საქართველოს საპატრიარქოს წმიდა ანდრია პირველწოდებულის

სახელობის ქართული უნივერსიტეტი

ბიზნესის, კომპიუტინგისა და სოციალურ მეცნიერებათა სკოლა

ეკონომიკის სპეციალობის
მე-4 კურსის სტუდენტის
ბაჩუკი ბალარჯიშვილი

რეფერატი

თემაზე: შერწყმათა კონტროლის მექანიზმები და პრაქტიკა

საქართველოში

სასწავლო კურსი: ანტიმონიპოლიური პოლიტიკა

ხელმძღვანელი,
პროფესორი სლავა ფეტელავა

2020/2021 სასწავლო წელი

სარჩევი

1
შერწყმის არსი და მისი ისტორიული მიმოხილვა…......…………………………………..3

კონცეტრაციის სამი სახე ……….....………………………………………………...4

კონცენტრაციის განხორციელების
გზები.........................................................................5

კონტროლის
კონცეფცია........................................................................................................7

პროცედურა..................................................................................................................................
.........8

საქართველოში დაგეგმილი კონცენტრაციის წინასწარი შეტყობინების

ვალდებულება......8

კონცეტრაციის შეფასება........................................................................................................9

დადებითი და უარყოფითი
მხარეები............................................................................................10

დასკვნა.........................................................................................................................................
........11

გამოყენებული
ლიტერატურა.........................................................................................................12

2
 შერწყმის არსი და მისი ისტორიული მიმოხილვა

ზოგადად, კლასიკური გაგებით, შერწყმა (ინგლისურად ტერმინი „merger“)

გულისხმობს ისეთ სიტუაციას, როდესაც ორი სხვადასხვა ფირმა ერთიანდება ახალ
კომპანიაში. თუმცა, ამ ტერმინის კონკურენციის სამართლისეული მნიშვნელობით,
მხოლოდ აღნიშნული სახის გაერთიანება არ შეიძლება ჩაითვალოს შერწყმად .
კონკურენციის პოლიტიკაში შერწყმა მოიცავს კორპორატიული გარიგებების უფრო
ფართო სპექტრს. ამასთან, აღსანიშნავია ისიც, რომ ტერმინ „შერწყმის“ ნაცვლად
კონკურენციის კანონმდებლობა როგორც ევროკავშირში, ისე საქართველოში იყენებს
ტერმინ „კონცენტრაციას“. კონკურენციის პოლიტიკის მიხედვით, შერწყმა მოიცავს
სხვადასხვა ტიპის ტრანზაქციებს, მათ შორის არის ერთი კომპანიის მიერ მეორე
კომპანიის მთლიანი ან უმრავლესობა აქციების/წილების შეძენა . არის ასევე ისეთი
შემთხვევები, როდესაც უმცირესობა აქციების/წილების შეძენაც შეიძლება
კონცენტრაციას წარმოადგენდეს.კონცენტრაციად შეიძლება ჩაითვალოს ასევე
კარგად ცნობილი ბრენდის შეძენა, ასევე ორი ან მეტი ეკონომიკური აგენტის მიერ
მათი ბიზნესის ნაწილების ახალ დაფუძნებულ ერთობლივ საწარმოში გაერთიანებაც.

თავიდანვე უნდა აღინიშნოს, რომ ეკონომიკური აგენტების მიერ ძალების

გაერთიანება, უმეტეს შემთხვევაში, ბაზრისთვის საზიანო არ არის. აღნიშნულ
გადაწყვეტილებას ხშირად ხარჯების შემცირების, ახალ ბაზარზე შესვლის , კვლევისა
და განვითარების თუ მარკეტინგის შესაძლებლობების გაუმჯობესების ან სხვა
ლეგიტიმური მიზეზების გამო იღებენ. თუმცა, მეორე მხრივ, კონცენტრაციამ შესაძლოა
ბაზარზე კონკურენცია შეამციროს და, საბოლოო ჯამში, მომხმარებელთა ინტერესები
დააზარალოს. კონკურენტი საწარმოების შერწყმით მათ შორის კონკურენცია
გამოირიცხება. ამასთან, მათი გამსხვილებით შედეგად, შესაძლოა მივიღოთ საბაზრო
ძალაუფლების მქონე ეკონომიკური აგენტი, რომელსაც შეეძლება გაზარდოს
საქონლის ფასი ან/და შეამციროს ხარისხი. მსგავსი კონკურენციული რისკები
შეიძლება ახლდეს სხვადასხვა დონის ბაზარზე მოქმედი საწარმოების
გაერთიანებასაც. კონცენტრაციების წინასწარი კონტროლი კონკურენციის ორგანოს
საშუალებას აძლევს, ხსენებული ფაქტორები შეისწავლოს და დაბალანსებული და
ობიექტური გადაწყვეტილება მიიღოს.

კონცენტრაციის ლეგიტიმური საფუძვლები

 ახალ ბაზარზე შესვლა

 კვლევა და განვითარება
 მარკეტინგის გაუმჯობესება
 სხვა ლეგიტიმური მიზნები

კონცენტრაციის ანტიკონკურენციული მიზნები / შედეგები

 საბაზრო ძალაუფლების მოპოვება

 კონკურენციის შეზღუდვა სხვადასხვა ფორმით

3
 საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობა კონცენტრაციების კონტროლის სფეროში
დიდწილად ეყრდნობა ევროკავშირის წესებს, თუმცა არსებობს განსხვავებებიც .
ევროკავშირში ეს სფერო ბევრად უფრო განვითარებულია და სათავეს ჯერ კიდევ 1951
წლის პარიზის ხელშეკრულებიდან იღებს.

კონცენტრაციების რეგულაცია საქართველოშიც თანდათანობით დამკვიდრდა,

ევროკავშირთან საქართველოს პოლიტიკური და სამართლებრივი დაახლოების
პარალელურად, თანდათან კვლავ შეიცვალა მიდგომა კონკურენციის სამართლისა და
პოლიტიკის, მათ შორის, კონცენტრაციების კონტროლის მიმართ, რაც 2010 წელს
მიღებულ კონკურენციის პოლიტიკის ყოვლისმომცველ სტრატეგიაშიც აისახა . კერძოდ ,
დადასტურდა კონცენტრაციების შესახებ კანონმდებლობის საერთაშორისო
სტანდარტებთან დაახლოების პოლიტიკური ნება. ამავე დროს, აქტიურად დაიწყო
საუბარი მნიშვნელოვან ბაზრებზე სტრუქტურული პრობლემების შესახებ და ქვეყნის
შიგნითაც გაიზარდა ინტერესი კონკურენციის პოლიტიკის მიმართ .

კონცეტრაციის სამი სახე

ძირითადად სამი სახის კონცენტრაცია არის გავრცელებული:

პირველი, ეს არის ჰორიზონტალური შერწყმა, რომლის დროსაც ერთი და იგივე

პროდუქციის/მომსახურების მწარმოებლები/მიმწოდებლები ერთიანდებიან. ისინი
ერთმანეთის უშუალო კონკურენტები არიან და, შესაბამისად, გაერთიანება ბაზარზე
კონკურენციის შემცირების კუთხით ყველაზე სახიფათოა სხვა კონცენტრაციის
სახეებთან შედარებით. მაგალითად 2018 წელს კონკურენციის სააგენტო ტექნი-
კის ბაზარზე ერთ გაერთიანებას დათანხმდა. საუბარია, „ამერიტექსა“ (არაი
თუმოროუ) და „სმაილიზე“, რომელთა კონცენტრაციას კონკურენციის სააგენ-
ტო ამავე წლის ზაფხულში დათანხმდა. როგორც მაშინ სააგენტოს მიერ გავ-
რცელებულ განცხადებაში იყო აღნიშნული, მონაცემების შესწავლისა და ექ-
სპერტებთან კონსულტაციების შედეგად სააგენტომ, კომპანიათა კონცენტრაცია
კონკურენტულ გარემოსთან თავსებადად მიიჩნია.

კონცენტრაციის მეორე სახეს წარმოადგენს ვერტიკალური შერწყმა. ვერტიკალურია

ისეთი კონცენტრაცია, რომლის დროსაც ერთიანდებიან საქონლის/მომსახურების
წარმოებისა და მიწოდების ჯაჭვში სხვადასხვა საფეხურზე მოქმედი ეკონომიკური
აგენტები. მაგალითად, ლუდის მწარმოებელი და ლუდის დისტრიბუტორი
ეკონომიკური აგენტების გაერთიანება ითვლება ვერტიკალურ კონცენტრაციად . ასეთი
სახის შერწყმები, როგორც წესი, უფრო პრო-კონკურენციულია და დადებითი
შედეგების მომტანად ითვლება, ვიდრე ჰორიზონტალური გაერთიანებები . თუმცა ,
შეიძლება ასეთი სახის შერწყმამაც გამოიწვიოს კონკურენციის საწინააღმდეგო
შედეგები. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია ვერტიკალური შერწყმის მოსალოდნელი
ეფექტების კარგად შესწავლა,

მესამე სახის კონცენტრაციად კი ითვლება კონგლომერატული გაერთიანება. ასეთი სახის

შერწყმების დროს ერთიანდებიან ისეთი კომპანიები, რომლებიც სხვადასხვა ბაზრებზე
ოპერირებენ და ეს ბაზრები არც ჰორიზონტალურად და არც ვერტიკალურად არ არიან
ერთმანეთთან დაკავშირებულნი. მაგალითად 2019 წელს საქართველოს კონკურენციის
სააგენტოში შემოვიდა შეტყობინება სს „საქართველოს კაპიტალს“, შპს „ბრიტანულ-

4
ქართულ აკადემიასა“ და ა(ა)იპ „თბილისის ბრიტანულ საერთაშორისო სკოლას“ შორის
მოსალოდნელი კონცენტრაციის შესახებ, რაც გულისხმობდა სს „საქართველოს
კაპიტალის“ მიერ შპს „ბრიტანულ-ქართულ აკადემიის“ 70%-იანი წილის შეძენას.
სააგენტოს მიერ შესაბამის პროდუქციულ ბაზრად განისაზღვრა კერძო სკოლების მიერ
შეთავაზებული ზოგადსაგანმანათლებლო მომსახურება. სააგენტოს გადაწყვეტილებით
აღნიშნული კონცენტრაცია მიჩნეულ იქნა კონკურენტულ გარემოსთან თავსებადად.
კონკურენციის სააგენტოს განცხადებაში ნათქვამია: იმის გათვალისწინებით, რომ
აღნიშნული ეკონომიკური აგენტები კონკურენტებს არ წარმოადგენენ და შესაბამისი
ბაზრის სტრუქტურა არ იცვლება, შერწყმაში მონაწილე ეკონომიკური აგენტებისგან
წარმოდგენილი ინფორმაციის შეფასების, გაანალიზების შედეგად, საქართველოს
კონკურენციის სააგენტომ დაადგინა, რომ - სს „საქართველოს კაპიტალის“, შპს
„ბრიტანულ-ქართული აკადემიისა“, და ა(ა)იპ „თბილისის ბრიტანული საერთაშორისო
სკოლის“ კონცენტრაცია კონკურენტულ გარემოსთან თავსებადია და დასაშვებია მოქმედი
კანონმდებლობის გათვალისწინებით.

კონცეტრაციის განხორციელების გზები

ეკონომიკური აგენტების კონცენტრაცია შეიძლება განხორციელდეს ოთხი გზით :

შერწყმა, კონტროლის მოპოვება, მმართველ ორგანოებში მონაწილეობა და
ერთობლივი საწარმოს შექმნა.

შერწყმა კონკურენციის შესახებ კანონის მიხედვით, კონცენტრაციის

განხორციელების ერთ-ერთი გზაა „ორი ან მეტი დამოუკიდებელი აგენტის შერწყმა ,
რის შედეგადაც ერთი ეკონომიკური აგენტი წარმოიქმნება“. კანონი არ იძლევა

5
„შერწყმის“ განმარტებას.კონკურენციის სააგენტომ 2016 წელს განიხილა და შერწყმად
დააკვალიფიცირა სს „ჯიპისისა“ და სს „ეი-ბი-სი ფარმაციას“ კონცენტრაცია. ჯიპისი/ეი-
ბი-სი ფარმაციას საქმეში მოხდა კონცენტრაციის მხარეების – დამოუკიდებელი
ეკონომიკური აგენტების – გაერთიანებულ კომპანიად (სს „გეფა“) რეორგანიზაცია.
A+B=AB

კონტროლის მოპოვება კონცენტრაციად მიიჩნევა ასევე „ფასიანი

ქაღალდების ან აქტივების წილის შეძენით, ხელშეკრულებით ან სხვა
საშუალებით ეკონომიკურ აგენტზე ან მისი ბიზნესის ნაწილზე პირდაპირი ან
ირიბი კონტროლის მოპოვება იმ პირის მიერ, რომელიც უკვე აკონტროლებს
სულ მცირე ერთ ეკონომიკურ აგენტს. კონცენტრაციის ეს სახე ეფუძნება იდეას, რომ
ბაზრის სტრუქტურა შესაძლებელია შეიცვალოს ეკონომიკური აგენტების შერწყმის
გარეშეც, ერთი საწარმოს მიერ მეორის სტრატეგიულ გადაწყვეტილებებზე არსებითი
გავლენის შესაძლებლობის მოპოვებით. კონცენტრაციის შეფასების მიზნებისთვის.
კონტროლი გამოიხატება უფლებებით, ხელშეკრულებებით ან სხვა საშუალებებით ,
რომლებიც ცალ-ცალკე ან ერთად ქმნის საწარმოზე ან მის ნაწილზე არსებითი
გავლენის მოხდენის შესაძლებლობას, კერძოდ: ა) საწარმოს ფლობა ან/და მისი
აქტივების სრულად ან ნაწილობრივ გამოყენების უფლება; ბ) უფლება (მათ შორის,
ხელშეკრულებით გათვალისწინებული), რომელიც იძლევა ეკონომიკური აგენტის
მმართველი ორგანოების შემადგენლობაზე, ხმის უფლებაზე, გადაწყვეტილებაზე
არსებითი ზემოქმედების შესაძლებლობას.

ერთობლივი საწარმო ერთობლივი საწარმოს შექმნა კონცენტრაციად ჩაითვლება

მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი იგი ხანგრძლივად ასრულებს დამოუკიდებელი
ეკონომიკური აგენტის ყველა ფუნქციას. ევროკავშირის კონკურენციის სამართალში
მას „სრულფუნქციურ“ ერთობლივ საწარმოდ მოიხსენიებენ. იმ შემთხვევაში, თუ
ერთობლივი საწარმო არ არის სრულფუნქციური, ევროკავშირის პრაქტიკის
გათვალისწინებით, მასზე მაინც გავრცელდება კონკურენციის კანონმდებლობის
მოქმედება, თუმცა ამ შემთხვევაში კონკურენციული რისკები შეფასებული იქნება
კონკურენციის შესახებ კანონის მე-7 მუხლის შესაბამისად. A+B=C.
ამერიტექსი/სმაილის საქმეში, რომელიც ასევე ელექტროტექნიკის ბაზარზე საცალო
გაყიდვების ნაწილში ძალების გაერთიანებას ეხებოდა , კონკურენციის სააგენტომ
თანხმობა გასცა, მხარეების მიერ მომხდარიყო „ერთობლივი შვილობილი საწარმოს
დაფუძნება, რომელიც ხანგრძლივად განახორციელებს დამოუკიდებელი
ეკონომიკური აგენტის ყველა ფუნქციას“,

სხვადასხვა მმართველ ორგანოებში მონაწილეობა. კონკურენციის სააგენტოს ამ

დროისთვის არ განუხილავს კონცენტრაციის მეოთხე ფორმა: ერთი და იმავე პირის
სხვადასხვა ეკონომიკური აგენტის მმართველ ორგანოებში მონაწილეობა .
სარეკომენდაციო გზამკვლევში სააგენტომ აღნიშნა, რომ „პრაქტიკაში ეს შეიძლება
გამოიხატოს ერთზე მეტი ეკონომიკური აგენტის კონტროლის შესაძლებლობაში.
ევროკავშირის პრაქტიკაში ჯვარედინი თანამონაწილეობა კონცენტრაციის ცალკე
სახედ არ მიიჩნევა. თუმცა, თუ ერთი და იგივე პირი ან პირები მიიღებენ მონაწილეობას
რამდენიმე ეკონომიკური აგენტის მმართველ ორგანოებში, შესაძლოა ადგილი
ჰქონდეს კონცენტრაციას კონტროლის მოპოვებით.

6
 გამონაკლისები. კონცენტრაციად არ მიიჩნევა და, შესაბამისად, სააგენტოსთვის
შეტყობინების ვალდებულება არ ვრცელდება გარიგებებზე , რომლებიც მცირე
მნიშვნელობისაა, ხორციელდება საწარმოს ლიკვიდაციის პროცესში , ეხება საწარმოს
დროებით კონტროლს ან ხორციელდება ურთიერთდამოკიდებულ პირებს შორის .
გამონაკლისებია :

 შერწყმა/გაერთიანება, რომლის მონაწილე ეკონომიკური აგენტების აქტივების

ან წლიური ბრუნვის ოდენობა კანონმდებლობით დადგენილზე ნაკლებია .
 კონცენტრაცია, რომელიც ხორციელდება კანონმდებლობის შესაბამისად ,
ეკონომიკური აგენტის, გადახდისუუნარობის შედეგად ან ლიკვიდაციის
პროცესში, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ეკონომიკურ აგენტზე კონტროლს
კონკურენტი საწარმო (ან მისი მფლობელი ჯგუფი) მოიპოვებს
 კონტროლი მოიპოვება დროებით, სესხის უზრუნველსაყოფად, იმ პირობით,
რომ არ გამოიყენება აქტივების ფლობით მინიჭებული უფლებები , გარდა
გაყიდვის უფლებისა. როგორც უკვე აღინიშნა, კონცენტრაციების კონტროლის
მთავარი დანიშნულებაა ბაზარზე გრძელვადიანი ეფექტების შეფასება და
კონკურენციული ზიანის თავიდან აცილება. საწარმოს დროებითი კონტროლი
მხოლოდ სესხის უზრუნველყოფის მიზნით ვერ ჩაითვლება კონცენტრაციად
 ფინანსური ინსტიტუტი (ა) მოიპოვებს ეკონომიკურ აგენტზე კონტროლს
ჩვეულებრივი საწესდებო საქმიანობის ფარგლებში, საკუთარი ან კლიენტის
სახსრებით, წილებს ან აქციების შეძენის შედეგად; ან (ბ) იძენს აქტივებს მათი
შემდგომი გაყიდვისათვის.

კონტროლის კონცეფცია

შერწყმის რეგულაცია კონცენტრაციის კონცეფციას განსაზღვრავს ისე , რომ მოიცავს

ისეთ ოპერაციებს, რომლებიც იწვევს შესაბამისი ეკონომიკური აგენტების კონტროლის
ხანგრძლივ ცვლილებას. შესაბამისად, კონცენტრაციის შედეგად ხდება ბაზრის
სტრუქტურის ცვლილება.. რეგულაციის შესაბამისად, კონცენტრაციის დადგენისათვის
მნიშვნელოვანი ყურადღება ეთმობა ერთი ეკონომიკური აგენტის/პირის მხრიდან
მეორე ეკონომიკურ აგენტზე ხანგრძლივი კონტროლის განხორციელების უნარს.
კონტროლის განხორციელება მოიცავს ეკონომიკური აგენტის გადაწყვეტილებებზე
მნიშვნელოვანი ზეგავლენის მოხდენის შესაძლებლობას. როგორც ევროკავშირის
კომისიის მიერ 2008 წელს გამოქვეყნებული სამართლებრივი ცნობის მე-7 პარაგრაფი
გვაცნობს, კონცენტრაციის არსებობა უფრო მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული
ხარისხობრივ, ვიდრე რაოდენობით კრიტერიუმზე. სწორედ კონტროლის დონესა და
ხარისხზეა დამოკიდებული კონცენტრაციის არსებობის საკითხი. შერწყმების
რეგულაციის მესამე მუხლის მიხედვით, კონტროლის კონცეფცია ძალიან ფართოა .
არსებობს სამართლებრივი და ფაქტობრივი კონტროლი. კონტროლის მოპოვების
ყველაზე გავრცელებული სახე არის აქციების/წილების შეძენა , რაც ხდება
მეწილეების/აქციონერების შეთანხმების საფუძველზე , ან ქონების შეძენით . გარდა
წილებისა და ქონების შეძენის ხელშეკრულებებისა, კონტროლის უნარი შეიძლება სხვა
სახის ხელშეკრულებებიდანაც გამომდინარეობდეს. მაგალითად , ფრენშაიზინგის
შეთანხმებიდან, როგორ წესი, კონტროლის უფლების მოპოვება შეიძლება ვერ
მოხდეს. მაგრამ, გამონაკლის შემთხვევებში, ეკონომიკური დამოკიდებულების

7
სიტუაციამ, რომელიც მაგალითად ხანგრძლივი მიწოდების ხელშეკრულებიდან ან
კრედიტის ხელშეკრულებიდან გამომდინარეობს და სტრუქტურული კავშირებით არის
გაერთიანებული, შეიძლება ერთ-ერთ მხარეს მეორის კონტროლის საშუალება მისცეს.
„კონკურენციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის მეორე ნაწილი შეიცავს
კონტროლის კონცეფციის განმარტებას.

პროცედურა

პროცედურის საწყისი წერტილია კონცენტრაციის შესახებ წინასწარი წერილობითი

შეტყობინების წარდგენა კონკურენციის სააგენტოსთვის. იმ შემთხვევაში , თუ
კონკრეტული შეტყობინება არ განეკუთვნება მისი კონტროლის სფეროს (მაგალითად ,
თუკი შეტყობინება წარმოდგენილია ისეთი გარიგების შესახებ , რომელიც
კანონმდებლობით არ მიიჩნევა კონცენტრაციად), სააგენტო წერილით აცნობებს
მხარეს ამის შესახებ. ხოლო თუ შეტყობინება ფორმალურად დასაშვებია , სააგენტო მას
შინაარსობრივად შეაფასებს დადგენილ ვადაში. ადმინისტრაციული წარმოება
სრულდება სააგენტოს დადებითი ან უარყოფითი დასკვნით კონცენტრაციის
კონკურენტულ გარემოსთან თავსებადობის შესახებ. ევროკავშირის პრაქტიკაში , ასევე
მოქმედებს ე.წ. „თანმდევი შეზღუდვების“ დოქტრინა. ხსენებული გულისხმობს , რომ
ევროკომისიის დადებითი გადაწყვეტილების შემთხვევაში , კონკურენციის
კანონმდებლობასთან თავსებადად ჩაითვლება კონცენტრაციასთან პირდაპირ
დაკავშირებული ისეთი გარიგებებიც, რომლებიც შეტყობინებული კონცენტრაციით
პირდაპირ არ იყო დაფარული.

საქართველოში დაგეგმილი კონცეტრაციის წინასწარი

შეტყობინების ვალდებულება

რაც შეეხება საქართველოში დაგეგმილი კონცენტრაციის წინასწარი შეტყობინების

ვალდებულებას, „კონკურენციის შესახებ“ საქართველოს კანონის 111 მუხლის
პირველი პუნქტის შესაბამისად, კონკურენციის სააგენტოსთვის წინასწარი
წერილობითი შეტყობინების ვალდებულება აკისრიათ კონცენტრაციაში მონაწილე
ეკონომიკურ აგენტებს, რომელთა ინდივიდუალური, ასევე ერთობლივი აქტივების
ღირებულება ან წლიური ბრუნვა საქართველოს ტერიტორიაზე აღემატება
„კონცენტრაციის შესახებ შეტყობინების წარდგენისა და განხილვის წესით “ დადგენილ
ზღვრულ ოდენობას. ეს წესი დამტკიცებულია კონკურენციის სააგენტოს თავმჯდომარის
2014 წლის 30 სექტემბრის #30/09-04 ბრძანებით. მისი მესამე მუხლის მიხედვით,
კონცენტრაციის წინასწარი შეტყობინების ვალდებულება ეკონომიკურ აგენტებს
აკისრიათ ორ შემთხვევაში. ესენია: პირველი, თუ მათი ერთობლივი წლიური ბრუნვა
საქართველოს ტერიტორიაზე აღემატება 20 მილიონ ლარს და ამასთან,
კონცენტრაციის მონაწილე მინიმუმ ორი ეკონომიკური აგენტიდან თითოეულის

8
წლიური ბრუნვა აღემატება 5 მილიონ ლარს; მეორე, ეკონომიკური აგენტების
საქართველოს ტერიტორიაზე არსებული აქტივების ჯამური ღირებულება აღემატება 10
მილიონ ლარს და ამასთან, კონცენტრაციის მონაწილე მინიმუმ ორი ეკონომიკური
აგენტიდან თითოეულის საქართველოს ტერიტორიაზე არსებული აქტივების
ღირებულება აღემატება 4 მილიონ ლარს

კონცეტრაციის შეფასება

კომისიას კონცენტრაციების ერთიან ბაზართან თავსებადობის შეფასებისას

ევროკავშირის შერწყმების რეგულაციის მიხედვით ევალება მხედველობაში მიიღოს :

 ერთიან ბაზარზე ეფექტური კონკურენციის შენარჩუნებისა და

განვითარების საჭიროება, რისთვისაც მან ყურადღება უნდა
გაამახვილოს შესაბამისი ბაზრის სტრუქტურაზე და ფაქტობრივ და
პოტენციურ კონკურენციაზე, რომელიც როგორც ევროკავშირში
მოქმედი ეკონომიკური აგენტებიდან, ასევე მის გარეთ არსებული
ეკონომიკური აგენტებიდან შეიძლება მოდიოდეს;
 შესაბამისი ეკონომიკური აგენტების საბაზრო პოზიციები და მათი
ეკონომიკური და ფინანსური ძალაუფლება, მიმწოდებლებისა და
გამომყენებლებისათვის არსებული ალტერნატივები, მათი
მიწოდებაზე და ბაზრებზე ხელმისაწვდომობა, ბაზარზე შესასვლელი
რაიმე სამართლებრივი ან სხვა სახის ბარიერები, შესაბამისი
საქონლისა და მომსახურების მიწოდებისა და მოთხოვნის
ტენდენციები, შუალედური და საბოლოო მომხმარებლების
ინტერესები, და ტექნოლოგიური და ეკონომიკური პროგრესის
განვითარება, იმის გათვალისწინებით, რომ იგი მომხმარებლისათვის
სასარგებლოა და დაბრკოლებას არ უქმნის კონკურენციას.

აღნიშნული ფაქტორების გათვალისწინებით, კომისიამ უნდა დაადგინოს

შეტყობინებული კონცენტრაცია მნიშვნელოვნად აფერხებს თუ არა ეფექტურ
კონკურენციას ერთიან ბაზარზე ან მის მნიშვნელოვან ნაწილში. აღნიშნული
რეგულაციის მეორე მუხლის მეორე და მესამე პუნქტების შესაბამისად , აკრძალულია
ისეთი კონცენტრაციები, რომლებიც მნიშვნელოვნად აფერხებენ ეფექტურ
კონკურენციას ერთიან ბაზარზე ან მის მნიშვნელოვან ნაწილში. ამავე პუნქტების
მიხედვით, განსაკუთრებით ისეთი კონცენტრაციები, რომლებიც აძლიერებენ ან ქმნიან
დომინანტ პოზიციას, ერთიან ბაზართან შეუთავსებელია.კონცენტრაციების
შეფასებისათვის გარკვეული სახის ტესტს ყველა ქვეყანა იყენებს, რომელსაც
თანამედროვე კონკურენციის სამართლის ნორმები აქვს და კონცენტრაციების
ეფექტურ კონტროლზე ამახვილებს ყურადღებას. მაგალითისათვის , ამერიკის
შეერთებულ შტატებში და გაერთიანებულ სამეფოში კონცეტრაციების შეფასებისათვის
იყენებენ SLC (Substantially lessen competition) ტესტს, რაც ქართულად „კონკურენციის
არსებითად შემცირებას“ ნიშნავს. რაც შეეხება საქართველოში არსებულ ტესტს,
„კონკურენციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის მე-4 და მე-5
პარაგრაფები შემდეგი შინაარსისაა: „4 კონცენტრაცია, რომელიც არსებითად არ
ზღუდავს ეფექტიან კონკურენციას საქართველოს ან მისი მნიშვნელოვანი ნაწილის

9
სასაქონლო ან მომსახურების ბაზარზე და რომლის შედეგია დომინირებული
მდგომარეობის მოპოვება ან გაძლიერება, თავსებადია ნორმალურ კონკურენტულ
გარემოსთან. 5. კონცენტრაცია, რომელიც არსებითად ზღუდავს ეფექტიან
კონკურენციას საქართველოს ან მისი მნიშვნელოვანი ნაწილის სასაქონლო ან
მომსახურების ბაზარზე და რომლის შედეგია დომინირებული მდგომარეობის
მოპოვება ან გაძლიერება, დაუშვებელია.

დადებითი და უარყოფითი მხარეები

პირველ რიგში, კონცენტრაციას შედეგად შეიძლება მოჰყვეს მნიშვნელოვანი

ტექნიკურ-ეკონომიკური გაუმჯობესებები. ამავე დროს, თუ ბაზარზე შესვლის ბარიერები
დაბალია ან შერწყმის მხარეთა კლიენტები თავად არიან გარკვეული საბაზრო
ძალაუფლების მქონე საწარმოები, კონცენტრაციის შედეგად, ერთი შეხედვით ,
გაზრდილი საბაზრო ძალაუფლება შესაძლოა ვერ იქნას გამოყენებული კონკურენციის
შესაზღუდად. ამასთან, კონკურენციული რისკები პირდაპირ უნდა იყოს
დაკავშირებული კონცენტრაციასთან (მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი ) და არ უნდა იყოს
გამოწვეული ბაზარზე მიმდინარე სხვა პროცესებით. სააგენტო საბოლოო
გადაწყვეტილებას იღებს ამ და სხვა მნიშვნელოვანი ფაქტორების ერთობლივი
ანალიზის შედეგად.

გაუმჯობესებები.კონკურენციული რისკების პირველადი ანალიზის შემდეგ, სააგენტო

ასევე იღებს მხედველობაში ტრანზაქციის თანმდევ გაუმჯობესებებს (ტექნიკურ და
ეკონომიკურ პროგრესს). ევროკავშირის პრაქტიკაში, გაუმჯობესებად ჩაითვლება
კონცენტრაციის შემდგომი ფასის შემცირება მომხმარებლისთვის ან სხვა ზომები ,
რომლებიც ასეთი შედეგის წინაპირობაა (მაგალითად, წარმოებისა და დისტრიბუციის
ხარჯების შემცირება).

პოტენციური კონკურენტების შემოსვლა ბაზარზე. პირველ რიგში, ზოგიერთ ბაზარზე

იმდენად ადვილია ახალი ეკონომიკური აგენტების შესვლა, რომ კონკურენციული
წნეხის შემცირება დროის რომელიმე მონაკვეთში გრძელვადიანად ვერ დააზარალებს
მომხმარებლების ინტერესებს. იმ შემთხვევაში, თუ კონცენტრაციის შედეგად
წარმოშობილი ეკონომიკური აგენტი დააპირებს ოპტიმალურზე გაცილებით მაღალი
ფასის დაწესებას საქონელზე და ამ გზით მომხმარებლის ექსპლუატაციას, მას
შეაკავებს ბაზარზე ახალი შემოსული კონკურენტი, რომელიც აღნიშნულ ეკონომიკურ
აგენტზე დაბალ ფასად შეეცდება ბაზარზე პოზიციის გაძლიერებას

კონკურენციის მიღმა - სოციალურ-ეკონომიკური მიზნები. რიგ შემთხვევაში,

კონკურენციის ორგანოები კონცენტრაციის ანალიზისას, კონკრეტულ ბაზარზე
კონკურენციული ეფექტის გარდა, ითვალისწინებენ უფრო ზოგად ეკონომიკურ ან
სოციალურ საკითხებს, მაგალითად, კონკრეტული ტრანზაქციის გავლენას სამუშაო
ადგილებზე ან ეკოლოგიაზე, რაც საკმაოდ წინააღმდეგობრივი საკითხია

მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი. კონცენტრაციის შეფასების პროცესში ნეგატიური

კონკურენციული ეფექტის აღმოჩენისას, სააგენტო ვალდებულია დაასაბუთოს, რომ
კონკურენციის შეზღუდვა სწორედ კონცენტრაციის, და არა ბაზარზე მიმდინარე სხვა
რაიმე პროცესის, შედეგია. მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი კონცენტრაციების

10
კონტროლში ფუნდამენტური მნიშვნელობის საკითხია, რადგან სააგენტო
უფლებამოსილია აკრძალოს კონცენტრაცია, თუ ის იწვევს კონკურენციის შეზღუდვას.
დაუშვებელია, კონცენტრაციისმხარეებს მიეწეროს ბაზარზე ანტიკონკურენციული
მდგომარეობა, რომელიც მათი ქმედებით არაა გამოწვეული.

მყიდველის დამაბალანსებელი ძალაუფლება.ევროკავშირის პრაქტიკაში

კონცენტრაციის შეფასებისას ერთერთი მნიშვნელოვანი საკითხია მყიდველის
დამაბალანსებელი ძალაუფლება, რაც გულისხმობს, რომ თუ კონცენტრაციის შემდეგ
მიმწოდებლის საბაზრო ძალაუფლება შეიზღუდება ძლიერი მყიდველების მიერ ,
საბოლოოდ, ბაზარზე კონკურენციის შეზღუდვა ნაკლებად მოსალოდნელია

დასკვნა

ყველა ზემოაღნიშნული ფაქტორის გათვალისწინების შედეგად, სააგენტო

შეიმუშავებს დასკვნას მოსალოდნელი კონცენტრაციის კონკურენციული ეფექტის
თაობაზე. კონკურენციის სააგენტოს აქვს მხოლოდ ორი შესაძლებლობა:
კონცენტრაცია მიიჩნიოს კონკურენტულ გარემოსთან თავსებადად (გასცეს დადებითი
დასკვნა) ან შეუთავსებლად (გასცეს უარყოფითი დასკვნა). სააგენტო არ არის
უფლებამოსილი, მხარეებს მოსთხოვოს კონცენტრაციის პროექტის ცვლილება ,
დააკისროს ან მათგან მიიღოს კონკრეტული პირობები, რომლებიც აღმოფხვრიან
გარიგების ანტიკონკურენციულ ეფექტებს.ასევე მნიშვნელოვანია , კონცენტრაციის
კონტროლის პარალელურად, კონკურენციის სამართლის სხვა ნორმების
(განსაკუთრებით კი, კანონის მე-7 მუხლის) მოქმდების საკითხი. კომპლექსური
კონცენტრაციები, როგორც წესი, წარმოადგენს არაერთ მნიშვნელოვან პირობაზე
შეთანხმებების ერთობლიობას. კონცენტრაციის კვალდაკვალ, მხარეები ხშირად
თანხმდებიან სამომავლოდ კონკურენციის გაუწევლობაზე, ინტელექტუალური
საკუთრების ლიცენზირების პირობებზე, საქონლის/მომსახურების უწყვეტად
მიწოდების გაგრძელების შესახებ და სხვა.

გამოყენებული ლიტერატურა :
https://newvision.ge/sites/default/files/comp_book_color_final.pdf?
fbclid=IwAR1-
_woaZECiY2_6_rx6Fd535s5T1fMRG0z35XCIrxhgpceLD9imBHK3T3E
https://csogeorgia.org/storage/app/uploads/public/5d2/d8d/fab/
5d2d8dfabc5ce139736835.pdf?

11
fbclid=IwAR1VVYvpCNZGkiSreZlRmw_x_rWt-
_g3TS1l36td66mnhA6IsslR025gfiE
https://competition.ge/decisions/concentration-control

12