravi nv“ nonn 1 7 fhro »1 * &o
11 Exce/Jus Solis fupra Armum Lunarem ,
m w ’ 10. zi. X04.
«•"nwVh hv nonn -liino -in?o
- •••<-- ,**, 3 ' IX
t r-lart n ° o. 1.485.
. t *n 3 3» non htu ?nh in io V J3
M3 0 r n ^ p n «nn nn?o W , o, Xti
T 14 8x7;
’ i lahn
N
t mv itbfJ, M E t H O D V S
t- r o y•n•»
GOMPVTIi
tn tw n b^iD vr*?
•1 • ” •. A d (ciendum nouilunium Ti(ri.
D
c d t IMic s n ij n o nn?o np 4ccipe excejjum cyclorum, <3* annorum i
ito 1 5 *
j ^0 'ib ?*i3yo' qui praterierunt. Cornice omnem furnmam
K a "ham ?nn ibio hy Jiiper nouilunium fiHum. A btice omnia
: nyn ihin nem ?? feptenaria. Prodibit nouilunium T ijr h
1
iviin iMo yi^V Ad (ciendum nouilunium menGs,
1—iy nns v i n ihio i 6 fdtice nouilunium iheffts intus ad
v
ilia "fi »sn ^I7»3«» tfnn nouilunium propofitum. prodibit nmlunium
fequenu
. #.'i j
Adfcieh-
 D e Em e n d a t . T emporvm L ib. VII. & 2?

: n v n maipn yi’h Ad (ciendum Tckupham Ti(ri.

1 7 Accipe excejjum cyclorum, <& annorum
Vp niaiti i— infrno in io J|h np ?»
Tekupha. A toto aggregato abiice
han m h ivn ■ johapi naipn
excejjum filu m Solis:
n s n hw ?nh nroo
. ^efduum Comice
iN©an ha ihwni
juper horas & Jcruputos nouilunij Tijri\
n«/n ihio >phni r-rfyip hy
Troduilum efl T ekupha Tijri.
ntpn na^pn ?>t’n s^vvni
Idem in omnibus:
: cahah p i
Ad (ciendum quotus numerus
i hiian -limaa \n moa yi»h cycli maioris.
n»
ia ipiv nn#» oian rjh np $ Accipe aratri minorem, iri qua es.
m a vhv
Jg} ▼ ea*toni
* ▼ * i *uso
* • yiai
*:
Abiice ab ea xoo. Adiice xo.
mmB nNtfani na ha hBni Abiice omnia zS. ^eftduum , quod ejl infrd
hrun limo n w «»n na [D z S , efl armus cycli maioris,
tnaina
» a isiy
^ r-nnNtf
*•t
in quo es.
Ad fciendum quotus humerus 1
pepn nimoa jn r-uaa jrrh
cycli minoris.
b' ha han i»jiop ena hy o’tpn 0’ 1 9 1Tone Jtipra aramparuam cycli minoris x im
/ niinp nxy i^rn nio paiani Abiice omnia x i x. TroduHum e ji annui
inaina taaaa n m v (tegn cycli minoris , in quo es:

m sI,w• n
s -
mV
- :
yi'h
- . Ad (ciendum annum Semita.
m nNTparnohiy paap?ha han lo A biice omnia Jeptenaria ab araMmdi.
:na oaaa nnNtpnovpwnn :v Tgfiduum ejl armus Semita i in quo es.

irniiwph nhSa REGVL jE FERIARVM;

hia tori p - w* P b• mattf » * Na XI Annus communis h a c Haz g a d a .
hh ic/ah mrary\s: n :v® * * aa XX A nnus embolimaus h a c h a z m o z .
i c a o t* ft haa£ in» aa t 3 A d v in omnibus armis.
xinia D’0’a n> ia X4 I ah in diebus x, 3,5,7.
3
•* «
CZ ’Bity'fla Tibi na
^ 5 G a t r a d in communibus.
m a y inNbaph lba 1 3 x6 B a t v t a k p h a t pojlembolifrmtrn.
tnoa
•l r n a Nh cahiyh * : ta *7 Nunquam B a d v Thafei *
t m rxv
r -»
?ni Nh cahiyh• na x8 Nunquam gahaz folemne Tentecojles;
i *▼ •
vti~\ iiN ah ohiyh * t ba 2 - 9 Nunquam a £>v caput anni.
t e n t e tar N'h czahiyh h
3° Nunquam z a b a d Thuritn.
D t ontea
• • oi» iin Nh ohiyh * * «h 31 Nunquam h a g v dies I^ipphurim.
v i Nhi hi Nhi ^a Nh ohiyh ah ix Nunquam b a c h , neque g a c h ,neq,GAsciis
i o b w b : nh Khi *]r Nht neque z a c h , neque h a c h ,in communi.
: *vava v i Khi ^h Nh ohiyh ah
3 3 Nunquam h a c h , nequeg a s c h w embolijm
ipu Ttinrih |i©fn oi’ ohiyh ih 34 Semper primus dies Nijdn
: npa h v jitytn czai» tnn primus Thafe.
jnpa hP 'iv oi»nivtaP ohiyh nh
35 Semper Tentecojte ejlferta fecunda Thafe;
naoi
* - t nacn»* - t&Ni ohiyh
, * : ih 3 ^ Semper Caput Anni, <t&ara eius ejl
jnoah itnhp Jeria tertia cPhafe.
G g g x. Semper
 628 ' I O S E P H I S c A L I G E R I

: noBb nnan nnin nncty obiy^1 ' ih |37 |Semper Fefiuntas Legis ejl feria quarta Phafe. ^
»7 3 8 'S emper ieiurrn Kjpphur eft feria quinta Fhafe.
—r — • < ; * - i -

: nos1 ? nyion nisa* oix cD^iy^ n

'7 3 9 Semper Phurimpraeteritum, eftfem vi Phafe
—T - * » 1 *T S

*nDS
- r -
w• v; na * cro^iyV: d 'a
v v c d h is
- * “ t

i m i a i p n S □ 'S S p
C A N O N £ 5 T £-
KVPHARVM. '
s 01 nwn ca^iyb D 4 0 Semper Tifri g a t :
4
• : * * s

: b* bn j— iao
...»
cDbiyh
■ ▼ • HD i SemperTebeth d a m i a m :
4
‘ j in fO'j czahiy'? a o * Semper TShfim t h a v .* *
:b? as non obiy^ I D 43
Semper Tamu^ a m z a m :
A&A ANNORVM
a S iy n r - n w ju p
3
M V N D I.
i o S ♦i y j— INH — •i •
D ID 44 A conditu mundi:
. , liinn '— naon ny no 45 A d fDiluuium, 1656. ^
t ix pnn ruVe ny 1 0 4 6 A d D itdfionem , 1996»
onnaN n n b ny 10 47 -Ad natalem Abraham progenitoris nojlri
_ t no pnn ‘jVN ny facr* memori* , 1948.
ny laan n©o i— nb ny n o 48 AdFLatalem Mofis Magiftri nojlri facr<e ■
- nox? memori* , 1368.
i non o^ahN o m p nNw ny 00 49 Ad migratam digyptum, 1448.
: nan 0’BSn ynaib Vioipi nopa ny a 50 Ad ingrejfum Iftaelis 'm Terram , 1488.
t na pnn o'B )s jitfNn n»3 paa ny s a 1 5 Ad conditum domus prioris , 2918.
t k n i ois^n i |iw n n jannny a a z ’3 5 Ad excidium Templi prioris, 3338.
: nn cub^n i oiy n;>3 jpa ny 1 a 53 Ad conditum Templi alterius, 3408.
liin np»nm ninptf pap ny n a 54 Ad ieram contraEluum , <Or ob/ignatam
: non o’a^N j
Vifionem, 3448. Q
o*bHn i opiaioipn iva nia^p ny na
■ ■ 1 1 ■ 11 ”
55 Ad regnum famih<e Fiafmun&orm,
uann 3^3. - ‘
: ia ion o^abN i on:n noVD ny 1
■T 1 ■* - I - —35 * Ad regnum Hagarenorum , 372,6'.
: d w i djs^n i o’nxan pjd ny I 3
57 Ad *ram Chrijlianorum , 3760.
: na nn o’bSn i pty n;a lanrny n a
58 Ad deletionem domus pojlerioris, 382,8.
:nb pnn njiypnnp^nnny' 035 9 Ad ob/ignatam Mifna, 3948.
a ’NniDsn *)io nas an nn»ps ny D 60 Ad deceffum Magijlri a se clauful*
: iBp n Amur*orum, 4 1 8 6 .
j ^ o b Sn n i:’D3Npoip ny K D 6 1 Ad Conjbmtinum , 4033. .
’p'*7iyn’ niD^ ^?’^?n ny a d 6 z Ad obfignatum Talmud Hierojolymitanumf
s B3n tza^aVN n 42,2.9. ~
■ »-i
n 'Vaa • : v
nio^n- no<nn- .-r

tnon
ny
- 30 ^3 Ad obfignatum Talmud Babylonium,

cannp lynnp o^Nypitim pap ny n o 6 4 Ad *rarn Ijmaelitarum ex menfe Mucbarm, ‘

: aax; ca^a^N n
438i*
t babn *? n*n no^nn ny no
f / r
na pnn
/ 6 5 Ad obfigmtam manvm Magijlri Mfis
filij Maimonis , 4954.
* nap cD ’abN n nsnx n^a ny
1 D 66 Ad exilium Franci*, 5155.
taan d^b^n n n^BD ni^i ny J D 67 Ad exilium Hi/Jam*, 52.51. .
i / * T ”
Dn C 3 ’BnN . * V *:
n nNJxniB
- 1 *
ni^a •
ny- no; 6 S Ad exilium Portugali* ^5160.
i1
czab^-ai c a n i ! E x p l I CI T V S .

TABVLA
 De E mendat . T empo H vm L i b . V I I 619

[ 1
OJ 1 I
«I
g O X
w a o
«■ G Fe- Ho* Sero- Fe Ho- Sera- Fe- Ho- Sera­ Fe fco- Scru-
ria. ix. P«l* na. ix. pul. ria. rx. pul. na. I X . pul.
T A B V L A s " N %w
excessvvm
a g i|
%u
Sf
e i
nouilu nio- I 4 8 87 6 I 2 16 595 200 5 21 200 IO 21 20 4
rum* 2 1 17 67 i 2 5 9 11 ° 30 0 I 21 ?OQ 1 I ' i T 408
3 2 899
s v p r a se ­ 400 4 20 4OO
3 7 L *1 3 1___ 1 705
pten ario s .
4 4 ^ 2 3 l 0 57 4 3 18 220 500 7 I? JgO 14 O 23
a EI 600 $ l8 600
£ 3 Tc-Ho Sciu* 'f z 8 853 5 6 10 815 24 21 «7.
s u I
* e i------- ----
6 1 6 362 6 2 3 330 6 5 718
11 7 5 *5 »5 * 7 4- *9 915 TABVLA 17 1 922
8 4 8 7 28 O 4 6
lh__ 1 5 ° 6 12 7I4 7 >2 4 4 0 TEKVPHA-
i + V I
9 1 21 543 9 3 £ J f 35 R V M. 9 8 537
-
4 6 z 1012 I0 6 6 339 1 O 5___21 55 ° 20 5 ,7 4 »
I I 5 20 4 19 20 MENSES T EK V - I
5n n M 3 9 28 14 *5 2
pharvm .
6 2 4458 I 2 z iz 7H 30 3 16 570 12 11 3 5 6
B 40 2 14 _ 4 0 560
7 3 »7 »5 * >3 6 21 520
5 6 ; ‘T
Ho- Sciu-
8 5 l_5+4 »4 5 29 5° 1 11 590
ST »■ is. pal.
4 16 1051
9 6 18 657 .1 5 3 3 9°5
60 7 9 60 »5 » 4 »75

10 1 7 J7 ° 16 7 i2 7 QI 70 6 6 610 1 O 21 827 i 26 I 1 379

11 z 20 83 17 6 IO 210 SO 5 4 80 2 1 J9 574 r 7 870

I 2 4 8~876 18 3 »9 90 4 1 6?o T ^___17 32 1 i8 l6 1074

1 tr
L

> 8 I 485
1^

IOO 2 23 100 6 5 10 2
«i 21 ^89 I9

a n n o t a t i o n e s in c o m p v t y m
I VDAI CVM.

Q PICILEGIVM Computi) Q upd nos Com putum , Hebraei Ma-

^ g i f t r i Emboiifmum vocant , a parte totum. Id enim eft nav. a-
^ ^ p iid ilios , hoc eft 'ryxvtKns. Annum vero embolimaeum vocant
jmyD >iyxvfMvoL, praegnantem 3 tranllatione elcgantiftima : quafi
Annus intcrcalatitium menfem in fe geftet, tanquam mulier prae­
gnans foetum in vtero. Neque minor eft vis Graeci verbi »
fa v : quod eft tanquam furculum in truncum arboris fiflum immit­
tere. Cicero in Bruto dixit l N F I N D E R E : Tranjltiones a plebi
fiu n t, cum homines humiliores in alienum eiufdem nominis infndun*
tur genus. hoc eft, tamen hodie Vulgo male in Cice­
rone 1 N F V N D V N T V R . Menfis ergo eft quafi in-
D fititiUs. A n n u s, in quem competit intercalatio, , tan­
quam truncus torculum excipiens. Aftus ip(e (fif&iKwfiti. Latini
minus proprie I N T E R C A L A T I O N E M Vocant, nort ta-
m enm ale, a carmine toccentiuo, quod Colis & Strophis abfolutis
iterabatur. Noftratcs Poetae illam tocccntionem R e f r a n v m vo­
cant. Sed omnium idiomatum elegantias fuperat Hebraicum
quod verbum non reperias in facris Bibilis. Quare non fine errore
^ G gg j noftri
 C }0 I OS E PHI SCALIGERI
T abvla noftri homines nay tranfcenfum, <£. v7%s%lu>' ver- A
E X C E SSV S tunc. Atqui id erat navo non "iny. Tantumque dif­
cnneadecae-
tcridis So­
fert hoc ab illo , quantum s/i@o?wfiaS , <£
laris. N am , exempli gratia, in anno tertio cy cli,m en -
'- e
2 2 Di- Ho- Stru­
fis intercalatur. Hoc dicitur e/nf^ohio-fiog, Hebraice
es. rs. pul.
G£
5 £
55 ^
-nay. Ex illa intercalatione reliquae fiunt afnluxerat
I 0 1 485 H^ou\ $.2.899 :• quae eft vera & Hebraice
2 0 2 970
5 0 373
dicitur navo item fiirv & ttiio. E x triplicato exceflu
4 0 5 86 0 fiue lavo Solis 10. 21. 204 confurgunt dies 5 2.1 j.
0 7
5 *< > 5
612, de quibus menfe rnayo nav> d e d u d o , remanet
O ]

QO

O
Vl

7
0 10 155 navo $.2.899. Multum igitur differunt g^t/3 oAitrju.o«
0 11 640
8
yy , ac proinde nay & “»ayo. Igitur a nobilio- ^
9 '0 »3 45
1 0 ° H jjQ re parte cycli Lunaris dodrinam hanc vocant tam
10 1 4 1060 Iudaeorum , quam Samaritarum Magiftri. Ex quo
33 1 19 510
40 2 9 1040
apparet & rem & nomen vetuftiflima efle, cum!
5° } 0 4 9 0 communia fint duarum gentium,quae ante bis mil­
-O ) 1 4 10 2 0
le quingentos annos nullum inter fe commercium
7 0 4 5 470
80 4 rj -ipoo habent, & capitali odio fefc mutuo profequuntur. In!
9 0 ~5~ i° 450 capite \cnnn ©np itaferiptum eft : a u v n p «np p'apn,'
IO O 6 0 980
200 12 1 880 nav N-ipm Nin cnvn Computus, quo hodie computa­
JOO 18 2 780 mus , u e j l , quem e m b o l i s m v m vocamus. Qua­
400 24 3 680
re verbum nav, quod proprie eft intercalare, ipfis
{igmficat etiam confcribere aliquid de dodrina Computi. Et ma- C
gnus computus , qui eft tantum in manibus d o d io ru m , vocatur
nayn -rio , fjuuriiyLW 5 g/2|0oA«r//.a. Conditores autem Com puti ea»3nay,
quosidiotifmus c o m p v t i s t a s vocat.
tMenfis) Prima pars Computi Hebraici pertinet ad L u n a m , fe­
cunda ad Solem , tertia ad temporum vniuerfitatem.
Ter, Ter-, His) vel. Tria, Tria>Duo. Eft Canon Magiftri GamaJie-
lis , qui fcripfit in "iiayn i\o. Sententia Canonis harc eft. Poft tres an­
nos embolifmus celebratur. Itaque triplicandus eft exceflus Solis
io . 21. 204 : atque e produdo abiiciendus menfis embolimus 29.
12. 7 9 j. Reliqua f i t « A i f l t x » j. 2.899. Rurfus poft alios tres'
annos ter ducitur exceflus Solis , cui iungitur $. 2. 899. A b ie d o !D
menfe Lunari, relinquitur 6. 5.718. Poft odauum annum
bis ducendus exceflus, & cum 6. 5.718 coniungendus. Et confla­
bitur exceflus odaui anni 28. o. 4 6 , minor vtique menfe Lunari.
Etpropterea nihil poteft ex eo deduci. Sic deinceps agendum, vc^
fecundo libro docuimus. Ideo illa t e r , t e r , d v o declarant quan­
do triplicandus exceflus , item quando duplicandus. Quare natura­
lis eft embolifmus cycli Iudaici, non autem arbitrarius, qualis Ca-
lippicus