ANALIZA E INVESTIMEVE NDERKORPORATIVE

Hyrje

Investimet nderkorporative, luajne nje rol te rendesishem ne aktivitetet e biznesit. Arsyet

qe kane cuar ne investimet nderkorporative jane:

 Diversifikimi
 Tregjet globale
 Rritja
 Oportunitetet konkuruese

Kompanite shpesh investojne ne tituj te tregetueshem te kompanive te tjera dhe ka disa

menyra kontabile qe meren me keto investime. Por zgjedhja e metodes kontabile nuk
eshte ne zgjedhjen direkte te menaxhimit. Karakteristikat e ketyre investimeve diktojne
trajtimin kontabel.
Diferencat ne standartet e raportimit per investimet nderkorporative mund te reduktojne
krahasueshmerine, e pasqyrave financiare dhe te bejne me te veshtire vleresimin korrekt
te analistit persa i perket performances dhe pozicionit financiar te kompanise.
Rritja e tregjeve globale dhe skandalet e fundit kontabile e kane cuar ne plan te pare
nevojen e analisteve per te kuptuar diferencat ne trajtimet kontabel. Te kuptuarit e
trajtimit kontabel te pershtatshem per tipet e ndryshme te investimeve nderkorporative si
dhe te kuptuarit e diferencave midis IFRS dhe U.S. GAAP (ne kushtet e globalizimit) e
ndihmon analistin te beje krahasime te mira dhe te permiresoje vendimet e investimit.

KLASIFIKIMI I TITUJVE TE BORXHIT DHE TE KAPITALIT TE VET.

Ka tre metoda kontabile te perdorura per te raportuar investimet ne titujt e kompanive te

tjera.
Ne secilin rast investitori duhet ti njohe dividentet dhe interesat ne vitin qe ato fitohen.
Megjithate, sipas tre trajtimeve kontabile mbartja e vlerave te ketyre titujve ne bilanc
eshte e ndryshme kur ndryshojne vlerat e tyre te tregut.

 Metoda e kostos i njeh ndryshimet ne vlerat e tregut me shitjen e titujve.

 Metoda e tregut i njeh ndryshimet ne vlerat e tregut ne periudhen ne te cilen ato
ndodhin.
 Metoda e vleres me te ulet midis kostos dhe vleres se tregut i njeh vetem renijet
ne vleren e tregut ne periudhen ne te cilen ato ndodhin.

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 1

 Fitimet njihen vetem pas rekuperimit (nese ka patur nje renie te meparshme) ose
kur titujt shiten. Me fjale te tjera, vlera e mbartur ne bilanc e titujve asnjehere nuk
mund ta kaloje cmimin e blerjes.

Sipas SFAS 115, “Kontabilizimi per disa Investime ne Titujt e Borxhit dhe te Kapitalit te
Vet”, trajtimi kontabel per titujt qe kane nje treg publik ose nje vlere te drejte lehtesisht te
vleresueshme percaktohet duke u mbeshtetur ne klasifikimin e titujve nga ana e
manaxhimit (klasifikim ky bere ne baze te qellimit te blerjes se letres me vlere). Ne U.S.,
metoda e kostos duhet te perdoret per titujt qe nuk kane nje treg publik ose qe nuk kane
nje vlere te drejte te percaktuar lehtesisht.
SFAS kerkon qe nje kompani ti klasifikoje titujt e saj ne kategori te bazuara ne qellimin e
kompanise ne lidhje me titullin. Klasifikimi percakton metoden kontabile te perdorur.
SFAS 115 percakton tre kategori te klasifikimit te titujve:

Tituj borxhi te mbajtur deri ne maturim jane tituj qe nje kompani ka qellimin dhe
aftesine pozitive per ti mbajtur deri ne maturim. Keto tituj mbarten me nje kosto te
amortizuar dhe nuk mund te shiten para maturimit, pervec rrethanave te pazakonshme.
Ky klasifikim zbatohet vetem ne titujt e borxhit; nuk zbatohet ne investimet e kapitalit te
vet.

Titujt e borxhit dhe te kapitalit te vet ne dispozicion per shitje mund te shiten per te
plotesuar nevojat per likuiditete dhe nevoja te tjera te nje kompanie.
Titujt e borxhit dhe te kapitalit te vet te klasifikuara ne dispozicion per shitje mbarten ne
pasqyren e bilancit me vleren e drejte te tregut. Te gjitha te ardhurat nga interesat,
dividentet dhe fitimet ose humbjet e realizuara raportohen ne pasqyren e te ardhurave.
Fitimet dhe humbjet e parealizuara perjashtohen nga fitimi por raportohen si nje
komponenet i vecante i kapitalit te aksionereve .

Titujt te tregtueshem te borxhit dhe kapitali te vet jane tituj te blere me qellim shitjen
e tyre ne nje afat te shkurter. Keto tituj maten me vleren e drejte te tregut dhe ne pasqyren
e bilancit listohen si aktive korrente. Fitimet dhe humbjet e parealizuara dhe te realizuara
si dhe te ardhurat nga interesat dhe dividentet raportohen ne pasqyren e te ardhuarave.

KLASIFIKIMI I TITUJVE: EFEKTI NE PASQYRAT FINANCIARE

Klasifikimi i titujve do te ndikoje ne pasqyrat financiare te firmes. Ndikimet e

rendesishme me pasqyrat financiare permblidhen ne tabelen 1:

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 2

Tabela 1
Klasifikimi i Titujve
Te tregtueshme Ne dispozicion per Te mbajtura deri ne
shitje maturim
Pasqyra e Vlere e drejte tregu Vlere e drejte tregu me Kosto te
bilancit ose vlera Fitim/Humbje te amortizueshme
e mbartur: parealizuar ne kapital te
vet
I njohur ne  Dividente  Dividente  Interes
pasqyren e te  Interes  Interes  F/H i realizuar
ardhurave :  F/H i realizuar  F/H i realizuar
 F/H i parealizuar
F/H do te thote fitim/humbje

Manaxhimi vendos klasifikimin e pershtatshem te titujve investues te kompanise ne

kohen e tyre te blerjes, rivlereson kete vendim ne cdo date te pasqyres se bilancit dhe
mund ti transferoje titujt nga nje kategori ne nje tjeter.

SFAS dallon rregullat e meposhtme ne lidhje me transferimet ndermjet portofoleve:

 Titujt e transferuar nga kategoria, titujt e mbajtur deri ne maturim ose ne

dispozicion per shitje ne kategorine titujt e tregtueshem transferohen me vleren e
drejte te tregut dhe cdo fitim apo humbje e parealizuar perfshihet ne pasqyren e te
ardhurave.
 Titujt e borxhit te mbajtura deri ne maturim te transferuara ne kategorine titujt ne
dispozicion per shitje transferohen me nje vlere te drejte tregu dhe cdo fitim apo
humbje e parealizuar regjistrohet drejtperdrejt ne kapital te vet.
 Titujt ne dispozicion per shitje te transferuara ne kategorine titujt e mbajtur deri
ne maturim transferohen me vlere te drejte tregu dhe cdo fitim ose humbje e
parealizuar qendron ne kapital te vet por me pas amortizohet gjate jetes se mbetur
te obligacionit.

Titujt e listuar ne klasifikimet e titujve ne dispozicion per shitje dhe titujve te tregtueshem
matet me FMV (future market value-vlere e ardhshme tregu), keshtu qe ne daten e
pasqyres se bilancit portofoli i investimeve te titujve mund te kete nje vlere mbi koston e
tyre origjinale.

Shembull i Zgjeruar: Demostrimi i Ndikimit te Klasifikimit te Titujve ne Paqyrat

Financiare

Shembulli i meposhtem ilustron aplikimin e metodave kontabile ne trajtimin e titujve te

te tregtueshem, ne titujve ne dispozicion per shitje dhe te titujve te mbajtur deri ne
maturim dhe ndikimet e tyre perkatese ne pasqyrat financiare dhe ne raportet financiare.
Perqendojeni vemendjen tuaj ne faktin se si pasqyrat financiare ndikohen nga klasifikimi
i titujve. Mos u shqetesoni shume per llogaritjet.

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 3

Tebela 2 permban transaksionet per investimet jooperative te bera nga Genco, se bashku
me te dhenat e tregut dhe cmimet ne fund te vitit.

Tabela 2: Te dhenat e tregut dhe te dhenat e tregtare te Genco

2002 2003 2004
Aksione te blera (te shitura) 1,000 (300) 500
Aksione totale: ne fund te vitit 1,000 700 1,200
Cmimi i blerjes $50.00 $50.00
Cmimi i shitjes $30.00
Cmimi i tregut ne fund te vitit 60.00 40.00 60.00
Tituj te mbajtur ne fund te vitit ne kosto 50,000 35,000 60,000
Tituj te mbajtur ne fund te vitit me vlere tregu 60,000 28,000 72,000

Tabela 3 permban te ardhurat vjetore dhe fitimet dhe humbjet e realizuara dhe te
parealizuara te tregtimeve.

Tabela 3: Te dhenat e fitimit nga portofoli te Genco

2002 2003 2004
Dividente totale $1,000 $700 $1,200
Fitime/ humbje te realizuara 0 (6,000) 0
Fitime humbje te parealizuara 10,000 (17,000) 19,000

Shenime te profesorit: Sic do ta shikoni ne paragrafet e ardhshem, fitimet e parealizuara

llogariten me lehtesisht ne dryshimet e rregullimit te vleresimit te tregut (MVA–market
valuation adjustment), qe eshte diferenca midis vleres se tregut dhe kostos se portofolit.
Per shembull, MVA ne 2003 eshte $28,000 – $35,000 = –$7,000. MVA ne 2004 eshte
$72,000 – $60,000 = $12,000. Fitimet/humbjet e parealizuara per 2004 jane te
barabarta me ndryshimin e MVA nga 2003 ne 2004. $12,000 – (–$7,000) = $19,000.

Tabela 4 permban ndikimet e tre metodave raportuese ne pasqyren e te ardhurave para

taksave. Kujtoni qe tre metodat jane virtualisht identike pervecse fitimet dhe humbjet e
parealizuara qe kane lidhje me titutjt e mbajtur per tregtim perfshihen ne pasqyren e te
ardhurave te periudhes korrente. Fitimet dhe humbjet e parealizuara nuk perfshihen per
dy kategorite e tjera, qe rezulton ne te njejtin fitim te raportuar per ato metoda. Per
qellime ilustrimi ne po i trajtojme investimet ne kapital te vet si tituj te mbajtur deri ne
maturim, megjithese ne praktike vetem titujt e borxhit mund te klasifikohen si te mbajtura
deri ne maturim.
Tabela 4
Fitimi i raportuar 2002 2003 2004
Te tregetueshme $11.000 $(22,300) $20,200 (Divid. + i gjithe F/H)
Ne dispozicion per 1,000 (5,300) 1,200 (Divid. + i gjithe F/H e realizuar)
shitje
Te mbajtura deri ne 1,000 (5,300) 1,200 (Divid. + i gjithe F/H e realizuar)
maturim

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 4

Fitimi i raportuar qe rezulton nga titujt e tregtueshem eshte me i paqendrueshem sesa
fitimi i lidhur me titujt ne dispozicion per shitje dhe per titutujt e mbajtur deri ne
maturim.

Tabela 5 permban shifrat e raporuara qe gjenden ne paqyren e bilancit nen tre kategorite.

Tebela 5: Vlerat e mbartura te pasqyres se bilancit per portofolin e Genco

2002 2003 2004
Te tregtueshme $60,000 $28,000 $72,000 (vlere tregu)
Ne dispozicion per shitje 60,000 28,000 72,000 (vlere tregu)
Te mbajtura deri ne maturim 50,000 35,000 60,000 (kosto e amortizueshme )

Per titujt e tregtueshem dhe ne dispozicion per shitje, vlera e mbartur ne pasqyren e
bilancit rregullohet qe te reflektoje ndryshimet ne vleren e tregut te titujve. Fitimet dhe
humbjet e parealizuara raportohen neto nga tatimi i shtyre mbi fitimin, si nje komponent i
vecante i te ardhures neto gjitheperfshirese. Per titujt e mbajtur deri ne maturim nuk ka
rregullime te vleres se mbartur ne pasqyren e bilancit ose fitimit gjitheperfshires.

Ndikimi ne raportet financiare varion. Per te filluar me ilustrimin e disa prej efekteve le te
marrim parasysh rastet e kthimit ne vleren e mbartur (fitimi i raportuar i pjesetuar me
vleren e mbartur ne fillim) te portofolit te gjetur ne tabelen 6.

Tabela 6: Kthimi mbi vleren e librit per Genco

Tituj 2003 2004
Te tregtueshem -37.2% 72.1%
Ne dispozicion per shitje -8.8% 4.3%
Te mbajtur deri ne maturim -10.6% 3.4%

Ne pergjithesi, perfshirja e fitimeve dhe humbjeve te parealizuara nga titujt e

tregetueshem ne pasqyren e te ardhurave dhe ne pasqyren e bilancit do te rezultoje ne
perfundimet me ekstreme. Per shembull, cdo raport qe perfshin fitimin neto do te jete me
i madh (me i vogel) kur provohen fitimet (humbjet) e parealizuara. Megjithese fitimi para
taksave per titujt ne dispozicion per shitje dhe te mbajtura deri ne maturim eshte i njejte,
norma kontabile e kthimit varion sepse fitimet dhe humbjet e parealizuara perfshihen ne
vleren kontabile te titujve sipas metodes per titutjt ne dispozicion per shitje, nderkohe qe
kostoja e titujve perdoret per titutj e mbajtur deri ne maturim.

Efekti i Klasifilimit te Titujve ne Pasqyrat Financiare

Efekti me domethenes i klasifikimit te titujve ne performancen financiare te raportuar te

firmes qe ne pergjithesi shqeteson nje analist eshte rezultati i aftesise se manaxhimit per
te manipuluar fitimet dhe performancen financiare te raportuar duke i riklasifikuar titujt
nga nje kategori ne nje tjeter.

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 5

Per shembull, riklasifikimi i titujve qe jane transferuar nga kategoria ne dispozicion per
shitje ne kategorine te tregtueshme rezulton ne raportimin e fitimit te parealizuar ne
pasqyren te ardhura shpenziemeve . Per shkak se manaxhimi i klasifikon investimet
individualisht, manaxhimi ka mundesi ti levize titujt me fitime te parealizuara ne
klasifikimin te tregtueshme dhe ti njohe fitimet, duke i lene titujt me fitime te
parealizuara ne kategorine ne dispozicion per shitje klasifikim i cili nuk ndikon pasqyren
e te ardhurave .

Ne vendimet investuese dhe financuese te firmes ka nje tjeter efekt me delikat. Sipas
SFAS 115, firmave ju ndalohet te shesin tituj te mbajtur deri ne maturim para maturimit
te tyre, pervecse ne rrethana te jashtezakonshme. Nese firma shet nje titull te mbajtur deri
ne maturim, SFAS 115 kerkon qe ti mbaje pjesen e mbetur te titujve deri ne maturim me
nje cmim tregu dhe jo me kosto. Kjo rrit paqendrueshmerine e aktiveve te raportuara ne
pasqyren e bilancit. Prandaj, vendimet investuese dhe financuese te firmes (p.sh. nese
duhet ti shese titujt per te paguar borxhin) do te influencohen nga pritjet e efekteve
kontabile ne pasqyrat financiare.

Kthimi i Bazuar ne Treg i Investimit (Mark to Market Investement Return)

Shenime te profesorit: Ne kete pjese, MVA eshte akronimi per rregullimin e vleresimit te
tregut.

Tashme ju e dini qe dividentet, interesat dhe fitimet dhe humbjet e realizuara regjistrohen
ne periudhen ne te cilen ato ndodhin. Llogaritja e kthimit te investimit bazuar ne treg
kerkon perfshirjen e fitimit dhe humbjes se parealizuar. Fitimi dhe humbja e parealizuar
zakonisht gjurmohen (ndiqen) nepermjet perdorimit te rregullimit te vleresimit te
tregut (MVA-market valuation adjustment). MVA eshte thjesht diferenca ndermjet
kostos se portofolit te investimit dhe vleres se saj te drejte te tregut (FMV) ne nje date te
dhene te pasqyres se bilancit. Kthimi i bazuar ne treg llogaritet duke shtuar fitimet dhe
humbjet e realizuara, dividentet dhe interesin tek ndryshimi ne MVA nga data e fundit ne
pasqyren e bilancit ne daten aktuale te pasqyres se bilancit. Kjo eshte:

Fitimet (humbjet) e parealizuara = rritja ne MVA

Shembull: llogaritja e kthimit te bazuar ne treg

Universal Insurance Co. raportoi vlerat e meposhtme te librit (kosto), vlerat e tregut
(MV) dhe rregullimet e vleresimit te tregut per investimit e tyre te portofolit per 2003 dhe
2004.

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 6

Tabela 7: Gjendja dhe MVA e portofolit te raportuar te Universal Insurance
2003 2004
Kosto MV MVA Kosto MV MVA
Te mbajtura deri ne maturim $356 $391 $35 $377 $426 $49
Ne dispozicion per shitje 323 301 (22) 298 308 10
Tituj te tregetueshem 155 172 17 214 237 23

Per me teper, Universal siguroi kthimet e raportuara (realizuara) te meposhtme per 2004:

Tebela 8: fitimi nga investimi i raportuar nga Universal

Te mbajtura Ne dispozicion Te tregetueshme Totali
deri ne maturim per shitje
Fitim nga dividente dhe $39 $33 $12 $84
interesi
Fitime ose humbje te 5 (11) 14 8
realizuara
Fitimi i raportuar $44 $22 $26 $92

Llogarisni kthimin e bazuar ne treg ne total dhe per cdo klasifikim titulli.

Pergjigje:

Tabela 9:
Te mbajtura Ne dispozicion Te tregetueshme Totali
deri ne maturim per shitje
Fitimi i raportuar $44 $22 $26 $92
Ndryshimi ne MVA 14 32 6 52
Kthimi i bazuar ne treg $58 $54 $32 $144

Kthimi total i raportuar i portofolit te Universal eshte $92. Kthimi i bazuar ne treg eshte
$144. Diferenca eshte per shkak te fitimeve te parealizuara me te cilat u perball cdo
kategori e investimit gjate 2004. Nese keto portofole do te kishin patur humbje, kthimi i
bazuar ne treg do te kishte qene me i vogel sesa kthimi i raportuar.

Kontabiliteti per Investimet Nderkorporative

Perqindja e pronesise perdoret zakonisht si nje guide praktike per te percaktuar

influencen ose kontrollin per qellime te raportimit financiar. Tabela 10 permban
udhezimet e perdorura per te percaktuar se cila metode raportuese kerkohet per
investimet nderkorporative. Vini re qe keto jane vetem udhezime;
FASB ka propozuar nje perkufizim te modifikuar per te bere dallimin midis kontrollit
efektiv dhe kontrolit ligjor, i cili duhet te miratohet. Megjithate, dallimi konceptual per te

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 7

dalluar metodat raportuese perqendrohet ne shkallen ne te cilen firma ne te cilen
investohet (filiali) eshte pjese integrale e investitorit (prindit).

Tabela 10: Udhezimet e FASB per Kontabilitetin per Investimet

Pronesia Kriteri (shkalla e influences) Kategorizimi Metoda
Me pak se 20% Nuk ka nje influence Interesa pasive Kosto ose vlere e
sinjifikante minoritare tregut
20-50% Influence me sinjifikante Interesa aktive Kapitali i vet
minoritare
Me shume se 50% Kontroll Interesa Konsolidimi
kontrolluese
Joint venture Ndarje e krontrollit Joint venture Konsolidimi
proporcional

Kosto ose vlera e tregut Pronesia e me pak sesa 20% zakonisht shihet si nje interes jo
kontrollues dhe dy firmat trajtohen si njesi te ndara. Metodat e kostos ose vleres se tregut
te pershkruara ne diskutimet e meparshme perdoren per qellime te raportimit financiar ne
keto raste.

Metoda e kapitalit te vet. Metoda e kapitalit te vet perdoret kur investitori ka nje interes
jo kontrollues por mund te influencoje ne menyre sinjifikative ne vendimet e firmes
aksionet e se ciles zoterohen. Testi kritik per perdorimin e metodes se kapitalit te vet
perfshin ceshtjen e influenses sinjifikative. Sipas perkufizimit te FASB kjo do te thote:

1. Te pakten 20% e pronesise dhe/ose

2. Influence sinjifikative mbi vendimet operative, investuese dhe financuese te
manaxhimit te firmes ne te cilen eshte investuar (p.sh., mund te kesh nje influence
te rendesishme edhe me vetem 10% te pronesise).

Perdorimi i metodes se kapitalit te vet nuk lejohet edhe kur niveli i pronesise eshte me
shume se 20%, nese nuk plotesohet ndonjeri nga kushtet e meposhtme:

 Investitori nuk mund ta ushtroje influencen e tij mbi firmen ne te cilen ka

investuar per shkak te ceshtjeve gjyqesore te pa zgjidhura midis dy njesive.
 Investitori nuk eshte ne gjendje te ushtroje te drejten e votes ose ne rast te kundert
te influencoje manaxhimin e firmes ne te cilen ka investuar per shkak te
kufizimeve, si nje marreveshje “standstill”.
 Nje shumice aksioneresh kontrollojne operacionet e investitorit.
 Ka faktore te tjere qe tregojne mungesen e influences nga ana e investitorit, si per
shembull mungesa vendeve ne bordin e drejtoreve.

Sipas metodes se kapitalit te vet, pjesa e perpjesetuar e fitimit te firmes ne te cilen eshte
investuar perfshihet ne pasqyren e te ardhurave te kompanise investuese. Fitimi i
raportuar i kompanise nuk ndikohet nga ndryshimet ne vleren e tregut te firmes ku eshte
investuar vetem nese renia e cmimit konsiderohet e perhershme ose humbjet e realizuara
shkaktohen nga shitja e investimit. Metoda e raportimit te kapitalit te vet duhet te

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 8

perdoret nese influenca e rendesishme eshte e pranishme edhe pse pronesia eshte me pak
sesa 20%.

Metoda e konsolidimit. Sipas SFAS 94, pronesia direkte ose indirekte e mbi 50% te
aksioneve votuese kerkon qe kompania prind te perdore raportimin e konsoliduar.
Raportimi i konsoliduar rezulton ne dy firma qe paraqiten si nje njesi ekonomike edhe
pse firmat mund te jene dy njesi ligjore te vecanta. I gjithe fitimi i filialit (minus cdo
interes minoriteti) raportohet ne pasqyren e te ardhurave te prindit. Sipas SFAS 94 ka dy
perjashtime:

(1) Nese kontrolli eshte i perkohshem dhe

(2) Nese ekzistojne barrierat ndaj kontrollit, si p.sh., nderhyrja qeveritare, falimentimi,
trazirat civile, ose nese perfshihet nje monedhe e pakonvertueshme. Keto perjashtime
ekzistojne per te pershtatur situatat ne te cilat prindi nuk mund te perdore aktivet e filialit
ose te kontrolloje veprimet e tij.

Konsolidimi i perpjesetuar (propocional). Metoda e raportimit te konsolidimit te

perpjesetuar (ose pro rata) ekziston sepse metoda e kapitalit te vet mund te mos perfshije
ne menyre efektive karakteristikat e kthim- risk te investimint ne filialet e
pakonsoliduara. Kjo metode nuk perdoret gjeresisht, por Standartet Kontabile
Nderkombetare (IAS - International Accounting Standards) 31 ia rekomandojne
konsolidimin e perpjesetuar te gjitha njesive te kontrolluara bashke.
U.S. GAAP nuk e specifikon pershtatjen e kesaj metode edhe pse ajo perdoret
pergjithesisht ne industrine e ndertimit. Nese perdoret kjo metode, fitimi neto dhe kapitali
i vet i raportuar do te jene njesoj si me metoden e kapitalit te vet. Megjithate, ndryshe nga
metoda e kapitalit te vet, prindi e raporton pjesen e aktiveve dhe detyrimeve te zoteruara
ne filial.

Shenime te profesorit:Tani ne do te diskutojme efektet e metodave te ndryshme financiare

ne pasqyrat financiare dhe raportet financiare. Efektet e metodes se kostos ne pasqyren
financiare dhe ne raportin financiar u diskutuan ne seksionet e meparshme.

METODA E KAPITALIT TE VET

Metoda e kapitalit te vet lejon qe firma investuese te perfshije ne fitimin e saj nje pjese te
perpjesetuar te fitimit te firmes ne te cilen eshte investuar, pavaresisht nese fitimet merren
me te vertete (p.sh., firma ne te cilen investohet i paguan ose jo fitimet si dividente).
Investitori gjithashtu raporton nje pjese te perpjesetuar ne aktivet neto te firmes ne te
cilen investohet.
Sipas metodes se kapitalit, vlerat e tregut injorohen, por per qellime te analizes vlerat e
tregut mund te krahasohen me sasine e mbartur sipas metodes se kapitalit te vet. Eshte e
qarte qe vlerat e tregut jane nje indikator me i mire i vleres.

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 9

Shembull: Implementimi i metodes se kapitalit te vet

Supozoni informacionin e meposhtem:

 Ne 31 Dhjetor 2002, Kompania P (p.sh., kompania prind) investon $1,000 ne

kompanine S (filiali) duke zoteruar 30% te aksioneve te kompanise S.
 Gjate 2003 kompania S fiton $400 dhe paguan $100 dividente.
 Gjate 2004 kompania S fiton $600 dhe paguan $150 dividente.

Llogarisni investimin ne kompanine S te raporotuar nga kompania P ne pasqyren e

bilancit, fitimin e raportuar dhe flukset monetare.

Pergjigje:
Duke perdorur metoden e kapitalit te vet per 2003, kompania P do te:

 Njohe ne pasqyren e saj te te ardhurave $120 = ($400 x 0.3) si te ardhura te

investimi ne kapital te vet te kompanise S.
 Rrise investimin ne llogarine e kompanise S nje llogari aktive investimi ne
pasqyren e bilancit nga $1000 ne $1,120 per te reflektuar aksionet e saj ne aktivet
neto te kompanise S.
 Marre $30 dividente ne para nga kompania S dhe do ta reduktoje investimin ne
kompanine S me te njejten sasi per te reflektuar renien ne aktivet neto te
kompanise S per shkak te pagimit te dividenteve.

Ne fund te 2003, vlera e mbartur e kompanise S ne pasqyren e bilancit te kompanise P do

te jete investimi origjinal prej $1,000 + pjesen e perpjestuar te fitimeve te kompanise S
prej $120 – dividentet e marre prej $30 = $1,090.
Per 2004 kompania P do te njohe nje fitim prej $180 = ($600 x 0.3) dhe do ta rrise
investimin me $180. Gjithashtu P do te marre dividente prej $45 ($150 x 0.3) dhe do ta
zvogeloje llogarine e investimeve me $45. Keshtu qe, ne fund te 2004, vlera e mbartur e
kompanise S ne pasqyren e bilancit te kompanise P do te jete $1,225 ($1,090 per
balancen e mbartur nga 2003 + $180 pjesen e perpjesetuar te fitimeve te kompanise S –
dividentet e marre prej $45.

Metoda e kapitalit te vet vs. Motodes se kostos: Efekti mbi raportet

Si nje permbledhje, sipas metodes se kapitalit te vet Kompania P do te raportoje:

Tabela 11: kontabiliteti i metodes se kapitalit te vet

Viti Investimi ne kompanine S Fitimi i raportuar Cash Flow
2002 $1,000
2003 1,090 $120 $30
2004 1,225 180 45

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 10

Per qellime te krahasimit, vini re se cfare do te ndodhte nese kompania P do te kishte
perdorur metoden e kostos. Investimi mbartet me vleren e tij kontabile origjinale prej
$1,000 dhe dividentet e marre raportohen si fitim.

Tabela 12: kontabilizimi i metodes se kostos

Viti Investimi ne kompanine S Fitimi i raportuar Cash Flow
2002 $1,000
2003 1,000 $30 $30
2004 1,000 45 45

Ajo qe duhet te kuptojme eshte qe me metoden e kapitalit te vet, per aq kohe sa filiali ka
fitime pozitive dhe paguan me pak se 100% te fitimeve te saj si dividente, atehere
kompania P do te raportoje fitim me te larte, por flukset monetare do te jene te njejta.
Prandaj, raportet e mbulimit te interesit dhe kthimi mbi investimin do te jete me i larte
kur perdorim metoden e kapitalit te vet. Raportet e leves financiare te kompanise prind do
te permiresohen per shkak te rritjes se aktiveve dhe te kapitalit te vet, por sasia e borxhit
nuk do te ndikohet.

Nese kompania S do te raportonte humbje, kompania P do te duhej te regjistronte

llogarine e investimeve (por jo nen 0) dhe te njihte pjesen e saj te humbjes ne fitimin
neto. Keshtu qe mundesia e manaxhimit te fitimeve—nje firme qe blen aksione te nje
firme jo fitimprurese mund te perpiqet ta mbaje pronesine e perpjesetuar nen 20% (ne
kete menyre ajo nuk eshte e detyruar ta njohe humbjen). Ka disa prova qe firmat i vijne
verdalle kufirit te 20 perqindeshit per te marre trajtimin kontabel te deshiruar.
Perdorimi i metodes se kapitalit te vet ka vlere kur fitimi i pashperndare i firmes ne te
cilen investohet eshte duke u rritur.

Perdorimi i metodes se kapitalit te vet rezulton ne nje supozim qe fitimet e pashperdara te

firmes ne te cilen investohet (fitim minus dividente) eventualisht do ti shtohen firmes
investuese. Ne rastet ne te cilat ky supozim eshte i pasigurt, analistet duhet te
rregullojne fitimet e kapitalit te vet me nje baze kostoje duke perfshire vetem dividentet
aktuale te marre.

Metoda e Konsolidimit

Ne nje grup pasqyrash financiare te konsoliduara cdo llogari perbehet nga shuma e
llogarive korresponduese nga secila nga firmat individuale minus cdo transaksion
ndermjet kompanive.

Le te bejme nje shembull duke perdorur metoden e konsolidimit.

Tabela 13: Kontabilizimi i metodes se konsoliduar

Pasqyrat e bilancit para blerjes

31 Dhjetor 2003 Kompania P Kompania S
Aktive korrente $48,000 $16,000

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 11

Aktive te tjera 32,000 8,000
Totali $80,000 $24,000

Detyrime korrente $40,000 $14,000

Aksione te zakonshme 28,000 6,000
Fitime te pashperndara 12,000 4,000
Totali $80,000 $24,000

Supozoni qe ne 31 Dhjetor 2003 kompania P blen 80% te aksioneve te zakonshme te

kompanise S,duke ju paguar $8,000 ne para ne dore aksionereve te kompanise S. Dy
pasqyrat e meposhtme te bilancit krahasojne metoden e kosolidimit dhe metoden e
kapitalit te vet per kontabilizimin e ketij transaksioni.

Tabela 14: Metoda e konsolidimit vs. Metodes se kapitalit te vet

Pasqyra e bilancit per kompanine P pas blerjes

31 Dhjetor 2003 E konsoliduar Metoda e kapitalit
Aktive korrente $56,000 $40,000
Investim ne S 8,000
Aktive te tjera 40,000 32,000
Totali $96,000 $80,000

Detyrime korrente $54,000 $40,000

Interesi i minoritetit 2,000
Aksione te zakonshme 28,000 28,000
Fitime te pashperndara 12,000 12,000
Totali $96,000 $80,000

Vini re qe sipas te dyja metodave aktivet korrente do te jene vlera origjinale minus parate
e perdorura ne investim. Sipas metodes se konsolidimit gjendja e mjeteve monetare eshte
e barabarte me $48,000 + $16,000 - $8,000 = $56,000. Sipas metodes se kapitalit te vet
gjendja e mjeteve monetare eshte $48,000 - $8,000 = $40,000.

Gjeja me e rendesishme per tu njohur eshte qe gati te gjitha llogarite e pasqyres se

bilancit jane te ndryshme midis dy metodave, pervec aksioneve te zakonshme dhe
fitimeve te pashperndara (qe jane te ngjyrosura ne tabelen 14). Shumica e llogarive te
pasqyres se bilancit do te jene me te medha sipas metodes se konsolidimit, duke perfshire
edhe aktivet totale dhe detyrimet.
Megjithese sipas metodes se konsolidimit te gjitha llogarite e aktiveve dhe detyrimeve te
filialit i shtohen llogarive te prindit, kompania prind nuk i “zoteron” (ka ne pronesi) te
gjitha keto aktive dhe detyrime—prindi zoteron vetem 80% dhe 20% i mbetur zoterohet
nga investitoret e tjere. Kjo diference kontabilizohet si nje detyrim, duke perdorur
llogarine e interesit te minoritetit dhe llogaritet (1-pronesia e prindit) shumezim vleren
neto te filialit. Ne shembullin tone kjo eshte:

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 12

interesi i minoritetit = (1 - 0.80) x ($24,000 - $14,000) = $2,000

Tani supozoni qe kemi informacionin e meposhtem rreth fitimit individual te kompanise

P dhe S.

Tabela 15: te dhenat e fitimi te kompanise P dhe S

Pasqyra e te ardhurave
Kompania P Kompania S
Te ardhurat $60,000 $20,000
Shpenzimet 40,000 16,000
Fitimi neto $20,000 $4,000
Dividente $1,000

Dy pasqyrat e meposhtme te te ardhurave krahasojne metoden e konsolidimit me

metoden e kapitalit te vet per kompanine prind:

Tabela 16: Pasqyrat e te ardhurave sipas metodes se konsoliduar dhe metodes se kapitalit
te vet

Pasqyra e te ardhurave
E konsoliduar Metoda e kapitalit te vet
Te ardhurat $80,000 $60,000
Shpenzimet 56,000 40,000
Fitimi operativ $24,000 $20,000
Interesat e kontrollit ne S 3,200
Interesi i minoritetit (800)
Fitimi neto $23,200 $23,200

Perseri, vini re qe cdo ze i pasqyres se te ardhurave eshte i ndryshem midis dy metodave

pervec fitimit neto (i ngjyrosur ne tabelen 16). Ne vecanti shitjet jane me te medha sipas
metodes se konsoliduar. Gjithashtu vini re qe llogaria e interesit te minoritetit ne
pasqyren e te ardhurave me metoden e konsoliduar reflekton faktin qe edhe pse kompania
prind e ka perfshire te gjithe fitimin e filialit ne pasqyren e konsoliduar, interesat e
minoritetit kane nje pretendim prej 20% te asaj shume: (1 – 0.8) x $4,000 = $800.

Metoda e konsolidimit vs. Metodes se kapitalit te vet: Efekti mbi raportet financiare

Metoda e konsolidimit dhe e kapitalit te vet rezultojne ne te njejten shume te fitimit neto
dhe ne te njejten shume te kapital te vet, por ndryshojne ne dy menyra te rendesishme:

 Konsolidimi rezulton ne te gjitha aktivet, detyrimet, te ardhurat, shpenzimet dhe

flukset monetare te filialit te cilat i shtohen atyre te investitorit. Interesi i
minoritetit zbritet. Aktivitetet operative, investuese dhe financuese te filialit
ndikojne virtualisht cdo llogari ne pasqyrat e konsoliduara. Flukset monetare te

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 13

 kompanise prind perjashtojne ato ndermjet kompanise prind dhe kompanise ne te
cilen eshte investuar por perfshijne gjithe te tjerat.
 Metoda e kapitalit te vet raporton vetem pjesen e fitimit neto dhe aktiveve te
prindit, duke e perfshire ate si kapital te vet ne fitimet e filialit dhe investimet ne
filial. Prandaj, nga rezultatet e firmes ne te cilen investohet ndikohen vetem
llogaria e investimeve dhe fitimi neto. Per me teper, sipas metodes se kapitalit, ne
flukset monetare te kompanise prind perfshihen vetem flukset e kapitalit ndermjet
kompanise prind dhe kompanise ne te cilen eshte investuar (sic jane dividentet).

Tabela 17 tregon ndryshimet ne disa raporte celes midis metodes se kapitalit te vet dhe
metodes se kosolidimit, duke perdorur te dhenat nga shembulli.

Tabela 17: Krahasimi i raporteve me metoden e konsolidimit vs. metodes se kapitalit te

vet
Raporti Metoda e konsolidimit Metoda e kapitalit te vet
Kthimi mbi kapital 58% 58%
Kthimi mbi aktive 24% 29%
Marzhi i fitimit neto 29% 39%
Borxh mbi kapital te vet 1.4 1.0

ROE do te jete e njejte sepse fitimi neto dhe kapitalit i vet jane njesoj sipas te dyja
metodave. Ne pergjithesi, nese filiali eshte fitimprures metoda e kapitalit te vet do te
raportoje rezultate me te mira sesa metoda e konsolidimit. Per shembull, ROA do te jete
me e madhe me metoden e kapitalit te vet sepse aktivet e raportuara jane me te ulta sesa
me metoden e konsolidimit. Marzhi i fitimit neto gjithashtu do te jete me i larte sepse
shitjet jane me te ulta me metoden e kapitalit te vet. Si perfundim, raportet e leves
financiare do te jene me te ulta me metoden e kapitalit te vet sepse me metoden e
konsolidimit, kapitali i vet eshte i njejte por aktivet dhe detyrimet jane me te medha.

Metoda e konsolidimit te perpjesetuar (Joint Ventures)

Joint ventures mund te ndodhin per shume arsye dhe mund te marrin forma te ndryshme
ligjore, operative dhe kontabile. Ne shume raste pasqyrat financiare kane nevoje per
rregullime per te reflektuar me mire substancen ekonomike te joint venture.

Disa joint venture jane vetem marreveshje kontraktuale dhe nuk kerkojne emetimin e
kapitalit te vet te ri. Cdo pale raporton per aktivet, detyrimet, te ardhurat dhe shpenzimet
e veta vecmas, keshtu qe nuk ka probleme te reja kontabile ose analitike. Joint venture te
tjera rezultojne ne pronesi te zakonshme aktive por nuk fillojne nje njesi te vecante. Cdo
pale njeh pjesen e saj te aksioneve te zakonshme, detyrimeve, te ardhurave, shpenzimeve
dhe fitimit te operacioneve te perbashketa ne pasqyrat e veta financiare. Perseri, nuk ka
probleme te reja kontabile ose analitike.

Megjithate, ne shume raste joint venture eshte nje njesi e vecante e krijuar nga
kontribuimi i kapitalit nga dy ose me shume pale. Ne keto raste joint venture pergatit
pasqyrat e veta financiare dhe llogarine e investitorit per interesin e tyre ne joint venture

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 14

duke perdorur metoden e kapitalit te vet. Nese metoda e kapitalit te vet perdoret per te
kontabilizuar per nje joint venture investitori do te raportoje vetem nje pjese te
perpjesetuar te fitimit neto dhe te aktiveve neto ne joint venture. Kryesore eshte qe
metoda e kapitalit te vet rezulton ne me pak sesa nje informacion i plote rreth aktiveve,
detyrimeve, te ardhurave dhe shpenzimeve totale te nje joint venture, e cila mund te jete
pjese integrale e prindit po aq sa cilido filial i zoteruar plotesisht.

Kontabilizimi i konsolidimit te perpjesetuar per joint ventures ju siguron perdoruesve

te pasqyrave financiare nje informacion me te mire. Kur raportohet perdorimi i metodes
se konsolidimit te perpjesetuar perfshihen aksionet e kompanise prind per cdo aktiv dhe
detyrim. Vetem kapitali i aksionereve do te jete i njejte sipas metodes se konsolidimit te
prepjesetuar dhe metodes se kapitalit te vet. Gjithashtu ne pasqyren e saj te te ardhurave
kompania prind do te perfshije pjesen e saj te te ardhurave dhe shpenzimeve te joint
venture. Fitimi neto nuk do te ndikohet, por shume raporte financiare do te ndryshojne.

Konsolidimi i perpjesetuar nuk eshte nje kerkese e U.S. GAAP, megjithese eshte
pranuar nga IAS 31. Analistet mund te perdorin konsilidimin e perpjesetuar ne nje firme
e cila aktualisht kontabilizohet duke perdorur metoden e kapitalit te vet ne qofte se
analistet besojne se ekziston nje lidhje me e forte midis dy firmave sesa le te kuptohet nga
perqindja e pronesise.

Nje joint venture eshte nje shembull tipik ku ka me shume mundesi te perdorni
konsolidimin e perpjesetuar. Nje konsolidim i perpjesetuar do t’ju coje ne te njejtat
rezultate me nje konsolidim normal pervecse nuk ka llogaritje te interesit te minoritetit.
Ju thjesht shtoni pjesen e perpjesetuar te prindit ne te gjitha llogarite neto nga transfertat e
nderkorporatave. Edhe nje here, mos i mblidhni llogarite e kapitalit te vet se bashku.

Shembull: Konsolidimi i Perpjesetuar

Supozoni qe kompania P zoteron 30% te nje joint venture (JV) dhe secila kompani
raporton informacionin financiar te treguar ne tabelen 18 (vini re qe pasqyrat e
kompanise P i perfshijne joint venture dhe jane pergatitur duke perdorur metoden e
kapitalit te vet):

Tabela 18: Informacioni financiar i kompanise prind dhe i joint venture duke perdorur
metoden e kapitalit te vet

Pasqyrat e te ardhurave Kompania P (e konsoliduar) JV

Te ardhurat $5,000 $800
Fitimi nga JV 12
Kosto e mallrave te shitura 2,000 560
Shpenzime shitje dhe administrative 400 104
Shpenzime interesi 100 68
Fitimet para taksave $2,512 $68
Taksa (40% e $2,500) 1,000 27
Fitimi neto $1,512 $41

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 15

Pasqyrat e bilancit Kompania P JV
Mjete monetare $500 $80
Inventare 1,000 200
Llogari te arketueshme 1,500 200
Toke, fabrike dhe makineri 1,400 720
Investimi ne JV** 60
Totali $4,460 $1,200

Llogari te pagueshme $1,000 $320

Borxh afat gjate 1,000 680
Kapital i vet 2,460 200
Totali $4,460 $1,200
* Kapitali i vet ne JV = $12 = 0.3 x $41 = (perqindja e pronesise) x fitimi neto i JV
* Investimi ne JV = $60 = 0.3 x $200 = (perqindja e pronesise) x kapitali i vet i JV

Per te rregulluar pasqyrat per kompanine P ne metoden e konsolidimit te perpjesetuar, me

tej ne supozojme qe kompania prind blen 40% te output-it te JV dhe ne fund te vitit JV ka
nje llogari te arketueshme nga kompania P prej $40.

Tabela 19: Konsolidimi i Perpjesetuar

Pasqyra e te ardhurave—Kompania P Llogaritjet

Te ardhurat $5,144 = $5,000 + (0.3 x $800)-(0.3 x 0.4 x $800)1
Kosto e mallrave te shitura 2,072 = $2,000 + (0.3 x $560) - (0.3 x 0.4 x $560)
Shpenzime shitje dhe admin. 431 = $400 + (0.3 x $104)
Shpenzime interesi 120 = $100 + (0.3 x $68)
Fitimet para taksave $2,521
Taksa (40% e $2,500) 1,008 = $1,000 + (0.3x$27)
Fitimi neto $1,513 (nje gabim i lehte rrumbullakosje)2

Pasqyra e bilancit—Kompania P Llogaritjet

Mjete monetare $524 = $500 + (0.3 x $80)
Inventare 1,060 = $1,000 + (0.3 x $200)
Llogari te arketueshme 1,548 = $1,500 + [0.3 x ($200-40)]
Toke, fabrike dhe makineri 1,616 = $1,400 + (0.3 x $720)
Totali $4,748
Llogari te pagueshme $1,084 = $1,000 + [0.3 x ($320-40)]
Borxh afat gjate 1,204 = $1,000 + (0.3 x $680)
Kapital i vet 2,4602
Totali $4,748
1
Vini re menyren se si eliminohen transaksionet ndermjet kompanive. Ne vecanti te
ardhurat dhe kostoja e mallrave te shitura (COGS) zvogelohen te dyja me vleren e
perpjesetuar te transaksioneve ndermjet kompanive (nje menyre e mire per ta menduar
kete eshte qe e ardhura per nje kompani eshte COGS per kompanine tjeter) dhe llogarite e

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 16

arketueshme dhe llogarite e pagueshme rregullohen nga vlera e perpjesetuar e
transaksioneve ndermjet kompanive.
2
Vini re qe perdorimi i metodes se duhur te konsolidimit rezulton ne te njejtin fitim neto
dhe kapital te vet si metoda e kapitalit te vet.

Efekti mbi raportet mbidis metodes se konsolidimit te perpjesetuar dhe metodes se

kapitalit te vet eshte i njejte me ate te konsolidimit dhe te kapitalit te vet. Fitimi neto dhe
totali i kapitalit te vet jane te njejta, qe do te thote qe ROE eshte e njejte. Megjithate, nese
njesia eshte fitimprurese metoda e kapitalit te vet do te raportoje rezultate me te
favorshme per marzhin e fitimit neto, ROA dhe borxh mbi kapital te vet.

TE DHENAT E SEGMENTIT

Shenime te profesorit: Kushtojini nje rendesi te vecante ngjashmerive dhe ndryshimeve te

perkufizimeve, perdorimeve dhe kufuzimeve sipas U.S. dhe standarteve nderkombetare.

Segmentet e raportueshme dhe segmentet e biznesit

Kompanite me me shume sesa nje linje biznesi paraqesin sfida per analistet financiare.
Grumbullimi i njesive me struktura financiare, operacione, risqe dhe profile performance
te ndryshme fshehin karakteristikat e cdo segmenti. SFAS 131, Shenimet Shqeruese Rreth
Segmenteve te nje Sipermarrje dhe Informacion i Lidhur me Te dhe IAS 14 kerkojne ti
kalojne disa nga keto probleme.

U.S GAAP nuk e perkufizon saktesisht nje “segment”. Megjithate, nje segment i
raportueshem, sic perkufizohet ne SFAS 131, eshte komponent i nje sipermarrjeje qe ka
te pakten 10% te njerit nga elementet e meposhtem :

 Te ardhurave.
 Fitimit ose humbjes operative.
 Aktiveve te identifikueshme

Kompanive ju kerkohet qe per te gjitha segmentet e raportueshme te perfshijne dy zerat e

meposhtem.

 Ndonje mates i perfitueshmerise, zakonisht fitimi operativ.

 Aktivet e identifikueshme.

Kompanive ju kerkohet gjithashtu qe te perfshijne shtate zerat e meposhtem nese ato

raportojne tek vendimmarresit kryesore te kompansie:

 Shitjet ndersegmentale dhe shitjet drejt konsumatoreve jo filiale.

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 17

  Te ardhurat dhe shpenzimet e interesit.
 Shpenzime te lidhura me zhvleresimin, amortizimin ose shterimin.
 Zera te pazakonte ose te jashtezakonshem.
 Shpenzime tatimi mbi fitimin.
 Shpenzime kapitale (investimet).
 Fitim nga investimet dhe investimet e bera ne aksione te kompanive te tjera.

Per me teper, shenimet shoqeruese gjeografike perfshijne te ardhura nga klientet e

jashtem dhe aktive afat gjata te bera ne kompanine vendase dhe te gjitha segmenteve te
firmes ne shtete te huaja, duke perfshire identifikimin e cdo informacioni material nga nje
shtet i huaj i vetem. Kompanite gjithashtu duhet te raportojne shitjet mbi 10% ndaj cilitdo
konsumatori. Gjithashtu, atyre ju kerkohet te perfshijne nese 10% e shitjeve vjen nga
cilado agjensi qeveritare vendase ose qeveri e huaj.

Kerkesat e shenimeve shoqeruese te IAS 14 per ate qe ajo e quan segmentet e biznesit
jane te ngjashme me ato te SFAS 131 plus sa vijon:

 Detyrimet nga segmenti operues (te cilat e mundesojne analistin te llogarise

ROE).
 Matjet e perfitueshmerise nga segmentet gjeografike.

Nje ndryshim i rendesishem ndermjet SFAS 131 dhe IAS 14 eshte qe IAS 14 kerkon qe
te dhenat e segmentit te raportohen duke perdorur te njejtat standarte kontabile te
perdorura ne pasqyrat e konsoliduara (p.sh. IAS GAAP). Sipas SFAS 131, per te
raportuar te dhenat e segmentit mund te perdoren metoda te ndryshme kontabile, te
pajisur me nje bashkerendim te U.S. GAAP te perfshire ne raportim.

Perdorimet e te dhenave te segmentit

Sekreti i raportimit te segmentit eshte percaktimi i segmenteve te biznesit. Segmentet

mund e percaktohen nga koncepti i qendres se fitimit ose nga ngjashmerite ne produkt,
proceset e prodhimit, tregje ose metodat e tregtimit.

Nje nga perdorimet me te mira te te dhenave te segmentit eshte per te llogaritur trendat.
Per aq kohe sa llogaritjet jane te qendrueshme nga periudha ne periudhe, trendat mund te
krahasohen me rezultatet e kompanive te tjera ne te njejtin biznes dhe me segmente te
tjera te ngjashme ne biznese te tjera per te siguruar nje informacion te dobishem rreth
performances relative.

Te dhenat e segmentit e lejojne nje analist te kuptoje me mire operacionet e nje kompanie
dhe ne kete menyre te permiresoje parashikimet ne shitjet dhe fitimet. Provat empirike te
koheve te fundit tregojne qe kujdesi ne parashikim eshte permiresuar qe nga prezantimi i
SFAS 131.
Raportimi i nje segmenti ne nje baze gjeografike siguron nje informacion me te kufizuar,
por trendat jane akoma me te rendesishme kur kombinohen me projektimet ekonomike

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 18

per rajone specifike. Informacioni nga segmentet gjeografike mund te perdoret gjithashtu
per te ekzaminuar ndikimet e ndryshimeve ne kurset e kembimit.

Ne praktike, shumica e analisteve i bejne parashikimet e tyre duke perdorur te dhenat e

segmentit, sidomos nese firma operon ne industri te ndryshme. Te dhenat e segmentit
sigurojne informacion rreth burimeve te rritjes se shitjeve dhe fitimeve dhe ndihmon per
te vleresuar performancen e ardhshme.

Kufizimet e te dhenave te segmentit

Dobesite qe kane lidhje me kerkesat e raportimit te segmentit perfshijne:

 Mungesa e informacinit te detajuar sipas U.S. GAAP e ben te veshtire llogaritjen

e disa raporteve. Fitimi operativ llogaritet perpara pagesave te interesit, gje e cila
mund te shtremberoje disa raporte te perfitueshmerise. Vini re qe shenimet
shoqeruese rreth detyrimeve te segmentit jane te kerkura vetem in IFRS.
 Llogaritja e fitimit te segmentit mund te ndikohet nga transferimet ndermjet
kompanive dhe vendosja e cmimeve te transferimit.
 Mungesa e te dhenave te flukseve monetare te segmentit mund ta pengoje
analizen. Shperndarja e burimeve ne segmentet e ndryshme llogaritet keq per
shkak te ndryshimeve ne aktive.
 Efektet e kurseve te kembimit, zerat ciklike dhe te jashtezakonshem dhe zerave te
jashtezakonshem mund te shtremberojne te dhenat e segmentit dhe te rrisin
veshtiresine e analizes se te dhenave te segmentit.

ANALIZA E SHENIMEVE SHOQERUESE TE TE DHENAVE TE SEGMENTIT

Shenime te profesorit: Ky shembull gjitheperfshires ilustron analizen e te dhenave te

segmentit te kompanise 3M nga 1998 deri 2002. Ketu mbulohen gati te gjitha konceptet
kyce ne analizen e segmentit te biznesit.

Analiza e te dhenave te segmentit te biznesit

Tabela 20 permban informacionin e segmentit te biznesit te raportuar nga kompania 3M

per periudhat 1998 deri 2002.

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 19

Tabela 20: Informacioni i segmentit te biznesit 3M
Zhvleresimi
Informacioni i Shitjet Fitimi Shpenzime
Viti Aktivet dhe
segmentit te biznesit neto operativ kapitali
amortizimi
Industrial 2002 $3,225 $563 $2,155 $154 $144
2001 3,199 518 2,134 185 191
2000 3,525 641 2,392 213 214
1999 3,409 612 2,357 220 202
1998 3,372 561 2,394 199 281
Transporti 2002 3,840 915 3,526 212 161
2001 3,526 695 2,621 238 208
2000 3,518 783 2,741 186 239
1999 3,234 675 2,673 140 199
1998 3,025 532 2,652 170 336
Kujdesi shendetsor 2002 3,560 900 2,409 171 183
2001 3,301 753 2,190 187 171
2000 3,007 675 2,025 188 189
1999 3,138 680 2,076 203 189
1998 3,102 571 2,168 161 225
Konsumatori dhe 2002 2,792 514 1,519 118 100
zyra 2001 2,817 454 1,588 127 114
2000 2,951 434 1,711 101 134
1999 2,705 401 1,589 118 123
1998 2,624 398 1,614 136 182
Elektro dhe 2002 1,914 265 1,670 139 80
komunikacionet 2001 2,171 218 1,807 157 132
2000 2,467 404 1,961 158 208
1999 2,017 402 1,359 130 194
1998 1,743 263 1,177 111 225
Materiale 2002 953 136 1,221 94 87
specialitetesh 2001 1,022 141 1,208 97 136
2000 1,197 57 1,230 144 131
1999 1,194 185 1,323 79 143
1998 1,133 194 1,112 66 188
Korporate dhe te 2002 48 (247) 2,829 66 8
pacaktuara 2001 18 (506) 3,058 98 28
2000 34 64 2,462 35 0
1999 51 1 2,519 10 0
1998 95 (480) 3,036 23 16
Kompania totale 2002 16,332 3,046 15,329 954 763
2001 16,054 2,273 14,606 1,089 980
2000 16,699 3,058 14,522 1,025 1,115
1999 15,748 2,956 13,896 900 1,050
1998 15,094 2,039 14,153 866 1,453

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 20

Tabela 21 permban trendat e te dhenave nga 1998 deri 2002 per cdo segment raportues.
Dy kolonat e fundit permbajne raportet te llogaritura nga te dhenat e siguruara nga 3M.

Tabela 21: Analiza e trendes 5-vjecare e te dhenave te segmentit te biznesit 3M

Zhvler
Shitjet Fitimi Shpenz Marzhi Kthimi
Aktivet &
neto operativ kapital operativ mbi aktive
amort.
Industrial Poshte E sheshte Poshte Poshte Poshte Larte Larte
Transporti, Larte Larte Larte Larte Poshte Larte E sheshte
grafikat dhe
siguria
Kujdesi Larte Larte Larte Larte Poshte Larte Larte
shendetsor
Konsumatori Larte Larte Poshte Poshte Poshte Larte Larte
dhe zyra
Elektro dhe Larte E sheshte Larte Larte Poshte Poshte Poshte
komunikacionet
Materiale Poshte Poshte Larte Larte Poshte Poshte Poshte
specialitetesh
Kompania totale Larte Larte Larte Larte Poshte Larte E sheshte

Analiza e mesiperme e trendes tregon qe 3M, si e plote, perjetoi rritje:

I. Te shitjeve (rritja mesatare vjetore = 2.0%),

II. Te fitimit operativ (rritja mesatare vjetore = 10.6%) dhe
III. Te marzhit operativ (nga 13.5% ne 1998 ne 18.7% ne 2002).

Ndonese kater nga segmentet e 3M kontribuan ne keto fitime, segmenti Industrial dhe
Materialet e Specialiteteve perjetuan nje renie te shitjeve dhe trenda negative ne fitimet e
tyre operative. Segmenti Industrial ishte ne gjendje ta mbante fitimin e tij operativ me
renien e shitjeve (norma mesatare vjetore = -1.1%) i cili rezultoi si nje rritje ne marzhin
operativ te tij (nga 16.6% ne 17.5%). Marzhi operativ i segmentit te Materialeve te
Specialiteteve u ul ndjeshem (nga 17.1% ne 14.3%) per shkak te renies se shitjeve (norma
mesatare vjetore e rritjes = -4.2%) dhe fitimit operativ (norma mesatare vjetore e rritjes =
-8.5%), i cili u perkeqesua me shpejt sesa shitjet.

Disa nga skemat e investimit te 3M ishin gjithashtu te dukshme ne te dhenat e

lartpermenduara . Ne pergjithesi, aktivet e firmes u rriten nga $14,153 milion ne 1998 ne
$15,329 milion ne 2002, ose nje mesatare prej 2.0% per vit gjate periudhes. Kjo rritje
ishte per shkak te shpenzimeve kapitale neto prej $527 milion (shpenzime kapitale te
grumbulluara minus amortizim i grumbulluar). $649 milion te mbetura ne rritjen e
aktiveve ka shume mundesi ti atribuohet blerjeve. Duke perdorur nje analize te ngjashme
ne mund te shohim qe segmentet e Transportit, Kujdesit Shendetesor dhe Elektro dhe

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 21

Komunikime ishin te gjithe bleres neto. Segmentet Industrial, Konsumator dhe Zyra, dhe
Materiale specialitetesh ishin te gjithe shites neto.

Ekspansioni u duk sikur po funksiononte per segmentin e Transportit. Gjate periudhes

marzhi i tij operativ u permiresua nga 17.6% ne 23.8%, ndersa qarkullimi i aktiveve te tij
ishte ne pjesen me te madhe i sheshte (nga 1.14 ne 2.09). Gjithashtu kjo ishte e vertete
per segmentin e Kujdesit Shendetesor, marzhet operative te te cilit gjate periudhes u
permiresuan nga 18.4% ne 25.3%. Qarkullimi i aktiveve te tij ishte relativisht i sheshte
(1.43 ne 1.48). Segmenti Elektro dhe Komunikim u duk sikur po luftonte qe ekspansioni i
tij te funksiononte. Gjate periudhes marzhi operativ i tij ka rene nga 15.1% ne 13.8% po
ashtu ra edhe qarkullimi i inventareve te tij (1.48 ne 1.15).

Terheqja nga segmenti Industrial u duk sikur po funksiononte. Marzhi operativ dhe
qarkullimi i inventareve te tij u permiresuan perkatesisht nga 16.6% ne 17.5% dhe nga
1.41 ne 1.50. Grupi Konsumatori dhe Zyra pati nje eksperience te ngjashme. Marzhet
operative dhe qarkullimi i inventareve te tij u permiresuan perkatesisht nga 15.2% ne
18.4% dhe nga 1.63 ne 1.84. Segmenti Materiale Specialitetesh u duk qe ishte ne
veshtiresi. Gjate periudhes marzhi operativ dhe qarkullimi i aktiveve te tij u ulen
perkatesisht nga 17.1% ne 14.3% dhe nga 1.02 ne 0.78.

Duket qe dy segmente te 3M, Transporti dhe Kujdesi Shendetsor, po gezonin nje rritje te
shendetshme te shitjeve dhe nje rritje te fuqishme te marzhit te fitimit. U duk e arsyeshme
qe ato te arrinin strategjite e tyre ta brendshme dhe te jashtme te rritjes. Ripozicionimi
dhe heqja e segmenteve Idustrial dhe Konsumatori dhe Zyra u duk sikur po funksiononte.
Deri ne 2002 segmenti Elektro dhe Komunikim u duk te ishte nje bleres. Marzhi operativ
dhe qarkullimi i aktiveve te tij arriten majen ne 1999 perkatesisht ne 19.9% dhe 1.48. Ajo
filloi ti hiqte keto segmente por deri ne 2002 nuk ka qene ne gjendje ti kthente keto
fatkeqesi. Segmenti i materialeve te specialiteteve u duk te ishte nen presion por ai akoma
po mbante nje marzh operativ me dy shifra prej 14.3%.

Tema: Analiza e Investimeve Nderkorporative 22