ΔΕΙΓΜΑ1 1

Ν. Ζανταρίδης Κ.
Τηλέγραφος
Κ. Αθανασιάδης Π. Παντούλας
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
Γ ΄ΛΥΚΕΙΟΥ
Προσανατολισμός Θετικών Σπουδών
& Σπουδών Οικονομίας
και Πληροφορικής
ΤΕΥΧΟΣ Α
• Συναρτήσεις
• Όρια
• Συνέχεια
• Διαφορικός Λογισμός
Μέρος Α
zt
zt
ανταρίδης
ηλέγραφος
Copyright 2017: Ζανταρίδης Τηλέγραφος
Απαγορεύεται σε όλα τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου, η

αναδημοσίευση, ολικά ή μερικά, η αναπαραγωγή, η μετάδοση, η παράφραση και η
διασκευή, με οποιοδήποτε τρόπο (μηχανικό – ηλεκτρονικό - φωτοτυπικό κλπ.) του
παρόντος.
Στοιχεία επικοινωνίας συγγραφέων:
Ζανταρίδης Νικόλαος : nikoszantar@yahoo.gr
Τηλέγραφος Κωνσταντίνος : tilegrafos@yahoo.gr , 6974033501
Αθανασιάδης Κωνσταντίνος : stoxos@otenet.gr , 6944737543
Παντούλας Περικλής : per_pant@yahoo.gr
Σελίδες 650 . Σχήμα 17 Χ 24
Εκδόσεις : Ζανταρίδης Τηλέγραφος , http://zanthl.blogspot.gr/
[i]
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το βιβλίο αυτό έχει γραφτεί με σκοπό να βοηθήσει τόσο μαθητές όσο και
συναδέλφους στα Μαθηματικά Προσανατολισμού της Γ΄ Λυκείου και είναι το πρώτο
από τα δύο τεύχη της σειράς.
Ο πρωταρχικός στόχος μας είναι με αυτό το βιβλίο να βοηθήσουμε τους μαθητές, ώστε
να κατανοήσουν καλύτερα τις έννοιες που περιέχονται στο αντίστοιχο σχολικό βιβλίο,
αποκαλύπτοντάς τους χρήσιμες λεπτομέρειες. Με την κατάλληλη καθοδήγηση της
σκέψης τους, πιστεύουμε ότι θα γίνει ευκολότερη η διαδρομή στην προετοιμασία τους
για τις εξετάσεις.
Στη συνέχεια επιθυμία μας είναι το πόνημα αυτό να βοηθήσει στο έργο τους και τους
συναδέλφους Μαθηματικούς παρέχοντάς τους ένα «αυστηρό», αλλά συνάμα και
«φιλικό» μαθηματικό βιβλίο.
Για το λόγο αυτό η ύλη είναι χωρισμένη σε Μαθήματα  Ενότητες που κάθε ένα
περιλαμβάνει:
 Τα απαραίτητα από τη θεωρία στοιχεία, μαζί με σχόλια, παρατηρήσεις και

επισημάνσεις που έχουν στόχο να συμπληρώσουν τις απαιτούμενες γνώσεις
και να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόησή τους.
 Λυμένες ασκήσεις, ταξινομημένες σύμφωνα με τις απαιτήσεις του σχολικού
βιβλίου, εμπλουτισμένες παράλληλα και με αντίστοιχες άλυτες ασκήσεις για
διευκόλυνση του έργου μαθητών και συναδέλφων.
 Ερωτήσεις κρίσεως για πληρέστερη κατανόηση των λεπτών σημείων της
θεωρίας.
[ii]
 Τέλος, σε κάθε παράγραφο αυτού του βιβλίου προτείνουμε ασκήσεις
διαβαθμισμένης δυσκολίας προς επίλυση (ανά κατηγορία) και
συμπληρωματικές ασκήσεις για περαιτέρω εξάσκηση.
Στην προσπάθεια αυτή, που είναι απόσταγμα της μακροχρόνιας εμπειρίας των
συγγραφέων μέσα τις φροντιστηριακές αίθουσες, έχει δοθεί ιδιαίτερη προσοχή ώστε οι
λύσεις των θεμάτων να διακρίνονται από μαθηματική εγκυρότητα.
Ελπίζουμε και ευχόμαστε πως αυτοί που θα το μελετήσουν, θα ωφεληθούν σημαντικά

στην προσπάθεια να πετύχουν στους στόχους τους.
Ό,τι γνωρίζεις και μαθαίνεις θεωρείται εύκολο, όσο δύσκολο και αν είναι, ενώ ό,τι δεν
γνωρίζεις είναι δύσκολο, όσο εύκολο και αν είναι.
Οι συγγραφείς
Ιούνιος 2017
[iii]
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Κεφάλαιο 1ο –Όριο-Συνέχεια
Ε1. Πεδίο ορισμού, Γραφική παράσταση, σύνολο τιμών 3
 Η έννοια της συνάρτησης
 Πεδίο ορισμού συνάρτησης
 Γραφική παράσταση συνάρτησης
 Χάραξη γραφικών παραστάσεων βασικών συναρτήσεων
 Σημεία τομής γραφικής παράστασης συνάρτησης με τους
άξονες και σχετική θέση γραφικών παραστάσεων δύο
συναρτήσεων
 Σύνολο τιμών, εύρεση συνόλου τιμών
Ασκήσεις προς λύση 30
Ε2. Ισότητα, πράξεις και σύνθεση συναρτήσεων 41
 Ισότητα συναρτήσεων
 Πράξεις συναρτήσεων
 Σύνθεση συναρτήσεων
 Αν γνωρίζουμε τις συναρτήσεις f g και f , πως
βρίσκουμε τη συνάρτηση g;
 Αν γνωρίζουμε τις συναρτήσεις f g και g , πως

βρίσκουμε τη συνάρτηση f ;
 Θεωρητικές ασκήσεις
 Συναρτησιακές σχέσεις-Εύρεση τύπου συνάρτησης
Ε3. Μονοτονία και ακρότατα συναρτήσεων 69
 Μονοτονία συνάρτησης
 Γνησίως αύξουσα-Γνησίως φθίνουσα συνάρτηση
 Γνησίως μονότονη συνάρτηση
 Σταθερή συνάρτηση
[iv]
 Εξισώσεις-Ανισώσεις
 Συναρτησιακές σχέσεις-Προφανής ρίζα-Μονοτονία
 Ακρότατα συνάρτησης, Ολικό μέγιστο-Ολικό ελάχιστο
Ε4. Συνάρτηση 1-1 και αντίστροφη συνάρτηση 111
 Συνάρτηση 1-1
 Αντίστροφη συνάρτηση
 Τρεις βασικές προτάσεις
 Μέθοδοι για να αποδείξουμε ότι μια συνάρτηση είναι 1-1
 Λύση εξισώσεων με τη βοήθεια μιας 1-1 συνάρτησης
 Πώς εργαζόμαστε σε ασκήσεις που ζητείται να
εξετάσουμε αν μια συνάρτηση f :Α  είναι
αντιστρέψιμη ή να βρούμε τον τύπο της αντίστροφης
 Εξισώσεις f 1  x   x  f  x   x
 Εξισώσεις f 1  x   f  x   f 1  x   x  f  x   x
 Συναρτησιακές σχέσεις-Θεωρητικές ασκήσεις

Ε5. Όριο συνάρτησης στο x0 160
 Όριο στο x0
 Πλευρικά όρια
 Ιδιότητες του ορίου και διάταξη
 Όρια και πράξεις
 Όριο πολυωνυμικής συνάρτησης
 Όριο ρητής συνάρτησης
 Όρια εκθετικής και λογαριθμικής συνάρτησης
 Όρια τριγωνομετρικών συναρτήσεων
0
 Μορφή   σε ρητή συνάρτηση
0
[v]
 Όριο συναρτήσεων πολλαπλού τύπου
 Όριο άρρητης συνάρτησης, ριζικά 2ης τάξης
 Όριο σύνθετης συνάρτησης-Αλλαγή μεταβλητής
 Ριζικά ανώτερης τάξης
 Το κριτήριο παρεμβολής
 Όριο με αντικατάσταση
 Όριο συναρτήσεων με απόλυτες τιμές
k
 Μη πεπερασμένο όριο στο x 0 , μορφή   , k  0
0
 Όριο αθροίσματος-Όριο γινομένου (βασικά θεωρήματα)
 Όριο ρητής συνάρτησης με παραμέτρους
 Όριο με βοηθητική συνάρτηση
 Δημιουργία συνθηκών εφαρμογής του κριτηρίου
παρεμβολής
Ε6. Όριο στο άπειρο 219
 Όριο πολυωνυμικής συνάρτησης
 Όριο ρητής συνάρτησης
 Ρητές συναρτήσεις και παράμετροι
 Όριο με απόλυτες τιμές
 Όριο άρρητης συνάρτησης
 Άρρητες και παράμετροι
 Κριτήριο παρεμβολής
 Όρια τριγωνομετρικών συναρτήσεων στο  και στο

 Όριο εκθετικής συνάρτησης
 Όριο λογαριθμικής συνάρτησης
 Θεωρητικές ασκήσεις-όριο συνάρτησης από σχέση ορίου
[vi]
- η συνάρτηση κρύβεται
 Κατασκευή συνθηκών εφαρμογής του κριτηρίου
Ε7. Συνέχεια συνάρτησης 275
 Ορισμός συνέχειας
 Πράξεις με συνεχείς συναρτήσεις
 Συνέχεια σύνθετης συνάρτησης
 Συνέχεια σε ανοιχτό και κλειστό διάστημα
 Εύρεση παραμέτρων
 Εύρεση τιμής ή τύπου συνάρτησης
 Συνέχεια και συναρτησιακές σχέσεις
 Εύρεση συνόλου τιμών
 Αντίστροφη συνάρτησης πολλαπλού τύπου
 Εύρεση ορίων από το σύνολο τιμών
 Κατασκευή συνθηκών εφαρμογής του κριτηρίου
Ε8. Ασύμπτωτες 324
 Κατακόρυφη ασύμπτωτη
 Οριζόντια ασύμπτωτη
 Πλάγια ασύμπτωτη
 Θεώρημα ασυμπτώτων
 Ασύμπτωτες και παράμετροι
 Ασύμπτωτες και όρια
 Σημεία τομής ασύμπτωτης με τη γραφική παράσταση
Ε9. Βασικά θεωρήματα συνέχειας 341
[vii]
 Θεώρημα Bolzano
 Συνέπειες θεωρήματος Bolzano
 Θεώρημα ενδιάμεσων τιμών
 Εικόνα διαστήματος μέσω συνεχούς συνάρτησης
 Θεώρημα μέγιστης και ελάχιστης τιμής
 Ρίζες εξίσωσης-Θεώρημα Bolzano
 Θεώρημα Bolzano και ύπαρξη ρίζας
 Γενίκευση θεωρήματος Bolzano
 Ύπαρξη ρίζας με βοηθητική συνάρτηση
 Ύπαρξη ρίζας σε κλειστό διάστημα
 Εύρεση προσήμου συνάρτησης
 Εύρεση του τύπου συνεχούς συνάρτησης f από την f 2
 Θεώρημα ενδιάμεσων τιμών-Ύπαρξη ενδιάμεσης τιμής
 Θεώρημα μέγιστης και ελάχιστης τιμής και ρίζες
 Σύνολο τιμών – Ύπαρξη ρίζας - Πλήθος ριζών εξίσωσης.
Σημεία προσοχής 400
Προτάσεις που χρησιμοποιούμε χωρίς απόδειξη 403
Ερωτήσεις κατανόησης σχολικού βιβλίου με πλήρη
404
αιτιολόγηση
Κεφάλαιο 2ο –Διαφορικός Λογισμός
Ε10. Ορισμός παραγώγου 414
 Παράγωγος στο x 0 -Ορισμός
 Παραγωγισιμότητα και συνέχεια
 Παράγωγος στο σημείο αλλαγής τύπου
 Παράγωγος στο σημείο μηδενισμού απόλυτης τιμής
 Παράγωγος στο σημείο μηδενισμού ρίζας
 Ανισοτικές σχέσεις
[viii]
 Συναρτησιακές σχέσεις
 Όρια από παράγωγο ή παράγωγος από όριο
 Παράγωγος αντίστροφης
Ε11. Παράγωγος συνάρτηση 440
 Παράγωγος βασικών συναρτήσεων
 Κανόνες παραγώγισης
 Παράγωγος σύνθετης συνάρτησης
 Τυπολόγιο παραγώγισης
 Παργώγιση συνάρτησης πολλαπλού τύπου ή με απόλυτες
τιμές
 Παράγωγος αντίστροφης συνάρτησης
Ε12. Θεωρήματα De L’Hospital 467
ο ο
 1 και 2 θεώρημα De L’ Hospital
0 
 Μορφή ή
0 
 Μορφή 0    
 Μορφή       
 Μορφές 00 ,    ,1 , 0

0
 Μορφή 00
 Μορφή  0
 Μορφή 0
Ε13. Συναρτησιακές σχέσεις παραγώγων 500
 Συναρτησιακές σχέσεις
 Πολλαπλότητα ριζών εξίσωσης
[ix]
 Παραμετρικές
Ε14. Εφαπτομένη γραφικής παράστασης συνάρτησης 536
 Εφαπτομένη σε γνωστό σημείο
 Εφαπτομένη με γνωστή κλίση
 Εφαπτομένη παράλληλη ή κάθετη σε γνωστή ευθεία
 Η ευθεία εφάπτεται στη Cf
 Εφαπτομένη που διέρχεται από γνωστό σημείο

 Κοινή εφαπτομένη σε κοινά και μη κοινά σημεία
 Κάθετες εφαπτομένες
 Ύπαρξη σημείου επαφής
 Εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της αντίστροφης
Λύσεις των ασκήσεων 570
[x]
Μαθηματικά Γ Λυκείου: Συναρτήσεις όρια συνέχεια
ο
Κεφάλαιο 1
Συναρτήσεις
Όρια
Συνέχεια
1
Ε.1: Πεδίο ορισμού- Γραφική παράσταση-Σύνολο τιμών
2
Ε.1 Η έννοια της συνάρτησης
Ερώτηση Έστω Α ένα μη κενό υποσύνολο του . Τι ονομάζεται

θεωρίας πραγματική συνάρτηση f με πεδίο ορισμού το Α και τι τιμή της
f στο x  Α ;
Απάντηση
Έστω A είναι ένα μη κενό υποσύνολο του . Ονομάζουμε

πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το Α μια διαδικασία
(κανόνα) f , με την οποία κάθε στοιχείο x  A αντιστοιχίζεται σε ένα
μόνο πραγματικό αριθμό y . Το y ονομάζεται τιμή της f στο x και
συμβολίζεται με f  x  .
Στα επόμενα και σε όλη την έκταση του βιβλίου:
Θα ασχοληθούμε μόνο με συναρτήσεις που έχουν πεδίο ορισμού διάστημα

ή ένωση διαστημάτων.
Όταν θα λέμε ότι “Η συνάρτηση f είναι ορισμένη σ’ ένα σύνολο A1 ”, θα

εννοούμε ότι το A1 είναι υποσύνολο του πεδίου ορισμού της.
Συμβολισμοί:
Αν f είναι μία πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το Α , τότε
γράφουμε: f : A  .
Ορολογία:
 Το γράμμα x , που παριστάνει οποιοδήποτε στοιχείο του A λέγεται
ανεξάρτητη μεταβλητή, (αρχέτυπο) ενώ το γράμμα y , που παριστάνει την
τιμή της συνάρτησης f στο x , λέγεται εξαρτημένη μεταβλητή. Το y
ονομάζεται και εικόνα του x μέσω της f .
 Το A λέγεται πεδίο ορισμού της f και συνήθως συμβολίζεται με Df ή Af .
 Το σύνολο που έχει για στοιχεία του τις τιμές της f σε κάθε x  A , λέγεται
σύνολο τιμών της f και συμβολίζεται με f  A  .
Δηλαδή το σύνολο τιμών της f είναι το:
f  A   y  / y  f  x  για κάποιο x  A .
3
Παρατηρήσεις:
Για τη συνάρτηση f : Α  B ισχύουν:
 Το A είναι το πεδίο ορισμού της f και
 Το Β είναι ένα σύνολο (το οποίο ονομάζεται σύνολο αφίξεως της f ) μέσα
στο οποίο περιέχονται όλες οι τιμές της f , που σημαίνει ότι το σύνολο Β
είναι υπερσύνολο του συνόλου τιμών f  A  της f (δηλαδή είναι f  A   B ).
 Για κάθε x  A υπάρχει ένα και μόνο ένα y  f  A  , τέτοιο ώστε να ισχύει
f x  y .
 Για κάθε ένα y  f  A  , μπορεί να υπάρχουν περισσότερα από ένα x  A για
τα οποία να ισχύει f  x   y .
 Για κάποιο y  Β μπορεί και να μην υπάρχει x  A για το οποίο f  x   y .
Πεδίο ορισμού συνάρτησης

Σε περίπτωση που για μια συνάρτηση f μας δίνεται μόνο ο τύπος με τον οποίο
εκφράζονται οι τιμές f  x  , τότε πεδίο ορισμού της συνάρτησης f θεωρείται
κατά σύμβαση το ευρύτερο υποσύνολο του στο οποίο η παράσταση f  x  έχει
νόημα πραγματικού αριθμού.
Για να ορίζεται μια πραγματική συνάρτηση f πρέπει να γνωρίζουμε:
α. Το πεδίο ορισμού της A

β. και την τιμή της, f  x  για κάθε x  A
Ερώτηση Πώς εργαζόμαστε όταν θέλουμε να βρούμε το πεδίο ορισμού
μεθοδολογίας μιας συνάρτησης;
Απάντηση
Το πεδίο ορισμού της f αποτελείται από όλους εκείνους τους πραγματικούς

αριθμούς x , για τους οποίους η παράσταση f  x  έχει νόημα πραγματικού
αριθμού.
Οι πολυωνυμικές συναρτήσεις και οι συναρτήσεις ημx,συνx , α , ( α  0 ), έχουν

x
πεδίο ορισμού το .
Γενικά ακολουθούμε τον παρακάτω πίνακα:
4
Συνθήκη ώστε η παράσταση
Συνάρτηση f f  x  να έχει νόημα
πραγματικού αριθμού.
1
f x  Πx  0
Πx
f  x   k Α  x , k *
με k  2 ή
λ Αx  0
f  x    Α  x  ,
κ k,λ  *
π
f  x   εφ  Α  x   Α  x   κπ  , κ 
2
f  x   σφ  Α  x   Α  x   kπ, κ 
f  x   ln  A  x   ή f  x   log  A  x   , Ax  0
 f1  x  , αν x  Α1
Για τη συνάρτηση μορφής f  x    , το πεδίο ορισμού
f 2  x  , αν x  Α 2
της είναι το σύνολο Α  Α1  Α2 .
h x 
Για τις συναρτήσεις μορφής f  x   g  x  συνήθως θα δίνεται ή θα
προκύπτει ότι g  x   0 .
Τα παραπάνω εφόσον οι παραστάσεις A  x  , Π  x  ορίζονται για κάθε x  ,
διαφορετικά παίρνουμε τους απαραίτητους περιορισμούς για να ορίζονται στο
και αυτές οι παραστάσεις.
 Το πεδίο ορισμού μιας συνάρτησης f το βρίσκουμε από τον τύπο της, πριν
προχωρήσουμε σε ενδεχόμενη απλοποίηση του τύπου.
 Είναι δυνατόν ο τύπος μιας συνάρτησης να εμφανίζει δύο ή περισσότερες
από τις προηγούμενες μορφές. Στην περίπτωση αυτή εργαζόμαστε χωριστά
για την κάθε μορφή βρίσκοντας στο τέλος την τομή (συναλήθευση) των
διαστημάτων.
5
Να βρεθεί το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων:

1.  x2  x  2 
α. f  x   ln  β. f x  x 2  5x  6

 x 1 
(Παρόμοιες ασκήσεις οι 1.2,1.3,1.4,1.5,1.24,1.25,1.26,1.27,1.28,1.29)
Ενδεικτική λύση
α. Το πεδίο ορισμού της f αποτελείται από όλους εκείνους τους πραγματικούς
αριθμούς x για τους οποίους ισχύει:
 x2  x  2  x 2  x  2   x  1  0
 0 
 x 1  :(Σ)
x  1  0  x  1


Για τη λύση της ανίσωσης  x 2  x  2   x  1  0 βρίσκουμε αρχικά τις ρίζες των

παραγόντων: x 2  x  2 και x  1.
Έχουμε:
 Δ 9  1  9
 x2  x  2  0  x   x  1 ή x  2 
2 1
 x  1  0  x  1
και κατασκευάζουμε τον πίνακα,
x  2 1 1 
x 1    
x2  x  2    
Γινόμενο
   
Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι η ανίσωση  x 2  x  2   x  1  0

αληθεύει για κάθε x   2, 1  1,   . Επομένως έχουμε:
x   2, 1  1,  
 Σ     x   2, 1  1,   , οπότε το πεδίο ορισμού
x  1
της συνάρτησης f είναι το σύνολο Df   2, 1  1,   .
6
β. Το πεδίο ορισμού της f αποτελείται από όλους Δεν ξεχνάμε ότι:

εκείνους τους πραγματικούς αριθμούς x για τους Για θ  0 ισχύουν:
οποίους ισχύει: x  θ  θ  x  θ
x 2  5x  6  0 .
x  θ  x  θ ή x  θ
Έχουμε λοιπόν: Όπου x,θ .
x 2  5x  6  0  x 2  5x  6 
  x 2  5x  6 ή x 2  5x  6  
 x 2  5x  6  0 : 1

 ή
 2
 x  5x  6  0 :  2 
 Για την 1 , οι ρίζες της εξίσωσης x  5x  6  0 είναι οι αριθμοί 3 και 2 ,
2
έτσι από τον παρακάτω πίνακα,

x  3 2 
x  5x  6
2
  
προκύπτει ότι η 1 αληθεύει για κάθε x   3, 2.

 Για τη  2  , οι ρίζες της εξίσωσης x  5x  6  0 είναι οι αριθμοί 6 και 1 ,
2
έτσι από τον παρακάτω πίνακα,

x  6 1 
x 2  5x  6   
προκύπτει ότι η  2  αληθεύει για κάθε x   , 6  1,   .
Οπότε,
Προσοχή:
Δεν κάνουμε συναλήθευση
-6 -3 -2 1 αλλά ενώνουμε τα
διαστήματα.
Επομένως το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f είναι το σύνολο
Df   , 6   3, 2  1,   .
7
Γραφική παράσταση συνάρτησης.
Έστω f μια συνάρτηση με πεδίο ορισμού A και Oxy

Ερώτηση ένα ορθοκανονικό σύστημα συντεταγμένων στο
θεωρίας επίπεδο. Τι ονομάζουμε γραφική παράσταση της
συνάρτησης f ;
Απάντηση
Έστω f μια συνάρτηση με πεδίο y x=x0

ορισμού A και Oxy ένα σύστημα Cf
συντεταγμένων στο επίπεδο. Το σύνολο f (x0) Μ(x0,f (x0))
των σημείων M  x, y  για τα οποία
ισχύει y  f  x  , δηλαδή το σύνολο των O x0 x
σημείων M  x,f  x   , x  A , λέγεται
γραφική παράσταση της f και
συμβολίζεται συνήθως με Cf .
 Η εξίσωση y  f  x  επαληθεύεται μόνο από τις συντεταγμένες των

σημείων της Cf .
 Η εξίσωση y  f  x  λέγεται εξίσωση της γραφικής παράστασης της
συνάρτησης f .
 Ένα σημείο M  x 0 , y0  ανήκει στη γραφική παράσταση της f αν και μόνο αν
οι συντεταγμένες του επαληθεύουν την εξίσωση f  x   y , δηλαδή αν και
μόνο αν ισχύει f  x 0   y0 .
 Το πεδίο ορισμού Α της f είναι το σύνολο y
τετμημένων των προβολών όλων των σημείων Cf
της γραφικής παράστασης πάνω στον άξονα

xx.
O Α x
 Η τεταγμένη της ορθής προβολής του σημείου

y
Β  x 0 ,f  x 0   της Cf στον άξονα yy είναι η
Cf
τιμή της f στο x o  Α .
f (x0) Β(x0,f (x0))
O x0 x
8
 Το σύνολο τιμών f  Α  της συνάρτησης f

y
είναι το σύνολο τεταγμένων των προβολών
όλων των σημείων της γραφικής παράστασης f (Α)
Cf
της f πάνω στον άξονα yy .
O x
 Κάθε κατακόρυφη ευθεία τέμνει τη Cf το y
y2 Cf
πολύ σε ένα σημείο, διότι σύμφωνα με τον
ορισμό της συνάρτησης, δεν υπάρχουν σημεία y1
της Cf που να έχουν την ίδια τετμημένη x . O x
 Η καμπύλη του διπλανού σχήματος δεν

αποτελεί γραφική παράσταση συνάρτησης.
 Η γραφική παράσταση μιας άρτιας συνάρτησης είναι συμμετρική ως προς τον
άξονα yy .
 H γραφική παράσταση μιας περιττής συνάρτησης έχει κέντρο συμμετρίας την
αρχή των αξόνων.
Όταν δίνεται η γραφική παράσταση Cf , μιας συνάρτησης f , μπορούμε
επίσης να σχεδιάσουμε και τις γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων
f και f .
α) Η γραφική παράστασης της y

συνάρτησης f είναι συμμετρική, ως y=f (x)
Μ(x,f (x))
προς τον άξονα xx , της γραφικής
παράστασης της f , γιατί αποτελείται x
O
από τα σημεία M  x, f  x   που είναι
Μ΄(x,f (x))
συμμετρικά των M  x,f  x   , ως προς
y=f (x)
τον άξονα xx . (Σχήμα).
9
β) Η γραφική παράσταση της f y
αποτελείται από τα τμήματα της Cf y=| f (x)| y=f (x)
που βρίσκονται πάνω από τον άξονα

O x
x x , από τα κοινά σημεία της Cf με τον
άξονα xx και από τα συμμετρικά, ως

προς τον άξονα xx , των τμημάτων
της Cf που βρίσκονται κάτω από τον
άξονα αυτόν. (Σχήμα).
γ) Η γραφική παράσταση Cg της συνάρτησης g  x   f  x  , είναι

συμμετρική της γραφικής παράστασης Cf της συνάρτησης f ως προς τον
άξονα yy .
,,,,
y y
y=f (x) y=f (-x)
O x O x
δ) Έστω f μια συνάρτηση με πεδίο ορισμού Α για το οποίο ισχύει

Α  0,     . Η γραφική παράσταση της συνάρτησης g  x   f  x 
αποτελείται από το τμήμα της Cf που βρίσκεται στο ημιεπίπεδο x  0 και
από το συμμετρικό του τμήματος αυτού ως προς τον άξονα yy . Προφανώς
η συνάρτηση g  x   f  x  είναι άρτια και η γραφική της παράσταση
έχει άξονα συμμετρίας τον άξονα yy .
y y
y  f x
y  fx
O x O x
10
ε) Μετατοπίσεις
 Η γραφική παράσταση της συνάρτησης g με τύπο
g  x   f  x   c, c  0 προκύπτει με μια κατακόρυφη μετατόπιση
της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f κατά c μονάδες προς τα
πάνω.
g  x   f  x   c, c  0 προκύπτει με μια κατακόρυφη μετατόπιση
της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f κατά c μονάδες προς τα
κάτω.
g  x   f  x  c  , c  0 προκύπτει με μια οριζόντια μετατόπιση της
γραφικής παράστασης της συνάρτησης f κατά c μονάδες προς τα
αριστερά.

g  x   f  x  c  , c  0 προκύπτει με μια οριζόντια μετατόπιση της
γραφικής παράστασης της συνάρτησης f κατά c μονάδες προς τα
δεξιά.
g  x   f  x  c1   c2 , c1 ,c2  0 προκύπτει από δύο μετατοπίσεις της
γραφικής παράστασης της συνάρτησης f , μία κατακόρυφη κατά c 2
μονάδες (προς τα πάνω όταν είναι c 2 και προς τα κάτω όταν είναι
c2 ) και μία οριζόντια κατά c1 μονάδες (προς τα δεξιά όταν είναι
x  c1 και προς τα αριστερά όταν είναι x  c1 ).
Χάραξη γραφικών παραστάσων βασικών συναρτήσεων.
α) Πολυωνυμική συνάρτηση α΄ βαθμού με τύπο f  x   αx  β , α  0 .

Η γραφική της παράσταση είναι μια ευθεία που τέμνει τους άξονες xx , yy στα
 β 
σημεία Α   ,0  και Β  0,β  αντίστοιχα.
 α 
11
i) ii) iii)
y y y
O x O x O x
α0 α0 α0
Πεδίο ορισμού: Πεδίο ορισμού: Πεδίο ορισμού:

Σύνολο τιμών: Σύνολο τιμών: Σύνολο τιμών το β
β) Πολυωνυμική συνάρτηση β΄ βαθμού με τύπο f  x   αx 2 , α  0 .

Πεδίο ορισμού το A  y
και σύνολο τιμών το f  Α   0,   όταν α  0 .
Η γραφική της παράσταση έχει άξονα συμμετρίας
τον yy .
O x
α0
Πεδίο ορισμού το A  y
και σύνολο τιμών το f  Α    ,0 όταν α  0 .
O
Η γραφική της παράσταση έχει άξονα συμμετρίας x
τον yy .
α0
γ) Πολυωνυμική συνάρτηση γ΄ βαθμού με τύπο f  x   αx 3 , α  0 .
Πεδίο ορισμού το A  , σύνολο τιμών το f  Α   . Η γραφική της παράσταση

έχει κέντρο συμμετρίας την αρχή των αξόνων.
i) ii)
y y
O x O x
α0 α0
12
α
δ) Ρητή συνάρτηση με τύπο f  x   , α  0.
x
Πεδίο ορισμού το A  
, σύνολο τιμών το f  Α   
. Η γραφική της
παράσταση αποτελείται από δύο κλάδους συμμετρικούς ως προς την αρχή των
αξόνων.
i) ii)
y y
x
O x O
α0 α0
ε) Οι τριγωνομετρικές συναρτήσεις: ημίτονο, συνημίτονο, εφαπτομένη και

συνεφαπτομένη.
Η συνάρτηση f  x   ημx, έχει πεδίο ορισμού το A  και σύνολο τιμών το
διάστημα f  Α    1,1 .
y
1
O π 2π x
1
y=ημx
Η συνάρτηση f  x   συνx, έχει πεδίο ορισμού το A  και σύνολο τιμών το

διάστημα f  Α    1,1 .
y
1
O π 2π x
1
y=συνx
 π 
Η συνάρτηση f  x   εφx, έχει πεδίο ορισμού το A    κπ  / κ   και
 2 
σύνολο τιμών το f  Α   .
13
π/2 O π/2 3π/2 x
y=εφx
στ) Εκθετική συνάρτηση -Λογαριθμική συνάρτηση (με βάση α, 0  α  1 ).
Η εκθετική συνάρτηση με τύπο f  x   α x , 0  α  1 έχει πεδίο ορισμού το

A και σύνολο τιμών το διάστημα f  Α    0,   .
y y
α
1 1
α
O 1 x O 1 x
α>1 0<α<1
Η λογαριθμική συνάρτηση με τύπο f  x   logx ή f  x   lnx έχει πεδίο ορισμού

το A   0,   και σύνολο τιμών το διάστημα f  Α   .
y y
y=lnx
y  logx 1
O 1 x O 1 e x
14
ζ) Οι Άρρητες συναρτήσεις
y
y
y  |x|
y x
O x
O x
1
η) Οι συναρτήσεις f  x   x και f  x  
x
y
y
y=|x| y=x 1
y
|x |
O x O x
1
y
x
Σημεία τομής της Cf με τους άξονες -Σχετική θέση Cf,Cg.

 Σημεία τομής της Cf με τους άξονες.
 Με τον xx : είναι τα σημεία με τετμημένες τις ρίζες της εξίσωσης
f x  0 .
 Με τον yy : είναι το σημείο  0,f  0   , εφόσον το 0  Df .
 Σχετική θέση της Cf με τον άξονα xx (πρόσημο της f )
 H Cf βρίσκεται “πάνω” από τον άξονα xx για τα x  Df με f  x   0 .
 Η Cf βρίσκεται “κάτω” από τον άξονα xx για τα x  Df με f  x   0 .
 H Cf δεν βρίσκεται “πάνω” από τον άξονα xx για τα x  Df με
f x  0 .
 Η Cf δεν βρίσκεται “κάτω” από τον άξονα xx για τα x  Df με
f x  0 .
 Σχετική θέση δύο γραφικών παραστάσεων Cf και Cg .
15
 Τα σημεία τομής των Cf , Cg έχουν τετμημένες τις ρίζες της εξίσωσης

f  x   g  x  , με x  D f  Dg
 Η Cf βρίσκεται “πάνω” από τη Cg για τα x  D f  Dg με
f x  gx  f x  g x  0 .
 Η Cf βρίσκεται “κάτω” από τη Cg για τα x  D f  Dg με
f x  gx  f x  g x  0 .
2. Δίνεται η συνάρτηση f  x   x  3 x  10 . Να βρεθούν:

α. Τα σημεία τομής της γραφικής παράστασης της συνάρτησης με τους
άξονες.
β. Τα διαστήματα στα οποία η γραφική παράσταση της f βρίσκεται
πάνω από τον άξονα xx .
(Παρόμοια άσκηση η 1.6,1.7)
αριθμούς x για τους οποίους ισχύει: x  0 , οπότε το πεδίο ορισμού της
συνάρτησης f είναι το Df  0,   .
α.
 Επειδή το 0  Df , έχουμε f  0  0  3 0  10  10 , οπότε η Cf τέμνει
τον άξονα yy στο σημείο Α  0, 10  .
 Οι τετμημένες των κοινών σημείων της Cf με τον άξονα xx είναι οι
λύσεις της εξίσωσης f  x   0 .

Έχουμε f  x   0  x  3 x  10  0  3 x  10  x     
 3 x 2  10  x 2
 

 10  x  0
9x  100  20x  x 2 x 2  29x  100  0  x  4 ή x  25
   x4
 10  x  x  10  x  10
Άρα η Cf τέμνει τον άξονα xx στο σημείο Β  4,0  .
β. H Cf βρίσκεται “πάνω” από τον άξονα xx για τα x  Df με
f  x   0  x  3 x  10  0 .
Θέτοντας x  y  0 η ανίσωση γίνεται : y2  3y  10  0 .
16
Λύνουμε την εξίσωση y2  3y  10  0 , η οποία έχει ρίζες y1  5 , y2  2 και
κατασκευάζουμε τον παρακάτω πίνακα πρόσημου του τριωνύμου y2  3y  10 .
y  5 2 
y2  3y  10   
Συμφώνα με τον παραπάνω πίνακα ισχύει: y2  3y  10  0 αν και μόνο αν:
y  5 ή y  2
όμως y  x  0 έτσι έχουμε:
 y  5  x  5 αδύνατη
 y2 x 2x4
Επομένως η Cf βρίσκεται “πάνω” από τον άξονα xx στο διάστημα  4,   .
3. x 2
Δίνονται οι συναρτήσεις f  x   και g  x   . Να βρεθούν:
3x  5 x 1
α. τα κοινά σημεία των γραφικών παραστάσεων των f ,g .
β. τα διαστήματα στα οποία η γραφική παράσταση της f βρίσκεται κάτω
από τη γραφική παράσταση της g .
(Παρόμοιες ασκήσεις οι 1.9,1.33,1.34,1.35)
5
αριθμούς x για τους οποίους ισχύει: 3x  5  0  x  άρα, το πεδίο ορισμού
3
της f είναι το σύνολο:
5   5 5 
Df       ,    ,   .
3  3  3 
Το πεδίο ορισμού της g αποτελείται από όλους εκείνους τους πραγματικούς
αριθμούς x για τους οποίους ισχύει: x  1  0  x  1, άρα το πεδίο ορισμού της
g είναι το σύνολο:
Dg   1   ,1  1,  .
17
α. Τα σημεία τομής των Cf , Cg έχουν τετμημένες τις ρίζες της εξίσωσης

 5
f  x   g  x  , με x  D f  Dg   1, .
 3
 5
Έτσι με x   1,  έχουμε:
 3
f x  gx 
x 2
 
3x  5 x  1
 x  x  1   3x  5  2
 x 2  7x  10  0  x  2 ή x  5
Άρα τα σημεία τομής των Cf , Cg είναι:
 το Α  2,f  2   , δηλαδή το Α  2, 2  και
 1
 το Β  5,f  5  , δηλαδή το Β  5, 
 2
 5
β. Η Cf βρίσκεται “κάτω” από τη Cg για τα x  D f  Dg   1,  με:
 3
f x  gx
x 2 x 2
    0
3x  5 x  1 3x  5 x  1
x  x  1 2  3x  5
  0
 x  1 3x  5  x  1 3x  5
x 2  x  6x  10 x 2  7x  10
 0 0
 x  1 3x  5  x  13x  5
  x 2  7x  10   x  1 3x  5  0 : 1
Λύνουμε τις εξισώσεις

 x 2  7x  10  0  x  2 ή x  5

x  1  0  x  1
 5
3x  5  0  x 
 3
και κατασκευάζουμε τον πίνακα
18
x  1 5/3 2 5 
x 1
    
3x  5     
x 2  7x  10     
Γινόμενο     
Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι η

ανίσωση 1 αληθεύει για κάθε
 5
x  1,    2,5  .
 3
Επομένως η Cf βρίσκεται “κάτω” από τη
Cg σε καθένα από τα διαστήματα
 5
1,  και  2,5 .
 3
4.  ex
 x 1
Δίνεται η συνάρτηση f  x   
ln  x  1
 x 1
α. Να γίνει η γραφική παράσταση της f .

β. Να βρείτε το πλήθος ριζών της εξίσωσης f  x   α για τις διάφορες τιμές
του α  .
(Παρόμοιες άσκηση η 1.8)
Το πεδίο ορισμού της f είναι το Df    ,1  1,    .
α. Η γραφική παράσταση της f1  x   ln  x  1 , x  1 , προκύπτει από την οριζόντια
μετατόπιση της γραφικής παράστασης της g  x   lnx κατά 1 μονάδα προς τα
δεξιά.
19
Η γραφική παράσταση της f 2  x   e x , x  1 προκύπτει από τη γραφική

παράσταση της g 2  x   ex , x  διαγράφοντας το τμήμα της που αντιστοιχεί
στο διάστημα 1,   .
e
1
y  ex , x  1
O 1 x
Έτσι η γραφική παράσταση της f φαίνεται σχήμα που ακολουθεί:
β. To πλήθος ριζών της εξίσωσης f  x   α είναι ίσο με το πλήθος των σημείων

τομής της Cf με την ευθεία  ε :y  α.
20
 Αν α  0 , τότε η Cf και η ευθεία  ε :y  α έχουν ένα μόνο κοινό σημείο, οπότε η
εξίσωση f  x   α έχει μία μόνο ρίζα.
 Αν 0  α  e , τότε η Cf και η ευθεία  ε :y  α έχουν ακριβώς δύο κοινά σημεία,

οπότε η εξίσωση f  x   α έχει ακριβώς δύο ρίζες.
 Αν α  e τότε η Cf και η ευθεία  ε :y  α έχουν ένα μόνο κοινό σημείο, οπότε η
εξίσωση f  x   α έχει μία μόνο ρίζα.
21
Σύνολο τιμών
 Σύνολο τιμών μιας συνάρτησης f με πεδίο ορισμού Α ονομάζουμε το
σύνολο που έχει για στοιχεία του τις τιμές της f σε όλα τα x  Α και
συμβολίζεται f  Α  . Δηλαδή
f  Α   y  / υπάρχει x  Α με f  x   y
 Το σύνολο τιμών f  Α  μιας συνάρτησης f με πεδίο ορισμού Α είναι το
σύνολο των πραγματικών αριθμών y για τους οποίους η εξίσωση f  x   y
με άγνωστο το x έχει τουλάχιστον μία ρίζα στο Α .
 Σύνολο τιμών μιας συνάρτησης f με πεδίο ορισμού Α είναι το σύνολο των
τεταγμένων των προβολών των σημείων της Cf στον άξονα yy .
 Το σύνολο τιμών f  Α  της συνάρτησης f : Α  Β είναι υποσύνολο του
συνόλου αφίξεως Β . Δηλαδή είναι f  Α   Β.
Εύρεση συνόλου τιμών
1ος τρόπος
Αν έχουμε το γράφημα της συνάρτησης f , τότε για y
να βρούμε το σύνολο τιμών της f , προβάλλουμε τα
σημεία της Cf πάνω στον άξονα yy . το σύνολο των f (Α)
Cf
τεταγμένων των προβολών των σημείων της Cf
στον άξονα yy είναι το σύνολο τιμών f  Α  της f . O x
ος
2 τρόπος
Για να βρούμε το σύνολο τιμών μιας Περιορισμούς παίρνουμε όταν:
συνάρτησης f : Α  , θεωρούμε 1. διαιρούμε,
2. παίρνουμε ρίζες,
την εξίσωση f  x   y με άγνωστο το 3. λογαριθμίζουμε,
x , και αναζητούμε όλες τις τιμές του 4. υψώνουμε στο τετράγωνο (και
γενικότερα σε άρτια δύναμη).
y (παράμετρος) για τις οποίες
η εξίσωση αυτή έχει μία τουλάχιστον λύση στο Α. Το σύνολο όλων αυτών των
τιμών του y είναι το σύνολο τιμών της f .
3ος τρόπος
Το σύνολο τιμών βρίσκεται επίσης με την βοήθεια των εννοιών της συνέχειας, της
μονοτονίας και των ορίων.
Σχόλιο: Η πρώτη επαφή με τον 3ο τρόπο θα γίνει αργότερα στο τέλος του 1ου
κεφαλαίου.
22
Να βρεθούν τα σύνολα τιμών των συναρτήσεων:

5. 2x
α. f  x   β. f  x   3ln x –1
x  3
γ. f  x   e2x –4 – 3 δ. f  x   1  1  x
ε. f  x   x 2  4x  5
(Παρόμοιες ασκήσεις οι 1.15, 1.16, 1.36, 1.37)
α. Το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f είναι το σύνολο Α   3 .
Το σύνολο τιμών μιας συνάρτησης f αποτελείται από όλα εκείνα τα y , για
τα οποία η εξίσωση f  x   y έχει λύση ως προς x  A στο πεδίο ορισμού της
συνάρτησης.
Είναι:
 2x
f  x   y  y   y  x  3  2x
   x  3   
 x3  x  3  x  3
 yx  3y  2x  2  y  x  3y
  : Σ
 x3  x3
Διακρίνουμε τις περιπτώσεις:

 2  y  0  y  2
Για y  2 η εξίσωση  2  y  x  3y γίνεται 0  x  6 , η οποία είναι αδύνατη,
οπότε 2  f  Α  .
 2  y  0  y  2
Για y  2 έχουμε:
 3y  3y  3y  3y
x  2  y x  2  y  x  2 y x  2  y
 3y
    x 
 Σ    y  2   y  2   y  2   y  2   2  y
 x3  3y 3y  6  3y  0  6  y  2
  3   
  2  y  
23
Επομένως το σύνολο τιμών της συνάρτησης f είναι το σύνολο f  Α   – –2.
β. Το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f είναι το σύνολο Α   0,   .

Λύνουμε την εξίσωση f  x   y ως προς x  Α :
f  x   y
  y  3ln x – 1  y  1  3ln x
   

 x   0,    x  0  x  0
 y 1   y31 
ln x   l n x  ln e 
 3   
 x  0 
 x0
 y 1
 x  e 3
 y 1
x  e 3 
 y 1
 y 1
 x  e
3
  e 3 0

 x0 (ισχύει για κάθε y  )  y 



Επομένως το σύνολο τιμών της συνάρτησης f είναι το f  Α   .
γ. Το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f είναι το Α  .

Λύνουμε την εξίσωση f  x   y ως προς x  Α . Έχουμε:
ln  y  3  ln  e 2x  4 
f  x   y y  e  3 y  3  e
2x  4 2x  4 

    y+3  0 
 x  x  x  x


 ln  y  3  4
 x
2x – 4  ln  y  3 2
 
 y  3  y  3
 x  x
 

24



 ln  y  3  4
 x
 2  ln  y  3  4
x 
 y  3  2
 ln  y  3  4 
  y  3

 2
(που ισχύει για κάθε y  3)


Επομένως το σύνολο τιμών της συνάρτησης f είναι το f  Α    –3,   .
δ. Το πεδίο ορισμού της f αποτελείται από όλους εκείνους τους πραγματικούς

1  x  0
 x  1
 x  1 x  1
     x  0,1
1  1  x  0
  1  x  1 1  x  1 x  0

Έτσι το πεδίο ορισμού της f είναι το διάστημα Α  0,1 .
Θεωρούμε την εξίσωση f  x   y και αναζητούμε τις τιμές του y για τις
οποίες η εξίσωση αυτή έχει μία τουλάχιστον λύση ως προς x στο Α  0,1 .
Έχουμε:
 2
 
2
y  1  1  x
f  x   y  y  1  1  x 
   y0
 x  0,1  0  x  1  0  x 1


 y2  1  1  x  1  x  1  y2
 
 y0  y0
 0  x 1  0  x 1
 
25
 
  1  x  1  y2 
 1  x 2  1  y2 2 2

 1  y2  0  y2  1
 
 y0  y0
 
 0  x 1  0  x 1
1  x  1  y 2 2  x  1  1  y 2 2
 
  y 1
 y 2
 1 
 y0  y0
 
 0  x 1  0  x 1
 x  1  1  y 2 2
  x  1  1  y 2 2
 y 1 

  0  y 1
 y0 
1   1  y   0
2 2

0  1  1  y   1
2 2
 x  1  1  y 2 2 
x  1  1  y 2 
2
 
 
  0  y 1  0  y 1
 
 
0  1  y 2   1 0  1  y 2   1
2 2
 x  1  1  y 2 2  x  1  1  y 2 2

  Ομως 1 y 2
 0  
  0  y 1   0  y 1
  1  y2  1
 0  1  y  1
2




 x  1  1  y 2 2 x  1  1  y 2 
2

  x  1  1  y 
2 2
 
  0  y 1  0  y 1 
  y2  0  y 0
2 0  y  1
 
 (ισχύει για κάθε y  )


Επομένως το σύνολο τιμών της συνάρτησης f είναι το f  A   0,1 .
26
ε. Το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f είναι Σχόλιο:

το Α  . Θεωρούμε την εξίσωση f  x   x 2  4x  5 
f  x   y και αναζητούμε τις τιμές του

 x 2  4x  4  1
  x  2  1
2
y για τις οποίες η εξίσωση αυτή έχει

y
μία τουλάχιστον λύση ως προς x στο
Α . Έχουμε:
x 2  4x  5  y  x 2  4x   5  y   0 :  α 
}
1
f ( )  1, 
Για να έχει η εξίσωση  α  λύση στο x

-2 O
Α πρέπει και αρκεί να είναι:
Δ  0  42  4  5  y   0  y  1.
Επομένως το σύνολο τιμών της f είναι το f  Α   1,   .
6. x 2 , 0  x 1
Δίνεται η συνάρτηση f με   
f x  .
2x  1, 1  x  3
Στο διπλανό σχήμα είναι  AB  1 , Ε Δ
 ΑΓ   3 και  ΓΔ   2 . Όταν το Μ Ν
διαγράφει το ευθύγραμμο τμήμα

 ΑΓ  , να δείξετε ότι το εμβαδόν του
γραμμοσκιασμένου χωρίου ως

συνάρτηση του x   AM  , δίνεται A x MB Γ
από τη συνάρτηση f για x   0,3 .

(Παρόμοιες ασκήσεις οι
1.17,1.18,1.19,1.20,1.21,1.22,1.23,1.24,1.25,1.38,1.39,1.40,1.41)
Δ  MN    MN 
Στο ορθογώνιο τρίγωνο AMN έχουμε : εφΑ  .
 MA  x
Δ  BE   2
Επίσης στο ορθογώνιο τρίγωνο AΒΕ έχουμε: εφΑ  .
 BA  1
2  MN 
Άρα    MN   2x .
1 x
27
Δ Ε Δ
 Όταν 0  x  1 το ορθογώνιο τρίγωνο AMN έχει
Ν
εμβαδό
 ΑΜ    ΜΝ   x  2x  x 2 , x  0,1 .
 AMN    
2 2

A x MB Γ
 Όταν 1  x  3 τότε το εμβαδό του γραμμοσκιασμένου Ε Ν Δ

χωρίου είναι ίσο με:
 ΑΒ   ΒΕ   ΒΜ  ΜΝ 
 ABE    EBMN     
2
1 2
   x  1  2  1  2x  2  2x  1, x  1,3
2 A B M Γ
x
Τελικά το εμβαδόν του γραμμοσκιασμένου χωρίου ως συνάρτηση του

x 2 , 0  x 1
x  AM , δίνεται από την Ε με E  x    δηλαδή από τη
2x  1, 1  x  3
x 2 , 0  x 1
συνάρτηση f με f  x    .
2x  1, 1  x  3
7. Δίνεται η συνάρτηση f  x   ln x , x   0,   .
α. Να βρείτε τη συνάρτηση που εκφράζει την απόσταση του A  0, 2  από τη
Cf .
β. Να βρείτε τη συνάρτηση που εκφράζει την απόσταση τυχαίου σημείου της
Cf από την ευθεία  δ  : y  x .
γ. Να βρείτε τη συνάρτηση που εκφράζει την κατακόρυφη απόσταση των
γραφικών παραστάσεων των f και g , όπου g  x   x, x  .
δ. Να βρείτε τη συνάρτηση που εκφράζει το εμβαδόν του τριγώνου ΟΑΝ.

(Παρόμοιες ασκήσεις οι
1.17,1.18,1.19,1.20,1.21,1.22,1.23,1.24,1.25,1.38,1.39,1.40,1.41)
Έστω Ν  x,f  x   , δηλαδή Ν  x,lnx  ένα τυχαίο σημείο της Cf .
28
α. Η απόσταση του σημείου Ν  x,f  x   , με Σχόλιο 1: Η απόσταση του σημείου

Κ  x Κ , yK  από το σημείο
x  0 , από το σημείο A  0, 2  δίνεται Λ  x Λ , yΛ  δίνεται από τον τύπο:
από τη συνάρτηση:
 ΚΛ    x Λ  x Κ    yΛ  yΚ 
2 2
d  x    ΑΝ    xΝ  xΑ    y Ν  yΑ  
2 2
 x  0   f  x   2   x 2   ln x  2 
2

2 2
β. Η απόσταση του σημείου Ν  x,f  x   Σχόλιο 2: Η απόσταση του σημείου

 x 0 , y0  από την ευθεία
από την ευθεία
 ε  : Ax  Βy  Γ  0 δίνεται από
 δ  : y  x   δ  : x  y  0 δίνεται από Ax 0  Βy0  Γ
τον τύπο: d  x  
τη συνάρτηση: A 2  B2
x  f x x  ln x
dx   ,x  0
12   1
2
2
γ. H κατακόρυφη απόσταση των γραφικών
παραστάσεων Cf , Cg δίνεται από τη
συνάρτηση:
h  x   f  x   g  x   ln x  x , x  0
δ. Έχουμε Ο  0,0  , Α  0, 2  και Σχόλιο 3: Το εμβαδόν του

τριγώνου ΑΒΓ με Α  x1 , y1  ,
Ν  x,f  x   , x  0 .
B  x 2 , y2  και Γ  x 3 , y3  δίνεται
Είναι OA   x A  0, yA  0    0, 2  από τον τύπο
1
 ΑΒΓ   det ΑΒ,ΑΓ .
2
 
Και OΝ   x Ν  0, y Ν  0    x,f  x     x,ln x  . Επομένως,
 x 0 
 OAΝ  
1
2

det OΑ,OΝ 
1 0 2 1

 0  ln x  2  x  x  x τ.μ.
2 x ln x 2
1 1  x 0
Σχόλιο:  OAΝ    ΟΑ   d  Ν, yy   2  x  x τ.μ.
2 2
29
Μαθηματικά Γ Λυκείου: Συναρτήσεις-Όρια-Συνέχεια
Ε.1 Ασκήσεις
Σε κάθε παράγραφο αυτού του βιβλίου προτείνουμε ασκήσεις διαβαθμισμένης δυσκολίας για
λύση (ανά κατηγορία) και συμπληρωματικές ασκήσεις για επιπλέον εξάσκηση.
Εύρεση πεδίου ορισμού
1.1. Να βρείτε το πεδίο ορισμού και το σύνολο τιμών των παρακάτω
συναρτήσεων:
α. β.
γ.
1.2. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των παρακάτω συναρτήσεων:

x2  3 x2  3
α. f x  3 
x  x 2  x  1 x 3  2x 2  x
x3  2
β. f x  3
2x  x 2  2x  1
x 3  2x  5
γ. f x  4
4x  x 2  2x  1
30
1.3. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των επόμενων συναρτήσεων:
α. f  x   4x  2 β. f  x   x 2  4x
x 1 x 1
γ. f x  δ. f x 
x 1 x 1
ε. f  x   x 2  3x  2 στ. f  x  
x
x  2 1
ζ. f  x   x 3  9x η. f  x   x 3  2x 2  x  2
θ. f x  e x
 2x  2x  1 ι. f  x   x  3  2x
1 1 x
ια. f  x  
ln  2  x 

x2 x 4
α. f x 
x β. f  x  
x 2
2x  1
f x 
x
γ. δ. f x 
x  2 1 x 1  2  x
x
ε. f x 
x 1  x  2
1.5. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων:

α. f  x   ln  2x– x 2  β. f  x   lnx  ln  2 – x 
γ. f x 
x δ. f  x   ln  ex  1
ln 2 x
 1 
ε. f  x   ln 1  2x 
 e 
31
Γραφική παράσταση συνάρτησης- Σημεία τομής με τους άξονες
Σχετική θέση γραφικών παραστάσεων
1.6. Αφού βρείτε τα σημεία τομής της γραφικής παράστασης με τους άξονες, να
παραστήσετε γραφικά τις παρακάτω συναρτήσεις και κατόπιν να προσδιορίσετε το
σύνολο τιμών κάθε μίας.
α. f  x   x  4 και g  x   x  2 β. f  x    x  1  1
2
γ. f  x   x 3  3x 2  3x  3 δ. f x 1
2
x
6x  1
ε. f x 
2x
1.7. Δίνεται η συνάρτηση f  x   x  3 x  2 . Να βρεθούν:
α. Τα σημεία τομής της γραφικής παράστασης της συνάρτησης με τους άξονες.
β. Τα διαστήματα στα οποία η γραφική παράσταση της f βρίσκεται πάνω από τον
άξονα xx .
 e x , x  1
1.8. Δίνεται η συνάρτηση f  x   
ln  x  1 , x  1
α. Να γίνει η γραφική παράσταση της f .
β. Να βρείτε το πλήθος ριζών της εξίσωσης f  x   α για τις διάφορες τιμές του
α .
1.9. Να βρείτε τη σχετική θέση των γραφικών παραστάσεων των συναρτήσεων:
x 3
α. f x  και g  x  
2x  1 x2
2
f  x   x2 
1
β. και g  x  
2x  1 x  2x  1
γ. f  x   x  3 και g  x   x  5
δ. f  x   ln 3 x – 6ln 2 x και g  x   lnx  6
ε. f  x   2ln x  3 και g  x   ln 2 x  ln x  1
1.10. Να γίνουν οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων, με βάση τη γνώση
των γραφικών παραστάσεων των βασικών συναρτήσεων και κατόπιν να βρείτε το
σύνολο τιμών τους.
α. f  x   ex  2 β. f  x   e x  2
γ. f  x   ln x δ. f  x   ln x
32
1.11. Δίνεται η συνάρτηση:
α x 1  β x 1
f x  με x  * και α,β . Αν η γραφική παράσταση της f
x
διέρχεται από τα σημεία Α 1, 1 και Β  1, 1 , τότε:
α. να βρείτε τις τιμές των α και β
β. να κάνετε τη γραφική παράσταση της f .
1.12. Έστω η συνάρτηση: f  x   αln  2 – x   β2 – 2βx  1 , x  2 και α,β .
Να βρείτε τις τιμές των α, β για τις οποίες η γραφική παράσταση της f τέμνει τον
άξονα xx στο σημείο Α 1,0  και διέρχεται από το σημείο Β  2  e,2e .
1.13. Η γραφική παράσταση Cf μιας συνάρτησης f φαίνεται στο παρακάτω
σχήμα.
Από αυτό να βρείτε:
α. το πεδίο ορισμού της f .

β. το σύνολο τιμών της f.
γ. το είδος μονοτονίας της f .
δ. τα ακρότατα της f .
33
 1
ε. τον τύπο της f , αν είναι γνωστό ότι στο διάστημα  1,   η Cf έχει εξίσωση
 5
λ
της μορφής y   κ και στο διάστημα  0,2  έχει εξίσωση της μορφής
x
y  αx 2  β .
1.14. Παρακάτω δίνονται οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων f ,g και h
αντίστοιχα.
Βάσει των παραπάνω να προσδιορισθούν:

α. τα πεδία ορισμού και τα σύνολα τιμών των συναρτήσεων f ,g και h .
β. Να λυθούν οι ανισώσεις:
i) f  x   0 ii) f  x   2 iii) g  x   2
iv) 4  g  x   2 v) 2  h  x   2
34
1.15. Να βρείτε το σύνολο τιμών των παρακάτω συναρτήσεων.
x2
α. f  x   β. f  x   e  3 γ. f  x   ln  x – 2 
x 2
x 3
x2
δ. f  x   , x   2,2 ε. f  x   1  2  x στ. f  x   x  2x  3
2
x 3
ζ. f  x   2x  8x  11
2
x 3  2x 2  1
1.16. Δίνεται η συνάρτηση f  x  
x2 1
α. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της f .
β. Να απλοποιήσετε τον τύπο της f .
γ. Να εξετάσετε αν το 5 ανήκει στο σύνολο τιμών της f .
δ. Να βρείτε το σύνολο τιμών της f .
Κατασκευή Συνάρτησης
1.17. Η περίμετρος ενός ισοσκελούς τριγώνου είναι 30m . Να εκφραστεί το

εμβαδόν του τριγώνου συναρτήσει της βάσης του.
1.18. Έστω ένα τρίγωνο με τη μία κορυφή του, έστω την A , να ανήκει στη γραφική
2
παράσταση της συνάρτησης f  x   για x  0 . Οι άλλες δύο κορυφές του, είναι οι
x
προβολές της κορυφής A στους άξονες. Να εκφράσετε την περίμετρο του τριγώνου
συναρτήσει του x .
1.19. Η γωνία ενός ορθογώνιου παραλληλογράμμου έχει πλευρές τους άξονες και η
κορυφή της βρίσκεται στην αρχή των αξόνων ενώ η απέναντί της κορυφή στην
γραφική παράσταση της συνάρτησης f  x   lnx .
α. Να εκφραστεί η περίμετρός του συναρτήσει του x .
β. Να εκφραστεί το εμβαδόν του συναρτήσει του x .
1.20. Θεωρούμε τη συνάρτηση f  x   x  4.
2
α. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της.

β. Αν το σημείο M  x, y  ανήκει στη γραφική παράσταση της f , να αποδείξετε ότι
η απόστασή του από την αρχή των αξόνων O  0,0  δίνεται από τη σχέση
 ΟΜ   2x 2  4 .
35
1.21. Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται η γραφική παράσταση της συνάρτησης
f  x   x , με x  0 .
α. Να εκφράσετε το εμβαδόν Ε του τριγώνου ΟΑΜ ως συνάρτηση του x .

β. Να εκφράσετε το ύψος ΑΔ του τριγώνου ΟΑΜ ως συνάρτηση του x .
1.22. Σύρμα μήκους 20cm κόβεται σε δύο κομμάτια με μήκη x cm και
 20 – x  cm . Με το πρώτο κομμάτι σχηματίζουμε τετράγωνο και με το δεύτερο
σχηματίζουμε κύκλο. Να βρείτε το άθροισμα των εμβαδών των δύο σχημάτων ως
συνάρτηση του x και να βρείτε το πεδίο ορισμού της συνάρτησης αυτής.
1.23.
Σε απόσταση 2m από ένα φανοστάτη ύψους

3m , βρίσκεται ένας άνθρωπος ύψους h , με
h  3m (δείτε το σχήμα). Να εκφράσετε το
μήκος x της σκιάς ως συνάρτηση του h .
1.24. Δίνεται τετράγωνο ΑΒΓΔ πλευράς 4 . Θεωρούμε τα εσωτερικά σημεία
Κ, Λ, Μ και Ν των πλευρών ΑΒ, ΒΓ, ΓΔ και ΔΑ αντίστοιχα, έτσι ώστε
ΑΚ  ΒΛ  ΓΜ  ΔΝ  x . Να αποδείξετε ότι το εμβαδόν του ΚΛΜΝ , ως συνάρτηση
 
του x , είναι E  x   2 x  4x  8 , x   0, 4  .
2
1.25. Δίνεται κύκλος  O,ρ  με κέντρο Ο και ακτίνα ρ  5 και ορθογώνιο ABΓΔ
εγγεγραμμένο στον κύκλο αυτό με πλευρά AB  x . Να αποδείξετε ότι το εμβαδόν του
ορθογωνίου ABΓΔ , ως συνάρτηση του x, δίνεται από τον τύπο:
f  x   x 100  x 2 , 0  x  10.
36
Επιπλέον ασκήσεις για εξάσκηση

Εύρεση πεδίου ορισμού
f x 
x ex  e
α. f  x   e2x  ex  2 β.
1  ln  x  1 γ. f x 
ex  1
x 2  5x  6 στ. f  x   ln x
δ. f  x   ln 2 x  ln x ε. f x 
x
x συνx συνx
ζ. f x  η. f x  θ. f x 
ημx ημx  1 2ημx  1
1.27. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων:
α. f x  2  x  2 β. f x  5  x2  4
γ. f x  1 x δ. f x  x x
1.28. Να βρεθούν τα πεδία ορισμού των συναρτήσεων:

ln 1  e x  β. f  x   ln  x 2  x  2 
α. f x  x 1  2 
x 2  16
 3 x 
f  x   ln 
 ln  x 2  x  δ.
3
γ. f x  2x

4x 2
 x2 
ε. f  x   log x  log  4 
 x  16 
1.29. Να βρεθούν τα πεδία ορισμού των συναρτήσεων:
5e x  2 ex  1
α. f x  β. f x 
2  2x  4x 1 e x  e5x
x
γ. f x 

log x 1
2

e 1
1.30. Να βρεθούν τα πεδία ορισμού των παρακάτω συναρτήσεων:
α. f x 
1
β. f  x   ex  1  1  ln x γ. f  x   ln  ln 2 x  1
ln  e x  1
37
1.31. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των παρακάτω συναρτήσεων:
β. f  x   ln  e x  e 
α. f  x   2  3x  x 2
f  x   x 1 1 δ. f  x   9 6  x 2  5x
γ.
1.32. Να βρεθούν οι τιμές της παραμέτρου λ  ώστε να έχουν πεδίο ορισμού

το , οι συναρτήσεις:
λx  ημλ  1
α. f x  2
λx  2x  1
β. f  x   λx 2   λ  3 x  λ
γ. f  x   ln  λx 2   λ  3 x  1
Γραφική παράσταση συνάρτησης
Σχετική θέση γραφικών παραστάσεων
1.33. Να προσδιορίσετε τη σχετική θέση των γραφικών παραστάσεων των
συναρτήσεων:
ln x  2 ln x  1
α. f  x   και g  x  
ln x ln x  3
β. 
f  x   ln  ln x  και g  x   ln ln x  3
4

γ. f  x   x 2e2x  4 και g  x   x 2  4e2x
1.34. Στο διπλανό σχήμα φαίνεται η
γραφική παράσταση μιας συνάρτησης f .
α. Να λύσετε την εξίσωση f  x   0.
β. Να λύσετε την ανίσωση f  x   0.
 4x  1 
1.35. Θεωρούμε τη συνάρτηση f  x   ln   . Να βρείτε:
 16  4
x

α. το πεδίο ορισμού της.
β. τις τιμές του x για τις οποίες η γραφική παράσταση της f είναι πάνω από τον
άξονα x x .
38
x 3  3x  2
x2 1
γ. Να εξετάσετε αν το 1 ανήκει στο σύνολο τιμών της f .
x3  x 2  x  1
x2  x
γ. Να εξετάσετε αν το 2 ανήκει στο σύνολο τιμών της f .
Κατασκευή Συνάρτησης
1.38. Οι κάθετες πλευρές ΑΒ, ΑΓ ενός ορθογωνίου τριγώνου ΑΒΓ Α  90o  

μεταβάλλονται έτσι ώστε το εμβαδόν του να παραμένει σταθερό και ίσο με 12 m2 . Να
εκφράσετε το μήκος της πλευράς ΒΓ ως συνάρτηση του μήκους x της πλευράς ΑΒ .
1.39. Έχουμε περιφράξει με συρματόπλεγμα

μήκους 100m μια περιοχή σχήματος
ορθογωνίου από τις τρεις πλευρές της όπως
φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Η τέταρτη
πλευρά είναι τοίχος. Αν το μήκος του τοίχου
που θα χρησιμοποιηθεί είναι x , να εκφραστεί
το εμβαδόν της περιοχής ως συνάρτηση του x .
39
1.40. Μια μεταβλητή ευθεία με συντελεστή διεύθυνσης λ  0 στρέφεται γύρω από
το σημείο 1,2  και τέμνει τους άξονες x΄x και y΄y στα σημεία Α και Β
αντίστοιχα. Να εκφραστεί το εμβαδόν του τριγώνου OAB συναρτήσει του λ .
1.41. Στο διπλανό σχήμα φαίνεται η

γραφική παράσταση της ευθείας ε με
εξίσωση y  x  2 . Να εκφράσετε το
εμβαδόν του γραμμοσκιασμένου χωρίου
ως συνάρτηση του h .
40
Ισότητα, πράξεις και σύνθεση

Ε.2 συναρτήσεων
Ισότητα συναρτήσεων
Ερώτηση
θεωρίας Πότε λέμε ότι δύο συναρτήσεις f και g είναι ίσες;
Απάντηση
Ορισμός:
Δύο συναρτήσεις f και g λέγονται ίσες όταν:

i) Έχουν το ίδιο πεδίο ορισμού Α και
ii) για κάθε x ∈ A ισχύει f ( x ) = g ( x ) .
Σχόλιο:
Αν Α ⊆ Df ∩ Dg με Α ≠ ∅ και ισχύει: f ( x ) = g ( x ) για κάθε x ∈ A , τότε λέμε
ότι οι συναρτήσεις f και g είναι ίσες στο σύνολο Α .
Ερώτηση Πώς αποδεικνύουμε ότι δύο συναρτήσεις f και g είναι
μεθοδολογίας ίσες;
Απάντηση
Πρώτα βρίσκουμε τα πεδία ορισμού A f , A g των δυο συναρτήσεων.
 Αν αυτά είναι ίσα, δηλαδή αν A f = A g , τότε συνεχίζουμε και ελέγχουμε αν
A g ισχύει f ( x ) = g ( x ) . Αν ισχύει, λέμε ότι είναι ίσες, σε
για κάθε x ∈ A f =
διαφορετική περίπτωση οι f και g δεν είναι ίσες.
 Αν τα πεδία ορισμού είναι διαφορετικά A f ≠ A g , λέμε ότι οι συναρτήσεις
δεν είναι ίσες. Αν ζητούμε το «ευρύτερο υποσύνολο του  στο οποίο είναι
ίσες, τότε περιοριζόμαστε στην τομή τους A f ∩ A g και ελέγχουμε αν για
κάθε x ∈ A f ∩ A g ισχύει f ( x ) = g ( x ) .
x −1
1. Έστω οι συναρτήσεις f ( x ) = και g ( =
x) x − 1 . Να δείξετε ότι είναι
x +1
ίσες.
(Παρόμοιες ασκήσεις οι 2.1,2.39,2.40)
 Το πεδίο ορισμού της f αποτελείται από όλους εκείνους τους πραγματικούς

41
E.2: Ισότητα πράξεις και σύνθεση συναρτήσεων
x ≥ 0 x ≥ 0
 και 
 ⇔  και
 
 x +1 ≠ 0  x ≠ −1 , που ισχύει για x ≥ 0
Οπότε το πεδίο ορισμού της f είναι το διάστημα D=
f [0, +∞ ) .
 Το πεδίο ορισμού της g αποτελείται από όλους εκείνους τους πραγματικούς
αριθμούς x για τους οποίους ισχύει: x ≥ 0.
Οπότε το πεδίο ορισμού της g είναι το διάστημα D=
g [0, +∞ ) .
Επομένως είναι D=
f D=
g [0, +∞ )
ος
 1 τρόπος Προσοχή! Ίσως η πιο πιθανή
Είναι αντιμετώπιση του προβλήματος,
x −1 να ήταν η ακόλουθη:
f (x)
= =
x +1 x −1
f (x) =
=
x +1
(=
x ) −1
2
=
x +1 = =
(
( x − 1) x − 1 )
( x −1 )( x +1) ( x +1 x −1 )( )
= = ( x − 1) (
x −1 )
x +1 = =
( )
2
= x − 1= g ( x ) x −1
άρα ισχύει: f ( x ) = g ( x ) για κάθε ( x − 1) ( x −1 )=

=
x ∈ [ 0, +∞ ) . x −1
 2ος τρόπος = x − 1= g ( x )
Είναι
Που είναι λανθασμένη αφού δεν
g ( x )= x − 1= εξετάσαμε τι θα γινόταν αν x = 1 .
=
(=
x − 1)( x + 1)
Έτσι θα έπρεπε να γράψουμε
x +1 • Για κάθε x ∈ [ 0,1) ∪ (1, +∞ ) ,
(=
x ) −1
2
όπως ακριβώς παραπάνω,
= δείχνουμε ότι f ( x ) = g ( x ) ,
x +1
x −1 • Για x = 1 , είναι
= = f (x) f (1)= 0= g (1)
x +1
άρα ισχύει: f ( x ) = g ( x ) για κάθε Οπότε τελικά είναι f ( x ) = g ( x )
x ∈ [ 0, +∞ ) . για κάθε x ∈ [ 0, +∞ ) .
42
 3ος τρόπος
Για κάθε x ∈ [ 0, +∞ ) έχουμε
x −1
f ( x )= g ( x ) ⇔ ( )( ) ( x)
2
= x − 1 ⇔ x − 1= x +1 x − 1 ⇔ x − 1= −1 ⇔
x +1
⇔ x − 1 = x − 1 ,που ισχύει.
Άρα ισχύει : f ( x ) = g ( x ) για κάθε x ∈ [ 0, +∞ ) .
Επειδή οι συναρτήσεις f και g έχουν ίδιο πεδίο ορισμού το [ 0, +∞ ) και
ισχύει: f ( x ) = g ( x ) για κάθε x ∈ [ 0, +∞ ) , έπεται ότι είναι f = g .
Πράξεις συναρτήσεων
ΠΡΑΞΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ
Έστω δύο συναρτήσεις f ,g με πεδία ορισμού A και B αντίστοιχα και

A ∩ B ≠ ∅ . Τότε για το άθροισμα, τη διαφορά, το γινόμενο και το πηλίκο τους
ισχύουν τα παρακάτω:
ΠΕΔΙΟ ΟΡΙΣΜΟΥ ΤΥΠΟΣ
AΘΡΟΙΣΜΑ f +g A∩B≠∅ ( f + g )( x ) =f ( x ) + g ( x )
ΔΙΑΦΟΡΑ f – g A∩B≠∅ ( f − g )( x ) =f ( x ) − g ( x )
ΓΙΝΟΜΕΝΟ f ⋅g A∩B≠∅ ( f ⋅ g )( x ) =
f (x) ⋅g(x)
f Γ = {x ∈ A ∩ B / g ( x ) ≠ 0} f  f (x)
ΠΗΛΙΚΟ  (x) =
g (εφόσον Γ ≠ ∅ ) g g(x)
2. Δίνονται οι συναρτήσεις f ( x ) = ln x και g ( x=

) 1 − x . Να οριστούν οι
f
συναρτήσεις f + g, f − g, f ⋅ g, .
g
Βρίσκουμε πρώτα τα πεδία ορισμού των συναρτήσεων.

αριθμούς x για τους οποίους ισχύει: x > 0 . Άρα το πεδίο ορισμού της f είναι
το διάστημα D=
f ( 0, +∞ ) .
43

αριθμούς x για τους οποίους ισχύει: 1 − x ≥ 0 ⇔ x ≤ 1 . Άρα το πεδίο ορισμού
της g είναι το διάστημα Dg = ( −∞,1] .
Είναι Df ∩ =
Dg ( 0,1] ≠ ∅ , οπότε ορίζονται οι συναρτήσεις f + g, f − g και f ⋅ g
ως έξης:
f + g: ( 0,1] →  με ( f + g )( x ) = f ( x ) + g ( x ) = ln x + 1 − x
f − g: ( 0,1] →  με ( f − g )( x ) = f ( x ) − g ( x ) = ln x − 1 − x
f ⋅ g: ( 0,1] →  με ( f ⋅ g )( x ) = f ( x ) ⋅ g ( x ) = ln x ⋅ 1 − x
f
Η ορίζεται από όλους εκείνους τους πραγματικούς αριθμούς x για τους
g
οποίους ισχύουν:
g ( x ) ≠ 0  1 − x ≠ 0  x ≠ 1
 ⇔ ⇔ ⇔ x ∈ ( 0,1) .
( 0,1]  x ∈ ( 0,1]
 x ∈ Df ∩ Dg =  x ∈ ( 0,1]
f f
Επομένως το πεδίο ορισμού της είναι το D f = ( 0,1) και η ορίζεται ως
g g g
f f  f (x) ln x
έξης: :( 0,1) →  με  = (x) = .
g g g(x) 1− x
Δίνονται οι συναρτήσεις f ,g :  →  με την ιδιότητα
3.
(f 2
+g 2
) ( x ) ≤ 4 ( f + g )( x ) − 8 για κάθε x ∈  . Να αποδειχθεί ότι f = g .
Για κάθε x ∈  ισχύει:
(f 2
+ g 2 ) ( x ) ≤ 4 ( f + g )( x ) − 8 ⇔ f 2 ( x ) + g 2 ( x ) ≤ 4f ( x ) + 4g ( x ) − 8 ⇔
⇔ f 2 ( x ) − 4f ( x ) + 4  + g 2 ( x ) − 4g ( x ) + 4  ≤ 0 ⇔
44
⇔ (f ( x ) − 2) + (g ( x ) − 2) ≤ 0
2 2
 ( f ( x ) − 2 )2 ≥ 0 
 
 ( g ( x ) − 2 )2 ≥ 0 
{( f= }
 
( x ) − 2) ( g=
( x ) − 2)
2 2
⇔ 0 και 0
{f ( x ) 2 και =
⇔= g ( x ) 2} .
Επομένως οι συναρτήσεις f , g έχουν το ίδιο πεδίο ορισμού, το  και για κάθε
( x ) g=
x ∈  ισχύει : f= ( x ) 2 , οπότε είναι f = g .
Σχόλιο:
Όταν οι f ,g είναι υψωμένες σε τετράγωνο συνήθως έχουμε χρήση ταυτοτήτων.
Σύνθεση συναρτήσεων
Ορισμός
Έστω οι συναρτήσεις f :Α →  και g : Β →  . Αν το σύνολο

{x / x ∈ A και f ( x ) ∈ Β} είναι μη κενό ( Α1 ≠ ∅ ), τότε ονομάζουμε
Α1 =
σύνθεση της f με τη g μία συνάρτηση, την οποία συμβολίζουμε με gof και
ορίζεται ως εξής:
g  f : Α1 →  με ( g  f )( x ) = g ( f ( x ) ) .
Αν είναι Α1 = ∅ , τότε δεν ορίζεται η σύνθεση της f με τη g .
Προσοχή:
 Πρέπει να τονιστεί ότι το g  f διαβάζεται σύνθεση της f με τη g .
 Η g  f ορίζεται αν και μόνο αν Α1 ≠ ∅ ή ισοδύναμα αν και μόνο
αν f ( Α ) ∩ Β ≠ ∅ .
f (A) B
f (x)
f
A g(B)
g
g( f (x))
x
g f
A1
45
 Όταν Df =  και Dg =  τότε το πεδίο ορισμού της f  g , είναι το
Dfog =  και το πεδίο ορισμού της g  f το Dgof =  .
 Αν Df =  τότε το πεδίο ορισμού της f  g είναι το Dfog = Dg .
 Γενικά δεν ισχύει f  g = g  f .
 Ισχύει ( f  g )  h = f  ( g  h ) εφόσον ορίζεται μία από τις συναρτήσεις
(f  g)  h , f  (g  h ) .
 Για να ορίσουμε την f  g ( αντίστοιχα την g  f ), βρίσκουμε πρώτα το
πεδίο ορισμού Dfog (αντίστοιχα Dgf ) της f  g (αντίστοιχα της g  f ) και
μετά τον τύπο της.
 Έστω οι συναρτήσεις f : Α → ,g : Β →  με τη g να έχει πεδίο ορισμού το
διάστημα Β = [ 0,5] και την f να έχει σύνολο τιμών το διάστημα
f ( Α ) = [ −1,3] , τότε ορίζεται η σύνθεση της συνάρτησης f με τη συνάρτηση
g , δηλαδή η συνάρτηση g  f αφού:
f ( Α ) ∩ Β = [ −1,3] ∩ [ 0,5] = [0,3] ≠ ∅
αλλά δεν είναι κατ’ ανάγκη το [0,3] το πεδίο ορισμού της
συνάρτησης g  f .
Ερώτηση
μεθοδολογίας Πώς βρίσκουμε τη σύνθεση της f με τη g ;
Απάντηση
Για να προσδιορίσουμε τη σύνθεση της f με τη g , δηλαδή τη συνάρτηση g  f
ακολουθούμε την εξής διαδικασία:
1ον. Βρίσκουμε το Α f (πεδίο ορισμού της f ) και το Α g (πεδίο ορισμού της g ).
2ον. H g  f ορίζεται σε όλους εκείνους τους πραγματικούς αριθμούς x για
x ∈ Αf

τους οποίους ισχύει: 
f ( x ) ∈ Α g

Έτσι βρίσκουμε το σύνολο
{x / x Αf και f ( x ) ∈ Ag }.
Α g f =∈
Αν Α g f ≠ ∅ , τότε αυτό είναι το πεδίο ορισμού της συνάρτησης g  f .
Αν Α g f = ∅ , τότε δεν ορίζεται η συνάρτηση g  f .
3ον. Βρίσκουμε τον τύπο της από τη σχέση ( g  f )( x ) = g ( f ( x ) ) .
46
Για τον προσδιορισμό της σύνθεσης της g με την f , δηλαδή της συνάρτησης
fog , ακολουθούμε παρόμοια διαδικασία.
4. x −1
Έστω οι συναρτήσεις f ( x ) = ln x και g ( x ) = . Να βρεθεί, αν ορίζεται, η
x +1
συνάρτηση f  g .
(Παρόμοιες ασκήσεις οι 2.10,2.11,2.50,2.51,2.52,2.54,2.55,2.56)
Βρίσκουμε πρώτα τα πεδία ορισμού των συναρτήσεων.

αριθμούς x για τους οποίους ισχύει: x > 0 . Άρα το πεδίο ορισμού της f
είναι το διάστημα D=
f ( 0, +∞ ) .
αριθμούς x για τους οποίους ισχύει: x + 1 ≠ 0 ⇔ x ≠ −1 . Άρα το πεδίο
ορισμού της g είναι το σύνολο Dg =  − {−1} .
 H fog ορίζεται σε όλους εκείνους τους πραγματικούς αριθμούς x για τους
 x ∈ Dg
οποίους ισχύει: 
g ( x ) ∈ Df
 x ∈ Dg  x ≠ −1
 x ≠ −1   x ≠ −1
Έχουμε:  ⇔ ⇔  x −1 ⇔  ⇔
g ( x ) ∈ Df g ( x ) > 0  x + 1 > 0 ( x + 1)( x − 1) > 0
 x ≠ −1  x ≠ −1  x ≠ −1  x ≠ −1  x ≠ −1
⇔ 2 ⇔ 2 ⇔ 2 ⇔ ⇔ ⇔
x − 1 > 0 x > 1  x > 1  x > 1  x > 1 ή x < −1
⇔ x ∈ ( −∞, −1) ∪ (1, +∞ )
Επομένως η f  g ορίζεται με πεδίο ορισμού το Dfog = ( −∞, −1) ∪ (1, +∞ ) και
x −1   x −1 
τύπο ( f = ( g ( x ) ) f =
g )( x ) f=  ln  .
 x +1  x +1
47
Αν γνωρίζουμε τις fog και f, πώς θα βρίσκουμε τη g;
5. Δίνονται οι συναρτήσεις f :  →  και g : ( 0, +∞ ) →  με f ( x=

) e x + 1 . Αν
για κάθε x ∈ ( 0, +∞ ) ισχύει ( f  g )( x ) = e x + x + 1 , να βρείτε τη g ( x ) .
(Παρόμοια άσκηση η 2.17)

Επειδή είναι Df =  έπεται ότι ορίζεται η f  g με πεδίο ορισμού το
Df =
g D=
g ( 0, +∞ ) (x) f ( g (=
και τύπο ( fog )= x )) e g( x )
+ 1.
Για κάθε x ∈ ( 0, +∞ ) είναι:
( f  g )( x ) = ex + x + 1 ⇔ f ( g ( x )) = ex + x + 1 ⇔
⇔ eg ( x ) + 1= e x + x + 1 ⇔ eg ( x ) = e x + x ⇔ g ( x ) = ln ( e x + x ) , x > 0
(είναι e x + x > 1 > 0 για κάθε x > 0)
Πώς θα βρίσκουμε τον τύπο της f αν γνωρίζουμε τους τύπους των fog και g;
6. α. Δίνονται οι συναρτήσεις f , g :  →  με g ( x ) = x – 1.
Αν ( f  g )( x=
) x 3 + 5x – 1 για κάθε x ∈  , να βρείτε τον τύπο της f .
β. Έστω ότι η συνάρτηση f έχει πεδίο ορισμού το [ −1, 3] . Να βρεθεί το
( x ) f ( x 2 − 1) .
πεδίο ορισμού της συνάρτησης g=
(Παρόμοιες ασκήσεις οι 2.18,2.19,2.20,2.21,2.22)
α. Αφού οι συναρτήσεις f , g έχουν πεδίο ορισμού το  , η σύνθεση της g με την

f , δηλαδή η συνάρτηση f  g έχει πεδίο ορισμού το  .
Για κάθε x ∈  ισχύει:
f x 3 5x – 1 ⇔ f ( g ( x ) ) =+
(  g )( x ) =+ x 3 5x – 1 ⇔
⇔ f ( x – 1) =
x 3 + 5x – 1 : (1)
Από την (1) θέτοντας όπου x το x + 1 έχουμε ότι για κάθε x ∈  ισχύει:
f ( ( x + 1) − 1) = ( x + 1) + 5 ( x + 1) − 1 ⇔
3
⇔ f ( x ) = x 3 + 3x 2 + 3x + 1 + 5x + 5 − 1 ⇔ f ( x ) = x 3 + 3x 2 + 8x + 5
48
β. Το πεδίο ορισμού της Σχόλιο: To f ( x ) έχει νόημα

συνάρτησης g= ( x ) f ( x 2 − 1) αν και μόνο αν το x να ανήκει
αποτελείται από όλους εκείνους τους στο πεδίο ορισμού της f .
ος
πραγματικούς αριθμούς x για τους οποίους 2 τρόπος: Έστω h(x)= 1 − x ,
2
το x 2 − 1 ανήκει στο πεδίο ορισμού της f , x ∈  ,

δηλαδή: ) f ( x 2 − 1=) f ( h ( x ) ) ,
τότε g ( x=
( x − 1) ∈ [ −1, 3] ⇔
2
οπότε:
⇔ −1 ≤ x 2 − 1 ≤ 3 Α g Α=
= foh
⇔ ( −1 ≤ x 2 − 1 και x 2 − 1 ≤ 3) = {x / x ∈ A h και h ( x ) ∈ A f } =
 x ≥ 0 ( ισχύει για κάθε x ∈  ) =

⇔ 2
2
⇔
{x / x ∈  και ( x 2
}
− 1) ∈ [ −1, 3]
 x − 4 ≤ 0
⇔ x2 ≤ 4 ⇔ x ≤ 2 ⇔
⇔ −2 ≤ x ≤ 2 ⇔ x ∈ [ −2, 2]
Επομένως το πεδίο ορισμού της g είναι το A g = [ −2, 2] .
7. Δίνονται οι συναρτήσεις f :  →  , g : ( 2, +∞ ) →  με f ( x )= 1 + e x και
( gof )( x )= x + e x , για κάθε x ∈ ( 0, +∞ ) . Να ορίσετε τη συνάρτηση g .

Έχουμε: Σχόλιο: Επειδή θέλουμε να

( g  f )( x )= x + e x ορίσουμε τη g ( x ) , αναζητούμε
 ⇔
 x > 0 ποια παράσταση ( y > 0 ) πρέπει
να θέσουμε στη θέση του x στη
g ( f ( x ) ) = x + e
x
⇔ ⇔ g (1 + e x ) έτσι ώστε η
 x > 0
προκύπτουσα παράσταση να
g (1 + e x ) = x + e x : (1) ισούται με το x , δηλαδή να
⇔
προκύψει g ( x ) .
 x > 0
Έστω
1 + e y = x ⇔ e y = x − 1 ⇔ y = ln ( x − 1) , x > 2
Από την (1) θέτοντας όπου x το y = ln ( x − 1) , x > 2 (είναι ln ( x − 1) > 0 για
κάθε x > 2 ), έχουμε ότι για κάθε x > 2 ισχύει:
49
g (1 + eln(x −1) =
) ln ( x − 1) + eln( x −1) ⇔
⇔ g (1 + ( x − 1)=
) ln ( x − 1) + (x − 1)
⇔ g ( x=
) ln ( x − 1) + x − 1
Επομένως η συνάρτηση g έχει τύπο g ( x=
) ln ( x − 1) + x − 1 , x ∈ ( 2, +∞ ) .
Εναλλακτικά
Έχουμε:
( gof )( x )= x + e
x
( x ) ) x + e x g (1 + e x ) = x + e x : (1)
g ( f=
 ⇔  ⇔
 x > 0  x > 0  x > 0
Θέτουμε
e x= y − 1 lne = x
ln ( y − 1)
1 + e x =y e x =y − 1   = x ln ( y − 1)
  y − 1 > 0 y > 1 
y > 0 ⇔ y > 0 ⇔ ⇔ ⇔ y > 1
x > 0 x > 0 y > 0 y > 0 x > 0
   x > 0  x > 0 
x = ln ( y − 1) x = ln ( y − 1) x = ln ( y − 1)
   =x ln ( y − 1)
⇔ y > 1 ⇔ y > 1 ⇔ y > 1 ⇔
 ln ( y − 1) > ln1  y − 1 > 1 y > 2
ln ( y − 1) > 0  
Από την (1) θέτοντας όπου x το x = ln ( y − 1) , y > 2 έχουμε ότι για κάθε y > 2
ισχύει:
g ( y=
) ln ( y − 1) + eln ( y −1=) ln ( y − 1) + y − 1, y > 2 .
Επομένως η συνάρτηση g έχει τύπο g ( x=
) ln ( x − 1) + x − 1 , x ∈ ( 2, +∞ ) .
8. Να βρεθεί μία συνάρτηση f :  →  ώστε να ισχύει:

( g  f )( x ) = συνx , x ∈  και g ( x )= 1 − x 2 , x ∈ [ −1,1] .

Είναι g ( f ( x ) ) = συνx , x ∈  .
Η g ( x=
) 1 − x 2 έχει πεδίο ορισμού το Dg = [ −1,1 ] , οπότε πρέπει να ισχύει
−1 ≤ f ( x ) ≤ 1, για κάθε x ∈  .
) συνx ⇔ g ( f ( x )=) συνx ⇔ 1 − f 2 ( x=) συνx
Έχουμε ( g  f )( x=
Άρα 1 − f 2 ( x ) =
συν 2 x ⇔ f 2 ( x ) =
1 − συν 2 x ⇔ f 2 ( x ) = ημ 2 x
50
Άρα μία συνάρτηση f είναι η f ( x ) = ημx .
Παρατήρηση:
Η παραπάνω συνάρτηση f δεν είναι μοναδική .Όλες οι συναρτήσεις

που ικανοποιούν την ( f ( x ) ) = ( ημx ) για κάθε x ∈  είναι:
2 2
f ( x ) ημx , x ∈ 
• =
• f (x) =
− ημx, x ∈ 
 ημx , x ∈ Α
• f (x) =  , όπου Α ≠ ∅ και Α ⊂  (άπειρου πλήθους
− ημx , x ∈  − Α
συναρτήσεις).
Θεωρητικές ασκήσεις
9. Δίνεται η συνάρτηση f :  →  με την ιδιότητα ( f  f )( x )= 4 − x για κάθε

x ∈  . Να αποδειχθεί ότι:
α. f ( 2 ) = 2 και f ( 0 ) + f ( 4 ) =
4
β. f ( 4 – x ) = 4 – f ( x )
α. Είναι f ( f ( x ) )= 4 − x : (1) για κάθε x ∈  .

Από τη σχέση (1) για x = 2 προκύπτει: f ( f ( 2 ) ) = 2 : ( 2 )
Επίσης, στη σχέση (1) θέτοντας x = f ( 2 ) έχουμε:
  ( 2)
f  f (f ( 2))  =
4 − f ( 2) ⇔ f ( 2) =
4 − f ( 2) ⇔ f ( 2) =
2.
  
 2 
Από τη σχέση (1) για x = 4 προκύπτει f ( f ( 4 ) ) = 0 .
Επίσης από τη σχέση (1) για x = f ( 4 ) προκύπτει:
 
f  f (f ( 4))  =
4 − f ( 4) ⇔ f ( 0) =
4 − f ( 4) ⇔ f ( 0) + f ( 4) =
4.
  
 0 
β. Επίσης, στη σχέση (1) αν θέσουμε όπου x το f ( x ) , προκύπτει :
  (1)
f  f ( f ( x ) )  =4 − f ( x ) ⇔ f ( 4 − x ) =4 − f ( x ) , x ∈  .
  
 4− x 
51
Συναρτησιακές σχέσεις.-Εύρεση τύπου συνάρτησης.
10. Να βρεθεί η συνάρτηση f :  →  με την ιδιότητα:

2f ( 2 – x ) + f ( 2 + x ) =
x – 1 : (1) για κάθε x ∈ 

• 2f ( 2 – x ) + f ( 2 + x ) =
x – 1 : (1) . Από τη σχέση (1) θέτοντας όπου x το
2 − x προκύπτει ότι για κάθε x ∈  ισχύει:
2f ( 2 − ( 2 − x ) ) + f ( 2 + ( 2 − x ) ) =
( 2 − x ) – 1 ⇔ 2f ( x ) + f ( 4 − x ) =
1 − x : ( 2)
• Από τη σχέση ( 2 ) θέτοντας x το 4 − x προκύπτει ότι για κάθε x ∈  ισχύει:
2f ( 4 − x ) + f ( 4 − ( 4 − x ) ) =1 − ( 4 − x ) ⇔ 2f ( 4 − x ) + f ( x ) =−3 + x : ( 3)
2f ( x ) + f ( 4 − x ) =1− x
Από τις σχέσεις ( 2 ) και ( 3) έχουμε : 
f ( x ) + 2f ( 4 − x ) =−3 + x
(γραμμικό σύστημα 2x2 με αγνώστους f ( x ) , f ( 4 − x ) )
Είναι:
2 1 1− x 1
D= = 3 , Df ( x ) = = 2 (1 − x ) − 1 ( −3 + x ) = 5 − 3x,
1 2 −3 + x 2
Df ( x ) 5 − 3x 5
οπότε f ( x ) = = =− x + , x∈
D 3 3
η οποία επαληθεύει την αρχική σχέση, οπότε είναι δεκτή.
Σχόλιο : Το παραπάνω γραμμικό σύστημα 2x2 με αγνώστους f ( x ) , f ( 4 − x )
λύνεται και με τη μέθοδο των αντιθέτων συντελεστών ή με τη μέθοδο της

αντικατάστασης.
52
11. Έστω συνάρτηση f :  →  με f ( 0 ) = 1 και f ( x + y ) ≤ 3x f ( y ) για κάθε

x, y ∈  . Να αποδειχθεί ότι:
α. f ( x ) ≤ 3x για κάθε x ∈ 
β. f ( x ) = 3x για κάθε x ∈ 
α. Είναι f ( x + y ) ≤ 3x f ( y ) : (1) για κάθε x, y ∈ 
Από την (1) για y = 0 έχουμε ότι για κάθε x ∈  ισχύει:

( f ( 0 ) =1)
f ( x ) ≤ 3x f ( 0 ) ⇔ f ( x ) ≤ 3x : ( 2 )
β. Από την (1) για x = − y έχουμε ότι για κάθε y ∈  ισχύει:
f ( 0 ) ≤ 3− y f ( y ) ⇔ f ( y ) ≥ 3y ,
δηλαδή f ( x ) ≥ 3x : ( 3) , για κάθε x ∈ 
Οι ( 2 ) και ( 3) δίνουν f ( x ) = 3x για κάθε x ∈  .
Η συνάρτηση αυτή ικανοποίει την υπόθεση οπότε είναι η ζητούμενη.

Σχόλιο:
Οι συνήθεις ενέργειες όταν έχουμε συναρτησιακή σχέση της μορφής
... ή f ( xy ) = ... είναι οι εξής:
f ( x + y) =
Ενέργεια: θέτουμε f ( x + y) f ( xy )
όπου x και y το 0 1
όπου y το 0 1
όπου y το −x 1
x
όπου x και y το x x
2
όπου x το x−y x
y
53
12. x
Μια συνάρτηση f : ( 0, +∞ ) →  έχει την ιδιότητα f   ≤ ln x ≤ f ( x ) − 1 για
e
κάθε x > 0.
α. Να προσδιοριστεί ο τύπος της f.
β. Να γίνει η γραφική παράσταση της f .
γ. Να βρείτε τα σημεία τομής της Cf με τον άξονα x ′x.
x
α. Είναι f   ≤ ln x ≤ f ( x ) − 1 , x > 0 .
e
x
Οπότε f   ≤ ln x : (1) και ln x ≤ f ( x ) − 1 : ( 2 )
e
 Από την ( 2 ) προκύπτει ότι: f ( x ) ≥ ln x + 1 : ( 3)
 Από την (1) θέτοντας όπου x το ex ,έχουμε ότι για κάθε x > 0 ισχύει:
 ex 
f   ≤ ln ( ex ) ⇔ f ( x ) ≤ ln e + ln x ⇔ f ( x ) ≤ 1 + ln x : ( 4 )
 e 
Από τις σχέσεις ( 3) και ( 4 ) προκύπτει ότι f ( x ) =lnx + 1 , x > 0 .
Η συνάρτηση αυτή επαληθεύει τη δοσμένη συνθήκη, οπότε είναι η ζητούμενη.

β. Η Cf προκύπτει από τη γραφική y y=lnx+1
1
παράσταση της συνάρτησης y = lnx με 1
y=lnx
κατακόρυφη μετατόπιση προς τα πάνω
κατά 1 μονάδα. O 1 x
γ. Από την f ( x ) =0 ⇔ ln x =−1 ⇔ x =e −1
προκύπτει ότι η Cf τέμνει τον άξονα x ′x
στο σημείο με τετμημένη x 0 = e –1 .
54
13. Έστω η συνάρτηση f :  →  για την οποία ισχύει f ( x 2 + 4 ) + f ( 5x ) =

0
για κάθε x ∈  . Να δείξετε ότι η εξίσωση f ( x ) = 0 έχει δύο τουλάχιστον
ρίζες.
(Παρόμοιες ασκήσεις οι 2.34,2.35)
 Για x = 1 στη δοθείσα σχέση έχουμε: Σχόλιο:

f (12 + 4 ) + f ( 5 ⋅ 1) = 0 ⇔ Τις τιμές x =1 και
⇔ 2f ( 5 ) =
0 ⇔ f ( 5) =
0 x=4 τις βρήκαμε
λύνοντας την εξίσωση
Δηλαδή ο αριθμός x1 = 5 είναι ρίζα της εξίσωσης
x2 + 4 =
5x .
f (x) = 0 .
 Για x = 4 στη δοθείσα σχέση έχουμε:
f ( 42 + 4 ) + f ( 5 ⋅ 4 ) =0 ⇔
⇔ 2f ( 20 ) =
0 ⇔ f ( 20 ) =
0
Δηλαδή ο αριθμός x1 = 5 είναι ρίζα της εξίσωσης f ( x ) = 0 .
Επομένως η εξίσωση f ( x ) = 0 έχει δύο τουλάχιστον ρίζες, τους αριθμούς x1 = 5
και x 2 = 20 .
14. Για την περιττή συνάρτηση f :  →  ισχύει x 2 f ( x ) ≥ e x − e − x − 2x για

 e x − e − x − 2x
 , x≠0
κάθε x ∈  . Να δειχθεί ότι f ( x ) =  x2 .
 , x=0
 0
Είναι x 2 f ( x ) ≥ e x − e − x − 2x : (1)
Ονομάζουμε άρτια μια συνάρτηση f
και f ( − x ) =−f ( x ) : ( 2 ) (αφού η f
με πεδίο ορισμού Α όταν:
είναι περιττή).
για κάθε x ∈ A , το − x ∈ A και ισχύει,
Από τη σχέση (1) θέτοντας όπου x
f ( −x ) =
f ( x ) για κάθε x ∈ A .
55
το − x έχουμε ότι για κάθε x ∈ 

Ονομάζουμε περιττή μια συνάρτηση f
ισχύει:
με πεδίο ορισμού Α όταν:
( − x ) f ( − x ) ≥ e − x − e −( − x ) − 2 ( − x ) ⇒
2 για κάθε x ∈ A, το − x ∈ A και ισχύει,
f ( −x ) =−f ( x ) για κάθε x ∈ A .
( 2)
⇒ x 2 ( −f ( x ) ) ≥ − ( e x − e − x − 2x )
⇒ − x 2 f ( x ) ≥ − ( e x − e − x − 2x )
⇒ x 2 f ( x ) ≤ e x − e − x − 2x : ( 3)
Από τις (1) και ( 3) προκύπτει ότι για κάθε x ∈  ισχύει x 2 f ( x ) =e x − e − x − 2x ,

e x − e − x − 2x
οπότε για κάθε x ≠ 0 είναι f ( x ) = .
x2
Ακόμη από τη ( 2 ) για x = 0 έχουμε f ( −0 ) = −f ( 0 ) ⇔ 2f ( 0 ) =⇔
0 f ( 0) =0.
 e x − e − x − 2x
 , x≠0
Επομένως είναι f ( x ) =  x2 .
 , x=0
 0
56
Ε.2 Ασκήσεις
2.1. Να εξετάσετε αν οι συναρτήσεις f και g είναι ίσες, στις παρακάτω
περιπτώσεις:
1 x
α. f  x   ln , g  x   ln 1 – x  – ln 1  x 
x 1
x 1
β. f  x   ln , g  x   ln  x  1 – ln  x  1
x 1
x 9
γ. f  x   , gx  x  3
x 3
x 1
δ. f  x   , g  x   x 1
x 1
ε. Ομοίως για τις f ,g, με f  x   x  3 , g  x   x 2  6x  9 .
2.2. Να βρείτε τις τιμές των α,β ώστε να είναι ίσες οι συναρτήσεις:
5x  1 α β
f x  2 και g  x    .
x 1 x 1 x 1
2.3. Έστω οι συναρτήσεις f  x   α2 x 2  αβ και g  x   αβx 2  β2 με α,β . Αν
ισχύει f 1  g 1 να δείξετε ότι οι συναρτήσεις f ,g είναι ίσες.
Πράξεις με συναρτήσεις
2.4. Θεωρούμε τις συναρτήσεις f ,g για τις οποίες ισχύει: f 1  2g 1  2 . Να
υπολογίσετε τις τιμές:
α.  f  g 1 β.  f – g 1
f 
γ.  f  g 1 δ.   1
g
2.5. Δίνονται οι συναρτήσεις f  x   4  x και g  x   x 2  1 .
α. Να βρείτε τα πεδία ορισμού τους.
β. Να ορίσετε τις συναρτήσεις:
 Sf g  Df –g
g
 Ρ  f g  R
f
57
2.6. Παρακάτω δίνονται οι γραφικές παραστάσεις δύο συναρτήσεων f και g . Να

1 f
προσδιορίσετε βάσει του σχήματος τα πεδία ορισμού των συναρτήσεων f  g , ,
g g
1 f 
και να υπολογίσετε τις τιμές  f  g  2  ,    1 ,    0 .
g g
2x  1, x  2
 lnx , 0  x  3
2.7. Έστω οι συναρτήσεις f  x    και g  x    .

 x, x2 2x  3, x  3
Να ορίσετε τις συναρτήσεις:
f
α. f g β. f g γ.
g
1 x 1
2.8. Έστω οι συναρτήσεις: f  x   , gx  .
x 1 x 1
α. Να βρείτε τα πεδία ορισμού τους.
β. Να βρείτε τις συναρτήσεις f  g,f  g
γ. Χρησιμοποιώντας τις f ,g να δικαιολογήσετε ότι g f  g  f .
δ. Να εξετάσετε αν για τις παραπάνω συναρτήσεις f ,g οι συναρτήσεις f g και
g f είναι ίσες.
 x 2  1, x  0

2.9. Έστω η συνάρτηση f  x    2 . Να υπολογίσετε την τιμή της
 x  1, x  0

παράστασης A   fοf  0   fοf  1   fοf 1.
2.10. Δίνονται οι συναρτήσεις f  x   25  x 2 και g  x   x 2  3x  1 , x   1,10 .
Να ορίσετε, εφόσον ορίζεται, τη συνάρτηση f g .
58
2.11. Δίνονται οι συναρτήσεις f  x   ln x  1 , x  1,e  2  και g  x   ex  2 ,

x   0,3 . Να ορίσετε, εφόσον ορίζονται, τις συναρτήσεις f g και g f .
2.12. Έστω η συνάρτηση g  x   x  4 x  4.
α. Nα οριστεί η συνάρτηση g g.
β. Να βρεθεί το ευρύτερο υποσύνολο A του για το οποίο ισχύει  g g  x   x
για κάθε x  A .
2.13. Δίνεται η συνάρτηση f με πεδίο ορισμού το σύνολο Δ   –2,1 . Να βρείτε το
πεδίο ορισμού της f g αν g  x   x 2 – 3 .
2.14. Αν η συνάρτηση f έχει πεδίο ορισμού το σύνολο A   2,   . Να βρείτε το

πεδίο ορισμού της συνάρτησης g  x   f x 2  4x  2 . 
2.15.
α. Αν η συνάρτηση f έχει πεδίο ορισμού A   2,   , να βρείτε το πεδίο ορισμού
της συνάρτησης g  x   f  2  ln x  .
β. Ομοίως, αν το πεδίο ορισμού της f είναι το Df   2,   , να βρεθεί το πεδίο
 5x  3 
ορισμού της g  x   f  .
 x 1 
2.16. Αν η συνάρτηση f έχει πεδίο ορισμού το διάστημα Δ   2,8 . Να βρείτε το
πεδίο ορισμού της συνάρτησης
α. g  x   f  x  2   2f  2x  1
β. g  x   f  x  8  f  9  x 2  .
2.17. Αν g  x   3x  1 και  g f  x   x 2  x  1, x  , να βρείτε τον τύπο της

πολυωνυμικής συνάρτησης f
2.18. Αν f  x   2x  1 και  g f  x   1  x 2 , x  , να βρείτε τον τύπο της
πολυωνυμικής συνάρτησης g .
2.19. Αν f  x   1  ex και  g f  x   3x  e2x , x  να βρείτε τον τύπο της
συνάρτησης g : 1,   .
2.20. Αν  f g  x   x 3  5x –1 ,x  και g  x   x –1 , x  , να βρείτε τον τύπο
της συνάρτησης f :  .
2.21. Να βρείτε τη συνάρτηση f ,
α. Αν f :  ,0  ,  f g  x   4  x 2 , x  και g  x   x 2 , x  .
59
β. Αν f : 1,   ,  f g  x   x 4  4x 2  5, x  και g  x   x 2  1 , x  ,.
γ. Αν f :  ,  f g  x   4x  4x  x  4, x 
4 3 2
και g  x   2x  x, x 
2
2.22. Να βρείτε τη συνάρτηση f στις παρακάτω περιπτώσεις:

 
α. f :  ,  g f  x   ln x 2  1  1, x  και g  x   lnx –1 , x  0 .
β. f:  ,  f g  x   x 2  x  1 , x  και g  x   x – 2 , x  .
γ. f :  2,      
, f ln  g  x    x 2 – 3 , x  e2  2,  και 
gx  x  2 , x  .
2.23. Αν f  x   αx  β  1 και g  x   4x  2α  β  1 , α  0 , να βρείτε τις τιμές των
α,β ώστε να ισχύει f f  g g .
Συμμετρίες

2.24. Δίνεται η συνάρτηση f  x   ln x  x  1 . Να δείξετε ότι:
2

α. η f έχει πεδίο ορισμού το Α  .
β. η f είναι περιττή.
γ. η Cf έχει με τον άξονα x x μόνο ένα κοινό σημείο, το οποίο να βρεθεί.
2.25. Για τις συναρτήσεις f ,g :  ισχύουν: f 2  x   f  x  f  x  και
g2  x   g  x  g  x  για κάθε x  . Να αποδείξετε ότι:
α. η f είναι άρτια
β. η g είναι περιττή
2.26. Μια συνάρτηση f :  έχει την ιδιότητα:
x f  x   f  x   2  2f  x   0 για κάθε x  .
α. Να αποδείξετε ότι η f είναι περιττή
β. Να βρείτε τον τύπο της f .
2.27. Δίνεται η συνάρτηση f: 
για την οποία ισχύει
f  x  y   f  x  y   2f  x   2f  y  για κάθε x, y 
.
α. Να αποδείξετε ότι η γραφική παράσταση της f περνά από την αρχή των αξόνων.
β. Να αποδείξετε ότι η f είναι άρτια.
γ. Να αποδείξετε ότι για κάθε x   
ισχύει ότι f x  f  x  .
2.28. Δίνεται η συνάρτηση f :  . Να βρείτε το f  α  όταν ισχύει:
α. f f  x   3x  2 για κάθε x  και α  1 .
60
β. f f  x   3x  4 , για κάθε x  και α  2 .

γ. f f f  x   3x  2 για κάθε x  και α  1 .
δ. f f f  x   x 2  3x  4 για κάθε x  και α  2 .
ε. f f  x   x 3f  x  για κάθε x  και α  0 .
Συναρτησιακές σχέσεις και εύρεση τύπου συνάρτησης

2.29. Μια συνάρτηση f :  έχει την ιδιότητα f  x  y   f  x   f  y  για κάθε
x, y  . Να αποδείξετε ότι:
α. f  0  0
β. η f είναι περιττή
γ. f  x – y   f  x  – f  y  για κάθε x, y  .
1
2.30. Αν για τη συνάρτηση f :  0  ισχύει: 2f  x   3f    x 2 για x  0
x
να βρείτε τη συνάρτηση f .
2.31. Αν για τη συνάρτηση f :  0,       
ισχύει : 2f ex  3f e x  e2x . για
κάθε x  , να βρεθεί η f .
2.32. Μια συνάρτηση f :  έχει την ιδιότητα 2f  x  – f 1– x   x 2  2x –1 .
α. Να προσδιορίσετε τον τύπο της f .
β. Να γίνει η γραφική παράσταση της συνάρτησης g  x   f  x – 2  .
2.33. Η περιττή συνάρτηση f :  έχει την ιδιότητα f  x   x 3 για κάθε x  0 .
α. Να βρείτε το f  0  .
β. Να προσδιορίσετε τον τύπο της f .
γ. Να γίνει η γραφική παράσταση της f.
2.34. Έστω η συνάρτηση f :   
για την οποία ισχύει f x 2  f  x   0 για κάθε
x . Να δείξετε ότι η εξίσωση f  x   0 έχει δύο τουλάχιστον ρίζες.
2.35. Έστω η συνάρτηση f :   
για την οποία ισχύει 2f x 3  f  4x   0 . Να
δείξετε ότι η εξίσωση f  x   0 έχει τρεις τουλάχιστον ρίζες.
2.36. Έστω η συνάρτηση f :  για την οποία ισχύει f  f  x    4x  6 για κάθε
x .
α. Να δείξετε ότι f  4x  6   4f  x   6 , x  .
β. Να υπολογίσετε το f  2  .
61
x
2.37. Η συνάρτηση f :  0,   έχει την ιδιότητα: f  2   ln x  f  x   2 για
e 
κάθε x  0.
α. Να προσδιοριστεί ο τύπος της f.
β. Να γίνει η γραφική παράσταση της f .
γ. Να βρείτε τα σημεία τομής της Cf με τον άξονα x x.
2.38. Για την περιττή συνάρτηση f :  ισχύει x 2f  x   eημx  e ημx  2x για
 eημx  e ημx  2x
 , x0
κάθε x  . Να δειχθεί ότι f  x    x2 .
 , x 0
 0

2.39. Να εξετάσετε σε ποιες από τις παρακάτω περιπτώσεις είναι f  g . Στις
περιπτώσεις που είναι f  g , να προσδιορίσετε το ευρύτερο δυνατό υποσύνολο A του
για το οποίο να ισχύει f  x   g  x  για κάθε x  A .
x3  1 x2  x  1
α. f x  , gx 
 x  1 x 1
2
x2  x x3  x
β. f x  , gx 
x 1 x2 1
x 2  3x 3
γ. f x  και g  x    1 
x x
2
δ. f x  και g  x   x  2  x
x2 x
ε. f  x   ln x 4 και g  x   4ln x
 x2  4 
στ. f  x   ln   
 και g  x   ln x  4  ln  x  2 
2
 x2 
ζ. f  x   lnx 2 και g  x   2ln x
x2
η. f  x   ln και g  x   ln  x  2  – ln  x  2 
x2
62
  x  3 3 
θ. f  x   ln   και g  x   3ln  x  3 – ln  2 – x 
 2x 
 
ι. f  x   ln  ex 1  και g  x   eln  x 1
2.40. Να εξεταστεί αν οι συναρτήσεις

x 2
α. f  x  
1
και g  x  
x x 2 x 1
x 2
f x 
2
β. και g  x  
x 5 x 6 2 x 6
είναι ίσες. Αν όχι να βρεθεί το ευρύτερο υποσύνολο A του για το οποίο ισχύει
f  x   g  x  για κάθε x  A .
2.41. **Δίνονται οι συναρτήσεις f ,g με κοινό πεδίο ορισμού το . Αν ισχύει
f x gx
 για κάθε x  , να αποδειχθεί ότι οι συναρτήσεις f ,g είναι
2  f x 2  gx
ίσες.
Πράξεις με συναρτήσεις
1 x
2.42. Θεωρούμε τις συναρτήσεις f  x   και g  x   .
2x  12 36  x 2
α. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της συνάρτησης S  f  g .
 6,6 .
1
β. Να αποδείξετε ότι S  x   για κάθε x 
26  x 
x2  4
2.43. Δίνονται οι συναρτήσεις f  x   x  1 και g  x   . Να ορίσετε τις
x 2  3x
f
συναρτήσεις f  g,f – g , f  g και .
g
2.44. Δίνονται οι συναρτήσεις f  x   x 3  x 2  2x και g  x   x 2  2x . Να ορίσετε
1 f
τις συναρτήσεις και .
g g
x 2 , x  1  x  1,αν x  2
2.45. Αν f  x    και g  x    2 , να ορίσετε τις συναρτήσεις
2x , x  1   x , αν x  2
f
f  g και .
g
63
f 2 x  f x  2
2.46. Έστω οι συναρτήσεις f :  και g  x   ,x . Να
x2  x  2
δείξετε ότι η Cg είναι πάνω από τον άξονα x x .
2.47. Έστω η συνάρτηση f :  για την οποία ισχύει:
f 3  x   f 2  x   3f  x   x 2  x  4 για κάθε x  . Να δείξετε ότι f  x   0 για κάθε
x .
2.48. Έστω Α   , e  e,   και η συνάρτηση f : Α  για την οποία ισχύει
f 2  x   x 2  e2 .
α. Να δείξετε ότι η Cf δεν τέμνει τον άξονα yy
β. Να βρείτε τα σημεία τομής της Cf με τον άξονα x x .
2.49. Δίνονται οι συναρτήσεις f1  x   e x , f 2  x   x 3 και f3  x   συνx . Να
εκφραστεί καθεμία από τις παρακάτω συναρτήσεις χρησιμοποιώντας μόνο τις
συναρτήσεις f1 ,f 2 ,f3 και τη σύνθεση συναρτήσεων.
α. f  x   eσυνx β. f  x   e3x γ. f  x   συν3  ex 
δ. f  x   συνx 3 f  x   συνee στ. f  x   συν9 x
x
ε.
2.50. Να βρείτε τις f g , g f και f f των συναρτήσεων:
α. f  x   2x  1 , g  x   2ημx
1
β. f x  , g  x   x2  5
x2
2.51. Δίνονται οι συναρτήσεις f  x   2x  1 με x  0,5 και g  x   x 2  1 για
x   2,1 . Να ορισθούν, εφόσον ορίζονται, οι συναρτήσεις g f και f g .
x 3 x 1
2.52. Αν f  x   και g  x   , να ορίσετε τις συναρτήσεις f g , g f .
x2 x 3
x
2.53. Αν f  x   και g  x   1  x 2 , να βρείτε τις τιμές  g f  2  και
1 x
f g 1 .
2.54. Να οριστεί η συνάρτηση g f αν f  x   x  2 και g  x   x  2 .
2.55. Δίνονται οι συναρτήσεις f :  με f  x   x  2 και g :  0,9   με
g  x   9  x . Να εξετάσετε αν ορίζεται η g f .
64
2.56. Αν f  x   2x  1 και g  x   1  x 2 , να οριστούν οι συναρτήσεις f g και

g f.
2.57. Να εκφράσετε τη συνάρτηση f ως σύνθεση δύο ή τριών συναρτήσεων αν:

α. f  x   ημ 3x 2  x 
β. f  x   συν  ημx   1
1
γ. f  x   2ημ 3
x
δ. f  x   3συν 2  2x 2  3  5
2
ε. f x  ex 1
στ. f  x   3ημ 2  
2x  1  2
 2x  1, x  2
2.58. Δίνονται οι συναρτήσεις f1 με f x   2 και f2 με
 x  2, x  2
 x 2  3, x  3
gx   . Να εξετάσετε αν ορίζεται η σύνθεση f g και να τη βρείτε.
2x  3, x  3
2.59. Να γράψετε τη συνάρτηση f  x   x x , x  0 , ως σύνθεση δύο άλλων
συναρτήσεων.
2.60. Δίνεται η συνάρτηση f με πεδίο ορισμού το διάστημα  0,1 . Ποιο είναι το
πεδίο ορισμού των συναρτήσεων:
 
α. f x 2 β. f  x  4  γ. f  lnx 
2.61. Αν f  x   2x  5 και g  x   αx  β να βρείτε τη συνθήκη μεταξύ των α, β

ώστε να ισχύει f g  g f .
αx  β
2.62. Δίνονται οι συναρτήσεις f  x   x και g  x   με α2  2β  0 . Να
2x  α
α 
αποδείξετε ότι οι συναρτήσεις g g και f είναι ίσες στο σύνολο    .
2
2.63. Δίνεται η συνάρτηση f με πεδίο ορισμού το . Αν για κάθε σταθερή
συνάρτηση g ισχύει g f  f g , να δείξετε ότι f  x   x, x  .
Συμμετρίες
2.64. Να εξετάσετε αν οι παρακάτω συναρτήσεις είναι άρτιες ή περιττές, αφού
πρώτα βρείτε το πεδίο ορισμού τους.
65
x 3  ημx x  x4
α. f x  2 β. f x 
x 4 4  x2
3 x
γ. f x  x  3  x  3 δ. f  x   ln
3 x
1 1 ex  1
ε. f x   στ. f  x  
1 2 x
2 ex  1
2x
ζ. f  x   x 3 ln
2x
 x  2, αν x  1

2.65. Δίνεται η συνάρτηση f  x    3x, αν 1  x  1 .
 x  2, αν x 1

α. Να αποδείξετε ότι η f είναι περιττή.
β. Να κάνετε τη γραφική παράσταση της f .
γ. Να βρείτε το σύνολο τιμών της f .
2.66. Δίνονται οι συναρτήσεις f ,g :  . Να αποδείξετε τις παρακάτω
προτάσεις:
α. Αν η g είναι άρτια, τότε και η f g είναι άρτια.
β. Αν οι f ,g είναι περιττές, τότε και οι f g και g f είναι περιττές.
γ. Αν η f είναι άρτια και η g περιττή, τότε οι f g και g f είναι άρτιες.
2.67. Αν η συνάρτηση f :  έχει την ιδιότητα:  f f f  x   x για κάθε
x  , να αποδείξετε ότι:
α. η f είναι περιττή
β. η f έχει σύνολο τιμών το
Συναρτησιακές σχέσεις Εύρεση τύπου συνάρτησης

1 x
2.68. Δίνεται η συνάρτηση f  x   , με x  1 . Να αποδειχθεί ότι :
1 x
για κάθε x   1,0 ισχύει :
 1  x 1 1
α. f  β. f x  f    0
 x  1 x x
66
ln x
2.69. Έστω η συνάρτηση: f  x   , με x  0 . Να αποδείξετε ότι:
1  ln 2 x
1
f    f  x  για κάθε x  0 .
x
ln x
2.70. Θεωρούμε τη συνάρτηση f  x   , με x  0 . Να αποδείξετε ότι:
1  x2
1
f  x   f    ln x για κάθε x  0 .
x
1
2.71. Δίνεται η συνάρτηση: f  x   1
, όπου x  *
. Να αποδείξετε ότι
1 e x
f  x   f  x   1 για κάθε x  0 .
ex
2.72. Θεωρούμε τη συνάρτηση: f  x   , με x  . Να αποδείξετε ότι:
ex  e
f  x   f 1 – x   1 για κάθε x  .
2.73. Μια συνάρτηση f :  έχει την ιδιότητα f  x  y   f  x  – f  y  για κάθε
x, y  . Να αποδείξετε ότι:
α. f  0  0 ,
β. f  x   0 για κάθε x 
2.74. Δίνεται η συνάρτηση f :  για την οποία ισχύουν f  x   x και
f  x  y   f  x   f  y  για κάθε x, y  . Να αποδείξετε ότι:
α. f  0  0 ,
β. f  x   x για κάθε x 
2.75. Μια συνάρτηση f :  ικανοποιεί τη σχέση:
3f  x  1 – 2f  2 – x   x 2  14x – 5 για κάθε x 
α. Να βρείτε τον τύπο της f .
β. Να κάνετε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης g  x   f  x – 2   1 , x  .
2.76. Δίνεται η συνάρτηση f :  με f  x   x 3 και
f  x  y   f  x   f  y   3xy  x  y  για κάθε x, y  .
α. Να βρείτε το f  0  .
β. Να αποδείξετε ότι f  x   f  x   0 για κάθε x  .
γ. Να βρείτε τον τύπο της συνάρτησης f  x  .
67
δ. Να εξετάσετε αν η f είναι άρτια ή περιττή και να σχεδιάσετε τη Cf .

2.77. Να δειχθεί ότι δεν υπάρχει συνάρτηση f :  με την ιδιότητα:
f  3 – x   f  3  x   x – 3 για κάθε x  .
2.78. Αν οι συναρτήσεις f και g έχουν κοινό πεδίο ορισμού ένα σύνολο   και
για κάθε x   ισχύει:  f  g  x    f  g  x   4  2  f  g  x   4 να αποδείξετε
ότι: f  g .
2.79. Αν οι συναρτήσεις f, g, h έχουν κοινό πεδίο ορισμού ένα σύνολο   και

για κάθε x   ισχύει:
2  f  x  g  x   h 2  x   f  x   g  x  f  x   g  x   2h  x 
να αποδείξετε ότι: f  g  h .
2.80. Αν οι συναρτήσεις f ,g,h έχουν κοινό πεδίο ορισμού ένα σύνολο   και
για κάθε x   ισχύει ότι οι f  x  ,g  x  ,h  x  με τη σειρά αυτή είναι συγχρόνως
διαδοχικοί όροι αριθμητικής και γεωμετρικής προόδου, να αποδείξετε ότι: f  g  h .
2.81. Aν οι συναρτήσεις f , g έχουν πεδίο ορισμού το και για κάθε x 
 f  g  x   2f  x  g  x   4x 
 2x   f  g  x 
2
ισχύει: να βρεθεί το πεδίο
ορισμού της συνάρτησης h  x   9 f 2  x   g  x   2.
68
Σημεία προσοχής
1. Έστω οι συναρτήσεις f : Α  ,g : Β  με τη g να έχει πεδίο ορισμού το
διάστημα Β  0,5 και την f να έχει σύνολο τιμών το διάστημα f  Α    1,3 ,
τότε ορίζεται η σύνθεση της συνάρτησης f με τη συνάρτηση g , δηλαδή η
συνάρτηση g f αφού:
f  Α   Β   1,3  0,5  0,3  
αλλά δεν είναι κατ’ ανάγκη το [0,3] το πεδίο ορισμού της συνάρτησης g f .
2. Αν μια συνάρτηση f είναι 1  1 τότε κατ’ ανάγκη είναι γνησίως μονότονη στο
πεδίο ορισμού της. Η πρόταση είναι λανθασμένη.
x , x  0

Αντιπαράδειγμα: Η συνάρτηση f  x    1 είναι συνάρτηση 1  1 χωρίς
 x , x  0
να είναι όμως γνησίως μονότονη, αφού είναι γνησίως αύξουσα στο  ,0 και
γνησίως φθίνουσα στο  0,  .
3. Αν για μια συνάρτηση f ορισμένη σε ένα διάστημα  α,β  ισχύει f  α   f β 
και η f δεν είναι συνεχής στο  α,β  , τότε η f παίρνει υποχρεωτικά όλες τις
ενδιάμεσες τιμές μεταξύ των f  α  και f  β  . Η πρόταση είναι λανθασμένη.
Αντιπαράδειγμα: Η συνάρτηση του παρακάτω σχήματος, η οποία δεν είναι

συνεχής στο σημείο x 0  α,β , δεν παίρνει όλες τις ενδιάμεσες τιμές μεταξύ των
f  α  και f  β  .
y
f (β)
η
y=η
f (a)
O a x0 β x
400
4. Αν οι συναρτήσεις f ,g έχουν όριο στο x 0 και ισχύει f  x   g  x  κοντά
στο x 0 , τότε lim f  x   lim g  x  .

x x0 x x 0
Αν οι συναρτήσεις f ,g έχουν όριο στο x 0 και ισχύει f  x   g  x  κοντά
στο x 0 , τότε lim f  x   lim g  x  . Δηλαδή ακόμη και αν η ανισοτική σχέση

x x0 x x 0
των συναρτήσεων είναι γνήσια, στην ανισοτική σχέση των ορίων υπάρχει και το
ίσον "  ".
x 2 , x  0  x 2 , x  0
Παράδειγμα: Έστω οι συναρτήσεις g  x    και f  x    .
1 , x  0 1 , x  0
Είναι f  x   g  x  για κάθε x  

, εντούτοις limf  x   lim x 2  0 και
x 0 x 0

limg  x   lim  x 2   0 .
x 0 x 0
5. Έστω δύο συναρτήσεις f και g ορισμένες σε ένα διάστημα A , για τις οποίες
ισχύει f 2  x   g 2  x  : 1 , για κάθε x  A .
Σε αντίθεση με τους πραγματικούς αριθμούς, όπου από μία σχέση της μορφής
α 2  β 2 με α,β συμπεραίνουμε ότι α  β ή α  β , σε μία σχέση
συναρτήσεων της μορφής 1 , είναι λάθος να συμπεράνουμε ότι f  x   g  x  για
κάθε x  A ή f  x   g  x  για κάθε x  A .
Το σωστό συμπέρασμα που προκύπτει από την 1 είναι ότι:
 f  x   g  x  ή f  x   g  x  για κάθε x  A .
Δηλαδή μπορεί για κάποια x  A να ισχύει f  x   g  x  και για κάποια άλλα
x  A να ισχύει f  x   g  x  .
Παράδειγμα: Να βρεθούν όλες οι συνεχείς στο συναρτήσεις f για τις οποίες

ισχύει f 2  x   x 2 για κάθε x  .
Για κάθε x  έχουμε: f  x   x  f  x   x : 1 .

2 2
401
Για x  0 είναι f 2  0  02  f  0   0 .
Για x  0 , λόγω της 1 προκύπτει ότι x  0  f  x   0  f  x   0 .
Επομένως η συνάρτηση f ως συνεχής στο , διατηρεί σταθερό πρόσημο σε

καθένα από τα διαστήματα  ,0  και  0,  .
 Αν f  x   0 στο διάστημα  ,0  , τότε από τη σχέση 1 έχουμε:

 f  x 0
f  x   x   f  x   x  f  x   x .
 x 0
 Αν f  x   0 στο διάστημα  ,0  , τότε από τη σχέση 1 έχουμε:

 f  x  0
f  x   x  f  x   x  f  x   x .
 x 0
Επιπλέον είναι f  0   0 , επομένως έχουμε:
f  x   x για κάθε x   ,0 ή
f  x   x για κάθε x   ,0
 Αν f  x   0 στο διάστημα  0,  , τότε από τη σχέση 1 έχουμε:

 f  x 0
f  x   x   f  x   x  f  x   x .
 x 0
 Αν f  x   0 στο διάστημα  0,  , τότε από τη σχέση 1 έχουμε:

 f  x  0
f x  x  f x  x .
 x 0
Επιπλέον είναι f  0   0 , επομένως έχουμε:
f  x   x για κάθε x  0,   ή
f  x   x για κάθε x  0,  

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η συνεχής στο συνάρτηση f η οποία
ικανοποιεί τη σχέση 1 , έχει έναν από τους εξής τύπους:
1. f x  x , x 
402
2. f  x   x , x 
 x , x0
3. f x   ή f x  x , x 
 x , x  0
 x , x  0
4. f x   ή f x   x , x 
 x , x0
Προτάσεις που χρησιμοποιούμε

χωρίς απόδειξη
1. Ισχύουν:
 ημx  x για κάθε x  , με την ισότητα να ισχύει μόνο όταν x  0 .
ημx
 lim 1
x 0 x
συνx  1
 lim 0
x 0 x
2. Έστω f ,g δύο συναρτήσεις οι οποίες είναι ορισμένες κοντά στο
x 0   ,  .
α. Αν ισχύουν:
 f  x   g  x  κοντά στο x 0 και
 lim f  x    ,
x x0
τότε θα ισχύει και lim g  x    .

x x0
β. Αν ισχύουν:
 f  x   g  x  κοντά στο x 0 και
 lim g  x    ,
x x0
τότε θα ισχύει και lim f  x    .

x x0
403
Ερωτήσεις κατανόησης
Όριο-Συνέχεια
Σχολικό βιβλίο σελ.83
I. Σε καθεμιά από τις παρακάτω περιπτώσεις να κυκλώσετε το γράμμα
Α, αν ο ισχυρισμός είναι αληθής και το γράμμα Ψ, αν ο ισχυρισμός
είναι ψευδής, αιτιολογώντας συγχρόνως την απάντησή σας.
1. Αν f  x   ln x και g  x   e x , τότε
1
α)  g f  x   , για κάθε x  *
x
Αιτιολόγηση: Είναι Df   0,   και Dg  . Για το πεδίο ορισμού της
 x  Df  x   0,  
g f έχουμε:   x0
f  x   Dg ln x 
Δηλαδή Dg f   0,   . Επομένως ο ισχυρισμός είναι ψευδής.
β)  f g  x   x , x 
Αιτιολόγηση: Για το πεδίο ορισμού της f g έχουμε:
x 
 x  Dg 
  e x   0,    x  . Δηλαδή είναι Df  .
g  x   Df
g

 ισχύει για κάθε x  
Επιπλέον για κάθε x είναι
f g  x   f  g  x    ln  g  x    ln  e x   x . Επομένως ο ισχυρισμός είναι
αληθής.
f x
2. Αν lim   , τότε limf  x   0 .
x 1 x 1 x 1
Αιτιολόγηση:
404
f x
Κοντά στο x 0 1 είναι f  x    x  1 , οπότε
x 1
 f x 
limf  x   lim   x  1    0  0 . Επομένως ο ισχυρισμός είναι αληθής.
x 1 x 1 x  1
 
  1  1 1
3. Είναι lim  x  2    lim x  lim 2  0  lim 2 0.
x 0
  x  x  x  0 x  0 x x x  0 x x
Αιτιολόγηση: Είναι:
  1  x x 1
lim  x  2    lim 2  lim  lim 1. Επομένως ο
x 0
  x  x   x 0 x  x x 0 x  x  1 x 0 x  1
ισχυρισμός είναι ψευδής.
4. Αν f  x   1 για κάθε x  και υπάρχει το limf  x  , τότε κατ’ ανάγκη

x 0
limf  x   1.
x 0
x 2  1 , x  0
Αιτιολόγηση: Έστω η συνάρτηση f  x    . Είναι f  x   1
 2017 , x  0
για κάθε x  και limf  x   lim  x 2  1  1 . Επομένως ο ισχυρισμός είναι

x 0 x 0
ψευδής.
 1
5. Ισχύει: α) lim  xημ   1
x 
 x
1 
 u 
 1  x  ημu
Αιτιολόγηση: Είναι lim  xημ   lim  1 . Επομένως ο ισχυρισμός
x 
 x   lim 1 0  u 0 u
 x x 
είναι αληθής.
ημx
β) lim  1.
x  x
ημx 1 1 ημx 1 1 ημx 1
  ημx   1     
x x x x x x x x
405
1  1 1
Επειδή lim  0 , έχουμε lim     lim    0 και λόγω του
x  x  x
x  x 
x
ημx
κριτηρίου παρεμβολής έπεται ότι lim  0 . Επομένως ο ισχυρισμός
x  x
είναι ψευδής.
6. Αν 0  f  x   1 κοντά στο 0 , τότε lim x 2f  x   0 .

x 0
 
Αιτιολόγηση: Είναι 0  f  x   1  0  x 2 f  x   x 2 . Επειδή lim 0  0 και
x 0
lim x 2  0 , από το κριτήριο παρεμβολής προκύπτει ότι lim x 2 f  x   0 .

x 0 x 0
 
Επομένως ο ισχυρισμός είναι αληθής.
1
7. Αν f  x   , x   α,   , τότε κατ’ ανάγκη θα είναι lim f  x   0 .
x2 x 
Αιτιολόγηση: Έστω η συνάρτηση f  x   x, x   2017,   . Είναι
1
x  για κάθε x   2017,   και όμως lim f  x   lim  x    .
x2 x  x 
Διαφορετικά, μπορεί η συνάρτηση f να μην έχει καν όριο στο  .

Επομένως ο ισχυρισμός είναι ψευδής.
8. Αν υπάρχει το lim  f  x  g  x   , τότε είναι ίσο με f  6   g  6  .

x 6
Αιτιολόγηση: Ο ισχυρισμός είναι ψευδής γιατί δεν γνωρίζουμε αν η

συνάρτηση f  x  g  x  είναι συνεχής στο 6 .
9. Αν lim f  x   1 , τότε κατ’ ανάγκη θα είναι lim f  x   1 ή lim f  x   1.

x x0 x x0 x x0
x
Αιτιολόγηση: Έστω η συνάρτηση f  x   .
x
x x
Είναι lim f  x   lim  lim  1 .
x 0 x 0 x x  0 x
Επιπλέον:
406
x x x x
lim f  x   lim  lim  1 και lim f  x   lim  lim  1. Δηλαδή
x 0 x 0 x x 0 x x 0 x 0 x x 0  x
το όριο της f στο x 0  0 δεν υπάρχει. Επομένως ο ισχυρισμός είναι ψευδής.
10. Αν lim f  x   0 , τότε lim f  x   0 .

x x0 x x0
Αιτιολόγηση: Κοντά στο x0 ισχύει:
 f x  f x  f x . Επειδή

x x0 x x0
 
lim f  x   lim  f  x   0 , από το
κριτήριο παρεμβολής έπεται ότι lim f  x   0 . Επομένως ο ισχυρισμός είναι

x x0
αληθής.
x 2  7x  12
11. Αν η f είναι συνεχής στο και για x  4 ισχύει f  x   , τότε
x4
το f  4  είναι ίσο με 1 .
Αιτιολόγηση: Επειδή η f είναι συνεχής στο , έπεται ότι είναι συνεχής

και στο σημείο x 0  4 . Επομένως:
f  4   limf  x   lim
x 2  7x  12
 lim
 x  4 x  3  1
x 4 x 4 x4 x  4 x4
Επομένως ο ισχυρισμός είναι αληθής.
12. Αν η f είναι συνεχής στο  1,1 και f  1  4 , f 1  3 , τότε υπάρχει
πραγματικός αριθμός x 0   1,1 τέτοιος, ώστε f  x 0   π .
Αιτιολόγηση: Επειδή η f είναι συνεχής στο  1,1 με f  1  f 1 και
επιπλέον 3  π  4  f 1  π  f  1 , από το θεώρημα ενδιάμεσων τιμών,
υπάρχει x 0   1,1 τέτοιος, ώστε f  x 0   π . Επομένως ο ισχυρισμός είναι
αληθής.
II. Να κυκλώσετε τη σωστή απάντηση σε καθεμιά από τις παρακάτω

περιπτώσεις.
407
1. Αν lim f  x   , lim g  x   m , ,m και f  x   g  x  κοντά στο x 0 ,
x x0 x x0
τότε κατ’ ανάγκη θα είναι:

A) m B) m Γ) m Δ) m Ε) m 
Αιτιολόγηση: Γνωρίζουμε ότι όταν ισχύει f  x   g  x  κοντά στο x 0 και
υπάρχουν τα όρια lim f  x  , lim g  x  , τότε lim f  x   lim g  x  .

x x 0 x x 0 x x0 x x0
Επομένως lim f  x   lim g  x    m και σωστή απάντηση είναι η Β.

x x0 x x0
2. Το όριο lim
1  2x  2 3
είναι ίσο με:

 x  1
x  2 3
A) 8 B) 1 Γ) 0 Δ)  Ε) 8
3
 2 1 
3
 1 
1  2x  2 3  x  x 2  2  x6  2  2 
 2 
3
    x 
lim  lim  lim  3  8 ,
 x  1
x  3 x  3 x  3
2
 2 1  6  1  1
 x 1  x 2   x 1  2 
    x 
1
αφού lim  0.
x  x 2
Επομένως σωστή απάντηση είναι η Ε.
x3  x 2  1  x3  x 2
3. Το lim είναι ίσο με:
x  x2
A)  B)  Γ) 1 Δ) 1 Ε) 0
lim  x 3  x 2  1  lim x 3   , άρα x3  x 2  1  0 κοντά στο  , οπότε

x  x 
για το όριο έχουμε:
408
x3  x 2  1  x3  x 2 x3  x 2  1  x3  x 2 1
lim  lim  lim 2  0
x  x2 x  x 2 x  x
Επομένως σωστή απάντηση είναι η Ε.
x 3  x 2  2x
4. Αν το lim δεν υπάρχει, τότε:
x x0 x3  x
A) x 0  0 B) x 0  2 Γ) x 0  1 Δ) x 0  1
Αιτιολόγηση: Έχουμε:
Για κάθε x   1, 0,1 είναι
x 3  x 2  2x x  x  x  2   x  1 x  2  x  2
2
   .
x3  x x  x 2  1  x  1 x  1 x  1
x 3  x 2  2x x  2 x0  2
Για κάθε x 0   1 είναι lim  lim 
x x 0 x 1 x0  1
x x0 3 x  x
Για x 0  1 είναι :
x 3  x 2  2x x2  1    1

lim  lim  lim   x  2    
x 1 x3  x x 1 x  1 x 1  x  1 
x 3  x 2  2x x2  1    1
και lim  lim
x 1 x  1
 lim 
x 1  x  1
 x  2    
x 1 x3  x 
x 3  x 2  2x x 3  x 2  2x
Επειδή είναι: lim  lim , έπεται ότι δεν υπάρχει
x 1 x3  x x 1 x3  x
x 3  x 2  2x
το όριο lim .
x 1 x3  x
x 3  x 2  2x
Επομένως το όριο lim δεν υπάρχει, μόνο αν είναι x 0  1 .
x x0 x3  x
Άρα σωστή απάντηση είναι η Δ.
III.
1. Δίνονται οι συναρτήσεις
1 1
f x   1 και g  x   .
 x  2 x 1
2 2
409
Από τους Παρακάτω ισχυρισμούς λάθος είναι ο:
Α) η g είναι συνεχής στο 2
Β) η f είναι συνεχής στο 1
Γ) η g έχει δυο σημεία στα οποία δεν είναι συνεχής
Δ) lim f  x   1 .
x 
Αιτιολόγηση: Είναι Df   2 και Dg   1,1 .
 Η συνάρτηση g είναι συνεχής στο πεδίο ορισμού της ως ρητή και
επειδή 2  Dg , η g είναι συνεχής στο 2 .
 Η συνάρτηση f είναι συνεχής στο πεδίο ορισμού της ως ρητή και

επειδή 1 Df , η f είναι συνεχής στο 1 .
 Η g ως ρητή στο , δεν έχει σημεία ασυνέχειας.
 1 
 lim f  x   lim   1  0  1  1 .
x   
  x  2
x  2

Επομένως ο λανθασμένος ισχυρισμός είναι ο Γ.
2. Ποια από τα παρακάτω όρια είναι καλώς ορισμένα;
Α) lim x 20  x  1 Β) lim x 20  x  1
x 0 x 0
Δ) lim 3x 9  x  1
Γ) lim 3x 9  x  1 x 
x 
ΣΤ) lim ln  x 3  x  1

Ε) lim ln  x 3  x  1 x 0
x 0
410
  
Επειδή lim x 20  x  1  1  0 , έπεται ότι x 20  x  1  0 κοντά στο
x 0
x 0  0 , οπότε το όριο είναι καλώς ορισμένο.
  
Επειδή lim x 20  x  1  1  0 , έπεται ότι x 20  x  1  0 κοντά
x 0
στο x 0  0 , οπότε το όριο δεν είναι καλώς ορισμένο.
    
Επειδή lim 3x 9  x  1  lim 3x 9   , έπεται ότι 3x9  x  1  0
x  x 
κοντά στο  , οπότε το όριο είναι καλώς ορισμένο.
    
Επειδή lim 3x 9  x  1  lim 3x 9   , έπεται ότι 3x9  x  1  0
x  x 
κοντά στο  , οπότε το όριο δεν είναι καλώς ορισμένο.
  
Επειδή lim x 3  x  1  1  0 , έπεται ότι x 3  x  1  0 κοντά στο
x 0
x 0  0 , οπότε το όριο είναι καλώς ορισμένο.
  
Επειδή lim x 3  x  1  1  0 , έπεται ότι x 3  x  1  0 κοντά στο
x 0
x 0  0 , οπότε το όριο δεν είναι καλώς ορισμένο.
3. Δίνεται η συνάρτηση f η οποία είναι συνεχής στο διάστημα Δ  0,3 με
f  0   2 , f 1  1 και f  3  1 .
Ποιος από τους παρακάτω ισχυρισμούς δεν προκύπτει κατ’ ανάγκη από
τις υποθέσεις;
Α) Υπάρχει x 0   0,3 τέτοιος, ώστε f  x 0   0 .
Β) lim f  x   1 .
x 3
Γ) limf  x   f  2  .
x 2
Δ)  1, 2  f  Δ  .
411
Ε) Η μέγιστη τιμή της f στο  0,3 είναι το 2 και η ελάχιστη τιμή της
το 1 .
 Ο ισχυρισμός Α προκύπτει με εφαρμογή του θεωρήματος Bolzano για
τη συνεχή συνάρτηση f στο διάστημα  0,3 (αφού f  0  f  3  2  0 ).
 Αφού η f είναι συνεχής στο Δ  0,3 , έπεται ότι είναι συνεχής στο
x 0  3 . Άρα lim f  x   f  3  1 . Δηλαδή ο ισχυρισμός Β προκύπτει

x 3
από τις υποθέσεις.

 Αφού η f είναι συνεχής στο Δ  0,3 , έπεται ότι είναι συνεχής στο
x 0  2 . Άρα limf  x   f  2  . Δηλαδή ο ισχυρισμός Γ προκύπτει από τις

x 2
υποθέσεις.
 Η f ως συνεχής στο διάστημα Δ  0,3 με f  0   f  3 , από το
θεώρημα ενδιάμεσων τιμών, παίρνει όλες τις ενδιάμεσες, των f  3  1
και f  0   2 , τιμές, οπότε 1,2  f  Δ  . Δηλαδή ο ισχυρισμός Δ
προκύπτει από τις υποθέσεις.

 Η f ως συνεχής συνάρτηση σε κλειστό διάστημα, από το θεώρημα
μέγιστης και ελάχιστης τιμής, λαμβάνει στο  0,3 μέγιστη και ελάχιστη
τιμή. Ο ισχυρισμός Ε όμως δεν προκύπτει από τα δεδομένα, καθώς η f

δεν παίρνει κατ’ ανάγκη το μέγιστο και το ελάχιστό της στα άκρα του
διαστήματος. Αυτό θα συνέβαινε π.χ. αν η f ήταν γνησίως μονότονη.
412
Ε.1 Έννοια συνάρτησης
Πεδίο ορισμού
1.1. Γραφική παράσταση συνάρτησης
α. Df  και f  Df    1,  Σημεία Τομής με τους άξονες
β. Df   ,0  1,  και Σχετική θέση γραφικών παραστάσεων
f  Df    , 2  1,   1.6.
γ. Df  και f  Df   Σημεία Τομής Cf :  4,0  ,
α.
1.2. Σημεία Τομής Cg :  4,0 ,  0,-2
α. Df   1,0,1
 1 
β. Df   1,  ,1
 2 
 1 
γ. Με διαφορά τετραγώνων καταλήγουμε :Df    ,1
 2 
1.3.
 1
α. Df   , 
 2
β. Df   , 4  0, 
γ. Df   , 1  1,    
f  Af   0,   και g Ag   2,  
δ. Df  1,   β. Σημεία Τομής Cf :  0,2

ε. Df   ,1  2, 
στ. Df   2,3   3,  
ζ. Df   3,0  3, 
η. Df   1,1   2, 
θ. Df 
 3
ι. Df  1, 
 2
ια. Df  0,1  1, 2
1.4. f   1, 

α. Df  *
γ. Σημεία Τομής Cf :  0,3 , (1- 3 4, 0)

β. Df  0,2   2,  
γ. Df   1,3
3
δ. Df   
2
ε. Df 
1.5.
α. Df   0,2
β. Df   0,2
γ. Df   0,1  1,  
δ. Df   0,   f 
ε. Df   0,   δ. Σημεία Τομής Cf :  2,0
557
1
β. Για x  0, έχουμε:
2
 1 1 
f  x   g  x   ...  x   , 1   0,    ,  
 2  2 
γ. Για την f πρέπει x  3  0  x  3

f  x   g  x   ...  x 3,7 
δ. Για x  0 είναι
1 
f  x   g  x   x   ,e   (e6 , ).
f  Af    ,1  1,  e 
Για x  0 είναι f  x   g  x   x   ,e2 .

1
1  ε.
ε. Σημεία Τομής Cf :  ,0  e 
4 
1.10.
α.
f  Af    ,3  3, 

f    2, 
1.7.
β.
α. Α  0,2 , Β1,0 , Γ  4,0 
β. x   ,1   4,  
1.8.
α.
f    2, 
γ.
Όταν α   ,  μια ρίζα, όταν α   ,   δυο

1 1
β.
 e e 
ρίζες.
1.9. .
x 3
α. f (x)  g(x)    ...
2x  1 x  2
1  f *

 x   , 2    ,1  3,  .
2 
δ.
558
Ε.1: Π.ορισμού- Γραφ. παράσταση-Σύν.τιμών – Υποδείξεις ασκήσεων προς λύση
δ. Ελάχιστο για x  1 και x  0,x  4 το

f  1  f  0  f  4  2 και μέγιστο στο x  2
το f  2  2

2x  6 ,  3  x  2

 2x  3 ,  2  x  1
 1 1
ε. f  x     3 , 1 x  
 x 5
1 2
 x 2 , 0x2
2
f   0,     0,    x  2 , 2x4
1.11.
α. Από την υπόθεση έχουμε:
f 1  1  2β  1  β  
1 1.14.
2
α. Df   ,2   2,  και f  Df    4,4 ,
1
f  1  1  2α  1  α 
2  
Dg   ,1  1,  και g Dg   4,4  ,
Dh   ,0   0,1  1,  και

β. Για κάθε x  *
είναι:
h  Dh    3,0   0,3
 1
 x , αν x  1
x 1  x 1  β. i) f  x   0  x  0 και
f x    1, αν 1  x  1 και x0
2x  1 ii) f  x   2  x 1,2
 , αν x  1
 x
iii) g  x   2  x  1,2  και
Η γραφική παράσταση της f φαίνεται στο παρακάτω
σχήμα: iv) 4  g  x   2  x   2, 1
 3  1
v) 2  h  x   2  x   ,     1,0    0,   1,  
 2  2
1.15.
α.  ,1  1, 
1.12. f 1  0 και f  2  e   2e . Προκύπτουν α  2 και β.  3, 
β 1 γ.  , 
1.13. δ.  4,0
ε. 0,1
 1
α. Df   3,    0,2  2,4 στ.  2, 
 5
β. f  Df    2,2 ζ. 3, 
γ. Γνησίως αύξουσα σε καθένα από τα 1.16.
α. R  1
 1
διαστήματα  3, 2 και  1,   και 0,2 
 5 x2  x  1
β. f x 
και γνησίως φθίνουσα στα διαστήματα  2, 1 x 1
και  2,4 γ. Για x2

δ.  ,1  5, 
559
Κατασκευή συνάρτησης x
β. AΔ  ,x  0 .
1.17. x 1
2
x x
2
Α
1.22. Ε τετρ.     και
y 4 16
 20  x   20  x 
2 2
Ε κύκλου  πρ2  π    . Άρα το άθροισμα

 2π  4π
των εμβαδών των δύο σχημάτων είναι :
Β Γ
x 2  20  x 
2
Δ Εx   (σε cm2 ), όπου x   0,20 .
16 4π
1 1
Ε   ΒΓ  ΑΔ   x  15 15  x  με 0  x  15 . 1.23. Από την ομοιότητα των τριγώνων ΑΒΓ και
2 2
ΑΒ ΑΓ 2h
1.18. ΔΕΓ έπεται ότι   x ,0  h  3
ΔΕ ΔΓ 3h
1.24. Τα τρίγωνα ΑΚΝ , ΚΒΛ , ΛΓΜ και ΔΝΜ είναι
ίσα διότι είναι ορθογώνια και έχουν δύο αντίστοιχες
πλευρές ίσες
Άρα τα τρίγωνα αυτά είναι ισεμβαδικά με εμβαδόν με

1
x(4  x) . Επομένως το εμβαδόν του ΚΛΜΝ
2
προκύπτει αν από το εμβαδόν του τετραγώνου ΑΒΓΔ
αφαιρέσουμε τα εμβαδά των τεσσάρων ίσων
2 4
ορθογωνίων τριγώνων, δηλαδή
Π  x   x   x2  2 , x  0 . Ε  x   ΕΑΒΓΔ  4  ΕΑΚΝ
x x
1.19. Προκύπτει Ε  x   2   x 2  4x  8 , x   0,4
1.25. Το ΑΒΓΔ είναι ορθογώνιο, επομένως η γωνία Β

είναι ορθή, άρα βαίνει σε ημικύκλιο. Δηλαδή η ΑΓ είναι
διάμετρος του κύκλου, άρα ΑΓ  2ρ  10 .
Το τρίγωνο ΑΒΓ είναι ορθογώνιο, επομένως από το
Πυθαγόρειο Θεώρημα έχουμε:
ΑΓ2  ΑΒ2  ΒΓ2  ΒΓ2  ΑΓ2  ΑΒ2  ΒΓ2  102  x 2 .
Επειδή ΒΓ  0 και επιπλέον x  2ρ  10 (χορδή του
κύκλου) έχουμε ΒΓ  100  x 2 , 0  x  10 .

α. Π  x   2x  2 ln x ,x  0 Το εμβαδόν του ορθογωνίου είναι ίσο με:
β. Ε  x   x lnx ,x  0  ΑΒΓΔ  ΑΒ  ΒΓ  x 100  x 2 ,0  x  10.
1.20. Επομένως η συνάρτηση που δίνει το εμβαδόν του

α. Αf   , 2   2,  ορθογωνίου είναι η: f  x   x 100  x 2 , 0  x  10 .
β. Επειδή το σημείο Μ  x, y  ανήκει στη γραφική
παράσταση της f , είναι: y  x 2  4 με x  Αf
Πεδίο ορισμού
Επομένως είναι:
1.26.
 ΟΜ  x 2  y2  x 2  x 2  4  2x 2  4 .
α. Df  ln 2,  
x   , 2   2, 
β. Df  1,e  1   e  1, 
1.21. γ. Df   ,0  1, 
1 1
α. Ε  ΟA  ΑΜ  x x,x  0  1
2 2 δ. Df   0,   1,  
 e
560
Ε.1: Π.ορισμού- Γραφ. παράσταση-Σύν.τιμών – Υποδείξεις ασκήσεων προς λύση
ε. Df   ,0   0,2  3,   3 

β. f  x   g  x   x   e 4 ,e 
στ. Df  1,    
ζ. Αf   κπ,κ   γ. f  x   g  x   x   2,0   2, 
η. Αf 
 π 
 2κπ  ,κ  
1.34.
 2  α. x 0 , x 1 , x 3
 π 7π  β. f  x   0  x   ,1  3,  
θ. Αf   2κπ  ,2κπ  , κ  
 6 6 
1.27.
α. Df   2,6
1.35.
α. Df   0,2
β. Df   3, 2   2,3
γ. Df  0,1   17  
 ln   
f  x   0  x     ,2 
2
δ. Df  0,1 β.
 ln 4 
 
1.28.  
α. Df   , 4   4, 1  3,4   4,  Σύνολο τιμών
β. Df   , 2  1,  1.36.
γ. Df   , 2   2,0  1,2   2,  α.  1
δ. Df   2,3 x 2  x  2  x  1 x  2 
β. f x  
x 1 x 1
ε. Df   2,  
γ. Για x   3
1.29.
δ.
α. Df   ,3
1.37.
β. Df  *
α.  0,1
γ.   
Df  ,  2   2, 1  1, 2      2,   x2  1
β. f x 
1.30. x
α. Df   0,ln 2   ln 2, 
γ. Για x  1
δ.  , 2   2, 
β. Df   0,e
Κατασκευή συνάρτησης
 1
γ. Df   0,    e,   1.38. Αν x, y οι κάθετες πλευρές του τριγώνου ΑΒΓ ,
 e
1.31. 242
τότε ΒΓ  x   x 2  , x>0
α. Df  1,2 x2
β. Df  ln  e  1 ,   1.39. Ε  x  
1
100x  x 2  ,0  x  100
2
γ. Df   ,0  2, 
1 λ2
1.40. Ε   ΟΑ  ΟΒ  
1
δ. Df   6, 3  2,1  2λ 
2 2 λ
1.32.  1  λ  2 2
  ,λ  0
α. λ  1,   1  λ  2  2
2
   λ
λ 1,   λ  1  λ  2
2
β. 2
  ,λ  0
γ. λ  1,9  2 λ
Γραφική παράσταση συνάρτησης 1.41. Το γραμμοσκιασμένο χωρίο είναι τραπέζιο με

Σχετική θέση γραφικών παραστάσεων βάσεις h  2, 2h  2 (προκύπτουν από τον τύπο της
1.33. ευθείας για x το h και το 2h αντίστοιχα) και ύψος h
1  Επομένως είναι
α. f  x   g  x   x   3 ,1   e3 ,  
e   h  2   2h  2 h  3h  4 h
Εh    με h  0 .
2 2
561
Ε.2 Ισότητα πράξεις και σύνθεση

συναρτήσεων
 Ισότητα συναρτήσεων  2x  1 ln x ,  0,2

2.1.  fg  x    x ln x ,  2,3
α. Df   1,1  Dg και 
 x  2x  3 , 3,  
f  x   ln 1 – x  – ln  x  1  g  x  Άρα f  g .
 2x  1
β. Δεν είναι ίσες αφού τα Df και Dg δεν είναι  ln x ,  0,1  1,2

ίσα. f   x
γ. Df  0,9   9,  και Dg  0,   . Άρα f  g .  x   ,  2,3
g  ln x
δ. Είναι Df  Dg  0,  και f  g.  x
 , 3,  
ε. Είναι f  g  2x  3
2.2. α  2, β  3  Σύνθεση συναρτήσεων

2.3. f 1  g 1  α  β 2.8.
 Πράξεις με συναρτήσεις
α. Df   1, Dg    1
2.4. Επειδή f 1  2 και g 1  1 , παίρνουμε:
x  x+2
2
β.  f  g  x   , x  1
α.  f  g 1  3 x2  1
β.  f – g 1  1  f  g  x  
1
,x  1
x  1
γ.  f  g 1  2 γ. Df g   1 , Dg f   0,1 . Επομένως δεν
f  είναι ίσες.
δ.   1  2
g δ. δεν είναι ίσες, αφού Dg f   0,1 , ενώ
2.5. Df g   1
α. Είναι Αf   ,4 και Αg   , 1  1,  2.9. 8
β. Οι συναρτήσεις S  f  g,D  f – g και Ρ  f  g 2.10. f g  x   25   x 2  3x  1 , x  1,4
2
έχουν πεδίο ορισμού το σύνολο

2.11. f  g  x    ln  ex  2  1 , x   0,1
Αf  Αg   , 1  1,4 και τύπους:
g  f  x    ex  2 , x  1,e  2
S x   f  x   g  x   4  x  x 2  1
2.12.
D x   f  x   g  x   4  x  x2  1 α.
Ρ  x   f  x  g  x   4  x x2  1 


2
 x 4 , x4
g g  x   
g 
 x , 0x4
Η συνάρτηση R ορίζεται στο σύνολο
f
β.  g g  x   x , για x 0,4
gx x2  1
 , 1  1,4 και έχει τύπο: R  x   
f x 4x 2.13. Df g   2, 1  1,2
2.6. Df g   2,2 , D 1   4, 3   3,2 , 2.14.  ,0  4, 

g
2.15.
1 1 f 
D f   2,2  ,  f  g  2   3 ,    1  ,    0  
4
g 3 g 3 α. 1, 
g
 1
β. Dg   ,    1,  
2.7. Df  Dg   0,    7
 nx  2x  1, 0  x  2 2.16.

f  g  x    x  nx, 2  x  3 α. 1 7
 2, 2
 
 x  2x  3, x  3
562
E.2: Ισότητα πράξεις και σύνθεση συναρτήσεων – Υποδείξεις ασκήσεων προς λύση
β.   7, 1 Για x το –x παίρνουμε

 
x f  x   f  x   2  2f  x   0  2 . Με πρόσθεση
x2  x προκύπτει f  x   –f  x 
2.17. f x 
3
β. Στην  2  αντικαθιστούμε με το f  x   –f  x  και
2.18.
1 2 1 3
gx   x  x 
4 2 4 παίρνουμε f  x   x η οποία επαληθεύει την 1 .
2.19. g  x   3ln  x  1 
e2
, x  1,   2.27.
x 1
α. Να θέσετε x  y  0
2.20. f  x   x3  3x 2  8x  5
β. Για x  0 και y  έχουμε f(-y)=f(y), y  .
2.21. γ. Να διακρίνετε περιπτώσεις x  0 , x  0
α. f x  4  x , με x  0  ΘΕΩΡΗΤΙΚΈΣ ΑΣΚΉΣΕΙΣ
β. f  x   x 2  2x  2,x  1 2.28.
α. Για x  1 και x  f  1 είναι f  1  1
γ. f  x   x2  4 , x 
β. Για x  2 και x  f  2 είναι f  2  2
2.22. γ. Για x  1 και x  f 1 είναι f 1  1
α. f  x   x 2  1, x 
δ. Για x  2 και x  f  2 είναι f  2  2
β. f  x   x 2  5x  7,x 
ε. Για x  0 και x  f  0 είναι f  0  0
γ. f  x   e2x  4ex  1,x  2
 Συναρτησιακές σχέσεις
2.23.  α,β    4,5 ή  α,β   4, 19 Εύρεση τύπου συνάρτησης.
 Συμμετρίες 2.29.
2.24. α. Για x  y  0
α. Είναι x 2  1  x 2  x  x . Άρα x2  1  x  0 β. Για y το –x
για κάθε x  . γ. Για y το –y
  2.30. Να θέσετε όπου x το

1
και f  x  
2x 4  3
2
x2  1  x2
β. 
f  x   ln x  x 2
 1  ln
x2  1  x
 x 5x 2
2e4x  3
2.31. Όμοια, όπου x το x και f  ex  
....   ln  
x 2  1  x  f  x  5e2x
και
f  x   0  ....  x  x 2  1  1  2x 4  3
γ. μετά θέτουμε ex  y και καταλήγουμε f  x  
5x 2
x 2  1  1  x 2 
  x  0
x2  1  1  x    
 1 x  0   x 1 2.32.
 
α. Θέτουμε όπου x το 1  x και f  x   x 2 .
Άρα μοναδικό κοινό σημείο είναι το Α  0,0
β. Κατά τα γνωστά, μετατόπιση της Cf κατά 2
2.25.
μονάδες δεξιά.
α. Θέτουμε όπου x το x και προσθέτουμε κατά
μέλη. Προκύπτει: 2.33.
f 2  x   f 2  x   2f  x  f  x   .....  α. Η f είναι περιττή, άρα f  x   f  x  1 για
κάθε x  . Η 1 με x  0 δίνει f  0  0 .
f  x   f  x   0  f  x   f  x 
2
β. Όμοια προκύπτει: β. H σχέση f  x   x3  2 για x το –x δίνει:

g 2  x   g 2  x   2g  x  g  x   .....  f  x    x   f  x   x3  f  x   x3 Από τις f  x   x 3
3
g  x   g  x    0  g  x   g  x 
2
και f  x   x3 παίρνουμε ότι f  x   x3 , x  .
2.26. γ. Κατά τα γνωστά.
α. Είναι 2.34. f  0  f 1  0
x f  x   f  x   2  2f  x   0 1
2.35. f  0  f  2  f (2)  0
563
2.36. 2.43. Οι συναρτήσεις f  g,f – g και f  g έχουν

α. Όπου x το f  x  πεδίο ορισμού το σύνολο D  1,3   3,  και τύπους
β. f  2  2 αντίστοιχα:
x2  4
2.37. α. Για
x
 u στο πρώτο μέλος της   f  g  x   x 1 
e2 x 2  3x
ανισότητας και έχουμε f (x)  ln x  2 x2  4

  f  g  x   x 1 
x 2  3x
β. Είναι η lnx μετατοπισμένη κατακόρυφα
πάνω κατά 2 μονάδες x2  4
  f  g  x   x 1
2 x 2  3x
γ. (e ,0)
eημx  e ημx  2x Επιπλέον D f  1,2   2,3  3,   και
2.38. Για x  0 έχουμε f (x)  g
x2
και έπειτα θέτουμε όπου x το –x. f   x 2  3x  x  1
  x 
g x2  4
1
2.44.
1
  x  2 , x  0, x  2
Επιπλέον ασκήσεις για εξάσκηση g x  2x
f 
   x   x  1, x  0, x  2
g
 Ισότητα συναρτήσεων
 x 2  x  1, αν x 1
2.39. 2.45.

 f  g  x    3x  1, αν 1  x  2
α. Af  Ag , ίσες για x   ,1  1,   2x  x 2 , αν x2

β. Είναι f  g για x 0,1  1, 
 x2
 , αν x 1
γ. Af  Ag , ίσες για x   ,0
x 1
f   2x
Είναι Af  (,0)  3,  και    x   ....   , αν 1  x  2
g x 1
Ag   ,0  3,  Είναι ίσες στο x   ,0.  2
  x , αν x2
δ. Af  Ag  [0, ) και f=g. 
ε. Είναι ίσες στο  0,  .
2.46. Είναι ω2  ω  2  0 για κάθε ω . Οπότε
στ. Είναι ίσες.
ζ. Είναι ίσες. g  x   0,x  .
η. Είναι ίσες στο  2, 
x2  x  4
θ. Είναι ίσες στο x   3,2 2.47. Είναι f  x    0, x 
x  f x  3
2
f
ι. Είναι ίσες στο  1,  
2.48.
2.40.
α. Είναι ίσες α. 0Α
β. Είναι ίσες στο Df  0,4   4,9  9, 
β.  e,0 ,  e,0 
f x gx
2.41. Από την  προκύπτει ότι
2  f (x) 2  g  x   Σύνθεση συναρτήσεων
συναρτήσεις f ,g είναι ομόσημες. 2.49.
 Πράξεις με συναρτήσεις α. f1 f3
2.42. β. f 2 f1
α. Είναι Αf   6 και Αg   6,6 , άρα η γ. f2 f3 f1
συνάρτηση S  f  g έχει πεδίο ορισμού το δ. f3 f 2

ε. f3 f1 f1
σύνολο  6,6 .
στ. f 2 f 2 f3
β. Για κάθε x   6,6 είναι:
1 x 1
S x    
2x  12 36  x 2 2  6  x 
564
E.2: Ισότητα πράξεις και σύνθεση συναρτήσεων – Υποδείξεις ασκήσεων προς λύση
2.50. γ. 1,e
α. Είναι f g  x   4ημx  1 με Df g  ,
2.61. β  5α – 5 .
 g f  x   2ημ  2x  1 με Dg f  και
αg  x   β
2.62. g g  x    ...  x
f f  x   4x  3 με Df f  . 2g  x   α
1 α 
β. Είναι f g  x   με Df g  , Π.Ο.g g   
x2  3 2
1
 2 αg  x   β
g f  x   5 με Dg f  και  g g  x    ...  x
 x  2 2g  x   α
2
x2  5 2.63. Έστω g  x   c, x  ,c  . Τότε g  f  x    c

f f  x   με Df f   2,  .
5  2x  2
f  g  x    f  c  , άρα f  c   c για κάθε c
2.51. g f  x   4x 2  4x  2 με x 0, 1 και
 Συμμετρίες
f g  x   2x 2  1 με x   2,1
2.64.
2x  8  7
2.52. f g  x   , x  3,  , α. Α  2, Περιττή
3x  7  3
β. Α   2,2 , Άρτια
5  9
 g f  x   , x  2,  
2x  9  2 γ. Α  , Άρτια
2.53.
5
,0 δ. Α   3,3 , Περιττή
9
1  2x
ε. Α . Ο τύπος της f γίνεται f  x   .Η
2.54. Αgof   2,   ,  g f  x   x2 2 2  2x  1
2.55. Αgof   2,7  ,  gof  x   7  x f είναι περιττή.

στ. Α . Περιττή
2.56. f g  x   2 1  x  1 , x  1,1 ,
2
ζ. Α   2,2 Άρτια
 g f  x   4x  4x2 , x 0,1
2.65.
2.57.
α. Είναι Df  .
α. Βασική ημx,3x 2  x
Για x  1 είναι f  x   –x  2  –f  x 
β. Βασική συνx  1,ημx Για x  1 είναι f  x   –x – 2  –f  x 
γ. Βασική 2x ,ημ x,
1
3 Για 1  x  1 είναι f  x   –3x  –f  x 
x
β. Η γραφική παράσταση της συνάρτησης είναι:
δ. Βασική 3x2  5,συνx,2x2  3
2
ε. Όπου f1  x   , f  x   ex  1 και f3  x   x,
x 2
οπότε f  f3 f2 f1
στ. Όπου f1  x   2x  1 , f2  x   x , f3  x   ημx και
f 4  x   3x 2  2
οπότε f  f4 f3 f2 f1
2.58.
2x 2  5 , x    5, 5 
 γ. Είναι f   
 4
 fog  x   x  6x  11, x  ,  5 
2
   5,3
 Θεωρητικές ασκήσεις
 2
4x  12x  11, x   3,   2.66. Με τη βοήθεια του ορισμού, π.χ. το β

 g περιττή
2.59. g  x   ex , h  x   x ln x , f  x   g  h  x  f g  x  =f  g  x    f  g  x   
2.60.  f περιττή
  f  g  x      f g  x 
α.   1,1
2.67.
β.  4,5
565
α. Για x το f  x  . f  2 – x  ,f  x  1 και αφού βρούμε το f  x  1
β. Έστω y0  . Αν x 0  f  f  y0   , τότε καταλήγουμε f  x   x 2 , δεκτή.

f  x0   .....  y0 . Άρα f  Df   2.76.
 Συναρτησιακές σχέσεις α. Θέτουμε x  0 στη μία και x  y  0 στην άλλη.
Εύρεση τύπου συνάρτησης. β. Θέτουμε y  –x
2.68. γ. Είναι f  x   x3 και έτσι f  x   x3 .Από το
α.
1
Από τον τύπο της f για x το παίρνουμε: ερώτημα (β) προκύπτει f  x   f  x  .
x
Προσθέτουμε και προκύπτει ότι f  x   x3 . Αλλά
1 x 1
1
1 x  x  x 1 . f  x   x3 .
f 
 x  1 1 x 1 1 x δ. Η f είναι περιττή
x x
β. Σύμφωνα με το ερώτημα (α) και την υπόθεση 2.77. Με άτοπο, για x  3 και x  3
παίρνουμε: 2.78. Εκτελούμε πράξεις και καταλήγουμε
 1  1  x x 1 1  x  x 1 [f  x   2]2  [g  x   2]2  0
f x  f      0
 x  1 x 1 x 1 x
2.69. Για κάθε x  0 είναι:  f  x   g  x   2 ,x 
1
ln   2.79. Εκτελούμε πράξεις και καταλήγουμε
1
f   x    ln x 
ln x
 f  x  [f  x   h(x)]2  [g  x   h(x)]2  0 
 x  1  ln 2  1  1    ln x  1  ln 2 x
2
 
x
f  x   g  x   h(x) ,x 
2.70. Για κάθε x  0 είναι f  1    x ln x2 και
2
x  1 x 2.80. Έχουμε

αντικαθιστούμε στο πρώτο μέλος της αποδεικτέας. g2 (x)  f (x)h(x) & 2g(x)  f (x)  h(x)  ......
1  f (x)  h(x) και έπειτα g(x)=f(x).
2.71.
1 ex
Για κάθε x  0 είναι: f  x    .
1 1
2.81. Έχουμε f  x   g  x   2x x  και
1 e x
1  ex
1
1 1
Dh  [ ,1]
1 ex 1  ex
Επομένως είναι: f  x   f  x   1
 1
 1
1 . 2
1 e x
1 e x
1 e x
2.72. Είναι:
ex e1x
f  x   f 1  x    
ex  e e1x  e
ex e
   ...  1
e  e e  e  ex
x
2.73.
α. Για x  y  0
β. Για x  0 παίρνουμε
f  y   f  y   f  y   0, y  ή f  x   0 για
κάθε x  , δεκτή.
2.74.
α. Είναι f  0  0 και από την
f  x  y   f  x   f  y  για x  y  0 προκύπτει
ότι f  0  0 , άρα f  0  0 .
β. Για y  x προκύπτει
f  x   f  x   0  ...  f (x)  x
2.75. Από τη σχέση x  1  2  x  x  1  x , θέτουμε

όπου x το 1  x και παίρνουμε σύστημα για τα
566

ΔΕΙΓΜΑ1 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

ΔΕΙΓΜΑ1 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΔΕΙΓΜΑ1 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ν. Ζανταρίδης Κ.

Απαγορεύεται σε όλα τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου, η

Στοιχεία επικοινωνίας συγγραφέων:

Ζανταρίδης Νικόλαος : nikoszantar@yahoo.gr

Τηλέγραφος Κωνσταντίνος : tilegrafos@yahoo.gr , 6974033501

Αθανασιάδης Κωνσταντίνος : stoxos@otenet.gr , 6944737543

Παντούλας Περικλής : per_pant@yahoo.gr

Σελίδες 650 . Σχήμα 17 Χ 24

Εκδόσεις : Ζανταρίδης Τηλέγραφος , http://zanthl.blogspot.gr/

 Τα απαραίτητα από τη θεωρία στοιχεία, μαζί με σχόλια, παρατηρήσεις και

Ελπίζουμε και ευχόμαστε πως αυτοί που θα το μελετήσουν, θα ωφεληθούν σημαντικά

 Αν γνωρίζουμε τις συναρτήσεις f g και g , πως

 Συναρτησιακές σχέσεις-Θεωρητικές ασκήσεις

 Μορφές 00 ,    ,1 , 0

 Εφαπτομένη που διέρχεται από γνωστό σημείο

Ε.1 Η έννοια της συνάρτησης

Ερώτηση Έστω Α ένα μη κενό υποσύνολο του . Τι ονομάζεται

Έστω A είναι ένα μη κενό υποσύνολο του . Ονομάζουμε

Θα ασχοληθούμε μόνο με συναρτήσεις που έχουν πεδίο ορισμού διάστημα

Όταν θα λέμε ότι “Η συνάρτηση f είναι ορισμένη σ’ ένα σύνολο A1 ”, θα

Δηλαδή το σύνολο τιμών της f είναι το:

Πεδίο ορισμού συνάρτησης

κατά σύμβαση το ευρύτερο υποσύνολο του στο οποίο η παράσταση f  x  έχει

νόημα πραγματικού αριθμού.

Για να ορίζεται μια πραγματική συνάρτηση f πρέπει να γνωρίζουμε:

α. Το πεδίο ορισμού της A

Το πεδίο ορισμού της f αποτελείται από όλους εκείνους τους πραγματικούς

Οι πολυωνυμικές συναρτήσεις και οι συναρτήσεις ημx,συνx , α , ( α  0 ), έχουν

Γενικά ακολουθούμε τον παρακάτω πίνακα:

Συνθήκη ώστε η παράσταση

Συνάρτηση f f  x  να έχει νόημα

Να βρεθεί το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων:

Για τη λύση της ανίσωσης  x 2  x  2   x  1  0 βρίσκουμε αρχικά τις ρίζες των

και κατασκευάζουμε τον πίνακα,

Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι η ανίσωση  x 2  x  2   x  1  0

β. Το πεδίο ορισμού της f αποτελείται από όλους Δεν ξεχνάμε ότι:

έτσι από τον παρακάτω πίνακα,

προκύπτει ότι η 1 αληθεύει για κάθε x   3, 2.

έτσι από τον παρακάτω πίνακα,

προκύπτει ότι η  2  αληθεύει για κάθε x   , 6  1,   .

Γραφική παράσταση συνάρτησης.

Έστω f μια συνάρτηση με πεδίο ορισμού A και Oxy

Έστω f μια συνάρτηση με πεδίο y x=x0

 Η εξίσωση y  f  x  επαληθεύεται μόνο από τις συντεταγμένες των

τετμημένων των προβολών όλων των σημείων Cf

της γραφικής παράστασης πάνω στον άξονα

 Η τεταγμένη της ορθής προβολής του σημείου

 Το σύνολο τιμών f  Α  της συνάρτησης f

της Cf που να έχουν την ίδια τετμημένη x . O x

 Η καμπύλη του διπλανού σχήματος δεν

α) Η γραφική παράστασης της y

τον άξονα xx . (Σχήμα).

β) Η γραφική παράσταση της f y

αποτελείται από τα τμήματα της Cf y=| f (x)| y=f (x)

που βρίσκονται πάνω από τον άξονα

άξονα xx και από τα συμμετρικά, ως

γ) Η γραφική παράσταση Cg της συνάρτησης g  x   f  x  , είναι

y=f (x) y=f (-x)