Παγκόσμια επέκταση της διοικητικής επιστήμης ως νέου επιστημονικού κλάδου

Η διοικητική επιστήμη γεννήθηκε στην Ευρώπη ταυτόχρονα με την δημιουργία του

σύγχρονου κράτους. Τον τελευταίο όμως αιώνα παρατηρείται θεαματική πρόοδος στην
διεύρυνση του διοικητικού φαινόμενο και μια γεωγραφική εξάπλωση της μελέτης του. Η
μελέτη της διοικητικής επιστήμης μεταφυτεύεται στις ΗΠΑ και διαφορετικά
χαρακτηριστικά απο αυτά που παρουσίαζε στην ηπειρωτική Ευρώπη. Η καινούργια έρευνα
και γνώση γύρω από την διοίκηση έχει πολίτικες και κοινωνικές συνέπειες:
• Η γνώση του διοικητικού φαινόμενού εντάσσεται στην εκπαίδευση των δημοσίων
υπαλλήλων τα ανωτέρα διοικητικά στελέχη είναι καταρτισμένα για τον τρόπο λήψης των
αποφάσεων την επαγγελματική ικανότητα και τη ορθολογική λειτουργία των
υπηρεσιών.
• Η γνώση αυτή συνεισφέρει στην καλύτερη κατανόηση των διοικητικών φαινομένων της
ίδιας της διοικητικής πραγματικότητας από το ευρύ κοινό που έρχεται σε επαφή με την
διοικητική δράση αυτό που αποκαλείται κοινωνία των πολίτων
• Η διοικητική επιστήμη προκαλεί το ενδιαφέρον και σε εκείνους που παίρνουν πολίτικες
αποφάσεις
• Εντοπίζει παθολογικές συμπεριφορές και καλείται να αναζητήσει τις κατάλληλες μεθόδους
θεραπείας τους. Η πολυπλοκότητά της διοικητικής επιστήμης. Η μεγάλη ανάπτυξη της
διοικητικής επιστήμης είχε ως αντίβαρο τον κατακερματισμό της ως επιστήμης σε ποικίλες
τάσεις αναμεσά στους διοικητικούς επιστήμονες, παρατηρείται επομένως ότι :
1. Δεν υπάρχει συμφωνία προς το αντικείμενο της μελέτης. Η διάκριση μεταξύ της διοίκησης
και της διαχείρισης υποδηλώνει τη διαφορετική προσέγγιση του αντικειμένου της
διοικητικής επιστήμης το οποίο περιορίζεται μόνο στη μελέτη της δημόσιας διοίκησης ή
επεκτείνεται και στο σύνολο των οργανώσεων
2. Δεν υπάρχει συμφωνία ούτε προς τις μεθόδους μελέτης (νομικίστικη ή μηχανιστική
προσέγγιση)
3. Ούτε ως προς τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα (θεωρητική προσέγγιση ή καλύτερη
λειτουργία διοικήσεις)
4. Ούτε ως προς τη ενότητα ή την ετερογένεια
Όλες αυτές οι τάσεις οφείλονται στο ότι είναι ένας συνεχώς εξελισσόμενος κλάδος, μη
αποκρυσταλλωμένος επιστημονικά και για αυτό το επιστημονικό του πεδίο είναι ευχερώς
μεταβλητό.
Παράγοντες που συνέβαλαν:
1.Η μεταβολή του ρόλου του κράτους: Η μεταβολή του ρόλου του κράτους. Η εμφάνιση του
κράτους παρουσίασε επηρεάζει τη λειτουργία της διοίκησης, αναλαμβάνει νέο κοινωνικό
ρόλο που αναπόφευκτα επηρεάζει την ίδια τη λογική δράσης της διοίκησης. Η διοίκηση
καλείται να ανταποκριθεί στη ανάγκη για συνεχή βελτίωση της ποιότητας και της
αποτελεσματικότητας της δράσης της. Από την άλλη η ανάπτυξη του κρατικού
παρεμβατισμού διευρύνει το πεδίο των ρυθμιστικών λειτουργιών της διοίκησης γεγονός που
προϋποθέτει ουσιαστικές μεταβολές στις διοικητικές δομές. Επομένως η αναγεννημένη
διοικητική επιστήμη έχει ως στόχο τη βελτίωση της λειτουργίας της δράσης της διοίκησης
και της ποιότητας των αποτελεσμάτων.
2. Τα όρια της νομικής προσέγγισης της διοίκησης: ο παρεμβατισμός του κράτους πρόνοιας
οδήγησε του νομικούς σε αδυναμία να αντιμετωπίσουν με σταθερούς κανόνες την διοικητική
δράση. Έτσι κατέστη αναγκαία η εμπειρική έρευνα των συνθηκών εφαρμογής των κανόνων
που διέπουν τη διοίκηση
3.Η κοινωνιολογική θεώρηση της διοίκησης: Ο δρόμος για την κοινωνιολογική προσέγγιση
της διοίκησης άνοιξε στις αρχές του περασμένου αιώνα από τον Βέμπερ. Η κλασσική του
θέση έβρισκε ανταπόκριση στην αναζήτηση μια εξουσίας νομίμου- ορθολογικού τύπου.
Πρόδρομο είχε τον Μάρξ. Από την δεκαετία του 50 και υπό την επίδραση των 2 στοχαστών
αναπτύχθηκαν κοινωνιολογικές έρευνες σχετικές με την δημόσια διοίκηση. Η
κοινωνιολογική προσέγγιση του διοικητικού φαινομένου θεωρήθηκε ότι επιτρέπει τη
θεμελίωση της διοικητικής επιστήμης σε πιο στέρεες βάσεις παρέχοντας μεθοδολογικά
εργαλεία έρευνας που η νομική επιστήμη δεν ήταν δυνατόν να προσφέρει στη μελέτη του
διοικητικού φαινομένου.

ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΤΟΥ MAX WEBER:

Ο κύριος εκπρόσωπος των κοινωνιολόγων που επιχείρησε να προσδιορίσει την επίδραση της
δομής τη διοίκησης στη μορφή εξουσίας είναι ο Βέμπερ.
▪ Μαρξ : γραφειοκρατία και κράτος -> όργανο της κυρίαρχης τάξης με το οποίο αυτή ασκεί
την εξουσία της πάνω στις υπόλοιπες κοινωνικές τάξεις
▪ Βέμπερ: Κάθε εξουσία εκφράζεται και λειτουργεί μέσω της διοικήσεως, αλλά κάθε
διοίκηση χρειάζεται την εξουσία.
▪ Εξουσία vs δύναμης
▪ Δύναμη: ικανότητα να επιβάλλω την θέληση μου στην συμπεριφορά άλλου ανεξάρτητα από
την βούληση του
▪ Εξουσία: το άτομο που επιβάλλει τη θέληση του στους αποδέκτες της εντολής, πιστεύει ότι
διαθέτει το δικαίωμα να ασκεί εξουσία, ενώ ο αποδέκτης συμμορφώνεται εθελοντικά προς
αυτή. Στα πλαίσια της εξουσιαστικής σχέσης, συντρέχει ένας αριθμός προϋποθέσεων που
νομιμοποιούν τόσο την κατοχή όσο και την άσκηση της δύναμης.
▪ 2 βασικά κριτήρια για την κατασκευή της τυπολογίας της εξουσίας: οι βάσεις
νομιμοποίησης της εξουσίας και ο διοικητικός μηχανισμός.
ΔΙΑΚΡΙΚΝΕΙ 3 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΒΑΣΗ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΝ
ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ
1. Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ: Παραδοσιακή μεταβίβαση της εξουσίας. Η εξουσία
δεσμεύει την συμπεριφορά των αποδεκτών. Εθιμικό πλαίσιο. Πίστη στο αιώνιο χτες.
Σχέσεις νομιμοφροσύνης και αφοσίωσης στον ηγέτη. Το πρόσωπο που ασκεί την
εξουσία δεν είναι ανώτερος αλλά προσωπικός αρχηγός. Όχι υπάλληλοι αλλά προσωπικοί
ακόλουθοι. Υπακοή στην ηγεσία λόγω παράδοσης και θεσπισμένων κανόνων. Άσκηση
εξουσίας σε μια ομάδα λόγω νομιμοφροσύνης και αφοσίωσης. Μορφή εξουσίας που
στηρίζεται στην πατρογονική μορφή παραδοσιακής εξουσίας και στην φεουδαρχική
σχέση υποτέλειας.
2. Η ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ: Βασικός παράγοντας : Η πίστη στις εξαιρετικές
ικανότητες ενός ηγέτη . Έχει το χάρισμα συνήθως λόγω θείας προέλευσης-προφήτης,
ηγέτης. Το χάρισμα αναγνωρίζεται και έτσι υπόκεινται στην εξουσία του χαρισματικού
ηγέτη. Η οργανωμένη ομάδα υπόκειται στην εξουσία αλλά με πολύ ασταθές σύστημα
διοικητικής οργάνωσης. Η διοικητικοί υπαλληλία δεν υπάρχει ούτε από υπαλλήλους –
λειτουργούς, ούτε από ιεραρχία των υποκινούμενων του. Χαρακτηρίζεται από ένα
διοικητικό μηχανισμό ασταθή και χαλαρό. Πρόβλημα στην διάρκεια της εξουσίας.
Πρόβλημα και στη διαδοχή και έτσι περνάμε από την χαρισματική εξουσία στη
παραδοσιακή εξουσία.
3. Η ΝΟΜΙΜΗ Ή ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ: Πίστη στην ορθότητα του νόμου=
πεποίθηση ότι βάση του υποχρεωτικού κανόνα είναι νόμιμη και άρα δεσμευτική. Εκείνοι
που εξουσιάζουν με βάση του κανόνες έχουν και δικαίωμα να δίνουν διαταγές , υπακούν
στο νόμο γιατί έχει κύρος και πιστεύουν ότι έχει θεσπιστεί με κατάλληλη διαδικασία. Ο
κανόνας δικαίου ανήκει σε ένα σύστημα αφηρημένων νόμων, η νομική υποχρέωση
στηρίζεται είτε σε επιβολή με κανόνα δικαίου είτε σε συμφωνία που απαιτεί
συμμόρφωση, το πρόσωπο που ασκεί νόμιμη εξουσία έχει ένα γραφείο οπού εδώ
εντάσσεται η οργανωτική πυραμίδα της γραφειοκρατίας -. Το πρόσωπο που υπακούει
στην εξουσία – υπακούει στο νόμο και υποχρεούται να τον εκτελέσει = ορθολογική
πειθαρχία. Ο διοικητικός μηχανισμός που αντιστοιχεί στον τύπο νόμιμης εξουσίας είναι
η μορφή γραφειοκρατικής διοίκησης

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΥΙΑΣ:

Η γραφειοκρατία προϋποθέτει κατά το Weber μια οργανωμένη κοινωνία , συνειδητά
σχεδιασμένη ως την επίτευξη ενός συγκεκριμένου σκοπού. Αποφασιστικός παράγοντας
στην καθιέρωση της είναι η τεχνική ανωτερότητας έναντι όλων των άλλων τύπων
οργάνωσης.
Είναι ικανή να επιτυγχάνει την μέγιστη αποδοτικότητα, την άσκηση επιτακτικού
ελέγχου και είναι ο καλύτερος τρόπος διοικητικής οργάνωσης ως προς την απόδοση και
την εκτέλεση διοικητικών καθηκόντων όλων των ειδών.
 ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ= ΑΣΚΗΣΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΓΝΩΣΗ
ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ:
1. Ιεραρχική δομή του οργανωτικού πλαισίου σε πυραμοειδή μορφή. Σύστημα
διαβάθμισης της εξουσίας – μεγαλύτερη εξουσία από πάνω προς τα κάτω.
2. Ιεραρχική διαβάθμιση των θέσεων και των λειτουργιών. Προϋπόθεση οι
πυραμοειδής ιεραρχία , από το οποίο προκύπτει η δέσμευση των πράξεων των
ανωτέρων προς την συμπεριφορά των κατωτέρων οργάνων.
3. Υπαλληλική ιδιότητα των στελεχών των θέσεων αυτών , δηλαδή σαφή διάκριση της
διεύθυνσης και της ιδιοκτησίας των μέσων διοίκησης. Οι υπάλληλοι έχουν μόνο
δικαίωμα χρηματικής αμοιβής που κλιμακώνεται. Έλλειψη κυριότητας στη θέση =
ομαλή και συνεχή λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας.
4. Συστηματική διαίρεση της εργασίας με σαφή καθορισμό των αρμοδιοτήτων τόσο
μεταξύ των προϊσταμένων και υφισταμένων(καθέτως) όσο και μεταξύ των
ομοιόβαθμων ( οριζοντίως).
Αποκλείει την ευνοιοκρατία με στελέχωση των ιεραρχικά δομημένων θέσεων από
επαγγελματίες, Ενιαία διάρθρωση των δομών και καταμερισμό των αρμοδιοτήτων
.Διασφαλίζει συνέχεια στη παροχή υπηρεσιών, πειθαρχία.
GRAHAM WALLAS: το σύστημα της σταδιοδρομίας στη δημοσιοϋπαλληλία.

Βασικό γνώρισμα του υπαλλήλου η εξειδικευμένη γνώση κι η πρόσληψή του με βάση μονό
τις ικανότητες και τις τεχνικές του γνώσεις. Η υποκατάσταση της ικανότητας με των άλλων
κριτήριών γίνεται κυρίως λόγω: Ανάπτυξης της εγχρήματης οικονομίας(καθιέρωση
χρηματικών συναλλαγών), Ποσοτική και ποιοτική διεύρυνση των διοικητικών λειτουργιών
του σύγχρονου κράτους( ανάπτυξη κρατικού παρεμβατισμού, πολυπλοκότητα λειτουργιών),
Η συγκέντρωση των μέσων διοίκησης σε οργανώσεις μεγάλου μεγέθους( 20ος αιώνας).

Ο ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ WEBER ΓΙΑ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ:

i. Ο ρόλος των προσώπων στη γραφειοκρατική οργάνωση είναι τυπικός και
προκαθορισμένος από απρόσωπους κανόνες. Υποχρέωση υποταγής σε αυτούς και
συμμόρφωση με διαταγές σύννομες. Βάση αυτών περιοριορίζεται η αυθαιρεσία της
εξουσίας.
ii. Κάθε ιεραρχικός βαθμός /τυπικός ρόλος έχει ένα κύκλο αρμοδιοτήτων
λιγότερο/περισσότερο ευρύ ανάλογα με τον βαθμό ιεραρχίας.
iii. Η κατανομή της εξουσίας έχει πυραμοειδή μορφή , δηλαδή αυξανόμενη από πάνω
προς τα κάτω ισχύ και ευθύνη. Εποπτεύονται, ελέγχονται και συμμορφώνονται σε
πράξεις και εντολές των προϊσταμένων τους. Πιο ψηλά στην πυραμίδα πιο ευρύτερη
η ζώνη ευθυνών.
 iv. Τα στελέχη της γραφειοκρατικής οργάνωσης επιλέγονται με βάση
ικανότητες/εξειδικευμένη γνώση. Γνώση κατά το Weber είναι η αφηρημένη γνώση
ενός γνωστικού αντικειμένου και η γνώση της γραφειοκρατίας αποκτάται με
εσωτερική οργανωτική εμπειρία. Η καθιέρωση επιλογής βάση ικανοτήτων και της
γνώσης στοχεύουν στην στελέχωση στελεχών με επαγγελματισμό.
v. Η σχέση των υπαλλήλων είναι ελεύθερη συμβατική σχέση που λειτουργεί βάση
ισοτιμίας των μερών. Η κατοχή κάθε γραφείου υπόκεινται σε νόμιμη εξουσία που έχει
προβλεφθεί από τις υποχρεώσεις του οι οποίες είναι αποτέλεσμα απρόσωπων
κανόνων.
vi. Όσοι επιλέγονται για συγκεκριμένο γραφείο-θέση αμείβονται με μισθό και
κυμαίνεται ανάλογα με την ιεραρχική βαθμίδα.
vii. Η υπηρεσιακή κατάσταση των υπαλλήλων στηρίζεται στην αρχή του σεβασμού της
σταθερότητας της απασχόλησης. Αποσκοπεί στην εξάλειψη της ευνοιοκρατίας κατά
την στελέχωση και στην εξασφάλιση της ουδετερότητας -αποτελεσματικότητας κατά
την άσκηση των καθηκόντων τους και στην διαφάνεια της διοίκησης.
viii. Προϋπόθεση της σταθερότητας στη απασχόληση αποτελεί η επαγγελματική
αφοσίωση και αποκλειστική σύνδεση των υπαλλήλων με την συγκεκριμένη
απασχόληση. Ηθική και κοινωνική αναγνώριση. Η κατοχή μιας τέτοιας θέσης
προκαλεί ένα συναίσθημα αλληλεγγύης που οδηγεί στην δημιουργία επαγγελματικής
ηθικής στη διοίκηση.
ix. Κάθε υπάλληλος είναι απλός φορέας του αντίστοιχου τυπικού ρόλου και δεν μπορεί
να αποκτήσει κυριότητα στα μέσα διοίκησης που διαθέτει λόγω της υπαλληλικής του
θέσης. Η θέση δίνει μόνο το δικαίωμα μια σταθερής απασχόλησης έναντι ορισμένης
χρηματικής αμοιβής.
x. Η βασική αποστολή των υπαλλήλων είναι η συνεπή και πειθαρχημένη εκπλήρωση
των καθηκόντων τους με βάση αφηρημένους κανόνες και τις διαταγές των
προϊσταμένων τους. Υπόκεινται ιεραρχικά στον έλεγχο και την πειθαρχική εξουσία
των προϊσταμένων τους.

Πλεονεκτήματα -> Τυποποίηση, αποκλείει κάθε σχέση εξάρτησης ή υποταγής, βασίζεται σε

αφηρημένους κανόνες, αποπροσωποποίηση των σχέσεων, μειώνει τις εντάσεις που
δημιουργούνται σε ανταγωνιστικές σχέσεις άσκησης εξουσίας, εξασφαλίζει τσαθερότητα,
προβλεψιμότητα, συνοχή.
Μειονεκτήματα -> η τυπικότητα της ιεραρχικής σχέσης είναι στην πραγματικότητα πολύ
μεταβλητή και σε καμία περίπτωση δεν είναι που να δεσμεύει απολύτως την ιεραρχικώς
προϊστάμενη αρχή, ο πολιτικός προϊστάμενος λόγω της μεγάλης πολυπλοκότητας των
διοικητικών λειτουργιών, κινδυνεύει να δημιουργήσει σχέση εξάρτησης από τον τεχνοκράτη
υπάλληλο. Μικελς θεωρεί ότι οι μεγάλες οργανώσεις εξαιτίας της δομης τους είναι
ολιγαρχικές, η γραφειοκρατία νοείται ως ο πολιτικός αντίποδας της αναπτυγμένης
επιχειρηματικής δραστηριότητας, κατέχει μια μονοπωλιακού χαρακτήρα θέση στο σύστημα
κατανομής των κοινωνικών ρόλων. Ταυτίζεται με κρατικό φαινόμενο, αντιμετωπίζεται ως
αποτέλεσμα της διεύρυνσης του ρόλου του κράτους.
Επίλυση : μείωση κρατικών παρεμβάσεων, κατάργηση ρυθμιστικών μέτρων και εισαγωγή
μεθόδων της αγοράς με κανόνες του νδμ.
Απογραφεικρατικοποίηση : παθογένειες δυσκαμψία, τυπολατρία, νομικισμός, έλλειψη
ευελιξίας.
Εργαλειακή προσέγγιση: η απομάκρυνση από το γραφειοκρατικό πρότυπο που διέπει τις
σχέσεις ανάμεσα στη διοίκηση και τους υπαλλήλους της προήλθε από την πίεση 2
παραγόντων : αφενός οι υπάλληλοι συνειδητοποιούν την νέα θέση που κατέχουν στο
διοικητικό μηχανισμό και αφετέρου τα σημαντικά τεχνολογικά και οικονομικά επιτεύγματα
της βιομηχανικής επανάστασης.

Η ΕΡΓΑΛΕΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ:

Δίνει προτεραιότητα στην αναζήτηση της αποδοτικότητας και μεθόδων εργασίας και
οργάνωσης που χρησιμοποιούνται κάθε φορά.
Με τον όρο επιστημονική διοίκηση εννοούμε την συστηματική μελέτη με εμπειρικές
μεθόδους της οργανωτικής συμπεριφοράς , άρα ορθολογική έμφαση στην οργάνωση και
ταξινόμηση των ανθρώπινων και υλικών μέσων για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου
αποτελέσματος.
ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΉΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ: Winslow Τaylor.
Εξαρχής κατανόησε την ρίζα του προβλήματος:
Η αγνοία όσοι διηύθυναν την επιχείρηση ως το πως έπρεπε να αποδίδουν οι εργαζόμενοι και
η αδυναμία κατανόησης πως η μεγαλύτερη αποδοτικότητα από τους εργαζόμενους επέτρεπε
την δικαιότερη αμοιβή τους και επιπλέον η άγνοια των εργαζόμενων για το πως μπορούν να
αποδώσουν περισσότερο βάση τεχνικής βοήθειας απο τους διευθύνοντες για την
δυνατότητα των τελευταίων να επιτύχουν υψηλά κέρδη.
Ήταν ο πρώτος που συνδύασε με συστηματικό τρόπο την εργασία, την τεχνολογία και την
αποτελεσματικότητα στη διοίκηση.
Η μελέτη του έχει τα εξής στάδια:
1) Την λεπτομερή καταγραφή των κινήσεων που απαιτούνται για την εκτέλεση ενός
συγκεκριμένου έργου.
2) Η κάθε ενέργεια χρονομετρείται ξεχωριστά ώστε να καθοριστεί η μέση ταχύτητα
3) Με βάση τα στοιχεία που είναι συγκεντρωμένα η εργασία επαναδομείται και έτσι
παίρνουμε υπόψη την μείωση του χρόνου εκτέλεσης όσο και την μεγαλύτερη
αποτελεσματικότητα.
Η κεντρική άποψη συνοψίζεται : Συλλογή και ταξινόμηση των δεδομένων στα πλαίσια μιας
επιχειρησιακής δράσης, ανάλυση δεδομένων και διατύπωση αρχών που στηρίζονται σε αυτή
την ανάλυση.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΤΑ TAYLOR:
• Η εξεύρεση του αόριστου τρόπου εκτέλεσης μιας εργασίας(one best way) : μηχανική
ανάλυση της συγκεκριμένης εργασίας και ανασύνθεση σε ένα πιο συστηματικά
οργανωμένο σύνολο
• Η αρχή που αναφέρεται στην προσέλκυση, επιλογή και εκπαίδευση του προσωπικού.
Υποστηρίζει ότι ο κάθε εργαζόμενος πρέπει να ασχολείται με το είδος εργασίας που
ικανότητες του προσφέρονται περισσότερο.
• Η αρχή καθορισμού από τα διευθυντικά στελέχη για την επακριβώς εργασία του
κάθε εργαζόμενου , δηλαδή την περιγραφή των καθηκόντων του με σαφείς οδηγίες
και ο χρόνος που θα πραγματοποιείται η εργασία. Στα πλαίσια αυτά
πραγματοποιείται ο έλεγχος ανθρώπινου δυναμικού στην παραγωγική διαδικασία
από τους manager
• Η αρχή του σαφή διαχωρισμού της εργασίας μέσα στο οργανωτικό πλαίσιο
ανάμεσα στον σχεδιασμό τη εργασίας και στην εκτέλεση -υλοποίηση της. Τα
διευθυντικά μέλη ασχολούνται μόνο με το σχεδιασμό, την παρακολούθηση κατά την
αξιολόγηση της εργασίας και όχι με τα εκτελεστικά καθήκοντα ρουτίνας.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ:

1) Η μηχανιστική ανάλυση της εργασίας και η απομάκρυνση του πνευματικού
έργου των managers καθιστά το έργο μονότονο και ταπεινωτικό με συνέπεια την
αδιαφορία των εργαζομένων.
2) Ο μηχανιστικός τρόπος οδηγεί στην διάσπαση της εργασιακής ομάδας και
απομόνωση από οργανωτικό και κοινωνικό περιβάλλον του. Ο κάθε εργαζόμενος
λειτουργεί μεμονωμένα για την παραγωγικότητα και την αύξηση της αμοιβής
του.
3) Η ανάλυση της παντοδυναμίας του κινήτρου της αμοιβής φαίνεται
απλουστευτική ώστε να μην αποτελεί μοναδικό κίνητρο για την απόδοση των
εργαζομένων .
ΑΡΧΕΣ FAYOL:
❖ Η αρχή του καταμερισμού της εργασίας ( εξειδίκευση της εργασίας, επικέντρωση σε
συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα, ) συμβάλλει στην αύξηση της
παραγωγικότητας.
❖ Η αρχή της εξουσίας . Το δικαίωμα να δίνεις διαταγές και να απαιτείς υπακοή.
Αποτελεσματικότητα της εξουσίας η δυνατότητα επιβολής κυρώσεων από
συγκεκριμένο πρόσωπο που την ασκεί.
 ❖ Η αρχή της προληπτικής επιβολής μια κύρωσης( το αίσθημα ότι μπορεί να σου
επιβληθεί ποινή χωρίς όντως την εφαρμογή της μπορεί να επιφέρει θετικά
αποτελέσματα)
❖ Η αρχή της αναλογίας μεταξύ ευθύνης και αρμοδιότητας( τάση ανθρώπων να
αποφεύγουν τις ευθύνες, έτσι πρέπει να ενθαρρυνθεί η ανάληψη ευθυνών και ο
προσδιορισμός βαθμού ευθύνης όσων ασκούν εξουσία) Συμπληρωματικά μεγέθη. Σε
κάθε αρμοδιότητα αντιστοιχεί η ανάθεση αντίστοιχης ευθύνης.
❖ Η αρχή της πειθαρχίας ή της εθελουσίας συμμορφώσεως στις εντολές
❖ Η αρχή της πειθούς στην αποδοχή της εξουσίας ( οικειοθελή αποδοχή της εξουσίας
σε οργανωμένο περιβάλλον)
❖ Η αρχή της ενότητας της προσταγής ( κάθε εργαζόμενος οφείλει οφείλει να δέχεται
εντολές και να συμμορφώνεται με οδηγίες που προέρχονται από έναν μόνο
προϊστάμενο)
❖ Η αρχή της ενότητας της κατεύθυνσης ( σύνολο δραστηριοτήτων που υπηρετούν το
ίδιο στόχο )
❖ Η αρχή της συγκέντρωσης εξουσιών και αρμοδιοτήτων ( το είδος της οργάνωσης, το
περιβάλλον, ο βαθμός λειτουργικής εξειδίκευσης)
❖ Η αρχή της σταθερότητας της κατάστασης του προσωπικού ( η μη ύπαρξη της είναι
αιτία κακής λειτουργίας της οργάνωσης)
❖ Η αρχή της υπαγωγής του ατομικού στο γενικό συμφέρον.
❖ Η αρχή της δίκαιης και ικανοποιητικής αμοιβής
❖ Η αρχή της πρωτοβουλίας( ανάπτυξη πρωτοβουλίας στου υφιστάμενους)
❖ Η αρχή του ESPIRIT DE CORPS: Δημιουργία συλλογικής ιδιαιτερότητας από το
προσωπικό , στόχος αρμονία μεταξύ όλων των στελεχών της οργάνωσης.

Έρευνα του ανθρώπινου παράγοντα στη διοίκηση

Μια από τις θεμελιώδεις αρχές του τευλορισμού ήταν η επιλογή του εργαζομένου με
επιστημονικό τρόπο. Η εφαρμογή όμως για το σκοπό αυτό προκάλεσε αντιδράσεις στις αρχές
οι οποίες συνέπεσαν με την εμφάνιση της αποκαλούμενης <<βιομηχανικής ή οργανωτικής
ψυχολογίας>>. Η θεωρία των HUMAN RELATIONS συνοψίζεται στα 3 αρχικά P- >
Purpose, Process, People και στη θεώρηση ότι κάθε οργανισμός είναι λιγότερο οικονομική
οντότητα και περισσότερο κοινωνική.
Βασικές σκέψεις Mayo :

✓ Οι σχέσεις μεταξύ εργαζομένων και προϊσταμένων αλλά και μεταξύ των ίδιων των
εργαζομένων επηρεάζουν σημαντικά τη συμπεριφορά και τη διάθεση τους για εργασία.
Αυτός ο παράγοντας είναι εξίσου καθοριστικός για την απόδοση όσο και οι συνθήκες
εργασίας

✓ Οι ψυχολογικοί παράγοντες που διαμορφώνονται στον εργασιακό χώρο είναι δυνατό να

ερμηνεύσουν : την χαμηλή παραγωγικότητα, τη αρνητική διάθεση των εργαζομένων και τις
προκαλούμενες αιφνίδιες αποχωρήσεις προσωπικού, η ατομική απόδοση των εργαζομένων
συναρτάται με τα ομαδικά πρότυπα και σχέσεις που διαμορφώνονται στα πλαίσια της
<<άτυπης ομάδας>>

Βασική θέση των ερευνητών της Σχολής Ανθρωπίνων Σχέσεων: η κατανόηση των
οργανώσεων ως ένα σύστημα κοινωνικής συμπεριφοράς στα πλαίσια του οποίου η
εργασιακή συμπεριφορά εξαρτάται τόσο από τις αντικειμενικές συνθήκες εργασίας όσο και
από τους κοινωνικούς συντελεστές εργασίας. Οι οπαδοί της θεωρίας του Mayo, έδωσαν
ιδιαίτερη έμφαση στη ανθρώπινη ψυχολογία στο εργασιακό περιβάλλον με την πρόταση
νέων μεθόδων προσέλκυσης προσωπικού και την ανάδειξη της σημασίας των κοινών
κανόνων που διαμορφώνονται στον εργασιακό χώρο. Η διοίκηση πρέπει να λαμβάνει υπόψη
την άτυπη οργάνωση της επιχείρησης . Έτσι , ενισχύεται ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα
ως συντελεστή μέσα στο οργανωτικό πεδίο.
Simon : θεώρησε ότι το αποφασίζειν και η διαδικασία για τη λήψη των αποφάσεων είναι
ζήτημα κεντρικής σημασίας που διατρέχει όλη την οργανωτική συμπεριφορά. Ανάγει στη
διαδικασία λήψης αποφάσεων ως κύριο αντικείμενο μελέτης της διοίκησης και των
οργανώσεων.

NPM=1980
Thatcher=Απόσυρση κράτους από πλευρές της κοινωνικής -διοικητικής-οικονομικής ζωής.
Ο καπιταλισμός αναταράχθηκε ,ε τα γεγονότα της Μεγάλης Ύφεσης του 1929.
Μετά το 1930= Επιχειρηματολόγηση για ελάχιστη κρατική παρέμβαση στην Οικονομία,
όμως η παρέμβαση του κράτους βοήθησε να αμβλύνει τις απότομες διακυμάνσεις για να μην
διαταραχθεί η παγκόσμια ισορροπία. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε και μετά 2ο Παγκ.
Πόλεμο( Αστικές υπηρεσίες και κάποιες βασικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας περιήλθαν
στην προστασία του Κράτους).
Αποτέλεσμα= Διογκωμένος Δημόσιος Τομέα= Εποπτεία από το Κράτος Πρόνοιας. Αυτό
συνεχίστηκα και μετά το 1973.
Οι αλλαγές που ονομάστηκαν NPM έγιναν λόγω ογκωδών οικονομικών δαπανών , η
οικονομική κρίση , η κοινή γνώμη των πολιτών για το μέγεθος της γραφειοκρατίας , της
άσχημης λειτουργίας των δημόσιων υπηρεσιών.
Συμπέρασμα: το NPM απομυθοποίησε το Κράτος και την αδυναμία του να αντιμετωπίσει τα
κοινωνικοοικονομικά προβλήματα.

ΕΝΝΟΙ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΣΙΚΑΓΟΥ: (M.Friedmon και F.A. Hayels)
- Ελάχιστο κράτος
- Άκρατος φιλελευθερισμός
 - Κεντρικό αντικείμενο : Η πολιτική του Ανταγωνισμού ως προς την αύξηση της
Αποτελεσματικότητας( χωρίς τον καταναλωτή να επωφελείται)
- Κρατικές παρεμβάσεις = Αντιπαραγωγικές και αντίθετες στην ανοιχτή κοινωνία των
ελεύθερων ατόμων
- Συνδυασμός Οικονομικών με την πολιτική πράξη και την καθημερινότητα.
- Οι κανόνες που διέπουν την αγορά : απρόσωποι, αντικειμενικοί, όμοιοι για όλους
- Η ρύθμιση της αγοράς συμβιβάζεται με την ελευθερία και το Κράτος Δικαίου
- Το Κράτος σταματά εκεί που αρχίζουν τα ατομικά Δικαιώματα
- Ο κρατικός παρεμβατισμός με βάση λεπτομερείς κανονιστικές ρυθμίσεις για
προκαθορισμένους στόχους.
ΒΑΣΙΚΕ ΑΡΧΕΣ NPM
❖ Βασική αρχή : Η Διοίκηση είναι Διοίκηση=management is management
❖ ΝPM:ικανοποίηση οικονομικών στόχων και επιδιώξεων
❖ Δύο άξονες : Οι πολιτικές και οργανωτικές διαδικασίες υλοποίησης , οι αποφάσεις
που είναι προς λήψη και η συστηματική ανάλυση της Διοικητικής Πρακτικής.
ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ NPM:
• Ο στρατηγικός προγραμματισμός πολιτικής(policy)- Δημόσιες οργανώσεις , θεσμοί
ανάπτυξης πολιτικών . Το κράτος έχει χαρακτήρα επιτελικό = Στόχος σχεδιασμός
και διαμόρφωση θεσμών.
• Διοίκηση αποτελεσμάτων= παροχή υπηρεσιών και αγαθών = Αποτελεσματικότητα
• Διοίκηση ολικής ποιότητας: αξιοπιστία, ακεραιότητα, αποτελεσματικότητα
δημόσιων υπηρεσιών
• Ηλεκτρονική διακυβέρνηση, απλούστερες- ταχύτερες διαδικασίες
• Μέτρηση συγκριτικής απόδοσης = bench marketing και controlling = έλεγχος
επίτευξης επιδιωκόμενων στόχων
• Η κατάρτιση του προϋπολογισμού και η μισθοδοσία υπαλλήλων με βάση δείκτες
απόδοσης
• Η ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών αποτελεί κεντρική στοχοθεσία του NPM
• Προσανατολισμός NPM : βελτίωση της παραγωγικότητας στους δημόσιους τομείς
• Νέος κρατικός σχεδιασμός : οφείλει να ιδρύσει νέες υπηρεσίες και μείωση των
δραστηριοτήτων που άλλοτε ανήκαν στην δημόσια εξουσία

NPM ΚΑΙ ΤΕΫΛΟΡΙΣΜΟΣ

i. Η πρακτική του ιδιωτικού τομέα
ii. Μηχανιστική αντίληψη και εμπειρική προσέγγιση = Αύξηση της
παραγωγικότητας
iii. Ανάγκη εξομοίωσης μεθόδων διοίκησης με μεθόδους της αγοράς
iv. Νέο μοντέλο Κράτους = Αγοραίο μοντέλο: οι πολίτες είναι πελάτες , είναι
καταναλωτές και οι σχέσεις τους με το κράτος και την διοίκηση καθορίζονται
 από την αγοραστική τους δύναμη. Κινδυνεύει ωστόσο να παραγκωνίσει
θεμελιώδης αρχές του Συντάγματος νομιμοποιώντας την ανισότητα και τον
αποκλεισμό
v. Εργαλειακή προσέγγιση της διοίκησης: τεχνική διαδικασία υπο το πρίσμα
αποδοτικότητας της οικονομίας, της αποτελεσματικότητας . Ο εργαζόμενος
πλέον είναι μέσον παραγωγής.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΕΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΌΣΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ:
1. Ανάθεση ευθύνης σε εκλεγμένους εκπροσώπους και όχι μετόχους
2. Έλλειψη κοινής συναίνεσης και ακρίβειας ως προς τους στόχους-
προτεραιότητες υπηρεσίας
3. Ο δημόσιος τομέας πρέπει να δουλέψει βάση της πολυπλοκότητας των
οργανισμών
4. Έλλειψη ανταγωνιστικών δημόσιων οργανισμών
5. Παροχή καλύτερων υπηρεσιών = οριακή αύξηση εσόδων ή καθόλου
6. Εξυπηρέτηση των συναλλαγών των πολιτών πρόσωπο με πρόσωπο που συχνά
είναι πολύπλοκες και λιγότερο τυποποιημένες
7. Ξεχωριστό νομικό πλαίσιο που διέπει της δημόσιες υπηρεσίες
8. Λήψη αποφάσεων για ζητήματα συλλογικού ενδιαφέροντος αντικαθίσταται με
εκείνη του πελάτη-καταναλωτή με βάση τις προτιμήσεις του.
9. Ο homo economicus εμφανίζεται ως βασικό κριτήριο το ατομικό συμφέρον και
μόνον.