16.10.

2018

Veri Ambarı
(Data Warehouse)

Günümüzde işletmelerde çok büyük

boyutlarda veri birikmekte ve bu
verilerden karar üretmek zor olmaktadır.

İşletmelerin, içeride üretilen verilerin

yanısıra dış çevreden gelen verileri de
kapsayacak biçimde bir veri modeli
hazırlayarak yöneticilere kullanmaları için
karar destek sistemlerini sunmaları bir
zorunluluk haline gelmiştir.

1
 16.10.2018

Bu nokta veri ambarı (data warehouse)

kavramının oluşmasına neden olmuştur.

Veri ambarı, yöneticilerin isteklerini karşılamak

üzere analiz edilmek amacıyla toplanmış
verileri saklayan bir yöntemdir.

Veri ambarcılığı ise veri ambarını kurma ve

kullanma sürecidir.

OLTP ve OLAP
Organizasyonların kayıt ekleme, silme,
güncelleme gibi günlük verilerinin işlendiği
sistemlere OLTP (OnLine Transaction
Processing) sistemler denilmektedir.

OLTP veri tabanları organizasyonların canlı

yapılarında halen kullandıkları verileri
içermektedirler ve bu nedenle canlı sistemler
olarak da adlandırılabilirler.

2
 16.10.2018

Veritabanı içindeki verilere; birçok kullanıcı aynı anda

görüntüleme, silme, güncelleme ve yeni bilgi girişi
yapabilir.

Örneğin; bir işletmenin sahip olduğu stok

sistemi ile depoya giren ve çıkan ürünlerin,
ödemelerin izlenmesi; bir mağazada bir
ürünün bedenine veya ürünün diğer
mağazalarda olup olmadığına bakılması OLTP
sistemleri ile yapılmaktadır.

OLTP sistemler her gün kullanılan ve çalışma

döngülerinin çok kısa olması gereken
sistemlerdir.

3
 16.10.2018

Bundan dolayı da yapılacak bütünleşik sorguların

ayrı bir sistem üzerinde gerçekleştirilmesi, hem
OLTP sistemlerinin yavaş çalışmasının önüne
geçmekte hem de uzun dönemlere ait çok boyutlu
sorgulara cevap verebilecek bir sistemin
oluşturulması gerekliliğini doğurmaktadır.

Bu yüzden OLTP yapılarından beslenen Veri Ambarı

yapılarının oluşturulmasına ihtiyaç duyulmuştur.

Veri tabanlarının yaygınlaşması ve veri ambarlarının

gelişmesi ile beraber, verilere daha hızlı şekilde erişme
ve çok boyutlu analiz ihtiyaçları, bilim adamlarını ve
yazılım şirketlerini, daha farklı yapılar geliştirmeye
itmiştir. Bu amaçla OLAP, çevrim içi analitik işleme
(On-line Analytical Processing) , 1993 yılında Dr. E.F.
Codd tarafından ortaya konulmuştur.

4
 16.10.2018

OLAP çok boyutlu verilere hızlı bir şekilde erişimi

sağlayarak karar vermeye yardımcı olan çok boyutlu
analiz tekniğidir.

OLAP sayesinde karar vericiler işle ilgili belirli bir

dönemi kapsayan birçok farklı boyut arasında
düzenlemeler, karşılaştırmalar ve sorgular
yapabilmektedirler.

Örneğin; OLAP veri tabanı bölgeler, satış kanalı ve

ürün tipi olarak bölümlendirilmiş satış verilerini
içerebilir. OLAP sorgusu ile her bir satış kanalının
bölgelere göre satış hacmi bulunabilir veya her bir
ürün tipinin her bir bölgedeki toplam satış miktarı
belirlenebilir ya da her bir satış kanalının yıllar
itibariyle satışları karşılaştırılabilir.

5
 16.10.2018

OLTP sistemleri ile OLAP sistemleri arasında önemli

farklar mevcuttur. OLTP veri tabanlarında,
organizasyonların günlük işlem hareketleri yer alırken;

OLAP ortamında bir problemi çözebilmek veya analiz

yapabilmek için gerekli veri bulunur.

Bazen OLAP ve veri ambarlama eş anlamlı olarak

kullanılmaktadır.

Veri ambarı ve OLAP kavramlarının birbirlerinin

tamamlayıcısı olduklarını söylemek mümkündür.

Veri ambarları ham veriyi son kullanıcılara uygun hale

getirip tutarlılığını ve tamlığını temin ederken, OLAP
son kullanıcıların analitik ihtiyaçları üzerine
odaklanmaktadır. Veri ambarları, OLAP uygulamasına
durum değişikliğini yansıtabilmek için özet veriyi
güncellemekten sorumludur.

6
 16.10.2018

Veri ambarındaki verilerin karar faaliyetlerinde

kullanılması aşağıdaki şekillerde olabilir:

Sorgulama ve raporlama,
OLAP,
Veri madenciliği.

Veri Ambarının Özellikleri

Veri ambarı, yöneticilere karar verme sürecinde

destek vermek üzere aşağıdaki özellikleri taşıyan veri
topluluğudur:

Konuya yöneliktir,
Bütünleşiktir,
Zaman boyutu vardır,
Durağandır.

7
 16.10.2018

1. Konuya Yöneliktir :

Veri ambarının en önemli özelliği, işletmenin belli

başlı amaçlarına yada konularına yönelik olmasıdır.

Konuya yönelik olmasının anlamı, veri ambarının

işletmedeki yüksek seviyeli varlıklar üzerine
odaklanmış olmasıdır. Bu varlıklar bir okul ortamı için
öğrenciler, dersler, notlar vb olabilir.

8
 16.10.2018

2. Bütünleşiktir :

Veri ambarı ortamındaki verinin en belirgin

görünümü, bütünleşik durumda olmasıdır.

Veri ambarına operasyonel kaynaklardan veya diğer

dış kaynaklardan veri aktarılırken veri bütünleştirilir
(entegre edilir) ve farklı kaynaklardan gelen veri aynı
biçime getirilir.

İşlemsel sistemlerde verinin tanımlanması farklı

şekillerde tercih edilmiş olabilir. Örneğin, cinsiyet ile
ilgili bir alan, bir uygulamada “E” ve “K” ;bir başka
uygulamada 1 veya 0; bir başka uygulamada ise
“Erkek” veya “Kadın” şeklinde ifade edilmiş olabilir. Bu
farklı tanımlamalar; eğer veri ambarında sadece “E” ve
“K” kodlarının kullanılması söz konusu ise, işlemsel veri
tabanından veri ambarına veriyi taşırken, farklı
tanımların tümünü dönüştürmek gerekecektir.

9
 16.10.2018

3. Zaman Boyutu Vardır :

Veri ambarındaki tüm veri zamanın belirli bir anına

aittir.

Sadece o andaki değerleri değil; geçmişteki değerleri

ile de ilgilidir.

10
 16.10.2018

4. Durağandır:

Veri ambarının son özelliği, veri ambarında yer alan

verinin sadece okunabilir bir yapıda olmasıdır.

Veri ambarına veri yükleme işlemi belirli

zamanlarda yapılır ve kullanıcılar verilere bundan
sonra ulaşabilirler. Veri, veri ambarına girdikten
sonra değiştirilemez.

11
 16.10.2018

Veri Ambarı Veri Modeli ve Mimarisi

Veri ambarının veri modeli, işletmenin

gereksinimlerine dayalı olarak “boyutsal model”
olarak düşünülür.

Bir veri ambarında birden fazla boyut yer alabilir. Bu

nedenle söz konusu modele “çok boyutlu model”
denir.

Bu model “veri küpü” ya da “yıldız şema” olarak da

adlandırılır.

12
 16.10.2018

Veri ambarı belirli bir mimariye sahiptir.

13
 16.10.2018

Veri ambarı mimarisinin genel karakteristikleri

aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

Kaynaklardan alınan veri dönüştürülür.

Veri ambarı oluşturulur.
Kullanıcıların veri ambarına erişimi sağlanır.

1. Verinin Dönüştürülmesi :

İşlemsel sistemlerden gelen veriler dönüştürülerek veri

ambarına yerleştirilir. Verinin bütünleştirilmesi de bu
aşamada gerçekleştirilir.

İşlemsel sistemlerden gelen veri çoğunlukla ayrıntılı

veri düzeyinde olur. Veri ambarındaki veri ise ayrıntılı
veri içermez. Bu nedenle işlemsel sistemlerden gelen
ayrıntılı verinin özetlenmesi gerekir ve özetlendikten
sonra veri ambarına aktarılır.

14
 16.10.2018

2. Veri Ambarının Oluşturulması :

Veri dönüştürüldükten sonra veri ambarına aktarılır.

Veri ambarının istenen amaçlara uygun biçimde

çalışabilmesi için özel bir tasarıma gereksinim duyulur.

Veri ambarında veri modeli olarak “çok boyutlu

model” tercih edilir.

15
 16.10.2018

3. Kullanıcıların Veri Ambarına Erişimi :

Veri ambarı oluşturulduktan sonra kullanıcılar farklı
biçimde erişerek kullanabilirler.
Kullanıcı doğrudan veri ambarına erişerek sorgulama
yapabilir.
Bazı ilişkisel veri tabanları çok boyutlu analizlere
olanak tanıyan analiz araçlarına sahiptir.
İlişkisel veri tabanlarının dili olan SQL içinde bu tür
analizleri yapmaya yarayan komutlar yer almaktadır.

Bazı uygulamalarda veri ambarı doğrudan doğruya

kullanılmaz.

Veriler bir OLAP ortamına taşınarak onun üzerinde

gerekli çözümlemeler yapılır.

Bu tür araçlar çok boyutlu çözümlemelere olanak

sağlar.

16