Professional Documents
Culture Documents
Administrative Te Gjitha Shenimet
Administrative Te Gjitha Shenimet
KUPTIMI I ADMINISTRATËS
Administrata është dukuri shoqërore e cila na përcjellë në të gjitha sferat e jetës. Është dukuri
komplekse që nuk studiohet nga një koncept. Paraqet bazën kryesore për zhvillim e shoqërisë.
Shteti nuk mund të ekzistojë pa administratë.
Tri shtyllat e pushtetit (legjislativ,ekzekutiv dhe gjyqësor) nuk mund të ekzistojnë pa
administratën.
HISTORIKU I ADMINISTRATËS.
Fjala administratë rrjedh nga fjala latine “Administer” që do të thotë veprimtari apo punë që
zhvillohet nën drejtimin e dikujt.
Rrënjët e para të administratës paraqiten me lindjen e shtetit.
Aspektet e administratës: Politik, Sociologjik, Ekonomik, Juridik etj.
Teoricienti francez thotë se administratën e përcaktojnë disa elemente të rëndësishme, që janë:
1. Parashikimi,
2. Organizimi,
3. Koordinimi,
4. Bashkërendimi,
5. Kontrolli
KUPTIMET E ADMINISTRATËS
Administrata si shërbim publik: Kur zyrtarët e administratës u ofrojnë shërbim qytetarëve, kjo
paraqet tërësinë e punëve të përgjithshme dhe organeve të përgjithshme të administratës.
(Ujësjellësi, Termokos-i, institute të ndryshme, Avokati i Popullit, Presidenti, etj).
E drejta është tërësi e normave juridike me të cilat rregullohen marrëdhëniet shoqërore dhe
sanksionet i cakton shteti.
E drejta administrative paraqet tërësi apo grup të normave juridike me karakter administrativ
dhe me këto norma rregullon marrëdhëniet në fushën e administratës.
Semestri I Viti i IV
Pjesa e përgjithshme
Materiale Normat
Dy nënpjesë
Formale- Pjesa e posaçme
procedurale
Semestri II
Dy pjesë kryesore:
SUBJEKTET E KONTROLLIT
OBJEKTI I KONTROLLIT
Objekt i kontrollit është vet puna që ushtrohet brenda një organi, respektivisht veprimtaria që
ushtrojnë organet e adminsitratës.
FORMAT E KONTROLLIT
Kontrolli parlamentar u krijua në Angli – Parlamenti ushtron kontroll të jashtëm ndaj qeverisë
dhe administratës. Funksionet e parlamentit: Ligjvënës, Zgjedhor, Mbikëqyrës. Përdor disa
mjete:
1. Mjetet e përhershme që qeveria ia bën parlamentit. Këto raporte mund të jenë ditore,
javore, vjetore, periodike etj.
2. Mjetet e përkohshme që janë instrumente të kontrollit politik, aktivitetet, puna e
parlamentit (Interpelanca (ballafaqim në mes kryeministrit dhe deputetëve që parlamenti
të njoftohet për punën e qeverisë në mënyrë oportune), pyejtjet e deputetëve (paraqiten në
fund të séances), komisionet parlamentare (të përhershme)).
Pala duhet ti shterojë të gjitha mjetet juridike dhe nëse nuk ndahet e kënaqur atëherë mund t’i
drejtohet Ombudsmanit. Avokati i popullit nuk ka të drejtë të anulojë vendim administrativ sepse
ka karakter keshilldhenes.
Avokati i popullit në Kosovë u themelua pas luftës me rregulloren e UNMIK-ut 2000/38. Në
bazë të kësaj rregulloreje është përcaktuar mënyra e përzgjedhjes apo emërtimit të
Ombudspersonit të Kosovës.
Avokatit të Popullit mund t’i përfundojë mandati nëse shfaqet paaftësia psiqike apo fizike, ose në
rastet kur ka kryer vepër penale ku parashihet dënimi më shumë se 6 muaj.
PËRGJEGJËSIA POLITIKE
Trajtohet në dy aspekte:
PËRGJEGJËSIA POLITIKE
- Dallimi i parë është se tek përgjegjësia penale, civile, kundërvajtëse…, shkelet parimi i
ligjshmërisë, kurse tek përgjegjësia politik shkelet oportuniteti.
- Dallimi i dytë ka të bëjë me organin para të cilit shtrohet çështja e përgjegjësisë. Tek
përgjegjësia penale, civile, kundërvajtëse janë: Policia, Prokuroria, Gjykatat. Tek përgjegjësia
politike i përgjigjet organit të cilit e ka zgjedhur apo emëruar në atë pozitë.
Nëse zyrtari nuk e kryen detyrën që iu është dhënë mund t’i shqiptohen këto sanksione
varësisht shkeljes të cilën e ka bërë: Vërejtje verbale, vërejtje në formë të shkruar, degradimi në
pozitë, transferimi, suspendimi, shkarkimi dhe dorëheqja.
- Dorëheqja është akt individual i vullnetshëm i një zyrtari publik i cili vendos të mos
punojë më në vendin e caktuar për shkak të presionit në punë apo arsye të tjera.
- Dorëheqja e imponuar është rrethanë lehtësuese për zyrtarin dhe karrierën e tij në të
ardhmen.
Reforma është proces i vazhdueshëm i transformimit të administratës nga një gjendje në një
tjetër më të avancuar.
Teknologjia informative zhvillohet më shpejtë se procesi,
Është kompleks, shkon dy hapa para dhe një prapa,
Has në probleme dhe sfida, mungesë të financimit, burimeve, etj.
ZHVILLIMI HISTORIK
Qytetari
Mjeku Farmacisti
Sektori në arsim – Çdo veprim realizohet pëmes formës elektronike ku nuk ka nevojë as për
laps, e as për letër, por mësimet kryhet vetëm përmes laptopëve.
Kollekfiumi i parë
ORGANIZIMI I ADMINISTRATËS
Organet e administratës
mund ti kuptojmë në dy mënyra:
Janë organet të cilat janë të mveshura me Janë ato organe të cilat ushtrojnë
targën e ushtrimit të pushtetit shtetëror autorizime publike në formë të
dhe funksionet kryesore të tyre janë pushtetit të deleguar.
zbatimi i drejtpërsëdrejt i ligjit dhe
kujdesi për zbatim të ligjit.
Meqenëse këto organe nuk mund të
kryejnë të gjitha punët shtetërore atëherë
Organet e administratës shtetërore ndahen në disa kategori:
një pjesë e kompetencave delegohet tek
organet e administratës publike. Ndarja e parë
Ndarja e këtyre organeve bëhet duke u nisur nga shtrirja e veprimtarisë së këtyre organeve.
Ndarja e dytë
Ndarja e pestë
Korrespodojnë me organet aktive dhe ato këshillëdhënëse.
Organet e mëvetësishme Organet që funksionojnë
në kuadër të organeve të
mëvetësishme
Dallimi tek dekoncentrimi dhe decentralizimi është se tek e para kompetencat vetëm delegohen
(pra mund këto kompetenca mund të merren prapë) kurse tek e dyta kompetencat transferohen
(kompetencat nuk mund të merren sepse janë kompetenca vetanake të përcaktuara me akte
normative).
Kontrolli është veprimtari e përhershme që e karakterizon çdo institucion, asnjë institucion,
asnjëherë nuk lirohet nga kontrolli, që do të thotë edhe nëse kompetencat delegohen, edhe nëse
kompetencat transferohen çdoherë kemi kontroll, por jo kontroll të shtuar siç e kemi tek
dekoncentrimi.
Tek procesi i transferimit të kompetencave, kontrolli realizohet sipas parimit instancional
(Ministria mund të ushtrojë kontroll ndaj vendimeve të Komunës, përmes ankesës të cilën e
ushtron pala e pakënaqur me vendimin e Drejtorisë së Arsimit, me ç’rast Ministria ka të drejtë t’a
aprovojë apo ta refuzojë ankesën e palës).
ORGANIZIMI I ADMINISTRATËS
SHTETËRORE NË REPUBLIKËN E KOSOVËS
HIERARKIA E SUBORDINIMIT
Brenda këtyre organeve të administratës shtetërore, ekziston çdoherë një hierarki e subordinimit,
- Kryeministri,
- Zv. Kryeministrat,
- Sekretari i përgjithshëm në nivel të qeverisë,
- Këshilltarët politik,
- Ministri,
- Zv. Ministrat
- Sekretari i përgjithshëm në nivel të secilës ministri,
- Departamentet,
- Divizionet,
- Sektoret.
Veprimtaria e cila ushtrohet nga shteti është një veprimtari shumë e gjerë, sepse këtu hyn
veprimtaria ligjvënëse, hyn veprimtaria gjyqësore dhe veprimtaria ekzekutive. Për sa i përket
kuptimit të administratës kemi thënë se në parim administrata është pjesë e pushtetit ekzekutiv
dhe për këtë arsye ne i referohemi vetëm veprimtarisë administrative e cila ushtrohet nga ana e
organeve të administratës dhe ushtrohet nga ana e organeve të pushtetit ekzekutiv. Duhet ditur se
veprimtaria administrative është studiuar nga disa teoricientë.
Një ndër teoricientët e shquar që ka studiuar veprimtarinë administrative por njëherit ka studiuar
edhe konceptin e aktit administrativ, teoricienti Otto Mayer ka theksuar se veprimtaria
administrative nuk është as veprimtari ligjvënëse as veprimtari gjyqësore.
Për të kuptuar më mirë veprimtarinë administrative të dijmë se veprimtaria administrative na
manifestohet në dy forma kryesore, kemi:
1. Veprimtarinë administrative në kuptim të gjerë – nënkuptojmë si veprimtarinë
ekzekutive (qeveria, ministritë) ashtu edhe veprimtarinë administrative (organet e
ndryshme të administratës, organet e pavarura, personat juridik dhe organet e tjera në
kuadër të administratës publike)
2. Veprimtarinë administrative në kuptim të ngushtë – nënkuptojmë veprimtarinë e cila
ushtrohet nga organet e administratës. Që do të thotë këtu hyn vetëm veprimtaria
administrative dhe nuk hyn veprimtaria ekzekutive.
Duke u nisur nga përmbajtja e një marrëdhënieje, marrëdhëniet juridike administrative mund të
ndahen në:
1. Marrëdhënie të përgjithshme –Janë ato marrëdhënie të cilat rregullojnë raportet e
përgjithshme administrative të cilat krijohen në gjitha fushat e administratës.
2. Marrëdhënie të veçanta – Janë marrëdhënie që krijohen në fusha të veçanta ku nuk
zbatohet ligji i përgjithshëm por zbatohet ligji i veçantë. Një marrëdhënie e veçantë
krijohet në momentin kur qytetari obligohet të paguaj tatimin në të ardhura, në rastin e
këtillë po krijohet një marrëdhënie e veçantë, sepse kjo procedurë është e rregulluar me
Ligjin mbi Administratën Tatimore dhe Ligjin mbi Tatimin mbi të Ardhurat.
Duke u nisur nga natyra e një marrëdhënieje, marrëdhëniet juridike administrative mund të
ndahen në:
1. Materiale – Krijohen përmes normave materiale. Në momentin kur kemi një normë
materialo-juridike, krijohet marrëdhënia materialo-juridike. (P.sh: Nëse është fjala për
kontrollin që një organ më i lartë ushtron ndaj organit më të ulët, kjo veprimtari
rregullohet me ligj. Sepse kemi një marrëdhënie të karakterit material që krijohet në mes
të organit vartës dhe organit epror).
2. Formale – Krijohen përmes normave formalo-juridike. Në momentin kur kemi normën
procedurale, krijohet marrëdhënia formalo-juridike. (Nëse pala ka pranuar një thirrje nga
administrata që të paraqitet si dëshmitar apo si ekspert në një procedurë administrative,
një marrëdhënie që krijohet në rastin e tillë. Kjo sepse është e rregulluar me ligjin e
procedurës administrative që përmban normat formalo-juridike).
Duke u nisur nga karakteri i subjekteve në mes të cilave krijohen këto marrëdhënie,
marrëdhëniet juridike administrative ndahen në:
1. Marrëdhëniet juridike administrative që krijohen në mes të organeve të
administratës shtetërore me persona fizik apo juridik.
2. Marrëdhëniet juridike administrative që krijohen në mes të organeve të
administratës publike me personat fizik ose juridik.
SHËRBIMET PUBLIKE
Nocioni i shërbimit publik rrjedh nga e drejta franceze, ku më saktësisht përfaqësues i nocionit të
shërbimit publik është teoricienti Leon Dig. Në veprën e quajtur “Teori të funksioneve sociale”,
ka përcaktuar kuptimin e shërbimeve publike. Sipas këtij teoricienti vet e drejta publike
konsiderohet e drejtë e shërbimeve publike.
Sipas Leon Dig, shërbimet publike janë ato shërbime të cilat sigurohen, kontrollohen dhe
realizohen nga ana e forcave qeverisëse. Qëllimi kryesor i shërbimeve publike është që të
arrihet një reciprocitet shoqëror, ndërsa mjeti për realizimin e këtij qëllimi është vet forca
qeverisëse (të atyre që sundojnë).
Sipas teoricientit Moris Orju – qëllimi kryesor i shërbimeve publike është realizimi i
interesave të përgjithshme shoqërore, ku mjetet për realizimin e këtyre interesave është
pushteti.
Sipas teoricientit Andre Lobadër, përfaqësues i shkencës së re juridike: shërbimet publike
paraqesin një aktivitet të trupave kolektiv për realizimin e qëllimeve të caktuara. Pra, nga
ky teoricient skemi përmendje të mjetit se si realizohet, p.sh: përmes shtetit, etj. Mirëpo
ky koncept është një koncept më dramatik sa i përket shërbimeve publike.
AUTORIZIMET PUBLIKE
Meqenëse administrata shtetërore nuk mund t’i kryej të gjitha punët e shtetit, një pjesë të
kompetencave e bart tek organet të cilat ofrojnë shërbime publike, dhe këto organe kryejnë
autorizime publike. Do të thotë, autorizimet publike kryhen përmes një pushteti të deleguar.
Qeveria, organet lokale, një pjesë të pushtetit të tyre e delegojnë tek organet që ushtrojnë
shërbime publike për qytetarët, siç janë: shërbimet e energjisë elektrike, të ngrohjes, të ujit, të
transportit, etj.
Çdo subjekt të cilit i delegohet një autorizim publik duhet të plotësojë atributet e palës, të cilat
janë:
1. Zotësia juridike – është zotësia për të qenë bartës i të drejtave dhe detyrimeve, që do të
thotë se këto organe që ofrojnë shërbime publike duhet të kenë zotësi juridike.
2. Zotësia e veprimit – është aftësi e personit që me deklarimin e vet të vullnetit të fitoj të
drejtën dhe detyrimin dhe përgjithsisht të ndërmarr punë juridike.
1. Ndërmarrjet publike – kur shteti është komplet aksionar do të thotë udhëheqja caktohet
dhe ndërrohet me vendim të organeve shtetërore. (P.sh: Termokosi)
2. Ndërmarrjet mikste – si aksionar është shteti në njërën anë dhe kapitalistët privat në
anën tjetër (P.sh: Komunikacioni detar, ajror, hekurudhor, etj).
AKTI ADMINISTRATIV
KUPTIMI, HISTORIKU, LLOJET DHE ELEMENTET
Ndarja bëhet duke u nisur nga fakti se a prodhojnë apo nuk prodhojnë pasoja juridike aktet
administrative. Prodhimi apo krijimi i pasojës juridike është kriter kryesor për ndarjen e akteve të
tilla.
1. Aktet materiale (reale) – janë akte të cilat nuk prodhojnë pasoja juridike, mirëpo i
ndihmojnë administratës për t’a nxjerr aktin juridik.
P.sh: Në gazetë shpallet një konkurs për praktikantë në Ministrinë e Drejtësisë
apo ndonjë institucion tjetër. Në momentin kur kryhen të gjitha procedurat e punësimit,
nxirret një vendim përmes të cilit përcaktohet që kandidati X,Y ka fituar vendin e punës
pas intervistimit dhe testit me shkrim, atëherë formalizohet procedura përmes aktit
juridik. Konkursi nuk prodhon pasojë por ndihmon në nxjerrjen e një akti juridik. Në
momentin kur ska përgjigje mbi pasojën del që akti është akt material. Sepse konkursi
vetvetiu nuk prodhon asnjë pasojë.
P.sh: Një zyrtar i cili punon në administratë i cili si jurist nuk ka shumë njohuri
financiare. Zyrtari angazhon një ekspert. Në momentin kur angazhon ekspertin, nga
eksperti kërkon që ai t’i përgatisë ekspertizën profesionale apo raportin profesional lidhur
me një çështje financiare. Këtë raport e dorëzon tek zyrtari. Këtu mund të themi se,
ekspertiza është akt material sepse vetvetiu nuk prodhon ndonjë pasojë. Ekspertiza i
shërben zyrtarit administrativ si një provë për t’a nxjerr vendimin. Pra, ekspertiza po
ndihmon në nxjerrjen e një akti juridik.
P.sh: Një qytetar ka parashtruar kërkesën që t’i lejohet ose t’i lëshohet leja për
ndërtimin e shtëpisë. Komuna e Prishtinës ka angazhuar një inspektor për t’a bërë
shiqimin në vendin e ngjarjes. Inspektori përgatit raportin mbi shiqimin në vendin e
ngjarjes. Procedurën e zhvillon organi administrativ. Ky raport është akt material sepse
ka ndihmuar zyrtarët e administratës për t’a nxjerr një vendim, qoftë një vendim pozitiv
apo negativ. Pra, mendimi i ekspertit kakarakter këshillëdhënës e jo obligativ.
P.sh: Një person shkon në Komunë t’i shiqojë librat e gjendjes civile ku ka të
dhëna të ndryshme mbi lindjen, martesën, vdekjen e individëve të ndryshëm. Regjistrat e
këtillë konsideron akte materiale sepse nëse personi dëshiron të nxjerr një pasaportë apo
P.sh: Grupi i studentëve të vitit të dytë, banorët e një lagjeje, punëtorët e një
ndërmarrjeje.
Duke u nisur nga pasoja që shkakton akti, aktet ndahen në:
Akte pozitive – janë ato akte të cilat konsiderohen si dobiprurëse për palën sepse përmes
akteve të tilla realizohet kërkesa e palës.
P.sh: Studenti aplikon për bursë, nxirret vendimi përmes të cilit lejohet bursa.
Akte negative – janë akte jo dobiprurëse apo në disfavor të palës, sepse përmes aktit të
këtillë refuzohet kërkesa e palës.
P.sh: Studenti aplikon për bursë, nxirret vendimi përmes të cilit nuk lejohet bursa.
Duke u nisur nga fakti se me aktin administrativ a lind, ndryshohet apo shuhet një marrëdhënie e
re apo vetëm vërtetohet ekzistimi i një marrëdhënie që është krijuar më parë, aktet i ndajmë në:
Akte konstituive – konsiston në ato akte përmes të cilave lind një marrëdhënie e re,
ndryshohet apo shuhet.
P.sh: Për studentët e regjistruar në një fakultet të caktuar nënshkruhet një vendim
nga dekanati i fakultetit juridik. Ky akt është konstituiv sepse krijon raport apo
marrëdhënie të re në mes studentëve dhe fakultetit. Që do të thotë, raport i cili nuk
ka ekzistuar më parë.
Akte deklaratative – është akti që vetëm vërteton ekzistimin e një marrëdhënie që është
krijuar më parë.
P.sh: Për të aplikuar për bursë, studenti kërkon nga dekanati një vërtetim përmes
të cilit vërtetohet statusi i studentit. Prandaj themi se ky akt është deklarativ sepse
me këtë akt vetëm po vërtetohet një raport që është krijuar më parë.
P.sh: Nëse një shërbyes civil ka pësuar disa lëndime apo aksident dhe kërkon nga
Ministria e Punës dhe Mirëqenies sociale që ti lejohet një pension invalidor.
Mirëpo, zyrtari i administratës, në bazë të raportit të marrë nga eksperti, ka
konstatuar se ai person nuk i plotëson kushtet për pension invalidor. Por, në rastin
e këtillë, zyrtari administrativ ka mundësi t’i ofrojë një alternativë tjetër të cilën e
lejon ligji, është një pension i parakohshëm të cilin mund t’ia ofrojë.
Asnjëherë nuk mund të identifikojmë vendimin me përfundim, sepse ekziston një dallim esencial
në mes të këtyre ndarjeve. Me vendim, vendoset çështja kryesore, ndërkaq me përfundim që
ndryshe quhet edhe konkluzion vendosen çështjet sekondare që ndryshe quhen edhe çështje
procedurale.
DALLIMET:
Nëse duhet të bëhet angazhimi i një eksperti ose përjashtimi i personit zyrtar nga procedura ose
duhet të vendoset lidhur me rikthimin në gjendjen e mëparshme, rastet e këtilla janë çështje
sekondare që neve na paraqiten gjatë zhvillimit të procedurës administrative, akoma pa u nxjerr
vendimi përfundimtar, dhe për këto çështje organi i administratës nxjerr vendim apo konkluzion.
Ndërkaq nëse vendoset mbi realizimin apo mosrealizimin e kërkesës së palës është çështje
kryesore dhe në rastin e këtillë duhet të nxirret një vendim.