Professional Documents
Culture Documents
Systemy Informacji Geograficznej. Zarządzanie Danymi Przestrzennymi W GIS, SIP, SIT, LIS
Systemy Informacji Geograficznej. Zarządzanie Danymi Przestrzennymi W GIS, SIP, SIT, LIS
Systemy Informacji Geograficznej. Zarządzanie Danymi Przestrzennymi W GIS, SIP, SIT, LIS
PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI
KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG
TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA
CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK
CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE
Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl
Spis treci
Wstp od Autorw ..............................................................................9
Rozdzia 1. Co to jest GIS ......................................................................................13
Co oznacza skrt GIS ............................................................................................................. 13
Rne definicje GIS ............................................................................................................... 14
GIS podoe historyczne ................................................................................................... 16
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
Rozdzia 5. WEB-GIS..............................................................................................129
Rodzaje serwisw internetowych do pracy z danymi przestrzennymi ..................................130
Cienki klient....................................................................................................................130
redni klient....................................................................................................................132
Gruby klient ....................................................................................................................133
WEB-GIS od rodka .............................................................................................................135
Co si dzieje po stronie serwera? ....................................................................................135
Serwery OGC........................................................................................................................137
Spis treci
Rozdzia 2.
26
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
Rysunek 2.1.
Obiekty i ich atrybuty
I nie chodzi tutaj o wygld tego obiektu, ale o to, jak on si zachowuje. Nie jest to zwyke
zoenie dwch linii amanych, wewntrznej i zewntrznej, bo nie istniaaby powierzchnia. Nie moe to by te mniejszy obszar naoony na wikszy, bo nie mona byoby
automatycznie wyznaczy prawidowej powierzchni, nie mwic ju o prawidowych
wynikach relacji przestrzennych, na przykad wyznaczenia czci wsplnej tego obiektu
z innym. Aby taki obiekt stworzy, potrzebne s wic specjalne narzdzia i odpowiednia
struktura danych.
Wszelkie operacje wykonywane na takim obiekcie (zaznaczanie, obliczanie powierzchni, zawieranie si, przecinanie itp.) bd si odnosiy tylko do czci zaznaczonej na
powyszym rysunku na czarno. Moe to mie due znaczenie na przykad w przypadku
systemw do prowadzenia ewidencji obiektw takich jak dziaki, ktre nierzadko tak
wanie wygldaj w rzeczywistoci, a GIS musi dokadnie odzwierciedla rzeczywisto
Rozdzia 2.
27
nie tylko w sposb graficzny, ale take w sposb informacyjny, umoliwiajcy przypisanie rnych informacji (np. wacicieli) rnym fragmentom obrazu.
Istnieje duo rnych przypadkw wystpujcych w naturze, ktrych odzwierciedlenie
za pomoc wymienionych powyej trzech obiektw podstawowych jest do trudne.
Dlatego wiele systemw wyspecjalizowanych w pewnej dziedzinie zastosowa pozwala
na uywanie rnych specjalnych rodzajw obiektw i posiada specjalnie zaprojektowane
zestawy symboli, ktrych mona uywa na mapie do rozwizywania takich sytuacji.
Obiekty punktowe, prezentowane na mapie w sposb domylny za pomoc punktw,
mog by prezentowane take za pomoc okrelonych symboli. Zestawy odpowiednich
symboli s zwykle doczane do danego systemu, a oprcz tego zazwyczaj istnieje
moliwo samodzielnego definiowania symboli przez uytkownika. Czsto symbole
przechowywane s w postaci zestawu skalowanych znakw TrueType. Dla okrelenia
wygldu symbolu stosowane mog by wic standardowe dialogi systemu operacyjnego,
jak pokazano na rysunku 2.3.
Rysunek 2.3. Symbole, ktrych uywamy na mapie, mog by gromadzone jako czcionki TrueType
Oprcz trzech wymienionych wczeniej elementw podstawowych (punkt, linia, powierzchnia), przewanie kady system oferuje take moliwo umieszczania na mapie
obiektw tekstowych, bd to w formie samodzielnych elementw mapy, bd jako
etykiet do obiektw graficznych. Rnic pomidzy map bez wczonych etykiet,
a map z automatycznie rozmieszczonymi etykietami wida na rysunkach 2.4 i 2.5.
Naley przy tym pamita, e w GISie, w odrnieniu od kartografii, liczy si przede
wszystkim tre mapy, a dopiero potem jej forma. Co nie przeszkadza wielu produktom
GISowym osiga jakoci pozwalajcej na traktowanie ich jako narzdzi kartograficznych.
28
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
Rozdzia 2.
29
Kady element mapy oprcz tekstowo-liczbowych atrybutw opisowych posiada zestaw parametrw okrelajcych jego wygld na mapie. S to nastpujce parametry:
grubo linii zarwno dla obiektw liniowych, jak i dla konturw obiektw
obszarowych;
kolor linii;
Istotne jest to, i opisane powyej parametry nie s przypisane do pojedynczego obiektu,
lecz do caej warstwy, do ktrej ten obiekt naley. Taka jest generalna zasada w wikszoci
systemw GIS, cho s pewne wyjtki. Kolor przypisywany jest zawsze do warstwy, a wic
wszystkich obiektw danego rodzaju. Std prosty wniosek, e wszystkie obiekty nalece
do tej samej warstwy wygldaj tak samo (oczywicie pomijajc ksztat). Z jednej strony
jest to uatwienie, gdy nie trzeba si zajmowa kadym pojedynczym obiektem oddzielnie,
30
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
Rysunek 2.7. Moemy wybiera spord wszystkich kolorw dostpnych w systemie operacyjnym
Rozdzia 2.
31
ale z drugiej strony niektrzy mog to potraktowa jako ograniczenie i dlatego istniej
(co prawda nieliczne) systemy, ktre pozwalaj na przypisywanie parametrw okrelajcych wygld dla kadego obiektu oddzielnie. Istnieje rwnie inny wyjtek: mapy tematyczne. Jest to mechanizm pozwalajcy na automatyczne rnicowanie wygldu
obiektw nalecych do tej samej warstwy w zalenoci od opisujcych je atrybutw
opisowych. Kady obiekt otrzymuje indywidualny wygld, ale automatycznie, na
podstawie wartoci z bazy danych. Innym kolorem mona dziki temu automatycznie
wywietli na przykad budynki gospodarcze, a innym mieszkalne. Wicej informacji
na temat map tematycznych i klasyfikacji danych mona znale w odpowiednim rozdziale. W niektrych systemach istnieje rwnie mechanizm pozwalajcy na zmian parametrw wizualizacji w zalenoci od aktualnej skali wywietlania lub drukowania.
Dziki temu, w rnych skalach stosowana moe by rna symbolika, tak jak to zaprezentowano na rysunku 2.9.
Rysunek 2.9.
Rna symbolika dla
rnych skal mapy
Niezalenie od tego, jak gruboci linii obiekt zosta narysowany w trakcie wprowadzania go do komputera, moemy ten parametr oraz wszystkie inne parametry wywietlania w dowolnej chwili zmieni. Odbywa si to zawsze jednoczenie dla caej warstwy.
Parametry wywietlania nie s bowiem przyporzdkowane do pojedynczego obiektu,
lecz do caej warstwy, a wic ich zmiana powoduje zmian wygldu caej warstwy.
Oprcz wsprzdnych i parametrw okrelajcych wygld, kady obiekt posiada indywidualny zestaw informacji opisowych przechowywanych w bazie danych, nazywany
atrybutami opisowymi. Mog one by prezentowane (na ekranie lub drukarce) w dowolny sposb wybrany przez uytkownika. Podwietlone wiersze w tabeli bazy danych,
supki na wykresie, etykiety do obiektw na rysunku mapy to tylko niektre formy
prezentacji atrybutw opisowych.
Dziki systemom typu GIS zadania zorientowane na przetwarzanie danych geograficzno-informacyjno-statystycznych, wykonywane do tej pory rcznie, mog zosta w duym stopniu zautomatyzowane. Proces podejmowania decyzji przebiega szybciej, gdy
mamy do dyspozycji informacje, ktre moemy przedstawia na ekranie czy drukarce
w sposb bardziej jasny, obrazowy, atwiejszy do ogarnicia w caoci. Szybki dostp
do informacji kadego typu, szerokie moliwoci ich prezentacji, czy to w formie mapy
wywietlanej na ekranie, czy te wydrukowanej na drukarce, czy to w formie wykresu,
w postaci tabelarycznej, czy te w postaci zaprojektowanego specjalnie dla naszych potrzeb raportu, ktrym moe by na przykad wyrnienie okrelonych obiektw jak pokazano to na rysunku 2.10, to w dzisiejszych szybkich czasach dua zaleta.
32
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
Dane zapisane do tej pory w tabelkach w postaci gsto upakowanych wierszy i kolumn
zawierajcych liczby lub tekst mog zosta przedstawione w duo bardziej zrozumiay i
przemawiajcy do wyobrani sposb w postaci graficznej, ktra moe przybiera
rne formy widoczne na rysunku 2.11.
Rozdzia 2.
33
Gwn rnic midzy systemami CAD i GIS (rysunek 2.13) jest to, e pierwsze z nich
su zazwyczaj do stworzenia modelu pojedynczego obiektu, podczas gdy drugie su
do prezentacji pewnego zbioru obiektw. Dlatego funkcje zawarte w tych systemach
su do realizacji cakowicie odmiennych celw. Istotn rnic jest ukad wsprzdnych.
W pierwszym przypadku jest to lokalny ukad wsprzdnych odmierzany najczciej
w milimetrach lub centymetrach, stosowany w celu uzyskania rysunku schematycznego,
w drugim globalny ukad wsprzdnych terenowych (np. dugo i szeroko geograficzna) pozwalajcy na dokadne odwzorowanie pooenia obiektw w terenie.
Rynek GIS pod wzgldem wielkoci powoli zaczyna dorwnywa rynkowi CAD. W jego
skad wchodz: tradycyjne oprogramowanie GIS oparte o technologi rastrow i wektorow, systemy CAD wzbogacone o funkcje mapowe, przetwarzanie geograficznych obrazw rastrowych (zdjcia satelitarne, lotnicze), systemy kartograficzne, systemy geodemograficzne, modelowanie powierzchni terenu, sieciowe systemy AM/FM (ang. automated mapping/facilities management), oprogramowanie wykorzystujce komponenty
(OCX) o cechach geograficznych, bazy danych przestrzennych, usugi integracji danych
itd. Jest to powodem duego zrnicowania systemw GIS pod wzgldem realizowanych przez nie funkcji. Wiele z nich zawiera funkcje decydujce o ich szczeglnej
przydatnoci w pewnych zastosowaniach lub przy korzystaniu z map okrelonego rodzaju. Na przykad, jedne systemy mog by szczeglnie dobrze wyposaone w funkcje
do obsugi mapy rastrowej (zbudowanej na przykad ze zdj satelitarnych), a inne mog posiada funkcje sprzyjajce wygodnemu poruszaniu si po mapie wektorowej. Pod
tym wzgldem systemw GIS nie mona porwnywa z edytorami tekstw, z ktrych
34
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
Rysunek 2.13.
Rnica midzy
systemami CAD i GIS
wiat rzeczywisty
model cyfrowy
kady wyposaony jest w mniej wicej podobne funkcje, suce do realizacji jednego
tylko celu: wydrukowania strony tekstu. Systemy GIS mog suy jako narzdzia do
realizacji rnych celw i dlatego, szczeglnie w przypadku produktw przystosowanych branowo, mog si one czasem w bardzo istotny sposb rni midzy sob.
Podobnie jak w innych zastosowaniach wykorzystujcych technik komputerow, jedn
z najwaniejszych cech systemw GIS jest to, e raz stworzon map cyfrow mona
wizualizowa w rnych ujciach, rnych skalach, wykorzystujc rn symbolik,
kolorystyk, prezentujc jedne dane i ukrywajc inne (rysunek 2.14).
Rozdzia 2.
35
najprostszych typu klasyfikacyjnego, do skomplikowanych analiz statystycznych zawierajcych zapytania do bazy danych.
Jest to niezastpione narzdzie dla instytucji lub osb zarzdzajcych pewnym obszarem i podejmujcych decyzje z nim zwizane. Wyliczono rwnie, e ponad siedemdziesit procent danych handlowych posiada atrybut lokalizacji.
Na zadane pytanie:
Pytanie
ulica = Zwycistwa and nr = 1
otrzymujemy szybk odpowied (rysunek 2.15).
Rysunek 2.15.
Graficzna
odpowied
na zadane pytanie
36
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
Generalizacja danych
W czasie wprowadzania danych rne metody digitalizacji powoduj tworzenie danych
o rnej objtoci. Przekada si to wprost na dokadno danych. Do uytkownika naley
decyzja, z jak dokadnoci dane maj by wprowadzane. Zbyt duo szczegw moe
w szczeglnych przypadkach niepotrzebnie komplikowa sam proces edycji, a nastpnie analizy danych oraz by przyczyn niewydolnoci technicznej sprztu komputerowego. Cz systemw GIS posiada moliwoci okrelania bd to w czasie wprowadzania danych, bd ich pniejszej edycji tego, z jak np. gstoci bd wstawiane
punkty, co wida na rysunkach 2.16 oraz 2.17. Jednym z kryteriw jest tutaj cel, dla ktrego dane s tworzone i skala mapy, dla ktrej zazwyczaj bd prezentowane.
Rysunek 2.16.
Mapa przed
generalizacj
Rysunek 2.17.
Mapa po
generalizacji
Rozdzia 2.
37
warstwy danych, najczciej wektorowych. Operacja ta okrelana jest jako wykonywanie georeferencji ustalenie zestawu dodatkowych wsprzdnych, za pomoc ktrych
okrelane jest pooenie danego arkusza rastrowego w przestrzeni.
Z kolei rektyfikacja polega na wpasowaniu metod przeliczenia wszystkich danych.
Wymaga obliczenia nowych wartoci dla kadego punktu na rastrze (resampling). W czasie rektyfikacji mona uywa mniej lub bardziej dokadnych, a tym samym czasochonnych metod. Rni si one przede wszystkim liczb punktw referencyjnych
czyli takich, ktrych wsprzdne znamy i moemy je wskaza na rastrze podlegajcym
analizie branych pod uwag w czasie rektyfikacji. Minimum to okrelenie naronikw arkusza.
Przydaj si rwnie funkcje kalibracji przestrzennej, czyli dopasowywania elementw jednej warstwy do innych elementw metodami transformacji afinicznych, na przykad nakadanie jednych warstw na inne, dopasowywanie krawdzi ssiadujcych arkuszy itp.
Cakowicie oddzieln spraw jest weryfikacja danych opisowych, ktra przeprowadzana jest najczciej ju na etapie wprowadzania danych. Najprostsz form wspomagania
edycji danych opisowych jest sprawdzanie zgodnoci typu wprowadzanych wartoci
z typem zdefiniowanym dla pola, w ktrym umieszczany jest atrybut.
Przechowywanie danych
Czsto z punktu widzenia uytkownika liczy si tylko jedno: aby dane nie zajmoway
zbyt duo miejsca. Pomimo tego i pamici masowe szybko taniej, zwikszajc jednoczenie sw pojemno, rwnie wymagania i moliwoci w zakresie dostpnych danych rosn. Szczeglnie zwikszanie dokadnoci wprowadzanych danych oraz masowe
wykorzystywanie zobrazowa satelitarnych i lotniczych wpywa na lawinowe powikszanie si objtoci danych przestrzennych, ktre w pojedynczym przypadku siga
mog nawet terabajtw danych.
Zarzdzanie danymi
Bazy danych pocztkowo byy uywane tylko dla celw zarzdzania danymi opisowymi.
Teraz coraz czciej w bazie danych przechowywane s zarwno informacje geometryczne, jak i opisowe. Bazy danych s wic uywane nie tylko do zarzdzania danymi
opisowymi, ale rwnie do wykonywania operacji edycyjnych na danych geometrycznych, bd to za pomoc standardowych mechanizmw tradycyjnych baz danych, bd
za pomoc specyficznych funkcji dostpnych w specjalnych rozszerzeniach przestrzennych dla okrelonych baz danych.
38
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
zwracaj w wyniku dane przestrzenne w postaci graficznej. Moe to by wyrnienie pojedynczych obiektw lub ustalenie okrelonych parametrw graficznych, takich jak kolor
czy grubo linii, dla wszystkich obiektw, zalenie od wartoci okrelonego atrybutu.
Rozdzia 2.
39
Rysunek 2.19.
Mapa drg
z wczon
klasyfikacj
(rozrnianie drg
za pomoc gruboci
i koloru linii)
Analizy sieciowe
Sie poczonych obiektw liniowych moe posuy do analiz i symulacji rozpywu
okrelonego medium. Moe to by zarwno szacowanie ruchu samochodowego, okrelanie najkrtszej lub najszybszej drogi dojazdu, jak i symulowanie przepywu wody
w ciekach wodnych lub rurocigach.
Wizualizacja
Prezentacja danych GIS moe przybiera posta interaktywnej mapy lub tabeli z atrybutami opisowymi na ekranie monitora, moe te polega na drukowaniu map, tabel,
wykresw. Aby wydrukowana mapa przypominaa tradycyjny produkt kartograficzny,
zwykle konieczne jest wyposaenie systemu GIS w bardziej zaawansowane funkcje
o profilu kartograficznym. W wikszoci standardowych systemw GIS, ktre z zaoenia nie s wyspecjalizowane w kierunku kartograficznym, wikszy nacisk kadzie si na
tre i zwizan z ni funkcjonalno analityczn, ni na form prezentacji.
40
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
Geokodowanie
Adresy to najbardziej popularna forma przechowywania danych geograficznych. W zwizku z tym istnieje funkcja pozwalajca na automatyczne umieszczanie na mapie dowolnych
obiektw na podstawie ich adresu. Moemy wic umieci obiekt na mapie nie znajc
jego wsprzdnych geograficznych, lecz tylko jego adres. Aby moliwe byo zrealizowanie tej funkcji, musimy by w posiadaniu warstwy adresowej z odpowiednimi atrybutami opisowymi. Atrybutami tymi s nazwa ulicy oraz numeracje budynkw. Czasami system na podstawie dugoci odcinka reprezentujcego ulic sam bdzie potrafi
wyznaczy numery porednie.
Posiadajc tak warstw, moemy ju korzysta z funkcji geokodowania i tworzy kolejne warstwy, ktrych zawarto bdzie si tworzya automatycznie na podstawie plikw, w ktrych zapisane bd w postaci tabelarycznej adresy kolejnych obiektw.
Adres okrela pooenie obiektu na mapie w podobny sposb jak wsprzdne geograficzne, ale wszystkie adresy musz by zapisane zgodnie z pewnymi z gry ustalonymi
reguami okrelajcymi format adresu. Musimy si zdecydowa, czy uywamy adresu
w postaci <nazwa ulicy> <numer>, czy te <numer> <nazwa ulicy>, aby system mia
moliwo prawidowego rozpoznania adresu w celu porwnania go z adresem referencyjnym w warstwie ulic. Po utworzeniu warstwy adresowej moemy j oczywicie
przeszukiwa, podajc jako parametr adres, ktry nas interesuje.
Rozdzia 2.
41
stworzonych przez natur, np. drzewa (lasy), rzeki, jeziora, przez obiekty stworzone przez
czowieka, jak domy, fabryki, drogi, sieci elektryczne, telefoniczne, gazowe, wodne itp.,
po obiekty wirtualne, takie jak parki, miasta, dziaki w miecie, strefy zagospodarowania przestrzennego, inne strefy obejmujce okrelony obszar, a take na przykad poczenia lotnicze czy sie sprzeday. Kad rzecz, ktr da si umiejscowi w otaczajcej
nas przestrzeni, moemy umieci na mapie. Obiekty przedstawiane s na mapie cyfrowej (podobnie jak na tradycyjnej mapie) za pomoc figur geometrycznych lub symboli
(rysunek 2.20). Czyli na przykad budynki rysujemy jako wielokty, drogi jako linie,
a miasta jako punkty (symbole).
Rysunek 2.20.
Elementy graficzne
w systemach GIS
Najprostszym elementem graficznym w systemach GIS jest punkt (ang. point). Jest on
opisany przez wsprzdne, okrelajce jego pooenie.
Poczenie dwch punktw daje nam odcinek lub lini (ang. line).
Poczenie kilku linii to linia amana (ang. polyline).
Jeeli pierwszy i ostatni punkt linii amanej s takie same, to mamy do czynienia z obszarem zamknitym (ang. polygon).
Ze wzgldu na powszechne stosowanie w argonie komputerowym spolszczenia poligon na
okrelenie angielskiego sowa polygon, w tej ksice ze wzgldu na prostszy zapis
stosowane bdzie okrelenie poligon zamiast obszar zamknity.
Co rni zwyke dane graficzne (jak obrazek w programie graficznym typu Paint) od
danych graficznych przedstawiajcych map w systemach GIS?
Na mapie cyfrowej w systemie GIS kady element posiada swj opis w bazie danych.
42
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
Warstwa
Warstwa to pojcie hierarchizujce struktur zapisu mapy cyfrowej. Warstwa obejmuje
zwykle obiekty posiadajce pewn cech wspln. Np. warstwa noszca nazw budynki
zawiera dane graficzne oraz opisowe na temat wszystkich budynkw i tylko budynkw.
Natomiast warstwa drogi moe zawiera wszelkie informacje o drogach. Aby informacja
na ekranie bya jak najbardziej przejrzysta, uytkownik moe wywietli jedn warstw
lub nakada na siebie dowoln ilo warstw. Mona take ustali kolejno, w jakiej
warstwy bd si wywietlay na ekranie.
Niektre systemy umoliwiaj przechowywanie w pojedynczej warstwie obiektw rnego typu, co pozwala na ograniczenie liczby warstw potrzebnych do realizacji jakiego
zadania. Inne pozwalaj na przechowywanie w warstwie tylko jednego rodzaju obiektw. Istnieje wic warstwa punktowa, liniowa, obszarowa. Powoduje to zwikszenie
liczby zakadanych warstw, ale dane s bardziej przejrzyste i jeeli system jest wyposaony w odpowiednie funkcje do analiz wzajemnego pooenia wzgldem siebie obiektw rozmieszczonych w rnych warstwach, to cecha ta nie jest ograniczeniem. Analiza
wzajemnych relacji przestrzennych moe polega na przykad na zadaniu znalezienia
budynkw (jedna warstwa) znajdujcych si w okrelonej odlegoci od planowanego
przebiegu autostrady (druga warstwa).
Poniewa do kadej warstwy przyczona jest jedna tabela atrybutw z okrelonymi
polami wsplnymi dla kadego obiektu, to wszystkie obiekty zgrupowane w warstw
posiadaj informacje opisowe tego samego typu.
Kada warstwa oprcz atrybutw opisowych posiada rwnie zestaw parametrw okrelajcych jej wygld, czyli: kolor, grubo i typ linii, rodzaj wypenienia poligonw, rodzaj symbolu dla obiektw punktowych itd.
Wszystkie opisane w tej ksice zasady dziaania systemw GIS i ich cechy charakterystyczne s zgodne z przyjtymi oglnie standardami, co wcale jednak nie oznacza, e
poszczeglne systemy GIS nie mog si rni od siebie w pewnych szczegach. Na
przykad to, e atrybuty wywietlania takie jak kolor, grubo linii, rodzaj wypenienia
ustala si dla caej warstwy, a nie dla pojedynczych obiektw, jest oglnie obowizujc zasad wrd systemw GIS, ale istniej systemy, ktre dodatkowo pozwalaj na
przyporzdkowywanie tych atrybutw oddzielnie dla kadego obiektu w obrbie tej
samej warstwy.
Warstwa aktywna jest to warstwa, ktr uytkownik zaznaczy jako aktywn i ktrej dotycz analizy wykonywane na mapie. Z najprostszym przypadkiem wykorzystywania warstwy aktywnej mamy do czynienia, gdy chcemy uzyska informacje opisowe
na temat wskazanego obiektu. Powiedzmy, e mamy na ekranie wywietlon map
skadajc si z kilku warstw. Chcemy uzyska informacje tylko o obiektach nalecych do jednej z warstw. W tym celu zaznaczamy j jako aktywn. Przykadowe okno
dialogowe realizujce tak operacj wida na rysunku 2.21. Po wybraniu narzdzia do
identyfikacji, klikamy mysz w interesujcym nas miejscu, a system przeszukuje tylko
t jedn warstw i wywietla informacje o obiektach nalecych tylko do warstwy aktywnej. Moemy rwnie zaznaczy jako aktywne kilka warstw, wtedy wszelkie funkcje operujce na warstwach bd si odnosiy tylko do tych warstw.
Rozdzia 2.
43
Obiekt
Obiekt to skadnik warstwy. Pojedynczym obiektem moe by na przykad droga. Jest
to najmniejszy samodzielny element, jaki mona wyrni na mapie. Obiekt jest symbolicznym przedstawieniem pewnego elementu otaczajcego nas wiata. Mona go
przedstawia za pomoc symbolu graficznego lub figury geometrycznej. Nastpnie jego
reprezentacja graficzna jest czona z informacj na temat tego obiektu. Informacja opisowa jest przechowywana w bazie danych i moe to by liczba, tekst, zdjcie, dwik,
animacja. Kady obiekt skada si z co najmniej jednego punktu o zadanych wsprzdnych, dziki ktremu mona dany obiekt umiejscowi w przestrzeni, czyli dokona tzw.
georeferencji. Uproszczony schemat takiej struktury danych przedstawiono na rysunku 2.22.
Rysunek 2.22.
Podzia danych
na warstwy i obiekty
44
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
Atrybuty opisowe
Tym co rni systemy GIS od zwykych programw graficznych jest moliwo opisania
kadego obiektu. Dane opisowe niekoniecznie musz by wywietlane na ekranie razem
z obiektem graficznym. Mona wywietla je (lub tylko cz z nich) w zalenoci od
biecych potrzeb. Informacja ta jest wic jakby etykiet, ktr moemy wycign lub
schowa. Kady obiekt moe by opisany dowoln iloci informacji dowolnego typu.
Mog to by:
dwik,
animacje.
zaludnienie
bezrobocie
inwestycje
lskie
5 000 000
10%
maopolskie
2 000 000
7%
podkarpackie
1 000 000
12%
800 000 z
Rozdzia 2.
45
46
Systemy Informacji Geograficznej. Zarzdzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS
Podobnie jak istnieje wiele formatw plikw tekstowych, tak istnieje wiele rnych
formatw mapy cyfrowej. Kada firma produkujca wasny system GIS posiada zazwyczaj wasny format zapisu danych. W zwizku z tym danych tych nie mona w prosty
sposb wymienia midzy rnymi systemami. Mona to zrobi korzystajc ze specjalnych programw do konwersji danych midzy rnymi systemami. W skad pakietw
GIS duych i liczcych si producentw, takich jak ESRI, Bentley, Intergraph, MapInfo, wchodz standardowo narzdzia do konwersji danych, czyli do ich eksportowania
lub importowania do innych formatw. Posiadajc map w formacie shapefile, DGN,
czy MIF lub moliwo zapisania jej w jednym z tych formatw, na pewno bdziemy
mieli wiksze moliwoci jej konwersji do innych formatw bez utraty jakichkolwiek
danych.
Bardzo wane jest, aby sobie uzmysowi, e:
GIS nie przechowuje mapy ani obrazu jakiego obszaru,
lecz dane umoliwiajce generacj mapy!
Na podstawie tych samych danych (rysunek 2.26) mona wygenerowa rne mapy tego samego obszaru (rysunek 2.27).
Mapa ciga
Graficzna cz mapy zapisywana jest jako obszar cigy. Oznacza to, e nawet gdy obszar, ktry obejmuje swym zasigiem, by w oryginale zapisany na kilku, kilkudziesiciu czy kilkuset arkuszach mapy, w zapisie komputerowym zapisany jest jako jednolity
obszar, bez podziau na arkusze.
Rozdzia 2.
47
Rysunek 2.26.
Mapa w postaci
przechowywanej
w systemie GIS
Rysunek 2.27.
Przykad
wygenerowania
rnych map
na podstawie tych
samych danych
mapa cyfrowa
Istot pracy na mapie cigej jest fakt, e nawet w przypadku rozlegych obszarw
wszelkie dane, zarwno wektorowe, jak i rastrowe, zapisywane s w przyjtym dla danej
warstwy ukadzie wsprzdnych, bez widocznoci pocze w miejscach, gdzie one
wystpuj dla arkuszy pierwotnych. Arkusze rdowe mog posiada rne skale, dane, ktre z nich wprowadzamy, mog by zapisywane w rnych warstwach i dowolnie
si na siebie nakada. Zarwno ogldanie na ekranie, jak i wydruk mog odbywa si
w kadym rozsdnym powikszeniu lub pomniejszeniu.