IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE

Java.

wiczenia zaawansowane
Autor: Marcin Lis
ISBN: 83-7197-947-9
Format: B5, stron: 142

ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

wiczenia zaawansowane s kolejnym etapem na drodze doskonalenia informatycznych

umiejtnoci. Czytelnicy, ktrzy poznali poprzedni ksik Marcina Lisa Java.
wiczenia praktyczne, z ca pewnoci nie bd zawiedzeni.
Z niniejszej publikacji dowiemy si, jak pisa programy wielowtkowe i jak w Javie
obsugiwa bazy danych. Napiszemy wasny, gotowy do praktycznego uycia czat oraz
aplikacj do wysyania SMS-w. Nauczymy si te tworzy aplikacje sieciowe
z interfejsem graficznym!
Wybrane zagadnienia:
Wtki i programowanie wspbiene w Javie
Synchronizacja wtkw
Programowanie sieciowe
Czym s gniazda?
Serwer wielowtkowy
czenie z baz danych
Dodawanie rekordw
Modyfikacja rekordw w bazie
Obsuga transakcji i wartoci null
Aplikacja z interfejsem graficznym

"
"
"
"
"
"
"
"
"
"

Ksika otwiera now seri wydawnicz, ktrej gwnym zadaniem bdzie poszerzenie
uzyskanych wiadomoci.

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Wstp...................................................................................................................................................... 5
Rozdzia 1. Wtki i programowanie wspbiene w Javie .................................................................... 7
Klasa Thread................................................................................................................. 7
Interfejs Runnable....................................................................................................... 11
Synchronizacja wtkw .............................................................................................. 17

Rozdzia 2. Programowanie sieciowe..........................................................................................................29

Czym s gniazda? ....................................................................................................... 29
Gniazda w Javie.......................................................................................................... 30
Klient i serwer............................................................................................................. 35
Transmisja danych ...................................................................................................... 39
Serwer wielowtkowy ................................................................................................ 49

Rozdzia 3. Aplikacje sieciowe z interfejsem graficznym ................................................................ 63

Prawdziwa aplikacja czat (chat) w Javie................................................................. 63
Chat Serwer ................................................................................................................ 77
Wylij SMS................................................................................................................. 88
Idea....................................................................................................................... 92

Rozdzia 4. Bazy danych....................................................................................................................................... 97

czenie z baz danych .............................................................................................. 97
Dodawanie rekordw................................................................................................ 106
Modyfikacja rekordw w bazie ................................................................................ 112
Obsuga transakcji i wartoci null ............................................................................ 120
Aplikacja z interfejsem graficznym.......................................................................... 126

Wtki w Javie reprezentowane s przez klas
, znajdujc si w pakiecie 

.
Program korzystajcy z wicej ni jednego wtku moemy utworzy na dwa sposoby.
Albo wyprowadzimy wasn, now klas z klasy
, albo te nasza klasa bdzie
musiaa implementowa interfejs 
. Zajmijmy si na pocztku metod pierwsz.
Utworzymy dwie klasy: klas gwn np.  i klas rozszerzajc klas
 np.

. W klasie 
 naley zdefiniowa metod , od ktrej rozpocznie si
dziaanie wtku; w klasie  trzeba utworzy obiekt klasy 
 i wywoa jego
metod . Najlepiej wykona od razu odpowiedni przykad.
wiczenie 1.1.

Napisz kod klasy 
 dziedziczcej z klasy
.



    



 





  


 
 



Java. wiczenia zaawansowane

wiczenie 1.2.

Napisz kod klasy  tworzcy wtek 
.

 



     !"


    # $

 
 

 




Jeli spojrzymy teraz na rysunek 1.1, przekonamy si, e oba wtki faktycznie zostay
wykonane. Podobny efekt moemy osign rwnie w nieco inny sposb. Nie trzeba
tworzy oddzielnie klasy uruchomieniowej dla wtku (w naszym przypadku bya to klasa
). Wystarczy w klasie wyprowadzonej z
 zdefiniowa metod  i tam
utworzy obiekty wtkw.
Rysunek 1.1.
Wyranie wida,
e oba wtki
zostay wykonane

wiczenie 1.3.

Napisz kod klasy 
 wyprowadzonej z klasy
, uruchamiajcej dwa przykadowe wtki.



    



 





  


 %


     !"

$
 
$
 



Rozdzia 1. L Wtki i programowanie wspbiene w Javie

Efekt dziaania kodu z wiczenia 1.3 widoczny jest na rysunku 1.2. Na ekranie wywietlone s nazwy wtkw nadane im przez system. Wykorzystalimy w tym celu metod
 klasy
. Warto zauway, e w tej chwili mamy inn sytuacj ni w poprzednich przykadach. W wiczeniach 1.1 i 1.2 wystpoway dwa wtki, wtek gwny
i wtek klasy 
. Teraz mamy trzy wtki wtek gwny, ktrego wykonanie
rozpoczyna si od metody , oraz dwa wtki tworzone przez nas w tej metodzie,
ktrych wykonywanie rozpoczyna si od metody .
Rysunek 1.2.
Na ekranie
wywietlone
zostay systemowe
nazwy wtkw

Gdybymy chcieli samodzielnie nada nazwy poszczeglnym wtkom, moemy nazwy te

przekaza jako parametr w konstruktorze klasy 
, a nastpnie skorzysta z metody
.
wiczenie 1.4.

Zmodyfikuj kod z wiczenia 1.3 w taki sposb, aby istniaa moliwo nadania wasnych
nazw wtkom.



    



  



%


  


 %


     !"

$
 &'( ) *
$
 &'( ) +



Sprbujmy jednak przekona si, e rzeczywicie nasze wtki wykonuj si niezalenie

od siebie. Wystarczy, jeli dopiszemy ptl wywietlajc kilkukrotnie nazw kadego
wtku.

10

Java. wiczenia zaawansowane

wiczenie 1.5.

Napisz przykadowy kod ilustrujcy niezalene dziaanie wtkw.



    

 


  ,  



%
  # 


  

-  # .  / 0 11

 %




 2
3
 




     !"

$
 4$5, +
$
 6 , *



Dodatkowo wyposaylimy nasze wtki w metod 

, ktra usypia je na zadan
ilo milisekund. Dziki temu moemy spowodowa, e kady z nich wypisuje dane na
ekran z inn prdkoci. Efekt rnych prdkoci dziaania wida wyranie na rysunku 1.3.
Rysunek 1.3.
Wida wyranie,
e wtki wykonuj
si niezalenie
od siebie

Rozdzia 1. L Wtki i programowanie wspbiene w Javie

11

Wyprowadzanie wasnej klasy z klasy
 jest wygodne, ale nie zawsze moliwe.
Z sytuacj tak bdziemy mieli do czynienia, gdy nasza klasa ju dziedziczy z innej,
a musimy uzupeni j o moliwo dziaania wielowtkowego. Na szczcie istnieje
interfejs 
, ktry pomoe nam w rozwizaniu tego problemu.
W interfejsie 
 zdefiniowana jest jedna metoda: , od ktrej, podobnie jak
w przypadku klasy
, rozpoczyna si wykonywanie kodu wtku. W celu uruchomienia nowego wtku tworzymy nowy obiekt naszej klasy, a nastpnie uywamy go jako
parametru konstruktora klasy
. Schematycznie wyglda to nastpujco (zakadajc,
e 
 implementuje 
):

7 7  $

7
$  7 

Dostpne konstruktory klasy
 przedstawione s w tabeli 1.1.

Tabela 1.1. Konstruktory klasy Thread
Konstruktor

Opis

 

Konstruktor bezparametrowy. Tworzy nowy obiekt klasy  

 8  

Tworzy nowy obiekt klasy   zwizany z obiektem docelowym

 8  ,

 

Tworzy nowy obiekt klasy   zwizany z obiektem docelowym

 , o nazwie 

  

Tworzy nowy obiekt klasy   o nazwie 

  9

,

8  

Tworzy nowy obiekt klasy   zwizany z obiektem docelowym

 , przypisany do grupy 

  9

,

8  ,  

Tworzy nowy obiekt klasy   o nazwie , zwizany z obiektem

docelowym  , przypisany do grupy 

  9

,

 

Tworzy nowy obiekt klasy   o nazwie , przypisany do grupy

 



wiczenie 1.6.

Napisz przykadowy kod ilustrujcy niezalene dziaanie wtkw. Skorzystaj z interfejsu


.



 
 8

 
 $


 $,  

  # 
 $ # $


12

Java. wiczenia zaawansowane

  


-  # .  / 0 11

$ 1   1 

 


 2
3
 




     !"

8  * # $
 *, :
8  + # $
 +, *
$   *
$   +


Dobrym przykadem wykorzystania interfejsu 

 jest klasa posiadajca interfejs
graficzny. Nie moemy w takim przypadku dziedziczy bezporednio z klasy
,
gdy np. utworzenie okna wymaga dziedziczenia z klasy , a wielodziedziczenia
w Javie nie ma. Stosujemy wic interfejs 
, ktry rozwizuje nasz problem. Postarajmy si zatem napisa prost aplikacj z interfejsem graficznym, ktra bdzie wykonywaa przykadowe obliczenia w osobnym wtku.
wiczenie 1.7.

Napisz aplikacj z interfejsem graficznym, wykonujc w osobnym wtku przykadowe

obliczenia. Stan oblicze powinien by sygnalizowany uytkownikowi.

 ;$<

 ;$<



  = 
 8, >?, &$?


  $   

  @ 

  @ 


  ? 4 

   




 $   



 $    # $   
-AB$   


&$? 
?
5:+., +..
 # $ @
@C., *+., D., +.

Rozdzia 1. L Wtki i programowanie wspbiene w Javie

>? 


# $ @


@+.., *+., D., +.

>? 


4  # $ ?.E
4 @*00, D., F., +.
4 
3

3-
G


  



 # -
-  # .  / *.. 11

 
+0.

 2
3
 

-


(

4 2   1 * 1 E

3

3-


     !"

$



  4->3 
 
#  >7
- 
B
3-

  # $



$  

3

 - 
B



 # 



  $$6-&$3 



  $$7&$3 



  $$6&$3 


13

14

Java. wiczenia zaawansowane



  $$7 &$3 

.


  $$>&$3 



  $$2-&$3 



  $$H
&$3 



Rysunek 1.4.
Po klikniciu
przycisku
Start rozpoczy
si obliczenia

W metodzie  napisalimy zwyk ptl  symulujc wykonywanie jakich oblicze.

Co 250 milisekund uaktualnia ona tekst etykiety
. Wykonywanie tej operacji
rozpoczyna si po naciniciu przycisku Start. Dziaanie ptli moemy przerwa poprzez wcinicie przycisku Stop, nastpuje wtedy przypisanie zmiennej  wartoci
. Warto tej zmiennej sprawdzana jest cyklicznie, zatem po takim przypisaniu nastpi
przerwanie dziaania.
Musimy tutaj zdawa sobie jednak spraw, e mamy dwa obiekty klasy . Jeden z nich
tworzony jest w metodzie , drugi po naciniciu przycisku Start. Zatem jeli maj
one ze sob wsppracowa na takiej zasadzie jak przedstawiona powyej, zmienne
, ,
 i  musz by zadeklarowane jako statyczne. Inaczej
kady wtek bdzie operowa na wasnej, lokalnej kopii tych zmiennych i cao oczywicie nie bdzie dziaa. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby aplikacj t skonstruowa w taki sposb, aby wtek by tworzony znanym nam ju sposobem, przez oddzieln
klas, pochodn od
.
wiczenie 1.8.

Napisz kod klasy 
 symulujcej wykonywanie oblicze i wsppracujcej z klas

 realizujc interfejs graficzny.



    

 



 




 

,  

Rozdzia 1. L Wtki i programowanie wspbiene w Javie



15



  # 
 
 #




  



 # -
-  # .  / *.. 11




 2
3
 

-


(


4 2   1 * 1 E



Metoda  wyglda tu bardzo podobnie, jak w poprzednim wiczeniu. Rnice s takie,

e opnienie jest teraz sparametryzowane, moemy je regulowa wartoci zmiennej

 (jest ona przekazywana w konstruktorze klasy) oraz e wprowadzilimy zmienn
, ktra jest referencj do obiektu klasy  i umoliwia nam komunikacj z nim.
Dziki temu moemy modyfikowa tekst pojawiajcy si na ekranie. Musimy w tej chwili
tylko przystosowa klas  do wsppracy z naszym nowym wtkiem.
wiczenie 1.9.

Napisz kod klasy  wykorzystujcej przygotowan w wiczeniu 1.8 klas wtku.

 ;$<

 ;$<



  = 
 >?, &$?


 @ 

 @ 


 ? 4 


   






&$? 
?
5:+., +..
 # $ @
@C., *+., D., +.
>? 


16

Java. wiczenia zaawansowane


# $ @


@+.., *+., D., +.

>? 


4  # $ ?.E
4 @*00, D., F., +.
4 
3

3-

G


     !"

$



  4->3 
 
#  >7
- 
B
3-
  # $
  , +0.
 

3

 - 
B

 

 # 
3

3-



  $$6-&$3 



  $$7&$3 



  $$6&$3 



  $$7 &$3 

.


  $$>&$3 



  $$2-&$3 



  $$H
&$3 



Rozdzia 1. L Wtki i programowanie wspbiene w Javie

17

Rozwamy w tej chwili nastpujc sytuacj: mamy zmienn typu cakowitego i dwa wtki
modyfikujce jej warto. Zamy, e bdzie to dodawanie w ptli w kadym przebiegu
wartoci 1, a sama ptla bdzie miaa tych przebiegw 10. Jaka bdzie ostateczna warto
naszej zmiennej? Jeli pierwszy wtek 10 razy zwikszy warto o 1 i drugi wtek zrobi
to samo, to w sumie powinno da 20. Napiszmy taki program.
wiczenie 1.10.

Napisz program, w ktrym dwa wtki bd niezalenie od siebie modyfikoway warto

jednej zmiennej typu .



    


  $   

  

    # .


  $   ,  



  # 
 $    # $   


  

$ $   
 *  *(
 +  +(
 :  :(



     !"

$
 *, *
$
 +, +
$
 :, .


   *

-  # .  / *. 11




 2
3
 

11



   +

-  # .  / *. 11




18

Java. wiczenia zaawansowane


 2
3
 

11




  5   :


$*...

 2
3
 




 % 1   1 


Wtki  i ! zajmuj si zwikszaniem wartoci zmiennej "". Jedynym

zadaniem wtku # jest odczekanie 1 000 milisekund i wywietlenie wartoci zmiennej
"". Uruchomienie powyszego kodu wykae, e faktycznie otrzymamy warto 20,
tak jak przewidzielimy wczeniej. Czy zatem wszystko jest w porzdku? Jak najbardziej.
Co si jednak stanie, jeli instrukcja modyfikujca "" bdzie w postaci ""$%
""$&$ ? Napiszmy taki program.
wiczenie 1.11.

Zmodyfikuj kod z wiczenia 1.10 w taki sposb, aby modyfikacja zmiennej "" bya
w postaci: ""$%$""$&$ .



    


  $   

  

    # .


  $   ,  



  # 
 $    # $   


  

$ $   
 *  *(
 +  +(
 :  :(



     !"

$
 *, *
$
 +, +
$
 :, .


Rozdzia 1. L Wtki i programowanie wspbiene w Javie

19

   *


-  # .  / *. 11




 2
3
 

 #  1 *



   +

-  # .  / *. 11




 2
3
 

 #  1 *



  5   :


$*...

 2
3
 




 % 1   1 


Modyfikacje nie byy due, a po uruchomieniu ujrzymy prawdopodobnie rwnie wynik 20.
Czy zatem wszystko znowu jest w porzdku? Ot absolutnie nie! Wszystko zaley teraz
od kompilatora. Jeli jest on inteligentny, prawdopodobnie potraktuje instrukcj ""
%$ ""$ &$ jako ""&&. W takim wypadku faktycznie program bdzie prawidowy, gdy ""&& jest instrukcj atomow, tzn. nie moe by ona przerwana przez
inny wtek. Niestety nie naley przyjmowa takiego zaoenia, natomiast trzeba traktowa
taki kod jako zoenie nastpujcych operacji:
L pobranie wartoci "",
L dodanie do tej wartoci 1,
L zapisanie otrzymanej wartoci do zmiennej "".
Skoro tak, operacje te mog zosta przerwane przez inny wtek. Co si wtedy stanie? Ot
otrzymany wynik na pewno nie bdzie prawidowy. eby si o tym przekona, zasymulujemy przerywanie tych operacji. Zrobimy to w sposb nastpujcy:
L warto zmiennej "" bdziemy modyfikowa w dwch krokach,
L pomidzy poszczeglnymi operacjami dodamy instrukcj 
, usypiajc dany
wtek.

20

Java. wiczenia zaawansowane

Kod w kadym wtku powinien zatem wyglda nastpujco:
 

-  # .  / *. 11

# 




 2
3
 

 # 
1 *

 % 1   1 


wiczenie 1.12.

Napisz program wymuszajcy wzajemne przerywanie pracy wtkw przy modyfikacji

wsplnej zmiennej typu .



    


  $   

  

    # .


  $   ,  



  # 
 $    # $   


  

$ $   
 *  *(
 +  +(
 :  :(



     !"

$
 *, *
$
 +, +
$
 :, .


   *

 

-  # .  / *. 11

# 




 2
3
 

 # 
1 *

 % 1   1 


Rozdzia 1. L Wtki i programowanie wspbiene w Javie

21



   +

 

-  # .  / *. 11

# 




 2
3
 

 # 
1 *

 % 1   1 



  5   :


$*...

 2
3
 




 % 1   1 


Instrukcje   

 dokadnie pokazuj nam, co si dzieje. Wynik oczywicie
nie jest prawidowy, gdy pomidzy pobraniem wartoci "" a jej modyfikacj
i ponownym zapisaniem w kadym wtku wystpuje przerwa, umoliwiajca wykonanie
operacji przez inny wtek. Skutek jest taki, e mwic potocznie nie wie lewica,
co robi prawica i wynik jest zafaszowany.
Rysunek 1.5.
Wida wyranie,
e wtki sobie
wzajemnie
przeszkadzaj

Jest to typowy przykad dostpu do zasobu wspdzielonego przez pracujce wspbienie wtki. Aby zatem nasz przykad by poprawny, musimy dokona ich synchronizacji. W Javie suy do tego instrukcja "'. Moemy j stosowa zarwno
w przypadku metod (ang. synchronized methods), jak i obiektw. Jeeli zadeklarujemy
metod jako "', np.:

22

Java. wiczenia zaawansowane

  5   $

(;


to wywoanie takiej metody powoduje zablokowanie obiektu, na rzecz ktrego jest ona
wywoywana. Obiekt ten bdzie zablokowany, a do zakoczenia wykonywania teje
instrukcji i inne wtki nie bd miay do niego dostpu. Druga metoda to zablokowanie
obiektu w postaci:
 5(

(;


przy czym obiekt uyty do synchronizacji nie musi by uyty w bloku instrukcji. Sprbujmy zatem zsynchronizowa dostp do zmiennej "" z poprzedniego wiczenia.
wiczenie 1.13.

Dokonaj synchronizacji dostpu do zmiennej "" z wiczenia 1.12.



    


  $   

  

    # .

  H; 



  $   ,  



  # 
 $    # $   


  

$ $   
 *  *(
 +  +(
 :  :(



     !"


 # $ H;
$
 *, *
$
 +, +
$
 :, .


   *

 

-  # .  / *. 11
 5


# 

Rozdzia 1. L Wtki i programowanie wspbiene w Javie

23






 2
3
 

 # 
1 *



 % 1   1 




   +

 

-  # .  / *. 11
 5


# 




 2
3
 

 # 
1 *


 % 1   1 



  5   :


$*...

 2
3
 




 % 1   1 


Na rysunku 1.6 wida, e synchronizacja zakoczya si penym powodzeniem. Uylimy dodatkowego obiektu , ktry peni rol stranika dostpu do zmiennej
"". Jest to jego jedyna rola, do niczego innego nam w tym przykadzie nie suy.
Oczywicie nic nie stoi na przeszkodzie, aby uy obiektu, ktry jest wykorzystywany
w kodzie programu, np. tablicy, jednake w powyszym wiczeniu po prostu nie mielimy takiego pod rk. Nie moemy natomiast uy w tym celu zmiennej "" (wszak
to byoby najwygodniejsze), gdy jest ona typu , a instrukcji "' moemy
uy tylko w stosunku do typw wyprowadzonych z klasy (". Pokamy jednak,
e do synchronizacji mona uy obiektu, ktry bdzie modyfikowany. Nie musimy wtedy wprowadza dodatkowej zmiennej synchronizacyjnej. Aby tego dokona, musimy
napisa wasn klas enkapsulujc zmienn typu . To zadanie powinno by zupenie
banalne.

24

Java. wiczenia zaawansowane

Rysunek 1.6.
Synchronizacja
powioda si
i otrzymany
wynik jest
teraz prawidowy

wiczenie 1.14.

Napisz kod klasy )"" enkapsulujcej zmienn typu .


 >


  


wiczenie 1.15.

Dokonaj synchronizacji dostpu do zmiennej "" z wiczenia 1.12. Nie uywaj dodatkowego obiektu klasy (". Zamiast tego zmie typ "" z  na )"" i uyj tego
obiektu do synchronizacji.



    


  $   

  

  > 


  $   ,  



  # 
 $    # $   


  

$ $   
 *  *(
 +  +(
 :  :(



     !"

 # $ >
$
 *, *

Rozdzia 1. L Wtki i programowanie wspbiene w Javie

25

$
 +, F
$
 :, .



   *

 

-  # .  / *. 11
 5

# 




 2
3
 

 # 
1 *


 % 1   1 



   +

 

-  # .  / *. 11
 5

# 




 2
3
 

 # 
1 *


 % 1   1 



  5   :


$*...

 2
3
 




 % 1   1 


Jak wida, obiektem sucym do synchronizacji jest tu "" i jednoczenie jest to

obiekt, ktry modyfikujemy w bloku "'. Jest to bardzo wygodna metoda, gdy
nie musimy tworzy dodatkowych zmiennych zamiecajcych system.
Skorzystajmy teraz z drugiego sposobu synchronizacji, czyli z metod synchronizowanych. Zgodnie z tym, co napisalimy powyej, musimy utworzy metod, ktra bdzie
modyfikowaa obiekt )"" i zadeklarowa j jako "'. Moe ona wyglda
w sposb nastpujcy:

26

Java. wiczenia zaawansowane

   5  
>

 
# 
 # 
1 *


Pozostaje teraz wykorzysta ten kod w aplikacji.

wiczenie 1.16.

Dokonaj synchronizacji dostpu do zmiennej typu )"". Wykorzystaj synchronizowan metod )"".



    


  $   

  

  > 


  $   ,  



  # 
 $    # $   


  

$ $   
 *  *(
 +  +(
 :  :(



     !"

 # $ >
$
 *, *
$
 +, F
$
 :, .


   5  
>

 
# 
 # 
1 *


   *

-  # .  / *. 11

>

 % 1   1 




 2
3
 




Rozdzia 1. L Wtki i programowanie wspbiene w Javie

   +


-  # .  / *. 11

>

 % 1   1 




 2
3
 




  5   :


$*...

 2
3
 




 % 1   1 


27