NÜFUS VE NÜFUS PİRAMİTLERİ

KAMP2021
ÖSYM TARZI
íÇERÍK
lI
l

1. Nüfusun Dağılışı lV
lII

2. Nüfus Yoğunlukları V

3. Nüfus Sayımları

4. Nüfus Politikaları Haritada koyu renklerle gösterilen alanlardan

hangisinde tarihte ilk modern nüfus sayımları
5. Nüfus Piramitleri yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

kamp2021 Coğrafya

NÜFUSUN DAĞILIŞI

Orta ve Kuzey Avrupa

Amerika %10,04
%4,82 Asya
%59,87

Dünya Nüfusunun Kıtalara Göre Dağılımı

Afrika
%16,17

Güney Amerika
%8,56 Okyanusya
%0,54

Sınırları tanımlı bir bölge üzerinde belirli bir zaman diliminde yaşayan insan sayısı
olan nüfus denir.
Demografik, sosyal ve ekonomik verilerin toplanması, değerlendirilmesi ve analiz
edilmesine nüfus sayımı denir.
Kuzey Yarım Küre’de nüfus Güney Yarım Küre’den fazladır. Bunun sebebi Kuzey Yarım
Küre’de karaların oranının daha fazla olmasıyla ilgilidir.
Bakı etkisi nedeniyle KYK’de güneye bakan; GYK’de ise kuzeye bakan yamaçlarda
nüfus daha kalabalıktır.
Anökümen: Yerleşilmemiş alan.
Ökümen: Yerleşebilinen alan.

www.youtube.com/kampus
 Anökümen: Yerleşilmemiş alan.
Ökümen: Yerleşebilinen alan.

Dünyada Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler

Doğal Faktörler Beşerî Faktörler

İİklim
klim Tarihî Faktörler
Yeryüzü Şekilleri Tarım
Toprak Yapısı Sanayi
Kara ve Denizlerin Dağılışı Madencilik
Su Kaynakları Turizm
Ulaşım
Ticaret

kamp2021 Coğrafya

Yoğun Nüfuslu Yerler

1. ABD’nin doğu kıyıları (liman, ticaret, sanayi)

2. Batı Avrupa (sanayi)

3. Güney ve Güney Doğu Asya (tarım,

sanayi, ticaret)

4. Japonya (sanayi)
2
6 1
5. Endonezya, Malezya (tarım, sanayi) 4
10 3
9
6. Kaliforniya (ticaret, liman, sanayi) Ekvator 5

8
7. Güney Afrika (madencilik) 7

8. Güney Avustralya (sanayi, maden)

9. Gine Körfezi (tarım, madencilik)

10. Nil Havzası (su kaynakları, tarım)

Seyrek Nüfuslu Yerler

www.youtube.com/kampus
9. Gine Körfezi (tarım, madencilik)

10. Nil Havzası (su kaynakları, tarım)

Seyrek Nüfuslu Yerler

7 Kuzey Afrika (çöl)

9
1 3
8. Arap Yarımadası (çöl)
12
4

5 9. Grönland Adası (iklim)

7 8

2 11 10. And Dağları (Yer şekilleri)

Ekvator
10
6
11. Kongo Havzası (sık bitki örtüsü)

12. Kanada (iklim)

1. Alaska (iklim koşulları)

2. Amazon Havzası (sık bitki örtüsü)

3. Sibirya (iklim koşulları)

4. Orta Asya (kuraklık)

5. Himalayalar (Yer şekilleri)

6. Orta Avustralya (çöl)

kamp2021 Coğrafya

NÜFUSUN YOĞUNLUKLARI

Aritmetik Nüfus Yoğunluğu

Aritmetik Nüfus Toplam Nüfus (kişi sayısı)

=
Yoğunluğu Yüzölçümü (km2)

Yüz ölçüm artarsa aritmetik nüfus yoğunluğu azalır.

Nüfus artarsa aritmetik nüfus yoğunluğu artar.

Asya kıtasında nüfus miktarının fazla olması; Avrupa kıtasının ise yüzölçümünün
küçük olması nedeniyle aritmetik nüfus yoğunluğu fazladır.

Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu

Toplam nüfusun tarım alanlarına bölünmesi ile elde edilir.

Sanayileşmiş yerlerde ve engebeli sahalarda fazladır.

Tarımsal Nüfus Yoğunluğu

www.youtube.com/kampus
 Toplam nüfusun tarım alanlarına bölünmesi ile elde edilir.

Sanayileşmiş yerlerde ve engebeli sahalarda fazladır.

Tarımsal Nüfus Yoğunluğu

Tarımda uğraşan kişi sayısının tarım alanlarına bölünmesi ile elde edilir.

Tarım alanlarının dar ve parçalı, arazinin engebeli olduğu yerlerde tarımsal

nüfus yoğunluğu fazla, arazinin düz ve tarım alanlarının geniş olduğu yerlerde
ise azdır.

Rize, Hakkari (Tarımsal nüfus yoğunluğu fazla)

Eskişehir, Konya (Tarımsal nüfus yoğunluğu az)

Nüfus yoğunluğu bir ülkenin gelişmişlik düzeyi hakkında bilgi vermez.

Yoğunluk hakkında yorum yapabilmek için yüzölçümü bilgisine sahip olmak

gerekir.

Nüfus yoğunluğu Avrupa ve Asya’da, nüfus artış hızı Afrika’da, nüfus miktarı
ise Asya’da en fazladır.

kamp2021 Coğrafya

ETKİNLİK

Haritada numaralandırılmış merkezleri nüfusun seyrek ya da yoğun

olması bakımından yorumlayınız.

6 8
2
7
1 3
9

www.youtube.com/kampus
NÜFUSUN SAYIMLARI
 4

NÜFUSUN SAYIMLARI

İlk nüfus sayımını M.Ö. 3000 yılında Çinliler

yapmıştır.

Modern anlamda nüfus sayımı 1800’lü yıllarda

İskandinav ülkeleri yapmıştır.

Osmanlı’da ilk nüfus sayımı II.Mahmut döneminde

yapılmıştır.

2000 yılından sonra evde nüfus sayımı bitmiş,

adrese dayalı nüfus sayımına geçilmiştir.

Dünyada nüfus sayımı yapılırken iki yöntem kullanılır.

De Facto: İnsanların sayım zamanında bulundukları

yerin nüfusuna eklenmesine dayalı olarak gerçekleşen
yöntemdir.

De Jure: Sürekli ikamet adresinin esas alınmasına

dayalı olarak gerçekleşen yöntemdir.

kamp2021 Coğrafya

Nüfus Sayımlarının Amaçları

İlkel nüfus sayımlarının amacı daha çok asker sayısı, köle sayısı ve vergi
alınacak kişi sayısını belirlemekti. Bu kapsamda kadın nüfus sayılmazdır.

Modern anlamda yapılan nüfus sayımları ise devletlerin demografik

yatırımlarını belirlemek içindir.

Tarihsel Süreçte Nüfus Sıçrama Dönemleri

(Nüfus)
1. Sıçrama: Alet yapımı (1 milyon yıl
10 milyar
önce)
Sanayi Devrimi

10 milyon Tarım Devrimi 2. Sıçrama: Yerleşik hayat, tarım

devrimi (10.000 yıl önce)
Alet Devrimi
10 bin
3. Sıçrama: Sanayi devrimi (1750-
1 000 000 100 000 10 000 1000 100 10
Günümüzden yıl önce 1800 yılları)

www.youtube.com/kampus
 1 000 000 100 000 10 000 1000 100 10
Günümüzden yıl önce 1800 yılları)

Nüfus Artış Hızının Düşmesinin Olumlu Sonuçları

İşsizlik azalır.
Kişi başına düşen gelir artar.
Demografik yatırımlar azalır.
Dış göç azalır.

Nüfus Artış Hızının Düşmesinin Olumsuz Sonuçları

Yaşlı nüfus artar.

Nüfus dinamikliğini kaybeder.
İşgücü açığı meydana gelir.
Nüfusun cinsiyet dengesi bozulur.

kamp2021 Coğrafya

Nüfus Artış Hızının Yükselmesinin Olumlu Sonuçları

Üretim artar.
Ticaret canlanır.
İşgücü ucuzlar.
Vergi gelirlerinde artış olur.

Nüfus Artış Hızının Yükselmesinin Olumsuz Sonuçları

İşsizlik artış gösterir.

Kalkınma hızı düşer.
Doğal kaynak tüketimi artar.
Tasarruflar azalır.
Kişi başına düşen milli gelir azalır.
Bağımlı nüfus artar.

NÜFUSUN POLİTİKALARI
www.youtube.com/kampus
 Doğal kaynak tüketimi artar.
Tasarruflar azalır.
Kişi başına düşen milli gelir azalır.
Bağımlı nüfus artar.

NÜFUSUN POLİTİKALARI

Devletlerin bilinçli olarak, nüfusun artış hızını (doğurganlığı), niteliğini (eğitim) ve

dağılımını (Kır-Kent) değiştirmeye yönelik her türlü uygulamasına nüfus politikası
adı verilir. Dünya’da genel olarak uygulanmakta olan üç çeşit nüfus politikası
vardır.

NÜFUS POLİTİKALARI

Nüfus Artış Nüfusu Korumak

Nüfus Artış
Hızını ve Niteliğini
Hızını Azaltmak
Yükseltmek İyileştirmek

kamp2021 Coğrafya

1. Nüfus Artış Hızının Düşürülmesini Amaçlayan Politikalar

Genel olarak az gelişmiş ülkelerin uyguladığı nüfus politikasıdır.

Amaç yaşam standartlarının yükseltilmesidir.
Günümüzde Bangladeş, Nijerya, Endonezya ve Hindistan bu politikaları uygulayan
ülkelerden bazılarıdır.

2. Nüfus Artış Hızını Yükseltmeyi Amaçlayan Politikalar

Nüfus artış hızının çok yavaşladığı, sosyal ve ekonomik yönden gelişmiş ülkelerin
uyguladığı nüfus politikasıdır.
Bazı ülkeler de nüfusu bir güç unsuru olarak görmekte ve bu politikayı
uygulamaktadır.
Günümüzde bu politikaları uygulayan ülkelerden bazıları Batı Avrupa ülkelerinin
büyük bir kısmıyla Rusya, Avustralya ve Japonya'dır.

3. Mevcut Nüfusu Koruma ve Nitelik Yönünden İyileştirmeyi Amaçlayan Politikalar

Nüfusun niceliğinden ziyade sahip olduğu niteliklerin iyileştirilmesine yönelik

uygulanan nüfus politikasıdır.
Günümüzde Meksika, Arjantin ve Güney Afrika Cumhuriyeti gibi gelişmekte
olan ülkelerin büyük bir kısmının uyguladığı politikadır.

NÜFUS PİRAMİTLERİ
www.youtube.com/kampus
 Nüfusun niceliğinden ziyade sahip olduğu niteliklerin iyileştirilmesine yönelik
uygulanan nüfus politikasıdır.
Günümüzde Meksika, Arjantin ve Güney Afrika Cumhuriyeti gibi gelişmekte
olan ülkelerin büyük bir kısmının uyguladığı politikadır.

NÜFUS PİRAMİTLERİ

Nüfus piramitlerine bakılarak;

Toplam nüfus,

Kadın - erkek nüfusu, 60

Nüfusun yaş grupları,

Ortalama yaşam süresi,

15
Doğum - ölüm oranları

Nüfus hareketleri, 8 6 4 2 0 2 4 6 8

Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri gibi özellikleri tespit edebilir.

kamp2021 Coğrafya

Düzgün Üçgen Piramit Kenarları İçe Çökük Üçgen Piramit

Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş

65 65 65 65 65 65

15 15 15 15 15 15

✓ Doğum oranları yüksek olmasına ✓ Doğum ve ölüm oranları fazladır.

karşılık ölüm oranları azalmaya
✓ Az gelişmiş ülkelere ait nüfus
başlamıştır.
piramididir.
✓ Sağlık koşullarının iyileşmeye
✓ Angola, Burundi ve Benin.
başlaması ölüm oranlarının
azalmasını sağlamıştır.

✓ Bolivya, Filipinler ve Hindistan.

www.youtube.com/kampus
Arı Kovanı Nüfus Piramidi Çan Şeklindeki Nüfus Piramidi
 azalmasını sağlamıştır.

✓ Bolivya, Filipinler ve Hindistan.

Arı Kovanı Nüfus Piramidi Çan Şeklindeki Nüfus Piramidi

Yaş Yaş Yaş Yaş

65 65 65 65

15 15 15 15

✓ Doğum ve ölüm oranları ✓ Uzun süren düşük doğum

düşüktür. oranları daha sonra artışa
geçmiştir.
✓ Gelişmiş ülkelere ait nüfus
piramididir. ✓ Bu nedenle piramidin taban
kısmı genişlemeye başlamıştır.
✓ İngiltere, Almanya, İtalya ve
İsveç. ✓ Rusya ve İrlanda.

kamp2021 Coğrafya

Asimetrik Şekilli Nüfus Piramidi

Yaş
65

15

✓ Doğum oranında ciddi bir düşüş görülmektedir.

✓ Piramidin taban kısmına bakıldığında doğum oranlarının

hızla düştüğü ve nüfus artış hızının azaldığı görülür.

✓ Son yıllarda Türkiye’nin piramidi asimetrik piramide doğru

dönüşmektedir.

✓ Bangladeş, Çin ve Brezilya.

www.youtube.com/kampus
ÖDÜLLÜ SORU
 ÖDÜLLÜ SORU

İlkbaharın yağışlı dönemlerinde yeşeren, yaz sıcaklığı ve kuraklığın etkisiyle

sararmaya başlayan ot topluluklarının haritada koyu renkle gösterilen alan-
lardan hangisinde yaygın olarak bulunması beklenir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

kamp2021 Coğrafya

ÖDÜLLÜ SORU

Tropikal bölgelerdeki yüksek ve dağlık araziler, alçak düzlüklere

göre daha sık nüfuslanmıştır.

Bu durum öncelikle aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir?

A) Yağış biçimiyle

B) Toprak verimliliğiyle

C) Sıcaklık koşullarıyla

D) Su kaynaklarıyla

E) Yağış düzeniyle

www.youtube.com/kampus