REHABILITACIJA ISPIT

1.Najčešće sestrinkse intervencije u rehabilitaciji

Postavljanje bolesnika u bezbolne položaje; pozicioniranje ekstremiteta kod
paralize perifernih
nerava, hemiplegije, paraplegije,RA; elevacija ekstremiteta kod otoka i zapaljenja;
primena krioterapije i burovih obloga kod zapaljenja; kontrola diureze; trening
mokraćne bešike; plasiranje urinarnog katetera i svakodnevno ispiranje mokraćne
bešike fiziološkim rastvorom; parenteralna ishrana; ordinirana terapija; kontrola
unosa tečnosti i povraćanih masa; toaleta usne duplje (tri puta dnevno); higijena
tela (higijena oko anogenitalne reg.2x, kupanje, umivanje);
razgovor o dijeti, fizičkoj aktivnosti, bolesti i samopomoći; permanentni nadzor.

2.Pomoćna sredstva za hod

štap
štake:potpazušne, podlakatne,modifikovane
tronožac-modifikovani štap-kod poremećaja ravnoteže
dubak-kod poremećaja ravnoteže u većem stepenu

3.Zaštitni položaji i pokreti u vezi sa podizanjem pacijenata i faktori

stabilnosti tela
Stabilnost tela predstavlja osnovnu meru zaštite. Štite kičmeni stub od mogućih
povreda i oštećenja pri dizanju i prenošenju pacijenata. Stabilnost zavisi od:
površine oslonca; rastojanja između težišta tela i površine oslonca; mase tela;
trenja u odnosu na podlogu. Pri podizanju pacijenta mora se voditi računa o
sledećem: Sto više koristiti pomoćna tehnička sredstva; rasporediti teret na veći
broj osoba; maksimalno povećati stabilnost tela; dovesti teret iznad površine
oslonca približavanjem telu. Hvatovi koji olakšavaju podizanje: Potpazušni
dvostruki hvat (Pacijent je u polusedećem položaju sa prekrštenim rukama ispred
grudnog koša. Osoba koja podiže pacijenta stane iza njega, podvuče ruke ispod
pazuha i uhvati ga odozgo za jednu ili obe podlaktice ); ukršteni jednostruki hvat
( Koristi se pri podizanju pacijenta udvoje ili učetvoro, ruke se podvuku ispod tela
pacijenta i među sobom se uhvate za volarnu stranu podlaktice ); ukršteni
dvostruki hvat ( za prenošenje aktivnih pacijenata udvoje. Osobe koje nose
pacijenta hvataju se međusobno ukrštajući ruke za dorzalnu stranu ručja, sopstvene
i tuđe podlaktice, tako formiraju sedište. Pacijent sedne i rukama se uhvati oko
vrata osoba koje ga nose)
4. Ciljevi fizikalne terapije – terapijski učinak
Otklanjanje bola; poboljšanje lokalne cirkulacije; poboljšanje metabolizma;
smanjenje edema; savlađivanje kontraktura; stimulacija zarastanje kostiju; motorna
reedukacija nakon oduzetosti; poboljšanje funkcije RS i KVS

5.Šta obuhvata fizikalna terapija

Fototerapija (helioterapija; hromoterapija; UV zraci; IR zraci; laseroterapija );
magnetoterapija;
termoterapija ( krioterapija ); hidroterapija ( hidrokineziterapija; talasoterapija;
morska voda, balneoterapija ) ; elektroterapija ( jednosmerne i dvosmerne struje ) ;
mehanoterapija ( manuelna masaža, vakum terapija, manipulacije, trakcije i
ultrazvuk ); hiperbarična oksigenacija ( terapija kiseonikom ); kineziterapija

6. Opšte kontraindikacije za primenu fizikalne terapije

Febrilna stanja, zarazne bolesti, aktivna TBC; oboljenja KVS, RS, jetre i bubrega u
stanju dekompenzacije; maligni tumori; maligna hipertenzija; krvarenje, kaheksija;
trudnoća

7. Šta je kineziterapija i koji su njeni efekti na organizam

Kineziterapija je primena pokreta u svrhu lečenja. Pokreti (vežbe) mogu biti
primenjeni i u
preventivne svrhe. Kineziterapija deluje na organe i sisteme koji u kretanju
učestvuju neposredno ( mišići, kosti, zglobovi, nervni sistem ) i posredno
( kardiovaskularni, respiratorni, digestivni, urogenitalni i endokrini sistem,
psihičke funkcije ). Efekti kineziterapija: poboljšanje lokalne i opšte cirkulacije,
poboljšanje metabolizma ( pojačan je promet hranljivih materija, razmena
kiseonika, eliminacija štetnih produkata ); omekšavanje kolagenog tkiva i
zamenjivanjem elastičnim, ubrzavanje zarastanja oštećenog tkiva.

8. Komplikacije u rehabilitaciji
Dekubitusi; komplikacije na plućima; komplikacije na srcu i krvnim sudovima;
lokomotorni sistem (atrofija mišića, kontrakture zglobova ); infekcije; poremećaj
kordinacije; opstipacija

9. Uticaj inaktiviteta na respiratorni sistem i prevencija respiratornih

komplikacija
Respiratorni pokreti grudnog koša su manje amplitude zato što ležeći položaj
ograničava te pokrete i zato što su disajni mišići oslabljeni. Smanjena je količina
vazduha u plućima, ventilacija i disajni volumen takođe, pa je i razmena gasova
manja. Otežano je iskašljavanje pa dolazo do staze u bazalnim partijama što
pogoduje pojavi pneumonija. U cilju prevencije primenjuju se vežbe disanja,
drenažni položaj, obuka kašlja i iskašljavanja, perkusij. Jedina sigurna prevencija
je rano otkrivanje i podizanje pacijenta iz postelje i hod. Najmanje 3 puta dnevno
pacijenta treba stavljati u sedeći ili bočni položaj, zahtevati od pacijenta da 10 puta
udahne ili izdahne vazduh, inhalaciju supstanci koje razvodnjavaju bronhijalni
sekret.

10. Mobilizacija sekreta, bronhijalna drenaža

Mobilizacija sekreta se vrši perkusijom grudnog koša, koja se izvodi pre i u toku
drenaže. Perkusija se može izvoditi manuelno preko grudnog koša, šakom
postavljenom u vidu kupe. Perkusija se ne primenjuje ukoliko postoji sumnja na
prelom rebara, izbegava se predeo preko kičmenog stuba, predeo preko srca i
dojki.
Bronhijalna drenaža predstavlja postavljanje pacijenta u određene položaje radi
lakše eliminacije sekreta iz svih delova pluća. Cilj postavljanja pacijenta u ove
položaje je da se sekret pod uticajem sile zemljine teže slije iz malih u najveće
disajne piteve, a zatim uz pomoć iskašljavanja, izbaci u spoljnu sredinu.

11.Uticaj inaktiviteta na kardiovaskularni sistem i prevencija

kardiovaskularnih komplikacija
U toku dugotrajnog ležanja mišićna aktivnost je minimalna i rad srca se
prilagođava takvim aktivnostima. Javlja se smanjena tolerancija KVS sistema na
napor, pa i pri malim opterećenjima nastaje zamor, tahikardija i ortostatska
hipotenzija. Smanjuje se udarni volumen srca i dijastolno
punjenje leve komore, smanjena je snaga srčanog mišića, smanjena je količina
cirkulišuće krvi,
dejstvo mišićne pumpe na periferiji izostaje, javlja se zastoj krvi i limfe i povećana
je viskoznost krvi, što pogoduje nastanku edema i tromboembolijskih
komplikacija.
Prevencija komplikacija KVS: pri nagloj promeni položaja krv odlazi u mišiće a
mozak ostaje bez dovoljno krvi, potrebno je postepeno privikavaje na uspravni
položaj vežbama ortostatike,
kod pokretnih pacijenata uvežbavanje ortostatike izvodi se postepenim
uspravljanjem pacijenata kraj postelje, uspravljanje se obavlja uz pomoć druge
osobe uz pridržavanje, kod nepokretnih pacijenata vežbe ortostatike se izvode na
oscilacionom stolu.
12. Komplikacije na lokomotornom sistemu i njihova prevencija
Mogu nastati atrofija mišića i kontrakture zglobova. Usled dužeg mirovanja
nastaje:
gubitak mišićne mase (atrofija) i slabost mišića, brisanje šeme pokreta, poremećaj
koordinacije pokreta, hoda i balansa, otok ekstremiteta, skraćenje tetiva, pojava
kontraktura, osteoporoza i patološke frakture. Hipotrofija mišića se javlja veoma
brzo kod inaktiviteta. Javlja se pre svega (uočljivija je) na velikim mišićima kao
što su kvadriceps i triceps sure koji se koriste pri hodu, ustajanju i sedanju.
Kontraktura je ograničena pokretljivost u određenom zglobu , do koje dovodi
svaka duža imobilizacija. Zavisno od strukture tkiva koje dovodi do kontrakture,
one mogu biti: artrogene, tendogene, miogene, dezmogene. Ako se u toku
imobilizacije ne preduzimaju preventivne mere dolazi do kontrakture. Prevencija
komplikacija na LM sistemu; očuvanje i poboljšanje pokretljivosti u svim
zglobovima i jačanje mišića izvodi se u cilju sprečavanja kontraktura zglobova i
hipotrofije mišića. Osim aktivnih i pasivnih pokreta potrebno je i adekvatno
pozicioniranje u fiziološkom položaju. Prevencija kontraktura imobilisanih
zglobova postiže se statičkim kontrakcijama mišića.

13. Klinička slika i faze hemiplegije

Hemiplegija je oduzetost jedne polovine tela ( desne ili leve ).
Klinička slika: motorna slabost (paraliza, pareza); spastička hipertonija-
najizraženija na fleksorima podlaktice i ekstenzorima potkolenice; pojačani mišićni
refleksi; patološki refleksi; poremećaj govora (motorna ili senzorna afazija);
psihičke izmene (poremećaj mišljenja, shvatanja, inteligencije); može se javiti
otežano gutanje, poremećaj rada srca i disanja.
Faze bolesti: l faza - faza mlitave hemiplegije –mlitava oduzetost polovine tela
(tonus oduzetih
ekstremiteta je niži) - traje od nekoliko dana do nekoliko nedelja. Oštećenje je
praćeno reaktivnom hiperemijom i edemom okolnog tkiva, mozga, to su i
funkcionalni ispadi znatno obimniji nego što je stvarni defekt. Javlja se poremećaj
svesti ( od konfuzije do kome ), zatim se stanje svesti postepeno poboljšava,
izostaje voljna kontrola sfinktera, moguća je afazija, otežano gutanje, poremećaj
rada srca i disanja. ; ll faza - faza spastičke hemiplegije – javlja se afazija i psihičke
izmene. Pacijent može da shvati i izvrši naloge, mlitava oduzetost polako prelazi u
spastičku, refleksi su pojačani, uspostavlja se voljna kontrola nad sfinkterima, ruka
je flektirana i aducirana, dok je noga u kolenu ekstendirana

14. Postupak nege u akutnoj fazi hemiplegije

Pacijent se nalazi na odeljenju neurologije. Mere nege usmerene su u pravcu
prevencije i suzbijanja komplikacija koje mogu nastati kao posledica bolesti ili
načina lečenja. Kod sumnje na krvarenje u mozgu indikovano je mirovanje
najmanje 7 dana. Kod ishemijskog insulta dozvoljeno je pokretanje nakon 24h. Za
negu se koristi modifikovani bolnički krevet sa ugrađenim stranicama - sve do
uspostavljanja svesne kontrole položaja tela u prostoru (kada više ne postoji
opasnost od pada sa kreveta). Madrac mora biti ravan a dušek debljine najmanje
10cm.
Umivanje i kupanje pacijenta se obavlja u postelji. Izostaje voljna kontrola nad
sfinkterima pa je indikovano aplikovati stalni kateter – poželjno je da se klemuje i
otvara na 3 sata. Pacijent se hrani u postelji.

15. Pozicioniranje u akutnoj fazi hemiplegije

Spontani položaj pacijenta u postelji: glava je rotirana ka bolesnoj strani; rame je u
addukciji, nadlaktica u unutrašnjoj rotaciji, opružena u laktu, šaka uvrnuta, prsti
opruženi; noga je opružena i u spoljnoj rotaciji, stopalo u plantarnoj fleksiji i u
lakoj inverziji
Pozicioniranje donjeg ekstremiteta: Stopalo u odnosu na potkolenicu pod uglom od
90 stepeni -to se postiže korektivnom šinom, koja se sa unutrašnje strane obloži
vatom; stopalo se postavi u šinu i fiksira zavojem; rotacija noge se koriguje
stavljanjem jastuka sa strane
Pozicioniranje gornjeg ekstremiteta: nadlakt u položaj abdukcije od 60-90 stepeni
(jastuk), lakat u položaj fleksije od 90 stepeni, podlaktica pronirana, šaka u lakoj
dorzifleksiji,prsti u semifleksiji, palac u abdukciji, podlakticu i šaku treba podići
jastukom radi prevencije edema

16. Prevencija komplikacija u akutnoj fazi hemiplegije

Prevencija plućnih komplikacija: Uzdignuto uzglavlje; okretanje u bočni položaj;
pritiskivanje baza u ritmu normalnog disanja; zahtevati od pacijenta da 10 puta
udahne duboko; jedina prava prevencija - što ranije aktiviranje. Ako je indikovano
mirovanje - promenom ležećeg položaja ili samo ritmičkim pritiskanjem plućnih
baza u ritmu normalnog disanja
Prevencija dekubitusa: Uredno održavanje higijene posteljine; posteljina treba da
bude suva i zategnuta; održavanje higijene kože; stalna kontrola predilekcionih
mesta; promena položaja tela; masaža talkom; antidekubitalni dušeci.
Prevencija tromboza dubokih vena: nadoknada tečnosti; antikoagulantna sredstva;
masaža nogu glađenjem; pasivne ili aktivne vežbe.
Prevencija kontraktura; Korekcija položaja u postelji; pasivno pokretanje svih
segmenata ekstremiteta.
17. Medicinska rehabilitacija u fazi spastične hemiplegije?

• Nega - pozicioniranje, prevencija dekubitusa i tromboembolije

• Funkc.osposobljavanje - promena položaja, hod, ASŽ
• Kineziterapija - pasivne i aktivne vežbe
• Fizikalna terapija - termo,magneto, elektro
• Radna terapija-spretnost,koordinacija
• Primena ortotskih sredstava - mitela za rame, ortoza za stopalo, šaku i
podlakt,
• Primena pomagala: štap,dubak,štake
• Govorna reh. i psihička i socijalna potpora

18. Uvežbavanje aktivnosti svakodnevnog života pacijenta sa hemiplegijom?

• Pacijent uvežbava aktivnosti svakodnevnog života: oblačenje i svlačenje

obuće i odeće, održavanje lične higijene i aktivnosti oko ishrane
• Oblačenje predstavlja dosta složenu aktivnost za ove pacijente
Oblačenje:
• Oblačenje gornjeg dela pidžame počinje navlačenjem rukava na uzetoj ruci,
zatim povlači pidžamu iza vrata, prebaci je preko ledja i navuče rukav na zdravu
ruku
• Svlačenje se obavlja obrnutim redosledom
Oblačenje pantalona:
• Pacijent izvodi u sedećem položaju sa nogama preko ivice kreveta.
• Uzetu nogu prebaci preko zdrave noge, navuče nogavicu na uzetu a zatim na
zdravu nogu. Zatim zauzme ležeći položaj i postupno povlači pantalone do pojasa
• Oblačenje čarapa izvodi u sedećem položaju
• Obuvanje cipela izvodi u sedećem položaju i pri tome stalno kontroliše
položaj prstiju uzete noge
Uzimanje hrane i komunikacija?
• U slučaju potpune uzetosti jedne ruke uvek je u odredjenom stepenu
potrebna tudja pomoć (sečenje hleba, mesa)
• Osoblje za negu mora imati na umu da kod odredjenog broja pacijenata
postoje teškoće u komunikaciji zbog afazija ili psihičkih promena-potrebno je
strpljenje i taktičnost pri kontaktu
19. Funkcionalno osposobljavanje I samoaktiviranje pacijenata sa
hemiplegijom

Funkcionalno osposobljavanje
Smatra se da je postignut zadovoljavajući uspeh u funkcionalnom osposobljavanju
ako pacijent može samostalno:
1. Paretičnom rukom da upotrebljava kašiku
2. Hoda samostalno po ravnom, uz i niz stepenice – bez pomagala
3. Održava balans na jednoj nozi
S obzirom da pacijent shvata naloge moguće ga je aktivno uključiti u proces
osposobljavanja. Aktiviranje pacijenta u postelji izvodi se u početku uz tuđu
pomoć. Vrši se promena položaja i samoaktiviranje u smislu pokretanja segmenata
uzetih ekstremiteta, kasnije se vrši aktivna promena položaja u postelji, ustajanje iz
kreveta i hodanje
Samoaktiviranje - Pacijent pokreće uzetu ruku tako što je hvata zdravom rukom
ili ukrštanjem prstiju ili u nivou ručnog zgloba. Uzetu nogu aktivira zdravom tako
što zdravu nogu podvuče ispod podkolenice uzete noge, odigne je i pomeri.
Promena položaja u postelji obavlja se uz delimičnu tuđu pomoć a kasnije
samostalno. U daljoj fazi pacijent se osposobljava da se samostalno pokreće i
menja položaj u postelji, koristi kolica odnosno da samostalno hoda: -pomeranje se
izvodi tako što pacijent zdravom nogom poduhvati uzetu i pomeri je u željenu
stranu. Zatim pomeri gornji deo trupa a zatim oslanjajući se na ledja i petu zdrave
noge odigne karlicu i pomeri je u istu stranu. To ponavlja više puta dok ne zauzme
željeni položaj. Zamahom prebacuje zdravu ruku preko grudnog koša i pri tome
vrši uvrtanje gornjeg dela trupa. Upiranjem zdrave noge o postelju pomaže
uvrtanje karlice.

20. Nega I medicinska rehabilitacija u prvoj fazi paraplegije?

Faza spinalnog šoka traje od nekoliko sati do nekoliko nedelja. Obimnost oštećenja
ne može se proceniti, klinička slika je teža nego što je veličina povrede.

- Mlitava paraplegija
- Arefleksija
- Gubitak senzibiliteta
- Poremećaj funkcije vazomotora
- Poremećaj funkcije mokrenja i defekacije
Sve do konsolidacije preloma neophodna je imobilizacija kičmenog stuba (8-12
nedelja). U ovoj fazi lečenja potrebno je usaglasiti 2 potpuno suprotna zahteva
- potrebu za mirovanjem, što zahteva prelom
 - potrebu za pokretanjem, što zahteva prevencija dekubitusa, kontraktura i
drugih komplikacija
Prevencija komplikacija:
-Rasterećenje ugroženih delova tela promenom dozvoljenih položaja
-Pasivni pokreti u zglobovima u kojima su dozvoljeni
-Vežbe disanja
Medicinska rehabilitacija:
1.Antidekubitus program
2.Program mokraćne bešike I debelog creva
3.Pozicioniranje donjih ekstremiteta: Kukovi opruženi, natkolenice lako
odmaknute, kolena sa blagom fleksijom ( u drugoj fazi kolena opružena ), a
skočni zglobovi pod uglom od 90* , elevacija
4.Pasivni pokreti ispod nivoa lezije

21. Faza spastičke paraplegije?

Klinička slika:
Mlitava paraplegija postepeno prelazi u spastičku sa povišenjem tonusa mišića I
tetivnih refleksa. Pojava patoloških refleksa; odsustvo motorne voljne aktivnosti;
oštećenje funkcije sfingtera.
Prevencija komplikacija:
-Rasterećenje ugroženih delova tela promenom dozvoljenih položaja
-Pasivni pokreti u zglobovima u kojima su dozvoljeni
-Vežbe disanja
Započinje se sa mobilizacijom - pod uslovom da je došlo do konsolidacije preloma
Okretanje i promena položaja izvode se na svaka 2 sata uz stalnu kontrolu i negu
kože.
Spazam je izražen uglavnom na fleksorima i adduktorima i ruku i nogu,
ekstremiteti se postavljaju u ekstenziju da bi se sprečile fleksione kontrakture.
Postavlja se i jastuk “abduktor”između nogu
Ciljevi nege i rehabilitacije:
• prev.dekubitusa,
• sprečavanje kontraktura,
• jačanje zdravih mišića,
• automatizacija m.bešike i debelog creva,
• postizanje maksimalne nezavisnosti u okviru ASŽ (aktivnosti svakodnevnog
života)
22. Aktiviranje pacijenta u drugoj fazi paraplegije?

U početku aktiviranje se izvodi uz tudju pomoć a kasnije to radi sam pacijent.

Pored promene položaja u postelji u ovoj fazi počinje i aktiviranje pacijenta van
postelje
- Premeštanje pacijenta sa kreveta na sobna kolica uvrtanjem tela
- Premeštanje sa kreveta na kolica klizanjem preko daske
- Podizanje i uspravljanje pacijenta kraj kreveta radi uvežbavanja ortostatike
2-5min. uz pridržavanje
Aktivnosti u okviru zdravstvene nege:
-Pozicioniranje i promena položaja
-Aktivnosti dnevnog života – samozbrinjavanje – edukacija
-Trening mokraćne bešike
-Trening debelog creva
-Priprema za vertikalizaciju i vertikalizacija
-Transferi
-Primena pomagala za korekciju, samozbrinjavanje i kretanje
Kineziterapija u fazi aktiviranja
Pasivne vežbe za donje ekstremitete – svi zglobovi moraju biti dva puta dnevno
mobilisani pasivno sa punim obimom pokreta. Ako je prisutna delimična oduzetost
vežbe su aktivno potpomognute.
Aktivne vežbe sa opterećenjem za gornje ekstremitete. Izometrijske kontrakcije
paravertebralne musculature.
Aktiviranje počinje u postelji – samostalno pomeranje, okretanje i promena
položaja

23. Šta je kvadripareza? Postupci nege u prvoj fazi kvadripareze?

Kvadripareza predstavlja delimičnu oduzetost sva četiri ektremiteta. Oštećenje

vratnogh dela KM. Najčešće traumatsko. Motorni ispadi su teži. Tipična lezija C6-
C7 - izvodi neke pokrete u ramenu. Očuvani rotatori, bicepsi, ekstenzori šake
Delimično uzeti: m.latissimus dorsi, pektoralis, fleksori šake i prstiju
• Prva pomoć:
-podizanje i premeštanje pacijenta izvode najmanje 4 osobe
-imobilizaciju glave izvodi jedna osoba:
1. način - šakama sa zadnje i bočne strane obuhvati se donji deo vrata a laktovima
sa donje i bočne strane fiksira se glavu
2.način - hvata se pacijent sa zadnje strane ispod pazuha, a laktovima poduhvati
glava odozdo i sa strane, tako da podlaktice vrše imobilizaciju vratnog dela
kičme
Postupci nege:
• Podizanje i pomeranje u postelji izvodi najmanje 5 osoba
• Prevencija plućnih komplikacija vrši se pritiskivanjem prednjeg
trbušnog zida i donjeg dela grudnog koša(slabost disajne muskulature)
• Ishrana u ležećem položaju s ogledalom pričvršćenim iznad glave(da bi
i pacijent kontrolisao unošenje hrane)
Prevencija dekubitusa i kontraktura-pasivno pokretanje ekstremiteta u svim
zglobovima

24. Postupci nege u drugoj fazi kvadripareze?

• Faza spastičke kvadriplegije

• Mobilizacija pacijenta može početi kada je prelom konsolidovan
• -promena položaja u postelji izvodi se u početku uz tuđu pomoć a zatim
samostalno
• -pacijent hvata pomagalo(trapez) savijenom podlakticom jer su mišići
fleksori šaka i prstiju oduzeti
Premeštanje sa kreveta na kolica:
-pacijent sedi na ivici kreveta, opkorače se noge pacijenta, pacijent se osloni
glavom na rame. hvata se ispod karlice da bi se ispravio trup, a zatim rotacijom
trupa spusti pacijenta na kolica
- Pacijent je na ivici kreveta (polusedeći položaj). Kolica se postave paralelno i
skine stranica prema krevetu. Duplim potpazušnim hvatom pacijent se odigne i
premesti na kolica. Zatim se sa prednje strane uhvate noge I spuste na papučice.
Prelazak sa kolica na krevet:
- Kolica su pod uglom od 10 do 15 stepeni, zakočena, stranica bliža krevetu
skinuta. Jednom rukom stabiliše trup,oslanjajući se na krevet. Drugom rukom
poduhvati nogu ispod kolena I odigne koleno. Zatim i uz pomoć druge ruke postavi
nogu na krevet.Drugu nogu podiže obema rukama i oslanja je na ivicu kreveta.
Oslanjajući se rukama na ivicu kreveta i sedište kolica postupnim pomeranjem
karlice premesti se na krevet.
- Noge se prethodno podignu i stopala postave na gurtnu vezanu za papučice
kolica. Tako se stabiliše sedeći položaji olakšava podizanje potkolenica.
Ovi pacijenti često koriste prelazak sa kolica na toalet klizanjem unazad. Oblačenje
gornjeg dela odeće mogu izvesti sami a za donji im je ptrebna delimična tuđa
pomoć(oštećeni su fleksori prstiju). Ishrana je otežana, potreban je adaptiran pribor
i delimična tuđa pomoć
25. Etiologija I klinička slika oštećenja perifernih nerava

12 pari kranijumskih. Jedra im se nalaze u moždanom stablu i kranijumu. Inervišu

strukture glave i vrata, kao i unutrašnje organe. 31 par spinalnih. Jedra se nalaze u
KM I inervišu lokomotorni aparat.
Iz kičmene moždine izlaze prednji - motorni I zadnji - senzitivni korenovi.
Njihovim spajanjem nastaju kičmeni živci. Kičmeni živac prolazi kroz
međupršljenski otvor i deli se u dve grane, iz prednjih grana nastaju pleksusi, iz
pleksusa nastaju periferni nervi
Etiologija:
Spondiloza, diskus hernia
• Infekcije, vaskularni poremećaji, tumori
• Oštećenja nerava nastaju usled preloma, luksacija, rupture mišića
• Mehaničke kompresije:imobilizacijom, elongacijom,tumorom, upalnim
procesom
KLinička slika:
• Mlitava paraliza u inervacionom području
• Gubitak tonusa
• Arefleksija ili hiporefleksija
• Oštećenje senzibiliteta
• Atrofija mišića ili hipotrofija (degeneracija mišićnih vlakana)

26. Klinički značajni periferni nervi ruke I postupci nege u prvom

stadijumu paralyze perifernih nerava

Klinički znaci periferni nervi ruku su:

1. n. aksilaris:
Paraliza m.deltoideus --nemogućnost podizanja ruke u ramenu i poremećaj
senzibiliteta u predelu ramena
1. n.muskulokutaneusa:
• Paraliza m.biceps brachi – nemogućnost supinacije i pregibanja podlakta
• Gubitak senzibiliteta u predelu prednje spoljne strane podlaktice
2. n.radialis:
Dovodi do:
• Poremećaja senzibiliteta u predelu zadnje strane nadlakta i podlakta
• Paralize mišića opružača podlakta, šake i prstiju
• Nemoguće je opružanje podlakta, šake i prstiju - ”viseća šaka”
3. n. medianus:
 n.medianus - paraliza mišića fleksora šake i prva tri prsta - nemogućnost
fleksije -”šaka propovednika”
  Pri pokušaju zatvaranja pesnice - palac, kažiprst i delimično treći prst ostaju
otvoreni
Gubitak senzibiliteta dlana i prva tri ipo prsta
4. N. ulnaris:
• Oštećenje n.ulnaris - paraliza mišića šake
- nemogućnost fleksije -”kandžasta šaka”
- poremećaj senzibiliteta na unutrašnjoj strani podlakta i šake i na domalom i
malom prstu

Postupci nege:
Mere prevencije su usmerene ka sprečavanju nastajanja kontraktura I atrofije
mišića ( manuelna masaža oduzetih mišića; ove mere se primenjuju neprekidno –
do povratka funkcije ); pozicioniranje ( u cilju sprečavanja kontrakture mišića,
pacijent koristi odgovarajuću ortozu ); korekcija položaja; zaštita kože od
termičkih povreda; prevencija dekubitusa; lična higijena; ishrana; pomeranje I
podizanje

27.Klinički znaci periferni nervi ruke I fizikalna terapija u stadijumu

oporavka paralize perifernih nerava

Fizikalna terapija – centralno mesto ima kineziterapija

Motorna reedukacija
U početku aktivno potpomognute vežbe
Zatim aktivne sa otporom
Ciljevi su:
-očuvanje i povećanje obima pokreta
-poboljšanje koordinacije
-uspostavljanje automatskih pokreta (za to je potreban veliki broj ponavljanja)
-povećanje mišićne snage
Hidroterapija
Termičko dejstvo – analgetsko,spazmolitičko, vazodilatatorno. Lakše je izvođenje
pokreta (smanjena težina). Pozitivno psihološko delovanje (moguće je izvođenje
pokreta i sa slabim mišićima)

28.Klinički značajni periferni nervi noge I postupci nege u prvom stadijumu

paralize perifernih nerava

Spinalni korenovi L3 L4 L5 S1 S2 i S3
Pleksus lumbalis – n femoralis – m.quadriceps i koža prednjeg i unutrašnjeg dela
nadkolenice i unutrašnjeg dela potkolenice i stopala.
Pleksus sakralis - n. ishiadicus
n.ishiadicus
Senzitivna vlakna inervišu kožu spoljne strane noge
Motorna vlakna inervišu mišiće fleksore kolena
U nivou kolena deli se na dve završne grane : n.peroneus communis i n. tibialis
Oštećenje n.peroneusa
Oštećenje n.peroneusa – paraliza mišića koji vrše dorzalnu fleksiju stopala i
prstiju–“viseće stopalo”- nemoguć je hod na peti. Pri hodu visoko podiže
stopalo”petlov hod” Poremećaj ili gubitak senzibiliteta u predelu spoljašnje strane
potkolenice i dorzalne strane stopala
Oštećenje n.tibialis posterior
Oštećenje n.tibialis posterior paraliza mišića koji vrše plantarnu fleksiju stopala i
prstiju – nemogućnost plantarne fleksije stopala i prstiju. Nemoguć je hod na
prstima. Poremećaj senzibiliteta u predelu tabana I zadnje strane potkolenice
I STADIJUM PARALIZA
Traje do prvih znakova inervacije. Cilj terapije u ovoj fazi je sprečavanje težih
oštećenja mišića i zglobova:
-Očuvanje pokretljivosti zglobova
-Sprečavanje atrofije i brisanja memorije pokreta
-Sprečavanje zaostatka u rastu paralizovanog ekstremiteta
Postupci nege - Mere prevencije su usmerene ka sprečavanju nastajanja
kontraktura i atrofije mišića. To se postiže manuelnom masažom uzetih mišića i
pasivnim pokretima uzetih segmenata u svim zglobovima do punog obima, više
puta u toku dana. Ove mere primenjuju se neprekidno – od momenta povrede do
povratka funkcije
-Korekcija položaja
Kod paralize pleksusa brahialisa: Nadlakat u abdukciji, lakat u fleksiji, podlakt u
pronaciji, prsti u semifleksiji (korektivna šina)
Kod paralize n.ishiadicus noga u korektivni položaj sa kolenom u lakoj fleksiji
Zbog oštećenja mišićne pumpe javlja se edem, koji izaziva fibrozne promene
mišića, pa je potrebna elevacija šake i noge
Pacijenti ne osećaju bol, hladno i toplo na pojedinim delovima ekstremiteta, a u
zavisnosti od nerva koji je oštećen. Ako postoji oštećenje senzibiliteta treba
zaštititi kožu od povrede ekstremnom toplotom ili hladnoćom
-Prevencija dekubitusa
Ostali postupci - u zavisnosti od vrste I stadijuma oštećenja (pomeranje, podizanje,
ishrana, lična higijena). Ako su slabi mišići nogu pri uvežbavanju hoda može doći
do povrede kolena.. Zato se koristi stabilizacija kolena aparatom ili šinom
29.Povrede mekih tkiva

Kontuzije – nagnječenja
Pod dejstvom tupe, mehaničke sile, nastaje oštećenje tkiva i krvnih sudova
Kliničke manifestacije su: Bol, Otok, Krvni podliv, Ograničena funkcija
Distorzije – uganuća zglobova
Nastaju nakon nekontrolisanog, prekomernog pokreta
Može biti različitog stepena: od istezanja zglobnih struktura pa do prekida
kontinuiteta ligamenata, kapsule i krvnih sudova.
3 stepena distorzije
l- elongacione: nastaje samo istezanje ligamenata, kapsule. Nema prekida
anatomskog integriteta.
ll- laceracione: delimični prekid kontinuiteta ligamenata ali bez izraženijih
oštećenja f-ja
lll- rupturacione: prekid kontinuiteta ligamenata, kapsule. Nefiziološki položaj
zgloba i nemogućnost izvođenja pokreta.
Distenzije – istegnuća
Često u sportu. Nastaje pri prekomernom istezanju ili pri snažnoj kontrakciji velike
amplitude. Dolazi do kidanja pojedinih mišićnih vlakana ali mišićna ovojnica je
intaktna. Javlja se bol i snižavanje tonusa i funkcije mišića
Rupture
Nastaje direktnim dejstvom sile ili indirektno (snažna kontrakcija ili prekomerno
istezanje) Može biti delimična ili potpuna.
krvarenje (zbog lezije krvnih sudova)
hematom,
otok,
bol i gubitak funkcije mišića ili tetive
Luksacije – iščešenje
Pod dejstvom prekomerne sile dolazi do dislokacije zglobnih površina
Klinička slika : bol, deformacija, otok I ograničena pokretljivost

l faza povrede mekih tkiva – faza zapaljenja

Faza zapaljenja – Usled povrede nastaje oštećenje i izumiranje ćelija. Iz takvih
ćelija izlaze lizozomni enzimi koji izazivaju vazodilataciju i eksudaciju tečnosti u
okolno tkivo. Klinička slika: crvenilo, povišena T, bol, otok, poremećaj funkcije
organa.. Traje 3 – 4 dana.
Cilj rehabilitacije kod povrede mekih tkiva
U prvoj fazi treba sprečiti zapaljenje, bol, krvarenje i razvoj edema. To se postiže
krioterapijom, elevacijom, kompresivnim zavojem.
ll Faza – faza reparacije
Faza reparacije – započinje nakon 3-4 dana od povrede..Stvara se novo kapilarno
tkivo ( ganulaciono) oko oštećenog tkiva. Iz novonastalih krvnih sudova povećan
je priliv hranljivih materija i kiseomika.Formirana fibrozna vlakna su u početku
elastična pa zadebljavaju. Ožiljak se formira posle 3 nedelje. Cilj je ubrzati
oporavak povređenog tkiva. U drugoj fazi treba poboljšati perifernucirkulaciju,
resorpciju, smanjiti bol. Primenjuje se: toplota, fizikalna terapija, kineziterapija.
lll faza - remodelacije
Traje i više od godinu dana. Kolagena vlakna dobijaju čvrstinu I usmerenje.
Obnavlja se čvrstina i snaga. U ovoj fazi osnovna terapija je – kineziterapija. Cilj
treće faze je maksimalni funkcionalni oporavak - uspostaviti fiziološku
pokretljivost, poboljšati mišićnu snagu, obim pokreta, koordinaciju. Kod sportista
postji i 4. faza u kojoj se sportista priprema za takmičenje
Najčešće povrede:
Povrede ligamenata i meniskusa kolena
Distorzija skočnog zgloba
Ruptura Ahilove tetive

30.Posledice preloma kostiju. Nega pacijenata nakon preloma kostiju

Posledice preloma su obično: atrofija muskulature, ograničena pokretljivost

zglobova, vaskularne smetnje
U fazi imobilizacije :statičke kontrakcije (tonus treba da bude 30% veći nego u
miru), IFS (interferentne struje), magnet
U fazi nakon imobilizacije koriste se: hidroterapija, IFS, parafin, GS (galvanska
struja), magnet, radna, kinezi (pasivne vežbe ne treba primenjivati zbog
mogućnosti povrede sve dok kalus ne bude solidan)
Od načina pružanja prve pomoći često zavisi ishod lečenja
- zaustavljanje krvarenja
- privremena imobilizacija (šine,udlage)
- repozicija (konzervativna ili hirurška)
- cirkularni gips – najčešći vid imobilizacije
- moguća je imobilizacija spoljnim fiksatorima
imobilizacija traje do stvaranja kalusa (različito traje što zavisi od mesta preloma)
Nega u fazi imobilizacije
Zavisi od vrste preloma. Pacijent ne sme da opterećuje prelomljeni ekstremitet.
Ako na drugim segmentima nema oštećenja pacijenta treba što pre aktivirati. Ako
je vezan za postelju, treba vršiti prevenciju komplikacija na plućima, krvnim
sudovima, mišićima.. Svaka duža imobilizacija po pravilu dovodi do slabije ili jače
izražene kontrakture (ograničena pokretljivost u određenom zglobu)
Prevencija kontraktura je preduslov za uspešno osposobljavanje:
- statičke kontrakcije mišića imobilisanih segmenata
- dinamičke kontrakcije mišića slobodnih segmenata
Nega u fazi mobilizacije
Ova faza počinje sa podizanjem pacijenta iz postelje i aktivacijom u smislu stajanja
I hoda. Vreme početka opterećenja kostiju donjih ekstremiteta određuje se na
osnovu rentgenskog snimka i kliničke slike. Kod preloma gornjih ekstremiteta koji
ne zahteva mirovanje u postelji uspravljanje počinje odmah po stavljanju
definitivne imobilizacije, ili sutradan po operaciji. Kod preloma donjih
ekstremiteta podizanje treba početi što ranije, hodom na štakama bez oslonca na
imobilisanu nogu

31. Postupci nege u preprotetskoj fazi nakon amputacije

Preprotetska faza:
-Nega kože
-Borba protiv bola
-Formiranje patrljka bandažiranjem
-Očuvanje pokretljivosti partljka

Nega kože - Prvih 7 dana, dok rana zarasta obavlja se previjanje.. Zatim sledi
skidanje konaca, partljak se pere mlakom vodom i neutralnim sapunom. Nadalje se
vodi računa da koža bude svuda slobodno pokretna, što se postiže masažom
Mere protiv bola - Neuralgički bol – ublažava se grubom masažom ožiljnog tkiva
i lupkanjem., infiltracijom novokaina; nekada je potrebna i hirurška intervencija
Fantomski bol - to je bol na nepostojećem delu ekstremiteta (usled psihičkog
doživljaja predstave o telu kao celine) Daju se sedativi, a efikasno sredstvo je što
ranija aplikacija proteze.
Bandažiranje - To je namotavanje elastičnog zavoja na patrljak da bi se oblikovao
I pripremio za protezu. U početku se time smanjuje otok a kasnije se ubrzava
atrofija mišića I vrši oblikovanje. Počinje kada je rana zarasla, u početku se vrši
laka bandaža i kraće vreme. Pritisak je najjači na vrhu patrljka a sve slabiji u
završnom delu. Vreme držanja bandaže postepeno se produžava. Bandaža se
zavržava osmicom iznad zgloba da bi se sprecilo skliznuće.
Mere za očuvanje pokretljivosti - Patrljak treba što pre aktivirati vežbama u
postelji pokretanjem u svim pravcima do punog obima, u početku bez otpora a
kasnije i protiv otpora. U toku mirovanja patrljak se stavlja u korektivni položaj,
koji zavisi od visine amputacije.
Fleksione kontrakture u kukovima - Najčešće kod visokih amputacija savlađuju se
korekcijom položaja. U položaju na ledjima, patrljak se optereti u donjoj trećini
džakčićima peska. U položaju na trbuhu zateže se platneni pojas preko karlice
Abdukciona kontraktura - Kod visokih amputacija. Savlađuje se postavljanjem
pacijenta u korektivni položaj na bok amputirane noge.
Aktiviranje pacijenata van postelje - Treba početi što ranije. Kod amputacije
gornjih ekstremiteta aktiviraju se odmah nakon operacije

32.Nega pacijenata u protetskoj fazi nakon amputacije

Protetska faza obuhvata izradu proteze i edukaciju pacijenta za korišćenje. Svaka

proteza satoji se iz tri osnovna dela:ležište za patrljak,skelet proteze i suspenzija
Nega u protetskoj fazi - Svakodnevno i dalje treba održavati higijenu patrljka
pranjem vodom I sapunom. Masaža je i u ovoj fazi potrebna. Pokreti patrljka
izvode se zbog jačanja snage mišića i da se ne bi stvarale masne naslage. Kao
posledica loše urađenog ležišta proteze, na patrljku se mogu javiti neželjene
promene. Ležište mora biti oblikovano tako da odgovara obliku patrljka i da
oslonci budu pravilno rasporedjeni. Najčešća promena je pojačano crvenilo i
infekcija kože na mestu gde je pritisak povećan. Može se javiti preosetljivost na
materijale od kojih je uradjeno ležište. Potrebno je održavati higijenu ležišta što
zavisi od materijala. Pacijent se aktivira van kreveta hodanjem sa protezom kod
amputacije gornjih udova počinje upotreba proteze u ASŽ
Hod sa protezom - Zavisno od visine amputacije različiti su tipovi proteza.
Nameštanje proteze i uvežbavanje hoda obavlja se pod kontrolom fizioterapeuta.
Pacijent hoda samostalno uz pomoć proteze ili pri tome koristi štap ili štake.
Proteza se postavlja na taj način što se na patrljak prethodno navuče čarapa ( bez
nabora ). Nakon skidanja proteze vrši se pregled kože (crvenilo ili modra
prebojenost)
Proteza za gornje udove - Obzirom da je funkcija gornjih udova vrlo složena
teško je napraviti odgovarajuću protezu. Šaka se uglavnom koristi kao estetski deo.
Uvežbavanje aktivnosti sprovodi radni terapeut. Kontrolu daljeg korišćenja obavlja
osoblje za negu. Mioelektrična proteza koristi voljne mišićne kontrakcije iz patrljka
Senzorima se registruju minimalni voljni pokreti u patrljku a zatim se pojačavaju.
To dovodi do otvaranja ili zatvaranja šake.

33. Indikacije za ugradnju endoproteze kuka

- nakon preloma kod starijih ljudi
- Zapaljenska reumatološka oboljenja
- degenerativna oboljenja zgloba kada tegobe postanu intenzivne (bol, ograničena
pokretljivost,”šepanje”), degenerativne promene se javljaju u životnoj dobi preko
60 godina, ranije se javlja kod urođenih malformacija i ranijh trauma
34.Nega pacijenata nakon ugradnje endoproteze kuka
Neposredno nakon operacije postavlja se u položaj na leđima. Kukovi su u
abdukciji (klinasti jastuk), noga u kolenom zglobu je u blagoj fleksiji, stopalo je u
dorzifleksiji. Treba sprečiti rotatorne pokrete postavljanjem u šinu ili jastukom sa
strane. Obavezna prevencija oštećenja integriteta kože (higijena, inspekcija). Još
prvog dana treba početi sa vežbama disanja – elevacija gornjih ekstremiteta uz
dublje disanje. Prevencija vaskularnih komplikacija – pneumatski drenažeri,
elastični zavoji, aktivne vežbe zdrave noge i statičke kontrakcije operisane noge.
Kada lekar dozvoli vertikalizaciju (obično drugog ili trećeg dana) treba objasniti
pacijentu: -ustajanje započinje uz oslanjanje na obe šake I spuštanje opružene
operisane noge ispred zdrave na pod.

35.Pokreti koji nisu dozvoljeni nakon ugradnje endoproteze kuka.

Specifičnosti u ADŽ I ciljevi rehabilitacije
Nedozvoljeni položaji u prva 3 meseca: Ležanje na operisanom kuku, kupanje u
kadi, adukcija (približavanje nogu), upravljanje automobilom
Nedozvoljeni pokreti celog života: Čučanje, naglo okretanje, ukrštanje nogu (u
kolenima)
Specifičnosti u obavljanju ADŽ - Tuširanje u početku u sedećem položaju na
stolici uz pomoć drugog lica. Obavezan dodatak za WC šolju visine 10-12cm uz
postavljanje držača na zidu. Potrebno je pomagalo za navlačenja nogavica i čarapa
(ne sme savijati trup)
U početku pacijente treba podsećati na nedozvoljene pokrete. Trebalo bi da
uputstva dobije pre otpusta u pisanoj formi. Rehabilitacija se nastavlja u
specijalizovanim ustanovama
Ciljevi rehabilitacije
-Postizanje maksimalno moguće pokretljivosti
-Jačanje mišićne snage da bi se postigao funkcionalan i ekonomičan hod
-Edukacija u primeni zaštitnih položaja priobavljanju ASZ
-Održavanje optimalne telesne mase primenom fizičke aktivnosti uz higijensko
dijetetski režim

36.Prevencija komplikacija kod pacijenata sa opekotinama, nega kože I

ožiljnog tkiva

Opekotine – su povrede nastale delovanjem toplote. Opekotine predstavljaju

stanje teške traume kože I potkožnog tkiva, a ugrožavaju i funkcionisanje drugih
organskih sistema.
Prevencija komplikacija - Ožiljno tkivo i prinudni položaj izazivaju veoma
rigidne kontrakture. Pacijent zbog bolova zauzima manje bolne položaje I
pozicioniranje je otežano. Ako je moguće - delove tela treba postaviti u položaje
maksimalnog izduženja (ekstremiteti u ekstenziju I abdukciju). Dugotrajno
mirovanje treba izbegavati, jer se i na zdravim delovima tela može izgubiti
normalan obim pokreta. Čim opšte stanje dozvoli treba započeti sa aktiviranjem
bolesnika (pasivni pokreti, aktivni pokreti, ASŽ)
Konstantni mehanički pritisak na ožiljno tkivo - Konstantni pritisak smanjuje
sintezu kolagena (smanjuje oksigenaciju tkiva). Koriste se elastični zavoji,
potporne navlake, specijalno izrađeni delovi odeće. Elastična potporna sredstva
treba primenjivati od početka epitelizacije (krajem treće nedelje) pa do sazrevanja
Ožiljka. Pritisak ne sme da remeti cirkulaciju a primenjuje se kontinuirano.
Nega kože i ožiljnog tkiva - Cilj je da ožiljno tkivo postane mekše, glatko i
elastično. Po skidanju potpornih navlaka održava se higijena kože I ožiljka
kupkama (mlaka voda i neutralna sredstva). Više puta treba nanositi hranljive
emulzije jer je ožiljno tkivo sklono isušivanju (nema znojnih i lojnih žlezdi)
Obavezna je redovna inspekcija kože. U slučaju oštećenja (ranice, alergija)
elastična sredstva se ne koriste do sanacije promena. U rehabilitacionom tretmanu
veliki značaj se pridaje ranoj mobilizaciji i aktiviranju pacijenta

37.Reumatoidni arthritis, lečenje I postupci nege

- To je sistemsko oboljenje vezivnog tkiva nepoznatog uzroka čija je glavna
klinička odlika hronična inflamacija više zglobova, ali se može ispoljiti i na
unutrašnjim organima, koži i nervnom sistemu. Zapaljenski process počinje na
sinoviji. Povećana sekrecija litičkih enzima. Sintetišu se autoantitela koja grade
imunokomplekse. Nastaje hipertrofija sinovije i razaranje hrskavice i zglobnih
površina.
Klinička slika - Pre pojave promena na zglobovima javljaju se prodromalni
simptomi u vidu malaksalosti, znojenja, gubitka u težini, subfebrilnih temperature
od nekoliko nedelja do nekoliko meseci. Zatim se pojavljuju prvi zglobni simptomi
u vidu jutarnje ukočenosti koja traje duže od jednog sata. Kasnije se javlja bol,
prvo na pritisak I pokret a zatim i spontano, javljaju se otoci vretenastog oblika,
simetrični poliartritis. Zahvaćeni su prvo sitni zglobovi šaka obično simetrično:
MCP, PIP, zglobovi palca. U kasnijoj fazi bivaju zahvaćeni simetrično i drugi
zglobovi: Radiokarpalni, radioulnarni, ređe lakatni I rameni, MTP,
interfalangijalni, koleni, kuk, 2.zglob glave, temporomandibularni.
Reumatoidni artritis – tok bolesti. Bolest brzo napreduje, zadebljava zglobna
čahura, okolni mišići atrofiraju i dolazi do jakih kontraktura koje kasnije prelaze u
ankiloze sa izrazitim deformacijama. Zbog bolova pacijent zauzima najbezbolnije
položaje koji najčešće nisu funkcionalni pa se teško oštećuju funkcije. Vremenom
nastaju deformacije I ankiloze zglobova uz različiti stepen invalidnosti. Kod
najvećeg broja obolelih bolest ima progresivan tok a uočavaju se 2 faze bolesti:
Faza pogoršanja, Faza smirivanja.
Lečenje i postupci nege - Sve mere lečenja usmeravaju se na ublažavanje
posledica koje artritis ostavlja sa sobom
Faza pogoršanja(aktivni sinovitis):
-Bol je najizrazitiji simptom
-Daju se analgetici i antireumatici
-S obzirom da se deformacije nastale u fazi pogoršanja ne mogu korigovati veoma
su značajne mere prevencije
-Kontrakture i ankiloze se ne mogu izbeći pa je bitno u kom će položaju one nastati

Pri korekciji položaja u postelji segmeti se dovode u funkcionalan položaj. Pod

pojmom funkcionalni položaj podrazumeva se položaj segmetna koji bi za slučaj
ukočenja zgloba bio najprikladniji za neku buduću funkciju (to su funkcije iz
oblasti ASZ). Nadlakt se dovodi u abdukciju od 45 st. a lakat u fleksiju od 90 st.
Podlakt u pronaciji, šaka i prsti u semifleksiji sa palcem u opoziciji. Nadkolenica u
fleksiji od 15 st. Podkolenica do 5 st. Stopalo u neutralnom položaju.