See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/303283905

Zasady prowadzenia pomiarów inklinometrycznych

Article · October 2015

CITATIONS READS

0 513

1 author:

Karolina Gorska
Wroclaw University of Science and Technology
11 PUBLICATIONS   29 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Pile testing technologies View project

Monitoring of structures adjacent to geotechnical works View project

All content following this page was uploaded by Karolina Gorska on 17 May 2016.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 GEOINŻYNIERIA

Zasady prowadzenia
pomiarów inklinometrycznych
dr inż. Karolina Gorska
Politechnika Wrocławska

1. Wprowadzenie uważalne będą: obniżenie, spękania na powierzch-

Pomiary inklinometryczne zwykle nie są doce- W pracy przedstawiono na
niane na placu budowy, w efekcie nie są często
stosowane. Nieraz zdarza się, że wykonawca stara
się zamienić pomiary geodezyjne na pomiary inkli-
nometryczne z powodu ich znacznie niższej ceny.
Oba typy badań powinny być jednak prowadzo-
ne równolegle, gdyż dopiero wówczas pozwalają
na właściwą ocenę sposobu pracy konstrukcji. Co
charakterystyczne dla pomiarów inklinometrycz-
nych – pozwalają one na sprawdzenie odkształceń
konstrukcji lub przemieszczeń gruntu w miejscach
„niewidocznych” dla pomiarów geodezyjnych, np. dlaczego warto stosować oba
od spodu konstrukcji oporowej w punktach, które
nie będą odkopane, a także w miejscach odsłania-
nych na kolejnych etapach budowy od momentu
wprowadzenia konstrukcji w grunt.
inklinometrycznego, metoda
Pomiary inklinometryczne najlepiej pokazują,
jak odkształca się struktura. Jeżeli punkty pomia- obliczania przemieszczenia,
rowe są zlokalizowane na długości konstrukcji
zabezpieczającej wykop, można określić stopień
jej odkształcenia. W sytuacji, gdy następuje duży
przyrost odkształceń, dają dodatkową informację
o sposobie pracy, jakiemu się ona poddaje. Prze-
mieszczenie korony wykopu, które wynika z po-
miarów geodezyjnych, w takim przypadku jest
informacją niedostateczną. Na rys. 1 pokazane są
mechanizmy utraty stateczności [8]. W przypad-
ku obrotu względem górnej krawędzi nie będzie
odnotowanych przemieszczeń geodezyjnych. Za-
kilku przykładach różne
zastosowania pomiarów
inklinometrycznych.
Wskazano na możliwości
badań przemieszczeń
„niewidocznych” dla
pomiarów geodezyjnych,
a także uzasadniono,
typy badań równocześnie.
Zostały także omówione
m.in.: zasady pomiaru
jak również potencjalne
błędy pomiarowe
ni naziomu oraz wypiętrzenie gruntu w poziomie
dna wykopu. Pomiar inklinometryczny wskaże na-
tomiast, jak dużych przemieszczeń doznała podsta-
wa obudowy.
Trzeba tutaj zaznaczyć, jak ważne jest wykony-
wanie równolegle pomiarów geodezyjnych oraz
inklinometrycznych. Przy pomiarach inklinome-
trycznych zakładamy brak odkształceń podstawy
konstrukcji zabezpieczającej. Jest to prawidłowe
założenie, o ile schemat statyczny konstrukcji jest
sztywno zamocowany w gruncie – dlatego nie
w każdym przypadku jest ono słuszne. Trzeba
mieć na uwadze również fakt, że odkształcenie
gruntu następuje w strefie otaczającej wykonaną
konstrukcję [6]. Jeżeli wartości przemieszczeń geo-
dezyjnych oraz inklinometrycznych pokrywają się,
możemy mówić o pomiarze bezwzględnym (por.
rozdz. 4.1). Pomiary inklinometryczne bez potwier-
dzenia geodezyjnego są pomiarami względnymi
– względem dolnego punktu pomiarowego (por.
rozdz. 4.2).
Możliwy jest również pomiar przemieszczeń
w punktach zlokalizowanych w skarpach oraz
nasypach budowlanych. W pierwszym przypad-
ku konieczne jest zamontowanie rury pomiaro-
wej, czyli wykonanie wiercenia, wstawienie rury
inklinometrycznej oraz wypełnienie pozostałej
przestrzeni otworu zaczynem cementowym. Tak
przygotowane stanowisko pozwala na określenie
położenia stref poślizgu. Spód rury pomiarowej
musi być na głębokości znacznie większej niż prze-
widywana strefa poślizgu. W drugim przypadku
możliwy jest pomiar odkształceń korpusu budowa-
nego nasypu. W nasypie na różnych poziomach
umieszcza się rury inklinometryczne. Pomiaru do-
konuje się poprzez poziome przeciąganie inklino-
metru. Informacje uzyskane na podstawie tak prze-
prowadzonego badania pozwalają na określenie
przemieszczeń korpusu wybudowanego nasypu.
Pomiary geodezyjne pokazują tylko zmianę geo-
metrii zewnętrznej.

2. Sposoby prowadzenia pomiarów

Stanowiska pomiarowe mogą być zlokalizowane
w osadzonych lub wykonywanych w gruncie kon-
strukcjach oporowych, rurach inklinometrycznych
oraz przyspawanych profilach zamkniętych do gro-
Rys. 1. Przykłady sposobów utraty stateczności na obrót ścian zagłębionych w podłożu [8] dzic stalowych lub kształtowników (fot. 1 i 2).

34 październik - grudzień 4 / 2015 [53]

 GEOINŻYNIERIA geoinżynieria drogi
mosty tunele

Fot. 1. Montaż rur inklinometrycznych do zbrojenia ściany szczelinowej

W przypadku stanowisk wykonanych w gruncie istotne jest Fot. 2. Przyspawane profile zamknięte do grodzic
dopasowanie wytrzymałości zaczynu cementowego wypełnia-
jącego przestrzeń wewnątrz otworu wiertniczego w stosun- w środku rozpiętości ściany obudowy wykopu, gdzie spodzie-
ku do otaczającego gruntu [10]. Dzięki temu nie zrealizuje się wane są największe odkształcenia, jak również w miejscach,
pala o zbyt dużej sztywności, który nie będzie odkształcał się gdzie zmienia się sposób podparcia (np. w punkcie przejścia
wraz z otaczającym gruntem, ani o za małej sztywności – kie- z kotew na rozpory) czy schemat pracy statycznej (np. w miejscu
dy z opóźnieniem odczytuje się pierwsze odkształcenia. Aby przylegających ramp zjazdowych).
utrzymana została możliwość przejazdu sondy, zaczyn nie może
wpłynąć do wnętrz rury inklinometrycznej – rura musi być 3. Zasady pomiaru inklinometrycznego
szczelna. Z tego powodu nie może być ona wykorzystywana do Sposób mierzenia przemieszczeń oparty jest na pomiarze kąta
pomiarów piezometrycznych. Otaczający zaczyn musi również wychylenia sondy inklinometrycznej (rys. 2.). Pomiary prowadzi
skutecznie oddzielać istniejące poziomy piezometryczne wód się na ustabilizowanym poziomie (pozwalają na to miedziane
gruntowych. W przypadku braku poziomów wodonośnych, wy- obrączki zaciśnięte na kablu). Przyrost przemieszczenia pozio-
stępowania słabych gruntów na długości punktu pomiarowe- mego każdego odcinka oblicza się ze wzoru [2, 7]:
go, a także dużego odstępu czasu pomiędzy wykonaniem oraz  uij = 500 mm x [sin(ij) – sin(io)],
prowadzeniem pomiarów, można zostawić otwór wiertniczy do gdzie:
samoczynnego zaciśnięcia się. Pod żadnym pozorem nie wolno ij – kąt nachylenia sondy zmierzony na i-tym odcinku w j-tym
obracać rury inklinometrycznej po wypełnieniu otworu wiertni- pomiarze,
czego zaczynem cementowym. io – kąt nachylenia sondy zmierzony na i-tym odcinku w po-
Przekroje o profilu zamkniętym należy dobrać tak, by son- miarze zerowym (odniesienia).
da pomiarowa mogła w łatwy sposób przejeżdżać wewnątrz Aby uzyskać przyrost przemieszczenia na danej głębokości,
nich. Trzeba przyjąć co najmniej 2 mm grubość ścianki profi- należy zsumować przyrosty przemieszczeń wszystkich odcin-
lu, a jego dół zabezpieczyć przed wepchnię-
ciem do wnętrza gruntu podczas instalowania
konstrukcji oporowej. Należy również zadbać
o jego dobre przymocowanie do badanej kon-
strukcji oraz szczelność. Przyspawane kształ-
towniki zamknięte lepiej jest umieszczać po
zewnętrznej stronie wykopu, w ten sposób za-
bezpieczamy je przed mechanicznym uszko-
dzeniem w czasie wykonywania wykopu,
które eliminuje dany punkt pomiarowy z pro-
wadzenia kolejnych serii badań.
Dobór liczby i lokalizacji punktów zależny
jest od głębokości wykopu, jego rozległości
i kształtu oraz istniejącej sąsiedniej zabudowy
i infrastruktury podziemnej. Nie istnieją spe-
cjalne normowe wytyczne bądź instrukcje,
które określają warunki ustalania punktów
pomiarowych. Na pewno powinny się znaleźć
w miejscach, w których w bezpośredniej stre-
fie oddziaływania wykopu znajdują się inne
konstrukcje [1, 9]. Należy je także umieścić

Rys. 2. Zasada pomiarów [2]

październik - grudzień 4 / 2015 [53] 35

 GEOINŻYNIERIA
ków pomiarowych poniżej tego punktu. Pomiary prowadzi się
w czterech prostopadłych kierunkach, zawsze zaczynając od „1-
go” kierunku, a następnie zgodnie z ruchem wskazówek zega-
ra. Pozwala to na ustalenie wypadkowych przemieszczeń oraz
w dwóch prostopadłych kierunkach.
Każdy cykl pomiarów rozpoczyna się od pomiaru zerowego.
Powinien być on wykonany bezpośrednio po przygotowaniu
otworu badawczego, przed prowadzeniem prac na budowie.
Jest wykonywany w celu ustalania jego pierwotnego kształ-
tu i orientacji. Stanowi on podstawę do obliczenia przyrostów
przemieszczeń w następnych cyklach pomiarowych. Na jego
podstawie można również określić odchylenie punktu pomia-
rowego od pionu, zaś jeżeli są to kształtowniki przyspawane do
grodzic lub maszt maszyny wykonującej korek betonowy z pali
jet-grouting – to ich pochylenie. Natomiast w przypadku ścian
szczelinowych bądź pali wykonywanych w gruncie, możemy
tylko powiedzieć o kształcie rury pomiarowej mocowanej do
zbrojenia.
Następnie prowadzi się kolejne pomiary w odstępach czaso-
wych uwzględniających postęp prac na placu budowy. Każdy
pomiar powinien być prowadzony począwszy od „1-go” kierun-
ku, a następnie zgodny z ruchem wskazówek zegara. Przy ich
prowadzeniu należy dbać o powtarzalność poziomów prowa-
dzonych odczytów (por. rozdz. 4.4).
Obróbkę pomiarów prowadzi się w dedykowanym progra-
mie, pozwalającym na eliminację najczęściej powstających
podczas prowadzenia pomiarów pomyłek. Istnieją cztery typy
błędów: obrót sondy w otworze, spadek dokładności pomiaru,
obrót sensora pomiarowego wewnątrz sondy oraz zły poziom
prowadzonych pomiarów [2]. Pierwszy i ostatni z nich są możli-
we do usunięcia już podczas prowadzenia pomiarów, w trakcie
bieżącej kontroli odczytów na urządzeniu rejestrującym, nato-
miast dwa pozostałe wymagają ponownej kalibracji zestawu in-
klinometrycznego.
Przy prowadzeniu pomiarów istotne są: dobry szkic placu
budowy wraz z zaznaczeniem stanowisk pomiarowych oraz
kierunku pierwszego pomiaru, notatki zawierające: opis prowa-
dzonych prac, aktualną głębokość wykopu, zmianę położenia
ciężkich sprzętów, jak również dobra dokumentacja fotograficz-
na. Wszystkie te informacje wykorzystywane są przy prowadzo-
nej interpretacji pomiarów.
Niezwykle istotna przy interpretacji pomiarów jest dokład-
ność, z jaką je prowadzimy. Jest ona związana z rodzajem czuj-
nika pomiarowego zainstalowanego w sondzie. Najbardziej po-
pularnym jest serwoakcelerometr, który pozwala na rejestrację
odczytów z dokładnością 1,5 mm/10 mb (por. rozdz. 4.5.).
Nie ma możliwości, by do pomiarów używać różnych eg-
zemplarzy sprzętu tej samej firmy. Kontynuacja badań innym
sprzętem pozwala na rejestrację przemieszczeń od momentu
rozpoczęcia pomiarów, opcjonalnie można powiązać pomiary
wykonane różnymi zestawami jeden po drugim.
4. Wyniki pomiarów
W dalszej części pracy zostanie zaprezentowane pięć grup
przeprowadzonych pomiarów inklinometrycznych w zastoso-
waniu do kontroli przemieszczeń obudów głębokich wykopów
oraz pali. Wykonane zostały one dla różnych konstrukcji opo-
rowych: ścianek szczelnych, ściany szczelinowej oraz ściany
berlińskiej o różnym schemacie statycznym pracy. Zrealizowane
zostały również w celu określenia zasięgu przemieszczeń grun-
tu przed palem obciążonym bocznie. Wartości pomierzonych
przemieszczeń oscylują między bardzo dużymi (wskazującymi
36 październik - grudzień
na duże wytężenie konstrukcji) a małymi (poniżej błędu pomia-
rowego stosowanego urządzenia).
4.1. Akademia Muzyczna we Wrocławiu
Pomiary wykonane zostały dla konstrukcji oporowej zabez-
pieczającej stronę wykopu bezpośrednio sąsiadującą z ul. Zel-
werowicza. Był to wykop pod nową część budynku Akademii
Muzycznej. Został zlokalizowany w sąsiedztwie zwartej zabu-
dowy miejskiej. Grodzice o długości 10 m pracowały w sche-
macie wspornikowym. Wykop wykonany został do głębokości
4 m, bez konieczności obniżania zwierciadła wody gruntowej.
Zalegające w podłożu grunty to piaski drobne i średnie, średnio
zagęszczone, mało wilgotne:  = 18 kN/m3,  = 30.
Punkty pomiarowe zlokalizowane były: w środku rozpiętości
I2 oraz na obu końcach konstrukcji oporowej I1 oraz I3. Wyko-
nane były z profili zamkniętych o wymiarach 50×50×2 mm za-
sklepione od dołu, przyspawane do grodzic stalowych przed ich
pogrążeniem. Pomiar zerowy wykonano przed rozpoczęciem
wybierania gruntu w dniu 13 czerwca 2011 r. Kolejny zrealizo-
wano 24 czerwca 2011 r. – wykop na poziomie -2,5 m oraz 18
lipca – wykop na poziomie -4 m. Równocześnie prowadzono
pomiary geodezyjne.
Zarejestrowane wartości przemieszczeń względnych prezen-
towane są na rys. 3. Największym końcowym przemieszczeniom
ulega punkt pomiarowy I2 – w środku ścianki szczelnej. Jest to
miejsce, w którym zarówno obciążenia działające na konstrukcję
są maksymalne, jak i praca ścianki ma charakter płaskiego sta-
nu odkształcenia (bez efektów związanych z narożami wykopu,
które znacząco redukują przemieszczenia). Największemu prze-
mieszczeniu (15,4 mm) ulega punkt przy samej koronie ścianki.
Taki wynik był spodziewany ze względu na wspornikowy cha-
rakter pracy ścianki. Na rys. 3 zaobserwować można przegięcie
wykresu poniżej dna wykopu. W punkcie I1 zlokalizowanym
najbliżej istniejącego budynku początkowe przemieszczenia
są zbliżone do I2. Natomiast końcowe są znacznie mniejsze,
Przemieszczenia [mm]
0 5 10 15 20
0
1
2
I1 18.07.2010
3 I1 24.06.2011
I2 18.07.2010
GųħbokoƑđ [m]
4
I2 24.06.2011
5
I3 18.07.2010
6 I3 24.06.2011
7
8
9
10
Rys. 3. Wykresy przemieszczeń ścianki szczelnej– punkty pomiarowe
I1, I2 i I3
4 / 2015 [53]
 GEOINŻYNIERIA geoinżynieria drogi
mosty tunele

październik - grudzień 4 / 2015 [53] 37

 GEOINŻYNIERIA
Przemieszczenia [mm]
-20 -10 0 10 20 30 40 50
0 0
2 2
4 4
GųħbokoƑđ [m]
6 6
8 8
10
12
14
20/09/2013 20/09/2013 23/10/2013 16/11/2013
29/11/2013 27/12/2013 10/01/2014 05/02/2014
06/02/2014 07/02/2014 14/02/2014 24/02/2014
Rys. 4. Wykresy przemieszczeń ścianki szczelnej – punkt pomiarowy I2
gdyż działające obciążenia są mniejsze z powodu przesklepie-
nia w narożu. Ostatni punkt I3 był położony najbliżej bramy
wjazdowej oraz drogi serwisowej na rampie. Z tego powodu
znajdujący się w tej lokalizacji koniec konstrukcji oporowej nie
został całkowicie odkopany – widać to na wykresach przemiesz-
czeń. Ostatni pomiar wskazuje na nieznaczny przyrost prze-
mieszczeń pomiędzy odkopaniem do ponad połowy głębokości
a ostateczną głębokością wykopu. Kolejne pomiary wykazują
przemieszczenia korony w części centralnej do 5 mm przy głę-
bokości H = 2,5 m oraz ponad 15 mm po osiągnięciu docelowej
głębokości wykopu.
Wykonane równolegle pomiary geodezyjne wykazują nie-
znacznie większe wartości przemieszczenia korony ścianki
szczelnej od przemieszczeń mierzonych metodą inklinometrycz-
ną. Są to różnice 1–2 mm dla pomiarów końcowych oraz 1 mm
dla pomiarów pośrednich. Wynikają one z dokładności pomiaru
inklinometrycznego oraz przesunięcia o 25 cm poziomu pomia-
ru inklinometrycznego względem geodezyjnego (czujnik pomia-
rowy zlokalizowany jest w połowie wysokości sondy). Otrzyma-
ne wyniki można traktować jako bezwzględne.
Pomiary były wykonane w trakcie realizacji inwestycji prowa-
dzonej przez firmę Aarsleff sp. z o.o. Szczegółowy opis pomia-
rów znajduje się w [4].
4.2. Śluza Rędzin we Wrocławiu
Pomiary prowadzone były dla grodzy budowlanej w posta-
ci technologicznych ścianek szczelnych w obrębie Śluzy Połu-
dniowej (Rędzin I) w ramach przystosowania stopnia Rędzin do
przepuszczenia wód powodziowych. Wewnątrz niej wykonana
została nowa dodatkowa głowa górna. Do wykonania ścianki
szczelnej grodzy przyjęto grodzice GU 16-400 o długości 17 m.
Komora przylegająca do istniejącej głowy górnej wykonana
została w kształcie litery „C” o wymiarach 23 m (dla skrzyde-
łek prawego i lewego)  22 m (dla krawędzi od strony górnej
wody). Dla prawidłowej pracy ścianki zaprojektowano ją jako
rozpartą za pomocą rozpór stalowych. Górny rząd rozpór wy-
konano z rur ⌀508/10 opartych o HEB400 na poziomie 3 m,
dolny natomiast z rur ⌀813/11 opartych o dwa kształtowniki
HEB400 na poziomie 5,5 m. Głębokość dna wykopu to 10 m.
Przy budowie nowej grodzy zrealizowano następujące fazy
pracy ścianki: schemat wspornikowy – jednokrotnie podparty
38 październik - grudzień
Przemieszczenia [mm]
20 10 0 -10 -20 -30 -40 -50
GųħbokoƑđ [m]
10
12
14
01/01/2000 20/09/2013 23/10/2013 16/11/2013
29/11/2013 27/12/2013 10/01/2014 05/02/2014
06/02/2014 07/02/2014 14/02/2014 24/02/2014
Rys. 5. Wykresy przemieszczeń ścianki szczelnej – punkt pomiarowy I1
górnym rzędem rozpór wraz z obniżeniem poziomu wody we-
wnątrz komory, schemat dwukrotnie podparty oboma rzędami
rozpór wraz z odpompowaniem reszty wody, zasypanie lewej
strony komory, wykonanie wykopu, korka betonowego oraz
płyty dennej.
W podłożu rejonu stopnia Rędzin dominują niespoiste grunty
serii rzecznych w stanie średnio zagęszczonym, a podścielające
je na głębokości 11–12 m p.p.t. gliny zwałowe są twardopla-
styczne, głębiej często półzwarte. Wody gruntowe w obrębie
głowy górnej stopnia Rędzin występują na głębokości 4 m p.p.t.
i w związku z piętrzącym charakterem budowli opadają przy
dolnym stanowisku jazu. Poziom wód gruntowych powiązany
jest w wodami powierzchniowymi rzeki Odry.
Badania przeprowadzono od sierpnia 2013 do marca 2014 r.
w środku rozpiętości skrzydełek komory, w której wykonano
nową głowę górną. Pomiary inklinometryczne realizowano
w dwóch punktach I1 po stronie lewej oraz I2 po stronie prawej.
Punkty pomiarowe zostały wykonane z profilu 40402 mm
o długości 13 m przyspawanego do grodzic. Pomiar zerowy
został wykonany 1 września 2013 r. z łodzi, po wykonaniu
konstrukcji komory. Każdy kolejny pomiar prowadzony był
sukcesywnie wraz z postępem prac na budowie. Prowadzono
monitoring inklinometryczny oraz geodezyjny.
Na rys. 4 i 5 przedstawiono wyniki pomiarów inklinome-
trycznych. W obu przypadkach strona, po której wykreślone
są wykresy, jest zgodna z rzeczywistym kierunkiem przemiesz-
czeń – widok punktów pomiarowych w kierunku śluzy, dlatego
też na wykresach niekonsekwentnie przyjęto dodatnie kierunki
osi. Pierwsze dwa pomiary wskazują na rozsunięcie się górnych
krawędzi ścianek szczelnych pod wpływem obciążenia, jakie
stanowiła górna rozpora, jak również małe odkształcenia spo-
wodowane obniżeniem zwierciadła wody w rzece. Spowodo-
wane jest to tym, że woda obniżona została równomiernie po
obu stronach ścianki. Następny etap prac, czyli zasypanie lewej
strony komory, podyktowany był względami technologicznymi.
Wypełnienie przerwy między ścianką a brzegiem rzeki skutko-
wał niesymetrycznym obciążeniem konstrukcji, a w konsekwen-
cji spowodował znaczny przyrost przemieszczeń obu stron ko-
mory. Kierunek przemieszczeń był zgodny, w stronę, która nie
była w żaden sposób podparta. Dla późniejszych pomiarów na
głębokości około 5 m można zaobserwować wpływ na odkształ-
4 / 2015 [53]

cenia dolnego rzędu rozpór. Znaczące jest również wygięcie obu
stron ścianek poniżej rozpór, a powyżej dna wykopu. Długość ta
jest istotna, bo stanowi 45 mm.
Wszystkim pomiarom inklinometrycznym towarzyszyły po-
miary geodezyjne. Na początkowym etapie prac budowlanych,
w zakresie wartości pomierzonych przemieszczeń poziomych,
obie metody wskazywały niewielkie różnice rzędu 1–2 mm.
Wraz z postępem prowadzonych robót, a co za tym idzie znacz-
nym przyrostem przemieszczeń, różnice te zwiększyły się, osta-
tecznie sięgając nawet 6 mm. Pomiar inklinometryczny jest za-
tem pomiarem względnym, którego wyniki należy wpasować
w rezultaty pomiarów geodezyjnych. Należy tutaj przypomnieć,
że długość rury pomiarowej była w tym przypadku mniejsza
o 4 m od grodzicy. Prowadzi to do stwierdzenia, że dół rury po-
miarowej znajdował się powyżej punktu utwierdzenia grodzicy
w gruncie i ulegał przemieszczeniu. Pomiar geodezyjny wykazał
również wypiętrzenie całej komory o 12 mm po odpompowaniu
wody z wnętrza i usunięciu gruntu z dna wykopu.
Pomiary były wykonane w trakcie realizacji inwestycji prowa-
dzonej przez firmę PPI CHROBOK SA. Szczegółowy opis pomia-
rów znajduje się w [3].
4.3. Pomiar odkształceń po odcięciu rozpory
Jedną z serii pomiarów prowadzonych od listopada 2013 do
lutego 2014 r. był pomiar odkształceń ściany szczelinowej po
odcięciu rozpory stalowej. Badania wykonywane były dla ścian
szczelinowych o grubości 60 cm i długości 12 m. W miejscu
prowadzenia pomiarów ściany pracowały w układzie jedno-
krotnie podpartym wykonanym z rur ⌀559/12,5. Poziom rozpar-
cia zlokalizowany był na głębokości 2 m p.p.t., zaś głębokość
październik - grudzień
GEOINŻYNIERIA geoinżynieria drogi
mosty tunele
wykopu wynosiła 8 m. W dniu prowadzenia pomiarów wyko-
nana była już płyta denna oraz strop kondygnacji podziemnej
„-1” na poziomie 3,8 m. W dalszej kolejności miał zostać wyko-
nany stop „0”.
Na rys. 6. zaprezentowano wartości przemieszczeń wykonane
przed i po odcięciu rozpory. Wartość przyrostu przemieszcze-
nia to 2 mm, więc nieco ponad dokładność prowadzonych po-
miarów. Z punktu widzenia samej konstrukcji oraz wywierania
wpływu na dość daleko oddalone konstrukcje sąsiednie, jest to
wartość niewielka. Należy ją raczej uwzględnić w technologii
betonowania stropu części podziemnej.
Na wykresie pozostawiono również wartości przemieszczeń
dla górnej części rury inklinometrycznej, która nie była zabe-
tonowana. Zauważyć można, że wystawała ona ponad poziom
oczepu o 1,2 m, dlatego też pomiar dla głębokości 1,5 m jest
ostatnim, który należy odrzucić. W tym przypadku tylko dolne
kółka sondy inklinometrycznej znajdowały się w obetonowanej
części rury, górne natomiast znajdowały się w pozycji, do jakiej
podczas prowadzenia pomiaru odkształcona została rura wyko-
nana z plastiku ABS. Raport z prowadzonych pomiarów tej czę-
ści wykresu nie obejmuje.
Pomiary były wykonane w trakcie realizacji inwestycji West
Gate prowadzonej przez firmę Keller Polska sp. z o.o.
4.4. Błędny poziom odniesienia
W przykładzie tym wskazano jeden z możliwych, a łatwych
do wychwycenia błędów pomiarowych. Pomiary prowadzone
były od lipca 2011 do września 2014 r. dla konstrukcji oporo-
wej wykonanej w technologii ściany berlińskiej. Zabezpieczenie
wykopu pracuje jako konstrukcja o wspornikowym schemacie
4 / 2015 [53] 39
 GEOINŻYNIERIA
statycznym. Zasadniczym elementem są pale z profili HEB 300
o długości 9 m w rozstawie co 3 m. W czasie badania pale za-
głębione są w gruncie na odcinku 7 m, głębokość wykopu wy-
nosi 2 m. Opinka wykonana jest z drewna sosnowego klasy K
27 o grubości 12 cm. Konstrukcja zrealizowana jest w gruntach
spoistych.
Przemieszczenia obudowy wykopu obserwowane w czasie
czterech lat wykazały następującą tendencję: w okresie pierw-
szych dwóch miesięcy stopniowo przyrastały, a następnie warto-
ści przemieszczeń ulegały stopniowej stabilizacji, do osiągnięcia
stałej wartości. Pomiar z dnia 01.06.2012 r. wykazuje większe
przemieszczenia niż badania wykonywane w następnych latach.
Został przeprowadzony od poziomu niższego niż poziom, od
którego zrealizowano pomiar zerowy. W tym przypadku pomiar
zerowy wykonany był od wierzchu pala, natomiast wspomniany
wcześniej – od wierzchu profilu zamkniętego. Różnica 20 cm
w poziomie odniesienia spowodowała odczyt innego wychyle-
nia sondy. To przełożyło się na wyznaczony przyrost przemiesz-
czeń. Na dużych głębokościach jest to praktycznie niezauważal-
ne. Przy powierzchni terenu, gdzie przemieszczenia są większe,
powoduje przekłamanie w ich wartościach. Pomiar ten został
odrzucony i również nie znalazł się w raporcie z przeprowadzo-
nych badań.
Pomiary były wykonane w trakcie realizacji inwestycji przy ul.
Horbaczewskiego we Wrocławiu prowadzonej przez firmę Gol-
lwitzer Polska sp. z o.o. Więcej informacji na temat pomiarów
znajduje się w pracy [5].
4.5. Pomiar małych przemieszczeń
Wykonane pomiary dotyczą określenia przemieszczeń grun-
tu przed obciążonym bocznie palem. Zostały wykonane w ru-
rze inklinometrycznej usytuowanej o niecały 1 m od osi pala.
Obciążenie boczne zrealizowane było przez ściąganie ku sobie
dwóch pali prefabrykowanych o wymiarach 4040 cm i długości
18 m. Warunki gruntowe można scharakteryzować następująco:
do głębokości 3 m występują nasypy antropogeniczne, poniżej
zalegają gliny pylaste i pyły piaszczyste. Od głębokości 12,5 m
są to piaski rzeczne oraz pospółki średnio zagęszczone i zagęsz-
Przemieszczenia [mm]
0 5 10 15
0
2 1
4 25/11/2011
23/01/2014
GųħbokoƑđ [m]
23/01/2014
6 4
8
10
Rys. 6. Wykresy
przemieszczeń
ściany
12 szczelinowej
40 październik - grudzień
czone, a pod nimi od poziomu 15 m iły plioceńskie w stanie
twardoplastycznym/półzwartym.
Pale obciążane były do wartości siły około 100 kN, co skutko-
wało ich 12 mm przemieszczeniem. Po odciążeniu pale wróciły
do pierwotnego położenia w ciągu 15 min.
Na rys. 8, 9 i 10 przedstawiono przemieszczenia w obu prosto-
padłych kierunkach, jakim uległ grunt przed obciążanym palem.
Wartości tych przemieszczeń są mniejsze niż błąd pomiarowy
urządzenia. Wskazują, że zasięg przemieszczeń gruntu jest istot-
nie znacznie mniejszy niż odległość rury pomiarowej. Pomiary
te nie stanowią kolejnych przyrostów odkształceń, ale tworzą
chmurę, zbiór wyników.
Pomiary były wykonane na poletku badawczym firmy
Aarsleff sp. z o.o.
5. Podsumowanie
W pracy przedstawiono różne zastosowania pomiarów inkli-
nometrycznych. Wskazano na możliwości badań przemieszczeń
„niewidocznych” dla pomiarów geodezyjnych. Uzasadniono,
dlaczego warto stosować oba typy badań równocześnie.
Zaprezentowano, jak przygotować punkt pomiarowy w za-
leżności od miejsca prowadzenia pomiarów, jak powinny być
one zlokalizowane oraz jaka powinna być ich ilość. Wskazano
również, na co należy zwrócić szczególną uwagę w czasie pro-
wadzenia odczytów przemieszczeń.
Omówione zostały również: zasady pomiaru inklinometrycz-
nego, metoda obliczania przemieszczenia, potencjalne błędy po-
miarowe oraz sama dokładność badania wynikająca z dokładno-
ści urządzenia pomiarowego.
W dalszej części pracy zaprezentowane zostało pięć grup
przeprowadzonych pomiarów inklinometrycznych. Opisano
pomiary na wspornikowej ściance szczelnej z grodzic zabez-
pieczającej wykop podziemnej konstrukcji budynku Akademii
Muzycznej we Wrocławiu, które wskazują na zgodność z po-
miarami geodezyjnymi. Wykazują największe przemieszczenia
w środkowej części konstrukcji oporowej, mniejsze na końcu
sąsiadującym z budynkiem oraz prawie zerowe na końcu sąsia-
dującym z drogą technologiczną na budowie. Kolejne badania,
Przemieszczenia [mm]
0 5 10 15 20
0
2 29/08/2011
3
GųħbokoƑđ [m]
01/06/2012
29/09/2013
14/08/2014
5
6
7 Rys. 7. Wykresy
przemieszczeń
pala obudowy
8 berlińskiej
4 / 2015 [53]
 GEOINŻYNIERIA geoinżynieria drogi
mosty tunele

październik - grudzień 4 / 2015 [53] 41

 GEOINŻYNIERIA

Rys. 8. Wykresy przemieszczeń rury pomiarowej w kierunku działają-

Przemieszczenia prostopadųe do kierunku cego obciążenia
dziaųajČcego obciČǏenia [mm] Rys. 9. Wykresy przemieszczeń rury pomiarowej prostopadle do
kierunku działającego obciążenia
-1 -0,5 0 0,5 1
0
Rys. 10. Wykresy przemieszczeń rury pomiarowej w obu kierunkach

2 wykonane na ściance szczelnej dwukrotnie rozpieranej komo-

ry, wewnątrz której wykonano głowę górną śluzy Rędzin, są
0kN zgodne co do kierunków pracy konstrukcji, natomiast różnią
4 się nieznacznie co do wartości pomierzonych przemieszczeń
100kN
inklinometrycznych oraz geodezyjnych. Jest to spowodowane
GųħbokoƑđ [m]

0kN zastosowaniem zbyt krótkiej rury z profilu zamkniętego przy-

6
100kN spawanej do grodzic. Zmierzono również, jak odkształca się
ściana szczelinowa po odcięciu trzech sąsiadujących z punktem
0kN
8 pomiarowym rozpór stalowych. Przemieszczenia są nieznaczne,
ale zauważalne. Choć są nieistotne z punktu widzenia sąsied-
niej zabudowy, to powinny być uwzględnione w technologii
10
betonowania stropu części podziemnej. Pokazano też, jak moż-
na znaleźć i poprawić (wykonać nowy pomiar) błąd pomiaru
12 związany ze zmianą poziomu odniesienia. Uzasadniono rów-
nież, dlaczego czasami badanie inklinometryczne nie może być
stosowane – dzieje się tak w przypadku próby oszacowania
14 przemieszczeń mniejszych od dokładności pomiarowej stoso-
wanego urządzenia. 
Przemieszczenia w kierunku dziaųajČcego obciČǏenia
[mm] Literatura
-3 -2 -1 0 1 [1] Clough, G. W., O’Rourke, T. D.: Construction induced mo-
0 vements of in situ walls. Proc., Conf. on Design and Per-
formance of Earth Retaining Structures, ASCE, Geotechnical
Special Publication No. 25, ASCE, New York, 439–470, 1990.
2 [2] Dunnicliff J.: Geotechnical Instrumentation for Monitoring
Field Performance, Wiley, New York, 2004.
0kN [3] Gorska K.: Analiza przemieszczeń poziomych konstrukcji
4
100kN oporowych. Raporty Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki
Politechniki Wrocławskiej, PRE nr 2, 2014.
GųħbokoƑđ [m]

0kN
6 [4] Gorska K., Muszyński Z., Rybak J.: Displacement monitoring
100kN and sensivity analysis in the observational method, Studia
0kN Geotechnica et Mechanica, vol. 35, nr 3, 25-43, 2013.
8
[5] Gorska K., Wyjadłowski M.: An analysis of excavation sup-
port safety based on experimental studies, Studia Geotech-
10 nica et Mechanica, vol. 37, nr 3, s. 19-29, 2015.
[6] Grodecki M.: Modelowanie numeryczne statyki ścianek
szczelnych i szczelinowych, praca doktorska, Kraków, 2007.
12
[7] Inclinometers. Instruction manual, (09/05-Rev.4).
[8] EN 1997-1 Eurocod 7. Projektowanie geotechniczne. Część
14 1. Zasady ogólne.
[9] Kotlicki W., Wysokiński L.: Ochrona zabudowy w sąsiedz-
twie głębokich wykopów. Instytut Techniki Budowlanej,
Warszawa, 2002.
2
[10] Plinninger R.J., Alber M., Düllmann J.: The influence of
Przemieszczenia prostopadųe do kierunku

1,5 casing and backfilling materials on inclinometer measure-

ments, Geologically Active, Taylor & Francis Group London,
dziaųajČcego obciČǏenia [mm]

1 2361–2367, (2010).
0,5 0kN
100kN Wszystkie pomiary wykonywane były w celach naukowych.
0 Dziękuję za możliwość prowadzenia ich oraz współpracę z fir-
0kN
-2 -1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2
-0,5
100kN mami Aarsleff sp. z o.o., PPI CHROBOK SA, Gollwitzer Polska sp.
0kN z o.o. oraz Keller Polska sp. z o.o. Dziękuję za prowadzenie po-
-1 miarów geodezyjnych dr inż. Zbigniewowi Myszyńskiemu pra-
-1,5
cownikowi Politechniki Wrocławskiej.

-2

42 październik - grudzień 4 / 2015 [53]

View publication stats