YUNIT IV

Mga Napapanahong
Isyung Lokal at
Nasyonal
 Lokal at Nasyonal na mga Suliranin

▪ pagkawasak ng kalikasan
▪ climate change
▪ paglobo ng populasyon
▪ pagtindi ng kahirapan
▪ paglala ng kriminalidad
 Sistemang Ekonomiko ng Pilipinas sa Kasalukuyan
Sa kasalukuyan, nananatiling suplayer ng hilaw na
materyales, mga produktong pangkonsumo (consumer
goods) na karaniwa’y semi-manupaktura (semi-processed)
lamang at mga manggagawa United States at ng mauunlad
na bansa ang Pilipinas, sa halip na maging suplayer ng mga
produktong para sa domestikong gamit.

Bukod dito, ineeksport din ng bansa ang tubo ng mga

dayuhang korporasyon dito sa Pilipinas, gayundin ang bahagi
ng tubo ng mga lokal na korporasyon na may mga kamay-ari
(stockholder) o kasosyong dayuhan.
 Sistemang Ekonomiko ng Pilipinas sa Kasalukuyan
Sa nakalipas na taon, mas marami pa ring iniimport kaysa
ineeksport ang bansa, at kapansin-pansin na ang mga
pangunahing eksport ng bansa ay pawang mga hilaw na
materyales o kaya'y semi-processed goods sa halip na mga
kompletong produkto

Malayang nakapagnenegosyo ang mga dayuhan sa

bansa,sila ang nagmamay-ari sa napakaraming minahan sa
bansa na pinayagan ng Mining Act of 1995. Ekonomiyang
kolonyal noon - at neokolonyal o malakolonyal naman
ngayon - ang namayani at namamayani sa Pilipinas sa
pangkalahatan.
 Sistemang Ekonomiko ng Pilipinas sa Kasalukuyan
Sektor ng Agrikultura - sistemang hacienda, real state

Pinakamayayamang pamilya lang ang may kontrol sa

malalaking negosyo at malalaking parsela ng lupa ang higit
na nakikinabang sa paglago ng ekonomiya

Terminolohiya nina:
PAPA FRANCISCO, “ekonomiya ng eksklusyon”
ALEJANDRO LICHAUCO, umiiral ang “economic
underdevelopment” sa bansa.
 Kahirapan sa Pilipinas
Datos ng Phil.Statistics Authority (PSA)Poverty incidence sa
mga pamilyang Pilipino 2006, 2009, 2012 at 2015 ay 23.4%;
22.9%; 22.3% at 21.6%

Minimum na kitang kailangan para matustusan ang mga

pangunahing pangangailangan ng isang pamilyang Pilipino
na may limang miyembro-Katumbas lamang ito halagang
Php 37,Php 47,at Php 52 kada tao bawat araw sa mga
nakaraang taon na halos katumbas lamang ng pinakamurang
meal package(isang tasa ng kanin,ulam,at isang baso ng
inumin)sa mga popular na fastfood chain.
 Project Stages

Neptun Venus
Saturn e
Jupiter
Mars
Despite being red, It’s a gas giant It’s composed of Neptune is the Venus is the
it’s a very cold and also the hydrogen and farthest planet second planet
place biggest planet helium from the Sun from the Sun
 Neptun
Saturn e
Jupiter
Mars
 Neptun
Saturn e
Jupiter
Mars
 Neptun
Saturn e
Jupiter
Mars
 Neptun
Saturn e
Jupiter
Mars
 Kahirapan sa Pilipinas
Underdevelopment ang Pilipinas kung ikukumpara sa ibang bansa.

Noong 2017 batay sa Human Development Report (HDR), ika-116 na

puwesto ang Republika ng Pilipinas sa talaan ng 188 bansa sa buong
daigdig na iniraranggo ng pandaigdigang institusyon sa pamamagitan
ng Human Development Index (HDI). Ika-99 sa HDI noong 2010;
Ika-77 noong 2000; Ika-66 noong 1990.

Iba pang maaaring gamitin upang masuri ang kahirapan sa bansa -

mga estadistika tungkol sa malnutrisyon,disempleyo at iba pa.
2017, 26% ng mga batang Pilipino ang malnourished-sa pag-aaral ng
Food and Nutrition Research Institute (FNRI).
 Kahirapan sa Pilipinas
30,000,000 Pilipino ang maituturing na maralitang tagalunsod o urban
poor—ayon sa ebalwasyon ng grupong (KADAMAY) Kalipunan ng
Damayang Mahirap.

5.3% o 2.33 Milyong Pilipino—walang trabaho at 18% naman o halos

8 milyon ang underemployed.

6,000 halos Pilipino ang umaalis mula sa Pilipinas araw-araw upang

magtrabaho sa ibang bansa ayon sa (POEA) Phil. Overseas
Employment Administration dahil walang oportunidad sa sariling
bansa,batay sa deployment ng OFW Taong 2016.
 Kahirapan sa Pilipinas

Iba pang sukatan ng kahirapan:

-nagbenta ng lamang loob

-nagbebenta ng ibang bahagi ng katawan
-prostitusyon
 Sanhi at Bunga ng Kahirapan

Ang kontrol ng mga iilang pamilyang elite sa politika at

ekonomiya ng bansa ang pangunahing hadlang sa
pag-unlad nito at sa paglutas sa kahirapan ng mga
mamamayan nito. Kontrolado ito ng pamilya,tinatawag
ding dinastiyang political,ang mga lokal at pambansang
mga posisyon sa sangay ng ehekutibo at lehislatibo.Dahil
ditto,madali nilang naikikiling ang mga batas at patakaran
ng bansa pabor sa interes nila at iba pang kapuwa nila
bahagi ng elite.Dahil sa pangingibabaw sa sistemang
political,napananatili nila ang monopolyo sa sistemang
ekonomiko ng bansa.
 Sanhi at Bunga ng Kahirapan

Konsentrado pa rin sa kamay ng iilang

pamilya ang malaking porsiyento ng mga
lupain sa Pilipinas sa kasalukuyan.
Nananatiling walang sariling lupa ang
mayorya ng mga magsasaka.Kumpara sa
matagumpay na reporma sa lupa sa South
Korea,Vietnam at iba pang bansa sa Asya,ay
isa rin sa mga sanhi ng kahirapan sa
 Sanhi at Bunga ng Kahirapan

Konsentrado pa rin sa kamay ng iilang

pamilya ang malaking porsiyento ng mga
lupain sa Pilipinas sa kasalukuyan.
Nananatiling walang sariling lupa ang
mayorya ng mga magsasaka. Kumpara sa
matagumpay na reporma sa lupa sa South
Korea,Vietnam at iba pang bansa sa Asya,ay
isa rin sa mga sanhi ng kahirapan sa
 Sanhi at Bunga ng Kahirapan

Isa pang direktang sanhi ng kahirapan sa bansa ang

mataas na antas ng disempleyo o unemployment at
mataas na antas ng kakulangan sa trabaho o
underemployment.
-mula 2009-2012,halos hindi nagbago ang antas ng
disempleyo sa bansa
-World Bank Database:7.5% (2009); 7.3% (2010); 7.0%
(2011); 7,0% (2012)
-2018, 5.3% ang antas ng disempleyo,tumaas naman at
umabot na sa 18% ang underemployed.
 Sanhi at Bunga ng Kahirapan

- kawalan ng sapat na access ng mga mamamayan sa

edukasyon, lalo na sa kolehiyo.
- Ayon sa datos ng PSA (2017), halos apat na milyon out
of-school children and youth (OSCY). Sakop nito ang
mga nasa edad 6-24 na hindi nag-aaral
- 2018 ay libre na ang matrikula sa mga publikong
unibersidad
- Sa kabuuan, trahedya ang idudulot ng ganitong
sitwasyon sa bansa dahil kapansin-pansin na maraming
mauunlad na bansa ang may mataas na porsiyento ng
enrollment sa antas tersyarya.
 Sanhi at Bunga ng Kahirapan

- Ang mahihirap na bansa naman ay may mababang

porsiyento ng enrollment gaya ng ipinakikita sa World
Bank East Asia and Pacific Regional Report (2012) na
pinamagatang “Putting Higher Education to Works:
Skills and Research for Growth in East Asia.”
- Sa mga nakalipas na school year, dumarami na ang
nagkokolehiyo sa Pilipinas ngunit hindi pa rin ito
comparable sa mga nagkokolehiyo at nakakatapos ng
kolehiyo sa ibang bansa.
 Sanhi at Bunga ng Kahirapan

- Tandaan na ang mga highly skilled na propesyonal na

mahalaga ang ambag sa pagpapaunlad ng bansa ay
pawang college graduate.Sa madaling sabi,mas
kakaunting college graduate ay nangangahulugang mas
kakaunti ring high-skilled na propesyonal para sa isang
bansa.
- Sa PHILIPPINE QUARTERLY UPDATE ng World Bank
na pinamagatang “Investing in Inclusive Growth Amid
Global Uncertainty” (Hulyo 2012), pinatutunayan na mas
Malaki ang average na kita ng mga graduate sa kolehiyo
kaysa sa mga graduate ng hayskul.
 Sanhi at Bunga ng Kahirapan

- Ilan pa sa mga bunga ng kahirapan ang pagkakaroon

ng mga protesta laban sa umiiral na kalakaran sa
lipunan, pagtaas ng antas ng kriminalidad (crime rate),
pagdami ng mga Pilipinong migrante at kawalan ng sapat
na partisipasyon ng mga mamamayan sa mga
prosesong politikal.
- Nagkakaroon ng malawakang protesta ang iba’t ibang
non-governmental organization (NGO) laban sa mga
umiiral na kalakaran sa lipunan sapagkat ang mga ito
ang sinisisi nila sa pag-iral ng kahirapan sa bansa.
 Sanhi at Bunga ng Kahirapan

- Kahirapan din ang dahilan kung bakit libo-libong

Pilipino ang napipilitang magbenta ng kanilang
sarili. Kapansin-pansin na ang prostitusyon ay
laganap din sa maraming mahihirap na bansa.
- Bunsod ng kahirapan, lumalaki rin ang
pagkakataon ng mga rebeldeng grupo na
mahikayat ang ilang desperadong mamamayan
na sumama sa kanila.Kagaya ng India at Nigeria
may malalaking grupo ng rebelde.
 Unemployment: May Solusyon ba?

- Dalawang pangunahing reporma ang maaaring maging

gulugod o backbone ng paglutas ng sa unemployment
at sa pag-unlad ng bansa: ang tunay na reporma sa
lupa at modernisasyon ng agrikultura, at makabansa at
pambansang industriyalisasyon
- Tinatayang 60% ng mga lupang agrikultural sa bansa ay
kontrolado ng mayayamang pamilya na bumubuo sa
13% lamang ng populasyon ng bansa, at pito sa
sampong magsasaka ang walang sariling lupa.(75 % ng
mga Pilipino ay magsasaka ayon sa Kilusang
Magbubukid ng Pilipinas, 2008)
 Unemployment: May Solusyon ba?
- Ayon sa World Factbook ng Central Intelligence Agency (CIA),
26.9% ng labor force ng bansa ay nasa agrikultura, 17.5% ang
nasa industriya at 55.6% naman ang nasa serbisyo ( call
centers,fast food chains,banks,malls at iba pa )
- Malaking bahagi ng mga rebeldeng komunista sa ilalim ng
Communist Party of the Philippines-New Peoples Army(CPP-NPA)
ay naaakit sa programa ng nasabing grupo na libreng lupa para sa
mga magsasaka na isinasaad sa “12-point Program” ng National
Democratic Front of the Philippines(NDFP),political arm ng
CPP-NPA pagpirma ng mga kasunduan na ukol sa reporma sa
lupa,repormang sosyo-ekonomiko,gaya ng isinasaad sa panukala
ng Concise Agreement for an Immediate Just Peace noong 2005.
 Unemployment: May Solusyon ba?

- dapat ding pasimulan ang modernisasyon ng agrikultura sa

bansa.
- Ang modernisasyon ng agrikultura ang magtitiyak sa food
self-sufficiency ng bansa.
- Kailangang isulong ang Pambansa at makabansang
industriyalisasyon o pagtatayo ng mga industriyang Pilipino
na lilikha ng mga trabaho para sa mga Pilipino at
magsusuplay ng mga pangangailangan ng bansa.
- Binigyang –diin ni Lichauco (1888) sa kaniyang aklat na
“Nationalist Economics” (1988) ang superyoridad ng
gobyerno, sa halip na korporasyon,bilang tagapagsulong ng
industriyalisasyon.
 Unemployment: May Solusyon ba?

- “Ang estado ang pinakamataas na pagpapahayag ng

kolektibong personalidad ng sambayanan. Kung gayon,
ito ang pinakamatibay na kinatawan ng kapangyarihang
soberanya ng mga mamamayan, mula sa
kapangyarihang mag-imprenta ng pera, hanggang s
akapangyarihang linangin at patakbuhin ang patrimonya
ng bansa, at ang kapangyarihang pumasok sa
produktibong negosyo..”
 Ang Konsepto ng Sustentableng Kaunlaran

Dapat Limitahan o Kaya’y Higpitan

- walang habas na pagmimina
- pagkalbo sa mga kagubatan
- overextraction ng tubig
- polusyon sa hangin, lupa at tubig

Gross Domestic Product (GDP) ng bansa at average na

kita lamang ng mga mamamayan ang sinusukat, sa halip
na sipatin din ang impact ng mga industriya sa kalikasan.
 Ang Konsepto ng Sustentableng Kaunlaran

- Ginagamit na rin ng United Nations Development Index

ang ganitong pananaw,lagpas pa sa pagsusuri sa
makroekonomikong datos na may kaugnayan sa simpleng
paglago ng GDP at iba pang estadistika na tao lamang
ang makakaramdam.
 Ang Konsepto ng Sustentableng Kaunlaran

-Isa sa mga pangunahing hamon sa sustentableng kaunlaran

ang mabilis na paglobo ng populasyon ng daigdig.

-Ayon sa Food and Agricultural Organization (FAO), laganap na

ang kagutuman sa maraming bahagi ng daigdig dahil na rin sa
hindi makasunod sa bilis ng paglaki ng populasyon ang bilis ng
paglawak ng ani ng mga magsasaka sa buong mundo.

-Hindi lang paglobo ng populasyon, mas malaking sulirain ang

hindi maayos na alokasyon o distribusyon ng mapagkukunan.
 Mga Hamon sa Sustentableng Kaunlaran

-Sa mauunlad at umuunlad na bansa, isa sa mga pangunahing

hamon sa sustentableng kaunlaran ang konsumerismo.

Konsumerismo - labis na pagkonsumo sa iba’t ibang produkto

lagpas sa kinakailangan, at lagpas sa antas na sustentable para
sa kalikasan.

- Bunsod ng konsumerismo, mas maraming likas na yaman ang

kailangang gamitin upang makalikha ng mga produkto, habang
may mga produkto naman na nasasayang lamang.
 Mga Hamon sa Sustentableng Kaunlaran

-Sapagkat bahagi ng kalikasan ang sangkatauhan, ang

pag-iral ng inequality sa kalusugan ay isa ring suliranin
para sa pagkamit ng sustentableng kaunlaran.

- Batay sa mga estadistika, relatibong mas malulusog at

mas mahahaba ang buhay ng mga nasa mauunlad na
bansa kaysa mga nasa mahihirap na bansa

- Hindi lubos na napakikinabangan ng mahihirap na

bansa ang human resources nito.
 Ang Hamong Kaugnay ng Climate Change

Climate Change
- pagbabago-bago ng klima dulot ng global warming
Global Warming
- pagtaas ng temperatura sa atmospera bunga ng
Greenhouse gas emission
- Ito ang itinuturing dahilan ng pagbabago sa klima
- Ito ang humahadlang sa pagsingaw ng init na
dulot ng araw.
 Ang Hamong Kaugnay ng Climate Change

Mga Bunga ng Global Warming

• mas uminit ang temperatura lalo na sa mga tropikal
na lugar
• humahaba ang panahon ng tagtuyot
• malalakas na bagyo,malawakang pagbaha
• umuulan ng yelo,sa mga lugar na dati-rati ay hindi
• pagtaas ng lebel ng tubig sa dagat (sea level)-dahil
sa pagkalusaw ng yelo sa rehiyong Arktik
 Ang Hamong Kaugnay ng Climate Change

Saklaw na Epekto ng Climate Change

• Ekonomiya
Halimbawa:
-Naging normal na ang tagtuyot
-Pagkawasak ng pananim
-Seguridad sa pagkain ng daigdig
-Pagtaas ng presyo ng karaniwang pagkain-mais, bigas,
iba pang butil
-Mataas na gastusin sa Disaster risk response at mitigation
-Posibleng pagbagal ng ekonomiya
 Ang Hamong Kaugnay ng Climate Change

Saklaw na Epekto ng Climate Change

• Politika
Halimbawa:
- Kyoto Protocol - isa sa mga kasunduang naglilimita sa
greenhouse gas emission
- Paggigiit ng mga mahihirap na bansa na piliting
magbayad-pinsala sa kanila ang mayayamang
industriyalisadong bansa.Bunga ng ganitong
debate,nagiging mabagal ang pagtugon sa climate
change
 Ang Hamong Kaugnay ng Climate Change
Saklaw na Epekto ng Climate Change
Sa pangkalahatan: Apektado ang Aktuwal na
pamumuhay ng mga mamamayan sa daigdig (Pilipinas)
- Regular na baha-sa mabababang lugar
- Kawalan ng pagkakakitaan sa Cordillera- unti-unting
pagkawala ng payaw o hagdan –hagdan
palayan-bunsod ng matinding pagtaas ng temperature
- Pinakamasahol, ang ilan ay naging mga palaboy na
ring pulubi sa Kamaynilaan (Tan,Michael. 2016. “We
Would Never Beg.” Inquirer )
 Ang Hamong Kaugnay ng Climate Change

Dahil sa climate change ay unti-unti ng nauunawaan ng

tao na hindi lang sa pagpapalago ng ekonomiya kundi
pati rin sa pag-aalaga ng kalikasan.Walang saysay ang
anomang paglago ng ekonomiya kung wawasakin
lamang nito ang pagiging sustentable ng daigdig.
 Tugon ng Pilipinas sa Climate Change
Pitong prayoridad na nakaangkla sa mga pangunahing
kahinaan ng bansa ayon sa Climate Change
Commission
1. Seguridad sa pagkain
2. Kasapatan ng suplay ng tubig
3. Estabilidad ng kalikasan at ekolohiya
4. Seguridad pantao
5. Sustentableng enerhiya
6. Mga industiya at serbisyong climate-smart
7. Paglinang ng kaalaman at kapasidad
 Tugon ng Pilipinas sa Climate
Malinaw na
Change
ang mga planong aksyon ng bansa kaugnay ng
climate change ay isang pagsisikhay na sumasaklaw sa marami
pang ibang ahensya tulad ng Department of Environment and
National Resources (DENR); Department of Agriculture (DA);
Department of Energy (DOE); Department of Trade and Industry
(DTI); Department of Public Works and Highways(DPWH);
Department of Social Welfare and Development(DSWD);
Department of Interior and Local Government(DILG);
Metropolitan Waterworks and Sewerage System(MWSS); Local
Water Utilities Administration(LWUA); National Food
Authority(NFA); Bureau of Fisheries and Aquatic
Resources(BFAR),at iba pa.
 Tugon ng Pilipinas sa Climate Change
Sa Pangkalahatan:
• Ang pangunahing layunin ng pamahalaan ay ihanda
ang komunidad sa mga epekto ng climate change at
mapataas ang kakayahan ng komunidad na
makarekober (resilience) agad sa epekto nito.
•Wala sa prayoridad ang pagbabawas ng greenhouse
emission dahil maliit lamang ang kontribusyon ng
bansa sa global na emisyon kung ihahambing sa
emisyon ng iba pang mga umuunlad na bansa.
 Polusyon sa Tubig, Hangin, at
Lupa
-Polusyon ay tumutukoy sa pagkakaroon ng contaminant
Polusyon sa Tubig sa bansa
•Karaniwang bunga ng industriyal na aktibidad
•Walang liquid waste treatment facilities
•Paglobo ng populasyon ng mga naninirahan sa Ilog Pasig
( iba pa,punong-puno ng mga pabrika,lalo na noong
dekada 90’)
•Mga gusaling residensyal na ang mga mayayaman at
nasa gitnang uri lamang ang nakakabili
-Pagmimina sa Marinduque-isa ring sanhi ng polusyon sa
tubig
 Polusyon sa Tubig, Hangin, at
Lupa
Polusyon sa Hangin
-Ayon sa 2006 National Emission Inventory ng DENR,
65% ng polusyon ng hangin sa bansa ay mula sa mga
sasakyan;
21% lamang ang nagmumula sa mga di-natitinag o
stationary sources
-Ayon sa datos ng World Bank may 29 at 30 sasakyan
para sa bawat 1000 tao sa bansa noong 1999-2003 at
2004-2008.
-Batay sa ulat ng Chamber of Automotive Manufacturers of
the Philippines Inc. (Campi) at Truck Manufacturers
 Polusyon sa Tubig, Hangin, at Lupa
Polusyon sa Hangin
-Ayon sa datos mula sa Environmental
Management Bureau (EMB), ang lebel ng total
suspended particulates (TSP) o mga pollutants ng
hangin sa Metro Manila noong 2013 ay umabot ng
118 micrograms per normal cubic meter (ug/Ncm)
na mataas pa rin kaysa itinakdang antas na
katanggap-tanggap (90 ug/Ncm) sa ilalim ng
Clean Air Act of 1999.
 Polusyon sa Tubig, Hangin, at
Lupa
Polusyon sa Lupa
-sa Industriyang ilegal na nagtatambak ng basura
sa iba't ibang lugar
-Mga dumi ng hayop
-Pagtagas ng dumi ng tao mula sa poso negro
-Mga Operasyon ng mga minahan
-Pagtagas nakalalasong likido mula sa mga tambakang
walang pasilidad ng treatment
 Polusyon sa Tubig, Hangin, at Lupa
Negatibong epekto ng polusyon sa lupa:

-Kawalan ng sapat na suplay sa pagkain

-Sanhi ng mga Depekto sa mga sanggol na
isinilang sa mga lugar na kontaminado ang lupa
-Kaso ng pagkakasakit ng mga tao
 Pagmimina sa Pilipinas:
Sanhi ng Pagkasira ng Kalikasan, Pakinabang para sa iilan
PRRM – Philippine Rural Reconstruction Movement
(2005)
Ayon sa PRRM, ang PAGMIMINA:
•Nagdudulot ng pagkawasak ng natural na habitat o
tirahan ng mga hayop;
•Pagkalason ng mga ilog at kontaminasyon ng lupa na
dulot ng mga tumagas na kemikal sa minahan;
•Pagkawala ng natural na taba ng lupa;
•Peligrong bunga ng mga estrukturang tulad ng dam
na maaaring magdulot ng biglaang pagbaha;
 Pagmimina sa Pilipinas:
Sanhi ng Pagkasira ng Kalikasan, Pakinabang para sa iilan
Ayon sa PRRM, ang PAGMIMINA:
•Polusyon dahil sa pagtagas ng kemikal sa mga drainage
ng minahan
•Pagtagas ng petrolyo mula sa mga makinarya at iba pang
aparato;
•Pagtagas ng mga kemikal sa waste treatment facilities;
•Pagbuga ng usok ng mga makinarya sa pagmimina;
•Pagbuga ng alikabok na dulot ng pagdurog sa lupa at
mga bato;
•Paglabas ng methane mula sa mga minahan.
 Pagmimina sa Pilipinas:
Sanhi ng Pagkasira ng Kalikasan, Pakinabang para sa iilan
Isyu sa mga Minahan sa Pilipinas
*(2005)- tumagas sa mga karatig-katubigan ang mine
tailings MULA SA ORE PROCESSING MILL NG
RAPU-RAPU POLLYMETALLIC PROJECT(RRP) .
Regis,Emelina , 2007. “The Tragedy of Mining in
Rapu-Rapu Island Ecosystem, Albay, Province.”
*(2011) – nagsampa ng kaso ang mga taga -Surigao sa
Korte Suprema upang ipahinto ang mapaminsalang
operasyon ng limang korporasyong nagmimina na pag aari
ng mga Tsino
 Pagmimina sa Pilipinas:
Sanhi ng Pagkasira ng Kalikasan, Pakinabang para sa iilan
Isyu sa mga Minahan sa Pilipinas

*(2012)- inatasan ng gobyerno ang Philex na magbayad

ng 1.034 bilyong multa pagkatapos na masira ang trailings
pond sa Benguet.
 Deforestation, Mabilis na Urbanisasyon, at Iba

- Ayon sa datos na DENR, tatlong-kapat ng archipelago ang

kagubatan, subalit noong 1988, ¼ na lamang ng bansa
ang kagubatan.
- Ayon naman sa Food and Agriculture Organization (FAO),
humigit-kumulang 7,665,000 ektarya na lamang ng bansa
ang kagubatan. Halos 54,570 ektarya ng kagubatan ang
Nawala sa bansa bawat taon mula 1990 hanggang 2010.
- Ang pagmimina ay sanhi rin ng deforestation dahil
pinayagan ng Mining Act of 1995 ang mga korporasyong
nagmimina na mamutol ng puno sa mga lugar na saklaw
ng kanilang operasyon.
 Deforestation, Mabilis na Urbanisasyon, at Iba

- Noong 2011 ay 1 milyong ektarya ng kagubatan ang

saklaw ng mga permit at aplikasyon sa pagmimina.
- Ang pagtatanim ng mga halamang nakapagpoprodyus
ng biofuels tulad ng jatropha ay nakasisira rin sa likas na
kalagayan ng mga kagubatan sa bansa.
- Bunga ng malawakang pagkawasak ng mga kagubatan,
ang maraming lugar sa Pilipinas nawalan na ng natural
na proteksyon sa bagyo at pagbaha.
- Maraming species ng hayop ang nawawalan na rin ng
tirahan.
 Deforestation, Mabilis na Urbanisasyon, at Iba

Urbanisasyon
-Ang deforestation ay problemang dulot ng mabilis
na urbanisasyon.
- Ayon sa ulat ng World Bank noong 2017,
maaring umabot sa 102 milyong Pilipino ang
nakatira sa mga lugar na urban pagdating ng
2050.
 Basura, baha, at iba pang problema

Urbanisasyon
- Kalimitin,wastong pagtatapon ng mga basura ang
pangunahing tuon ng mga programa sa waste
management dahil ito ang pinakamadaling ipatupad.
- Ang proseso ng wastong pagtatapon ng mga basura ay
nagsisimula sa segregasyon at koleksiyon nito
- Kailangan ng materials recovery facility (MRF) upang
maisagawa ng maayos ang segregasyon
- Bukod sa wastong pagtatapon ng basura, ang
paglilimita at pagbabawas ng basura ay bahagi rin ng
waste management.
 Basura, baha, at iba pang problema

4E ni Ma. Teresa Oliva

• Education
• Engineering
• Enterprise
• Enforcement