7 gaia.

5 erreinuak Biologia eta Geologia

Animali ornogabeak

EZAUGARRI NAGUSIAK

● Planetako talde ugariena, animalien %95a.

● Bizkarrezurrik eta barne eskeletorik gabekoak.
● Forma askotarikoak.

Poriferoak

● Animalia oso sinpleak dira. ● Zelulanitzak: Ez dute ez ehunik, ez

● Belakiak ere deitzen zaie. organorik ez aparaturik.
● Urtarrak baina lurrari itsatsita ● Elikadura: Ura iragaziz (filtratuz) oxigenoa
daude eta elikagaiak hartzen dituzte.
7 gaia. 5 erreinuak Biologia eta Geologia

Knidarioak

● Animalia oso sinpleak dira.

Bi talde:
● Urtarrak dira
● Simetria erradiala ● Polipoak (koralak, anemonak): Lurrean
finkatuak, zaku formakoa eta zuloa goi
● Gorputza: Garroz inguratutako
aldean. Batzuk exoeskeletoa dute eta
barrunbe bakarra dute, bertan
kolonietan bizi dira.
digeritzen da elikagaia.
● Marmokak: Aske daude, aterki formakoa
Kanpoaldearekin zulo bakarraren
eta zuloa behealdean. Gorputza uzkurtuz
bidez komunikatzen da (ahoa eta
mugitzen dira.
uzkia).
7 gaia. 5 erreinuak Biologia eta Geologia

Platihelminte, Nematodo eta Anelidoak

● Aldebiko simetria
● Gorputz biguna. (Eskeletorik ez.)
● Zizare formakoak, hanka gabeak, arrastaka mugitzen dira

PLATIHELMINTEAK NEMATODOAK ANELIDOAK

Zapalak dira. Zilindrikoak. Zilindrikoak.

Parasitoak edo askeak dira, Muturra puntan. Eraztunak ditu: metameroak, bakoitza bizi

adb. Tenia edo Planaria. Aske bizi dira, gutxi batzuk parasitoak funtzio guztiak egiteko gai.

Adb.: heste-zizare parasitoak. Lokomozio-apendizeak edo ketak.

Parasitoak edo aske bizi daitezke.

7 gaia. 5 erreinuak Biologia eta Geologia

Ekinodermoak

Itsas izarrak, itsas trikuak, holoturiak, ofiurak eta komatulak dira talde
honetakoak.

● Itsasokoak dira:
● Simetria erradiala dute.
● Gorputza segmentatu gabea eta burua berezitu
gabea. Ahoa behealdean daukate.
● Kanpo eskeletoa dute, karezko plakez osatua. Batzuk
arantzak izan ohi dituzte azala estaltzeko.
7 gaia. 5 erreinuak Biologia eta Geologia

Moluskoak

● Gehienak urtarrak (zakatzak), baina

baratze barraskiloa lehortarra
(birika-arnasketa) da eta leku
hezeetan bizi da.
● Gorputza:
● Aldebiko simetria.
● Gorputz biguna eta metamero gabea.
● Hiru zatitan banaturik: burua, masa biszerala eta oina.
● Burua: Bertan daude zentzumen organoak; ahoa, begiak, garroak.
● Masa biszerala: Bertan daude animaliaren barne organoak. Baliteke maskorra
barnean (txipiroiak), kanpoan (barraskiloak) edo ez edukitzea.
● Oina: Organo gihartsua, moluskuaren arabera funtzio ezberdinak. (Gehienek
mugitzeko)

Moluskuak - Gasteropodoak

● Moluskuetan ugarienak.
● Gehienak uretakoak, batzuk lehortarrak. Barrasakiloak: Masa biszerala kiribilean bilduta
● Burua oso garatua eta bi garro parerekin; bat dute pieza bakarreko maskorraren barruan.
ukimenerako eta bestea begiak. Erradula dute,
Bareak: Masa biszerala babesgarririk gabe
hortzdun mihia janaria xehatzeko.
● Oina handia izan ohi da eta urdaila du barnean.
7 gaia. 5 erreinuak Biologia eta Geologia

Moluskuak - Bibalboak

● Itsasokoak, hondarretan edo arrokei itsatsita bizi

● Txirlak, ostrak eta berberetxoak, besteak beste
dira.
● Elikadura: Iragazketa (filtratuz).
● Burua: Ez daukate ezberdindua.
● Masa biszerala: Bi piezako maskorrak babestuta..
● Oina: Txikia aizkora formakoa hondarretan zuloa
egiteko edo poliki-poliki mugitzeko..

Moluskuak - Zefalopodoak

● Itsasokoak, aske bizi dira

● Txipiroiak, txibiak, olagarroak eta nautilusak
● Haragijaleak dira.
● Burua: Oso garatua, bi begi handirekin.
● Masa biszerala: Luzatuta daukate. Maskorra, batzuk kanpoan
(Nautilusa) edo maskor gabe (olagarroa).
● Oina: Bentosadun garro bilakatu ditu. Harrapakinak harrapatzeko
erabiltzen ditu garroak.
7 gaia. 5 erreinuak Biologia eta Geologia

Artropodoak

● Izaki bizidunen talderik ugariena da, milioitik gora
espezie.
● Lehorrean nahiz uretan bizi daitezke.
● Mota guztietako elikadura dute; haragijalea, belarjalea
edo parasitoak.
● Aldebiko simetria.
● Hiru atal ezberdinetan zatitua: burua, toraxa eta sabelaldea.
● Exoeskeletoa dute. Kitinaz eratua dago, gogorra da eta ez dio
artropodoari hasten uzten. Beraz hasteko muda egin behar du;
Exoeskeletoa bota, hasi eta beste exoeskeleto bat sortu.
● Apendize artikulatuak ditu, mugikorrak; hankak, hegoak, antenak,
barailak izan daitezke

Artropodoen sailkapena

Araknidoak Krustazeoak

● Itsasokoak gehienak, abakandoa, izkira, lanperna…

● Armiarmak, eskorpioiak, akainak (garrapatak) eta
● Ur gezakoak, ibai-karramarroa.
opiloiak.
● Lehorrekoak, kukurutxa.
● Gorputza bi ataletan: Zefalotoraxa eta Sabelaldea.
● Gorputza bi ataletan:
7 gaia. 5 erreinuak
● Zefalotoraxa: Burua eta toraxa bat eginda. Bi apendize
jateko, kelizeroak eta beste bi zentzumenak,
pedipalpoak. Gainera lau hanka pare.
● Sabelaldea: Segmentatu gabe. Armiarmek
irun-organoekin (haria botatzen du)
Miriapodoak
● Ehunzangoak eta milazangoak dira talde honetakoak.
● Gorputza bi ataletan: burua eta enborra.
● Enborra: Segmentatua daukate, eta segmentu
bakoitzetik hanka bat (Ehunzangoak) edo bi
(milazangoak) atera al zaizkio. Azken segmentuan
mozteko erabil ditzaketen beste bi apendize dituzte.
● Burua: Jateko bi apendize, antenak eta zentzumen
apendizeak.
Biologia eta Geologia
● Zefalotoraxa: Oskolak babestua, buruan; bi antena pare (ukimen
eta usaimen antenak), bi begi eta baraila. Toraxean; bost hanka
pare, lehen biak pintza erakoak.
● Sabelaldea: Exoeskeletoa zatikatua dauka errazago mugitzeko.
Azken segmentua igeri-paleta bilakatu du igeri egiteko.
Intsektuak
● Ingurune gehienetara egokitu diren taldeak.
● Kakalardoa, sitsa, eltxoak, inurria, landare-zorria.
● Batzuk metamorfosia egiten dute, gorputza eraldatu jaio denetik
heldu bihurtu arte.
● Hiru atal ezberdintzen dira:
● Burua: Antena pare bat, ukimen eta usaimen funtzioak betetzen
dituena. Ahoa elikaduraren araberakoa. Begiak handiak eta
konplexuak.
● Toraxa: Hiru hanka pare artikulaturekin, batzuk hego pare bat edo
birekin.
● Sabelaldea: Segmentatua eta apendize gabe.