Professional Documents
Culture Documents
آبیاری و کانال ها
آبیاری و کانال ها
آبیاری و کانال ها
Structures
Training
Design Office
آبــــــــــیاری
Irrigation
رسانیدن آ ب به خاک به طریقه مصنوعی برای نمو و تکامل نباتات و بلند بردن سطح محصوالت نباتی در انجنیری بنام
Irrigation Engineeringیاد میشود.
آب عنصر عمده و مهم برای پیشبرد حیات انسانها حیوانات و نباتات میباشد وآبیاری یکی از رشته های اختصاصی
انجنیری ساختمانی است.
وظیفه انجنیری آ بیاری رسانیدن آب بدون ضیاع با پالن گذاری منظم و ساختمان های از قبیل جوی ها،کاریزها
انهار،بندها،کانال ها،دریا ها و یا سیستم های که ضرورت به قوه میخانیکی دارند اعمارمیگردد .باید عالوه نمود که
محاسبات اقتصادی سیستم های ف وق الذکر نیز یکی از فکتور های عمده انجنیری آبیاری می باشد چون اثر مستقیم به
اقتصاد کشور ها دارند.
طوریکه قبالً یاد آور شدیم که انجنیری آبیاری یکی از شعبات مهم و اختصاصی انجنیری ساختمانی (Civil
)Engineeringمیباشد لذا انجنیر آبیاری باید معلومات کافی در باره ساحه که ساختمان هایدرالیکی جهت آبیاری اعمار
میگردد داشته باشد تا در موقع دیزاین به مشکالت مواجه نگردد.
به طورعموم انجنیری آبیاری از موضوعات ذیل بحث مینماید.
کـــانـــال ها
Channels
تعریف :کانال عبارت از مجرای مصنوعی میباشد که از کانکریت ،سنگ ،ویا خاک جهت مقاصد آبیاری،تولید انرژی
برق ویا کشتی رانی اعمار مگردد.
بعضا ممکن است که یک کانال بزرگ برای مقاصد بیشتر اعمار گردد.
ً
در طرح و اعمار کانال ها نکات ذیل باید در نظر گرفته شود.
ظرفیت کانال مطابق به اهداف پروژه باشد.
کانال از محل مناسب دریا و یا مخزن جدا گردد تا مشکالت هایدرالیکی بوجود نیاید.
کانال در خط السیر مناسب و میالن مطلوب احداث گردد.
کوشش شود تا کانال از مواد محلی اعمار گردد.
آب در کانال ها باید سرعت مناسب داشته باشد تا از ترسبات و شستشو جلوگیری شود.
آب کانال باید از مواد مضره پاک باشد تا باعث تخریب کانال و یا سیستم برق نشود.
1
صنف بندی کانال ها:
کانال ها به صورت عموم به دو دسته تقسیم بندی میشوند.
.1کانال های دایمیPermanent Channels :
.2کانال های مؤقتیTemporary Channels :
S=√ n.v/R2/3
فرمول فوق از ماننگ بوده و جهت دریافت میالن طولی کانال از آن استفاده میشود.
-Sمیالن
-nضریب ما ننگ
-Vسرعت
-Rشعاع هایدرالیکی
باید یاد آور گردید که برای دریافت میالن کانا ل ها از طریقه ذیل نیــــز استفـــــــــاده میگــــــــــــــــــــــردد.
A
S
C
B
2
دیزاین کانال هـــــــــــا
هدف از دیزاین کانال همانا دریافت مقطع مناسب غرض انتقال بهتر آب مورد نیازبه زمین ها ی زراعتی میبا شد.مواد
مو که ظرفیت کانال ها توسط فرمول های ذیل دریافت میشـــــوند.
Q=V.A
V=1/n x R2/3 x S1/2 ماننگ
R=A/P
Q=A x C√R.S شیزی
-Qمقـــدار دسچارج ()m3 /sec
-Vسرعت ()m/sec
-Aمساحت مقطع ()m2
-nضریب ماننگ (از جدول ها اخذ میگردد)
-Rشعاع هایدرالیکی()m
-Sمیالن
-Pمحیط تر شــده ()m
-Cثابت شیزی
قابل یادآوری است که محیط تر شده برای کانال های دارای مقطع ذوذنقه یی از رابطه ذیل بدست می آید.
P=b+2d√ n2+1
مثال :مقدار جریان آب را در کانال مقطع مستطیلی محاسبه نماید در صورت که مساحت مقطع 32m2
میالن کف کانال S=1/1000و ضریب شیزی C=52.5باشــــــــــــــــد؟
اقتصادی ترین مقطع مستطیلی مساوی میشود به ,b=2d
A=32m2
S=1/1000
C=52.5
?=b
?=d
A=bxd=2 x d x d=2d2
A=32=2d2, d=4m, b=2d=2x4=8m
R=d/2 = 4/2=2m
Q=AxC√R.S = 32x52.5 √2x0.001
Q=75.13 m3/sec
مثال :ابعاد کانال مقطع ذوذنقه یی را دیزاین نماید که 30متر مکعب آب را فی ثانیه عبور دهــد در
3
صورت که میالن کناری آن ، 3/2میالن کف کانال 1/2000و ضریب ماننگ n=0.01باشد؟
n=3/2=1.5
Q=30m3/sec
n=0.01
S=1/2000=0.0005
?=b
?=d
اگر خواسته باشیم اقتصادی ترین مقطع را انتخاب نمایم پس باید نصف عرض باالئی مساوی به میالن کنار ها
باشد.
b+2nd/2 = d√ n2+1
b+2x1.5d/2 = d√1.52+1
b+3d=3.6d
b=0.6d
Or
Area=d (b+2nd) = d (0.6d+1.5d) =2.1d2
دیوارهای استنادی عبارت از ساختمانهایی اند که جهت نگهداشتن مواد ریخته تحت زاویه بزرگتر از زاویه میالن
طبیعی آنها احداث میگردند .یا به عباره دیگر هر دیواری که به منظور جلوگیری از لغزیدن و ریختن کتله خاک اعمار
میگردد بنام دیوار استنادی یاد میگردد.
4
:-ثبات و پایداری دیوارها
نظر به ثبات و یا پایداری ( )Achieving Stabilityدیوارهای استنادی را میتوان به شش نوع تقسیم نمود:
5
دیوارهای استنادی آخوری شکل ( )Crib Wallsکه غالبا ً از چوب ,کانکریت و بعضا ً از فلز ساخته شده و
بین شان از خاک پر میشود.
هنگام دیزاین هریک از انواع فوق الذکردیوارها معیارهای ذیل باید در نظر گرفته شود:
طوریکه در باال از انواع دیوارهای استنادی تذکر بعمل آمد حاال میخواهیم درباره انواع مهم آنها یعنی در قسمت
.چگونگی و جاهای استفاده آنها مختصرا معلومات ارایه بداریم
دیوارهای استنادی ثقیل یعنی دیوار های که به وزن خود پایداری و ثبات خویش را حفظ میکنند معموآل از سنگ و
.کانکریت ساخته میشوند
6
:در قسمت ابعاد دیوارهای سنگی باید مقررات ذیل را در نظر گرفت
.1هرگاه ارتفاع دیوار (از روی زمین الی سطح باالیی آن ) کمتر یا مساوی به یک متر باشد ( )H≤1mباشد .هر
دو سطح عقبی و پیشروی دیوار شکل قایم را دارند که سطح عقبی تا قسمت آخر تهداب به یک خط مستقیم قرار
داشته و سطح پیشروی دیوار در هم سطح با زمین یک چیره کوچک را دارد.
.2هرگاه ارتفاع دیوار بزرگتر از یک متر و کوچکتریا مساوی به 2.5متر( )1m<H≤2.5mباشد در این
صورت جهت پایدارنگهداشتن دیوار باید سطح پیشروی را تا 10فیصد متمایل بطرف خاک ساخته و سطح
عقبی را چیره داد در صورتیکه ضخامت دیوار در قسمت باال آن ( )60cm-50کمتر نباشد.
.3هرگاه ارتفاع دیوار از 2.5متر زیادتر باشد سطح پیشروی دیوار را میتوان تا %20متمایل ساخت و(در صورتیکه
نمای مهندسی دیوار را خراب کند) ازجناح عقب دیوار یک ,دو و یا به تعداد زیاد چیره میگذارند.
در دیوارهای کم ارتفاع میتوان از انواع مختلف سنگ ها استفاده کرد اما در دیوارهای با ارتفاع بیشتر باید سطح سنگ
های بهم چسپیده هموار باشد(.بافت سنگ ها با ید مد نظر گرفته شود)
طبقه بندی فشارخاک -:Classification of Earth Pressureدو نوع فشار وجود دارد.
فشار فعال Active Pressure
فشار غیر فعال Passive Pressure
7
تیوری فشار فعال خاک -: Theories for Active Earth Pressure
جهت تعین نمودن فشار فعال خاک میتودهای زیاد وجود دارد,
مگر دو طریقه فوق (رینکن و کولمب ) ارقام دقیق و صحیح را ارایه مینماید.
- .Aتیوری رینکن:
وقتیکه دیوار از لغزش خاک ممانعت میکند ,خاک باالی دیوار فشار وارد مینماید که این فشار خاک توسط تیوری
رینکن تعین میگرددو باالی اساسات ذیل استوار میباشد.
- .Bتیوری کولمب-:
فرضیه های اساسی جهت دریافت فشار خاک ( )Earth – pressureتوسط تیوری کولمب قرار ذیل اند:
خاک دارای خواص فزیکی مساوی از هر سو ( )Isotopicو متجانس بوده و دارای خواص اصطحکاک داخلی و .I
چسپندگی میباشد.
.1جمع آوری معلومات عمومی -:سروی توپو گرافیکی ,فزیکی و کنترول ابعاد.
.2تحلیل حا لت طبقات پایین خاکِ-:پروفیل خاک ( .)Sub Soil Conditions
.3تعیین نمودن بار اضافی باالی دیوار ( -:)Surchargeخط ریل ,سرک موتر رو ,تعمیریا ساختمان های
دیگر و زلزله.
.4تعیین نوعیت و اندازه های آزمایشی دیوار استنادی.
.5محاسبه فشار خاک ( )Earth Pressureو فشار اضافی (.)Surcharge Pressure
.6تحلیل پایداری دیوار (.)Structural Stability
.7تحلیل پایداری اساس دیوار (.)Foundation Stability
.8طرح ریزی عناصر ساختمانی دیوار (.)Design Structural Elements
.9انتخاب مجراهای عبور آب از مواد پرکاری (.)Drainage in back fill
.10پیشبینی کردن نشست و حرکت دیوار (.)Settle and movement of wall
8
فشار خاک باالی دیوار قرار ذیل محاسبه میشود.
حالت اول :
در صورتیکه سطح خاک نگاه داشته شده ( )Retained Earthافقی باشد.
حالت دوهم:
در صورتیکه موقعیت خاک باالی دیوار تحت یک زاویه قرار دارد و فشار مجموعی باالی دیوار قرار فرمول ذیل
دریافت میگردد:
=P
ωh2 Cosα Cosα - √Cos2α – Cos2φ
2 Cosα + √ Cos2α – Cos2φ
مثال-:
دیوار سنگی که دارای ارتفاع H=8mو عرض فوقانی آن ,a=2mعرض تحتانی آن b=4mمیباشد و ارتفاع خاک تا
دیوار میباشد.
شما تشنجات اعظمی و اصغری را در اساس دیوار تعین نمایید و اپیور آنرا رسم نمایید در صورتیکه وزن حجمی خاک
,Ws=1800 kg/m3زاویه اصطحکاک داخلی خاک = φ °30و وزن حجمی مواد دیوار Ww=2200 kg/m3باشد.
Ww=2200 kg/m3
Ws=1800 kg/m3
=φ 30°
H=8m
a=2m
b=4m
9
فشار خاک باالی واحد طول دیوار قرار ذیل دریافت میداریم:
حاال کوردینات مرکز ثقل مقطع عرضی دیوار را باالی محور xقرار ذیل دریافت مینماییم.
10
W = Ww(a+b)/2 x H
W = 2400(3+9)/2 x 10 = 144000 kg
PHو Pvرا قرار ذیل دریافت مینماییم:
PH = P x Cosα = P x Cos25°
PV = P x Sinα = P x Sin25°
مثال:
پلچک مقطع مستطیلی را دیزاین نماید که دارای ابعاد ذیل باشـــــــد.
L=5m ،b=1m ،h=1mو برای دیزاین از کانکریت مارک M (1:1.5:3) 200استفاده شود.
مارک مقاومت کششی کانکریت 2Rp=7.2kg/cmمقاومت انحنایی کانکریت 2Ru=1000kg/cmمیباشد و سیخ های
کالس A-1یعنی سیــــخ های لشم استفاده میگردد که مقاومت آن Ra=2100kg/cm 2است.
ضخامت سلب hs=20cmو ارتفاع فعال ، ho=18cmضریب اضافه باری n=1.1-1.3و ضخامت طبقه خاک
باالی پلچک 0.25در نظر گرفــــــــــته شود؟
11
حــــــــل:محاســــبه بارها قرار جدول ذیل صورت میگیرد.
Ao=Mmax/Ruxbxho2
Mmaxبه kg-m ، Ruمقاومت انحنایی کانکریت که برای مارک M ،Ru=100kg/cm2- 200می باشد.
-bعرض سلب است که برای آن سیخ محاسبه میگردد.
-hoارتفاع فعال سلب که ، ho=h-aکه در اینجا hارتفاع سلب و aطبقه محافظوی سیخ میباشد.
ho=20-2=18cm
Ao=Mmax/Ruxbxho2
A0=405600/100x100x182
Ao=0.125cm2
برای قیمت دریافت شده Aoقیمت ) )0γرا قرار فرمول ذیل دریافت مـــــــــــیکنیم .
=1-2Ao/2 =0.9350γ√+1
Fa=Mmax/ Ra.h0
– Raمقاومت سیخ است که برای کالس) ( A-1مساوی به 2100kg/cm2است پس نظر به مساحت محاسـبه شـده از
جدول 8Ǿ14mmسیخ کالس ))A-1که مجموعه مساحت آن Fa=12.31cm2میشود انتخاب مینمایم.
12
برای سمت طوالنی از نگاه شرایط ساختمانی ( -5Ǿ10mm )A-1سیخ را مد نظر میگریم.
در فرمول فوق QRقوه عرضانی در اتکا راست و QLقوه عرضانی در اتکا چپ می باشــــــــــــــد.
Qmax=QR=QL=0.5x19200x1.3=12480kg
شرط ذیل را امتحان مینمایم.
Qmax≤Rpxbxh0
Qmax<7.2x100x18=12960kg
چون Qmax=1240kg<12960kgمیباشد فلهــــذا سلب در مقابل قوه عرضانی مقاومت کافی دارد.
موقعیت گذاری سیخ ها در مقطع عرضانی را میتوان به آسانی انجام داد زیرا تعداد سیخ ها هم به سمت عرضانی و هم
به سمت طوالنی معـــــــــــــــلوم میباشــــــد.
13
Super Passage
14
در این نوع ساختمان ها کانال از قسمت تحتانی سیل بر ها میگذرد و آب کانال ها بدون مزاحمت ساختمان به جریان
عادی خود از زیر سیل بر ها ادامه میدهد یعنی اینکه سطح آب در داخل ساختمان و کانال به یک لیول قرار میگرد(.با
در نظر داشت میالن کانال)
به طور عموم ساختمان super passageمتشکل است از دو دیوار و سلب باالی آن می باشد که پروسه دیزاین
دیوار ها همانند دیوار های استــنادی بوده وبرای قوه های عمودی و افقی دیزاین میشوند.
قوه های عمودی وارده باالی دیوار های super passageعبارت اند از وزن سلب ،وزن آب و وزن مواد رسوبی و
قوه افقی را که دیوار ها متحمل میشوند همانا وزن موادی است که در عقب دیوار ها قرار دارد.
مثال :عملی ذیلرادرنظر میگیریم :
15
قوه های عمودی
kg/m 480= )1( )0.2( 2400
2
وزن سلب
kg/m2 480= )1( )0.3( 1600 وزن مواد رسوبی باالئی سلب
kg/m2 200= )1( )0.2( 1000 وزن آب باالئی سلب
kg/m 1980= )0.5( )1.5( 2200 وزن دیوار سنگی
حال دیوار رادر مقابل overturning momentیا مومنت چپه کننده چک می نمائیم.
MR/M0 ≤ 2 نظر به این شرط
برای عملیه فوق درنقطه Bنظر به قوه های عمودی وافقی مومنت میگیریم .
درفورمول فوق µعبارت از ضریب اصطحکاک می باشد که درین جا = µ 0.53درنظر گرفته شده است.
طوریکه قبال" محاسبه بارهای وارده باالئی سلب که عبارت از q=1160/mمی باشد صورت گرفته است
اکنون معلوم می نمائیم که سلب درکدام حالت قرار دارد .
L / b = 6 /1.3= 4.6 >2 =λ
چون نسبت طول ضلع طویل بر ضلع کوچک بزرگتر از 2میباشد بنا" سلب به قسم سلب گادری محاسبه میشود .یعنی
سیخ های فعال تنها به سمت کوتاه سنجش می شود .
L0 = b +2 (0.15) = 1+0.3 =1.3m درشکل فوق l0عبارت ازطول وایه سنجشی میباشد.
0.15درفورمول فوق عبارت از نصف عمق داخل شده سلب در دیوار می باشد.
=h0 18 =2- 20 =d- a cm ارتفاع فعال عبارت از
مومنت انحنائی اعظمی قرار فورمول ذیل دریافت می گردد .
Mmax = ql2/8 =1160 (1.32) /8 =245 kg-m
اکنون مساحت سیخ راچنین دریافت میکنیم .
Ast = M /δst. j .d = 24500 /1250 (0.86) (18) =1.3 cm 2
پس نظربه مساحت محاسبه شده سیخ 6ملی راکه دارائی مساحت مقطع Aφ =0.306 cm2می باشد درنظرمی گیریم
.پس فاصله بین سیخ ها مساوی است به :
Spacing =100 (Aφ) /Ast = 100 (0.306) /1.3 = 20cm
به خا طری تقسیما ت مسا ویا نه بار باالئی سیخ های سنجشی بطول گادردر فی متر به تعداد 4عدد سیخ 6ملی مد
نظرمیگیریم .
Aqueduct
17
ترناب
عبارت از ساختمان است که آب را از باالی سیل بر ها و یا کانال های دیگر عبور میدهد.
ساختمان ترناب Aqueductزمانی محسوس میشود که ساختمان siphonویا super passageقابل تطبیق نباشد.
مثال( Aqueduct :ترناب) را دیزاین نماید که 5متر عرض و 2.5متر ارتفاع داشته باشد.
توقع میرود که ترناب مذکور آب را به ارتفاع اعظــمی 2.3متر انتقال دهــــد و برای دیزاین از مارک کانکریت (M-
) 200استــــفاده شود.
وایـــــــــــــه ترناب 8متر مد نظــــر است؟
حــــل:
برای M-200ثابت های قبول شده دیزاین قرار ذیل می باشد.
,δcbc=70kg/cm , m=13 2
Eff.depth=√2028x100/14x100 =12cm
قابل تــذکر است که دیوار های کناری به شکل گادر دیزاین میگردد که وایه آنها 8mمیباشد وبرای دریافت ضخامت آن
از فرمول ذیل استفاده مینمایم.
Minimum thickness= span/30 = 800/30=27cm
Minimum thickness=27-5(cover) =22cm
B.M---Bending Moment
δ st ---1000kg/cm2
j------- Constant
d------ Thickness of side walls
Ast= 2028x100/1000x0.841x22 = 10.96cm2
بنا بر محاسبات فوق سیخ های 12mmکه مساحت مقطع آن 1.13cm2میشود استـــــفاده مینمایم.
Ǿ12mm@10cm c/c
تجـــربه نشان داده است که %25کل ضخامت دیوار را مساحت سیخ ها ی ساختمانی تشکیل میدهد پس داریم که.
18
25/100x27=6.75 cm2
برای هر دیوار قیمت به دست آمده را تقســــــــــــــــــــــــــــیم عدد 2مینمایم پس.
3.4cm2=6.75/2
نظر به محاسبات سیخ ها ی قطــــر 8mmکه مساحت کلی مقطع آنها 6.75cm2میشود استفاده مینمایم و فاصله بین
سیخ ها را چون قبل دریافت مینمایم.
مساحت سیخ 8mm
Spacing=100x0.502/3.4=14cm
دیزاین سلب افـــــقی
ضخامت سلب را مساوی به 30cmانتخاب می نمایـــــــــــــــــم و بعدا" وایه فعال ،فشار آب و وزن خود سلـــــــــب را
را در فی متر سلب چنین دریافت مینمایـــــــــــــــــم.
Effective span of slab=5+0.27=5.27m
Load of water per sq.m of slab=2.3x1000=2300kg
Self weight per sq.m of slab=1x1x0.3x2400=720kg
قابل ذکر است که سلب باید برای همین مومنت دریافت شده فوق ( )kg-m 8059دیزاین گـــــــردد.
از قبل داریم که:
δst = 1250, R = 12.66
پس ارتفاع فعال و حقیقی سلب را چنین دریافت می نمایم.
Ast = 30 cm2
پس نظر به محاسبات فوق الذکر و محاسبات مساحت داریم که.
چون ) Ast (Mnet)>Ast (F.E.Mاست لذا باید سیخ ها را در L/5از اتکــــا به طرف مرکز قات ( )Bentنمایـــــــــم.
(در شکـــــل نشان داده شـــده است).
مساحت سیخ های ساختمانی در اتکــا ها مساوی به %24مساحت مجموعی سیخ های اصلی در مرکز سلب است که
قرار ذیل محاسبه میشود.
x 0.24 = 7.2 cm 100 /302
چون مساحت را دریافت نمودیم پس میتوانیم که سیخ مورد نظر را انتخاب نمایم که در اینجا از سیخ
Ǿ 8mm barsاستفاده مینمایم.
فاصله بین سیخ را قرار ذیل دریافت میـــــــــــــــــــــــــــــداریم.
Spacing = 100 x Ast (8mm)/ 7.2÷ 2
Spacing = 100 x 0.5/ 7.2÷2 = 14 cm
Ǿ 8mm bars @ 14 cm c/c
Ast= Mmax x 100/ δst x j x eff.depth = 73360 x 100/ 1250 x 0.86 x 272
Ast = 25 cm2
بنا بر محاسبات سیخ های 25mmرا انتخاب مینمایم که مساحت یکدانه آن مساوی است به cm 4.9 2
از این رو تعــدار سیخ ها را قرار ذیل محاسبه مینمایم.
Number of steel bars = 25/ 4.9 = 5.1
که در انیجا mm 6 Ǿ 25را انتخاب میکنیم ولی قابل تذکر است که سیخ ها باید در دو قطارـ یعنی 3عدد
در باال و 3عدد در قطار پایانی جابجا شونـــــــد.
20
. را محاسبه مینمایمshear force حاال قوه برشی
Shear force = total loadx span/ 2
Shear force = 9170 x 8/ 2 = 36680 kg
.چک نمودن در مقابل قوه برشی
q = Shear force/ dwall x j xeff.depth
q = 36680/ 27 x 0.86 x 272 = 5.8
Diversion Headwork
21
):- (Intakeسربندها
یک ساختمان هایدرولیکی که آب را به ارتفاع مطلوب در کانا ل رهنمایی مینماید که به دو دسته تقسیم بندی میگردد:
Storage headwork.1
Diversion headwork.ِ2
V. Water levels and total energy (T.E.L.) on the downstream side (d/s) and
upstream side (u/s) are calculated as follow:
q= 1.7k3/2 …………(1.6)
k= (q/1.7)2/3 …………(1.7)
.)در صورتیکه ارتفاع آب مساوی با ارتفاع تاج بند باشد (آب از قسمت باالی بند عبور نکند -:حالت اول
24
درصورتنکه آب از قسمت باالی تاج بند عبور نماید. حالت سوم-:
فورمول فوق برای انتخاب ابتدایی عرض باالیی بند با در نظر نگرفتن معیار کشش قابل تطبیق میباشد.
فورمول فوق برای انتخاب ابتدایی عرض باالیی بند با در نظر نگرفتن معیارلغزش قابل تطبیق میباشد.
25
عرض پایانی بند-:
عرض پایانی بند مربوط به مومنت چپه شدن (واژگون شدن) و مومنت مقاومت که نظر به نصف قسمت سوم بند گرفته
میشود میباشد.
برای دریافت عرض پایانی بند سه حالت ذیل را تحت مطالعه قرار میدهیم:
حالت اول -:در صورتیکه ارتفاع آب مساوی با ارتفاع تاج بند باشد (آب از قسمت باالی بند عبور نکند) در این حالت
مومنت واژگون شونده ( )Overturning Momentاز فورمول ذیل محاسبه میگردد.
فورمول باال در صورتیکه سطح عقبی و مقابل ( )u/s, d/sبند دارای میالن باشد و اگر u/sدارای سطح افقی باشد
مومنت مقاومت از فرمول ذیل محاسبه میگردد.
حالت دوم -:در صورتیکه آب از قسمت باال بند عبور نماید .در این حالت مومنت واژگون شونده (Overturning
)Momentاز فورمول ذیل محاسبه میگردد.
در صورتیکه هر دو جناح دارای میالن مساوی باشند مومنت مقاومت قرار ذیل محاسبه میگردد.
و اگر u/sدارای سطح افقی باشد مومنت مقاومت فرار ذیل محاسبه میگردد.
26
( در این حالت مومنت واژگون شونده. درصورتنکه آب از قسمت باالی تاج بند عبور نماید-:حالت سوم
.) از فورمول ذیل محاسبه میگرددOverturning Moment
L2 = b – L 1 – B ……. (1.21)
27
L3 = 18C √ Hs/13 x q/75
دیزاین نمایید؟creep Bligh’s یک سربند عمودی که دارای مشخصات ذیل است با درنظر داشت تیوری -:مثال
a) Maximum flood discharge: = 2800 M3/sec
b) H.F.L before construction: = 285 m
c) Minimum water level = d/s bed level = 278 m
d) F.S.L of canal = 284 m
e) Allowable afflux =1m
f) Coefficient of creep = 12
g) Permissible exit gradient = 1/6
(A)Hydraulic Calculations:
Step 1.
Q=2800 m3/sec
L = 4.75 Q1/2 = 4.75 (2800)1/2 m
= 251 m
q= Q/L= 2800/251 = 11.2 M3/sec
Step 2.
Regime scour depth: f=1
Step 3.
Level of d/s T.E.L. = H.F.L before cons. + V 2/2g
=285 + 0.14 = 285.14 m
Afflux =1m
Level of u/s T.E.L. = d/s T.E.L. + Afflux
28
= 285.14 + 1 = 286.14 m
٭u/s H.F.L. = u/s T.E.L. - V2/2g = 286.14 – 0.14
= 286
Actual d/s H.F.L. allowing 0.5 m for retrogression
= 285 – 0.5 = 284.5 m
Step 4.
q= 1.7 k3/2
k = (q/1.7)2/3
= (11.2/1.7)2/3
= 3.56 m
Step 5.
Pond level= Level of top of gates
= F.S.L. in canal + Head loss through regulator
= 284 + 0.5
= 284.5
Step 6.
Level of bottom of u/s pile
= u/s H.F.L. – 1.5 R
= 286 – (6.75 x 1.5)
= 275.88 m.
Step 8.
Calculation of top width
d = u/s H.F.L. – Crest level
= 286 – 282.5
= 3.42 m.
Step 9.
Calculation of bottom width (B)
30
Consideration state I when the water is to top of the crest gates, with no tail
water, the over turning moment is given by:
Mo = W (H + s)3/ 6 = WHs3/ 6
= 1 x (6.5)3/6 = 45.77 ≈ 46 t-m.
The moment of resistance is given by equation (1.12) as
Consideration II.
When the water is flowing over the weir and the weir is submerged. Considering
the tail water just at the crest of the weir, the overturning moment is given by:
Mo = wh H2/2
When the water is at the crest, d and h will be equal. For this case, the value of
d is given by
Mo = wh H2/2
= 1 x 3.5 (4.58)2/ 2
= 36.6 t-m.
Step 10.
Assuming C = 12, total creep length is
L = CHs = 12 x 6.5
= 78 m.
Step 11.
d/s impervious apron (L1):
L1= 2.21C √ Hs/13
= 2.21 x 12 √ 6.5/13
= 18.8 ≈ 19 m.
Step 12.
u/s impervious apron (L2):
L2 = L – L1 – (B + 2d1 + 2d2)
d1= 278 – 276 = 2 m.
d2= 278 – 271 = 7 m.
B = 8 m.
L2 = 78 – 19 – (8 + 2 x 2 + 2 x 7)
= 33 m.
Step 13.
Total length of d/s apron
L3 = 18 x 12 √ (6.5/13) (11.2/75)
L3 = 53.2 m. ≈ 54 m.
Step 14.
Length of filter + launching apron
= L3 – L1 = 54 – 19 = 35 m.
Minimum length of inverted filter
= 1.5 d2 = 1.5 x 7 = 10.5 m.
Minimum horizontal length of launching apron
= 2.5 d2 = 2.5 x 7 = 17.5 m.
32
Total minimum length of both
= 10.5 + 17.5 = 28 m.
But we have to provide 35 m length of both.
Step 15.
u/s block protection and launching apron:
d1 = 2 m
Length of u/s block protection = d1 = 2 m.
Step 16.
Thickness of impervious floor
Provide a nominal thickness of 1 m to the u/s of the weir wall and 1.5 m below
the weir wall
Residual pressure at point A of figure just at the d/s of weir wall
Hr = Hs – (Hs/L) x
= 6.5 – 6.5/78 (2 x 2 + 33 + 8)
Hr = 2.6 m.
٭Thickness (t) = 4/3 (Hr/G – 1)
= 4/3 (2.6/2.24 – 1) = 2.8 m.
Hence provide a thickness of 2.8 m from the d/s of weir wall to a point 6 m from
بــــنــــــــــــد
Dam
: تعریف بند
بند عبارت از ساختمان هایدروتخنیکی است که درمقابل جریان آب اعمار میگردد و باعث بلند شدن سطح آب شده و
ساحه زیاد را برای ذخیره آب محیا میسازد و یا به عبارت دیگر بند ساختمان هایدروتخنیکی است که جهت ایجاد فشار
. بلند نمودن آب به سطح الزمه و همچنان به منظور تنظیم جریان آب اعمار می گردد، ارتفاعی
33
قسمت باالی بند را بنام Up streamکه مخفف آن U/Pو قسمت پایانی آنرا بنام Down streamو مخفف آن
D/Sاست نشان داده میشود.
بـــند ثـــقـــیلـ
Gravity dam
این نوع بند ها طوری که از نام آنها پیدا است عبارت از بند های است که به واسطه وزن خود در مقابل قوه های
خارجی مقاومت مینماید و عموما" از سنگ ،کانکریت ،خشت و گاهی هم از عناصر فلزی اعمار میگردد و نسبت به
بند های دیگر زیادتر مروج اند و از جمله قدیمی ترین ساختمان ها میباشد.
در افغانستان نیز از اینوع بند ها اعمار گردیده مانند بند ماهی پر ،سروبی ,نغلو ,درونته و غیره.
قوه های که باالی یک بند ثقیل عمل مینمایندـ قرار ذیل است:
34
.1وزن خود بند Self weight of dam :
وزن خود بند قوه اعظمی را وارد مینماید که به منظور تحلیل و دیزاین در یک متر طول بند در نظر گرفته
میشود.
برای دریافت مجموع این قوه مقطع بند نظر به ساختمان به چندین مثلث ها ،مستطیل و غیره اشکال منظم
هندسی تقسیم گردیده و قوه های ))w1,w2.w3……wnدریافت میگردد که قوه مجموعی در مرکز ثقل بند
عمل می نماید.
35
dعبارت از فاصله بین دو موج.
برای دریافت فشار افقی زلزله فرمول ذیل ارئیه گردیده است.
PE = 0.555. α. δ.w. h 2
مثـــــــــال :یک بند کانکریتی مقطع ذوذنقه را مد نظر می گریم که ارتفاع آن H=16mبوده و ارتفاع آب در آن
باشد .عرض بند در قاعده B=8mو در قسمت باالی b=3mاست. h=16m
قوه محصله و نقطه تقاطع آنرا با اساس دریابید وزن حجمی مواد بند WM = 2400 kg/m3وزن
حجمی آب ww = 1000kg/m3میباشــــــــــد؟
حـــل :
که ما در اینجا این قیمت را به طوری اوسط مساوی به kg / cm2 7قبول می نمایم ،پس داریم که
37
)Area of dam = (a + b / 2) (H) (1
Area of dam = (3 + 8 / 2) (16) (1) = 88 m2 = 8800 cm2
Pice = 7 (8800) = 61600 kg/m2
دریافت فشار باد:
فشار باد در بند در ساحه عمل می نماید که بلند تر از سطح آب قرار داشته باشد( )free boardبنا" در این مثال
چون ارتفاع آب مساوی به ارتفاع بند است لذا فشار باد باالی بند محاسبه نمی گردد.
:aeعبارت تعجیل زلزله است که برای تعجیل عمودی قیمت آن ae = 0.015m/sec2و برای تعجیل افقی
قیمت آن ae = 0.15m/sec2است ،تعجیل افقی زلزله باعث حرکت قاعده بند می گردد که در موقع دیزاین در
نظر گرفته شود.
تعجیل عمودی زلزله باعث واژگون شدن و شکست بند می گردد که محاسبات آن ها قرار ذیل است.
بعد از محاسبات قوه ها حاال قیمت تمام قوه ها افقی را جمع الجبری نموده و بعدا" آن را با وزن بند مقایسه مینمایم.
نتیجه گیری:
بعد از محاسبات فوق باید قوه های دریافت شده عمودی و افقی را با هم جمع الجبری نمایم تا بتوانیم دریابیم که آیا
این بند در مقابل همچو قوه ها مقاومت دارد یا خیــــــــــر.
39