Fungsi dan Persamaan

Kuadratik dalam Satu

Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Mengenal pasti dan menerangkan ciri-ciri ungkapan kuadratik dalam

satu pemboleh ubah

Ungkapan Kuadratik

 Satu ungkapan kuadratik ditulis dalam bentuk:

ax2 + bx + c

 Dengan keadaan: a, b dan c ialah pemalar

a≠0
x ialah pemboleh ubah
 Dua ciri utama:
a. Mempunyai hanya satu pemboleh ubah yang diwakili oleh sebarang
huruf
Contoh: 3x2 – 2x + 1

b. Kuasa tertinggi bagi pemboleh ubah itu ialah dua

Contoh: 3x2 – 2x + 1

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Contoh 1
Tentukan sama ada setiap ungkapan berikut merupakan ungkapan
kuadratik dalam satu pemboleh ubah atau bukan.

i) 2x2 + 3x - 6 Ialah ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh ubah.

1
ii) 2 - 6 Bukan ungkapan kuadratik – kuasa bukan nombor bulat.
x

iii) x3 + 8x + 5 Bukan ungkapan kuadratik – kuasa tertinggi pemboleh ubah ialah 3.

1 2
iv) k +2 Ialah ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh ubah.
6

v) 4m2 + 5n - 3 Bukan ungkapan kuadratik – terdapat dua pemboleh ubah.

1
vi) 3x + 8x
2 Bukan ungkapan kuadratik – kuasa bukan nombor bulat.

Matematik Tingkatan 4

1
 Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Menentukan nilai a, b dan c dalam suatu ungkapan kuadratik.

 Bentuk am suatu ungkapan kuadratik

ax2 + bx + c, a ≠ 0

a ialah pekali x2 c ialah pemalar

b ialah pekali x

 Contoh: 3x2 + 6x - 4
ax2 + bx + c

a=3 b=6 c = -4

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Contoh 2
Tentukan nilai a, b dan c bagi setiap ungkapan kuadratik yang berikut.

a) 5x2 – 2x + 3 b) 4x2 – 6
a=5 a = -4
b = -2 b=0
c=3 c = -6

1 1
c) m2 + 2m d) 2p2 - p+8
4 6
1 a= 2
a=
4 1
b=
b= 2 6
c= 0 c= 8

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Ungkapan Kuadratik

Sumber: Youtube – Don't Memorise

Matematik Tingkatan 4

2
 Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Mengenal fungsi kuadratik sebagai hubungan banyak kepada satu

Perbezaan ungkapan kuadratik dengan fungsi kuadratik adalah:-

Ungkapan kuadratik Fungsi kuadratik ditulis

ditulis dalam bentuk dalam bentuk
manakala
ax2 + bx + c f (x) = ax2 + bx + c

Matematik Tingkatan 4

Hubungan
banyak kepada
satu

Hubungan satu
kepada satu

Jenis-jenis
Hubungan Hubungan
banyak kepada
banyak

Hubungan satu
kepada banyak

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Mengenal fungsi kuadratik sebagai hubungan banyak kepada satu

Diberi f (x) = x2 – 4x + 3

f (x)
Apabila x = 0, y = 3
3
2 Apabila x = 2, y = -1
1
x Apabila x = 4, y = 3
0
1 2 3 4
-1

Dalam Ujian Garisan Mencancang, setiap garis yang selari dengan paksi-y
bersilang dengan graf pada satu titik sahaja.

Ini menunjukkan ungkapan kuadratik ialah satu fungsi.

Matematik Tingkatan 4

3
 Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Mengenal fungsi kuadratik sebagai hubungan banyak kepada satu

f (x) Satah Cartes
Objek Imej
3
x y
2
1 4•
3• • 3
x
0
1 2 3 4 2• • 0
-1
1•
0• • -1

Dalam Ujian Garis Mengufuk, garis yang selari dengan paksi-x bersilang dengan graf
pada dua titik, iaitu dua nilai x untuk satu nilai y.

Ini menunjukkan jenis hubungan suatu fungsi kuadratik ialah hubungan banyak kepada
satu.

Semua fungsi kuadratik mempunyai imej yang sama daripada dua objek yang berbeza.

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Bentuk Graf Fungsi Kuadratik

f (x) = ax2 + bx + c, a ≠ 0

 Bentuk melengkung digelar sebagai parabola

 Hanya terdapat dua bentuk graf

 Nilai a menentukan bentuk graf a

a>0 a<0

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Titik maksimum atau titik minimum bagi suatu fungsi kuadratik

f (x) f (x)

(x2 , y2)
y2

y1 (x1, y1)
x x
0 x1 0 x2

 Titik minimum diperoleh apabila  Titik maksimum diperoleh apabila

a > 0 dan graf berbentuk ‘ ’ a < 0 dan graf berbentuk ‘ ’
 y1 ialah nilai terendah bagi  y2 ialah nilai tertinggi bagi
koordinat-y dan x1 ialah nilai yang koordinat-y dan x2 ialah nilai yang
sepadan bagi y1. sepadan bagi y2.

Matematik Tingkatan 4

4
 a>0 - Titik minimum diperoleh
(Positif) - Graf melengkung ke bawah
(berbentuk ‘ ’)

Nilai a

a<0 - Titik maksimum diperoleh

(Negatif) - Graf melengkung ke atas
(berbentuk ‘ ’)

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Paksi Simetri Garis lurus yang selari dengan paksi-y.

Membahagikan graf kepada dua bahagian yang sama saiz

dan bentuk.

Melalui titik maksimum atau titik minimum graf fungsi.

f (x) f (x) Paksi simetri

Titik maksimum x=h
(m, n)

Paksi simetri Titik minimum

x=m (h, k)
x x

b
Persamaan paksi simetri: x = -
2a
Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Contoh 3
Tentukan titik maksimum atau titik minimum dan nyatakan persamaan paksi
simetri bagi fungsi kuadratik berikut.

a f (x) = x2 - 2x + 3 b f (x) = -2x2 + 4x + 2

f (x) f (x)
f (x) = x2 - 2x + 3 (1, 4)
6 4
5
f (x) = -2x2 + 4x + 2
4 2
3
2 (1, 2) x
0
-1 1 2 3
1
x -2
0
-1 1 2 3

Bentuk graf: -4

Persamaan paksi simetri: x = 1

Titik minimum: (1, 2) Bentuk graf:
Persamaan paksi simetri: x = 1
Titik maksimum: (1, 4)
Matematik Tingkatan 4

5
 Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Graf Fungsi Kuadratik

Sumber: Youtube – FuseSchool

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Kesan perubahan nilai a, b dan c terhadap graf fungsi kuadratik

Nilai a menentukan bentuk graf fungsi kuadratik

 Semakin kecil nilai a, semakin lebar lengkok graf dan sebaliknya

a>0 a<0

Semakin besar nilai a, semakin curam Semakin kecil nilai a, semakin curam
bentuk graf bentuk graf

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Bentuk Graf Fungsi Kuadratik

Sumber: Youtube – Don't Memorise

Matematik Tingkatan 4

6
 Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Kesan perubahan nilai a, b dan c terhadap graf fungsi kuadratik

Nilai b menentukan kedudukan paksi simetri bagi graf fungsi kuadratik

f (x) = ax2 + bx + c.

i) Apabila nilai a > 0;

f (x) f (x) f (x)

x x x
0 0 0

Paksi simetri berada di Paksi simetri berada di Paksi simetri ialah

sebelah kiri paksi–y sebelah kanan paksi–y paksi–y jika b = 0
jika b > 0 jika b < 0

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Kesan perubahan nilai a, b dan c terhadap graf fungsi kuadratik

Nilai b menentukan kedudukan paksi simetri bagi graf fungsi kuadratik

f (x) = ax2 + bx + c.

ii) Apabila nilai a < 0;

f (x) f (x) f (x)

x x x
0 0 0

Paksi simetri berada di Paksi simetri berada di Paksi simetri ialah

sebelah kanan paksi–y sebelah kiri paksi–y paksi–y jika b = 0
jika b > 0 jika b < 0

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Kesan perubahan nilai a, b dan c terhadap graf fungsi kuadratik

Nilai c menentukan kedudukan pintasan-y bagi suatu graf fungsi kuadratik.

f (x) f (x)

x x
0 0

a>0 a<0

c ialah pintasan–y bagi graf fungsi f (x) = ax2 + bx + c

Matematik Tingkatan 4

7
 Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Kesan perubahan nilai a, b dan c terhadap graf fungsi kuadratik

Contoh 4
Fungsi kuadratik berikut melalui titik seperti yang dinyatakan. Hitung nilai c.

a) f (x) = 2x2 – 7x + c
melalui titik (4, 6)
6 = 2(4)2 - 7(4) + c b) f (x) = -4x2 + 5x - c
melalui titik (2, -1)
6 = 32 – 28 + c -1 = -4(2)2 + 5(2) – c
c =2 -1 = -16 + 10 – c

c = -5

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Membentuk fungsi kuadratik berdasarkan suatu situasi

Contoh 5

Rajah di bawah menunjukkan dua buah segi tiga.

4x cm 2x cm

(3x – 1) cm (5x + 4) cm
a) Bentuk satu ungkapan kuadratik bagi jumlah kedua-dua segi tiga, L cm2, dalam
sebutan x.
b) Diberi jumlah luas kedua-dua segi tiga ialah 59 cm2, bentuk satu persamaan
kuadratik dalam sebutan x.
Penyelesaian:
1 2 1 1
a) L = x (3x – 1) x 4x + x (5x – 4) x 2x b) 11x2 – 6x = 59
21 21
= 2x (3x – 1) + x (5x – 4) 11x2 – 6x – 59 = 0

= 6x2 – 2x + 5x2 – 4x
= 11x2 – 6x
Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Menerangkan maksud punca suatu persamaan kuadratik

Punca suatu persamaan kuadratik

Nilai-nilai pemboleh ubah yang memuaskan suatu persamaan kuadratik

Titik persilangan antara graf fungsi f (x) = ax2 + bx + c berkenaan dengan paksi-x

Dikenali sebagai pintasan-x

f (x) f (x)

punca punca
x x
0 0
punca punca

a>0 a<0
Matematik Tingkatan 4

8
 Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Contoh 6
Tentukan sama ada setiap nilai berikut ialah punca bagi persamaan kuadratik atau tidak.

a) 3x2 + 3x – 6 = 0 ; x = 1, x = 3 b) x2 - 8x + 12 = 0 ; x= 4, x = 6

Kiri Kanan Kiri Kanan

Penyelesaian:
a) 3x2 + 3x – 6 = 0 b) x2- 8x + 12 = 0
Apabila x = 1 Apabila x = 4
Kiri = 3(1)2 + 3(1) - 6 Kiri = (4)2 - 8(4) + 12
=3+3–6 = 16 - 32 + 12
= 0 (sama dengan kanan) = -4 (tidak sama dengan kanan)
Maka, x = 1 ialah punca bagi persamaan Maka, x = 4 bukan punca bagi persamaan
3x2 + 3x - 6 = 0. x2 - 8x + 12 = 0.
Apabila x = 3 Apabila x = 6
Kiri = 3(3)2 + 3(3) - 6 Kiri = (6)2 - 8(6) + 12
= 27 + 9 – 6 = 36 - 48 + 12
= 30 (tidak sama dengan kanan) = 0 (sama dengan kanan)
Maka, x = 3 bukan punca bagi persamaan Maka, x = 6 ialah punca bagi persamaan
3x + 3x - 6 = 0.
2 x - 8x + 12 = 0.
2

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Menentukan punca suatu persamaan kuadratik dengan kaedah pemfaktoran

Sebelum melakukan pemfaktoran, setiap persamaan kuadratik perlu

ditulis dalam bentuk ax2 + bx + c = 0

Contoh 7

Tentukan punca persamaan kuadratik berikut dengan kaedah pemfaktoran.

13
a) x2 + 9x + 14 = 0 c) x2 – x =3
4
b) (3x – 1) (x – 3) = 11

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Penyelesaian

a=1 c = 14
Pilih kombinasi
a) x2 + 9x +14 = 0 14 = 1 x 14 yang jumlahnya
1=1x1
14 = 2 x 7 sama dengan b,
iaitu 9

Semak pemfaktoran dengan kaedah darab silang

x 2 2x x2 + 9x +14 = 0
x 7 7x (x + 2) (x + 7) = 0
x2 +14 +9x x+2=0 atau x+7=0
x = -2 atau x = -7

Matematik Tingkatan 4

9
 Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Penyelesaian

b) (3x – 1) (x – 3) = 11 Kembangkan dahulu

a=3 c = -8
3x2 – 9x – x + 3 – 11 = 0
8=1x8
3x2 – 10x – 8 = 0 3=1x3
8=2x4

Semak pemfaktoran dengan kaedah darab silang

3x 2 2x 3x2 – 10x – 8 = 0
x -4 -12x (3x + 2) (x – 4) = 0

3x2 -8 -10x 3x + 2 = 0 atau x–4=0

-2
x= atau x=4
3

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Penyelesaian

13 a=4 c = -12
c) x2 – x =3
4 1 x 12
1x4
2x6
4x2 – 13x = 12 2x2
3x4
4x2 – 13x – 12 = 0
Semak pemfaktoran dengan kaedah darab silang

x -4 -16x 4x2 – 13x – 12 = 0

4x 3 3x (4x + 3) (x – 4) = 0
4x2 -12 -13x 4x + 3 = 0 atau x – 4 = 0
-3
x= atau x=4
4

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Pemfaktoran

Sumber: Youtube – FuseSchool

Matematik Tingkatan 4

10
 Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik
Menentukan punca suatu persamaan kuadratik dengan kaedah graf
Contoh 8
Nyatakan punca-punca bagi persamaan kuadratik yang diberikan.
a) x2 + 2x – 8 = 0 b) – x2 + 6x + 7 = 0

f (x)
f (x)
x=4 16 (3, 16)
2
x=2
x 12
-4 -2 0 2 4
-2

-4 8

-6

-8 4
(-1, -9)
-10 x=7
x = -1
x
-2 0 2 4 6 8
Punca ialah -4 dan 2 Punca ialah -1 dan 7
Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Punca Suatu Persamaan Kuadratik

Sumber: Youtube – Maths _ FuseSchool

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Melakar Graf Fungsi Kuadratik

Semasa melakar graf fungsi kuadratik, ciri-ciri berikut perlu ditunjukkan:

Pintasan-x atau
Bentuk graf yang satu titik yang
Pintasan-y
betul dilalui oleh graf
tersebut

Contoh 9
Lakar setiap graf fungsi kuadratik yang berikut.
a) f (x) = x2 + 4x – 12
b) f (x) = -x2 + 4x + 21
c) f (x) = 2x2 – 8

Matematik Tingkatan 4

11
 Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

PENYELESAIAN

f (x)
a) f (x) = x2 + 4x – 12

Nilai a = 1 > 0, bentuk

x
Nilai c = -12, pintasan–y = -12 -6 -4 -2 0 2 4

Apabila f (x) = 0, x2 + 4x – 12 = 0
-4
(x – 2) (x + 6) = 0
x = 2 atau x = -6 -8

-12

-16

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

PENYELESAIAN

b) f (x) = -x2 + 4x + 21
f (x)

Nilai a = -1 < 0, bentuk

24
Nilai c = 21, pintasan–y = 21
20
Apabila f (x) = 0, -x2 + 4x + 21 = 0
16
x2 – 4x – 21 = 0
12
(x + 3) (x – 7) = 0
8
x = -3 atau x = 7
4

x
-4 -2 0 2 4 6 8

Matematik Tingkatan 4

Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah

1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

PENYELESAIAN

f (x)
c) f (x) = 2x2 – 8
2
Nilai a = 2 > 0, bentuk
x
Nilai b = 0, paksi simetri ialah paksi–y -2 -1
0
1 2
Nilai c = -8, pintasan–y = -8
-2
Apabila f (x) = 0, 2x2 – 8 = 0
x2 – 4 = 0
-4
(x + 2) (x – 2) = 0
x = -2 atau x = 2
-6

-8

Matematik Tingkatan 4

12
 Bab 1 : Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik

Melakar Graf Fungsi Kuadratik

Sumber: Youtube – FuseSchool

Matematik Tingkatan 4

TAMAT

13