Professional Documents
Culture Documents
თემა 1 - საპატრიაქროს უნ-ტი
თემა 1 - საპატრიაქროს უნ-ტი
თემა 1 - საპატრიაქროს უნ-ტი
1
saqmianobas monopoliuri mdgomareobis borotad gamoyenebis,
arakeTilsindisieri konkurenciis da sxva qmedebaTa sawinaaRmdegod,
romlebic iwveven an SeuZliaT gamoiwvion konkurenciis SezRudva an
aRkveTa qveynis sasaqonlo bazarze.
2
cnobilia, rom sabazro ekonomikis pirobebSi ZiriTadi yuradReba eqceva
kiTxvebis _ ,,ra vawarmooT~, ,,rogor vawarmooT~, ,,ramdeni vawarmooT~ da
,,rogor iqneba ganawilebuli Semosavali~ _ optimalur gadawyvetas.
amasTan, ekonomikis marTvis berketi rCeba sabazro-safaso meqanizms im
mosazrebiT, rom sabazro sistemis centrSi aucileblad iqneba
konkurenciuli garemo.
3
amitomac konkurenciul brZolaSi upiratesobis SesanarCuneblad firmebi
da kompaniebi iZulebuli arian TviTonve droulad Tqvan xolme uari
TavianT Zvel konkurenciul upiratesobebze da Seqmnan axali.
konkurencia, rogorc procesi, umniSvnelovanes rols TamaSobs sabazro
ekonomikis ganviTarebaSi. konkurencia, Tu mas ar eRobeba barierebi,
gamodis rogorc mTavari mamoZravebeli Zala sawarmoo ZalTa
ganviTarebisaTvis, samecniero teqnikuri progresisaTvis da
sazogadoebrivi keTildReobis amaRlebisaTvis.
4
mcire biznesis warmomadgenelTa mxridan Zlieri dawolis Sedegad,
romelTac gauCndaT safuZvliani SiSi kompaniaTa mcire jgufis
gaZlierebis da maT xelSi sabazro Zalauflebis koncentraciis mimarT,
raSic xedavdnen safrTxes mewarmeobisa da saerTod demokratiuli
ganviTarebisaTvis.
kanonmdeblobis warmoSobis meore ZiriTadi mizezi aixsneba zogadi
samoqalaqo samarTlis garkveuli SezRudulobiT da im faqtiT, rom
mxolod samoqalaqo samarTlis normebze dayrdnobiT monopolizebis
procesebis saxelmwifoebrivi regulirebis zomebi aSkarad araadeqvaturi
da arasakmarisi iyo. es ki moiTxovda sakonkurencio samarTlis
gamoyofas samoqalaqodan da yuradRebis maqsimalur koncentrirebas
konkurenciis sakiTxebze, rac Tavis mxriv maqsimalurad Seuwyobda xels
am mimarTulebiT saqmeTa ganxilvis operatiulobis amaRlebas.
marTalia, konkurencia axdens mTeli sazogadoebis keTildReobis
maqsimizirebas, magram sazogadoebrivi dovlaTis ganawilebis sakiTxi
wydeba ZiriTadad sxva Zalebis (sabazro Zalebis) meSveobiT. miiswrafvis
ra konkurenciis ganviTarebis xelSemwyobi pirobebis Sesaqmnelad,
sakonkurencio (antimonopoliuri) kanonmdebloba miiCnevs, rom sabazro
sistema (Tavisufali mewarmeoba) TviTon gadawyvets sabazro ekonomikis
ZiriTad sakiTxebs.
sabazro sistema aseve Tvlis, rom principSi momxmarebeli
gansazRvravs, Tu ra da ramdeni unda iqnes warmoebuli (imis da mixedviT
momxmarebels surs Sesabamisi saqonlis SeZena Tu uars ambobs mis
SeZenaze). garda amisa, konkurencia mwarmoebelTa Soris gansazRvravs Tu
konkretulad vin unda awarmoos es saqoneli (Sesabamisi xarisxis
saqonlis minimalur fasad warmoebis gziT).
aucilebelia gaviTvaliswinoT, rom Tavisufali bazris sasargeblod
arsebuli ekonomikuri mtkicebulebebi Sors arian im azrisagan, rom
bazari yovelTvis sworad funqcionirebs da avtomatur reJimSi axerxebs
konkurenciis dacvas. piriqiT, xSir SemTxvevaSi sabazro meqanizmi
5
garedan Carevis gareSe ver uzrunvelyofs konkurenciuli garemos
Seqmnasa da dacvas. adgili aqvs xolme SeTanxmebebs calkeul
saqonelmwarmoeblebs Soris produqciaze fasebis zRvrul danaxar-
jebze gacilebiT zemoT dafiqsirebis Taobaze. imavdroulad xdeba
xolme sasaqonlo bazris ama Tu im segmentis monopolizeba, rasac
Sedegad saboloo angariSiT moyveba momxmarebelTa uflebebis Selaxva.
amitom sakonkurencio kanonmdebloba yvela qveyanaSi mowodebulia
swored sabazro meqanizmis zogierTi negatiuri niSnebis gamosworebisa
da garkveulwilad saxelmwifo regulirebisaTvis. konkurenciis garda
momxmareblis keTildReobaze zrunva SesaZlebelia sxva meqanizmebiTac.
kerZod, industriuli sazogadoebis Camoyalibebamde (feodalur epoqaSi)
aRniSnuli xorcieldeboda garkveuli statusisa da tradiciebis
safuZvelze. ufro Semdgom ki centralizebuli dagegmvis pirobebSi,
swored es ukanaskneli, anu centralizebuli dagegmva cvlida Tavisufal
bazars saxelmwifos mxridan sruli kontroliT.
6
monopolizebis SezRudva, konkurenciis dacvisa da ganviTarebis
mxardaWera da saerTod politikuri demokratiisaTvis ekonomikuri
safuZvlebis Seqmna.
aSS-Si antitrestuli kanonmdeblobis Seqmnidan dRemde igi ufro
moqnili da mizanmimarTuli gaxda da SeiZina sistemuri xasiaTi.
umravles qveynebSi konkurenciuli kanonmdebloba warmoadgens
normatiul-samarTlebrivi aqtebis kompleqss, romelic miRebulia
sakonkurencio politikis gatarebis mizniT specialuri
urTierTdakavSirebuli zomebis sistemis meSveobiT.
sakonkurencio kanonmdebloba, rogorc wesi, moicavs monopoliuri
saqmianobisa da arakeTilsindisieri konkurenciis regulirebis sam
ZiriTad zomas (proceduras): SemzRudavs, gamafrTxilebels da aRmkveTs.
igi ZiriTadad xorcieldeba sami mimarTulebiT: 1) antikonkurentuli
SeTanxmebebi; 2) dominirebuli mdgomareobis borotad gamoyeneba;
3)sabazro Zalauflebis koncentracia.
gardamavali ekonomikis mqone qveynebisaTvis, romlebic daadgnen
sabazro reformebis gzas, gansakuTrebiT aqtualuria sakonkurencio
kanonmdeblobis praqtikuli realizacia. saqme imaSia, rom administra-
ciuli ekonomikidan sabazroze gadasvla, rogorc wesi, yvela qveyanaSi
mimdinareobs maRalmonopolizebuli meurneobis pirobebSi.
8
garkveulad aregulirebda sasaqonlo bazris demonopolizaciisa
da privatizebis problematikasac.
9
აღნიშნული საკითხები, დებულებების დონეზე შეიძლება თქვას, რომ მეტ-
ნაკლებად დარეგულირებულია 2014 წლის 21 მარტის -,,კონკურენციის შესახებ“
საქართველოს კანონით (ეს უკანასკნელი წარმოადგენს ,,თავისუფალი ვაჭრობისა და
კონკურენციის შესახებ“ საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონის ახალ რედაქციას).
ამდენად, შეიძლება ითქვას, რომ ერთის მხრივ - საქართველოში ამ ეტაპზე მოქმედი
,,კონკურენციის შესახებ“ საქართველოს კანონი ძირითადად ჰარმონიზებულია
ევროკავშირის შესაბამის ნომრებთან, თუმცა, მეორეს მხრივ - ისიც ფაქტია, რომ მისი
გავრცელების არეალი იყო შეზღუდული (ის არ ვრცელდება (ვრცელდებოდა)
ეკონომიკის რეგულირებად სექტორებში), ასევე მოისუსტებდა კანონმდებლობის
პრაქტიკული აღსრულების მექანიზმები. შესაბამისად, საქართველოს ხელისუფლებას
გათვითცნობიერებული ჰქონდა რა სრულყოფილი საკონკურენციო სამართლის
არსებობის აუცილებლობა, მომზადდა და საქართველოს პარლამენტში წარდგენილ
იქნა - ,,კონკურენციის შესახებ“ საქართველოს კანონში შესატანი ცვლილებებისა და
დამატებების პროექტი. აღნიშნული ცვლილების პროექტი, დღეისათვის უკვე
მიღებულია სამივე მოსმენით (მესამე მოსმენით მიღებულ იქნა 2020 წლის 16
სექტემბერს) პარლამენტის მიერ. შესაბამისად, ამ ცვლილებების მიღებით მოხდა -
ქვეყნის ჩარჩო საკონკურენციო სამართის გავრცელების არეალის გაფართოება და
მისი ძირითადი დებულებების ევროკავშირის ნორმებთან კიდევ უფრო დაახლოება,
ასევე შესაბამისი აღმასრულებელი ორგანოს ინსტიტუციონალური გაძლიერება
(საკანონმდებლო ცვლილების თანახმად - სააგენტოში მომავალი წლის ივლისიდან
უნდა შეიქმნას კომისია ხუთი წევრის შემადგენლობით). ამდენად ფაქტია, რომ
საქართველოს პარლამენტის მიერ შესაბამისი საკანონმდებლო ცვლილებების
პაკეტის მიღებით, რომელიც საქართველოს პრეზიდენტის ხელმოწერისა და
საკანონმდებლო მაცნეში გამოქვეყნებისთანავე ძალაში შედის - ქვეყნის ჩარჩო
კონკურენციის სამართალი უფრო სრულყოფილი, ხოლო მის აღსრულება უფრო
ეფექტიანი გახდება.
10
sakontrolo kiTxvebi:
literatura:
11
6) s. fetelava, S. gogiaSvili – antimonopoliuri regulirebis
praqtika, ,,axali saqarTvelo~, Tbilisi, 2013;
7) q. lafaCi – konkurenciis politika da dargobrivi regulireba
saqarTveloSi, ,,nekeri~, Tbilisi, 2012;
8) ლ. ჯაფარიძე, ქ. ზუკაკიშვილი, ნ. კობაძე, ნ. ჟვანია, ზ. გველესიანი, მ. აკოლაშვილი, ნ.
სერგია, ს. მომცელიძე - საქართველოს კონკურენციის სამართალი, ნიუ ვიჟენ
უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბ. 2019.
12