Professional Documents
Culture Documents
ZSO 1 Persoonlijkheid
ZSO 1 Persoonlijkheid
Zelfstudieopdracht Persoonlijkheid
Is persoonlijkheid gerelateerd aan gezondheid? Maak gebruik van het (werk)college en Hampson
(2017) om hier een antwoord op te formuleren. Schenk daarbij aandacht aan:
- Hoe keek men hier vroeger tegenaan en hoe verschilt dit van nu?
Hippocrates (ca 460 – 370 v. Chr)
Hij stond bekend als de vader van de westerse geneeskunde. Hij was een pionier op gebied van
persoonlijkheid en gezondheid omdat hij inzag dat het lichaam en het psychologische met elkaar
verbonden zijn.
Zijn praktijk was gebaseerd op de theorie van de vier lichaamsvochten (bloed, gele gal, zwarte gal en
slijm), die werden geassocieerd met vier temperamenttypes.
Freud (1955)
Hij geloofde dat psychische ziektes zich konden manifesteren in fysieke symptomen.
- Als persoonlijkheid gerelateerd is aan gezondheid, wat zegt dat dan over causaliteit?
Effecten van de gezondheid op persoonlijkheid
Bijvoorbeeld kankerpatiënt:
Levensstijl gaat veranderen -> gaat anders behandeld worden door anderen ->
persoonlijkheidsveranderingen
Geeft ook heel veel stress: zorgt ervoor dat persoonlijkheid wordt beïnvloed
Uit onderzoek blijkt dat het positieve en negatieve gevolgen kan meebrengen:
- Toename in neuroticisme (emotionele instabiliteit): zorgt voor angst en waakzame
ziektebewaking
- Consciëntieusheid: verbeterd gezondheidsgedrag, veranderingen in zelfperceptie
Bewijzen:
- Psychisch welzijn verbeteren, risico cardiovasculaire aandoeningen verminderd (1984)
- Gezondheids-gedragmechanismen
Gezondheisgedragsmechanismen lijken ten grondslag te liggen aan het verband tussen zowel sterfte
als morbiditeit.
- Sociale relaties
Mensen die meer sociaal geïntegreerd zijn, hebben meestal een betere gezondheid en leven langer.
Sociale interactie: gehuwd zijn, kinderen hebben, werken en andere ondersteunende sociale
netwerken (organisaties zoals kerken of vrijwilligersgroepen)
Om dit verband uit te leggen: stress
Door sociale relaties worden zij wellicht minder blootgesteld aan stress en beschikken zij over betere
sociale middelen om met stress om te gaan.
Deze mechanismen sluiten elkaar niet uit en werken hoogstwaarschijnlijk samen om biologische
veranderingen teweeg te brengen die tot gezondheidsresultaten leiden. Persoonlijkheidskenmerken
beïnvloeden veel van de factoren die een rol spelen bij gezondheid, wat het bestuderen van een
bepaald persoonlijkheidsmechanisme een uitdaging maakt. Bij het bestuderen van
gezondheidsgedragingen moet men er bijvoorbeeld rekening mee houden dat persoonlijkheid van
invloed is op het opleidingsniveau, wat van invloed is op de sociaal economische positie, die sterk
verband houdt met gezondheid. Degenen met een hoger opleidingsniveau hebben waarschijnlijk
meer kennis over gezondheidsgedrag en hebben meer tijd om geld te besteden aan een
gezondheids-bevorderende levensstijl, wat zal resulteren in een betere gezondheid.
Samenvatting hoorcollege
Evolutie door de jaren heen
Bijvoorbeeld: klassieke oudheid
Temperamenten beschrijven van de persoon
- Bloed: energie, interesse
- Slijm: angstig, traag, koel
- Gele gal: opvliegend, competitief
- Zwarte gal: droefheid, negatief denken
Lichaamssappen: voor persoonlijkheid te veranderen
18de eeuw:
Kijken naar het reliëf van de schedel: schedel met uitstulping -> beter ontwikkeld hersendeel
Bijvoorbeeld een wiskunde knobbel, talenknobbel
Persoonlijkheidsonderzoek:
Gebruiken wetenschappelijke onderbouwing en statistiek: factoranalyse
Statistische bewerking gaan uitvoeren op verschillende stellingen: bijvoorbeeld: ik sta open
voor nieuwe ervaringen en ik leer graag nieuwe mensen kennen
Hier statistische analyse opvoeren: en zo kijken of stellingen bij elkaar horen, welke meer bij
elkaar horen en welke niet
1. 16 PF-theorie
16 verschillende persoonlijkheidsfactoren (niet vanbuiten kennen)
Kijken naar het uiterste van naar het minste: afhankelijkheid – zelfstandig
2. PEN-model
Model verkleinen -> 2 grote persoonlijkheidsfacctoren: extraversie en neurocisme
3. Big Five (Five factor model)
Kritiek omdat persoonlijkheid te hard is veralgemeend
5 grote persoonlijkheidsfactoren: werden besproken
Extraversie, vriendelijkheid, neuroticisme, consciëntieus, openheid
Extraversie:
Hogere score: avontuurlijk, open
Lagere score: verlegen, teruggetrokken
Kritieken op persoonlijkheidsonderzoek:
- Correlaties zijn niet causaal: persoonlijkheid en chronische ziekte gerelateerd, werkt niet in
een éénrichting
Er is een valkuil dat het causaal gebruikt wordt
- Gebruik van zelfrapportage, vragenlijsten geven een antwoord bias (vertekening van de
uitkomst) -> bijvoorbeeld schaamte om eerlijk te zijn, of de persoon zelf het helemaal niet zo
goed weet, gebrek aan woordenschat, liegen
Verschillende invloeden: niet willen laten zien wie je echt bent, maar ook bijvoorbeeld
woordenschat, dit zorgt ervoor dat zelfrapportage gekleurd is
- Vraagt veel tijd en data
- Keuze van aantal persoonskenmerken om onderzoek over te doen is arbitrair (aselect) beetje
met de natte vinger, kiezen naar aantal persoonskenmerken
Persoonlijkheid wordt hier gezien als een deel van de ziekte: voordat ze kijken naar het
cardiovasculaire stuk -> dit zijn enorme bedenkingen
Barnum-effect: hoe op een bepaalde manier naar de resultaten kijken
Persoonlijkheidsvragenlijst invullen: en resultaten teruggeven aan de persoon
Elkaar herkennen in de resultaten
Resultaat van jezelf gelijk is aan alle andere resultaten, omdat resultaten zo algemeen zijn, heel
kenmerkend zijn!
Abstracte kenmerken die omschreven worden lijken super hard op jezelf, omdat je zoekt
naar dingen die bij je passen.
Bekijken op Blackboard
Myer-Brige
Gebruik van vraaglijsten, zijn niet wetenschappelijk onderbouwd
Maar zo wel mensen categoriseren, en zo werkpersoneel te kiezen