Ssos 06

Sistemski softver (operativni sistemi)
Prof. Boris Damjanović
Boris Damjanović P 1.1

Dodjela procesora (scheduling)
• Najjednostavniji algoritmi dodjele procesora

– su oni koji se odnose
– na jednoprocesorske sisteme.
• Dodjela procesora je jedan od osnovnih zadataka

– svih savremenih operativnih sistema.
• Koncept koji se primjenjuje je

– koncept dijeljenja resursa,
– odnosno preciznije, dijeljenje procesora.
• Povezivanjem procesora
• i više jednonitnih procesa
– u kratkim vremenskim intervalima
– operativni sistem povećava produktivnost datog računara .

• Prije predstavljanja algoritama za dodjelu procesora,

– potrebno je definisati neke pojmove.
• (1) Zadatak (task) se još često naziva i posao (job).
– Zadatak (task) može biti različitih veličina,

» od iscrtavanja ekrana,
» preko pomicanja miša na drugu poziciju
» do izračunavanja oblika novootkrivenog proteina.
»
– Termin task se u literaturi ponekada
» koristi umjesto termina proces odnosno nit.

• (2) Gladovanje (starvation)

– je nedostatak progresa kod jednog zadatka (task)
– uslijed davanja resursa drugim zadacima višeg prioriteta.
• (3) Podjela vremena (time slicing)

– predstavlja jednu od tehnika
» pomoću koje se izvodi konkurentno izvršenje.
– Time slice je period vremena
» u toku kojeg je nekom zadatku dozvoljeno da se izvršava,
» prije nego što se pređe na drugi zadatak.

• (4) Opterećenje (workload)

– predstavlja skup zadataka
» koje neki sistem mora da obavi,
– zajedno sa trenutkom njihovog pristizanja
» i vremenom potrebnim za njihovo izvršenje.
• (5) Compute bound (CPU-bound task) zadatak

– je čija brzina izvršenja zavisi
» samo od brzine procesora.
– Ovaj zadatak rijetko čeka na dovršenje ulazno-izlaznih operacija,
» on koristi mnogo CPU izračunavanja.

• (6) I/O bound zadatak je zadatak koji

– većinu vremena provodi u čekanju
» da se dovrši neka ulazno/izlazna operacija,
– a mali dio vremena u izračunavanju.
• (7) Promjena konteksta (context switching)

– predstavlja prebacivanje sa jednog zadatka na drugi.

• (8) Preemptive (sa prekidanjem) i non-preemptive (bez

prekidanja) algoritmi.
– Algoritmi dodjele zadataka mogu biti
» bez prekidanja (non-preemptive) i
» sa prekidanjem (preemptive).
• (8-a) Neki non-preemptive algoritam dodjele procesora

– odabere neki proces i potom mu dozvoljava izvršenje
– sve dok se njegovo izvršenje ne blokira
» (npr. zbog neke ulazno/izlazne operacije)
– ili kada dobrovoljno napusti izvršenje
» (npr. jer je završio posao).

• (8) Preemptive (sa prekidanjem) i non-preemptive (bez

prekidanja) algoritmi.
• (8-b) Za razliku od njega, neki preemptive algoritam odabere

proces
– i dozvoli mu da se izvršava u toku
– unaprijed definisanog fiksnog intervala.
• Ako se on po isteku tog vremena i dalje izvršava,
– tada algoritam (ili preciznije raspoređivač, planer)
» suspenduje njegovo izvršenje,
– a potom bira slijedeći proces
» kojem će dozvoliti da se izvršava (ukoliko ima kandidata).

• Kada je u pitanju dodjela procesorskog vremena

– pojedinim zadacima,
• primjenjuju se različite politike dodjele vremena
– odnosno različiti algoritmi
• u zavisnosti od sistema i potreba.
• Razlikujemo
– Jednoprocesorske algoritme dodjele
» (uni-processor scheduling),
– Višeprocesorske algoritme dodjele
» (multi-processor scheduling),
– Energetski-štedljive algoritme dodjele
» (energy-aware scheduling)

Uloga dispečera i planera
• Mnogi računari imaju samo jedan procesor,

– tako da je neophodno da svi programi
– koji se izvršavaju na tom procesoru
– efikasno dijele taj zajednički resurs.
• Dijeljenje procesora je neophodno

– kada se dva ili više zadataka (task)
– istovremeno nalaze u stanju spremnosti.
• Dijelovi operativnog sistema

– koji upravljaju dodjelom procesora se zovu
– planer i dispečer.

Dugoročni i kratkoročni planer
• Određivanje načina na koji se procesorsko vrijeme

– dodjeljuje zadacima se zove planiranje.
• Program koji vrši dodjelu procesorskog vremena

– se zove planer (scheduler).
• Kod operativnih sistema postoje

– sljedeće dvije vrste planera (scheduler):
» dugoročni planer ("long-term scheduler”) i
» kratkoročni planer ("short-term scheduler").

• Dugoročni planer selektuje zadatak (task)

– iz skupa zadataka koji su poslati na izvršenje
– i prebacuje ga u red zadataka
» spremnih za izvršenje.
• Kratkoročni planer selektuje zadatak

– iz reda zadataka spremnih za izvršavanje
» i dodjeljuje mu centralni procesor.

• Učestanost pozivanja kratkoročnog i dugoročnog

– planera se bitno razlikuje.
• Kratkoročni planer se
– poziva veoma često.
– To vrijeme se mjeri milisekundama.
• Dugoročni planer se
– ne poziva tako često,
– već su u pitanju minuti ili sekunde.

Dispečer
• Pored planera za dodjelu procesora

– bitan je i dispečer.
• Dispečer je softverski modul

– koji dodjeljuje procesor zadatku (task)
– koji je izabran od strane kratkoročnog planera.
• Funkcije dispečera su:

– promjena konteksta,
– prelazak u korisnički način rada,
– skok na odgovarajuću lokaciju
» unutar korisničkog programa
» radi ponovnog startovanja tog programa.

Dispečer
• Bitno je da dispečer bude što je moguće brži,

– jer se poziva pri svakom prelasku
– sa jednog zadatka (task) na drugi.
• Vrijeme koje je potrebno da dispečer

– zaustavi jedan zadatak
– i pokrene drugi se zove
– dispečersko kašnjenje (“dispatch latency”).

Algoritmi dodjele procesora
• Algoritmi dodjele procesora ili algoritmi planiranja

– se koriste kod
• planiranja dodjele procesora zadacima (task).
• Prilikom dodjele procesora

– različiti algoritmi planiranja
» mogu da favorizuju jednu klasu procesa
» u odnosu na neku drugu klasu procesa
– u zavisnosti od primijenjenog kriterijuma.

• Kriterijumi koji se koriste kod

– algoritama planiranja su slijedeći (prvi dio):
» iskorišćenje centralnog procesora,

» propusnost sistema (“throughput"):
• broj zadataka (task) koji mogu da završe obradu u
datom vremenskom intervalu,
» vrijeme zadatka (task) provedeno u sistemu:
• zbir vremena koje je zadatak proveo
– čekajući da uđe u memoriju,
– vremena koje je proveo u redu zadataka
spremnih za izvršavanje,
– vremena potrošenog na U/l operacije i
– vremena potrošenog na procesorsko
izvršavanje

• Kriterijumi koji se koriste kod

– algoritama planiranja su slijedeći (drugi dio):
» vrijeme čekanja:
• vrijeme provedeno u redu zadataka (task)
– spremnih za izvršavanje i
» vrijeme odziva (“response time”):
• vrijeme koje protekne od zahtjeva
– do početka davanja odgovora.

• Mogući opseg vrijednosti

– za iskorišćenje procesora
– je od 0 do 100 procenata.
• Kod realnih sistema iskorišćenje procesora

– je najčešće u granicama od 40 do 90 procenata.
• Dobro je da iskorišćenje procesora bude što veće,

– ali se u praksi rijetko prelazi 90 procenata
– u dužem vremenskom periodu.

• Propusnost sistema
– zavisi od vrste zadatka (task) koji se izvršavaju.
• Za neke zadatke
» koji dugo traju
– to može biti jedan zadatak po satu,
– dok za zadatke koji kratko traju,
» kao na primjer, elektronske finansijske transakcije,
– to može biti 100 u sekundi.

• Vrijeme čekanja
– ne uključuje vrijeme koje je zadatku (task)
– potrebno da završi U/l aktivnost,
» kada se nalazi u stanju čekanja,
– već samo zbir vremena provedenih
– u redu zadataka spremnih za izvršavanje.
• Vrijeme odgovora
– ne uključuje vrijeme koje je potrebno
» za prikaz odgovora,
– već samo vrijeme potrebno
» za početak odgovora.
– Vrijeme odgovora je veoma bitno za interaktivne sisteme,
» a praktično najvažnije za sisteme
» koji rade u realnom vremenu.

• Različite aplikacije i različiti tipovi operativnih

sistema
– imaju različite ciljeve
– po pitanju dodjele procesora.
• Drugim riječima, optimizacija dodjele procesora

– nije ista za sve sisteme.
• U literaturi se razlikuju tri okruženja:

– paketna obrada (batch),
– interaktivan rad i
– rad u realnom vremenu.

• Kod sistema sa paketnom obradom

– može se smanjiti broj prebacivanja (“context
switching”)
» sa jednog procesa na drugi
– tako što će se zadaci (task) izvršavati
» bez prekidanja
» ili sa prekidanjem,
• ali sa dužim vremenskim kvantumom.

• Ako se koriste interaktivni sistemi

– tada je prekidanje izvršavanja zadatka (task)
» veoma bitno,
– kako se ne bi desilo da
» neki zadatak zauzme centralni procesor
» i da ga drugi zadaci ne mogu dobiti.
• Takva situacija bi mogla nastati

– i ako je u pitanju programska greška.

• Razlika između interaktivnih sistema

• i sistema za rad u realnom vremenu
– je u tome što se
» kod sistema za rad u realnom vremenu
– procesor dodjeljuje zadatku (task)
» kome najranije ističe maksimalno dozvoljeno vrijeme
» za dodjelu procesora
– dok kod interaktivnih sistema
» to može biti na proizvoljan način

Algoritam 1: FCFS (First Come First Served)
• Algoritam FCFS (First Come First Served),

– odnosno prvi došao, prvi opslužen
– se u literaturi često naziva i FIFO
» (First In First Out).
• Ovo je jedan od najjednostavnijih algoritama dodjele,

– koji funkcioniše tako da se zadaci obrađuju
– redom kojim pristižu.
• Kada ovaj algoritam započne sa izvršavanjem nekog zadatka,

– on ga izvršava sve do njegovog završetka.
• Ukoliko imamo manji broj zadataka (task),

– FCFS će imati dobru propustnu moć,
– jer će na kraju svaki zadatak biti opslužen.

• Algoritam dozvoljava zadatku

• koji trenutno koristi procesor
– da ga koristi sve dok mu je potreban,
– odnosno ne prekida se zadatak koji se trenutno
izvršava
» (“non-preemptive”).
• Svi ostali zadaci koji se kasnije pojave

– se stavljaju na kraj reda čekanja
– zadataka spremnih za izvršavanje.

• Kada se blokira zadatak koji se trenutno izvršava

– prvi slijedeći zadatak iz reda čekanja
– počinje sa izvršavanjem.
• Kada blokirani zadatak postane spreman on se

– stavlja na kraj reda čekanja
– zadataka spremnih za izvršavanje.
• Kod implementacije FCFS algoritma

– svi spremni zadaci se mogu predstaviti
– pomoću jednostruko spregnute liste.

• Prednost ovog algoritma je jednostavnost.
• Međutim, ovaj algoritam je

• neodgovarajući za interaktivne sisteme,
– jer se može desiti da zadaci koji kratko traju
– čekaju na završetak zadataka koji dugo traju
– i moguće su velike varijacije srednjeg vremena
izvršavanja programa.

• Ako se desi da prvi zadatak u redu

– traži npr. sekundu procesorskog vremena
» za svoje izvršenje,
– a da se samo trenutak nakon početka njegovog izvršenja
– pojavi slijedeći zadatak koji će trajati
» npr. samo milisekundu,
– on će morati da čeka da se dugački zadatak završi.
• U ovom slučaju, prosječno vrijeme odgovora

– će biti nešto veće od sekude,
– iako je optimalno vrijeme odgovora znatno manje
• Ovaj algoritam pokazuje odlične rezultate

– u slučajevima kada treba da obradi veliki broj kratkih zadataka

Algoritam 2: SJF (Shortest Job First)
• Algoritam SJF (Shortest Job First)

– se još naziva najkraći posao prvi.
• Kako smo već naveli,

– postoje dvije klase zadataka –
– CPU bound i l/O bound.
• CPU bound zadaci

– intenzivno koriste centralni procesor,
• dok l/O bound procesi
– intenzivno koriste ulazno-izlazne aktivnosti,
• kao što je prikazano na slici.

• Primjeri CPU bound zadataka su

– programski prevodilac,
– igrice,
– MP3 enkoder itd.
• Primjeri l/O bound zadataka su
– Web pretraživač,
– editor teksta,
– programi za rad sa bazama podataka itd.

• Planer iz reda čekanja

» poslova spremnih za izvršavanje
– bira posao koji zahtjeva
– najmanje procesorskog vremena do završetka rada.
• Ako postoji više zadataka

» sa istim potrebnim vremenom,
– tada se primjenjuje FCFS algoritam.
• SJF algoritam
– minimizira prosječno vrijeme
– provedeno u sistemu.
• SJF algoritam se još zove

– i SPTF (“Shortest Processing Time First”) algoritam.

• Algoritam radi
– bez prekidanja zadatka koji se trenutno izvršava.
• Implementacija nije jednostavna,

– jer nisu unaprijed poznata vremena izvršavanja svih
zadataka.
• SJF algoritam je optimalan

– samo kada su svi poslovi raspoloživi istovremeno.
• Ako se neki od poslova pojavljuju naknadno,

– SJF algoritam ne mora biti optimalan.

• Nedostatak mu je da u opštem slučaju

– (kada ne postoje podaci o preostalom vremenu)
– algoritam ne može biti implementiran.
• Takođe, moguće je “gladovanje” (starvation),

– tj. da neki zadatak ne može da dobije procesor,
» jer se stalno pojavljuju zadaci kojima je
» za završetak rada potrebno manje procesorskog
vremena.
• SJF algoritam se
– samo u kombinaciji sa drugim algoritmima
– koristi u operativnim sistemima.

Poređenje FIFO (FCFS) i SJF
• Poređenje FIFO (FCFS) i SJF

Algoritam 3: SRTF
(Shortest Remaining Time First)
• Algoritam SRTF (Shortest Remaining Time First)
– izvršava prvi posao
– kojem je preostalo najmanje vremena
– do završetka.
• Pojedini autori spajaju ovaj algoritam sa

– SFJ (odnosno SPTF) algoritmom.
• Ipak, ovdje su ta dva algoritma razdvojena

» u smislu da se kod prethodnog
– SPTF algoritma zadaci ne mogu prekidati
» (non-preemptive),
– dok se kod algoritma SRTF dozvoljava prekidanje
zadataka (preemptive).

Algoritam 3: SRTF
• Pretpostavimo da imamo način
– da izmjerimo vrijeme koje svakom zadatku (task)
– potrebno da završi svoj posao.
• U tom slučaju, uvijek bi mogli da rasporedimo

– da se prvo izvršava zadatak
– koji ima najmanje vremena do kraja.
• Na ovaj način bi bitno smanjili

– prosječno vrijeme odziva.

Algoritam 3: SRTF
• Prema ovom algoritmu,
– ako se prvo pojavi neki dugačak zadatak,
– algoritam će početi da ga izvršava.
• Ako se nakon početka njegovog izvršavanja

– pojavi kraći zadatak,
» algoritam će prekinuti (preempt) izvršenje dugačkog
zadatka
– i prebaciti se na izvršenje kratkog.
• Ako se pojavi više kratkih zadataka,

– svi oni će biti izvršeni,
– pa će potom biti izvršen i dugački zadatak

Algoritam 3: SRTF
• Kada se pominje najkraći zadatak,
– ovdje se misli na vrijeme koje je preostalo
» da se dovrši izvršenje zadatka,
– a ne na njihovu ukupnu dužinu.
• Ako je potrebna još samo jedna nanosekunda

– da se završi neki dugotrajan zadatak
» (ukupne dužine npr 20 minuta),
– najbolji rezultat se postiže ako se završi taj zadatak.
• Lošiji rezultati bi se postigli

– ako bi se taj dugotrajni zadatak prekinuo (preempt)
» da bi se izvršio neki kraći,
– kome do kraja ostaje još jedna minuta

Algoritam 3: SRTF
• Dakle, kod ovog algoritma
– moguće je prekidanje zadatka
» koji se trenutno izvršava.
• Ako se u trenutku izvršavanja datog zadatka

– pojavi novi zadatak koji zahtjeva
» manje procesorskog vremena do svog završetka,
– izvršavanje datog zadatka se prekida
» i procesor se dodjeljuje tom drugom zadatku.
• I kod SRTF algoritma

– vrijeme izvršavanja procesa
– mora da bude poznato unaprijed.
• SRTF algoritam omogućava

– novim kratkim poslovima
– odličan servis

Algoritam 3: SRTF
• Ovaj algoritam izvršava
– kratke zadatke
» najbrže što može,
– ali istovremeno on izvršava dugačke zadatke
» najsporije što može.
• Ukoliko pristigne dovoljan broj kratkih zadataka,

– dugački zadaci mogu da pate
– od nedostatka progresa (starvation)

Algoritam 4: HPF (Highest Priority First)
• Algoritam HPF (Highest Priority First)

– se još naziva i algoritam planiranja po prioritetu.
• Kod ovog algoritma, svaki zadatak (task)

– ima pridružen odgovarajući prioritet.
• Naredni zadatak za izvršavanje

– je onaj zadatak koji ima najviši prioritet.
• Ako se moraju izvršavati zadaci

– sa istim prioritetom
– tada se primjenjuje FCFS algoritam.

• Za zadatke niskog prioriteta

– vrši se povezivanje prioriteta
– i vremena koje je zadatak
» proveo u sistemu.
• Specijalan slučaj algoritma planiranja po prioritetu

– je SJF algoritam,
– kod koga se prioritet zadatka može definisati
– inverzno od slijedećeg potrebnog procesorskog
vremena

• Kod Linux operativnog sistema

– postoje dva opsega prioriteta
– i načina označavanja.
• Prvi je pomoću cjelobrojne varijable

– pod imenom nice
– koja određuje prioritet korisničkih procesa
» u rangu od -20 do +19,
– gdje je prioritet nula (0)
» podrazumjevani prioritet.
• <-- viši prioritet

• -20_ _ _ _ _ 0 _ _ _ _ _+19

• Prioriteti real-time procesa

» kod Linux operativnog sistema
– se mogu podešavati u rangu od 0 – 99.
• Ove prioritete može da podešava i koristi

– samo jezgro operativnog sistema
• viši prioritet -->

• 0_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _99
• Kod UNIX operativnog sistema imamo

– invertovanu skalu prioriteta u odnosu na Linux

• Objedinjeno, Linux kernel koristi skalu

– od 0 do 139 različitih prioriteta,
» gdje su nivoi od 0 do 99 rezervisani
• za real-time (sistemske) procese,
» a nivoi od 100 do 139
» (mapirane vrijednosti varijable nice od -20 do +19)
• za korisničke procese
• <-- viši prioritet
• 0_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _99_100_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _139
• real-time normal

• U slučaju Windows operativnog sistema,

– postoji 16 real-time nivoa prioriteta
» koji su namijenjeni sistemu,
– 15 varijabilnih nivoa
» koji su namijenjeni korisnicima
– i jedan nulti nivo
» ponovo rezervisan za sistem

• Često je podesno da se zadaci grupišu

– u klase na osnovu prioriteta koji imaju.
• Obično je implementacija takva

– da za svaki nivo prioriteta
– postoji poseban red čekanja.
•
• Unutar svakog reda čekanja
– koristi se Round Robin algoritam.

• Ako je dati red čekanja prazan

– prelazi se na slijedeći red čekanja
– sa prvim nižim prioritetom.
• Ponekad se može desiti

– da zadaci koji pripadaju
– klasama nižeg prioriteta "gladuju”

• Operativni sistem Windows koristi

• interesantan način da podijeli procese i niti
» (ovdje nećemo koristiti termin zadatak)
– u odgovarajuće klase.
• Operativni sistem Windows najprije

– organizuje procese u nivoe
– prema prioritetu po kojem su pokrenuti.
• Ovi procesi mogu dobiti slijedeće prioritete:

– Real-Time
– High
– Above Normal
– Normal
– Below Normal
– Idle

• Pošto u se u procesima može naći više niti,

– svaka pojedina nit unutar nekog procesa
– dobija svoj relativni prioritet:
» Time-Critical (15)
» Highest (2)
» Above-Normal (1)
» Normal (0)
» Below-Normal (–1)
» Lowest (–2)
» Idle (–15)

• Prilikom kreiranja procesa,

– svakoj niti se najprije dodijeli vrijednost
– koja je podrazumijevana za navedeni prioritet procesa.
• Podrazumijevani prioriteti procesa su npr.
– IDLE – 4,
– BELOW NORMAL – 6,
– NORMAL – 8,
– ABOVE NORMAL – 10,
– HIGH – 13
Podrazumijevani nivoi prioriteta niti u OS Windows
Boris Damjanović Mapiranje prioriteta Windows jezgra na API P 1.53

Algoritam 5: RR (Round Robin)
• Algoritam RR (Round Robin)

– je algoritam koji omogućava
– da se izbjegne gladovanje (starvation)
» zadataka (tasks).
• Uz pomoć ovog algoritma,

– zadaci se izvršavaju na procesoru
– samo ograničen period vremena.
• Algoritam dodjeljuje procesor

– prvom zadatku u listi
– a potom podesi tajmer prekid (interrupt)
» na neki interval (time quantum).

• Ako po isteku navedenog intervala

– zadatak nije završen, algoritam ga prekida
– i dodjeljuje procesor drugom zadatku.
• Prekinuti (preempted) zadatak se vraća u listu

– spremnih procesa i čeka da ponovo dođe na red.
• Korišćenjem RR algoritma,
– ne postoji mogućnost da neki zadatak
– pati od nedostatka progresa (starvation)

• Interval vremena (time quantum)

– moramo da biramo oprezno.
• Ako bi interval bio previše mali,

– procesor bi više vremena provodio
– u prebacivanju sa procesa na proces
» (context switching)
– nego u izvršavanu samih zadataka.
• Ako bi interval bio previše veliki,

– zadaci bi morali dugo da čekaju
» dok ne dođu na red,
– čime bi stvorili utisak da je sistem trom i da ima spor odziv.

Algoritam 6: MLS (Multilevel Scheduling)
• Algoritam MLS (Multilevel Scheduling),

– često se još naziva i
» (Multilevel Queue Scheduling) te
» Planiranje sa redovima čekanja u više nivoa.
• U sistemu obično postoji više grupa zadataka

(tasks),
– kao što su na primjer:
» interaktivni zadaci,
» sistemski zadaci
» i zadaci koji rade u paketnom režimu rada.

• Za svaku grupu formira se

– poseban red čekanja.
• Planiranje se zatim vrši

– po prioritetu redova
– ili po procentualnoj raspodjeli
» procesorskog vremena između redova.
• Vremenski kvantum može imati

– različite vrijednosti
– na različitim nivoima ovakvog sistema.
• Procesi kojima je potrebna češća dodjela procesora,

– kao na primjer kod editora,
– mogu biti u redu čekanja
– sa malim vremenskim kvantumom.

• Procesi kojima nije potrebna česta dodjela

procesora
– mogu da budu u redu čekanja
– sa velikim vremenskim kvantumom,
» odnosno da se ne pozivaju često.
• Na taj način povećava se efikasnost

– korišćenja datog računara

• Kod ovakvog pristupa,

– red sa zadacima koji su spremni za izvršenje
» je podijeljen u nekoliko dijelova
» za svaku klasu zadataka.

• Na slici prikazane su tri klase zadataka,

– od kojih svaka klasa može da ima
– svoj algoritam dodjele procesora.
• Na primjer, redovi 1 i 2 (Queue1 i Queue2)

– koriste Round Robin algoritam,
• a red 3 (Queue3)
– koristi FCFS (First Come First Served) algoritam.

• Raspodjela vremena između procesa

– može da se vrši npr. pomoću slijedećih metoda:
• (1) Podjela vremena (time slicing) je metoda pomoću koje

– svaki red dobija svoju porciju vremena.
– Na primjer, red 1 (Queue1) dobija 50% vremena,

– red 2 dobija 30%
– a red 3 dobija 20% vremena,
» slično Round Robin algoritmu sa više redova.

Fixed priority preemptive scheduling (1)
• (2) Fixed priority preemptive scheduling method ili
– Fiksni metod preemptivnog rasporeda prioriteta.
• Kod ove metode, svaki red
– ima apsolutni prioritet
– iznad reda nižeg nivoa.
• Ako imamo slijedeći raspored prioriteta redova:

– Queue1> Queue2>Queue3.
• Prema ovom algoritmu,

– ni jedan zadatak u redu 3 (Queue3)
– neće biti izvršen dok god ima zadataka
» u višim redovima (Queue1 i Queue2).

Fixed priority preemptive scheduling (2)
• Ako se izvršava bilo koji zadatak u redu Queue3,
– a pojavi se novi zadatak u npr. redu Queue1,
• izvršenje zadatka u trećem redu (Queue3) se prekida
– u korist novog zadatka u prvom redu.

MFQ (Multilevel Feedback Queue)
• Jedna varijanta MLS (Multilevel Scheduling)

– algoritma je i MFQ (Multilevel Feedback Queue).
• Većina komercijalnih operativnih sistema danas,

– uključujući Windows, MacOS i Linux
• koristi Multilevel Feedback Queue algoritam

MFQ (Multilevel Feedback Queue)
• MFQ algoritam je proširenje algoritma

» MLS (Multilevel Scheduling)
– nastalo kao mješavina
– metoda raspodjele vremena između redova:
» Podjela vremena (Time Slicing ili Round Robin)

• koja važi za zadatke istog nivoa prioriteta
• (u istom redu) i
» Fixed priority preemptive scheduling method,
• pomoću kojeg zadaci višeg nivoa
• mogu da prekidaju zadatke nižeg nivoa.
– Najvažnija razlika između

» MFQ algoritma i MLS algoritma je ta
– što se u MFQ algoritmu niti mogu da se sele
» iz nivoa (reda) višeg prioriteta
» u nivo (red) nižeg prioriteta.

Ssos 06

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ssos 06

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Sistemski softver (operativni sistemi)

Prof. Boris Damjanović

Boris Damjanović P 1.1

• Najjednostavniji algoritmi dodjele procesora

• Dodjela procesora je jedan od osnovnih zadataka

• Koncept koji se primjenjuje je

Boris Damjanović P 1.2

• Prije predstavljanja algoritama za dodjelu procesora,

• (1) Zadatak (task) se još često naziva i posao (job).

– Zadatak (task) može biti različitih veličina,

Boris Damjanović P 1.3

• (2) Gladovanje (starvation)

• (3) Podjela vremena (time slicing)

Boris Damjanović P 1.4

• (4) Opterećenje (workload)

• (5) Compute bound (CPU-bound task) zadatak

Boris Damjanović P 1.5

• (6) I/O bound zadatak je zadatak koji

• (7) Promjena konteksta (context switching)

Boris Damjanović P 1.6

• (8) Preemptive (sa prekidanjem) i non-preemptive (bez

• (8-a) Neki non-preemptive algoritam dodjele procesora

Boris Damjanović P 1.7

• (8) Preemptive (sa prekidanjem) i non-preemptive (bez

• (8-b) Za razliku od njega, neki preemptive algoritam odabere

Boris Damjanović P 1.8

• Kada je u pitanju dodjela procesorskog vremena

Boris Damjanović P 1.9

• Mnogi računari imaju samo jedan procesor,

• Dijeljenje procesora je neophodno

• Dijelovi operativnog sistema

Boris Damjanović P 1.10

• Određivanje načina na koji se procesorsko vrijeme

• Program koji vrši dodjelu procesorskog vremena

• Kod operativnih sistema postoje

Boris Damjanović P 1.11

• Dugoročni planer selektuje zadatak (task)

• Kratkoročni planer selektuje zadatak

Boris Damjanović P 1.12

• Učestanost pozivanja kratkoročnog i dugoročnog

Boris Damjanović P 1.13

• Pored planera za dodjelu procesora

• Dispečer je softverski modul

• Funkcije dispečera su:

Boris Damjanović P 1.14

• Bitno je da dispečer bude što je moguće brži,

• Vrijeme koje je potrebno da dispečer

Boris Damjanović P 1.15

• Algoritmi dodjele procesora ili algoritmi planiranja

• Prilikom dodjele procesora

Boris Damjanović P 1.16

• Kriterijumi koji se koriste kod

» iskorišćenje centralnog procesora,

Boris Damjanović P 1.17

• Kriterijumi koji se koriste kod

Boris Damjanović P 1.18

• Mogući opseg vrijednosti

• Kod realnih sistema iskorišćenje procesora

• Dobro je da iskorišćenje procesora bude što veće,

Boris Damjanović P 1.19

Boris Damjanović P 1.20

Boris Damjanović P 1.21

• Različite aplikacije i različiti tipovi operativnih