AAN DE

SLAG MET
HET LEGGEN
VAN HEGGEN
PRAKTISCHE GIDS

www.goedgelegd.be
INHOUD INLEIDING

Inleiding
Gelegde heggen. Weinig mensen weten nog waarover
Wat is heggen leggen?
we spreken terwijl het leggen van heggen eeuwenlang
Wat is het nut van een gelegde heg?
Hoe plant je een heg?
werd toegepast door landbouwers. Een gelegde heg
• Plantgoed diende vroeger als veekering of als ondoordringba-
• Plantverband re afscheiding. Gelegde heggen vormden prachtige
• Werkwijze
• Soortenkeuze en leeftijd groene lijnen doorheen het landschap en boden on-
Hoe onderhoud je een gelegde heg? derdak aan allerlei vogels, insecten en kleine zoog-
Veiligheid eerst dieren. Door de komst van prikkeldraad verdwenen
Gereedschappen echter veel gelegde heggen. En dat is jammer, want
Drie methodes om heggen te leggen het leggen van heggen is een eeuwenoude kunst,
• Staken en Binders methode
verweven met landbouw, landgebruik, streekkarak-
- Korte omschrijving
- Voorwaarden
ter, geschiedenis, biodiversiteit en ambacht.
- Benodigdheden De laatste jaren is het ambacht echter aan een op-
- Stappenplan
mars bezig in binnen- en buitenland. Niet alleen
• Natuurbehoudsmethode
omdat het veel fysieke voldoening geeft om heggen
- Korte omschrijving
- Voorwaarden te leggen, maar je draagt ook bij aan een betere leef-
- Benodigdheden omgeving en een mooiere streek.
- Stappenplan
- Voor- en nadelen
Met deze gids willen we je de essentie van het leggen
• De Boerenstijlmethode
van heggen meegeven zodat je zelf aan de slag kan
- Korte omschrijving gaan. We vertellen meer over het nut van een geleg-
- Benodigdheden de heg, hoe je een heg aanplant en een gelegde heg
- Aan de slag met verschillende technieken
best onderhoudt. Ook leggen we stap voor stap uit
Word Heggen Legger
Referenties en nuttige links
hoe je met drie methodes jouw heg kan leggen.
Colofon
Veel leesplezier!
Wil je na het lezen van deze
gids zelf aan de slag met het
leggen van heggen bij jouw
in de buurt of heb je een
heg die je wil laten leggen?
Meld je dan aan via
www.goedgelegd.be.

WAT IS HEGGEN LEGGEN?
Haagvlechten, heggen leggen, haagleiden…Het zijn
allemaal technieken die gebruikt worden om een
heg ondoordringbaar te maken. Het zijn oude tech-
nieken met heel veel variaties die in Europa werden
toegepast op hagen en heggen zodat ze konden die-
nen als veekering of als perceelsafscheiding.
heggen leggers aan het werk
De techniek van het heggen leg-
gen werd in onze streken meer dan
tweeduizend jaar lang toegepast.
Boeren gebruikten gelegde heggen
om vee op, of net buiten een per-
ceel te houden en ongewenst wild
te weren. Om de heg ondoordring-
baar te houden, ging men de heg
leggen. Deze heggen waren een be-
langrijke leverancier van hakhout,
geriefhout, vruchten en kruiden.
Ook militairen gebruikten tot in de
17de eeuw de techniek van het heg-
gen leggen voor hun vestingwerken.
In historische schansreglementen
vinden we eveneens verwijzingen
naar dichte doornhagen terug. Met
de introductie van het prikkeldraad
100 jaar geleden, is het eeuwen-
oude ambacht nagenoeg vergeten.
Maar op vele locaties in Frankrijk,
Nederland en Vlaanderen zijn er
opnieuw actieve groepen ‘heggen
leggers’ ontstaan. Ze worden opge-
leid en houden het ambacht en de
technieken in leven.
Het leggen en vlechten van heggen
is gebaseerd op de natuurlijke reac-
tie van een struik of tak om altijd
naar het licht toe te groeien. Dat
is normaal gezien recht omhoog.
Een heg wordt een gelegde heg op
het moment dat er door menselijk
ingrijpen een horizontale of dia-
gonale structuur aangebracht is.
Uiteindelijk ontstaat zo een levend,
gesloten hekwerk.
Elke streek kende eigen technieken
en accenten die mee het karakter
van de streek bepaalden. Soorten
die zich lenen tot het leggen zijn :
meidoorn, haagbeuk, hazelaar, gel-
derse roos, sleedoorn, veldesdoorn
en kornoelje. Het leggen van heg-
gen is een natuurlijke manier om
hagen te verjongen en ondoor-
dringbaar te maken.
We gebruiken in deze gids
vooral de termen heggen
leggen en gelegde heg. Hier-
onder verstaan we alle tech-
nieken die men gebruikt om
een horizontale of diagonale
structuur aan te brengen met
als doel de heg ondoordring-
baar te maken.
WAT IS HET NUT VAN
EEN GELEGDE HEG?
Ook vandaag zijn gelegde heggen
Eeuwenlang was het belangrijkste doel van het leg- nog steeds nuttig voor landbouwers.
Een dichte gelegde heg zorgt voor
gen van heggen het maken van een ondoordringba- een goede windbreking langs akkers
re afscheiding. en vermindert hiermee bodemver-
stuiving en uitdroging. Ze voorkomen
afspoeling van goede grond bij zware
neerslag en zorgen voor een betere
regeling van natuurlijke drainage. De
heggen trekken ook ‘nuttige’ insecten
aan die van pas komen bij biologische
bestrijdingstechnieken.
De aanplant van nieuwe heggen of
het leggen van bestaande heggen aan
(landbouw)bedrijven zorgt voor een
betere integratie met het landschap.
Het zorgt voor een mooie omgeving.
De heggen versterken het landschap
en streekkarakter. Ze vergroten de
belevings- en natuurwaarde van er-
ven en tuinen. Daarnaast kunnen ze
ook gebruikt worden als een groene
barrière voor dieren en/of mensen.
meidoornheg
Meer gelegde heggen verhogen de
biodiversiteit en vormen een rust-
plek/broedplek voor heel wat dieren.
Ook zijn ze ideaal voor bijen en dit is
Wat is het verschil
interessant voor aanpalende land- en tussen een haag en
tuinbouwgewassen.
Een gelegde heg kan mits goed on- een heg?
derhoud jarenlang meegaan. Het
vlechten van een heg stimuleert de Een haag is een compacte, geschoren, lijnvormi-
verjonging van de heg waardoor de ge aanplanting. Een heg is een vrij uitgroeiende
heg gezonder wordt. haag met bloesems en bessen die enkele meters
Heggen leggen is deel van onze cul- breed kan worden. Soms staat er ook een boom
tuur en een ambacht dat vraagt om in tussen terwijl dit bij een haag niet het geval is.
leven gehouden te worden. Een haag wordt vaker geschoren wordt dan een
Of je nu landbouwer bent, of je wil je heg, gemiddeld 1 keer per jaar.
tuin wil verfraaien met een gelegde
heg, het loont!
HOE PLANT JE EEN
HEG AAN?
PLANTGOED
Voor de aanleg van heggen wordt
meestal tweejarig bosplantsoen ge-
bruikt (60-100 cm). Belangrijker dan
de lengte, is een goed ontwikkelde
wortelmassa.
Kies voor inheemse soorten, liefst
van autochtone herkomsten, ook wel
“Planten van Hier” genoemd. Deze
planten zijn het best aangepast aan
onze bodem en klimaat. Dit plant-
goed heeft zijn genetische oorsprong
in onze oude heggen en houtkanten.
Het aanplanten ervan helpt om deze
genenbron in stand te houden en te
versterken.
meer info over autochtoon
plantgoed:
www.plantvanhier.be
Als je heggen wil gaan leggen, heb je eerst een heg
nodig. Die kan je zelf aanplanten. Een heg is een rij
struiken met al dan niet enkele opgaande bomen.
Gele kornoelje
PLANTVERBAND WERKWIJZE
Een heg plant je best volgens een Een heg plant je aan tussen half no-
bepaald patroon, afhankelijk van de vember en half maart. Plant niet bij
functie je aan je heg wil geven. vorst. Zorg ervoor dat de wortels
van de jonge struiken niet uitdrogen
Enkele rij: (vorst, zon en wind) tijdens het trans-
als veekering: 3-5 stuks/lopende me- port of als je ze klaar legt op het ter-
ter, rein. Dek de wortels af met een jute
als ornamentele heg: 5-8 stuks/lopen- of plastic zak.
de meter Maak plantgaten of graaf een lange
sleuf, diep genoeg zodat alle wortels
Dubbele rij: voldoende ruimte hebben onder de
2-3 stuks/lopende meter, rijen op max grond. Bij zeer arme bodems kan je
40-50 cm uit elkaar, het plantgoed in lavagruis toevoegen in het plantgat.
de twee rijen wordt geschrankt ten Maak de plantgaten of de sleuf terug
opzichte van elkaar geplant (drie- dicht en trap lichtjes aan. Voorkom
hoeksverband). beschadiging van de wortels door
niet direct langs de stammen hard
aan te trappen. Leg bovenop nog wat
goede compost en dek af met een
mulchlaag (bijvoorbeeld gazonmaai-
sel) om het vocht in de bodem vast
te houden en als bescherming tegen
hitte en vorst.
TIP! Zorg bij een droge lente en zomer
voor voldoende water. Maaien is niet
Dompel de wortels van je nodig. Na 2 jaar komt het plantsoen
plantgoed onder in een pap
boven de ruigtekruiden uit. De on-
van water en compost voor- kruiden zorgen bovendien nog voor
aleer je ze plant. een schaduweffect bij warm weer.
Gewone vlier
SOORTENKEUZE EN LEEFTIJD
Vrijwel alle soorten jong loofhout zijn
geschikt om te vlechten.
Veel gebruikte soorten zijn: eenstijlige
meidoorn, haagbeuk, veldesdoorn,
hazelaar, wilde kardinaalsmuts, linde,
zomereik, gewone es, beuk, gele kor-
noelje, hulst.
Minder geschikte soorten zijn:
• Gewone vlier: de kern van het hout
is erg zacht, geeft veel blad en veel
schaduw, veel gaten in de winter.
• Soorten die graag gegeten worden
door vee. Vee eet zeer graag de bast
van soorten zoals rode kornoelje,
wilg, es en linde waardoor er zwak-
ke plekken in de stammen van de
heg komen.
• Wilg: sterft snel af als je deze sterk
buigt.
• 
Sleedoorn is op zich een goede
soort om te leggen maar geeft wor-
teluitlopers verder op je terrein.
De doornen zijn ook zeer scherp
tijdens het leggen.
De buigzaamheid en de broosheid
van de takken en twijgen is afhanke-
lijk van de soort en het seizoen.
Voordat een heg gelegd kan worden,
moet deze, afhankelijk van de vlecht-
stijl, eerst een aantal jaren groeien.
Het helpt niet om groter plantgoed
aan te schaffen.
De heg is bij voorkeur 3 tot 4 meter
hoog vooraleer hij een eerste keer ge-
legd wordt. Afhankelijk van de soort
en de groeiomstandigheden, komt
dit neer op 5 tot 8 jaar groei.
Niet bij alle technieken,
moet de heg 4 meter hoog
zijn. Sommige vlecht-
technieken zoals knikken,
buigen en twijnen, kan je
ook gebruiken voor jongere
haagplantjes. In hoofdstuk 7
lees je meer.
HOE ONDERHOUD JE
EEN GELEGDE HEG?
Vaak denken mensen dat een gelegde heg meer on-
derhoud vraagt. Echter, met het juiste onderhoud, kan
je heg jarenlang meegaan en heb je er minder werk
aan dan wanneer je je haag elk jaar moet snoeien.
• Verwijder in het eerste groeiseizoen brandnetel, kleefkruid, bramen, hop,
bosrank en wilde rozen omdat deze soorten de hergroei kunnen belemmeren.

• Als de gelegde heg een functie als veekering heeft, zal het vee aan jonge
scheuten en blaadjes van de heg knabbelen en zo de heg op een natuurlijke
manier snoeien. Meestal gebeurt dit dan slechts aan één zijde van de heg en
niet, of onvoldoende, aan de bovenkant. Deze ongesnoeide zijde(s) moeten
dan één keer per jaar gesnoeid worden. Bij schapen of geiten moet je erover
waken dat ze niet té veel van het jonge blad opeten. Dan krijgen de struiken
niet de kans om nieuwe bladeren te maken en sterven ze af. Tijdelijk een
stroomdraadje plaatsen voor de heg kan een oplossing zijn.

• Tijdens de eerste twee jaar pas je (tussen eind mei en 21 juni) vormsnoei toe.
Vervolgens om de 2 à 6 jaar. Hoe minder vaak je snoeit, hoe meer bloemen
en bessen je heg zal dragen. Zorg dat de heg vanonder breder blijft dan bo-
ven (A-vorm). Op die manier krijgt de heg genoeg licht onderaan en blijft hij
dicht genoeg. Voor heggen rond tuinen en erven is het wenselijk twee keer
per jaar te snoeien tussen eind mei en eind september.

• Snoei niet altijd op dezelfde hoogte: zo ontstaan knoesten en verliest de haag

VEILIGHEID EERST
aan groeikracht.

Scan de QR-code of
klik hier en bekijk
het filmpje met tips
over onderhoud.
• De gelegde heg controleer je jaarlijks op gaten en zwakkere plekken. Die kan
je dan weer dicht vlechten.
• Meestal wordt een heg in zijn geheel opnieuw gelegd wanneer de heg veel
gaten heeft en onderaan kaal is. Dat kan, afhankelijk van de kwaliteit van het
onderhoud, eens om de 10 tot 15 jaar (soms tot wel 40 jaar). De heg moet
dan wel weer voldoende lengte hebben (minstens 3 – 4 meter). Wil je een heg
opnieuw leggen, snoei dan de bovenzijde van de heg een paar jaar niet.
Veilig werken is belangrijk. Denk dus aan volgende maatregelen:
• Gebruik een veiligheidsbril of gelaatsbescherming.
• Draag dikke handschoenen die bestand zijn tegen doornen (lashandschoe-
nen zijn hier ook voor geschikt).
• Zorg ervoor dat je materiaal scherp is.

• Kijk uit met zwiepende of vallende takken.

• Leg het snoeiafval op een hoop ver genoeg achter je werkplek.

• Richt je werkplek goed in: leg je materiaal op één plek en verzamel het snoei-
afval op hopen achter je. Zorg ervoor dat je niet struikelt over je gereedschap
of snoeiafval.
snoei je heg de eerste 2 jaar
een beetje bij. Zorg dat de
heg vanonder breder blijft • Ontsmet de snede van je gereedschap tussen locaties (70% alcohol).
dan boven
• Houd een EHBO-koffer in de buurt.
GEREEDSCHAPPEN
Een scherp kapmes is onontbeerlijk
wanneer je moet inkappen, aange-
vuld met een goede snoeizaag. Een
bosbijl (70cm), kleine bijl of topbijl
(40cm), een snoei- of takkenschaar
zijn een goede aanvulling. Een
zwaardere houten of metalen hamer
is nodig als je staken in de grond wil
kloppen.
Bij oudere hagen die gelegd moeten
worden, kan je- als je bekend bent
met het gebruik ervan- een ketting-
zaag gebruiken.
DRIE METHODES OM
HEGGEN TE LEGGEN
Een kniptang is handig om oude
draad te verwijderen.
Touw van natuurlijke materialen
(bijvoorbeeld sisal of braam) of fijne
gewone ijzerdraad gebruik je indien
nodig als bindmateriaal. Dat kan na
verloop van tijd wegrotten of weg-
roesten.
Als laatste voorzie je ook een vijl en
slijpsteen om je bijl of kapmes te slijpen.
Het voornaamste doel van het leggen
van een heg is om de heg ondoor-
dringbaar te maken door er een ho-
rizontale of diagonale structuur in te
brengen.
In dit hoofdstuk leggen we drie me-
thodes uit waarin je verschillende
technieken toepast. Naargelang het
eindresultaat dat je wenst, je eigen
vaardigheden en het type heg dat je
Bij het leggen van een heg gebruik je verschillende
technieken om de heg ondoordringbaar en stevig te
maken. Er zijn vele technieken die je kan toepassen
en van oudsher zijn er verschillende stijlen.
wil gaan leggen, kan je kiezen voor
een bepaalde methode. Er zijn veel
meer methodes om heggen te leg-
gen maar deze praktische gids heeft
als doel de meest laagdrempelige en
gangbare methodes toe te lichten.
Welke methode je ook gebruikt, het
leggen van heggen is een winterwerk-
je dat je best uitvoert van oktober tot
begin maart.
TIP!
Surf naar https://www.goed-
gelegd.be/zelf-aan-de-slag/
voor meer info over work-
shops en instructiefilmpjes
van de verschillende
methodes.
STAKEN EN BINDERS METHODE
KORTE OMSCHRIJVING
De staken en binders methode is een
op een Engelse stijl geïnspireerde
techniek. Bij de staken en bindersme-
thode worden alle struiken vlak boven
de grond ingekapt en in één richting
gelegd in een hoek van maximum
30° ten opzichte van de bodem. De
struiken worden één voor één op el-
kaar gelegd en in elkaar gehaakt. Om
de 60 cm worden er dan staken in het
midden van de heg geklopt voor de
stevigheid. De heg wordt bovenaan
afgewerkt met een band van gevloch-
ten wilgen- of hazelaartenen. De heg-
gen worden meestal op een hoogte
van 120 cm gelegd.
Je heg via deze methode leggen, re-
sulteert in een strak afgewerkte heg
die als veekering kan dienen. De ver-
jonging van de gevlochten heg wordt
gestimuleerd doordat vlak boven de
grond de struiken worden ingekapt.
Ook kan je met deze techniek heg-
gen die kaal en open zijn aan de on-
derzijde goed herstellen.
VOORWAARDEN
• Je heg moet 3 à 4 meter hoog zijn
• Bij voorkeur is je heg ook minstens
25 meter lang en heeft ie een stam- 5. Inkappen struiken
dikte van 4 à 5 cm TIP!
Kies de juiste richting en waarlangs de stam moet scharnie-
Scan de QR-code of klik hier en bekijk ren. Gebruik een kapmes of zaag (afhankelijk van de dikte
TIP! het instructiefilmpje. van de stam) om de struik in te kappen of te zagen.
Begin hoog genoeg met inkappen om inscheuren te voor-
Scan de QR-code komen. Minimum 3 tot zelfs 5x de diameter van de struik.
of klik hier en be- Met één hand kap je de struik 10 à 30 cm boven de grond
kijk het filmpje met STAPPENPLAN schuin in. Met de andere hand trek je de struik voorzich-
meer uitleg over de tig om. Als ongeveer 80% van de stam is ingekapt of ge-
voorwaarden. 1. Opschonen heg zaagd, valt de spanning van de stam grotendeels weg en
kan je de struik plat leggen in een hoek van ongeveer 30°.
Zorg dat de heg en zijn omgeving schoon is zodat je veilig
BENODIGDHEDEN kan werken. Verwijder struikopslag rond de heg en maai
twee meter rondom de heg als er hoge kruiden staan. Ver-
• Staken: dit zijn puntige, rechte wijder dood hout, prikkeldraad en gaas uit de heg.
stokken van kastanje, hazelaar of
es van minstens 150 cm lang
• Binders: tenen van wilg of hazelaar 2. Bepalen van de vlechtrichting
van 3,5 tot 4 meter lang en maxi-
mum 3 cm dik Belangrijk hierbij is de kant te kiezen waar je het makke-
• Per 100 meter heg heb je minstens lijkst en het veiligst werkt.
160 staken en evenveel binders nodig Werk met de rijrichting mee als je heg langs een weg ligt,
leg heuvelopwaarts en leg mee met de stroomrichting van
het water als je heg langs een beek ligt. Denk eraan dat
rechtshandigen het liefst van links naar rechts werken,
voor linkshandigen werkt het makkelijker andersom. Het buigpunt van de stam komt ongeveer 5-10 cm boven de
grond.
3. Verwijder bepaalde struiken
Verwijder vlier, hondsroos, bramen, hop en andere klim-
struiken. Ook hele kromme struiken verwijder je best uit
de heg.
4. Zorg ervoor dat de struiken los staan
Pak de eerste struik en trek de takken los waarmee de struik
aan de volgende struik vast zit. Knip of zaag de takken los
die in elkaar vergroeid zijn. Zo kunnen de struiken zonder
al teveel moeite in een volgende stap neergelegd worden.
Knip ook de takken weg die bij het knielen en inkappen
van de stam in je gezicht kunnen komen.
Zaag de eerste twee of drie struiken af op circa 150 cm een andere optie is om eerst met de zaag een deel te gaan inzagen.
hoogte. Deze levende staken vormen het begin van je ge-
legde heg.
bron: Inverde
Minimaal 3x de diameter van Richting waarin het Scharnier
de stam hoger beginnen in te stammetje moet
kappen. scharnieren
Minimum 3/4 van de stam
inkappen alvorens te leggen
Lijn van de haag
Resultaat Staken en Bindersmethode
 7. Vlecht en bouw verder aan je gelegde heg 9. Vlechten van de binders

Herhaal voor elke struik het inkappen (stap 5) en leggen Als alle struiken gelegd zijn en de staken gezet, kan de ge-
(stap 6) en bouw je heg goed op. Dit doe je door de stam- vlochten heg bovenaan afgewerkt worden met een band
men in ongeveer dezelfde hoek van 30° te blijven leggen van gevlochten wilgen- of hazelaartenen.
zodat er geen gaten ontstaan. Laat de top van de struik Start bij de eerste afgezaagde struik of staak met het vlech-
om en om iets links en iets rechts van het midden van de ten van 3 binders. Elke binder gaat telkens voor en achter
heg wijzen. Door te kruisen, verbeter je de stevigheid van een staak door. De eerste binder start je 10 cm langs de
de heg. Laat takken van iedere nieuw gelegde struik in de voorzijde van de eerste staak en vlecht je om en om langs
al gelegde struiken vastgrijpen. de andere staken door. De tweede binder leg je boven de
Lage takken kap je in en leg je om zodat de onderzijde eerste binder, aan de achterzijde van de eerste staak. Ook
van de heg gedicht wordt. deze binder vlecht je om en om langs de staken door. De
derde binder leg je boven de tweede binder aan de voor-
6. Leggen eerste struik zijde van de eerste staak en je vlecht deze om en om.

Laat de eerste struik voorzichtig zakken. De eerste struik

leg je zo laag mogelijk bij de grond, de volgende struiken
leg je in een hoek van 30° t.o.v. de bodem. Vlecht de stam
van de eerst gelegde struiken tussen de 2 à 3 eerste afge-
zaagde stammen door. Zaag zijtakken af of kap ze in als ze
het leggen bemoeilijken.

Nadat je de drie eerste binders hebt ingevlochten, steek je

8. Plaatsen van de staken
Als je ongeveer 10 meter heg gelegd hebt (of ongeveer na
3 gelegde struiken), begin je met het plaatsen van staken.
Dat is een gepunte lange stok van bij voorkeur kastanje-
hout, es of hazelaar van ongeveer 160 cm die je om de
60 cm (een elleboog breed) in het hart van de heg duwt.
Probeer in een zo recht mogelijke lijn te werken.
bij elke staak niet drie, maar 1 binder in. Je begint hier-
mee bij de tweede staak, en legt hem 10 cm achter de
staak. Deze binder steek je onder de twee bovenste bin-
ders zodat hij ingesloten zit tussen de 3 binders. Je vlecht
de binder voor en achter langs de opeenvolgende staken
door. Dit proces herhaal je tot het einde van de heg. De
binders kruisen elkaar zo telkens tussen twee staken.

10. Afwerking

Sla met een palenhamer of staak de binders waar nodig

naar beneden zodat ze op de gewenste hoogte liggen
(meestal 120 cm). Als de binders op de juiste hoogte lig-
gen, kan je de staken steviger vastkloppen in de grond.
Zaag de punten van de staken af tot op 5-10 cm boven de
binders. Gebruik een sisaltouwtje om de binders strak vast
te binden achter de laatste staak.
Zaag de hak/hiel die na het leggen van de struik nog over-
Uitstekende takken knip je best nog weg. Zorg ervoor dat
eind staat, schuin naar beneden af. Op dit stukje stam lo-
de onderkant van de heg breder is dan de bovenkant.
pen in het voorjaar opnieuw scheuten uit.

TIP!

B Nog meer informatie over deze techniek vind je in

het boek Heggenvlechten en Haagleiden in Ne-
derland en Vlaanderen, achtergronden en hand-
leiding (Lex Roeleveld, Arnout Zwaenepoel, Dirk
A
Zaag de hiel achteraf weg van Cuvelier en Peter Ceelen, 2021).
bron: Inverde A naar B
NATUURBEHOUDSMETHODE
KORTE OMSCHRIJVING
Het doel bij de natuurbehoudsme-
thode is het verkrijgen van een na-
tuurlijk uitziende, meer biodiverse
heg waarbij uniformiteit minder van
belang is dan bij de staken en bin-
dersmethode. Er wordt minder se-
cuur gewerkt waardoor de heg met
deze methode sneller is afgewerkt.
Bij deze methode wordt de heg bo-
venaan niet afgewerkt met binders
en werk je ook met levende staken.
Bomen kunnen hier en daar blijven
staan, af en toe werk je met staken en
je maakt gebruik van levende palen
in de heg. Omdat de gelegde heg
niet afgewerkt wordt met een tenen
vlechtwerk, ziet ze er meer natuurlijk
uit. De hoogte van je heg is afhan-
kelijk van de functie van je gelegde
heg. Wil je de heg als veekering voor
schapen gebruiken, dan moet de heg
minder hoog zijn dan wanneer je de
heg wil gebruiken als afsluiting voor
bijvoorbeeld koeien of paarden.
Het eindresultaat is een massieve en
robuuste, ondoordringbare heg.
VOORWAARDEN:
• Je heg moet 3 à 4 meter hoog zijn
• Bij voorkeur is je heg ook minstens
25 meter lang en heeft ie een stam-
dikte van 4 à 5 cm
BENODIGDHEDEN
• Staken: dit zijn puntige, rechte
stokken van kastanje, hazelaar of
es van minstens 150 cm lang
• Bindmateriaal: sisaltouw of braam
TIP!
Scan de QR-code of klik hier en bekijk
het filmpje hoe deze methode wordt
toegepast op een heg in Bocholt.
STAPPENPLAN
Herhaal de eerste acht stappen van de Staken en Bin-
dersmethode. Het verschil is wel dat je niet alle struiken
legt, maar goed op voorhand kijkt welke struiken je kan Scan de QR-codes of klik op onder-
gebruiken als levende staanders. Je kan één levende stam staande links en bekijk het zomers
laten staan en één of twee stammen leggen. Deze laat je resultaat van een gelegde heg in de
staan maar kort je enkel in of kap je eventueel hoger in om eerste zomer na het leggen volgens
vervolgens als sluitstuk bovenaan te gebruiken. deze twee methodes
Ook kan je hier en daar een boom laten staan. De levende
staanders wissel je dan af met staken zoals omschreven in Methode 1
stap 8.
Je werkt de heg vanboven niet af met vlechtwerk. Methode 2
Als alternatief kan je eventueel takken hoger inkappen en
deze als sluitstuk bovenaan gebruiken.
VOOR- EN NADELEN VAN STAKEN EN
BINDERS- EN NATUURBEHOUDSMETHODE
De basistechnieken voor deze methodes zijn grotendeels
gelijk, het eindresultaat verschilt. Zoals alle methodes,
zijn er voor- en nadelen aan verbonden.
Voordelen:
• De methodes zijn toepasbaar op volledige struiken en
oudere planten.
• Bruikbaar in verschillende stijlen.
• Er ontstaat opschot vanuit de onderstam waardoor je
heg snel verdicht.
• Je heg lijkt in de winter op een gestructureerde haag.
• Het oogt mooi strak en ‘proper’.
Nadelen:
• De heg moet minstens 3 meter hoog zijn (3x gewenste
eindhoogte), wat relatief hoog is.
• De grote wonde (3/4 tot 4/5 van de stambreedte) bij
het inkappen kan leiden tot infecties.
• Het is tijds- en arbeidsintensiever dan de
“boerenmethode”.
• Doordat je fijner afwerkt, is er meer snoeiafval dan bij
de “boerenmethode”.
Resultaat Natuurbehoudsmethode
DE BOERENSTIJLMETHODE
TIP!
Bekijk het instructiefilmpje
voor deze methode via https://
www.goedgelegd.be/zelf-aan-
de-slag/
KORTE OMSCHRIJVING
Bij deze methode pas je verschillende
technieken toe naargelang de kennis
die je hebt, de uitgangssituatie van de
bestaande heg (leeftijd haag, aanwe-
zige soorten, huidig beheer, …) en
het soort heg dat je wil verkrijgen.
Een echt stappenplan voor deze me-
thode is er niet. Het doel is om de
haag ondoordringbaar te maken en
hiervoor wordt een combinatie van
verschillende technieken gebruikt
zoals de landbouwers het destijds ook
deden. Het is een meer pragmatische
aanpak met ruimte voor improvisatie
en creativiteit. Het eindresultaat oogt
minder strak en ziet er veel meer
‘naturel’ uit. Deze techniek kan toe-
gepast worden in het buitengebied,
minder dicht bij een erf, waar de na-
Een net gelegde heg volgens de boerenstijl..
tuur en de heg hun eigen gang mo-
gen gaan.
Het voordeel van deze methode is dat
er minder onderhoud nodig is en dat
je minder snoeiafval hebt. Een bijko-
mend voordeel is dat de haag minder
snel groeit: waar takken elkaar krui-
sen, is er een insnoering waardoor de
sapstroom gehinderd wordt en daar-
door de groei geremd wordt.
Zowel jonge hagen van 1 jaar oud
als oudere heggen kunnen gelegd
worden, afhankelijk van de gekozen
techniek(en).
BENODIGDHEDEN
Sisaltouw, touw van braam (ter plaat-
se te maken)
AAN DE SLAG MET VERSCHILLENDE TECHNIEKEN
Vooraleer je aan de slag gaat, lees eerst deze tips.
• Bekijk de basisstructuur van de heg goed om te bepalen
welke richting en welke technieken je gaat gebruiken.
Idealiter werk je met twee of drie zodat aan beide kan-
ten van de haag iemand kan werken.
• Verwijder bramen en wilde rozen. Groene braamtwijgen
kunnen nog gebruikt worden als touw om gelegde tak-
ken samen te binden.
• Begin vanonder aan de heg te werken met buigen, leg-
gen of knikken om gaten dicht te maken.
• Werk zo langzaam naar boven af.
• Werk af door samenbinden, twijnen van zijtakken, op-
snoeien van uitstekende twijgen (zie verder).
• Staat er een opgaande boom in je haag? Deze kan per-
fect blijven staan en geïntegreerd worden in de gelegde
heg!
Heg volgens Boerenstijl gelegd in de winter
Kies één van volgende technieken of combineer een aan-
tal technieken.
Buigen
1. Kies een twijg en stel deze vrij.
2. Kies de buigplaats.
3. Span de tak op in de richting dat je hem wilt buigen.
4. Strijk in de bocht het hout om de spanning in de vezels
te verdelen, cf. nieuw vezel geheugen.
5. Bevestig de twijg in de haag zodat hij niet terug wipt.
Voordelen van deze techniek:
• geen snoeiwonde
• jaarrond toe te passen afhankelijk van de soort, het
tijdstip of de bodemgesteldheid
• eenvoudig toe te passen zonder gereedschap
• zowel twijnen als vlechten (zie verder) mogelijk met
een gebogen tak
• eventueel takken laag tegen de grond afleggen en vast-
pinnen met een ‘vork’
• duurzaam
Nadelen van deze techniek:
• enkel bruikbaar bij jong hout dat beperkt is in diameter.
Werkt goed bij een nieuwe aanplant of bij terug uit-
gelopen hakhout dat het voorgaande jaar afgezet is.
Eénjarige scheuten die minstens 2 meter lang zijn, zijn
het makkelijkst om mee te werken
• twijg wipt recht als hij de kans krijgt, dus best knoop je
de twijg af of zet je de twijg vast
• moeilijker toe te passen bij soorten met een gladde
schors
• grootte van de bocht
Twijnen
1. Draai de takken rond elkaar.
2. Knoop eventueel af.
Voordelen van deze techniek:
• snel
• simpel draai- en vlechtwerk
• geeft een mooie, dichte structuur
• afknellende takken geven een groeirem
• eenvoudig, zonder gereedschap
• duurzaam
TIP!
Scan de QR-codes of klik hier en be-
kijk het filmpje hoe je twijnt.
Wil je weten hoe een getwijnde haag er
uit ziet? klik hier
Nadelen van deze techniek:
• beperkt in diameter
• enkel jonge, buigbare twijgen
• twijg komt soms los indien niet afgeknoopt
• moeilijker, minder aangenaam bij doorndragende
soorten
• makkelijker bij soorten met een gladde schors, dan
bij een ruwe schors
Knikkend inzagen
Optie 1
1. Kies een tak en stel deze vrij.
2. Kies de knikplaats.
3. Zaag de helft tot twee derde van de tak in aan de rugzijde.
Vlechten 4. Pak de tak +/- 1m boven de zaagsnede en span op tot
deze splijt. Er ontstaat een soort van dakje boven de
1. Kies 3 of meer evenwaardige twijgen. snijwonde die de wonde beschermt tegen regen.
2. Vervlecht ze tot een evenredige structuur. 5. Bevestig de tak horizontaal in de haag zodat hij niet
terug wipt of naar beneden valt.
Voordelen van deze techniek:
• relatief snel een dichte en robuuste structuur
• afknellende takken geven een groeirem
• mooie structuur
• het is een kleine inspanning om de eerste jaren na
aanplant je heg hier en daar op nieuw te vlechten als
ie nog niet helemaal dicht is
Nadelen van deze techniek:
• evenwaardige twijgen vinden is niet altijd makkelijk
• idealiter toe te passen op jongere struiken (tot 5 jaar
na aanplant) of met 1 à 2-jarige twijgen Optie 2
1. Kies een tak en stel deze vrij.
2. Kies de knikplaats.
Knikkend breken 3. Zaag op de verticale stam onderaan 3 driehoekjes bo-
ven elkaar uit.
1. Kies de twijgen en stel deze vrij. 4. Buig ter hoogte van de driehoekjes de tak om.
2. Kies de knikplaats. 5. Bevestig de tak horizontaal in de haag zodat hij niet
3. Span de tak op in de richting van de knik. terug wipt of naar beneden valt.
4. Neem de tak met beide handen naast het knikpunt
vast, buig over tot de vezels kraken.
5. Bevestig de twijg in de haag zodat hij niet terug wipt
of naar beneden valt.
Voordelen van deze techniek:
• snel
• beperkte ‘natuurlijke’ wonde
• korte hoek
• eenvoudig, zonder gereedschap
• zowel twijnen als vlechten mogelijk met een geknikte
tak Voordelen van deze techniek:
• snel
Nadelen van deze techniek: • beperkte ‘natuurlijke’ wonde
• beperkt in diameter (max. 2cm diameter) • korte hoek
• moeilijker bij soorten met een gladde schors • eenvoudig, kan bijvoorbeeld met een korte snoeizaag
• variabele reactie per soort • zowel twijnen als vlechten mogelijk met een geknikte tak
• kan op stammen met grotere diameters toegepast
worden

Nadelen van deze techniek:

• grotere wonde
• variabele reactie per soort
Heggen vlechters aan het werk met de boerenstijl.
 Tuynen:
1. langere, onttakte stukken vlechten tussen staanders
2. kortere takken verwerken tussen staanders
3. eventueel samenpersen en binden voor een dense struc-
tuur met braam/sisaltouw
Voordelen van deze techniek:
• snel dichte structuur
• dood hout ter plaatse verwerkt
• te gebruiken in combinatie met andere technieken
Nadelen van deze techniek:
• minder duurzaam ten gevolge van rotting
• voor hogere tuyn zijn er staanders nodig
TIP!
Hoe ziet een heg uit de eerste zomer na
het leggen volgens de boerenstijl?
Scan de QR-code of klik hier en bekijk
het filmpje.
Resultaat Boerenstijl in de eerste zomer
DE AFWERKING:
Gekruiste stammen of een bundel van takken kunnen sa-
men gebonden worden met twijgen van braam. Haal eerst
de doorns van de bramentakken, twist dan de bramentakken
zodat de vezels buigzaam worden. Je kan ook sisaltouw ge-
bruiken. Gebruik geen plastic koord; deze composteert niet.
Nadat je klaar bent met het vlechten van de haag kan je
de volledige haag bijtrekken over de breedte zodat hij wat
smaller wordt. Dit kan ook met touw van braam of sisal. De
uitstekende takjes mogen weg geschoren worden.
Als er nog gaten in de heg zijn kan je deze nog opvullen
met losse takken.
Uitstekende twijgen kunnen nog getwijnd worden of afge-
schoren worden.
In het ideale geval controleer je 2 à 3 keer per jaar de heg
op scheuten die uitgegroeid zijn. Verwerk deze terug in de
heg door ze te buigen of te vlechten en vul zo de gaten te-
rug op. De takjes die uitsteken, mogen afgeknipt worden.
Resultaat boerenstijl in de winter
WORD HEGGEN LEGGER
Heb je na het lezen van de gids de smaak te pakken?
Meld je dan aan als heggen legger op het platform
www.goedgelegd.be.
Een trots team na een dagje samen heggen leggen!
Want niet alleen is heggen leggen
nuttig, het is ook heel gezellig en
belonend werk! Samen met het
team van heggen leggers kan je je
verenigen om in jouw buurt heggen
te gaan leggen.
Wil jij heg leggen maar ben je niet
in de mogelijkheid om dit zelf te
doen? Meld je heg dan aan via www.
goedgelegd.be. Een heggen legger
neemt dan met jou contact op om je
haag te komen leggen.
REFERENTIES EN
NUTTIGE LINKS
REFERENTIES

• Boek “Heggenvlechten en Haagleiden in Nederland

en Vlaanderen, achtergronden en handleiding”,
Lex Roeleveld, Arnout Zwaenepoel, Dirk Cuvelier en
Peter Ceelen, 2021

• Info via cursus Haagvlechten, Paulien Vanhauwere en

Jeroen Rappé van Tree-Hive en Kevin Lambeets van
Zeis en Bijl, 2022

• Info via cursus Heggen Leggen/Haag Vlechten,

van Valentijn De Cock van Inverde 2022

• Info via cursus Heggenvlechten (haagleiden),

van Lex Roeleveld van Heg&Landschap, 2022

NUTTIGE LINKS

www.goedgelegd.be
https://www.tree-hive.be
https://www.facebook.com/zeisenbijl/
https://www.inverde.be/opleidingen
https://www.hegenlandschap.nl/
https://www.rllk.be/heggen-leggen
https://www.ecopedia.be/pagina/landschapsbeheer

Colofon
Met het Leaderproject “Heggen Leggen” wil het Regionaal Land- Deze gids werd samengesteld door
schap Lage Kempen de oude techniek herintroduceren in de Regionaal Landschap Lage Kempen.
streek. Dit project werd uitgevoerd in de periode 2020-2023.
Deze praktische gids wordt financieel mogelijk gemaakt dankzij Verantwoordelijke uitgever:
Leader, een subsidieprogramma dat deel uitmaakt van het Euro- Ilse Ideler, directeur Regionaal Landschap Lage Kempen vzw
pese landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling.
Vormgeving:
King Arthur bvba- www.kingarthur.be

Fotografie:
Kevin Lambeets, Zeis en Bijl
Jeroen Rappé en Paulien Vanhauwere, Tree-Hive
Valentijn De Cock, Inverde
Peter Guedens fotografie

Kempen &
Alle info over hoe je heggen kan leggen vind je via
www.goedgelegd.be. Meld je aan om heggen legger te worden of

Ma
laat je heg registreren om te laten leggen.

asland
www.goedgelegd.be