Psikometrik Ve Gelişimsel Ölçme Ve Değerlendirme2d

27.11.
2020 Ps kometr k ve Gel ş msel Ölçme ve Değerlend rme
PSİKOMETRİK VE GELİŞİMSEL ÖLÇME VE

DEĞERLENDİRME
DOÇ. DR. ABDURRAHMAN CAHİT ÖRENGÜL
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ
https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 1/53

27.11.2020 Ps kometr k ve Gel ş msel Ölçme ve Değerlend rme

İçindekiler
1. Ölçme Ve Değerlend rmede Temel Kavramlar
Grş
1.1. Ölçme Ned r?
1.2. Değerlend rme
Bölüm Özet
Ün te Soruları
2. Ölçme Araçlarının Ps kometr k Özell kler
Grş
2.1. Ölçme Araçlarının Taşıması Gereken Özell kler
Bölüm Özet
Ün te Soruları
3. Çocuklarda Ölçme Ve Değerlend rme
Grş
3.1. Ölçme Ve Değerlend rmede Çocukluk Dönem ne Özel Farklılıklar
3.2. Çocuklarda Ölçme Değerlend rme İşlemler n n Yapılması
Bölüm Özet
Ün te Soruları
4. Ölçüm Sonuçlarının Raporlanması
Grş
4.1. Ölçme Ve Değerlend rme Raporlarının Amaçları

4.2. Ps koloj k Değerlend rme Raporlarının Türler

4.3. Ps koloj k Değerlend rme Raporlarının İçer ğ
4.4. Raporun İçer ğ Konusunda Ger b ld r m Verme
4.5. Ölçüm Ver ler n n Saklanması
4.6. Ölçme Ve Değerlend rmede Et k Kurallar
Bölüm Özet
Ün te Soruları
5. Çocuğun Normal Gel ş m
Grş
5.1. Normal Gel ş m
Bölüm Özet
Ün te Soruları
6. Gel ş msel Değerlend rme
Grş
6.1. Normal Gel ş m n Özell kler
6.2. Gel ş msel Problemler
6.3. Gel ş msel Değerlend rme
Bölüm Özet
Ün te Soruları
7. Zeka
Grş
7.1. Zeka Ned r?
7.2. Tar hçe
7.3. Zeka Kuramları
7.4. Zeka İle İlg l Çeş tl Özell kler
Bölüm Özet

Ün te Soruları
8. Zekanın Değerlend r lmes
Grş
8.1. Zekanın Ölçülmes
8.2. Zeka Testler n n Kl n k Kullanımı
8.3. Türk ye’de Kullanılan Zeka Testler
Bölüm Özet
Ün te Soruları
9. Çocuk Ruh Sağlığı Alanında Kullanılan Testler
Grş
9.1. D kkat Testler
9.2. Projekt f Testler
9.3. D l Ve Konuşma Değerlend rmes nde Kullanılan Testler
9.4 D ğer Testler
Bölüm Özet
Ün te Soruları
10. Çocuk Ruh Sağlığı Alanında Kullanılan Ölçekler
Grş
10.1. Ps koloj k Problem Tarama Amacıyla Kullanılan Ölçekler
10.2. D kkat Eks kl ğ H perakt v te Bozukluğu’nun Değerlend r lmes nde Kullanılan Ölçekler
10.3. Ot zm Spektrum Bozukluğunun Değerlend r lmes nde Kullanılan Ölçekler
10.4. Kaygı Bozuklukları Değerlend rmes nde Kullanılan Ölçekler
10.5. D ğer Ölçekler
Bölüm Özet
Ün te Soruları


8. ZEKANIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Giriş
Zeka ölçümü, zeka kuramlarının ışığında gel şt r len zeka testler le yapılmaktadır. Test sonucunda ulaşılan
IQ puanı, test n ölçtüğü becer lerde çocuğun yaşına göre kapas tes n göstermekted r. Gardner’ n çalışmaları
sonucunda çocuğun yetenekler n n sadece IQ puanı le değerlend r lmes n n yeterl olmayacağı göz önüne
ser lm şt r. Günümüzde üstün yetenek tanımına çocuğun l derl k, yaratıcılık ve sanatsal kab l yetler g b
d ğer yet ler de eklenm şt r.
8.1. Zekanın Ölçülmesi
Yaşamın lk k yılında zeka ölçümü, çocuğun gel ş msel değerlend rmes nden barett r ve ulaşılan sonuçlar
ler yaşlardak zeka sev yes yle zayıf l şk göstermekted r. Okul önces dönemde zeka değerlend rmes
deney m ster; çünkü küçük çocukların d kkat süres sınırlıdır ve teste uyum göstermes zordur. Her ne kadar
küçük yaşlarda uygulanan zeka testler olsa da küçük yaşlarda elde ed len IQ skorlarının devamlılığı
düşüktür.
İlkokul çağından t baren yapılan zeka test n n sonuçları, sonrak yıllarda yapılan zeka test sonuçlarıyla daha
yüksek oranda l şk l d r. Yan çocuğun 6 yaşındak le 10 yaşındak zeka test sonucu b rb r ne yakın sonuç
verecekt r; ancak bu durum okul önces nde yapılan zeka testler ç n söz konusu değ ld r (Schne der, N klas,
& Schm edele, 2014). Zeka test nde çocuğun bell görevlerde performans göstermes sten r. Bu görevler,

testten teste değ şmekle b rl kte, zeka le l şk l olduğu düşünülen b lg b r k m , algısal ve sözel becer ler g b
yetenekler ölçer. Çocuğun testte gösterd ğ performansın aynı toplumdak çocukların performans normları
le kıyaslanması mantığı le çalışır. Çocuğun gösterd ğ performans sonucu zeka yaşı bel rlen r ve kronoloj k
yaşa oranlanarak zeka bölümü (IQ) hesaplanır.
Zeka bölümünün doğru hesaplanab lmes ç n k öneml koşul vardır: B r nc s test n normlarının
çocuğun bulunduğu toplum ve yaş grubunda doğru b r şek lde oluşturulması gerek r. İk nc koşul se
çocuğun testte en uygun performansı göstermes d r. Bu k koşuldan b r nde sorun olması durumunda
zeka bölümü yanlış hesaplanır.
Zeka testler , test uygulama, puanlama ve yorumlama konusunda eğ t m almış uzmanlar tarafından
uygulanır. Test uygulaması, çocuğun performansının ve tepk ler n n gözlenmes ç n de çok kıymetl b r fırsat
sunar. Çocuğun mot vasyonu, uyumu, başarısızlığa tepk ler , zorlandığı görevdek davranışları, d kkat n
odaklayıp sürdüreb lmes g b davranışları test sırasında gözlen r. Bu gözlemler, zeka test raporlanırken test
davranışı başlığı altında yazılır. Test davranışı, çocuğun günlük hayatta ve akadem k ortamda yaşadığı
problemler n daha y anlaşılması ç n faydalı puçları sağlayab l r. Aynı zamanda, test sonucunun
güven rl ğ konusunda da b lg ver r. Örneğ n, “test sırasında sık sık d kkat n n dağıldığı, esned ğ
gözlenm şt r” şekl ndek b r test davranışı notu, test sonucunun değerlend r l rken bu faktörler n test
sonucuna olan etk s n göz önünde bulundurmak gerekt ğ n göster r. Ayrıca bu sorunun ev ve okulda da sık
yaşanıyor olması b r d kkat problem ne şaret edeb l r.
Yapılan güncel araştırmalar IQ puanının, çevren n etk s nden bağımsız, genet k ve kalıcı b r yetenek olarak
değ l, b rçok faktörden etk lenen güncel z h nsel şlevsell ğ n b r gösterges olarak düşünülmes gerekt ğ n
ortaya koymuştur (Pr f tera ve ark., 2005).
8.2. Zeka Testlerinin Klinik Kullanımı
Zeka testler , çocuk ve ergen ruh sağlığı prat ğ nde yoğun b r şek lde kullanılmaktadır. Zeka test
kullanımında oluşab lecek hataların en aza nd r lmes ç n test n stenmes , yapılması ve yorumlanması
konusunda d kkat ed lecek noktalar vardır.
8.2.1. Zeka Testi Kullanımı
Zeka testler , kl n k değerlend rmen n b r parçası olarak kullanılmalıdır. Yan sadece zeka test sonucu le
herhang b r karar ver lmemel d r. Çocuk, öncel kle ayrıntılı b r şek lde değerlend r lmel d r. Değerlend r c ,
test önces nde çocuğun problem hakkında yeter nce b lg sah b olmalıdır. Değerlend rmede muhtemel b lg
kaynakları çocuk, ebeveyn ve çocuğu yakından tanıyan d ğer yet şk nler olacaktır. Alınan b lg ler sonucunda
çocuğun problem n n ne olduğu konusunda h potezler gel şt r lmel ve bu h potezler test etme sürec n n b r
parçası olarak gerek yorsa zeka test stenmel d r. Bu yaklaşım, hem c dd b r emek ve vak t alan zeka test n n

gereks z kullanımını önleyecek hem de olası test hatalarını fark etmey kolaylaştıracaktır. Örneğ n, zeka
ger l ğ olan b reylerde uyumsal davranışlar da zeka ger l ğ ölçüsünde ger kalacaktır, muayenede de bel rg n
bulgular saptanacaktır. Bu bulgulara ek olarak yapılacak zeka test , resm n tamamlayıcı unsuru olur; ancak
değerlend r c çocuğu yeter nce tanıyamadıysa ve değerlend rmes n problem hakkında h potez
oluşturacak ölçüde tamamlanmadıysa zeka test yapılması doğru değ ld r.
Zeka testler , test yorumlayab lecek k ş ler tarafından stenmel ve tekn k b lg ler n yer aldığı ayrıntılı test
raporu da bu konuda eğ t ml olan k ş lere ver lmel d r. Test yorumlama ve kl n k değerlend rme konusunda
b lg s olmayan k ş lere test n tekn k raporunun ver lmes çocuk hakkında hatalı b r kanaat oluşmasına
neden olab l r. Test sonucunu d ğer kl n k bulgularla b r araya get r lemed ğ ç n çocuk hakkında doğru
karar ver lemeyeb l r. Örneğ n, ş ddetl sosyal kaygısı olan b r çocuğa kaygısı tedav ed lmeden önce zeka
test yapılırsa test performansı çocuğun kaygısından etk leneb l r ve testten hatalı şek lde düşük sonuç
alınab l r. İş tme problem olan b r çocuğa sözel becer ler ölçen b r zeka test yapıldığında da, test sonucu
hatalı şek lde düşük çıkacaktır. Bu noktada çocuğun kl n k değerlend rmes n n d kkatl yapılması ve test
prof l n n d kkatl ncelenmes uyarıcı olab l r. Ayrıca test raporunda yer alan çocuğun test davranışı
konusundak b lg de hatalı değerlend rmey önleyeb l r.
Zeka test sonucunun çocukla lg l ed n len b lg ler sonucunda ulaşılan prof lle uyumlu b r sonuç vermes
beklen r. Bu noktada çocuğun günlük hayattak uyumsal davranışları, okul performansı, çocukla yapılan
görüşmedek performansı zeka test sonucu le uyumlu olmalıdır. Uyumsuzluk durumunda test sonucunun
ve d ğer bulguların daha ayrıntılı ncelenmes gerek r.
Zeka testler konusunda sık yapılan yanlışlardan b r , ebeveynler n çocuğun kapas tes n merak etmes
üzer ne test yapılmasıdır. Bu şek lde yapılan b r şlemde çocuğun prof l yeter nce b l nmed ğ ç n test
hataları bel rlenemez ve hatalı b r sonuca göre çocuk hakkında karar ver leb l r. Sonuç doğru olsa b le
çocuğun et ketlenmes ne sebep olab l r. Çocuk ve a le ç n çocuğun zekasının d ğer çocuklardan üstün
olduğunun b l nmes çocuk üzer nde b r baskı oluşturab l r. Zekasının düşük olduğunun b l nmes de çocuğa
yeterl eğ t m fırsatı ver lmemes ne neden olab l r. Sonuçta kl n k olarak ht yacı olmayan çocuğa
ebeveynler n n steğ üzer ne zeka test yapılması doğru değ ld r.
Zeka testler de d ğer tüm ruh sağlığı h zmetler ndek g b çocuğun yararı gözet lerek kullanılmalıdır.
Değerlend r len çocuk ne kadar küçükse performansında dalgalanma olma ht mal o kadar yüksek olacaktır.
Test performansını olumsuz etk leyeb lecek faktörler n test önces nde bel rlen p elden geld ğ kadar
azaltılması gerekl d r. Özell kle küçük çocuklarda test önces nde çocukla lg l yeterl b lg alınması, test
hataları neden yle yanlış karar alınmasını önleyecekt r.
8.2.2. Zeka Testi Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar

Zeka test nde hata ht mal n en aza nd rmek ç n çocuğun teste mümkün olan en y durumda g rmes
sağlanmalıdır. Çocuk, zeka test ne tok, uykusunu almış, d nlenm ş ve sağlıklı b r şek lde g rmel d r. Çocuğun
test n yapılacağı ortamı daha önce görmes , test yapacak k ş yle tanışması ve b raz vak t geç rmes faydalı
olacaktır. Çocuğun sağlık durumu, kullandığı laçlar ve onların çocuk üzer ndek etk ler öğren lmel d r.
Mesela, çocuğa hals zl k, yorgunluk yapan b r laç test önces nde ver lmemel , test saat ona göre
düzenlenmel d r (Carr, 2016: s.279-280). Çocuğun zekasının en uygun şek lde değerlend r lmes ne engel
olacak durum geç c yse zeka test durum düzeld kten sonra yapılmalıdır. Durum kalıcı se o duruma uygun
b r zeka test seç lmel d r. Örneğ n, çocukta orta kulak lt habı neden yle ş tme kaybı varsa tedav ed ld kten
sonra test yapılab l r; ancak kalıcı b r ş tme sorunu varsa beklemeden o duruma uygun b r test yapılmalıdır.
Test önces nde çocuğa test n ne olduğu konusunda açıklama yapılmış ve çocuğun test n yapılış neden n
anlamış olması öneml d r. Çocuğa test önces nde kısa b r ısınma faal yet yaptırmak ve teste fark ett rmeden
geç ş yapmak performans kaygısını azaltacaktır. Test sırasında çocuğun d kkat n n dağıldığı, yorulduğu
görülüyorsa ara ver leb l r, araya rağmen çocuk test sürdürem yorsa başka b r güne randevu ver p test o gün
tamamlanab l r. Bu değ ş kl kler, test kılavuzunda z n ver ld ğ ölçüde yapılmalı ve test raporunda
bel rt lmel d r.
8.2.3. Zeka Testi Sonucunun Yorumlanması
Zeka test sonucu, test önces nde ed n len b lg lerle b r arada düşünüldüğünde anlamlı b r bütün
oluşturmalıdır. Zeka test sonucu, yorumlanmadan önce bakılacak şey test davranışıdır. Test davranışı,
çocukla lg l test sonucuna ek b lg ver r, aynı zamanda test sonucunun güven l r olup olmadığının da göz
önünde bulundurulmasını sağlar. Test davranışı değerlend r ld kten sonra test sonucu yorumlanab l r. Test
sonucu yorumlanırken test n ölçtüğü becer ler ayrı ayrı değerlend r lmel d r. Özell kle WÇZÖ-R ya da WÇZÖ-
IV g b ayrıntılı b r test kullanılıyorsa test n alt test skorları, alt boyutlar ve toplam skoru çocuğun kl n k
görünümü le b rl kte ayrı ayrı yorumlanmalıdır. Zeka testler nde alınan IQ puanlarının kesme sınırları şu
şek lde sıralanab l r (Özgüven, 2019: s. 202):
140 ve üstü: Dah
130-139: Çok üstün
120-129: Üstün
110-119: Parlak Normal
90-119: Normal
80-89: Donuk Normal
70-79: Sınırda Zeka
50-69: Haf f Derecede Zeka Ger l ğ

35-49: Orta Derecede Zeka Ger l ğ
20-34: Ağır Derecede Zeka Ger l ğ
8.3. Türkiye’de Kullanılan Zeka Testleri
Ülkem zde kullanılan çok sayıda zeka test vardır. Bu bölümde, ülkem zde en sık kullanılan testlere yer
ver lecekt r.
8.3.1. Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği-R
Dav d Wechsler tarafından lk 1949 yılında gel şt r len Wechsler Çocuklar ç n Zeka Ölçeğ (WÇZÖ), 1974
yılında rev ze ed lerek WÇZÖ-R sm n almıştır (Wechsler, 1974). WÇZÖ-R, 1995 yılında Savaşır ve Şah n
tarafından Türkçe’ye çevr lerek geçerl k güven rl k çalışması yapılmıştır (Savaşır ve Şah n, 1995). Test sözel ve
performans olmak üzere k bölüme ayrılır ve k s yedek olmak üzere toplam 12 alt testten oluşur. Uygulama
süres yaklaşık b r saat kadardır. Test n alt testler ve değerlend rd kler becer ler aşağıda sıralanmıştır:
Sözel Bölüm Testler :
Genel b lg : Çocuğa “b r yılda kaç gün vardır?” g b çeş tl genel kültür soruları yönelt l r. Kazanılmış
b lg , uzun sürel bellektek b lg y hatırlayab lme ve fade edeb lmey ölçer.
Benzerl kler: Çocuğa “mum le lamba ne açıdan benzerd r?” g b k kel me arasındak benzerl kler
sorulur. Soyutlama, kavram oluşturma, mantıksal l şk ler göreb lme, kategor k düşünme ve sözel
fade becer s n ölçer.
Ar tmet k: Çocuğa “tanes 8 l radan 3 tane şeker kaç l ra eder?” g b matemat k soruları sorulur. D kkat,
sayısal düşünme yeteneğ ve kısa sürel ş tsel belleğ değerlend r r.
Sözcük dağarcığı: Çocuğa “saat ne demekt r?” g b kel meler n anlamları sorulur. Sözel öğrenme
b r k m , uzun sürel bellek, kavram b lg s , d l gel ş m ve düşünceler n ortaya koyma yeteneğ n
değerlend r r.
Yargılama: Çocuğa “pol se neden gerek vardır?” g b sosyal durumlarla lg l sorular sorulur. Sosyal
yargı, sağduyu, prat k sosyal durumlarda akıl yürütme, uygun seç m yapab lme, b rey n er şt ğ sosyal
ve mantıksal olgunluğu ve sözel fade becer s n ölçer.
Sayı d z s : Çocuktan “5-7-9-2” g b sayıları aynı sırayla veya tersten sıralaması sten r. Kısa sürel sözel
bellek, ş tsel d kkat, sıralama becer s n değerlend r r.
Performans Bölümü Testler :
Res m tamamlama: Çocuktan göster len res mdek eks ğ söylemes sten r. Görsel detayları ayırt
etme, çevreyle lg l ayrıntıların farkındalığı, görsel d kkat, görsel tanıma, kavram oluşturma ve
ayrımlaştırmayı ölçer.

Res m düzenleme: Dağınık şek lde ver len res mler anlamlı b r h kaye oluşturacak şek lde sıraya
koyması sten r. Olaylar d z s n algılayab lme, neden-sonuç l şk s kurab lme, sıralama, planlama
yeteneğ ve d kkat ölçer.
Küplerle desen: Çocuktan el ndek renkl küpler kullanarak bell desenler oluşturması sten r. Görsel-
motor koord nasyon, algısal organ zasyon ve algısal hızı değerlend r r.
Parça b rleşt rme: Karışık haldek parçaları b rleşt rerek nesne oluşturması sten r. Görsel motor
koord nasyon, parça bütün l şk s n kavrama ve görsel organ zasyon yeteneğ n değerlend r r.
Ş fre: Çocuktan rakamla bell sembolü eşleşt rmes sten r. Ps komotor hız, el göz koord nasyonu, kısa
sürel görsel bellek ve d kkat değerlend r l r
Lab rentler: Çocuktan kalem kaldırmadan lab rentten çıkması sten r. Planlama, görsel motor
koord nasyon, algısal organ zasyon değerlend r l r.
Çocuktan yukarıda ver len her k bölümdek beşer alt test tamamlaması sten r. Çocuğun her bölümden
aldığı ham puanlar yaşıtlarının performans normlarına göre standart puana çevr l r. Standart puanlar
toplanarak sözel, performans ve toplam IQ puanı hesaplanır.
8.3.2. Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği-IV
WÇZÖ-R test , 1991 yılında güncellenerek WÇZÖ-III, 2003 yılında güncellenerek WÇZÖ-IV sm n almıştır.
Test n son güncellemes se, 2014 yılında gerçekleşt r lm ş ve WÇZÖ -V test oluşturulmuştur (Wechsler, 2003;
Wechsler, 2014). Bu güncellemelerde toplam zeka le yeter nce güçlü l şk göstermeyen alt testler n çıkartılıp
yer ne yen ler n n eklenmes ve normlarının tekrar hesaplanması şlemler yapılmaktadır. Bu şek lde, hem
ölçeğ n y leşt r lmes hem de Flynn etk s neden yle değ şeb lecek normların düzenlenmes
amaçlanmaktadır. Güncellemede, WÇZÖ-R’dak yeter nce güçlü olmadığı düşünülen bazı alt testler
çıkarılmış, yer ne yen ler eklenm ş ve toplam alt test sayısı 15’e çıkarılmıştır.
Ülkem zde WÇZÖ-IV test n n geçerl k güven rl k çalışması, 2013 yılında Öktem ve arkadaşları tarafından
yapılmıştır (Öktem ve ark., 2013). Ülkem zde WÇZÖ-R le WÇZÖ-4 test n n karşılaştırılması le yapılan
çalışmalar, Flynn etk s n n varlığını göstermekted r (Uluç ve ark., 2014). Yan aynı çocuk WÇZÖ-R test nde
WÇZÖ-IV test ne göre daha yüksek puan almaktadır. Bu yüzden mümkün olan durumlarda çocukla lg l daha
doğru karar ver leb lmes ç n WÇZÖ-IV test n n kullanılması daha y olacaktır.
WÇZÖ-IV test , WÇZÖ-R’dan farklı olarak sözel kavrama, algısal akıl yürütme, çalışma belleğ ve şlemleme
hızı ndeksler nden oluşmaktadır. Ölçek, ayrıca toplam IQ puanı da vermekted r. Sözel kavrama ndeks ;
sözel b lg y anlama, öğrenme ve hatırlayab lmes n ve bunları kullanarak yen problemler çözeb lmes n ,
kavram oluşturab lmes ve fade edeb lmes n ölçer. Sözel kavrama ndeks n n ölçülmes nde benzerl kler,
sözcük dağarcığı, kavrama (yargılama), genel b lg (ek) ve sözcük bulma (ek) alt testler kullanılır. Algısal akıl

yürütme ndeks , algısal muhakeme ve organ zasyon becer s n ölçer. Algısal akıl yürütme ndeks n n
ölçülmes nde küplerle desen, res m kavramları, mantık yürütme kareler ve res m tamamlama (ek) alt testler
kullanılır. Çalışma belleğ ndeks ; kısa sürel ş tsel bellek, d kkat ve konsantrasyonu ölçer. Çalışma belleğ
ndeks n n ölçülmes nde sayı d z s , harf rakam d z s ve ar tmet k (ek) alt testler kullanılır. İşlemleme hızı
ndeks , z h nsel ve görsel-motor şlem hızını ölçer. İşlemleme hızı ndeks n n ölçülmes nde ş fre, s mge
arama ve ç z-çıkar (ek) alt testler kullanılır (Pr f tera ve ark., 2005).
WÇZÖ-IV test n n WÇZÖ-R’dan farklı olan alt testler şunlardır:
Sözcük bulma: Çocuğa çeş tl puçları ver lerek b r kavramı bulması sten r. Sözel muhakeme, sözel
soyut akıl yürütme, kavram oluşturma ve fade etmey ölçer.
Res m kavramları: Çocuğa k veya üç sıra res m ver l p her sırada bell b r karakter st ğ taşıyan resm
seçmes sten r. Kategor k ve soyut akıl yürütme becer s n ölçer.
Mantık yürütme kareler : Çocuğa soyut res mlerden oluşan b r matr ks göster l r ve b rkaç seçenek
arasından eks k resm seçmes sten r. Sözel olmayan problem çözme becer s , görsel şlem, akıl
yürütme, ayrıntıya odaklanma ve d kkat ölçer.
Harf rakam d z s : Çocuğa harf ve rakamlar okunur ve onları alfabet k sıraya ve sayı sırasına göre
tekrar etmes sten r. D kkat, kısa sürel ş tsel çalışma belleğ ve sıraya koyma yeteneğ n ölçer.
S mge arama: B reye k hedef sembol ver l r ve b r grup sembolün arasından hedef sembol
tekrarlarını saptamaya çalışır. Ayrıntıları kısa sürede fark etme, süratl karar verme, algısal ve görsel-
motor yetenekler ölçer.
Ç z çıkar: Çocuğun karışık res mler arasından hedef res mler ç zmes sten r. Görsel şlem hızı ve seç c
d kkat değerlend r r.
Değerlend rme tamamlandıktan sonra her alt testten alınan ham puan standart puana çevr lerek dört ndeks
skoru ve toplam IQ skoru hesaplanır. WÇZÖ-IV’ün değerlend rmes nde ndeks skorları arasında bel rg n
farklılık olması durumunda toplam IQ skorunun d kkatl yorumlanması gerekt ğ şekl nde uyarı ver l r.
İndeks skorları yorumlanırken de alt testler arasındak farklılıklara bakılır. Anlamlı farklılık olması
durumunda ndeks skorları da d kkatl yorumlanmalıdır.
WÇZÖ-IV test n n uygulanması b r saat kadar sürer. Çocuğun test tamamlayıp tamamlayamayacağı ve
performansının c dd oranda etk len p etk lenmeyeceğ test önces nde değerlend r lmel d r. Eğer çocuğun
performansını olumsuz etk leyecek durumlar varsa o durumlar düzelt lmeden test uygulanmamalıdır.
8.3.3. Stanford Binet Testi

Stanford B net test n n lk , 1916 yılında B net-S mon zeka test nden faydalanılarak düzenlenm şt r.
Sonrasında 1937, 1960, 1987 ve 2003 yıllarında rev zyondan geç r lm şt r. Test n son vers yonu olan Stanford
B net 5’ n ülkem zde geçerl k güven rl k çalışması henüz yapılmamıştır (Ro d ve Barram, 2004). Stanford
B net test n n ülkem zde kullanılan formu test n 1960 yılında rev ze ed len ve 1972 yılında geçerl k güven rl k
çalışması yapılmış ve 1987 yılında tekrar rev ze ed lm ş formudur (Uğurel-Şem n, 1987). Ölçek, 2 yaşından
t baren kullanılab ld ğ ç n ülkem zde özell kle okul önces çocuklarda zeka değerlend rmes ç n sıklıkla
kullanılmaktadır.
Test, farklı yaş dönemler ndek çocukların yapab lmes beklenen maddelerden oluşur. Sorulara çocuğun
takv m yaşının sev yes nden başlanır, çocuk bu maddeler yapamazsa alt yaşlardak maddelere geç l r. Testte
ver len doğru ve yanlış cevaplara göre çocuğun zeka yaşı bel rlen r. Zeka yaşı, takv m yaşına bölünerek zeka
bölümü (IQ) hesaplanır. Test n en öneml dezavantajı, normlarının güncel olmamasıdır. Bu durum, Flynn
etk s neden yle zeka puanının yüksek çıkmasına neden olacaktır.
8.3.4. Leiter Uluslararası Performans Ölçeği
Le ter Uluslararası Performans Ölçeğ , 1929 yılında gel şt r lm ş, 1948 ve 1997 yıllarında rev ze ed lm şt r.
Le ter test , sözel let ş m gerekt rmeyen b r test olduğu ç n özell kle ş tme problem olan çocuklar ve
sözel becer s zayıf olan ot zml çocuklarda terc h ed lmekted r. Ölçek, 2 yaşından t baren
kullanılab lmekted r. Türk ye’de 1962 yılından ber kullanılmakta olan ölçek, yakın zamanda standard ze
ed lmed ğ ç n Flynn etk s neden yle zeka bölümü hatalı şek lde yüksek bulunab l r (Gündoğdu, 2019: s.189-
191).
8.3.5. Porteus Labirentleri Testi
Porteus lab rentler test , 1914 yılında gel şt r lm şt r. Günümüzde kullanılan formu, 1958 yılında rev ze
ed lm ş olan formudur. 7-14 yaş arasındak çocuklarda kullanılab l r. 13 lab rentten oluşan testte, çocuğun
kalem n kaldırmadan lab rentten çıkması sten r. Test; planlama, görsel motor koord nasyon ve algısal
organ zasyonu değerlend r r. WÇZÖ-R’dak lab rentler alt test ne benzerd r, ancak WÇZÖ-R’ın WÇZÖ-III’e
güncellenmes nde lab rent alt test zeka le düşük l şk gösterd ğ ç n ölçekten çıkarılmıştır. Test, 1974
yılında Beğlan Toğrol tarafından Türk toplumuna uyarlanmıştır. Yakın zamanlı standard zasyonu olmadığı
ç n Flynn etk s neden yle zeka bölümü hatalı şek lde yüksek bulunab l r.
8.3.6. Anadolu Sak Zeka Testi
Anadolu Sak Zeka Test (ASİS), 2016 yılında Cattell-Horn-Carroll zeka model temel alınarak Türk ye’de
gel şt r lm şt r. 4-12 yaş çocukların zekasının değerlend r lmes nde kullanılmaktadır. Uygulanması 20-45
dak ka kadar süreb len test yed alt testten oluşmakta ve sek z farklı performans ndeks vermekted r (Sak ve
ark., 2016).

8.3.7. Goodenough Harris İnsan Resmi Çizme Testi
1926 yılında Florence Goodenough tarafından gel şt r len test, 1963 yılında Dale Harr s tarafından
gel şt r lerek günümüzde kullanılan hal n almıştır. 3-15 yaş arası çocuklarda zeka test olarak kullanılmakta
olan test, 1971 yılında Türk çocuklarına uyarlanmıştır. Test n uygulanması ç n kurşun kalem ve boş b r A4
kağıdı gerekl d r. “Bana b r nsan resm ç zmen st yorum, ç zeb ld ğ n her şey n ç zmen st yorum”
yönerges ver l r. Sonrasında çocuğun resm konusunda herhang b r yorum yapılmaz, “afer n, güzel g d yor”
g b fadeler kullanılab l r. Çocuk resm n b t rd kten sonra puanlama kr terler ne göre puanlanır. Elde ed len
puanın zeka yaşı karşılığı bulunur, takv m yaşına bölünerek zeka yaşı hesaplanır (Güner , 2016: s.23).
8.3.8. Bilişsel Değerlendirme Sistemi
B l şsel Değerlend rme S stem (CAS), Nagl er ve Das tarafından PDEA teor s temel alınarak 1997 yılında
gel şt r lm ş, 5-17 yaş arası çocuklarda kullanılan b r zeka test d r (Nagl er ve Das, 1997). Türkçe çev r s ve
geçerl k çalışması Erg n tarafından 2003 yılında yapılmıştır (Erg n, 2003). 12 alt testten oluşur ve planlama,
eşzamanlı b l şsel şlemler, d kkat ve ardıl b l şsel şlemler olmak üzere dört ölçek ve toplam puanı ver r.
Planlama ölçeğ , stratej oluşturma, planlarını uygulama, sonuçları tahm n etme ve planlı tepk verme g b
becer ler ölçer. Eş zamanlı b l şsel şlemler ölçeğ , farklı uyaranları b r bütün olarak b r araya get rd ğ ve
uyarıcının parçalarını b r bütün olarak karşılıklı l şk lend rd ğ b l şsel şlemler değerlend r r. D kkat ölçeğ ,
konsantrasyon, öneml noktaya odaklanma, d kkat n sürdürülmes , seç c d kkat, d kkat n dağılmaması
becer ler n ölçer. Ardıl b l şsel şlemler ölçeğ , ardışık uyaranları anlama, kısa sürel hafıza, planlanan şey n
bell b r düzende yapılması g b becer ler ölçer.
Bölüm Özeti
İlkokul çağından t baren zeka test sonuçları sonrak yıllarda yapılan test sonuçlarıyla yüksek oranda
l şk göster r; ancak okul önces dönemde yapılan zeka testler nden elde ed len IQ skorlarının
devamlılığı düşüktür.
Zeka testler , çocuğun gösterd ğ performansın aynı toplumdak çocukların performans normları le
kıyaslanması mantığı le çalışır. Çocuğun gösterd ğ performans sonucu zeka yaşı bel rlen r ve
kronoloj k yaşına oranlanarak zeka bölümü (IQ) hesaplanır.
Zeka bölümünün doğru hesaplanab lmes ç n k öneml koşul vardır. B r nc s , test normlarının
çocuğun bulunduğu toplum ve yaş grubunda doğru b r şek lde oluşturulmasıdır. İk nc koşul se,
çocuğun testte uygun performans göstermes d r.
Zeka testler , kl n k değerlend rmen n b r parçası olarak kullanılmalıdır. Alınan b lg ler sonucunda
çocuğun problem n n ne olduğu konusunda h potezler gel şt r lmel ve bu h potezler test etme
sürec n n b r parçası olarak gerek yorsa zeka test stenmel d r.

Zeka testler , test yorumlayab lecek k ş ler tarafından stenmel ve tekn k b lg ler n yer aldığı ayrıntılı
test raporu da bu konuda eğ t ml olan k ş lere ver lmel d r.
Zeka test nde hata ht mal n en aza nd rmek ç n çocuğun teste mümkün olan en y durumda g rmes
sağlanmalıdır. Çocuk, zeka test ne tok, uykusunu almış, d nlenm ş ve sağlıklı b r şek lde g rmel d r. Test
önces nde, çocuğa test n ne olduğu konusunda açıklama yapılmış ve çocuğun test n yapılış neden n
anlamış olması öneml d r.
Zeka test sonucu, test önces nde ed n len b lg lerle b r arada düşünüldüğünde anlamlı b r bütün
oluşturmalıdır.
Ülkem zde sık kullanılan zeka testler n n başında detaylı b lg sunduğu ç n WÇZÖ-R ve WÇZÖ-IV
testler gelmekted r. Stanford B net Test , daha çok okul önces çocukların değerlend rmes nde
kullanılmaktadır. Le ter test se, sözel let ş m gerekt rmeyen b r test olduğu ç n özell kle ş tme
problem olan çocuklarda ve sözel becer s zayıf olan ot zml çocuklarda terc h ed lmekted r.
Anadolu Sak Zeka Test (ASİS), 2016 yılında Cattell-Horn-Carroll zeka model temel alınarak Türk ye’de
gel şt r lm şt r.
Goodenough Harr s İnsan Resm Ç zme Test n n uygulanması ç n kurşun kalem ve boş b r A4 kağıdı
gerekl d r. Ç z len nsan resm , test n puanlama kr terler ne göre puanlanıp zeka yaşı bulunur.
B l şsel Değerlend rme S stem (CAS), PDEA teor s temel alınarak gel şt r lm şt r.
Kaynakça
Carr, A. (2016). The handbook of ch ld and adolescent cl n cal psychology: A contextual approach. Oxford:
Routledge.
Erg n, T. (2003). B l şsel Değerlend rme S stem (Cogn t ve Assessment System-CAS): Beş yaş çocukları üzer nde
geçerl k, güven rl k ve norm çalışması. Yayınlanmamış doktora tez , İstanbul Ün vers tes , İstanbul.
Gündoğdu, R. (2019). Zeka ve Ölçülmes . Y. Yavuzer, Z. Karataş (Ed). Ps koloj k Testler k tabı ç nde (s.215-266).
Ankara: Pegem Akadem .
Güner , E. (2016). Zeka Testler . İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Nagl er , J., Das, J.P. (1997). Cogn t ve Assessment System Interpret ve Handbook, Ill no s: R vers de Publ sh ng.
Öktem, F., Gençöz, T., Erden, G., Sezg n, N., & Uluç, S. (2013). Wechsler çocuklar ç n zeka ölçeğ -IV (WÇZÖ-IV)
uygulama ve puanlama el k tabı Türkçe sürümü. Ankara: Türk Ps kologlar Derneğ Yayınları.
Özgüven, İ. E. (2019). Ps koloj k Testler (15. bs.). Ankara: Nobel Akadem k Yayıncılık Eğ t m Danışmanlık T c. Ltd.
Şt .
Pr f tera, A., We ss, L. G., Rolfhus, E., & Saklofske, D. H. (2005). The WISC-IV n the cl n cal assessment context. In
WISC-IV cl n cal use and nterpretat on. Academ c Press.

Ro d, G. & Barram, R. (2004). Essent als of Stanford–B net Intell gence Scales (SB5) Assessment. Hoboken, New
Jersey: John W ley & Sons, Inc.
Sak, U., Bal Sezerel, B., Ayas, B., Tokmak, F., Özdem r, N., Dem rel Gürbüz, Ş., Öpeng n, E. (2016). Anadolu Sak
Zeka Ölçeğ (ASİS) uygulayıcı k tabı. Esk şeh r: Anadolu Ün vers tes ÜYEP Merkez .
Savaşır, I., & Şah n, N. (1995). Wechsler Çocuklar ç n Zeka Ölçeğ Uygulama K tapçığı. Ankara: Türk Ps kologlar
Derneğ .
Schne der, W., N klas, F., & Schm edeler, S. (2014). Intellectual development from early ch ldhood to early
adulthood: The mpact of early IQ d erences on stab l ty and change over t me. Learn ng and Ind v dual
D erences, 32, 156-162.
Uğurel-Şem n, Ref a (1987). Stanford-B net Ölçeğ n n İstanbul Çocuklarına Uygulanması. İstanbul: İstanbul
Ün vers tes Fen Fakültes Döner Sermaye İşletmes .
Uluç, S., Korkmaz, B., & Sah n, Ö. (2014). Flynn Etk s 'n n Türk örneklem nde degerlend r lmes : WÇZÖ-R ve
WÇZÖ-IV zeka bölümü (ZB) puanlar n n kars last r lmas . Türk Ps koloj Derg s , 29(73), 60-69.
Wechsler, D. (1974). Wechsler ntell gence scale for ch ldren—rev sed. New York: Psycholog cal Corporat on.
Wechsler, D. (2003). The Wechsler ntell gence scale for ch ldren—fourth ed t on. London: Pearson.
Wechsler, D. (2014). Wechsler ntell gence scale for ch ldren-f h ed t on. Bloom ngton, MN: Pearson.

Ünite Soruları
1. Aşağıdak fadelerden hang s zekanın ölçülmes konusunda doğru değ ld r?
A) Yaşamın lk k yılında zeka ölçümü çocuğun gel ş msel değerlend rmes nden barett r.
B) Küçük yaşlarda elde ed len IQ puanlarının devamlılığı düşüktür.
C) Zeka bölümü, zeka yaşının kronoloj k yaşa bölünüp 100 le çarpılmasıyla elde ed l r.
D) Zeka bölümünün doğru hesaplanab lmes ç n çocuk testte uygun performans göstermel d r.
E) Zeka bölümünün doğru hesaplanab lmes ç n test n herhang b r ülkedek normları

kullanılab l r.
2. Zeka test konusunda hang fade doğrudur?
A) Zeka testler n uygulamak ç n test kılavuzunun okunması yeterl d r.
B) Zeka test uygulanırken çocuğun performansının ve tepk ler n n gözlenmes hmal ed leb l r.
C) Test sırasında yapılan gözlemler sır n tel ğ taşıdığı ç n test raporuna yazılmaz.
D) Test davranışı, çocuğun problemler n daha y anlaşılması ç n pucu sağlayab l r.
E) IQ puanı kalıcı b r yeteneğ n ve başarının gösterges d r.

3. Aşağıdak fadelerden hang s zeka test kullanılırken d kkat ed lmes gereken noktalardan
değ ld r?
A) Zeka testler , kl n k değerlend rmen n b r parçası olarak kullanılmalıdır.
B) Çocuk, zeka test nden önce ayrıntılı b r şek lde değerlend r lmel d r.
C) Değerlend r c , test önces nde çocuğun problem n b lmemel d r.
D) Çocuğu yeter nce tanımadan zeka test stenmes doğru değ ld r.
E) Zeka testler , test yorumlayab lecek k ş ler tarafından stenmel d r.
4. Aşağıdak fadelerden hang s zeka test kullanımı konusunda doğrudur?
A) Ebeveynler n çocuğun kapas tes n merak etmes üzer ne zeka test yapılab l r.
B) Zeka test yapılması herkes tarafından steneb l r.
C) Zeka test sırasında çocuğun performansını olumsuz etk leyeb lecek faktörler elden
geld ğ nce azaltılmalıdır.
D) Küçük çocukların d kkat süres kısa olduğu ç n ön b lg alınmaksızın test yapılmalıdır.
E) Küçük çocuklarda zeka test sonuçları neredeyse hatasızdır.
5. Aşağıdak fadelerden hang s zeka test uygulanılırken d kkat ed lmes gereken

noktalardandır?
A) Çocuk, zeka test ne tok, uykusunu almış, d nlenm ş ve sağlıklı b r şek lde g rmel d r.
B) Çocuk, test ortamını önceden görmemel d r.
C) Çocuk, test uygulayıcısıyla test önces nde tanışmamalıdır.
D) Çocuk, test önces nde h çb r laç kullanılmamalıdır.
E) Çocukta geç c b r sorun varsa beklenmeden test yapılır ve raporda sorun bel rt l r.
6. Aşağıdak lerden hang s zeka test n n yorumlanması ç n doğru değ ld r?
A) Normal IQ aralığı 90-109’dur.
B) Test çocukla lg l başka b lg olmadan yorumlanmalıdır.
C) Test sonucu yorumlanırken test n ölçtüğü becer ler ayrı ayrı değerlend r lmel d r.
D) Zeka test sonucu elde ed len IQ puanı yorumlanmadan önce bakılacak yer test davranışıdır.
E) Zeka test sonucu test önces nde ed n len b lg lerle anlamlı b r bütün oluşturmalıdır.
7. Aşağıdak lerden hang s zeka test değ ld r?
A) Stroop Test
B) Wechsler Çocuklar ç n Zeka Ölçeğ -R
C) Stanford B net Test
D) Le ter Uluslararası Performans Ölçeğ

E) Goodenough Harr s İnsan Resm Ç zme Test
8. Aşağıdak lerden hang s Türk ye’de gel şt r lm ş b r zeka test d r?
A) Porteus Lab rentler Test
B) Anadolu Sak Zeka Test
C) B l şsel Değerlend rme S stem
D) Goodenough Harr s İnsan Resm Ç zme Test
E) Stanford B net Test
9. İş tme problem olan b r çocuğun değerlend r lmes nde hang zeka test kullanılmalıdır?
A) B l şsel Değerlend rme S stem
B) Anadolu Sak Zeka Test
C) Le ter Uluslararası Performans Ölçeğ
D) Stanford B net Test
E) Wechsler Çocuklar ç n Zeka Ölçeğ -IV
10. Aşağıdak lerden hang s Wechsler Çocuklar ç n Zeka Ölçeğ -R’ın alt testler nden değ ld r?

A) Sözcük bulma
B) Küplerle desen
C) Ş fre
D) Lab rentler
E) İnsan ç zme
CEVAP ANAHTARI
1. e 2. d 3. c 4. c 5. a 6. b 7. a 8. b 9. c 10. e

9. ÇOCUK RUH SAĞLIĞI ALANINDA KULLANILAN

TESTLER
Giriş
Ruh sağlığı prat ğ nde testler, mevcut sorunla lg l objekt f b lg vermes ç n kullanılır. Kl n k
değerlend rmeye farklı düzeyde b r katkı sağlayacağı ç n test kullanımı çok faydalıdır. Test kullanımı
önces nde, gerekl eğ t mler ve uygulama konusunda tecrübel k ş lerden süperv zyon alınması test
sonuçlarının geçerl ve güven l r olmasına katkı sağlayacaktır.
9.1. Dikkat Testleri

D kkat, k ş n n ortamdak d ğer unsurları görmezden gelerek b r b lg ye odaklanab lmes d r. D kkat,

uyanıklıktan mot vasyona kadar b rçok faktörden etk len r. D kkat, çeş tl b leşenlere ayrılır (Barkley, 1997).
Bunlar:
Seç c d kkat: Dağıtıcıları görmezden gel p bell b r uyarana odaklanab lme.
Sürdürülen d kkat: Uyarana zaman geçmes ne rağmen odaklanmaya devam edeb lme.
Bölünmüş d kkat: Aynı anda b rden fazla uyarana odaklanab lme.
D kkat kaydırma: D kkat b r uyarandan ayırıp başka b r uyarana odaklama.
D kkat, b rçok durumdan etk lenen b r becer olduğu ç n değerlend r lmes n n uygun şartlarda yapılması
öneml d r. Çocuğun aç, hasta, uykulu, morals z, mot vasyonsuz, kaygılı vs. olması d kkat n olumsuz
etk leyecekt r. D kkat testler ; d kkat problemler olab lecek b reyler bel rlemek ç n tarama amaçlı
kullanılab leceğ g b , tedav tak b nde de kullanılab l r. D kkat testler , tanı koydurucu testler değ ld r; ancak
çocuğun b l şsel prof l n anlamak ç n b r araç olarak kullanılab l r. Bu kısımda, kl n kte kullanılan d kkat
testler n n b r kısmı anlatılacaktır.
9.1.1. D2 Dikkat Testi
Br ckenkamp tarafından 1962 yılında gel şt r lm ş D2 d kkat test n n Türkçe’ye uyarlanması Toker tarafından
1988 yılında yapılmıştır (Toker, 1988). Test, 14 satırdan oluşur ve her satırda üzer nde ve altında b r veya k
ç zg olan 47 harf bulunur. Çocuktan üzer nde toplam k tane ç zg bulunan d harfler n n üzer n ç zmes
sten r. Her satır ç n 20 san ye süre ver l r, süre tamamlanınca alt satıra geç l r.
Test n puanlanmasında altı farklı puan elde ed l r. Bunlar:
TN: Çocuğun şaretled ğ toplam harf sayısı
E1: Çocuğun hatalı olarak şaretlemed ğ harf sayısı
E2: Çocuğun yanlış şaretled ğ harf sayısı
CP: Çocuğun doğru şaretled ğ harf sayısı
TN-E: İşaretlenen harf sayısından yapılan tüm hataların çıkarılması le elde ed len test performansı
%E: Hataların toplam şaretleme sayısına oranı.
FR: Çocuğun şaretled ğ maks mum harf sayısı le m n mum harf sayısının bulunduğu sıra arasındak
fark.
Test sonucunda E1’ n yüksekl ğ seç c d kkatle lg l sorunlara şaret eder, E2 yüksekl ğ görsel ayrımlaştırma
le lg l sorunları göster r. TN-E değer n n yüksek olması, d kkat ve ps komotor hızın yüksekl ğ n göster r. CP
değer , ps komotor hızdak performansı göster r. FR yüksekl ğ , d kkat n salınımını göster r (Güner , 2016: s.
47-48).
9.1.2. Stroop Testi
Stroop test , d kkat n sürdürülmes n n yarışan uyaran varlığında değ ş p değ şmed ğ n ölçmekted r. Test
bataryası, dört farklı karttan oluşur. B r nc kart, s yah beyaz zem nde renk s mler n ; k nc kart, kel men n
fade ett ğ nden farklı renkte basılmış renk s mler ; üçüncü kart, farklı renkte basılmış renk s mler çer r.
Dördüncü kartta se, farklı renklerde basılmış yansız sözcükler bulunur. Test, beş bölümden oluşur; lk k
bölümde sözcükler okunur, son üç bölümde sözcük veya şek ller n renkler söylenmel d r. Tamamlama
süres , hata ve düzeltme sayıları kayded l r ve puanlanır. Stroop test , altı yaşından t baren
kullanılab lmekted r.
9.1.3. Frankfurter Testi
Frankfurter test , Raatz ve Möhl ng tarafından 1971 yılında, 5-6 yaş arasındak çocukların d kkat n
değerlend rmek ç n gel şt r lm şt r. Türk toplumunda geçerl k güven rl k çalışması Kaymak tarafından 1995
yılında yapılmıştır (Kaymak, 1995). Çocuktan 90 san ye süres nce res mdek elma ve armut res mler nden
sadece armutları şaretlemes sten r. Çocuk, şaretlenen her armut ç n b r puan alır. Aldığı puanlar toplanır
ve çocuğun takv m yaşına göre düzelt lm ş son puanı hesaplanır.
9.1.4. Bourdon Dikkat Testi
Bourdon d kkat test n n mevcut kullanılan şekl , 1955 yılında Benjam n Bourdon’un çalışmalarından
faydalanılarak düzenlenm şt r. Test n Türk çocuklarında geçerl k güven rl k çalışması, 2004 yılında doktora
tez kapsamında D lek Karaduman tarafından yapılmıştır. Geçerl k güven rl k çalışmasında kullanılan test n
harf formunda 660 harf bulunmaktadır. Test n şek llerden oluşan formunda se 450 küçük şek l
bulunmaktadır (Karaduman, 2004). Test, harfler tanıyan çocuklarda kullanılab l r. Test sırasında çocuktan
bell b r zaman aralığında bell harfler (a, b, d, g) şaretlemes sten r. Seç c d kkat n sürdürülmes ve
konsantrasyon becer s n ölçer (Karataş, 2019: s.479-481). Test n kullanımını sınırlayan en öneml faktör;
test n standart b r yönerges , puanlaması ve yaş normlarının bulunmamasıdır.
9.2. Projektif Testler
Projekt f testler, b reylere bel rs z uyaranlar vererek k ş n n ç dünyasına ulaşmayı amaçlarlar. Projekt f
testler, ps kanal t k teor ışığında gel şt r lm ş olup k ş n n b l nc nde olmayan stek, arzu ve duyguların
k ş n n davranışlarını öneml ölçüde etk led ğ düşünces ne dayanmaktadır. Dünya genel nde projekt f
testler n kl n k kullanımı son yıllarda azalmıştır. Bunda ps kanal t k ekolün ps k yatr ve ps koloj dek
ağırlığının gün geçt kçe azalmasının öneml payı vardır. Projekt f testler n öneml sınırlılıkları, test

yorumlarının c dd anlamda sübjekt f olması, cevapların uygulayıcı ve ortamdan etk leneb lmes d r. Bu
sınırlılıklara rağmen projekt f testler, k ş n n çsel süreçler hakkında b lg sağlayab ld ğ ç n kullanılmaktadır
(Tagay, 2019).
9.2.1. Rorschach Mürekkep Lekesi Testi
Projekt f testler n en meşhur olanı, üzer nde s metr k mürekkep lekeler bulunan 10 beyaz karttan oluşan
Rorschach test d r. Hermann Rorschach tarafından 1921 yılında gel şt r lm şt r. Test, k ş l k yapısını
değerlend rmek amacıyla kullanılmaktadır. Yed yaşından t baren uygulanab len test, beş tane s yah ve gr ,
üç tane farklı renklerde, k tane s yah, gr ve kırmızı s metr k mürekkep lekeler çeren karttan oluşur.
Uygulaması 45-60 dak ka süren test n yorumlanması karmaşıktır ve özel eğ t m gerekt rmekted r (Özgüven,
2019: s.329-332).
9.2.2. Tematik Algı Testi
Temat k Algı Test (TAT), on yaşından büyük b reyler n k ş l k özell kler n ve sorunlarını ncelemek üzere
Morgan ve Murray tarafından 1935 yılında gel şt r lm şt r. Test, otuz res m ve b r boş karttan oluşmaktadır.
Değerlend r len b reyden her karta bakarak b r h kaye anlatması sten r, son kart da herhang b r
yönlend rme olmadan h kaye oluşturulması ç n boş bırakılmıştır. Kartların b r kısmı er şk n erkek, er şk n
kadın, erkek çocuk ve kız çocuklarda kullanılmak üzere farklılaşmıştır; böylece b r b reye y rm kart
sunulmaktadır (Tagay, 2019: s. 295-296). Test n yorumlanmasında oluşturulan h kayen n çer ğ , kahramanı,
kahramanın kend s ve çevres nden gelen etk ve tepk ler kullanılır.
9.2.3. Çocuklar İçin Algı Testi
Çocuklar ç n Algı Test (CAT), 3-10 yaş arası çocukların k ş l ğ ve problemler n n ncelenmes ç n kullanılan
projekt f b r testt r. CAT, 1975 yılında Bellak tarafından gel şt r lm şt r. On farklı res mden oluşan testte
çocukların kend ler n fade etmes ne yardımcı olacağı düşünces yle hayvanlar kullanılmıştır. Çocuktan
masada oturan c vc vler g b res mlere bakıp h kaye anlatması sten r. Çocuğa b reysel olarak uygulanan test,
yaklaşık otuz dak ka kadar sürer. Test yorumlanırken; h kayen n teması, kahramanı, kaygılar, problemler,
suçlar, cezalar, fadeler n olgunluk düzey g b faktörler d kkate alınır (Özgüven, 2019: s. 335).
9.2.4. Luisa Düss Psikanalitik Hikayeler Testi
Çocuğun duygularını, korku ve arzularını öğrenmek ç n kullanılan 10 kısa öyküden oluşan test, Lu sa Düss
tarafından 1946 yılında gel şt r lm şt r. Testte çocuktan b rkaç cümle le başlanmış olan öyküyü tamamlaması
sten r. Test n değerlend rmes ; öykülerdek kahramanlar, l şk ler ve duygulara göre yapılır (Tagay, 2019: s.
305-306).
9.2.5. Gazi Beier Cümle Tamamlama Testi

Çocuğun yarım kalmış cümleler tamamladığı projekt f ve yarı yapılandırılmış b r test olan Be er Cümle
Tamamlama Test , 1960 yılında Delton Be er tarafından gel şt r lm şt r. Çocuğun sorunlarını, problem
alanlarını ve duygularını öğrenmey amaçlayan test, sek z yaşından t baren kullanılmaktadır. Uygulamada
boş form çocuğa ver l r ve g zl l ğe d kkat ed lerek rahatça doldurması sağlanır. Tamamlandıktan sonra
cümleler olumlu, olumsuz ve yönsüz olarak puanlanır. Testte 13 alanda (geçm ş, gelecek, arkadaşlar, otor te,
korku vs.) puanlar hesaplanır (Özgüven, 2019: s. 336-337).
9.3. Dil ve Konuşma Değerlendirmesinde Kullanılan Testler
D l gel ş m , alıcı ve fade ed c d l gel ş m olarak k başlıkta ele alınab l r. Alıcı d l, d l anlamayı, fade ed c d l
d l kullanab lmey sağlar. Gel ş m sürec nde önce alıcı d l, sonrasında da fade ed c d l gel ş r. D l n d ğer
unsurları; ses, akıcılık, anlam, d lb lg s ve bağlamına uygunluktur (Çet n ve İşer , 2018: s. 31).
D l testler yapılmadan önce, çocuğun muayene ed lmes gerek r. Bu muayenede konuşma le lg l

organlarda f z ksel b r problem olup olmadığı, ş tme sorunu olup olmadığını anlamak ç n fısıltı le
ver len komutları yer ne get r p get remed ğ , alıcı d l ç n şaret kullanmadan söylenenler anlayıp
anlamadığını ncelenmel d r. D l gel ş m le lg l problemler n değerlend r lmes nde her zaman ş tme
sorunlarını akılda tutmak gerek r. Özell kle alıcı d l konusunda sorun yaşayan çocuklarda mutlaka ş tme
test yapılmalıdır (Türkbay, 2016: s. 100). Burada ş tme sorunlarının b r kısmının doğuştan olduğu, b r
kısmının da sonradan kazanıldığı unutulmamalıdır. Ülkem zde yen doğan her bebeğ n ş tme test rut n
olarak yapılmaktadır. A leler bu test sonucu kastederek çocuğun ş tmes n n normal olduğunu söylese de
alıcı d l problemler nde tekrar ş tme test stenmel d r.
D l gel ş m konusundak problemlerde çocuğun yeterl uyaran alıp almadığı da ncelenmel d r. Çocuğun
elektron k medya (telev zyon, cep telefonu vs.) aletler ne maruz kalıp kalmadığı da ncelenmes gereken
d ğer b r konudur. İk yaşından önce telev zyon zlenmes n n fade ed c d l gec kmes le l şk s y b l nen b r
durumdur (Z mmerman, Chr stak s, & Meltzo , 2007).
9.3.1. Peabody Resim Kelime Eşleştirme Testi
Peabody Res m Kel me Test , kavram b lg s ve alıcı d l becer ler n ölçmek üzere 1959 yılında Lloyd M. Dunn
ve Leota M. Dunn tarafından gel şt r lm şt r. 2-12 yaş arası çocukların değerlend r lmes ç n kullanılan test n
Türkçe geçerl k güven rl k çalışması Katz ve arkadaşları tarafından 1974 yılında yapılmıştır (Türkbay, 2016: s.
101). Test, sek z yaş altı ve üstünde kullanılmak üzere A ve B formlarından oluşur. Test, üzer nde dört tane
res m bulunan kartlardan oluşur. Uygulamacı çocuktan sorduğu nesney kartın üzer ndek res mler
arasından seçmes n ster. Test, çocuğun altı tane yanlış cevap verd ğ noktaya kadar devam eder. Sonrasında
doğru cevaplar toplanır ve yaş normlarına göre standart puana dönüştürülür. Sonuçta, çocuğun alıcı d l
becer ler n n düzey tesp t ed lm ş olur (Çek c , 2019: s.240-243).

9.3.2. Türkçe Erken Dil Gelişim Testi-3
Türkçe Erken D l Gel ş m Test -3 (TEDİL), çocukların alıcı ve fade ed c d l becer ler n n değerlend r lmes
amacıyla 1981 yılında ABD’de gel şt r lm ş, 1991, 1999 ve 2018 yıllarında rev ze ed lm şt r. Test n üçüncü
rev zyonu 2009 yılında Türkçe’ye uyarlanmıştır. 2-8 yaş arası çocuklarda kullanılab len test, alıcı d l ve fade
ed c d l alt testler nden oluşmakta ve A ve B formları bulunmaktadır. Alıcı d l alt test 37, fade ed c d l alt
test se 39 maddeden oluşmaktadır.
Test n uygulanması 15-40 dak ka sürmekted r. Test, çocuğun yaşına göre bel rlenm ş başlangıç noktasından
başlar; çocuk üst üste üç tane doğru yanıt verene kadar alta g d lerek taban puan, üç tane üst üste yanlış
yanıt verene kadar üste g d lerek tavan puan bel rlen r(Güven, 2009). Sonrasında toplam puan, kılavuzuna
uygun b r şek lde standart puana dönüştürülerek yorumlanır.
9.3.3. Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil Testi
Türkçe İfade Ed c ve Alıcı D l Test (TİFALDİ), 2-12 yaş çocukların alıcı ve fade ed c d l gel ş mler n
değerlend rmek üzere 2013 yılında S bel Kazak Berument ve Ayşe Gül Güven tarafından gel şt r lm şt r. Alıcı
d l alt test nde 80, fade ed c d l alt test nde 104 madde bulunmaktadır. Alıcı d l alt test nde, çocuktan
uygulayıcının söyled ğ nesney dört res m arasından göstermes stenmekted r. İfade ed c d l alt test nde se,
çocuktan göster len resm anlatması stenmekted r. Test n uygulanması yaklaşık b r saat kadar sürmekted r.
Uygulama sonrası çocuğun alt test puanları standart puana çevr l r ve d l gel ş m n n kaç yaşa eşdeğer
olduğu bulunur (Kazak Berüment, & Güven, 2013).
9.3.4. Ankara Artikülasyon Testi
Ankara Art külasyon Test , 2004 yılında Ege ve arkadaşları tarafından gel şt r lm şt r. Türkçe’dek sesler n beş
farklı poz syonda çocuk tarafından kullanılmasını ölçer. Sesler kel men n başında, sonunda, ortasındak
hecen n başı, ortası ve sonunda olmak üzere beş farklı poz syonda ncelen r. Mesela, “k” ses ç n kaşık, uçak,
makas, şapka ve b s klet kel meler n n seslend r lmes ne bakılır. Test, 48 tane res mden oluşur ve çocuktan
res mdek nesneler söylemes sten r. Res mler n s mlend rmes le 19 tane ünsüz fonem ve 4 tane ünsüz
kümes n n seslend r leb lmes ncelen r. 2-12 yaş arası çocuklarda kullanılmakta olan testten çocuğun aldığı
toplam puan hesaplanır. Her yanlış cevaba 1 puan ver l r ve toplam puana göre test sonucu değerlend r l r.
Artan puanlar art külasyon problemler n göstermekted r.
9.3.5. Türkçe Sesletim-Ses Bilgisi Testi
Türkçe Seslet m-Ses B lg s Test , 2-8 yaş arası çocukların konuşma sesler konusundak problemler n
değerlend rmek ç n 2006 yılında Seyhun Topbaş tarafından gel şt r lm şt r. Ölçeğ n, seslet m tarama, ş tsel
ayırt etme ve sesb lg sel anal z alt test olmak üzere üç alt test bulunmaktadır. Seslet m tarama alt test nde,

çocuğun Türkçe’de bulunan sesler üret p üretemed ğ ölçülür. İş tsel ayırt etme alt test nde, çocuğun
üretemed ğ sesler ayırt ed p etmed ğ ölçülür. Sesb lg sel anal z alt test nde, çocuğun ürett ğ sesler , günlük
hayatta konuşurken kullanma yeterl ğ n ölçülür (Topbaş, 2006).
9.4 Diğer Testler
Çocuk ruh sağlığı uygulamasında sık kullanılan d ğer testler arasında okul olgunluğu test , görsel algı ve
motor testler yer alır.
9.4.1 Metropolitan Okul Olgunluğu Testi
Metropol tan Okul Olgunluğu Test , 1949 yılında H ldreth ve arkadaşları tarafından gel şt r lm ş, 1980 yılında
Ayla Oktay tarafından Türkçe’ye uyarlanmıştır. Test 5 yaş 6 ay le 6 yaş arası çocukların okula hazırlık düzey n
saptamak amacıyla kullanılır. Metropol tan Okul Olgunluğu Test , 6 alt test ve 100 maddeden oluşur,
uygulanması sırasında zaman sınırı vardır ve yaklaşık 30 dak ka kadar sürer. Alt testler şunlardır:
Kel me anlama alt test : D l n anlaşılması ve kavranmasını ölçen 19 maddeden oluşur ve çocuktan
dört res m arasından uygulayıcının söyled ğ n seçmes sten r.
Cümleler alt test : Çocuğun dört res m arasından uygulayıcının söyled ğ cümleye uygun resm
seçmes n sted ğ 14 maddeden oluşur. D l n kavranmasını ölçer.
Genel b lg alt test : Çocuğun sözcükler tanımlaması ve kel me b lg s n ölçen 14 maddeden oluşur.
Çocuktan uygulayıcının tanımına uygun olan nesney dört res m arasından seçmes sten r.
Eşleşt rme alt test : Görsel algılama ve görsel d kkat ölçen 19 maddeden oluşur. Çocuğun her
maddedek resm n aynısını bulması sten r.
Sayılar alt test : Çocuğun sayıları tanıması, yazab lmes ve bas t sayısal problemler çözeb lmes n
gerekt ren 24 maddeden oluşur.
Kopya etme alt test : Çocuğun şek ller , rakamları ve harfler kopyalamasını gerekt ren 10 maddeden
oluşur.
İlk dört alt test, okuma olgunluğu; beş nc alt test, sayısal olgunluğu; toplam skor da okul olgunluğunu
göster r. Puanlar, 0-100 ve A-E arası derecelen r; sonuçta 100 ve A en üst hazırlık düzey n , 65’ n altı ve D ve E
harfler ortalamanın altını göster r (Güner , 2006: s. 95-97).
9.4.2 Bender Gestalt Görsel Motor Algılama Testi
Bender Gestalt Görsel Motor Algılama Test (BGT), görsel ve motor algı becer ler değerlend rmek ç n
Lauretta Bender tarafından 1938 yılında gel şt r lm şt r. Test n Türk çocuklarına uyarlaması; Yalın (1980),
Somer (1988) ve Özer (2007) tarafından yapılmıştır. Bender Gestalt Test , 2003 yılında rev ze ed lm ş ve

uygulanab leceğ yaş aralığı gen şlet lm şt r. BGT-II’n n geçerl k güven rl k test , Uluç ve arkadaşları tarafından
2012 yılında yapılmıştır (Uluç, Gülüm, & Çalışır, 2012).
Dört yaşın üzer ndek çocuklarda kullanılab len test, g tt kçe zorlaşan 9 temel şek lden oluşur. Rev zyonda,
BGT-1’e 4 adet zor ve 3 adet kolay şek l eklenm şt r. BGT-I’de çocuktan bu şek ller kopyalaması sten r. BGT-
II’de buna ç z m sonrası hatırladığı kadarını ç zmes n n stend ğ ger çağırma görev eklenm şt r. Test; görsel
ayırma, motor ve görsel bütünleşt rme becer s ve d kkat ölçmekted r. BGT-I, yapılan hataların sayısına göre
puanlanmaktadır. Testte yapılan hatalar dört t pe ayrılır; şekl n bozulması, döndürülmes , şekl n
b rleşt r lmes ve perseverasyon (parçaların fazladan ç z lmes , ç z m n durdurulamaması). BGT-I’de en fazla
30 puan alınab l r, düşük puanlar daha y b r performansı göster r. BGT-II’de se ç z mler n kal tes n ölçmek
ç n kullanılan global puana, hatırlama puanı da eklenm şt r.
9.4.3. Özgül Öğrenme Güçlüğü Test Bataryası

Özgül Öğrenme Bozukluğu (ÖÖB) tanısı koymak ç n ülkem zde kullanılan çeş tl testler n b r araya gelmes yle oluşturulmuş b r test bataryasıdır. ÖÖB, zeka ger l ğ , duysal
problemler, ps kososyal problemler ve d ğer tıbb sorunlarla açıklanamayan öğrenme problemler n açıklamak ç n gel şt r lm ş b r tanıdır (Kılıç, 2016: s.87). Özgül Öğrenme
Güçlüğü Test Bataryası; okuma test , yazma test , alfaben n harfler , sınıf düzey ne göre toplama ve çarpım tablosu soruları, aylar ve günler le öncel k ve sonralık l şk ler n n
sorgulanması, Gessel gel ş m f gürler test , saat ç zme test , Head sağ-sol ayırt etme test , Harr s lateralleşme test g b testler n b r araya gelmes le oluşturulmuştur.
Okuma test nde, çocuğun b r dak kada okuduğu kel me sayısı, yaptığı hata sayısı ve türü le okuduğunu
anlamasına bakılır. Yazma test nde, standart üç cümle yazdırılır ve harf atlama, hece atlama, ters yazma, harf
karıştırma, mla hataları g b hatalara bakılır. Alfaben n harfler nde, alfabedek harfler n büyük ve küçük
olarak yazab lmes ölçülür. Ayrıca, sınıf düzey ne göre toplama ve çarpım tablosu soruları, rakam tanıma ve
doğru yazab lme, sınıf düzey ne uygun matemat k şlemler yapab lme becer s ne bakılır. Aylar ve günler le
öncel k ve sonralık l şk ler n n sorgulanması test nde; günler, aylar ve öncel k-sonralık l şk ler sorulmakta
ve her hataya b r puan ver lmekted r. Gessel gel ş m f gürler test nde, kolaydan zora dokuz şek l ç zd r l r,
doğru ya da yanlış ç z lmes ne bakılır. Saat ç zme test nde; boş b r çember n ç ne saat ç z p, saatte k y
göstermes sten r, saat nasıl ç zd ğ ne ve doğru göster p göstermed ğ ne göre puanlanır. Head sağ-sol ayırt
etme test nde; çocuğun sağını solunu ayırt etmes n ölçen sorular sorulur, artan puan becer n n gel şt ğ
yönünde yorumlanır. Harr s lateralleşme test nde; altı madde kullanılır, beş nde hang el n kullanıyorsa o
el n baskın olduğu düşünülür.
Standart b r kest r m puanı olmayan test bataryasının, ÖÖB’l çocukları t p k gel şen çocuklardan ayırab ld ğ
göster lm şt r (Turgut, Erden, & Karakaş, 2010). Test sonucu kl n k bulgularla b rl kte ncelenmel d r. Yan ,
ÖÖB tanısının konulması ç n çocuktak öğrenme problemler n n d ğer nedenler ekarte ed lmel d r.
Sonrasında değerlend rme ç n batarya kullanılab l r.
9.4.4.Benton Görsel Bellek Testi

.Benton Görsel Bellek Test , görsel algı ve görsel bellek yetenekler n ölçmek ç n Arthur Benton tarafından
1945 yılında gel şt r lm ş, Aksel ve arkadaşları tarafından 1972 yılında Türkçe’ye uyarlanmıştır. Sek z yaşından
büyük çocukların değerlend r lmes nde kullanılan test C, D, E, F ve G formlarında çeş tl kartlardan
oluşmaktadır. Her kart üzer nde b r şek l bulunur. Test n farklı uygulamaları vardır: A uygulamasında, şekle
10 san ye baktıktan sonra şek l kapatılıp çocuktan şekl kopyalanması sten r. B uygulamasında, aynı
prosedür 5 san ye baktıktan sonra uygulanır. C uygulamasında, şek l kapatılmadan kopyalaması sten r. D
uygulamasında, 10 san ye baktıktan sonra şek l kapatılır ve çocuk 15 san ye bekled kten sonra şekl ç zmes
sten r. M uygulamasında se çocuğa şek l 10 san ye süreyle göster l r, sonrasında dört farklı şek lde
arasından gördüğü şekl n aynısını seçmes sten r. Her doğru yanıta b r puan ver l r. Toplam puanın,
değerlend rme tablosundak karşılığı bulunarak çocuğun görsel bellek sev yes bel rlen r (Güner , 2016: s.
27-28).
9.4.5 Frostig Görsel Algı Testi
Frost g Görsel Algı Test , çocukların görsel algılarını değerlend rmek ç n 1963 yılında Mar anne Frost g
tarafından gel şt r lm şt r. Test, 3-9 yaş arası çocukların değerlend rmes nde kullanılab l r ancak Türkçe
geçerl k güven rl k çalışması 4-7 yaş arası çocuklarda yapılmıştır. Beş alt testten oluşmaktadır:
Görsel motor koord nasyon: Çocuktan farklı gen şl ktek ç zg ler arasından b r noktadan d ğer
noktaya düz ve kıvrımlı ç zg ler ç zmes sten r. El-göz koord nasyonunu ölçer.
Şek l-zem n ayrımı: Karmaşık şek ller arasından bell b r şekl bulması sten r, görsel ayırma ve d kkat
ölçer.
Şek l sab tl ğ algısı: Farklı şek ller arasında stenen şek ller n benzerler n n bulunması sten r.
Şek ller n farklı poz syonlarda algılanab lmes n ölçer.
Mekanda konumun algılanması: Çocuktan şek ller n ters ne çevr lm ş ve döndürülmüş haller n ayırt
edeb lmes sten r. Şek ller farklı konumda algılayab lmes n ölçer.
Mekansal l şk ler n algılanması alt testler : Çocuktan bell şek ller kopyalaması sten r. Şekl
oluşturan öğeler anal z becer s n ölçer.
Zaman sınırlaması olmayan test, genelde kırk dak ka kadar sürmekted r. Test n yorumlanması her alt testten
alınan ham puanların standart puan karşılıklarına göre yapılmaktadır.
Bölüm Özeti
D kkat, k ş n n ortamdak d ğer unsurları görmezden gelerek b r b lg ye odaklanmasıdır. Seç c d kkat,

dağıtıcıları görmezden gel p bell b r uyarana odaklanmaktır. Sürdürülen d kkat, uyarana zaman
geçmes ne rağmen odaklanmaya devam edeb lmekt r. Bölünmüş d kkat, aynı anda b rden fazla

uyarana odaklanab lmekt r. D kkat kaydırma, d kkat b r uyarandan ayırıp başka b r uyarana
odaklamaktır.•
D kkat testler , tanı koydurucu testler değ ld r, çocuğun b l şsel prof l n anlamak ç n b r araç olarak
değerlend r lmel d r. Kl n kte sık kullanılan d kkat testler ; D2 d kkat test , Stroop test , Frankfurter
test ve Bourdon d kkat test d r.
Projekt f testler, b reylere bel rs z uyaranlar vererek k ş n n ç dünyasına ulaşmayı amaçlarlar. Projekt f
testler, ps kanal t k teor ışığında gel şt r lm ş olup k ş n n b l nc nde olmayan stek, arzu ve duyguların
k ş n n davranışlarını öneml ölçüde etk led ğ düşünces ne dayanmaktadır.
Ülkem zde sık kullanılan projekt f testler, Rorschach mürekkep lekes test , temat k algı test , çocuklar
ç n algı test , Lu sa Düss ps kanal t k h kayeler test ve Gaz Be er cümle tamamlama test d r.
D l gel ş m , alıcı ve fade ed c d l gel ş m olarak k başlıkta ele alınab l r. Alıcı d l, d l anlamayı
sağlarken; fade ed c d l, d l kullanab lmey sağlar. D l n d ğer unsurları; ses, akıcılık, anlam ve
d lb lg s olarak doğru ve bağlamına uygun konuşab lmed r.
D l testler yapmadan önce, çocuğun muayene ed lmes gerek r. Bu ncelemede, konuşma le lg l

organlarda f z ksel b r problem olup olmadığı, ş tme sorunu olup olmadığını anlamak ç n fısıltı le
ver len komutları yer ne get r p get remed ğ , alıcı d l ç n şaret kullanmadan söylenenler anlayıp
anlamadığını değerlend rmek gerekl d r. Özell kle, alıcı d l konusunda sorun yaşayan çocuklarda
mutlaka ş tme değerlend rmes yapılmalıdır.
Ülkem zde sık kullanılan konuşma ve d l testler , Peabody res m kel me eşleşt rme test , Türkçe erken
d l gel ş m test -3, Türkçe fade ed c ve alıcı d l test , Ankara art külasyon test ve Türkçe seslet m- ses
b lg s test d r.
Ülkem zde sık kullanılan d ğer testler arasında lkokula hazırlık düzey n n değerlend r ld ğ
Metropol tan okul olgunluğu test , Bender Gestalt görsel motor algılama test , özgül öğrenme güçlüğü
test bataryası, Benton görsel bellek test ve Frost g görsel algı test sayılab l r.
Kaynakça
Barkley, R. A. (1997). Behav oral nh b t on, susta ned attent on, and execut ve funct ons: construct ng a un fy ng
theory of ADHD. Psycholog cal bullet n, 121(1), 65.
Çek c , F. (2019). Gel ş msel Değerlend rme. Y. Yavuzer, Z. Karataş (Ed). Ps koloj k Testler k tabı ç nde (s.455-500).
Ankara: Pegem Akadem .
Çet n, F.H., İşer , E. (2018). Oyun Dönem ve D l Gel ş m . E. İşer , E. Güney, Y. Taş Torun (Ed.). Oyun Dönem Ruh
Sağlığı ve Hastalıkları k tabı ç nde (s.41-54). Ankara: Türk ye Çocuk ve Genç Ps k yatr s Derneğ .
Güner , E. (2016). Gel ş m Testler . İstanbul. Kaknüs Yayınları.

Güven, O. T. (2009). Erken D l Gel ş m Test - Üçüncü Ed syon'un [Test of Early Language Development-Thırd
Edıtıon (TELD-3)] Türkçeye uyarlama, geçerl k ve güven rl k ön çalışması. Yüksek L sans Tez , Anadolu Ün vers tes
Sağlık B l mler Enst tüsü, Esk şeh r.
Karaduman, B.D. (2004). D kkat Toplama Eğ t m Programının İlköğret m 4. ve 5. Sınıf Öğrenc ler n n D kkat
Toplama Düzey , Benl k Algısı ve Başarı Düzeyler ne Etk s , Doktora Tez , Ankara Ün vers tes , Eğ t m B l mler
Enst tüsü, Ankara.
Karataş, Z. (2019). Rehab l tasyon ve Ps koloj k Danışma Alanı ve Ps koloj k Testler n Kullanımı. Y. Yavuzer, Z.
Karataş (Ed). Ps koloj k Testler k tabı ç nde (s.455-500). Ankara: Pegem Akadem .
Kaymak, S. (1995). Yuvaya g den beş yaşındak çocuklarla d kkat toplama çalışmaları. Yayınlanmamış Yüksek
L sans Tez , Ankara Ün vers tes Eğ t m B l mler Enst tüsü, Ankara.
Kazak Berument, S., & Güven, A. G. (2013). Türkçe İfade Ed c ve Alıcı D l (TİFALDİ) Test : I. Alıcı D l Kel me Alt Test
Standard zasyon ve Güven l rl k Geçerl k Çalışması. Türk Ps k yatr Derg s , 24(3), 192-201.
Kılıç, B. G. (2016). Özgül Öğrenme Bozukluğu. A. Pekcanlar Akay, E.S. Ercan (Ed). Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve
Hastalıkları k tabı ç nde (s.87-95). Ankara: Türk ye Çocuk ve Genç Ps k yatr s Derneğ .
Şt .
Tagay, Ö. (2019). K ş l ğ n Değerlend r lmes . Y. Yavuzer, Z. Karataş (Ed). Ps koloj k Testler k tabı ç nde (s.269-
318). Ankara: Pegem Akadem .
Toker, M. (1988). d2 d kkat test n n Türk ye'de ortaokul öğrenc ler ne standard zasyonu. Ps koloj Çalışmaları, 18,
39-50.
Topbaş, S. (2006). Türkçe seslet m-sesb lg s test : Geçerl k-güven rl k ve standard zasyon çalışması. Türk Ps koloj
Derg s , 21(58), 39-56.
Turgut, S., Erden, G., & Karakaş, S. (2010). Özgül Öğrenme Güçlüğü (ÖÖG) D kkat Eks kl ğ H perakt v te Bozukluğu
(DEHB) b rl ktel ğ ve kontrol gruplarının ÖÖG bataryası le bel rlenen prof ller . Çocuk ve Gençl k Ruh Sağlığı
Derg s , 17(1), 13-25.
Türkbay, T. (2016). Konuşma ve D le Özgü Gel ş msel Bozukluklar (İlet ş m Bozuklukları). A. Pekcanlar Akay, E.S.
Ercan (Ed). Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları k tabı ç nde (s.96-113). Ankara: Türk ye Çocuk ve Genç
Ps k yatr s Derneğ .
Uluç, S., Gülüm, İ. V., & Çalışır, M. (2012). Bender-Geştalt Görsel Motor Koord nasyon Test -II'n n (BGT-II) Global,
Kopp tz ve Ger Çağırma Puanlamaları İç n Yargıcılar Arası Güven rl ğ n Değerlend r lmes . Kl n k Ps k yatr
Derg s , 15(2), 71-79.
Z mmerman, F. J., Chr stak s, D. A., & Meltzo , A. N. (2007). Assoc at ons between med a v ew ng and language
development n ch ldren under age 2 years. The Journal of ped atr cs, 151(4), 364-368.

Ünite Soruları
1. 1. Aşağıdak lerden hang s d kkat n b leşen değ ld r?
A) Seç c d kkat
B) Sürdürülen d kkat
C) Bölünmüş d kkat
D) Görsel bellek
E) D kkat kaydırma
2. Aşağıdak lerden hang s d kkat test d r?
A) Temat k Algı Test
B) Gaz Be er Cümle Tamamlama Test
C) Ankara Art külasyon Test
D) Metropol tan Okul Olgunluğu Test
E) Stroop Test
3. Projekt f testler ç n aşağıdak fadelerden hang s doğrudur?

A) B reylere bel rs z uyaranlar vererek k ş n n ç dünyasına ulaşmayı amaçlayan testlerd r.
B) K ş ler n d kkat n değerlend rmek ç n kullanılan testlerd r.
C) B l şsel davranışçı kurama dayanır.
D) Kl n k uygulamalarda yaygın olarak kullanılmaktadır.
E) Standart uygulama ve puanlama yönergeler olduğu ç n objekt f değerlend rme yapılır.
4. Aşağıdak lerden hang s projekt f test değ ld r?
A) Rorschach Mürekkep Lekes Test
B) Çocuklar ç n Algı Test
C) Lu sa Düss Ps kanal t k H kayeler Test
D) Peabody Res m Kel me Eşleşt rme Test
E) Gaz Be er Cümle Tamamlama Test
5. Aşağıdak fadelerden hang s d l ve konuşma değerlend rmes nde d kkat ed lmes gereken
noktalardandır?
A) Öncel kle fade ed c d l becer ler değerlend r lmel d r.
B) Değerlend rmen n lk aşaması d l test n n yapılmasıdır.

C) Çocuğun doğum sonrası yapılan ş tme değerlend rmes normalse tekrar ş tme test
yapılmamalıdır.
D) Öncel kle projekt f test yapılmalıdır.
E) D l ve konuşma test önces ayrıntılı muayene yapılmalıdır.
6. Aşağıdak lerden hang s d l-konuşma test d r?
A) Stanford B net Test
B) Metropol tan Okul Olgunluğu Test
C) Ankara Art külasyon Test
D) Çocuklar ç n Algı Test
E) Frankfurter Test
7. Aşağıdak lerden hang s Metropol tan okul olgunluğu test ç n doğrudur?
A) 3-5 yaş arası çocuklarda kullanılır.
B) B r tür zeka test d r.
C) Çocuğun konuşma sesler n düzgün çıkarmasını değerlend r r.
D) Okul önces çocukların lkokula hazır olup olmadıklarını değerlend r r.
E) Test n standart b r uygulama yönerges bulunmamaktadır.

8. Aşağıdak lerden hang s Özgül Öğrenme Güçlüğü Test Bataryasının değerlend rd ğ

becer lerden değ ld r?
A) Okuma
B) Yazma
C) Sağ-sol ayırt etme
D) Lateralleşme
E) Sözel zeka
9. Aşağıdak lerden hang görsel algı testler n n değerlend rd ğ becer lerdend r?
A) Lateralleşme
B) Şek l-zem n ayrımı
C) Sağ-sol ayırt etme
D) Ses üretme becer ler
E) İfade ed c d l
10. Aşağıdak lerden hang s özgül öğrenme güçlüğü test bataryasında yer alan testlerden
değ ld r?
A) Gessel gel ş m f gürler test

B) Küplerle desen
C) Head sağ-sol ayırt etme test
D) Harr s lateralleşme test
E) Yazma test
CEVAP ANAHTARI
1. d 2. e 3. a 4. d 5. e 6. c 7. d 8. e 9. b 10. b

10. ÇOCUK RUH SAĞLIĞI ALANINDA KULLANILAN

ÖLÇEKLER
Giriş
Ölçekler, ruh sağlığı alanında çalışanlar ç n doğru kullanıldığında çok faydalı olab len ölçüm araçlarıdır.
Bunun ç n ölçeğ n kullanım amacını ve sınırlılıklarını y b lmek gerek r. Ayrıca, ölçeğ n kullanılacağı kültürde
geçerl ve güven l r olduğunun b l msel olarak göster lm ş olması gerekl d r. Ölçeğ kullanmayı planlayan k ş ,
ölçeğ n amaç ve sınırlılıklarını y b lmel ve geçerl k-güven rl k çalışmasını d kkatl b r şek lde okumalıdır.
Ölçme şlem nde kullanılan araçlardan b r olan ölçekler, ruh sağlığı alanında yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ölçekler n kl n kte kullanımının öneml faydaları vardır:
Ölçekler, soyut ps koloj k sorunların sayısallaştırılmasını sağlamasıdır. Örneğ n, çocuğunun kaygılı

olduğunu söyleyen ebeveyne çeş tl öner lerde bulunulduktan ve tedav başlandıktan sonra annes
çocuğun kaygısının azaldığını söyleyeb l r. Bu noktada ölçek kullanımı, y leşme m ktarının sayısal hale
get r l p sürec n nasıl lerleyeceğ n bel rlemek açısından öneml d r.
Ölçekler, gen ş b r bel rt kümes n n hızlı b r şek lde ncelenmes n sağlar. Mesela, çocuğunun d kkat
problemler ç n kl n ğe başvurmuş b r ebeveynle yapılacak görüşme daha çok d kkatle l şk l
sorunlara odaklanacaktır; ancak a le şlevsell ğ , çocuğun kaygıları ve davranışlar problemler g b
farklı alanlar, lg l ölçekler yardımıyla kolaylıkla taranab l r.
Ölçekler, çocuğun anlatmakta zorlandığı şeyler fade etmes ç n farklı b r yol sağlar. Mutsuzluğunu
anlatmakta zorlanan b r çocuk, lg l ölçekte doldurduğu maddeler üzer nden sorunlarını fade etme
fırsatı bulab l r.

Ölçekler, tarama amaçlı olarak kullanılab lmekted r. Örneğ n, okulda muhtemel d kkat problemler
olan çocukların bel rlenmes ç n ölçekler kullanılab l r.
Bu yararları le b rl kte ölçek kullanımının tanı koydurucu olmadığı, ölçekten ed n len b lg lerde hatalar
olab leceğ göz önünde bulundurulmalıdır (Özgüven, 2019: s. 40-41). Ölçek kullanımının kl n k
değerlend rmeye alternat f olmayacağı unutulmamalıdır. Bu bölümde kl n k uygulamada sık kullanılan
ölçekler tanıtılacaktır.
10.1. Psikolojik Problem Tarama Amacıyla Kullanılan Ölçekler
Ps koloj k problem tarama amacıyla kullanılan ölçekler, çeş tl davranışları tarayarak çocuğun çok çeş tl
ps koloj k problemler konusundak r sk n ortaya koymayı amaçlar. Bu kısımda tanıtılan ölçekler, b rçok
d lde geçerl olup uluslararası araştırmalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu ölçekler n normları
kullanılarak gen ş k tlelerde ps koloj k problem olan k ş ler tahm n ed lmekted r. Bu ölçekler, muayene
mkanı olmayan gen ş örnekleml araştırmalarda ps koloj k problemler tesp t etmek ç n kullanılmaktadır.
Kl n k değerlend rmede se, çocuğun çeş tl ps koloj k bozukluklar konusundak r sk n taramak ç n
kullanılab l r; ancak bu ölçekler n ps koloj k görüşmen n yer n tutmayacağı unutulmamalıdır.
10.1.1. Çocuk ve Gençler için Davranış Değerlendirme Ölçeği
Çocuk ve Gençler ç n Davranış Değerlend rme Ölçeğ , 1983 yılında Achenbach ve Edelbroch tarafından
gel şt r lm ş olup farklı yaş gruplarındak çocukların sorun davranışlarını taramaktadır (Achenbach ve
Edelbrock, 1983). Ölçeğ n; 1,5-5 yaş, 6-18 yaş ebeveyn ve öğretmen değerlend rme formlarının yanı sıra 11-18
yaş özdeğerlend rme formu da bulunmaktadır. Ölçek, 113 maddeden oluşur. Sorun davranışlar, son altı ayda
görülme sıklıklarına göre değerlend r l r; 0 (doğru değ l), 1 (bazen, b raz doğru) ve 2 (çok, sıklıkla doğru)
şekl nde derecelen r. Ölçeğ n puanlaması çn b lg sayar programı bulunmaktadır. Ölçeğ n
anks yete/depresyon, somat k yakınmalar, d kkat sorunları, saldırgan davranışlar, düşünce sorunları, sosyal
sorunlar kurallara karşı gelme, sosyal çe dönüklük şekl nde sıralanab lecek sek z alt boyutu vardır. Ayrıca
çe yönel m, dışa yönel m ve toplam puan da hesaplanır. Artan puanlar artmış ps koloj k sorun r sk n
göster r.
10.1.2. Güçler ve Güçlükler Anketi
Güçler ve Güçlükler Anket , çocuk ve gençlerde ps koloj k sorunların taranması ç n 1997 yılında Goodman
tarafından gel şt r lm şt r (Goodman, 1997). Anket n 2-4 yaş ve 4-17 yaş ebeveyn ve öğretmen formları, 11-17
yaş özdeğerlend rme formu bulunmaktadır. 25 maddeden oluşan ölçek, son 6 ay ç ndek olumlu ve olumsuz
davranışları sorgulamaktadır. Her madde, çocuğun son altı aydak davranışları düşünülerek “doğru değ l”,
“kısmen doğru” ve “kes nl kle doğru” şekl nde derecelenmekted r. Davranış sorunları, d kkat eks kl ğ , akran
problemler ve duygusal sorunlar olmak üzere ps koloj k r sk gösteren dört alt boyut, b r de sosyal
davranışlar adında koruyucu özell kler gösteren alt boyuttan oluşur. Sosyal davranış dışındak dört alt test
puanları toplanarak ölçek toplam puanı hesaplanır (Güven r ve ark., 2008). Her alt test ve toplam skor ç n
alınan puanlar, yaş ve c ns yete göre oluşturulan norm tablolarına bakarak ps koloj k problem r sk
bel rleneb l r. Ölçeğe ve skorlama b lg ler ne ücrets z ulaşılab lmekted r. (https://www.sdq nfo.org/)
10.2. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun Değerlendirilmesinde Kullanılan

Ölçekler
D kkat Eks kl ğ H perakt v te Bozukluğu (DEHB), çocukluk çağının en sık görülen nörogel ş msel
bozukluklarından b r d r. Çocukluk çağında ortalama sıklığı %5-7 arasındadır (Polanczyk ve ark., 2007).
DEHB, yaşına ve gel ş m düzey ne uygun olmayan d kkat eks kl ğ , aşırı hareketl l k ve dürtüsell k
bel rt ler n n b rey n yaşamını bel rg n şek lde olumsuz etk led ğ nde konulan b r tanıdır. DEHB bel rt ler ,
genell kle gel ş m n erken dönemler nden t baren gözleneb l r; ancak yen tanı kr terler ne göre bel rt ler n
12 yaşından önce başlaması gerekmekted r (Amer can Psych atr c Assoc at on, 2013: s.59-61). DEHB tanısı,
ayrıntılı kl n k değerlend rme ve gel ş m öyküsü le konur. DEHB’de ölçekler, r skl durumdak çocukların
saptanması, kl n k değerlend rmede saptanan bulguların sayısallaştırılması ve tedav n n tak b nde kullanılır.
10.2.1. Conners Anababa ve Öğretmen Değerlendirme Ölçekleri
Conners ana baba ve öğretmen değerlend rme ölçekler , Ke th Conners tarafından 1970’l yıllarda çocukların
davranış problemler n n değerlend r lmes ç n gel şt r lm şt r (Conners, 1969; Conners, 1970). Ölçeğ n
ebeveyn ve öğretmen tarafından doldurulan uzun ve kısa formları bulunmaktadır(Goyette, Conners, &
Ulr ch, 1978). Öğretmen değerlend rme ölçeğ n n uzun formunda 39 madde, kısa formunda 28 madde
bulunmaktadır. Ebeveyn değerlend rme ölçeğ n n uzun formu 80, kısa formu 48 maddeden oluşmaktadır.
Çeş tl davranışların sıklığının “h çb r zaman”, “nad ren”, “sıklıkla” ve “her zaman” olarak bel rt lmes
gerekmekted r. Ölçekten toplam puanın yanı sıra d kkat eks kl ğ , h perakt v te, karşı gelme, davranım
bozukluğu, kaygı, ps kosomat k problemler g b alt boyut puanları da hesaplanab l r (Dereboy ve ark., 2007).
10.2.2. Dikkat Eksikliği ve Yıkıcı Davranış Bozuklukları için DSM IV'e Dayalı Tarama ve
Değerlendirme Ölçeği
At lla Turgay tarafından DEHB, karşıt olma karşı gelme bozukluğu (KOKGB) ve davranım bozukluğu
bel rt ler n n değerlend r lmes ç n 1997 yılında gel şt r lm şt r (Turgay, 1997). Ölçeğ n DEHB bel rt ler ç n 18,
KOKGB bel rt ler ç n 8 ve davranım bozukluğu bel rt ler ç n 15 maddes bulunmaktadır. Ölçekte her madde;
“hemen h ç”, ”bazen”, “sıklıkla” ve “çok sık” seçenekler üzer nden derecelenmekted r (Ercan ve ark., 2001).
Artan puanlar, bel rt ler n artışı le l şk l d r.
10.2.3. Weiss İşlevsellikte Bozulma Ölçeği

We ss İşlevsell kte Bozulma Ölçeğ , DEHB’l çocuklarda şlevsell kte bozulmayı değerlend rmek ç n We ss
tarafından 2007 yılında gel şt r lm şt r (We ss ve ark., 2007). Ebeveyn ve özb ld r m formları bulunan ölçeğ n
her k formunun da Türkçe geçerl k ve güven rl k çalışması yapılmıştır (Tarakçıoğlu ve ark., 2014; Yalın
Sapmaz ve ark., 2020). Ebeveyn formu, 50 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğ n a le, okul, yaşam becer ler ,
benl k algısı, sosyal etk nl kler ve r skl eylemler alt boyutları bulunmaktadır. Her madde, çocuğun son b r ay
ç ndek davranışlarına göre “h çb r zaman”, “bazen”, “sık” ve “çok sık” olarak dört seçenek arasından
derecelen r. Madde sıklıkları toplanarak her alt boyut ve toplam bozulma puanı hesaplanır. Ölçek, DEHB’l
çocukların şlevsell kler ndek bozulmayı bel rlemek ve tedav yle değ ş m n tak p etmek ç n kullanılab l r.
10.3. Otizm Spektrum Bozukluğunun Değerlendirilmesinde Kullanılan Ölçekler
Ot zm spektrum bozuklukları, sosyal let ş mde güçlükler ve takıntılı davranış örüntüsü le karakter ze
nörogel ş msel bozukluklardır. Sosyal let ş m güçlükler ; göz teması kurmama, sm n n seslen lmes ne
tepk vermeme, d ğer nsanlara karşı lg s zl k, l şk kurma ve sürdürme güçlükler g b bel rt ler çer r.
Takıntılı davranış örüntüsü; tekrarlayıcı hareketler, değ ş kl kten rahatsız olma, sınırlı ve sınırlayıcı lg ler
ve duyusal farklılıklar (hassas yet ya da duyarsızlık) g b bel rt ler çer r (Tanıdır ve Motavallı Mukaddes,
2016: s.126-128). Ot zml çocukların çoğunu a les , konuşmadığı ş kayet le k yaşından sonra
değerlend rmeye get rse de çocuğun konuşmuyor olması bozukluğun tanı kr terler arasında
bulunmamaktadır. Ot zm spektrum bozukluklarının çek rdek bel rt ler , let ş m le lg l problemlerd r.
Konuşma le lg l problemler n de bunların sonucu ortaya çıktığı düşünülmekted r (Carr, 2016: s. 286-291).
Ot zm spektrum bozukluğu tanısı, d kkatl b r şek lde alınan h kaye ve muayene sonucunda konur. Ot zm
spektrum bozukluklarında ölçekler, tarama, tanı koyma ve bel rt ş ddet n bel rleme ve tak p amaçlı
kullanılmaktadır.
10.3.1. Değiştirilmiş Erken Çocukluk Dönemi Otizm Tarama Ölçeği
Değ şt r lm ş Erken Çocukluk Dönem Ot zm Tarama Ölçeğ (M-CHAT-R), ot zm bel rt ler n n taranması ç n
gel şt r lm ş ve dünyada erken çocukluk dönem nde tarama amaçlı olarak yaygın şek lde kullanılmaktadır
(Rob ns ve ark. 2001). Ölçek, 18-36 aylık çocuklarda ot zm bel rt ler n taramayı sağlayan 23 maddeden
oluşmaktadır. Her madde, çocuğun bakımveren tarafından “evet” ya da “hayır” şekl nde şaretlenmekted r.
Ebeveyn n kr t k maddelerden k s n , d ğer maddelerden de üçünü ot zm bel rt ler leh ne şaretled ğ
durumlarda çocuk, ot zm açısından r skl kabul ed l r (Kara ve ark. 2014).
10.3.2. Çocukluk Çağı Otizm Derecelendirme Ölçeği
Çocukluk Çağı Ot zm Derecelend rme Ölçeğ , 4-18 yaş arası çocuklarda ot zm değerlend r lmes nde
kullanılmak üzere Schoppler ve Re chler tarafından 1971 yılında gel şt r lm şt r (Schopler ve ark., 1980). 15
maddeden oluşan ölçek uygulanırken değerlend r c hem gözlem hem de çocuğun bakımveren nden

ed nd ğ b lg ler ışığında her maddeye ş ddet n göre 1 le 4 arasında puan vermekted r. Ölçeğ n maddeler ;
sosyal l şk , takl t, vücut kullanımı, değ ş me tepk , duygusal, görsel ve d nleme tepk ler , duyuların
kullanılması, korku/s n rl l k, sözel ve sözel olmayan let ş m, z h nsel becer ler ve genel zlen m şekl nde
sıralanab l r. Ölçekten alınab lecek en yüksek puan 60 ken 29,5 puan ölçeğ n ot zm tanısı ç n kest r m değer
olarak öner lmekted r (İncekaş Gassaloğlu ve ark., 2016).
10.3.3. Otizm Davranış Kontrol Listesi
Ot zm Davranış Kontrol L stes , ot zm bel rt ler n n taranması amacıyla Krug ve arkadaşları tarafından 1993
yılında gel şt r lm şt r (Krug, Ar ck, & Almond, 1980). Ölçek, 57 maddeden oluşmaktadır. Duyusal, l şk kurma,
beden ve nesne kullanımı, d l becer ler , sosyal ve özbakım becer ler olmak üzere beş alt boyuttan oluşur.
Her fadeye sıklığına göre ver len puanlar toplanarak alt boyut puanları ve toplam puan hesaplanır. Ölçeğ n
ot zm ç n kesme puanı 39 olarak bel rlenm şt r. Kesme puanından yüksek puan alan çocukların ot zm
açısından şüphel oldukları düşünülür (Yılmaz Irmak ve ark, 2007).
10.3.4. Gilliam Otıstık Bozukluk Derecelendirme Ölçeği
Ot zm bel rt ler n n değerlend r lmes amacıyla 1995 yılında James G ll am tarafından gel şt r lm ş, 2005 ve
2013 yıllarında rev ze ed lm şt r (G ll am, 2013). Ölçek, 3-23 yaş arası b reyler n değerlend r lmes nde
kullanılır. Her b r n n 14 maddes bulunan stereot p k davranışlar, let ş m ve sosyal etk leş m şekl nde üç alt
boyutu bulunmakta ve toplamda 42 maddeden oluşmaktadır. Bakımveren, öğretmen ve uzmanlar tarafından
doldurulab l r; ancak ölçeğ dolduran k ş n n çocuğu y tanıması gerekmekted r. Çocuk, ‘’konuşmuyor, şaret
ya da let ş m n d ğer b ç mler nden b r n kullanmıyorsa’’ let ş m alt ölçeğ doldurulmamalıdır. 0-3 arası
puanlanan maddelerden oluşan ölçekten alınan puanlar standart puanlara dönüştürülmekted r. Standart
puanların 69 ve altında olması çocuğun ot zm açısından r skl olmadığını, 85 ve üzer nde olması da yüksek
r skl olduğunu göster r (D ken ve ark. 2012).
10.4. Kaygı Bozuklukları Değerlendirmesinde Kullanılan Ölçekler
Kaygı bozuklukları, çocukluk çağında sık görülen ve durumla orantısız kaygı duymakla karakter ze
problemlerd r. Kaygı, her nsanda mevcut olan ve b r dereceye kadar yaşanması gerekl ve koruyucu b r
duygudur. Örneğ n, küçük çocuğun anne babasından ayrılmak stememes , ayrıldığında kaygılanması bell
b r dereceye kadar normal ve faydalıdır; ancak kaygının yaygınlaşması ve kontrolden çıkması durumunda
(çocuğun sürekl annes n kaybedeceğ nden kaygılanması ve annes nden ayrı b r odada oyun oynayamaması
g b ) ayrılık kaygısı bozukluğundan bahsed l r. Kaygı bozuklukları DSM-5’te, yaygın kaygı bozukluğu, selekt f
mut zm, sosyal kaygı bozukluğu, ayrılık kaygısı bozukluğu, pan k bozukluğu, agorafob ve özgül fob den

oluşur (Amer can Psych atr c Assoc at on, 2013: s.189-234). Kaygı bozukluklarında bel rt ler dışarıdan sınırlı
şek lde gözleneb ld ğ ç n özell kle özdeğerlend rme ölçekler n n kullanılması çok öneml d r. Kaygı
bozukluklarında ölçekler, tarama ve tak p amaçlı kullanılmaktadır.
10.4.1. Çocukluk Çağı Anksiyete ve Depresyon Ölçeği-Yeniden Düzenlenmiş
Çocukluk Çağı Anks yete ve Depresyon Ölçeğ (ÇADÖ-Y), Spence Çocuklar ç n Anks yete Ölçeğ ’n n rev ze
ed lerek gel şt r lmes sonucunda oluşturulmuştur (Chorp ta ve ark., 2000). Ölçek, 47 maddeden oluşur ve
çocuklarda anks yete bozuklukları ve depresyon değerlend rmes nde kullanılmaktadır. Ölçeğ n
özdeğerlend rme ve ebeveyn değerlend rme formları bulunmaktadır. Ölçek; depresyon, obses f kompuls f
bozukluk, yaygın kaygı bozukluğu, sosyal kaygı bozukluğu, ayrılık kaygısı bozukluğu ve pan k bozukluk alt
ölçekler nden oluşmaktadır. Artan puanlar, kaygı bozuklukları ve depresyon ç n artmış r sk göstermekted r
(Görmez ve ark, 2017).
10.4.2. Çocukluk Çağı Anksiyete Tarama Ölçeği
B rmaher ve arkadaşları tarafından gel şt r len ve 41 maddeden oluşan Çocukluk Çağı Anks yete Tarama
Ölçeğ , çeş tl kaygı bozukluğu bel rt ler n taramaktadır. Ebeveyn ve özdeğerlend rme formları olan ölçeğ n
somat k/pan k, yaygın kaygı, ayrılık kaygısı, sosyal kaygı ve okul redd olmak üzere 5 alt boyutu
bulunmaktadır (B rmaher ve ark., 1997). Ölçek, 8 yaş ve üzer çocuklarda kullanılmakta olup artan puanlar
kaygı bozuklukları ç n r sk göstermekted r.
10.4.3. Durumluk ve Sürekli Kaygı Envanteri
Sp elberg ve arkadaşları tarafından kaygı düzeyler n n değerlend r lmes ç n 1970 yılında gel şt r lm şt r
(Sp elberg ve ark, 1970). Durumluk ve sürekl kaygı olmak üzere y rm şer sorudan oluşan k alt ölçeğ
bulunmaktadır. Ölçek, sek z yaş ve üzer çocuklarda kullanılab l r. Durumluk kaygı, bell b r anda b rey n nasıl
h ssett ğ n ölçerken sürekl kaygı, b rey n genel olarak nasıl h ssett ğ n ölçer. Ölçek, b rey n kend n
değerlend rd ğ özdeğerlend rme şekl nded r. Bazı maddeler ters puanlanırken artan puanlar artmış kaygı
düzey n göster r (Özusta, 1995).
10.5. Diğer Ölçekler
Ruh sağlığı değerlend rmeler nde çok çeş tl ölçekler kullanılmaktadır. Bu kısımda sık kullanılan ölçekler n
özell kler nden bahsed lecekt r.
10.5.1. Çocukluk Çağı Depresyon Ölçeği
Çocukluk Çağı Depresyon Ölçeğ , Mar a Kovacs tarafından çocuklarda depresyon bel rt ler n n
değerlend r lmes ç n gel şt r lm şt r (Kovacs, 1992). Çocuğun kend bel rt ler n değerlend rd ğ 27
maddeden oluşan ölçekte her madde depresyon bel rt s n n ş ddet ne göre 0-1-2 puan ver len üç tane fade
çer r. İşaretlenen fadeler n puan karşılığı toplanarak toplam puan hesaplanır. Ölçek, 6-18 yaş arası
çocuklarda kullanılmaktadır. Ölçeğ n kest r m puanı 19 olarak bulunmuştur (Öy, 1991).
10.5.2. Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutumu Ölçeği
Shafer ve Bell tarafından 1958 yılında ebeveyn tutumlarını değerlend rmek ç n gel şt r lm şt r (Schaefer ve
Bell, 1958). Ölçek, altmış madde ve beş alt boyuttan oluşur. Ölçeğ n alt boyutları; aşırı annel k (kontrol ve
müdahalec l ğ n fazla olması), demokrat k tutum (çocukların kuralların oluşumuna katılması, söz hakkına
sah p olmaları), redded c tutum (çocuk bakımı ve ev şler nden key f almama), geç ms zl k (eş yle
anlaşamama, eş n n yeter nce destek olmadığını düşünme) ve otor ter tutum (aşırı kuralcı ve d s pl nl
davranmak) şekl nde sıralanab l r. Tüm maddeler; “çok uygun”, “oldukça uygun”, “b raz uygun” ve “uygun
değ l” şekl nde şaretlen r ve 1-4 arasında puanlanır. Beş alt boyutun puanları, ayrı ayrı toplanarak
hesaplanır ve yorumlanır (Le Compte, Le Compte, & Özer, 1978).
10.5.3. Aile Değerlendirme Ölçeği
A le Değerlend rme Ölçeğ , a le şlevler n değerlend rmek ç n 1983 yılında Epste n tarafından gel şt r lm şt r.
Ölçek, altmış maddeden oluşmakta ve problem çözme, let ş m, roller, duygusal tepk vereb lme, gereken
lg y gösterme, davranış kontrolü ve genel şlevler alt ölçekler bulunmaktadır. Ölçektek her madde, son k
aya göre değerlend r l r ve “aynen katılıyorum”, “büyük ölçüde katılıyorum”, “b raz katılıyorum” ve “h ç
katılmıyorum” şekl nde derecelen r ve 1-4 arasında puanlanır. Her boyutun puan ortalaması hesaplanır ve
artan puanlar sağlıksız a le şlevler n göstermekted r (Bulut, 1990).
Bölüm Özeti
Ölçekler n kl n kte kullanımının öneml faydaları vardır. Bunlar:
o Ölçekler, soyut ps koloj k sorunların sayısallaştırılmasını sağlar.

o Ölçekler, gen ş b r bel rt kümes n n hızlı b r şek lde ncelenmes n sağlar.
o Ölçekler, çocuğun anlatmakta zorlandığı şeyler fade etmes ç n farklı b r yol sağlar.
o Ölçekler, tarama amaçlı kullanılab l r.
Ölçek kullanımının tanı koydurucu olmadığı ve ölçekten ed n len b lg lerde hatalar olab leceğ göz
önünde bulundurulmalıdır. Ölçek kullanımının kl n k değerlend rmeye alternat f olamayacağı
unutulmamalıdır.
Ps koloj k problem tarama amacıyla kullanılan ölçekler, çeş tl davranışları tarayarak çocuğun çeş tl
ps koloj k problemler konusundak r skler n ortaya koymayı amaçlar. Bu ölçekler arasında, çocuk ve

gençler ç n davranış değerlend rme ölçeğ ve güçler ve güçlükler anket sayılab l r.
D kkat Eks kl ğ H perakt v te Bozukluğu (DEHB), çocukluk çağının en sık görülen nörogel ş msel
bozukluklarından b r d r. Tanısı ayrıntılı kl n k değerlend rme ve gel ş m öyküsü le konur. DEHB’de
ölçekler, r skl durumdak çocukların saptanması, kl n k değerlend rmede saptanan bulguların
sayısallaştırılması ve tedav n n tak b nde kullanılır. Bu ölçekler arasında Conners anababa ve ebeveyn
değerlend rme ölçekler , d kkat eks kl ğ ve yıkıcı davranış bozuklukları ç n DSM IV'e dayalı tarama ve
değerlend rme ölçeğ ve We ss şlevsell kte bozulma ölçeğ sayılab l r.
Ot zm spektrum bozuklukları, sosyal let ş mde güçlükler ve takıntılı davranış örüntüsü le karakter ze
nörogel ş msel bozukluklardır. Ot zm spektrum bozukluğu tanısı, d kkatl b r şek lde yapılan muayene
ve alınan h kaye sonucunda konur. Ot zm spektrum bozukluklarında ölçekler, tarama, tanı koyma ve
bel rt ş ddet n bel rleme ve tak p amaçlı kullanılmaktadır. Bu ölçekler arasında, çocukluk çağı ot zm
derecelend rme ölçeğ , ot zm davranış kontrol l stes , G ll am ot st k bozukluk derecelend rme ölçeğ
arasında sayılab l r.
Kaygı bozuklukları, çocukluk çağında sık görülen ve durumla ölçüsüz oranda kaygı duymakla
karakter ze problemlerd r. Kaygı bozukluklarında ölçekler, tarama ve tak p amaçlı kullanılmaktadır.
Ülkem zde kaygı bozukluklarında sık kullanılan ölçekler; çocukluk çağı anks yete ve depresyon
ölçeğ -yen den düzenlenm ş, çocukluk çağı anks yete tarama ölçeğ ve durumluk ve sürekl kaygı
envanter d r.
Kaynakça
Achenbach, T., Edelbrock, G. (1983). Manual for the Ch ld Behav or Checkl st and Rev sed Ch ld Behav or Prof le.
Burl ngton: Un vers ty of Vermont Department of Psych atry
Amer can Psych atr c Assoc at on. (2013). D agnost c and Stat st cal Manual of Mental D sorders, F h Ed t on
(DSM-5®). Arl ngton: Amer can Psych atr c Assoc at on.
B rmaher, B., Khetarpal, S., Brent, D., Cully, M., Balach, L., Kaufman, J., & Neer, S. M. (1997). The screen for ch ld
anx ety related emot onal d sorders (SCARED): Scale construct on and psychometr c character st cs. Journal of
the Amer can Academy of Ch ld & Adolescent Psych atry, 36(4), 545-553.
Bulut, I. (1990). A le Değerlend rme Ölçeğ (ADÖ) El K tabı. Ankara: Özgüzel ş Matbaası.
Carr, A. (2016). The handbook of ch ld and adolescent cl n cal psychology: A contextual approach. Oxford:
Routledge.
Chorp ta BF, Y m L, Mo tt C, et al. Assessment of symptoms of DSM-IV anx ety and depress on n ch ldren: a
Rev sed Ch ld Anx ety and Depress on Scale. Behav Res Ther. 2000;38(8):835–855.

Conners CK (1969) A teacher rat ng scale for use n drug stud es w th ch ldren. Amer can Journal of Psych atry,
126:884-888.
Conners CK (1973) Rat ng scales for use n drug stud es for ch ldren. Psychopharmacol Bulleet n, Özel Sayı: 24-
28.
Dereboy Ç, Şenol S, Şener Ş , Derenoy F. Conner’s kısa form öğretmen ve ana baba derecelend rme ölçeğ
geçerl l ğ . Türk Ps k yatr Derg s 2007; 18(1):48- 58.
D ken, İ. H., Ardıç, A., D ken, Ö., & G ll am, J. E. (2012). G ll am Ot st k Bozukluk Derecelend rme Ölçeğ -2 Türkçe
Vers yonu’nun (GOBDÖ-2-TV) Geçerl k ve Güven rl ğ n n Araştırılması: Türk ye Standard zasyon Çalışması. Eğ t m
ve B l m, 37(166).
Epste n, N. B., B shop, D. S., Lev n, S. (1978). The McMaster Model of Fam ly Funct on ng. Journal of Mar tal and
Fam ly Therapy, 4(4), 19-31.
Ercan, E. S., Amado, S., Somer, O., & Çıkoğlu, S. (2001). D kkat eks kl ğ h perakt v te bozukluğu ve yıkıcı davranım
bozuklukları ç n b r test bataryası gel şt rme çabası. Çocuk ve Gençl k Ruh Sağlığı Derg s , 8(3), 132-144.
G ll am, J. E. (1995). G ll am Aut sm Rat ng Scale- th rd ed t on (GARS). Aust n: Pro-ed.
Goodman, R. (1997). The Strengths and D cult es Quest onna re: A research note. Journal of Ch ld Psychology
and Psych atry, 38, 581–586.
Goyette, C. H., Conners, C. K., & Ulr ch, R. F. (1978). Normat ve data on rev sed Conners parent and teacher
rat ng scales. Journal of abnormal ch ld psychology, 6(2), 221-236.
Gormez, V., Kılınçaslan, A., Orengul, A. C., Ebesutan , C., Kaya, I., Cer , V., Nasıroglu, S., F l z, M. & Chorp ta, B.
(2017). Psychometr c propert es of the Turk sh vers on of the Rev sed Ch ld Anx ety and Depress on Scale–Ch ld
Vers on n a cl n cal sample. Psych atry and Cl n cal Psychopharmacology, 27(1), 84-92.
Güven r, T., Özbek, A., Baykara, B., Arkar, H., Şentürk, B., & İncekaş, S. (2008). Güçler ve güçlükler anket 'n n (gga)
Türkçe uyarlamas n n ps kometr k özell kler . Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Derg s , 15, 65-74.
İncekaş Gassaloğlu, S., Baykara, B., Avc l, S., & Dem ral, Y. (2016). Val d ty and Rel ab l ty Analys s of Turk sh
Vers on of Ch ldhood Aut sm Rat ng Scale. Turk sh Journal of Psych atry, 27(4), 266-274.
Kara, B., Mukaddes, N. M., Altınkaya, I., Güntepe, D., Gökçay, G., & Özmen, M. (2014). Us ng the Mod f ed Checkl st
for Aut sm n Toddlers n a well-ch ld cl n c n Turkey: Adapt ng the screen ng method based on culture and
sett ng. Aut sm, 18(3), 331-338.
Kovacs, M. (1992). Ch ldren's depress on nventory: Manual. North Tonawanda, NY: Mult -Health Systems.
Krug, D. A., Ar ck, J., & Almond, P. (1980). Behav or checkl st for dent fy ng severely hand capped nd v duals
w th h gh levels of aut st c behav or. Journal of Ch ld Psychology and Psych atry, 21(3), 221-229.
Le Compte, G., Le Compte, A. ve Özer, S. (1978). Üç sosyoekonom k düzeyde Ankaralı anneler n çocuk yet şt rme
tutumları: B r ölçek uyarlaması. Türk Ps koloj Derg s , 1(1), 5-8.
Öy, B. (1991). Çocuklar ç n depresyon ölçeğ : Geçerl l k ve güven rl k çalışması. Türk Ps k yatr Derg s , 2, 132-
136.
Şt .
Özusta, Ş. (1995). Çocuklar ç n durumluk-sürekl kaygı envanter n n uyarlama, geçerl k ve güven rl k çalışması.
Türk Ps koloj Derg s , 10(34), 32-44.
Polanczyk, G., De L ma, M. S., Horta, B. L., B ederman, J., & Rohde, L. A. (2007). The worldw de prevalence of
ADHD: a systemat c rev ew and metaregress on analys s. Amer can journal of psych atry, 164(6), 942-948.
Rob ns, D. L., Fe n, D., Barton, M. L., & Green, J. A. (2001). The Mod f ed Checkl st for Aut sm n Toddlers: an n t al
study nvest gat ng the early detect on of aut sm and pervas ve developmental d sorders. Journal of aut sm and
developmental d sorders, 31(2), 131-144.
Schaefer, E.S. & Bell, R.Q. (1958). Development of a parental att tude research nstrument. Ch ld Development,
29 (3): 339-361.
Schopler, E., Re chler, R. J., DeVell s, R. F., & Daly, K. (1980). Toward object ve class f cat on of ch ldhood aut sm:
Ch ldhood Aut sm Rat ng Scale (CARS). Journal of aut sm and developmental d sorders, 10(1), 91-103.
Sp elberger, C.D., Gorsuchrl, L.E., Lushene, R.E. (1970) Manual for the State-Tra t Anx ety Inventory. Palo Alto
Consult ng Psycholog st Press
Tanıdır, C., Motavallı Mukaddes, N. (2016). Ot zm Spektrum Bozuklukları. A. Pekcanlar Akay, E.S. Ercan (Ed). Çocuk
ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları k tabı ç nde (s.126-149). Ankara: Türk ye Çocuk ve Genç Ps k yatr s Derneğ .
Tarakçıoğlu, M. C., Mem k, N. C., Olgun, N. N., Aydem r, Ö., & We ss, M. D. (2015). Turk sh val d ty and rel ab l ty
study of the We ss funct onal mpa rment rat ng scale-parent report. ADHD Attent on Def c t and Hyperact v ty
D sorders, 7(2), 129-139.
Turgay, A. (1997). Turgay's DSM-IV based ADHD and d srupt ve behav our d sorders screen ng scale. Toronto:
Integrat ve Therapy Inst tute Publ cat on,
We ss, M. D., Brooks, B. L., Iverson, G. L., Lee, B., D ckson, R., & Wasdell, M. (2007, October). Rel ab l ty and
val d ty of the We ss funct onal mpa rment rat ng scale. In AACAP 54th Annual Meet ng, Boston, MA (pp. 23-28).
Yalın Sapmaz, Ş., Erg n, D., Celas n, N. Ş., B laç, Ö., Öztürk, M., Karaarslan, D., Tarakçıoğlu, M. C. & Aydem r, Ö.
(2020) We ss İşlevsell kte Bozulma Ölçeğ -Özb ld r m Formu Türkçe Güven l rl ğ ve Geçerl l ğ . Türk Ps k yatr
Derg s , 10.5080/u25086
Yılmaz Irmak, T., Tek nsav Sütçü, S., Aydın, A., & Sor as, O. (2007). Ot zm Davranış Kontrol L stes n n (ABC) Geçerl k
ve Güven rl ğ n n İncelenmes . Çocuk ve Gençl k Ruh Sağlığı Derg s , 14(1), 13-23.

Ünite Soruları
1. Aşağıdak lerden hang s ruh sağlığı alanında ölçek kullanımı ç n doğrudur?
A) Ölçekler, kl n k değerlend rme yapılamadığı zamanlarda tanı konup tedav kararı vermek ç n
kullanılır.
B) Bell b r ölçek, sadece b r kere uygulanmalı ve tak pte kullanılmamalıdır.
C) Çocuklar, ölçek doldursa b le verd kler b lg ler güven l r değ ld r.
D) Ölçekler, çocuğun anlatmakta zorlandığı şeyler fade etmes ç n farklı b r yol sağlar.
E) Ölçekler tarama amaçlı olarak kullanılamaz.
2. Aşağıdak lerden hang s ruh sağlığı alanında ölçek kullanımının faydaları arasındadır?
A) Ölçekler, her zaman güven l r b lg ler ver r.
B) Kl n k değerlend rmen n alternat f olduğu ç n daha çok k ş ye h zmet ver lmes n sağlar.
C) Ölçekler, soyut ps koloj k sorunların sayısallaştırılmasını sağlar.
D) Ölçekler, çocuğun okumayı b l p b lmed ğ n n öğren lmes n sağlar.
E) Ebeveynlere ölçek doldurtularak anlama becer ler değerlend r l r.

3. Aşağıdak fadelerden hang s ruh sağlığı alanında ölçek kullanımı konusunda doğrudur?
A) Ölçek kullanımı, kl n k değerlend rmeye alternat r.
B) Ölçekler, gen ş b r bel rt kümes n n hızlı b r şek lde ncelenmes n sağlar.
C) Ölçekler aynı anda b rden çok k ş ye uygulanmamalıdır.
D) Ölçeklerde genelde hata bulunmaz.
E) Öğretmenler n doldurduğu ölçeklerde genell kle hata bulunmaz.
4. Aşağıdak fadelerden hang s ps koloj k problem tarama amacıyla kullanılan ölçekler

hakkında doğrudur?
A) Sık kullanılan ölçekler değ ld r.
B) Spes f k problemler tararlar.
C) Sadece araştırmalarda kullanılır.
D) Gen ş k tlelerde ps koloj k problem olan k ş ler n tahm n ed lmes ç n kullanılab l r.
E) Çocuklarda zeka değerlend rmes ç n kullanılır.
5. Aşağıdak lerden hang s d kkat eks kl ğ h perakt v te bozukluğu(DEHB)’nun

değerlend r lmes nde ölçek kullanımı hakkında doğrudur?
A) Ölçekler yardımıyla çocuğun ebeveyn ve öğretmen nden b lg alınab l r.

B) DEHB ölçekler çocuğun zekasının tesp t n sağlar.
C) Çocuk, ölçekler n çer ğ n önceden b lmel d r.
D) Ölçekler, sadece tanı koymak ç n kullanılır.
E) Ölçeklerle DEHB tanısı güvenle konab l r.
6. Aşağıdak lerden hang s d kkat eks kl ğ h perakt v te bozukluğu(DEHB)’nun

değerlend r lmes nde kullanılan ölçeklerden değ ld r?
A) We ss İşlevsell kte Bozulma Ölçeğ
B) D kkat Eks kl ğ ve Yıkıcı Davranış Bozuklukları ç n DSM IV'e Dayalı Tarama ve Değerlend rme
Ölçeğ
C) Conners Anababa Değerlend rme Ölçekler
D) Conners Öğretmen Değerlend rme Ölçekler
E) Durumluk ve Sürekl Kaygı Envanter
7. Aşağıdak lerden hang s kaygı bozuklukları ç n doğru değ ld r?
A) Kaygı bozuklukları, neredeyse toplumun tamamında görülür.
B) Kaygı, anormal b r duygudur ve her zaman b r probleme şaret eder.
C) Kaygı bozukluklarının değerlend rmes nde özdeğerlend rme ölçekler çok öneml d r.

D) Ölçekler, kaygı bozukluklarının tanısını koymak ç n kullanılır.
E) Kaygı bozukluklarında ölçek sonucuna göre tanı ve tedav düzenlen r.
8. Aşağıdak ölçeklerden hang s hem çocuğun bell b r anda hem de genel olarak nasıl
h ssett ğ n ölçmey amaçlar?
A) Porteus Lab rentler Test
B) Durumluk ve Sürekl Kaygı Envanter
C) Çocukluk Çağı Anks yete Tarama Ölçeğ
D) Çocukluk Çağı Depresyon Ölçeğ
E) Çocukluk Çağı Anks yete ve Depresyon Ölçeğ -Yen den Düzenlenm ş
9. Aşağıdak ölçeklerden hang s değerlend r c tarafından çocuğu gözleyerek ve ebeveyne

sorularak doldurulur?
A) Çocukluk Çağı Anks yete ve Depresyon Ölçeğ -Yen den Düzenlenm ş
B) Çocukluk Çağı Ot zm Derecelend rme Ölçeğ
C) We ss İşlevsell kte Bozulma Ölçeğ
D) Güçler ve Güçlükler Anket
E) Conners Anababa Değerlend rme Ölçeğ

10. Aşağıdak ölçeklerden hang s ot zm spektrum bozukluklarının değerlend rmes nde

kullanılan b r ölçek değ ld r?
A) G ll am Otıstık Bozukluk Derecelend rme Ölçeğ
B) Ot zm Davranış Kontrol L stes
C) Çocukluk Çağı Ot zm Derecelend rme Ölçeğ
D) Değ şt r lm ş Erken Çocukluk Dönem Ot zm Tarama Ölçeğ
E) We ss İşlevsell kte Bozulma Ölçeğ
CEVAP ANAHTARI
1. d 2. c 3. b 4. d 5. a 6. e 7. c 8. b 9. b 10. e

Psikometrik Ve Gelişimsel Ölçme Ve Değerlendirme2d

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Psikometrik Ve Gelişimsel Ölçme Ve Değerlendirme2d

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

27.11.

2020 Ps kometr k ve Gel ş msel Ölçme ve Değerlend rme

PSİKOMETRİK VE GELİŞİMSEL ÖLÇME VE

DOÇ. DR. ABDURRAHMAN CAHİT ÖRENGÜL

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 1/53

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 2/53

1. Ölçme Ve Değerlend rmede Temel Kavramlar

2. Ölçme Araçlarının Ps kometr k Özell kler

3. Çocuklarda Ölçme Ve Değerlend rme

4. Ölçüm Sonuçlarının Raporlanması

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 3/53

4.2. Ps koloj k Değerlend rme Raporlarının Türler

5. Çocuğun Normal Gel ş m

6. Gel ş msel Değerlend rme

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 4/53

8. Zekanın Değerlend r lmes

9. Çocuk Ruh Sağlığı Alanında Kullanılan Testler

10. Çocuk Ruh Sağlığı Alanında Kullanılan Ölçekler

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 5/53

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 6/53

8.1. Zekanın Ölçülmesi

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 7/53

8.2. Zeka Testlerinin Klinik Kullanımı

8.2.1. Zeka Testi Kullanımı

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 8/53

8.2.2. Zeka Testi Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 9/53

8.2.3. Zeka Testi Sonucunun Yorumlanması

140 ve üstü: Dah

130-139: Çok üstün

110-119: Parlak Normal

80-89: Donuk Normal

70-79: Sınırda Zeka

50-69: Haf f Derecede Zeka Ger l ğ

35-49: Orta Derecede Zeka Ger l ğ

20-34: Ağır Derecede Zeka Ger l ğ

8.3. Türkiye’de Kullanılan Zeka Testleri

8.3.1. Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği-R

Sözel Bölüm Testler :

Performans Bölümü Testler :

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 11/53

8.3.2. Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği-IV

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 12/53

WÇZÖ-IV test n n WÇZÖ-R’dan farklı olan alt testler şunlardır:

8.3.3. Stanford Binet Testi

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 13/53

8.3.4. Leiter Uluslararası Performans Ölçeği

8.3.5. Porteus Labirentleri Testi

8.3.6. Anadolu Sak Zeka Testi

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 14/53

8.3.7. Goodenough Harris İnsan Resmi Çizme Testi

8.3.8. Bilişsel Değerlendirme Sistemi

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 15/53

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 16/53

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 17/53

1. Aşağıdak fadelerden hang s zekanın ölçülmes konusunda doğru değ ld r?

B) Küçük yaşlarda elde ed len IQ puanlarının devamlılığı düşüktür.

E) Zeka bölümünün doğru hesaplanab lmes ç n test n herhang b r ülkedek normları

2. Zeka test konusunda hang fade doğrudur?

A) Zeka testler n uygulamak ç n test kılavuzunun okunması yeterl d r.

D) Test davranışı, çocuğun problemler n daha y anlaşılması ç n pucu sağlayab l r.

E) IQ puanı kalıcı b r yeteneğ n ve başarının gösterges d r.

https://cdn-ac kogret m. stanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/ps kometr k_ve_gel s msel_olcme_ve_degerlend rme/1/ ndex.html 18/53