Lekcja z 12.12.2022 r.

T: Walczyć za ojczyznę - „Reduta Ordona” Adama Mickiewicza.

Licentia poetica to zasada oznaczająca twórczą wolność, swobodę poetycką, dopuszczająca odstępstwa od
faktów (np. prawdy historycznej), a także od norm językowych i reguł formalnych – na rzecz literackiej
kreacji.

„Reduta Ordona” powstała w 1831 roku, po upadku powstania listopadowego. Mickiewicz opisał w nim
obronę Warszawy przed wojskami rosyjskimi. Swoją uwagę skupił na 54. reducie, znajdującej się na
warszawskiej Woli, która została wysadzona 6 września 1831 r.

Utwór Adama Mickiewicza jest hołdem złożonym bohaterskim i walecznym powstańcom, a zwłaszcza tym,
którzy stracili życie w obronie ojczyzny. Autor stworzył literacką legendę, by mocniej oddziałać na emocje
odbiorców i szerzyć kult obrońców wolności.

REDUTA
Budowla fortyfikacyjna, fort, szaniec – zamknięte, polowe umocnienie ziemne.

GATUNEK
"Redutę Ordona” możemy nazwać poematem opisowo-refleksyjnym, ponieważ łączy w sobie cechy epiki i
liryki. Jest tzw. gatunkiem synkretycznym.

Elementy epickie: fabuła - narrator - dialogi – opisy.

Elementy liryczne: środki stylistyczne - emocjonalność – refleksyjność.

NARRATOR
Stefan Garczyński – adiutant (oficer), pomocnik generała Umińskiego, świadek wydarzeń, znajomy
Mickiewicza.

Julian Konstanty Ordon:

- oficer wojska polskiego,
- powstaniec listopadowy,
- emigrant polityczny,
- dowódca reduty nr 54,
- wzór patrioty,
- zdecydował o wysadzeniu reduty,
- nie zginął podczas wybuchu, popełnił samobójstwo we Florencji w 1887 r.

Plan wydarzeń:
1. Opis wojsk moskiewskich i kontrastowe zestawienie z redutą Ordona.
2. Refleksje na temat cara, sprawcy walki, tyrana.
3. Szturm Moskali na redutę.
4. Walka z użyciem broni ręcznej.
5. Klęska Polaków.
6. Ostatnie rozkazy Ordona i wysadzenie fortyfikacji.
 Lekcja z 14.12.2022 r.
T: Środki poetyckie i obraz walczących w „Reducie Ordona”.

nazwa środka poetyckiego cytat z utworu

epitet „anioł śmierci”, „artyleryi ruskiej”,
„władzy książęcej”, „lonty zapalone”
pytanie retoryczne „Gdzież jest król, co na rzezie tłumy te wyprawia?”
anafora „Gdy godzinę […]
(powtórzenie na początku Gdy oddechy […]”
kolejnych wersów)
przerzutnia „[…] Jak sępy/czarne chorągwie na śmierć prowadzą
porównanie zastępy”
ożywienie
epitet
wykrzyknienie „Boś ją ukradł i skrwawił, synu Wasilowy!”
apostrofa (bezpośredni zwrot
do adresata)
onomatopeja (wyraz „kula lecąc, z dala grozi, szumi, wyje,
dźwiękonaśladowczy), ryczy jak byk przed bitwą”
porównanie
eufemizm „anioł śmierci”
peryfraza (omówienie) „Król Wielki, samowładnik świata połowicy” → car
hiperbola (wyolbrzymienie) „Wylewa się spod skrzydła ściśniona piechota”
paralelizm składniowy „Car dziwi się – ze strachu drżą Petersburczany”,
(podobieństwo w budowie Car gniewa się – ze strachu mrą jego dworzany”
zdań)
anafora
kontrast „Długą, czarną kolumną, jako lawa błota [...]
Czarne chorągwie na śmierć prowadzą zastępy.
Przeciw nim sterczy biała, wąska, zaostrzona,
Jak głaz, bodzący morze, reduta Ordona”.
metafora (przenośnia) „nasypana iskrami bagnetów”, „kiedy ziemię despotyzm i duma
szalona obleją”

Dynamikę opisywanych zdarzeń podkreśla nagromadzenie czasowników (np. „grozi, szumi, wyje, ryczy”)
oraz gęsta interpunkcja, krótkie zdania, równoważniki zdań, wyliczenia i wykrzyknienia.

ZADANIE
Oceń, jaki charakter ma ostatni fragment „Reduty Ordona” – jest apelem, wezwaniem do walki, przestrogą, a
może refleksją na temat wolności? Odpowiedz na to pytanie w kilku zdaniach.