- Κατά το διάστημα από την θέση σε ισχύ του Ν. 3587/2007 έως την θέση σε ισχύ του Ν.

4512/2018,
ίσχυε, κατά την διατύπωση που είχε, τότε, το άρθρο 1 παρ. 4 περ. α’ του Ν. 2251/1994, η ευρεία
έννοια του καταναλωτή, ο οποίος οριζόταν ως ως «Καταναλωτής, κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή
ενώσεις προσώπων χωρίς νομική προσωπικότητα για τα οποία προορίζονται τα προϊόντα ή οι
υπηρεσίες που προσφέρονται στην αγορά και τα οποία κάνουν χρήση των προϊόντων ή των υπηρεσιών
αυτών, εφόσον αποτελούν τον τελικό αποδέκτη τους.». Ο νομοθέτης είχε δηλαδή υιοθετήσει την
λεγόμενη «ευρεία έννοια» του καταναλωτή, που προσδιορίζει ως τέτοιον τον «τελικό αποδέκτη»
αγαθών, αυτό δηλαδή που συναλλάσσεται χωρίς σκοπό να διοχετεύσει το αντικείμενο της συναλλαγής
περαιτέρω, αλλά το προορίζει για ίδια χρήση, είτε ιδιωτική, είτε επαγγελματική. Ο ορισμός αυτός, και
το πεδίο προστασίας, ήταν ευρύτερος από το συνήθως προβλεπόμενο, αφού καταλάμβανε και
πρόσωπα που ενεργούσαν στο πεδίο της επιχειρηματικής ή επαγγελματικής τους δραστηριότητας (λ.χ.
έναν ιατρό που αγόραζε μηχανήματα για το ιατρείο του ή έναν έμπορο που λάμβανε δάνειο από
τράπεζα).

- Όμως, ειδικά για τις συμβάσεις εκτός εμπορικού καταστήματος, ήδη από την θέση σε ισχύ της ΥΑ
Ζ1-891/2013 (ΦΕΚ Β’ 2144) [για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2011/83/ΕΕ], ο Έλληνας νομοθέτης είχε
επιλέξει συνειδητά να περιορίσει την ως άνω ευρεία έννοια, υιοθετώντας αυτολεξεί τον
καθοριζόμενο από την άνω Οδηγία ορισμό, καθορίζοντας πλέον ρητά τον καταναλωτή ως ‘το φυσικό
πρόσωπο το οποίο, όσον αφορά τις συμβάσεις που καλύπτουν τα άρθρα 3 έως 4 του Ν.2251/1994
(για τις συμβάσεις εκτός εμπορικού καταστήματος και από απόσταση), ενεργεί για λόγους οι οποίοι
δεν εμπίπτουν στην εμπορική, επιχειρηματική, βιοτεχνική ή ελευθέρια επαγγελματική του
δραστηριότητα’.

- Συνεπώς, ο γενικός [ευρύς] ορισμός του καταναλωτή, κατ’ άρθρο 1 παρ. 4 του Ν. 2251/1994, ως
αυτός είχε μέχρι την θέσπιση του Ν. 4512/2018, ίσχυε εφόσον δεν προβλεπόταν άλλος ορισμός σε
ειδική διάταξη. Τέτοιος ειδικός [και στενότερος] ορισμός ίσχυε, εν προκειμένω, για τις συμβάσεις εξ
αποστάσεως και εκτός εμπορικού καταστήματος, [όπως επίσης, για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές
κ.ο.κ.) όσο και σε άλλα νομοθετήματα (για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης, για τις συμβάσεις
στεγαστικής πίστης, για τις υπηρεσίες πληρωμών κ.ο.κ.). Ο γενικός ορισμός του άρθρου 1 είχε,
επομένως, εφαρμογή μόνο στις υπολειπόμενες περιπτώσεις των άρθρων 2 (έλεγχος ΓΟΣ), 5 (πώληση
καταναλωτικών αγαθών), 6 (ευθύνη παραγωγού), 7 (υγιεινή και ασφάλεια καταναλωτών), 8 (ευθύνη
του παρέχοντος υπηρεσίες) του Νόμου 2251/1994. [Με δεδομένους τους ειδικούς ορισμούς της
έννοιας του καταναλωτή, ο γενικός αυτός ορισμός του άρθ. 1 παρ. 4 θα ίσχυε καταρχήν εκεί όπου δεν
υπάρχει ειδικός ορισμός: Ε. Περάκη / Χ. Λιβαδά, σε Ελ. Αλεξανδρίδου, Δίκαιο Προστασίας Καταναλωτή,
Ελληνικό – Ενωσιακό, Κατ’ άρθρο ερμηνεία του Ν 2251/1994 και άλλων σχετικών νομοθετημάτων, 2η
έκδοση, 2015, σελ. 53.]

- Επακολούθησε ο Ν. 4512/2018, ο οποίος μεταρρύθμισε την έννοια του καταναλωτή στο άρθρο 1 α ,
ώστε, πλέον, καταναλωτής νοείται «κάθε φυσικό πρόσωπο το οποίο ενεργεί για λόγους οι οποίοι δεν
εμπίπτουν στην εμπορική, επιχειρηματική, βιοτεχνική ή ελευθέρια επαγγελματική του
δραστηριότητα.». Ο νομοθέτης, δηλαδή, υιοθέτησε, πλέον, ως γενικό ορισμό του καταναλωτή, σε
αντιδιαστολή με την προηγούμενη ρύθμιση, το «στενό» ορισμό. Ως καταναλωτές νοούνται,
επομένως, πλέον μόνον τα φυσικά πρόσωπα, που συναλλάσσονται για να καλύψουν προσωπικές ή
οικογενειακές ανάγκες, και όχι στο πλαίσιο της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Όπως αναφέρεται και στην Αιτιολογική Έκθεση «Ουσιαστικό κριτήριο για τον χαρακτηρισµό ενός
συµβαλλόµενου ως «καταναλωτή» αποτελεί η κάλυψη ιδίων καταναλωτικών αναγκών και η
ερασιτεχνική ιδιότητά του µε την οποία συµβάλλεται.».

- Αντίστοιχα, πλέον, στο άρθρο 3 του Ν. 2251/1994, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 102 παρ.2
Ν.4512/2018, αναφέρεται σε ‘καταναλωτή’, δίχως να δίνει δικό του ειδικότερο ορισμό για τις
συμβάσεις εκτός εμπορικού καταστήματος, οπότε ισχύει ο νέος γενικός ορισμός του άρθρου 1 α του
Ν. 2251/1994 : ‘Τα άρθρα 3 έως 4 εφαρμόζονται, βάσει των όρων και στον βαθμό που ορίζεται στις
διατάξεις τους, σε οποιαδήποτε σύμβαση συνάπτεται μεταξύ ενός προμηθευτή και ενός καταναλωτή
όπου ο καταναλωτής καταβάλλει ή αναλαμβάνει να καταβάλει το τίμημα. Εφαρμόζονται επίσης σε
συμβάσεις προμήθειας νερού, φυσικού αερίου, ηλεκτρικής ενέργειας ή τηλεθέρμανσης, μεταξύ άλλων
και από δημόσιους παρόχους, στον βαθμό που τα προϊόντα αυτά παρέχονται σε συμβατική βάση.’

- Εξαίρεση από τον νέο στενό ορισμό του καταναλωτή γίνεται, μόνο στο νέο άρθρο 2 του Ν.
2251/1994, για τον έλεγχο καταχρηστικότητας των Γ.Ο.Σ., όπου στην παρ. 9, ρητά ορίζεται ότι ‘οι
διατάξεις του παρόντος άρθρου [2] εφαρμόζονται σε κάθε σύμβαση, ανεξάρτητα από το αν ο
αντισυμβαλλόμενος του προμηθευτή είναι καταναλωτής [κατά την έννοια του 1 α], όταν πληρούνται
σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: α) η σύμβαση περιλαμβάνει όρους οι οποίοι δεν έχουν
αποτελέσει αντικείμενο ατομικής διαπραγμάτευσης μεταξύ των μερών, β) ο αντισυμβαλλόμενος του
προμηθευτή πληροί τα κριτήρια της πολύ μικρής επιχείρησης, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 2
του ν. 4308/2014 (Α` 251), και γ) ο αντισυμβαλλόμενος του προμηθευτή συμβάλλεται ως τελικός
αποδέκτης των παρεχόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών.’

- Άρα με βάση τα παραπάνω, ήδη από το έτος 2013 και δίχως να διαφοροποιηθεί τούτο από τον Ν.
4512/2018, ως καταναλωτής, για την εφαρμογή των ρυθμίσεων των άρθρων 3 και 4 του Ν.
2251/1994 για τις συμβάσεις εκτός εμπορικού καταστήματος, νοείται, μόνο, το ‘φυσικό πρόσωπο
που συναλλάσσεται για να καλύψει προσωπικές ή οικογενειακές ανάγκες, και όχι στο πλαίσιο της
επαγγελματικής ή επιχειρηματικής δραστηριότητας’. Το πεδίο εφαρμογής των ως άνω διατάξεων βαίνει
πέραν των συμβάσεων με αντισυμβαλλόμενο ‘καταναλωτή’ κατά την έννοια του άρθρου 1 α, μόνο
αναφορικά με τις ‘συμβάσεις προμήθειας νερού, φυσικού αερίου, ηλεκτρικής ενέργειας ή
τηλεθέρμανσης, μεταξύ άλλων και από δημόσιους παρόχους, στον βαθμό που τα προϊόντα αυτά
παρέχονται σε συμβατική βάση’.