Konferencja w Poczdamie 

– Józef Stalin, Harry Truman (prezydent USA), Clement Attlee (premier Wielkiej Brytanii, który

zastąpił Winstona Churchilla); podjęte decyzje: Polska w granicach na Odrze i Nysie Łużyckiej, włączono Gdańsk, Szczecin,

część Prus Wschodnich (podzielonych między Polskę a ZSRR, do którego przyłączono Królewiec, czyli Kaliningrad), Niemcy

podzielono na 4 strefy okupacyjne i poddano demilitaryzacji (rozbrojenie), demonopolizacji gospodarki, demokratyzacji

życia politycznego oraz denazyfikacji (likwidacji partii faszystowskiej, ukaranie zbrodniarzy wojennych); ustalono, że

odszkodowania wojenne każde państwo będzie ściągać w swojej strefie, Polsce odszkodowanie miał wypłacić ZSRR z

własnej strefy; powołano Radę Ministrów Spraw Zagranicznych (USA, ZSRR, Wielkiej Brytanii, Francji i Chin), która miała

przygotować traktaty pokojowe z pozostałymi państwami osi

Harry Truman – prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1945-1953; podjął decyzję o użyciu broni atomowej w wojnie

z Japonią; uczestniczył w konferencji Wielkiej Trójki w Poczdamie; był autorem „doktryny Trumana”, która mówiła o

powstrzymywaniu przez USA rozwoju komunizmu na świecie

Organizacja Narodów Zjednoczonych – Karta Narodów Zjednoczonych została podpisana 26 czerwca 1945 r., a weszła w

życie w październiku 1945 r.; głównym celem ONZ jest utrzymywanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,

rozwiązywanie problemów gospodarczych, społecznych, kulturalnych i humanitarnych, ochrona praw i godności

człowieka; na czele ONZ stoi sekretarz generalny; przedstawiciele państw-członków oraz państw posiadających statut

obserwatora zasiadają w Zgromadzeniu Ogólnym; Rada Bezpieczeństwa składa się z członków stałych zprawem weta

(USA, Wielka Brytania, Francja, ZSRR – dziś Rosja oraz Chiny) oraz 10 niestałych członków wybieranych na 2-letnią

kadencję – na Radzie Bezpieczeństwa ciąży odpowiedzialność za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa (może wezwać

strony konfliktu na rozmowy, zarządzić demobilizację wojsk, nałożyć sankcje, ma do dyspozycji siły zbrojne zwane

„błękitnymi hełmami”)

„Żelazna kurtyna” – 5 marca 1946 r. podczas konferencji w Fulton (USA) były premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill

użył sformułowania „żelazna kurtyna”, która oddzielała kraje demokratyczne od państw będących pod wpływem ZSRR

Doktryna Trumana – 12 marca 1947 r. prezydent USA Harry Truman podczas przemówienia w Kongresie oświadczył, że

rządy komunistyczne są zagrożeniem dla powszechnego pokoju, dlatego Stany Zjednoczone miały „popierać wolne

narody, które stawiają opór próbom podporządkowania ich przez uzbrojoną mniejszość lub za pomocą presji

zewnętrznej”

Plan Marshalla – plan Georga Marshalla, sekretarza stanu USA, przedstawiony w czerwcu 1947 r.; był to plan pomocy

finansowej dla zniszczonej wojną Europy; objął 16 państw, które odbudowały przemysł, handel, powstrzymały inflację i

rozwój konfliktów społecznych; plan przyczynił się do współpracy ekonomicznej i politycznej, a państwa uczestniczące w

nim założyły Europejską Organizację Współpracy Gospodarczej; Polska i Czechosłowacja zostały zaproszone do planu, ale
pod wpływem Stalina musiały go odrzucić

Zimna wojna – konflikt w polityce międzynarodowej po II wojnie światowej polegający na rywalizacji między USA a ZSRR i

ich sojusznikami; rozwój propagandy, wyścig zbrojeń, szpiegostwo; symbolem zimnej wojny i „żelaznej kurtyny” był mur

berliński wzniesiony w 1961 r.

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) – Krajowa Rada Narodowa zapowiadała powstanie rządu i w lipcu 1944 r.

po rozmowach ze Stalinem powołano PKWN na czele z Edwardem Osóbką-Morawskim; 22 lipca 1944 r. PKWN wydał

Manifest, w którym ogłosił, że jest legalnym rządem, zapowiadał reformę rolną i wprowadzenie ustroju demokratycznego,

sojusz z ZSRR, ogólnikowo określał granice Polski; 31 grudnia 1944 r. PKWN przekształcił się w Rząd Tymczasowy

Rzeczpospolitej Polskiej

Polska w nowych granicach – granica z ZSRR na tzw. linii Curzona (nad rzeką Bug) z włączeniem do Polski części Prus

Wschodnich; układ graniczny zawarto w sierpniu 1945 r. oraz w 1951 r. o wymianie terytorium (Polska oddała część

powiatu hrubieszowskiego za obszar w Bieszczadach); granicę z Czechosłowacją określał układ w 1958 r. – do Polski

włączono Kotlinę Kłodzką, do Czechosłowacji włączono Zaolzie; granica polsko-niemiecka na Odrze i Nysie Łużyckiej;

potwierdzono granicę układami w Zgorzelcu w 1950 r. z NRD i w 1970 r. z RFN oraz w 1990 r. po zjednoczeniu Niemiec

Przesiedlenia ludności – w granicach powojennej Polski mieszkało ok. 24 mln ludności; z ziem polskich wysiedlono

Niemców, na Ziemie Odzyskane przesiedlono repatriantów zza Buga; w ramach akcji „Wisła” w 1947 r. przesiedlono ok.

150 tys. ludności ukraińskiej, Łemków i Bojków z Bieszczad na teren Ziem Północnych i Zachodnich; w porównaniu z II RP

Polska powojenna stała się państwem jednolitym narodowościowo – ziemie polskie zamieszkiwało ok. 2% mniejszości

narodowych

Walka z opozycją – w marcu 1945 r. aresztowano 16 działaczy Polskiego Państwa Podziemnego i wywieziono ich do

Moskwy, gdzie w czerwcu 1945 r. odbył się tzw. proces szesnastu – w radzieckim więzieniu zmarli gen. Leopold Okulicki

(dowódca AK) oraz Jan Stanisław Jankowski (delegat Delegatury Rządu na Kraj), proces był nielegalny, a protesty Rady

Jedności Narodowej pozostały bez echa; środowiska związane z AK powołały organizację Wolność i Niezawisłość, a

działacze narodowi skupili się m.in. wokół Narodowych Sił Zbrojnych; do najbardziej znanych dowódców

antykomunistycznych należą m.in.: mjr Zygmunt Szendzielorz ps. Łupaszka, mjr Józef Kuraś ps. Ogień, ppłk Stanisław

Kasznica ps. Przepona

Testament Polski Walczącej – 1 lipca 1945 r. Rada Jedności Narodowej wydała deklarację „do Narodu Polskiego i do

Narodów Zjednoczonych”, zakończoną „Testamentem Polski Walczącej” – był to ostatni dokument Polskiego Państwa

Podziemnego, w którym postulowano m.in. opuszczenie ziem polskich przez wojska ZSRR, walkę o demokratyczną

Polskę, wolność polityczną

Referendum ludowe – 30 czerwca 1946 r. komuniści zorganizowali referendum, aby odwlec w czasie wybory do sejmu,

sprawdzić poparcie społeczne dla partii komunistycznych i dla opozycyjnego Polskiego Stronnictwa Ludowego;

postawiono 3 pytania: 1. Czy jesteś za zniesieniem senatu? 2. Czy jesteś za reformami społeczno-gospodarczymi? 3. Czy

jesteś za granicą na Odrze i Nysie Łużyckiej?; propaganda komunistów, aby głosować „3xtak”; Stanisław Mikołajczyk

wzywał do odpowiedzi „nie” na 1. pytanie; sfałszowanie wyników referendum przez komunistów

Wybory do sejmu – odbyły się 19 stycznia 1947 r.; komuniści sfałszowali wyniki – według oficjalnych danych frekwencja

wyniosła 89,9%; na blok partii komunistycznych głosowało ok. 80%, na PSL 10% (według Mikołajczyka na PSL oddano ok.

74%); sejm wybrał na urząd prezydenta Bolesława Bieruta, na premiera Józefa Cyrankiewicza

Stanisław Mikołajczyk – w latach 1943-44 był premierem rządu emigracyjnego; stał na czele Polskiego Stronnictwa

Ludowego; w Tymczasowym Rządzie Jedności Narodowej w czerwcu 1945 r. został drugim wicepremierem i ministrem

rolnictwa; protestował na forum międzynarodowym w sprawie fałszowania wyników referendum i wyborów do sejmu;

zagrożony więzieniem opuścił Polskę w 1947 r., aktywnie uczestnicząc w życiu politycznym emigracji polskiej

Zniszczenia wojenne ziem polskich–39% majątku produkcyjnego w granicach z 1945 r. uległo ruinie; dotkliwe straty

poniosły miasta polskie (ruina infrastruktury, straty wśród mieszkańców, inteligencji); przemieszczenia ludności

spowodowane zmianą granic; śmierć około 6 mln Polaków, spadek przyrostu naturalnego, choroby, zwiększenie liczby

inwalidów; konfiskata dzieł sztuki i polskiego mienia przez okupantów

Reforma rolna – dekretem PKWN 6 września 1944 r. wywłaszczeniu bez odszkodowania podlegały gospodarstwa

poniemieckie, „zdrajców narodu” oraz majątki powyżej 50 ha użytków rolnych w Polsce południowo-wschodniej i powyżej

100 ha na Ziemiach Odzyskanych; reforma pogłębiła rozdrobnienie gospodarstw, ponieważ nadziały ziemi były małe – do

3 ha, zwiększone do ok. 5,5–7 ha, a na Ziemiach Odzyskanych w granicach 7–15 ha; reforma zniszczyła warstwę

ziemiaństwa; pod wpływem polityki radzieckiej władze przystąpiły do odbierania ziemi chłopom i przymusowej

kolektywizacji (tworzono Państwowe Gospodarstwa Rolne)

Nacjonalizacja przemysłu – według ustawy KRN z 3 stycznia 1946 r. państwo przejęło zakłady poniemieckie, „zdrajców

narodu”, przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 50 pracowników na jedną zmianę, przedsiębiorstwa w 17 głównych

gałęziach przemysłu (m.in. górnictwie, hutnictwie, włókiennictwie); reforma zlikwidowała warstwę burżuazji w Polsce oraz

wprowadziła odgórną gospodarkę planową kierowaną przez powołany w 1945 r. Centralny Urząd Planowania

„Bitwa o handel” – w 1947 r. władze komunistyczne pod pretekstem walki ze wzrostem cen i spekulacją przejęłykontrolę

nad handlem hurtowym i detalicznym; w konsekwencji zmalała sieć handlowa, wydłużyły się kolejki, zmniejszyła się liczba

warsztatów rzemieślniczych

Socjalistyczny wyścig pracy – tzw. ruch stachanowski polegał na przekraczaniu przyjętych w przemyśle norm, np.:
wyprodukowaniu większej ilości towarów, ułożeniu większej liczby cegieł, wyrąbaniu więcej węgla (np. Wincenty

Pstrowski); realizacja hasła „kobiety na traktory”

Plan 3-letni – „Plan Odbudowy Gospodarczej” obowiązywał w latach 1947-1949; celem była odbudowa ze zniszczeń

wojennych; realizacja haseł pełnego zatrudnienia; był to jedyny plan, który wykonano

Plan 6-letni – „Plan Rozwoju Gospodarczego i Budowy Podstaw Socjalizmu” obowiązywał w latach 1950-1955; planem

kierowała Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego z Hilarym Mincem na czele; realizowano założenie

industrializacji (uprzemysłowienia) – np. Nowa Huta koło Krakowa, rozwój przemysłu ciężkiego; kolektywizacja rolnictwa

(PGR)

PZPR – Polska Zjednoczona Partia Robotnicza powstała 15 grudnia 1948 r. z połączenia Polskiej Partii Robotniczej (PPR) i

Polskiej Partii Socjalistycznej (odłam PPS zwany początkowo RPPS – Robotniczą Partią Polskich Socjalistów); na czele PZPR

stanął Bolesław Bierut; z partii usunięto Władysława Gomułkę pod zarzutem „odchylenia prawicowo-nacjonalistycznego”

Bolesław Bierut – komunista; w latach 1948-1956 stał na czele PZPR; w latach 1947-1952 pełnił funkcję prezydenta, w

latach 1952-1954 był premierem; zmarł w Moskwie w marcu 1956 r.; wokół jego osoby rozwinął się kult jednostki –

nazywany „ojcem ojczyzny”, jego imię nosiły zakłady pracy i ulice

Stalinizm w Polsce – komuniści pozwolili na działalność Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa

Demokratycznego; pozostałe partie zostały zdelegalizowane; rozprawiono się z opozycją i zbrojnym podziemiem; życie

społeczno-gospodarcze poddano całkowitej kontroli władzy komunistycznej; socrealizm w kulturze i sztuce (np. kult

chłopów i robotników w literaturze, malarstwie; neoklasycyzm w budownictwie – Pałac Kultury i Nauki w Warszawie,

Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa w Warszawie, dzielnica Nowa Huta w Krakowie); propaganda komunistyczna w

środkach masowego przekazu; wpływ władzy na edukację dzieci i młodzieży, działalność Związku Młodzieży Polskiej i

Służby Polsce

Represje polityczne – prześladowanie polskich działaczy niepodległościowych, procesy generałów (np. kara śmierci dla

gen. Augusta Emila Fieldorfa-Nila, rotmistrza Witolda Pileckiego), prześladowania, tortury, zmuszanie do składania

fałszywych zeznań; represje wobec Kościołów w Polsce – konfiskata majątków, laicyzacja społeczeństwa, pokazowe

procesy księży (np. biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka), aresztowanie prymas Stefana Wyszyńskiego, ograniczenia

w budownictwie sakralnym

Stefan Wyszyński – prymas Tysiąclecia; w latach 1953-1956 internowany z rozkazu władz komunistycznych; w Komańczy

napisał tekst Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego; zorganizował obchody Tysiąclecia Chrztu Polski; uczestniczył w

obradach soboru watykańskiego II; był jednym z inicjatorów listu biskupów polskich do biskupów niemieckich

Konstytucja PRL – uchwalona 22 lipca 1952 r. wprowadziła nową nazwę państwa – Polska Rzeczpospolita Ludowa; godło –
 orzeł bez korony; jednoizbowy sejm; duża rola Rady Państwa, która miała prawo wydawać dekrety z mocą ustawy;

zniesiono urząd prezydenta; w konstytucji były zapisane szerokie prawa obywatelskie, ale ich nie przestrzegano; w

praktyce najważniejszą rolę polityczną spełniała PZPR i jej pierwszy sekretarz

Polityka mocarstw wobec Niemiec – na konferencji w Poczdamie w 1945 r.podjęto decyzję o: denazyfikacji (likwidacji

faszyzmu i ukaraniu zbrodniarzy wojennych), demilitaryzacji (rozbrojeniu), dekartelizacji (likwidacji monopoli),

demokratyzacji życia politycznego i decentralizacji władzy (przeniesieniu uprawnień na struktury lokalne lub

samorządowe); podzielono Niemcy na 4 strefy okupowane przez: USA, Wielką Brytanię, Francję i ZSRR, a Berlin na 4

sektory; władzę nad strefami objęła Sojusznicza Rada Kontroli

Bizonia – powstała w styczniu 1947 r. z połączenia strefy okupowanej przez USA i Wielką Brytanię

Trizonia – powstała w wyniku przystąpienia w kwietniu 1947 r. do Bizonii strefy okupowanej przez Francję; w lutym 1948

r. Trizonię objęto planem Marshalla

Proces norymberski – 20 listopada 1945 r. do 1 października 1946 r. Międzynarodowy Trybunał Wojskowy wydał 12

wyroków śmierci, 7 osób skazał na wieloletnie więzienie, 3 osoby uniewinniono; za organizacje przestępcze uznano

Gestapo, SS, SD (Służbę Bezpie-czeństwa Rzeszy) i przywódców NSDAP

Blokada Berlina – w czerwcu 1948 r. w Trizonii oraz w sektorach Berlina Zachodniego przeprowadzono reformę walutową i

wprowadzono jednolitą markę niemiecką; Związek Radziecki na znak protestu rozpoczął 23/24 czerwca 1948 r. blokadę

zachodniej części Berlina – przerwano połączenia drogowe i kolejowe, odcięto dopływ prądu; Amerykanie i Brytyjczycy

zorganizowali most powietrzny, przerzucając wszystko, co było potrzebne do przeżycia mieszkańcom zachodnich

sektorów; Rosjanie zaniechali blokady Berlina 12 maja 1949 r.

Konrad Adenauer – niemiecki polityk, pierwszy kanclerz Republiki Federalnej Niemiec w latach 1949-1963;

współzałożyciel partii chrześcijańsko-demokratycznej CDU; zwolennik integracji Europy Zachodniej i odbudowy

gospodarczej Niemiec; nie uznawał granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej; prowadził ugodową politykę

wobec członków NSDAP (nie ukończono procesu denazyfikacji)

Republika Federalna Niemiec – wewrześniu 1949 r. Bundestag ogłosił powstanie RFN z prezydentem TheodoremHeussem i

kanclerzem Konradem Adenauerem; stolicą państwa zostało Bonn; w 1950 r. RFN uzyskała prawo do prowadzenia własnej

polityki zagranicznej; w 1951 r. Wielka Brytania, Francja i USA ogłosiły deklarację ozakończeniu wojny zNiemcami; w

traktatach paryskich z1954 r. RFN uzyskała prawo do posiadania własnej armii i udziału w NATO (od 1955 r.)

Niemiecka Republika Demokratyczna – powstała7 października 1949 r. w odpowiedzi na powstanie RFN; prezydentem

został Wilhelm Pieck, premierem Otto Grotewohl; w 1950 r. NRD zawarła układy o nienaruszalności granicy z Polską

Mur berliński – 12/13 sierpnia 1961 r. początek budowy muru berlińskiego; mur stał się symbolem podziału
powojennego świata, ładu jałtańskiego

Okupacja Austrii – w 1945 r. podzielono Austrię i Wiedeń na cztery strefy okupacyjne pomiędzy: USA, Wielką Brytanię,

Francję i ZSRR; 15 maja 1955 r. podpisano traktat pokojowy, który zapewnił Austrii niezależność

ZSRR po II wojnie światowej – wzrost znaczenia Stalina na arenie międzynarodowej, który należał do zwycięzców II wojny

światowej; polityka żdanowszczyzny (od nazwiska Andrieja Żdanowa) polegająca na represjach wobec jeńców wojennych,

repatriantów; polityka unifikacji republik z Moskwą poprzez ustanowienie języka rosyjskiego urzędowym, obsadzie

stanowisk Rosjanami lub zrusyfikowanymi działaczami; polityka antysemityzmu – oskarżenie Żydów o szpiegostwo na

rzecz USA

XX Zjazd KPZR – „odwilż” po śmierci Stalina w 1953 r. – amnestia, odejście od gospodarki nastawionej na przemysł ciężki,

nowa polityka w stosunku do rolnictwa, przemysłu spożywczego i lekkiego; na XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku

Radzieckiego Nikita Chruszczow wygłosił tajny referat, w którym skrytykował stalinizm, kult jednostki i zerwanie przez

państwa demokracji ludowej stosunków z Jugosławią (rządzoną przez komunistę Josipa Broz-Tito); na zjazd przybyły

delegacje z bloku wschodniego, m.in. delegacja polska pod przewodnictwem Bolesława Bieruta

Nikita Chruszczow – I sekretarz Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego w latach 1953-1964; po śmierci Stalina

walczył o władzę pokonując Ławrientija Berię; na XX Zjeździe KPZR skrytykował rządy Stalina i kult jednostki; rywalizował

z USA w zakresie zbrojeń i podboju kosmosu

Układ Warszawski – 14 maja 1955 r. podpisano w Warszawie Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej, zwany

Układem Warszawskim; był to pakt militarny państw demokracji ludowej na czele z ZSRR; sankcjonował stacjonowanie

wojsk radzieckich na terytorium państw członkowskich, zmuszał państwa do ścisłej współpracy w polityce zagranicznej i

obronnej dyktowanej przez władze radzieckie; rozwiązany 1 lipca 1991 r.

Powstanie węgierskie – w październiku 1956 r. pod wpływem „odwilży” i wydarzeń w Polsce organizowano strajki i

manifestacje; premier Imre Nagy ogłosił 1 listopada 1956 r. wystąpienie z Układu Warszawskiego, weryfikację układów

gospodarczych w ramach RWPG i neutralność Węgier; 3/4 listopada 1956 r. wojska radzieckie ponownie wkroczyły do

Budapesztu – krwawe stłumienie powstania, śmierć kilku tysięcy osób, ponad 200 tys. wyemigrowało; premierem został

komunista JánosKádár; uprowadzenie i skazanie na śmierć Imre Nagya (w 1958 r.)

„Odwilż” w Polsce – krytyka przez społeczeństwo polskie sowietyzacji armii polskiej, na czele której stał marszałek

Konstanty Rokossowski, represji wobec Kościoła (aresztowanie prymasa Stefana Wyszyńskiego), propagandy

komunistycznej, ograbienia społeczeństwa przez niekorzystną wymianę pieniędzy w 1950 r., kryzysu gospodarki rolnej i

przemysłu spożywczego; działalność dyskusyjnego Klubu Krzywego Koła, tygodnika „Po prostu”, publikacje

antypartyjnych utworów, zerwanie z socrealizmem w sztuce

Kryzys władzy – krytyka stalinizmu na XX Zjeździe KPZR w Moskwie; śmierć Bolesława Bieruta – I sekretarzem PZPR został

Edward Ochab; rywalizacja w PZPR pomiędzy tzw. puławianami (opowiadali się za reformami) i natolińczykami

(przeciwnicy reform); społeczeństwo domagało się reform, wolności słowa i religii, poprawy warunków bytowych

Bikiniarze – subkultura młodzieżowa w latach 50. XX wieku; wyróżniały ich kolorowe skarpety, wzorzyste krawaty, moda

wzorowana na kulturze zachodniej; słuchali muzyki jazzowej; bikinarze byli krytykowani przez władze komunistyczne, do

walki z nimi zaangażowano Związek Młodzieży Polskiej

Poznański Czerwiec 1956 r. – 28 czerwca 1956 r. na ulice Poznania wyszli m.in. robotnicy Zakładów Cegielskiego (wtedy

Stalina) żądając „chleba i wolności”; do manifestujących robotników skierowano oddziały wojska – wg oficjalnych danych

zginęło 75 osób (w tym 13-letni Romek Strzałkowski), około 800 zostało rannych; premier Józef Cyrankiewicz skrytykował

strajkujących; pod wpływem wydarzeń w Poznaniu rozpoczęły się strajki w całej Polsce

Władysław Gomułka – komunista, I sekretarz Polskiej Partii Robotniczej; odsunięty od wpływu na jednoczący się ruch

robotniczy i PZPR, był oskarżony o tzw. odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne i aresztowany; w latach 1956-1970 stał

na czele Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; 24 października 1956 r. uzyskał ogromne poparcie społeczne na

podczas wiecu Placu Defilad w Warszawie

Polski Październik 1956 r. – 19 października 1956 r. na obrady VIII Plenum KC PZPR przybyła delegacja radziecka z Nikitą

Chruszczowem na czele; Władysław Gomułka przekonał Rosjan, że nie dojdzie do zmiany ustroju w Polsce i poprosił o

wstrzymanie ruchu wojsk radzieckich na terytorium Polski; Gomułka uzyskał poparcie społeczne dla tzw. polskiej drogi do

socjalizmu (wiec poparcia 24 października 1956 r. w Warszawie) – zwolniono prymasa Stefana Wyszyńskiego z

internowania, wycofano się z represji wobec Kościoła, podpisano nową umowę z ZSRR w sprawie rozliczeń finansowych

obu państw, repatriacji Polaków i stacjonowania wojsk radzieckich na terenie Polski; wycofano się z przymusowej

kolektywizacji wsi

Koniec „polskiej drogi do socjalizmu” – po wyborach do sejmu w styczniu 1957 r. Gomułka rozpoczął ograniczenia

swobód obywatelskich; w październiku 1957 r. zamknął pismo „Po prostu”, które było symbolem odwilży

Ważne daty:

22 lipca 1944 r. – ogłoszenie Manifestu PKWN

6 września 1944 r. – dekret PKWN o reformie rolnej

19 stycznia 1945 r. – gen. Leopold Okulicki rozwiązał Armię Krajową

25 kwietnia 1945 r. – początek konferencji założycielskiej ONZ w San Francisco w USA

czerwiec 1945 r. – proces szesnastu w Moskwie

28 czerwca 1945 r. – powstanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej na czele z Edwardem Osóbką-Morawskim; w
skład rządu weszło 4 ministrów z rządu londyńskiego (m.in. Stanisław Mikołajczyk)

1 lipca 1945 r. – ogłoszenie Testamentu Polski Walczącej przez Radę Jedności Narodowej

17 lipca – 2 sierpnia 1945 r. – konferencja w Poczdamie

30 sierpnia 1945 r. – początek działań Sojuszniczej Rady Kontroli

2 września 1945 r. – kapitulacja Japonii

20 listopada 1945 r. – 1 października 1946 r. – proces norymberski

3 stycznia 1946 r. – ustawa KRN o nacjonalizacji przemysłu

5 marca 1946 r. – wystąpienie Winstona Churchilla w Fulton – określenie „żelaznej kurtyny” i początek zimnej wojny

30 czerwca 1946 r. – referendum ludowe

19 stycznia 1947 r. – pierwsze po wojnie wybory do sejmu sfałszowane przez komunistów

10 lutego 1947 r. – traktaty pokojowe z sojusznikami III Rzeszy (Włochami, Bułgarią, Rumunią, Węgrami, Finlandią)

podpisane w Paryżu

12 marca 1947 r. – ogłoszenie doktryny Trumana

czerwiec 1947 r. – ogłoszenie planu Marshalla, zwanego Europejskim Planem Odbudowy

23/24 czerwca 1948 r. – 12 maja 1949 r. – blokada zachodniej części Berlina przez ZSRR

10 grudnia 1948 r. – uchwalenie przez ONZ Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (m.in. prawo do życia, pracy i

wolności)

15 grudnia 1948 r. – powstanie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR)

1 stycznia 1949 r. – utworzenie PGR (Państwowych Gospodarstw Rolnych)

4 kwietnia 1949 r. – powstanie NATO (Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego)

20 września 1949 r. – powstanie Republiki Federalnej Niemiec

7 października 1949 r. – powstanie Niemieckiej Republiki Demokratycznej

28 października 1950 r. – wymiana pieniędzy, zakaz posiadania walut obcych

22 lipca 1952 r. – uchwalenie konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL)

5 marca 1953 r. – śmierć Józefa Stalina, początek walki o władzę w ZSRR – zwycięstwo Nikity Chruszczowa

16 czerwca 1953 r. – początek powstania berlińskiego, krwawo stłumionego przez wojska radzieckie

14 maja 1955 r. – powstanie Układu Warszawskiego

15 maja 1955 r. – uzyskanie pełnej suwerenności przez Austrię

14-25 lutego 1956 r. – w Moskwie odbył się XX Zjazd Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, z udziałem delegacji

polskiej pod przewodnictwem Bolesława Bieruta

24/25 lutego 1956 r. – wygłoszenie tajnego referatu przez Nikitę Chruszczowa na XX Zjeździe KPZR

28-30 czerwca 1956 r. – wydarzenia czerwcowe w Poznaniu

19 października 1956 r. – do Warszawy na obrady VIII Plenum KC PZPR przybyła delegacja radziecka z Nikitą

Chruszczowem na czele

23 października 1956 r. – początek powstania węgierskiego

24 października 1956 r. – wiec poparcia dla Władysława Gomułki na Placu Defilad w Warszawie

październik 1957 r. – zamknięcie czasopisma „Po prostu” – koniec „polskiej drogi do socjalizmu”

12/13 sierpnia 1961 r. – początek budowy muru berlińskiego