Κεφάλαιο 6

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ

1
  Πώς προσδιορίζεται το ύψος παραγωγής των
δημοσίων αγαθών (δημοσίων δαπανών) σε μια
δημοκρατική κοινωνία;

 Ποια είναι τα προβλήματα στη δημόσια

παραγωγή αγαθών;
 Πρόβλημα της αποκάλυψης των προτιμήσεων
 Πρόβλημα των διιστάμενων απόψεων

 Πως ψηφίζει ένας αντιπροσωπευτικός

φορολογούμενος;

2
 MB
MC MB MC
MC MC

MB
MB
G* Δηµόσιες δαπάνες (G)
PB G* Δημόσιες δαπάνες (G)
PB
A max όφελος
+ -
A max όφελος
G* - G
+
G* G

3
Ποιο παράγοντες προσδιορίζουν τη στάση των ατόμων για
παραγωγή δημοσίων αγαθών;

1. Ατομικό εισόδημα
2. Προτιμήσεις
3. Φύση του φορολογικού
συστήματος

Διαγραμ. Α: Αναλογική φορολόγηση

Διάγραμ. Β: Ενιαία φορολόγηση

Αναλογικό φορολογικό συντελεστή:

G=t N ͞Υ
όπου ͞Υ είναι το μέσο εισόδημα

Προοδευτικό φορολογικό συντελεστή:

G=t N Yi όπου i είναι το εισόδημα με
βάση το φορολογικό κλιμάκιο.

4
 Η χρησιμότητα των ατόμων εξαρτάται από επίπεδο της δημόσιας δαπάνης, Διάγραμμα Α.

Διάγραμμα Α

Η χρησιμότητα των ατόμων ως συνάρτηση του G με ενιαία φορολογηση, Διάγραμμα Β.

Διάγραμμα Β

5
 Άμεση Δημοκρατία (Direct democracy)
Πλειοψηφικοί Κανόνες Ψηφοφορίας
3 ψηφοφόρους και 3 είδη δαπανών, Α, Β, Γ
για να εγκριθεί το ένα είδος.
Ψηφοφόροι
 Απόλυτη πλειοψηφία: είναι ένας
Σειρά X M K
πλειοψηφικός κανόνας ψηφοφορίας όπου επιλογής
προκειμένου να εγκριθεί ένα πρόγραμμα
1η A Γ B
απαιτείται 50% των ψήφων συν μία
ακόμα ψήφος 2η B B Γ
 Σχετική πλειοψηφία: κερδίζει η
πρόταση που συγκεντρώνει τις 3η Γ A A
περισσότερες ψήφους.
 Ενισχυμένη πλειοψηφία: κερδίζει η
πρόταση που συγκεντρώνει τα 2/3.

6
 Πρόβλημα:

 Μπορεί να γίνει διαχείριση

Ημερήσιας Διάταξης (Ατζέντας) Ψηφοφόροι
ώστε να καθοριστεί η διαδικασία
της σειράς με την οποία γίνεται η Σειρά X M K
ψηφοφορία για να διασφαλίσουμε επιλογής
το επιθυμητό αποτέλεσμα 1η A Γ B
2η B A Γ
 Κυκλικό αποτέλεσμα– Η
ψηφοφορία ανά ζεύγη μπορεί να 3η Γ B A
συνεχιστεί στο διηνεκές χωρίς τη
λήψη απόφασης.

7
 ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΩΝ

Μονοκόρυφες προτιμήσεις
Χρησιμότητα

Δικόρυφες προτιμήσεις

X
M

A B Γ
8
 Α
Με μονοκόρυφες, Α, Β υπάρχει πάντα
ισορροπία στην πλειοψηφική ψηφοφορία ενώ
στις δικόρυφες προτιμήσεις Γ ενδέχεται να μην
υπάρχει ισορροπία.

9
 ΤΟ ΘΕΩΡΗΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΨΗΦΟΦΟΡΟΥ
(Median Voter theorem)
«Αν οι προτιμήσεις των ατόμων είναι μονοκόρυφες και ο
κανόνας που ακολουθείται για τις επιλογές είναι ο
πλειοψηφικός, τότε το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας θα
αντανακλά τις προτιμήσεις του διάμεσου ψηφοφόρου
(median voter)».

• Για τις προτιμήσεις υποθέτουμε οτι ισχύει η μεταβατική

ιδιότητα από αριστερά προς τα δεξιά.

• Ο διάμεσος ψηφοφόρος ενδέχεται να έχει εισόδημα (Υ) > ή <

= με το μέσο εισόδημα. Όταν η κατανομή του Υ είναι
ασύμμετρη τότε θα υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο Υ το
10
διάμεσου και στο εισόδημα του μέσου ψηφοφόρου
 Στο Διαάγραμμα Α έχουμε μια συμμετρική κατανομή του Υ, ενώ στο Β
ασύμμετρη επειδή υπάρχουν λίγα πολύ πλούσια άτομα.
11
 Παράδειγμα 1. Κατανομή εισοδήματος:
Υ = 40, 50, 55, 110, 150

Μέσο Υ = ΣΥ/5 = 81 Διάμεσο Υ = n + 1 /2 = 3

Παράδειγμα 2. Κατανομή εισοδήματος:

Υ = 40, 50, 60, 70, 80

Μέσο Υ = 60 Διάμεσο Υ =60

12
 Διάμεσος Ψηφοφόρος & Εκλογές:
Ο υποψήφιος που βρίσκεται στη διάμεσο θα νικήσει τον υποψήφιο που
βρίσκεται μακριά, επειδή θα κερδίσει όλες τις ψήφους αριστερά από το
Δ και κάποιες που βρίσκονται στα δεξιά μεταξύ Δ και Χ.

Αριθμός Ψηφοφόρων

Δ Χ
13 Προοδευτικός Συντηρητικός
14
 Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΨΗΦΟΦΟΡΟΥ
& ΟΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Έστω ότι η τελική κατανάλωση για κάθε άτομο δίνεται από τη
σχέση:

Ο διάμεσος ψηφοφόρος θέλει να max t γιατί κερδίζει από έναν

υψηλό φορολογικό συντελεστή επειδή φορολογούνται τα υψηλά
εισοδήματα έτσι:

Έτσι ο φορολογικός συντελεστής t θα είναι ίσος:

15
 Παράδειγμα 1:
Έχουμε 5 ψηφοφόρους με εισόδημα = {0,1,2,3,9}, όπου δ = ½
Το διάμεσο εισόδημα = 2
Το μέσο εισόδημα = 3
Άρα φορολογικός συντελεστής =1
Παράδειγμα 2:
Έχουμε 5 ψηφοφόρους με εισόδημα = {0,1,2,3,4}
Το διάμεσο εισόδημα = 2
Το μέσο εισόδημα = 2
Άρα φορολογικός συντελεστής = 0
Παράδειγμα 3:
Έχουμε 5 ψηφοφόρους με εισόδημα = {0,1,2,3,59}
Το διάμεσο εισόδημα = 2
Το μέσο εισόδημα = 13
Άρα φορολογικός συντελεστής =11
Γιατί στο παράδειγμα 2, o φορολογικός συντελεστής
16 t = 0;
 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΘΕΩΡΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΜΕΣΟΥ
ΨΗΦΟΦΟΡΟΥ

 Τα δικομματικά συστήματα τείνουν να δημιουργούν σταθερές

ισορροπίες.
 Η αντικατάσταση των άμεσων διαδικασιών ψηφοφορίας από
ένα αντιπροσωπευτικό σύστημα συνήθως δεν έχει επίδραση
στο αποτέλεσμα.

17
 ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΨΗΦΟ

 Μονοδιάστατες ιεραρχήσεις πχ. μικρός ή μεγάλος

προυπολογισμός
 Ιδεολογία πολιτικών κομμάτων
 Προσωπικότητα των πολιτικών
 Ηγετική ικανότητα των πολιτικών
 Συμμετοχή ψηφοφόρων

18
 Το Παράδοξο της ψηφοφορίας (Voting paradox)
«Αδυναμία του πλειοψηφικού συστήματος να παράγει συνεπή αποτελέσματα
όταν οι προτιμήσεις δεν είναι μονοκόρυφες! Το φαινόμενο αυτό εξαρτάται
από τον αριθμό των ψηφοφόρων και τη δομή των προτιμήσεων».
Δίνονται οι προτιμήσεις 3 ερευνητών για 3 διαφορετικά ερευνητικά προγράμματα. Τι
μορφής είναι οι προτιμήσεις τους;

19
 Η μέθοδος Condorcet
Είναι μια μέθοδος ψηφοφορίας με βάση τον Κανόνα της
Πλειοψηφίας, όταν υπάρχουν άνω των δυο επιλογών.

Έστω ότι έχω τρεις επιλογές 1, 2 και 3 σύμφωνα με την

μέθοδο Condorcet διενεργώ διαδοχικές ψηφοφορίες ανά δυο
επιλογές και ο νικητής όλων των δυαδικών ψηφοφοριών είναι
ο Condorcet Winner.

Παράδειγμα: αρχικά διενεργώ ψηφοφορία ανάμεσα στις

επιλογές 1 και 2 και ψηφίζεται η επιλογή 2, μετά ανάμεσα
στην 2 και στην 3 και ψηφίζεται πάλι η 2, τότε ο Condorcet
Winner είναι η επιλογή 2. Για να υπάρχει Condorcet
νικητής οι συλλογικές προτιμήσεις πρέπει να ικανοποιούν
το αξίωμα της μεταβατικότητας (Transitivity).

20
 Το Θεώρημα του Αδυνάτου του Arrow
«Είναι αδύνατο να βρεθεί κάποιο σύστημα
ψηφοφορίας που να ικανοποιεί και τα έξι κριτήρια
για να ισχύουν οι συναρτήσεις κοινωνικής
ευημερίας».

Τι σημαίνει το θεώρημα αυτό;

Δεν είναι οπωσδήποτε αδύνατο να βρεθεί ένας
συνεπής κανόνας λήψης αποφάσεων, αλλά δεν
υπάρχει κάποια εγγύηση ότι αυτό θα συμβεί.

21
 ΑΛΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΥΨΟΥΣ ΤΩΝ
ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ

1. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ LINDAHL
0’
Μερίδιο A

DA S

Μ*
Μερίδιο B

DB

0 G* G ετησίως
22
Για την ισορροπία Lindahl,
προσθέτουμαι κατακόρυφα τις
δυο καμπύλες ζήτησης,
αθροίζοντας τις φορολογικές
τιμές των 2 ατόμων και η
συνολική κανμπύλη ζήτησης
τέμνει την καμπύλη
προσφοράς στο επίπεδο G*.

23
 2. ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ / ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΕΣ

Ποιος είναι ο ρόλος των γραφειοκρατών στον

καθορισμό του ύψους των δημοσίων δαπανών;
 Προωθούν τις δαπάνες που αυξάνουν την αίσθηση του
οφέλους της υπηρεσίας τους
π.χ απειλή από τον ιό της Ιλαράς
π.χ απειλή από τρομοκρατικές επιθέσεις
προωθούμενο προϊόν: ασφάλεια

24
 ΤΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΟΥ NISKANEN

C V
€
max V
A: MB=MC

min C
Πραγματικό προϊόν
Αποτελεσματικό προϊόν
0
25 Q* Q
Q ετησίως
 3. ΟΜΑΔΕΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ

 Ο σχηματισμός Ομάδων Συμφερόντων με βάση:

 Πηγή εισοδήματος: Κεφάλαιο ή Εργασία

 Ύψος εισοδήματος (Πλούσιοι ή Φτωχοί)
 Πηγή εισοδήματος: Κλάδος απασχόλησης
 Γεωγραφική περιοχή: κάτοικοι αγροτικών περιοχών ενδιαφέρονται
για τις αγροτικές επιδοτήσεις...
 Δημογραφικά και προσωπικά χαρακτηριστικά: άνεργοι,
συνταξιούχοι είναι υπέρ πλούσιων συνταξιοδοτικών προγραμμάτων,
πολύτεκνοι, ΑΜΕΑ...

26
 4. ΠΡΟΣΟΔΟΘΗΡΙΑ (RENT-SEEKING)

Ομάδες πολιτών χειρίζονται το πολιτικό σύστημα για να

αναδιανείμουν το εισόδημα υπέρ τους, π.χ Καρτέλ
€

Pk

Πρόσοδοι
YB
P S=MC

Q Q* D

Τόνοι γάλα ετησίως

27 MR
 5. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ (LOGROLLING)

Ψηφοφόροι

Έργο Χ Μ Κ Συνολικό
καθαρό όφελος
(ΤΡΒ)
Νοσοκομείο 200 -50 -55 95

Βιβλιοθήκη -40 150 -30 80

Πισίνα -120 -60 400 220

28
 Ψηφοφόρος

Έργο Χ Μ Κ Συνολικό
καθαρό όφελος
(ΤΡΒ)

Νοσοκομείο 200 -110 -105 -15

Βιβλιοθήκη -40 150 -120 -10

Πισίνα -270 -140 400 -10

29
 6. ΛΟΙΠΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

 Δικαστική εξουσία
 Δημοσιογράφοι
 Εμπειρογνώμονες

30